Geslachtsorganen

en -cellen
Klas: 4
Deze les:
• Uitleg
• Zelfstandig werken (planning en contract)
Doelen deze les
• Je kunt uitleggen hoe door meiose geslachtscellen ontstaan en
hoe bevruchting verloopt.
• Je kunt de delen en werking van het voortplantingsstelsel van
de mens beschrijven.
Enkele stadia waarin een cel van een mens zich kan bevinden zijn:
- p: de interfase voorafgaand aan mitose,
- q: de mitose,
- r: de interfase voorafgaand aan meiose I,
- s: de meiose I,
- t: het stadium tussen meiose I en meiose II,
- u: de meiose II.
In welk of in welke van deze stadia wordt al het DNA van een cel gerepliceerd?

A. alleen in de stadia q en s
B. in de stadia p, r en t
C. alleen in de stadia p en r
D. alleen in stadium r
E. alleen in stadium p
Interfase in mitose
Interfase in meiose I
Doelen deze les
• Je kunt de primaire en secundaire geslachtskenmerken bij de vrouw
en de man noemen en herkennen en je kent van de verschillende
onderdelen van de geslachtsorganen de functies.

• Je kunt de vorming en transport van eicellen en de vorming, opslag en

transport van zaadcellen beschrijven.
Geslachtskenmerken
• Primaire geslachtskenmerken
• Aanwezig bij geboorte
• Belangrijk bij seks
• Verder weinig verschil tussen man en vrouw

• Secundaire geslachtskenmerken
• Ontwikkelen zich tijdens de puberteit
• Zorgen voor meer prominente verschillen tussen man en vrouw
Primaire geslachtsorganen
Vrouw Man
• Vagina • Penis
• Schaamlippen • Teelballen
• Clitoris • Prostaat
• Baarmoeder • Zaadleider
• Eileiders
• Eierstokken (met eicellen)
Secundaire geslachtskenmerken vrouw
Ontwikkelen zich gedurende de puberteit onder invloed van hormonen
(oestrogenen):
• Borsten
• Rondingen
• (uit)groei geslachtsorganen
• Beharing
• Schaamstreek
• Oksels
• Vetafzetting
• Menstruatiecyclus (geen geslachtskenmerk)
Secundaire geslachtskenmerken man
Ontwikkelen zich gedurende de
puberteit onder invloed van hormonen
(testosteron):
• Spier ontwikkeling
• Lagere stem
• Beharing
• Baardgroei (gezicht)
• Schaamstreek
• Lichaam
• Groei geslachtsorganen
Het voortplantingsstelsel van een vrouw
1. Noteer de namen en de
functies van de
genummerde delen van
het voortplantingsstelsel
van een vrouw.

nummer naam functie van het deel

1 eileider vervoert eicellen
2 eierstok produceert eicellen
3 baarmoeder hierin komt sperma terecht, ontwikkeling embryo
4 vagina hierlangs komt kind ter wereld, afvoeren menstruatie
5 clitoris vangt seksuele prikkels op
6 kleine schaamlip bevat klieren die slijm produceren, ingang glad maken
Het vrouwelijk voortplantingsstelsel

www.10voorbiologie.nl
 Voorloper eicellen aanwezig vóór geboorte
oögonia
diploïde cel (2n) 2n
• Rond de 8ste week delen bij vrouwelijke in het embryo

embryo cellen in de eierstokken en maken differentiatie en meiose I

voorlopers van eicellen (meiose I)

primaire oöcyt
aanwezig bij geboorte 2n

• Meisje geboren met +/- 2 miljoen voorloper

voltooien meiose I
cellen voor eicellen (diploïd) gemaakt in en start meiose II
eierstokken secundaire oöcyt
n n
binnendringen van
1e pool-
• In pubertijd nog 400.000 spermacel zorgt voor
voltooien van meiose
lichaampje
II

• Er rijpen 400 a 500 eicellen vanaf puberteit tot eicel

n
menopauze n
2e pool-
lichaampje
Meiose in oögenese (schematisch)
Eicel rijping
• Follikel = eicel + blaasje
• Voorloper eicellen begin meiose I (diploïd)
• Vanaf puberteit
• Follikel groeit en neemt vocht op
• Eicel verder met meiose
• Follikel barst open  ovulatie
• Transport eicel in eileider door spierbewegingen
eileider en trilhaarbewegingen
• Na ovulatie eicel 12 – 24 in leven
• Geen bevruchting in eileider?
• Eicel valt uiteen, restanten openomen en afgevoerd
met bloed
 Het voortplantingsstelsel van een man
1. Noteer de namen en de
functies van de genummerde
delen van het
voortplantingsstelsel van een
man.

nummer naam functie van het deel

1 zaadleider vervoert zaadcellen
2 zwellichaam brengt de penis in erectie
3 penis brengt sperma in een vagina
4 urinebuis vervoert urine en sperma
5 eikel vangt seksuele prikkels op
6 zaadblaasje produceert basisch vocht dat de zaadcellen activeert
7 prostaat produceert vocht met voedingsstoffen voor de zaadcellen
8 bijbal opslag van zaadcellen
9 teelbal produceert zaadcellen
 Het mannelijke voortplantingsstelsel
• Teelballen (zaadbal, testis)  productie zaadcellen
(meiose)

• Bijballen  tijdelijk opslag zaadcellen

• Balzak  bevat teelballen en bijballen

• Ejaculatie  zaadcellen via zaadleider naar urinebuis

• Zaadblaasjes en prostaat  voegen vocht met o.a.

www.10voorbiologie.nl
voedingstoffen

• Bij sterilisatie kunnen zaadleiders doorgeknipt worden

• Na sterilisatie bestaat ejaculaat uit vocht en voedingstoffen

• Na sterilisatie blijft zaadcelproductie plaats vinden

Zaadcellen productie in teelballen
• De teelballen bevatten sterk gekronkelde
zaadbuisjes. De wandcellen van de
zaadbuisjes delen zich voortdurend,
waardoor zaadcelmoedercellen
ontstaan. Na deling van de
zaadcelmoedercellen ontstaan cellen die
zich tot zaadcellen (spermacellen)
ontwikkelen.

Menselijke zaadcel (SEM)

De vorming van zaadcellen in een teelbal (schematisch)
Zaadcel productie in teelballen

2n

differentiatie en meiose I

2n primaire spermatocyt

meiose I compleet

n n secundaire spermatocyt

meiose II
n n n n

differentiatie

n n n n spermacel

Zaadbuisjes met spermacellen (SEM)

Productie van spermacellen in een zaadbuisje (schematisch)

Sperma bestaat uit zaadcellen en vocht
Sperma bestaat uit:
• zaadcellen (spermacellen) uit de teelballen
• basisch vocht uit de zaadblaasjes dat de zaadcellen actief maakt.
• vocht met voedingsstoffen afkomstig uit de prostaat
• Zaadcellen 24 – 48 in leven in lichaam van vrouw (soms wel 5 dagen)

mitochondriën
kern

zweepstaart

Een zaadcel (schematisch)

Miljoenen zaadcellen per dag geproduceerd

Tijdens een zaadlozing verlaten 100 tot 400 miljoen zaadcellen het lichaam.
Bevruchting: wat, waar en
wanneer?

Wat is bevruchting?
• het samensmelten van kern van eicel en zaadcel
• Twee haploïde geslachtscellen  diploïde zygote

Waar vindt bevruchting plaats?

• In de eileiders!

Wanner vindt bevruchting plaats?

• Rond ovulatie/eisprong
• Gemiddeld 14de cyclus dag
Doelen deze les
• Je kunt uitleggen hoe door meiose geslachtscellen ontstaan en
hoe bevruchting verloopt.
• Je kunt de delen en werking van het voortplantingsstelsel van
de mens beschrijven.