კომპლექსური

დავალება
ვაშლოვანის ნაკრძალი
ვაშლოვანის სახელმწიფო ნაკრძალი
მდებარეობს დედოფლისწყაროს
მუნიციპალიტეტში, შირაქის ზეგანზე,
საქართველოს უკიდურეს აღმოსავლეთ
ნაწილში, თბილისიდან 200 კმ-ში.
ნაკრძალად გამოცხადდა 1935 წელს.
ნაკრძალის ნათელი ტყის ძირითადი
კომპონენტია საკმლის ხე და ღვია. აქვე
გვხვდება ბერყენა, ბროწეული,
ბალღოჯი, გრაკლა, შავჯაგა, ძეძვი,
ჭალაფშატა და სხვა, ბალახოვანი
საფრიდან უროიანი, ავშნიანი და
მლაშობურიანი დაჯგუფებები. გარდა
ქვეწარმავლებისა, რომლებიც აქ
ძალიან ბევრია, გვხვდება მრავალი
სახის ფრინველი და ძუძუმწოვარი
ვაშლოვანის ეროვნული პარკის შექმნა
განაპირობა ვაშლოვანის ნაკრძალის გარშემო
არსებული ნაკლებად სახეშეცვლილი
ეკოსისტემების განადგურების საშიშროებამ.
აღნიშნული პროცესი საფრთხის ქვეშ აყენებდა
როგორც ამ ეკოსისტემებს, ასევე ხელს უშლიდა
ვაშლოვანის ნაკრძალის ბიომრავალფეროვნების
შენარჩუნებასაც. ვაშლოვანის ნაკრძალისა და
ეროვნული პარკის შექმნა ემსახურება არიდული
ეკოსისტემის ბუნებრივ მდგომარეობაში
შენარჩუნებასა და ტერიტორიაზე გავრცელებულ
მცენარეთა და ცხოველთა იშვიათი სახეობების
დაცვასა და აღდგენას. გარდა ამისა, დაცული
ტერიტორიების არსებობა ხელს უწყობს გარემოს
მონიტორინგს, მეცნიერულ კვლევებსა და
ეკოლოგიურ განათლებას.
 მრავალფეროვანი პეიზაჟები
ვაშლოვანი ცნობილია თავისი მრავალფეროვანი
პეიზაჟებით, რომლებიც მოიცავს ნახევრად უდაბნოს
ადგილებს, ქვიშაქვის კლდეებს და უნიკალურ
გეოლოგიურ წარმონაქმნებს. პარკის რელიეფი
საკმაოდ განსხვავდება საქართველოს სხვა
რეგიონებისგან, რაც უზრუნველყოფს
მრავალფეროვან და ვიზუალურად გასაოცარ
გარემოს.
ბუნებრივი თაღი:
ფლორა და ფაუნა
ვაშლოვანი არის სხვადასხვა სახის მცენარეული და
ცხოველთა სახეობები, რომლებიც ადაპტირებულია
მის სპეციფიკურ გარემოში. პარკი მხარს უჭერს
მრავალფეროვან ფლორას, მათ შორის ენდემურ და
იშვიათ მცენარეულ სახეობებს. ველური ბუნება
მოიცავს სხვადასხვა ძუძუმწოვრებს,
ქვეწარმავლებსა და ფრინველთა სახეობებს, რაც
 ბუნებრივი თაღი
ვაშლოვანში ერთ-ერთი საყურადღებო
გეოლოგიური მახასიათებელია გაჭედილის
ბუნებრივი თაღი. ეს ქვიშაქვის თაღი
პოპულარული ღირსშესანიშნაობაა და მისი
ფორმირება პარკის უნიკალურ ხიბლს მატებს.
თაღოვანი დგას, როგორც ბუნებრივი ძალების
დასტური, რომლებმაც დროთა განმავლობაში
ჩამოაყალიბეს რეგიონი.
კანიონები
ვაშლოვანის ეროვნულ პარკში მდებარეობს
კანიონები, რომლებიც ხასიათდება
ეროზიული კლდეებითა და ხევებით. ეს
ფორმირებები ქმნის დრამატულ და
თვალწარმცენლ ფონს, რომელიც გთავაზობთ
ლაშქრობისა და ძიების შესაძლებლობებს.
 კულტურული მემკვიდრეობა
ვაშლოვანის ეროვნულ პარკს ბუნებრივი საოცრებების
გარდა, კულტურული მნიშვნელობა აქვს. ტერიტორიას
აქვს ისტორიული ადგილები და უძველესი არტეფაქტები,
რომლებიც ასახავს ადამიანის საქმიანობას რეგიონში
საუკუნეების განმავლობაში და პარკის უნიკალურობას
არქეოლოგიურ განზომილებას მატებს.
ალეონტოლოგიური აღმოჩენები
ვაშლოვანი პალეონტოლოგიური აღმოჩენების
ადგილია, მათ შორის პრეისტორიული ცხოველების
ნაშთები. ასეთი დასკვნები ხელს უწყობს რეგიონის
გეოლოგიური ისტორიისა და მისი ეკოსისტემების
ევოლუციის გაგებას.
კონსერვაციის მცდელობები
ვაშლოვანის ეროვნული პარკის დაარსება
საქართველოს ძალისხმევის ნაწილია, რომ შეინარჩუნოს
თავისი ბუნებრივი მემკვიდრეობა. პარკი გადამწყვეტ
როლს ასრულებს უნიკალური ეკოსისტემების
შენარჩუნებაში და რეგიონში მდგრადი ტურიზმის
ვარძია არის
ვარძია
შესანიშნავი გამოქვაბულის
სამონასტრო კომპლექსი, რომელიც მდებარეობს
საქართველოს სამხრეთ ნაწილში, ქალაქ
ასპინძასთან ახლოს. გამოირჩევა როგორც
უნიკალური და მომხიბლავი ისტორიული და
არქიტექტურული ადგილი. ქვევით მოცემულია
რამდენიმე ასპექტი, რომლებიც ხელს უწყობენ
ვარძიის უნიკალურობას.
მღვიმის მონასტრის არქიტექტურა
ვარძია ცნობილია თავისი ვრცელი გამოქვაბულის
სისტემით, რომელიც ერუშეთის მთის კლდეებშია
მოჩუქურთმებული. კომპლექსი შედგება მრავალი
პალატის, გვირაბისა და კიბეებისგან, რომლებიც
ქმნიან ურთიერთდაკავშირებული გამოქვაბულების
ფართო ქსელს. ეს არქიტექტურული სტილი
გამორჩეულია და ვარძიას სხვა სამონასტრო
ადგილებისგან განასხვავებს.
 კლდეზე დაჭრილი
ეკლესიები:
ვარძიაში არის კლდეზე მოჭრილი ეკლესიები,
რომლებიც მორთულია ფრესკებითა და
რელიგიური ნამუშევრებით. ეს ეკლესიები
შეუფერხებლად არის ინტეგრირებული ბუნებრივი
კლდეების წარმონაქმნებში, არქიტექტურისა და
ბუნების ჰარმონიული ნაზავის შექმნა. მიძინების
ეკლესია, თავისი კარგად შემონახული
ფრესკებით, ვარძიის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი
მომენტია.
ისტორიული მნიშვნელობა:
ვარძიას აქვს მდიდარი ისტორია, რომელიც მის
უნიკალურობას მატებს. იგი თავდაპირველად მე-
12 საუკუნეში საქართველოს დედოფალმა
თამარმა ააშენა, როგორც მონღოლთა
შემოსევების წინააღმდეგ თავდაცვითი ნაგებობა.
ეს ადგილი მსახურობდა არა მხოლოდ როგორც
 სამონასტრო ცხოვრების წესი
ვარძიაში ერთხელ ბერების მნიშვნელოვანი
რაოდენობა იყო განთავსებული და მოიცავდა ისეთ
ობიექტებს, როგორიცაა საცხოვრებელი
კვარტლები, სათავსოები, სამლოცველოები და
სატახტო ოთახიც კი. მონასტერი იყო თვითკმარი
საზოგადოება, რომელიც აჩვენებდა იქ მცხოვრები
ადამიანების
ადაპტაციასა და გამძლეობას.
სამონასტრო საცხოვრებელი ოთახები
ვარძიის გამოქვაბულებში არის სამონასტრო
ცოცხალი უჯრედები, თითოეული მოჩუქურთმებული
კლდის სახეში. ეს უჯრედები იყო ბერების სახლები,
რომლებიც აჩვენებდნენ ადამიანის ცხოვრების
ჰარმონიულ ინტეგრაციას ბუნებრივ კლდოვან
გარემოსთან. საცხოვრებელი კვარტლების
სიმარტივე ეწინააღმდეგება ორნატულ ეკლესიებს,
რაც სამონასტრო ცხოვრების მრავალფეროვან
 კულტურული და რელიგიური მნიშვნელობა
ვარძია საქართველოს კულტურული და
რელიგიური მემკვიდრეობის სიმბოლოა. საიტმა
საუკუნეების განმავლობაში შეინარჩუნა სულიერი
მნიშვნელობა და აგრძელებს ტურისტების
მოზიდვას.
ინჟინერია
ვარძიის მშენებლობა
თავის დროზე შთამბეჭდავ საინჟინრო მიღწევად
ითვლება. კომპლექსი მოიცავს კომპლექსურ
სარწყავ სისტემას არხებითა და მილებით,
რომლებიც მოსახლეობას წყალმომარაგებას
უზრუნველყოფდა. ეს აჩვენებს შუა საუკუნეების
ქართველების მოწინავე საინჟინრო უნარებს.
 ხაჭაპური
ხაჭაპური ქართული სამზარეულოს კერძი. ქართული
ეროვნული ცომეული ნაწარმი, წარმოშობით
დასავლეთ საქართველოდან. არსებობს სხვადასხვა
სახეობის ხაჭაპური, მათ
შორის: იმერული, აჭარული, მეგრული, გურული, სვანუ
რი, რაჭული, ხევსურული. განსაკუთრებით
ცნობილია იმერული ხაჭაპური. ხაჭაპურის
ნაირსახეობას წარმოადგენს თუშური „კოტორი“.
[2]
როგორც წესი, ხაჭაპურის
ცომი ხორბლის ფქვილით, საფუარათი, წყლითა და
ცოტაოდენი რძითა და მარილით იზილება; ცომს ცოტა
ხანს აცლიან ამოსვლას და შემდეგ რეგიონებისდა
მიხედვით სხვადასხვა ფორმით ამზადებენ. შიგთავსი
როგორც წესი შეიცავს ყველს (ახალს ან
დაძველებულს) ან ხაჭოს, კვერცხს, კარაქსა და სხვა
ინგრედიენტებს. ხაჭაპური ეროვნული საკვები
კულტურის მონაპოვარია.
 რეგიონალური ჯიშები
საქართველოში არსებობს ხაჭაპურის რამდენიმე
სახეობა, თითოეულს აქვს თავისი უნიკალური
ტრადიციული რეცეპტი. ყველაზე ცნობილი
სახეობაა: აჭარული ხაჭაპური, იმერული
ხაჭაპური, მეგრული ხაჭაპური და სვანური
ხაჭაპური.
კულტურული მნიშვნელობა
ხაჭაპური არ არის მხოლოდ საკვები პროდუქტი;
მას აქვს კულტურული და სოციალური
მნიშვნელობა საქართველოში. ის ხშირად
ასოცირდება დღესასწაულებთან, ოჯახურ
შეკრებებთან და განსაკუთრებულ შემთხვევებში.
ხაჭაპურის გაზიარება სტუმართმოყვარეობის და
სითბოს ჟესტია.
 საერთაშორისო პოპულარობა
ხაჭაპურმა მოიპოვა პოპულარობა
საქართველოს ფარგლებს გარეთ და მას
აფასებენ მთელი მსოფლიო. ის ქართული
სამზარეულოს სიმბოლოდ იქცა და ხშირად
ხვდება საერთაშორისო კულინარიულ
დისკუსიებსა და ღონისძიებებში.
სიმბოლური ფორმები
ნავის ფორმის აჭარული ხაჭაპური, როგორც
ამბობენ, სიმბოლოა შავი ზღვის თავზე მზის
ჩასვლისას, ხოლო სხვა ფორმებს შეიძლება
ჰქონდეს კულტურული ან რეგიონალური
მნიშვნელობა.