THẬN NHÂN TẠO HỖ TRỢ PHẪU THUẬT

TRONG SUY THẬN CẤP SAU THẬN

HỌC VIÊN SAU ĐẠI HỌC NHÓM 6 – BM TIẾT NIỆU HỌC
GVHD: PGS.TS.BS THÁI MINH SÂM
THS.BS PHẠM ĐỨC MINH
 MỤC TIÊU

NÊU ĐƯỢC NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA THẬN NHÂN TẠO.

NÊU ĐƯỢC CẤU TẠO CỦA MÁY LỌC MÁU.
NÊU ĐƯỢC CÁC CHỈ ĐỊNH CHẠY THẬN NHÂN TẠO CẤP CỨU.
NÊU ĐƯỢC CÁC TRƯỜNG HỢP CHẠY THẬN NHÂN TẠO CẤP CỨU LIÊN TỤC.
NẮM ĐƯỢC THỜI ĐIỂM NGỪNG CHẠY THẬN NHÂN TẠO.
NẮM ĐƯỢC CÁC BIẾN CHỨNG KHI CHẠY THẬN NHÂN TẠO.
1
 DÀN BÀI

1. NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA THẬN NHÂN TẠO.

2. CẤU TẠO MÁY THẬN NHÂN TẠO.
3. CHẨN ĐOÁN SUY THẬN CẤP.
4. CHỈ ĐỊNH LỌC MÁU.
5. PHƯƠNG PHÁP LỌC MÁU.
6. THỜI ĐIỂM DỪNG LỌC MÁU.
7. BIẾN CHỨNG
3
 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

• AKI - ACUTE KIDNEY INJURY: TỔN THƯƠNG THẬN CẤP.

• LM: LỌC MÁU.
• TNT: THẬN NHÂN TẠO.
• TLPT: TRỌNG LƯỢNG PHÂN TỬ
• RRT – RENAL REPLACEMENT THERAPY: LIỆU PHÁP THAY THẾ THẬN.
• CRRT – CONTINUOUS RRT: LIỆU PHÁP THAY THẾ THẬN LIÊN TỤC, HAY
LỌC MÁU LIÊN TỤC (LMLT)
1
 ĐẠI CƯƠNG

ĐIỀU TRỊ AKI SAU THẬN:

• DẪN LƯU NƯỚC TIỂU HIỆU QUẢ.
• ĐIỀU TRỊ CÁC BIẾN CHỨNG, TRONG ĐÓ CÓ ĐIỀU TRỊ THAY THẾ THẬN
THẬN NHÂN TẠO LÀ PHƯƠNG PHÁP THAY THẾ THẬN HIỆU QUẢ VÀ THƯỜNG ĐƯỢC SỬ DỤNG.
LƯU Ý CÁC VẤN ĐỀ: CHỈ ĐỊNH, PHƯƠNG PHÁP VÀ THỜI GIAN KẾT THÚC TNT.

Paul M Palevsky, MD, Kidney replacement therapy (dialysis) in acute kidney injury in adults: Indications, timing, and dialysis dose, Uptodate 2021.
 CÁC THUẬT NGỮ

LIỆU PHÁP THAY THẾ THẬN (RENAL REPLACEMENT THERAPY – RRT)

• CÁC PHƯƠNG PHÁP LỌC MÁU NGOÀI CƠ THỂ NHẰM THAY THẾ CHỨC NĂNG THẬN BỊ SUY
GIẢM.
LIỆU PHÁP THAY THẾ THẬN LIÊN TỤC (CONTINOUS RENAL REPLACEMENT THERAPY –
CRRT):
• LÀ MỘT TRONG CÁC PHƯƠNG PHÁP RRT, CÒN GỌI LÀ LỌC MÁU LIÊN TỤC.
• TIẾN HÀNH LIÊN TỤC 24H/NGÀY.
THẨM TÁCH MÁU NGẮT QUÃNG (INTERMITTENT HEMODIALYSIS – IHD):
• LÀ MỘT TRONG NHỮNG PHƯƠNG PHÁP RRT. 6

• TIẾN HÀNH TRONG VÒNG VÀI GIỜ.

 CƠ CHẾ VÀ KỸ THUẬT

CƠ CHẾ
• SIÊU LỌC (ULTRAFILTRATION).
• KHUẾCH TÁN (DIFFUSION).
• ĐỐI LƯU (CONVECTION).
KỸ THUẬT:
• THẨM TÁCH MÁU (HEMODIALYSIS - HD).
• SIÊU LỌC MÁU (HEMOFILTRATION – HF).
• THẨM TÁCH KẾT HỢP SIÊU LỌC MÁU (HEMODIAFILTRATION – HDF). 7
 KHUẾCH TÁN - DIFFUSION
 CHẤT TAN CHUYỂN ĐỘNG TỰ DO QUA
LẠI 2 BÊN MÀNG BÁN THẤM THEO
GRADIENT NỒNG ĐỘ.
 PHỤ THUỘC:
• TLPT.
• NHIỆT ĐỘ.
• BẢN CHẤT MÀNG BÁN THẤM,…
 HIỆU QUẢ CAO VỚI CÁC CHẤT CÓ TLPT
NHỎ: UREA, CREATININE, ION,…
 CÁC CHẤT GẮN PROTEIN SẼ KHÔNG
ĐƯỢC KHẾCH TÁN. 8

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
SIÊU LỌC -
ULTRAFILTRATION
• NƯỚC QUA MÀNG BÁN THẤM NHỜ
CHÊNH LỆCH ÁP LỰC.
• ÁP LỰC DẪN DỊCH QUA MÀNG GỌI
LÀ ÁP LỰC XUYÊN MÀNG
(TRANSMEMBRANCE PRESSURE –
TMP).
• TMP CÀNG LỚN  TỐC ĐỘ SIÊU LỌC
CÀNG LỚN.
• NGOÀI RA, CÒN PHỤ THUỘC VÀO TÍNH
THẤM
Jeremy CỦA
Levy, MÀNG
Edwina LỌC Anastasia
Brown, VỚI NƯỚC. Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
1
 ĐỐI LƯU -
CONVECTION
NƯỚC QUA MÀNG QUA CƠ CHẾ SIÊU
LỌC SẼ “LÔI KÉO” CHẤT TAN THEO 
ĐỐI LƯU.
KHẢ NĂNG XUYÊN MÀNG CỦA CHẤT
TAN CÓ TLPT NHỎ VÀ TB LÀ NHƯ NHAU
NẾU CHUI QUA ĐƯỢC LỖ LỌC.
CƠ CHẾ ĐỐI LƯU PHỤ THUỘC:
• LƯU LƯỢNG SIÊU LỌC.
• NỒNG ĐỘ CHẤT TAN.
• TÍNH THẤM CỦA MÀNG LỌC. 1

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
1
 CẤU TẠO MÁY LỌC MÁU

CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH CỦA MÁY LỌC MÁU GỒM:

• QUẢ LỌC - DIALYSER .
• MÀNG LỌC.
• DỊCH THẨM PHÂN - DIALYSATE.
• CHẤT KHÁNG ĐÔNG.
• VÀ CÁC BỘ PHẬN KHÁC.
1

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
 QUẢ LỌC - DIALYSER

LÀ NHỮNG ỐNG POLYURETHANE CỨNG RỖNG CHỨA CÁC SỢI MAO MẠCH
HOẶC CÁC ĐĨA ĐƯỢC ĐẶT SONG SONG VỚI CÁC MÀNG LỌC THẨM TÁCH.
CÓ 2 CỔNG DÀNH CHO MÁU VÀ 2 CỔNG DÀNH CHO DỊCH LỌC.
CÁC SỢI/ĐĨA RỖNG XẾP SONG SONG CHO PHÉP TỐI ĐA HOÁ DIỆN TÍCH TIẾP
XÚC CỦA MÁU VÀ CHẤT THẨM TÁCH.

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
1
 MÁY LỌC MÁU SỬ DỤNG CƠ
CHẾ THẨM TÁCH-SIÊU LỌC

•JEREMY LEVY, EDWINA BROWN,

ANASTASIA LAWRANCE; OXFORD 1
HANDBOOK OF DIALYSIS 4TH EDITION;
OXFORD MEDICAL PUBLICATION
MÀNG LỌC

• MÀNG LỌC ĐƯỢC

LÀM TỪ CELLULOSE,
CELLULOSE ĐƯỢC
BIẾN ĐỔI HOẶC CÁC
CHẤT TỔNG HỢP.

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
 MÀNG LỌC

CÁC LOẠI MÀNG TƯƠNG HỢP SINH HỌC SẼ:

 LÀM CÁC PHẢN ỨNG QUÁ MẪN.
 GIẢM TỤT HUYẾT ÁP TRONG LÚC LỌC MÁU.
 GIẢM TỶ LỆ NHIỄM TRÙNG.
 TĂNG CƯỜNG LIPID PROFILE.
 GIẢM TÍCH TỤ AMYLOID.
1

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
 CÁC PHẢN ỨNG
CỦA CƠ THỂ VỚI
MÀNG LỌC MÁU

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
 DỊCH THẨM TÁCH
• ĐƯỢC PHA CHẾ TUỲ THEO NHU CẦU
TỪNG BỆNH NHÂN.
• ĐƯỢC PHA SẴN/PHA TRONG MÁY.
• ĐỊNH LƯỢNG TRƯỚC KHI SỬ DỤNG.

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
 ĐIỀU CHỈNH TOAN-KIỀM

• ION H+ KHÔNG THỂ LẤY ĐI BẰNG THẨM TÁCH MÁU.

• THÊM CHẤT TÍNH KIỀM VÀO  ACETATE / BICARBONATE ???

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
 CHỐNG ĐÔNG

• MÁU KHI TIẾP XÚC TUẦN HOÀN NGOÀI CƠ

THỂ ĐÔNG LẠI, GÂY TẮC MÀNG LỌC.
• CHỐNG ĐÔNG DỰ PHÒNG TẮC MÀNG LỌC 
TĂNG NGUY CƠ XUẤT HUYẾT.
• CHỐNG ĐÔNG:
• TOÀN THỂ: HEPARIN KHÔNG PHÂN ĐOẠN,
HEPARIN TLPT THẤP.
• CHỐNG ĐÔNG CỤC BỘ: CITRATE.
• RỬA QUẢ LỌC.
1

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
 LỌC MÁU HEPARIN-FREE

CHỈ ĐỊNH:
• XUẤT HUYẾT ĐANG HOẠT ĐỘNG
• BỆNH LÝ RỐI LOẠN ĐÔNG MÁU
• GIẢM TIỂU CẦU.
• XUẤT HUYẾT NÃO.
• CÓ PHẪU THUẬT GẦN ĐÂY.
• GHÉP THẬN GẦN ĐÂY.
1

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
 LỌC MÁU HEPARIN-FREE
• COMMON PROTOCOL
• RINSE CIRCUIT WITH HEPARINIZED SALINE
(3000–5000U/L SALINE).
• FLUSH THE RINSE TO DRAIN AND DO NOT
RETURN IT TO THE PATIENT.
• USE HIGH BLOOD FLOWS (>400ML/MIN).
• RINSE CIRCUIT EVERY 15–30MIN WITH 25–
200ML SALINE, WHILE OCCLUDING
• ARTERIAL LINE (BUT LITTLE EVIDENCE FOR
Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
BENEFIT).
• INCREASE UF RATE TO REMOVE EXTRA SALINE.
• CAREFUL INSPECTION OF DIALYSER AND
MONITORING OF VENOUS PRESSURE FOR
• EARLY SIGNS OF CLOTTING.
• AVOID BLOOD TRANSFUSION (UNLESS INTO
VENOUS RETURN THROUGH A
• LARGE-BORE TUBE).
• REQUIRES MORE INTENSIVE NURSING.
 CÁC THÀNH PHẦN KHÁC

• MÁY BƠM MÁU: LƯU LƯỢNG BƠM MÁU KHOẢNG

200-600 ML/PHÚT.
• MÁY BẪY KHÔNG KHÍ
• BỘ PHẬN BƠM HEPARIN
• BỘ PHẬN BƠM DỊCH THẨM PHÂN : MÁY BƠM HỖN
HỢP
DỊCH THẨM TÁCH VÀ BICARBONATE VÀ NƯỚC
1

Jeremy Levy, Edwina Brown, Anastasia Lawrance; Oxford Handbook of Dialysis 4th edition; Oxford Medical Publication
 1

KDIGO Clinical Practice Guideline for Acute Kidney Injury (2012), Volume 2 (1), page 89-92.
1
1
 TÁC ĐỘNG QUA LẠI GIỮA SUY THẬN VÀ PHẪU THUẬT
SUY CHỨC NĂNG THẬN NẶNG HƠN DO:
• QUÁ TRÌNH GÂY MÊ VÀ HỒI SỨC.
• QUÁ TRÌNH PHẪU THUẬT.THUỐC GIẢM ĐAU SAU PHẪU THUẬT.
BIẾN CHỨNG CỦA SUY THẬN GÂY:
• TĂNG KALI MÁU.
• QUÁ TẢI DỊCH.
• DỄ CHẢY MÁU.

Neil S Sanghani, MD, Ramesh Soundararajan, MD, FACP, Thomas A Golper, MD, Medical management of the dialysis patient 1

undergoing surgery, uptodate.com, Uptodate 2021.

 CHỈ ĐỊNH THẬN NHÂN TẠO CẤP CỨU

• THEO KDIGO 2012, CHỈ ĐỊNH SỬ DỤNG LIỆU PHÁP THAY THẾ THẬN KHI :
• TIẾN HÀNH LIỆU PHÁP THAY THẾ THẬN CẤP CỨU KHI CÁC RỐI LOẠN DỊCH CƠ
THỂ, ĐIỆN GIẢI VÀ THĂNG BẰNG TOAN KIỀM ĐE DOẠ TÍNH MẠNG.
• RỘNG HƠN, KHI CÓ CÁC ĐIỀU KIỆN BỆNH LÝ CÓ THỂ ĐIỀU CHỈNH BẰNG LIỆU
PHÁP THAY THẾ THẬN, HAY KHI CÁC GIÁ TRỊ XÉT NGHIỆM CHO THẤY XU HƯỚNG
CẦN THAY THẾ THẬN.

1
KDIGO Clinical Practice Guideline for Acute Kidney Injury (2012), Volume 2 (1), page 89-92.
KDIGO Clinical Practice Guideline for Acute Kidney Injury (2012), Volume 2 (1), page 89-92. 1
 CHỈ ĐỊNH THẬN NHÂN TẠO CẤP CỨU

• TOAN CHUYỂN HÓA NẶNG:

• PH < 7,1
• RỐI LOẠN ĐIỆN GIẢI: K+ MÁU > 6,5 MEQ/L
• QUÁ TẢI DỊCH KHÔNG ĐÁP ỨNG VỚI ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA.
• TĂNG URE HUYẾT CÓ TRIỆU CHỨNG: VIÊM MÀNG NGOÀI TIM, BỆNH NÃO DO URE
HUYẾT CAO…
• NGỘ ĐỘC.

1
Paul M Palevsky, MD, Kidney replacement therapy (dialysis) in acute kidney injury in adults: Indications, timing, and dialysis dose, Uptodate 2021.
 ĐỐI VỚI BỆNH NHÂN TRÌ HOÃN LỌC MÁU TNT

CHỈ ĐỊNH NGAY KHI:

• TOAN CHUYỂN HÓA KHÔNG ĐÁP ỨNG ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA (PH < 7,2).
• TĂNG KALI MÁU > 6,0 MEQ/L HAY > 5,5 MEQ/L KÈM THEO TÌNH TRẠNG LÀM TĂNG KALI
MÁU.
• QUA TẢI TUẦN HOÀN, GIẢM OXY MÔ.
• TĂNG URE CÓ TRIỆU CHỨNG: VIÊM MÀNG NGOẠI TIÊM, BỆNH NÃO DO URE HUYẾT CAO.

CÁC NGHIÊN CỨU RCT CHO THẤY: CHỈ ĐỊNH CHẠY THẬN NHÂN TẠO SỚM KHI
CHƯA CÓ CHỈ ĐỊNH NÊU TRÊN KHÔNG ĐEM LẠI LỢI ÍCH, TĂNG BIẾN CHỨNG VÀ
GÁNH NẶNG Y TẾ.
1

Paul M Palevsky, MD, Kidney replacement therapy (dialysis) in acute kidney injury in adults: Indications, timing, and dialysis dose, Uptodate 2021.
 PHƯƠNG PHÁP LỌC MÁU

LỌC MÁU LIÊN TỤC

LỌC MÁU CÁCH QUÃNG
PHỐI HỢP LỌC MÁU LIÊN TỤC VÀ CÁCH QUÃNG
HIỆN CÁC NGHIÊN CỨU CHO THẤY KHÔNG CÓ SỰ KHÁC BIỆT VỀ
KẾT QUẢ ĐỐI VỚI CÁC PHƯƠNG PHÁP LỌC MÁU.

Paul M Palevsky, MD, Kidney replacement therapy (dialysis) in acute kidney injury in adults: Indications, timing, and dialysis dose, Uptodate 2021.
 PHƯƠNG PHÁP LỌC MÁU
LỌC MÁU LIÊN TỤC CÓ LỢI HƠN TRONG CÁC TRƯỜNG HỢP SAU:
• BỆNH NHÂN CÓ RỐI LOẠN HUYẾT ĐỘNG: THẬN NHÂN TẠO LIÊN TỤC GIÚP ỔN
ĐỊNH HƠN VỀ MẶT HUYẾT ĐỘNG, ÍT GÂY HẠ NATRI MÁU HƠN
• LẤY MUỐI VÀ DỊCH ỔN ĐỊNH HƠN, GIÚP CHO QUÁ TRÌNH ĐIỀU CHỈNH QUÁ TẢI TUẦN HOÀN
VÀ DINH DƯỠNG TỐT HƠN.
• TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG LỌC ĐƯỢC CÁC HOÁ CHẤT TRUNG GIAN GÂY VIÊM NHƯ TRONG
TÌNH TRẠNG SHOCK NHIỄM KHUẨN.
• Ở NHÓM BỆNH NHÂN PHÙ NÃO, TỔN THƯƠNG NÃO CẤP HOẶC SUY GAN TỐI CẤP, LỌC
1
MÁU LIÊN TỤC GIÚP BẢO TỒN LƯỢNG MÁU ĐẾN NÃO TỐT HƠN.
Paul M Palevsky, MD, Kidney replacement therapy (dialysis) in acute kidney injury in adults: Indications, timing, and dialysis dose, Uptodate 2021.
 THỜI ĐIỂM NGỪNG LỌC MÁU

NGƯNG KHI CÓ BẰNG CHỨNG CẢI THIỆN CHỨC NĂNG THẬN

THIỂU NIỆU: TĂNG CUNG LƯỢNG NƯỚC TIỂU.
KHÔNG THIỂU NIỆU: GIẢM DẦN CREATININE HUYẾT THANH VỚI GIÁ TRỊ NỀN
BAN ĐẦU.
EGFR: CHƯA THỐNG NHẤT, NHƯNG:
• < 12ML/PH: TIẾP TỤC.
• 12-20 ML/PH: TUỲ ĐÁNH GIÁ LÂM SÀNG. 1

Paul M Palevsky, MD, Kidney replacement therapy (dialysis) in acute kidney injury in adults: Indications, timing, and dialysis dose, Uptodate 2021.
• > 20 ML/PH: CÓ THỂ NGỪNG.
 BIẾN CHỨNG CỦA LỌC MÁU

HEMATOMA, CHẢY MÁU.

THUYÊN TẮC HUYẾT KHỐI.
NHIỄM KHUẨN HUYẾT VÀ TẠI CHỖ.
HẠ THÂN NHIỆT.
TỤT HUYẾT ÁP.
RỐI LOẠN CÂN BẰNG NƯỚC, ĐIỆN GIẢI, KIỀM TOAN.
GIẢM TIỂU CẦU.
HẠ ĐƯỜNG HUYẾT…. 1
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

• 1. PAUL M PALEVSKY, MD, KIDNEY REPLACEMENT THERAPY (DIALYSIS) IN ACUTE KIDNEY INJURY IN
ADULTS: INDICATIONS, TIMING, AND DIALYSIS DOSE, UPTODATE 2021.
• 2. JEREMY LEVY, EDWINA BROWN, ANASTASIA LAWRANCE; OXFORD HANDBOOK OF DIALYSIS 4 TH
EDITION; OXFORD MEDICAL PUBLICATION.
• 3. KDIGO CLINICAL PRACTICE GUIDELINE FOR ACUTE KIDNEY INJURY (2012), VOLUME 2 (1), PAGE 89-
92..
• 4. NEIL S SANGHANI, MD, RAMESH SOUNDARARAJAN, MD, FACP, THOMAS A GOLPER, MD, MEDICAL
MANAGEMENT OF THE DIALYSIS PATIENT UNDERGOING SURGERY, UPTODATE.COM, UPTODATE 2021.

37
CHÂN THÀNH CẢM ƠN SỰ CHÚ Ý THEO DÕI CỦA QUÍ THẦY
VÀ CÁC BẠN ĐỒNG NGHIỆP!

38