Introduction to Psychology,

12e
Chapter 1:
Giới thiệu về tâm lý học
What is Psychology?

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 1
 Mục tiêu

Đến cuối chương này, học viên sẽ có thể:

• Thảo luận ba vấn đề triết học quan trọng đối với tâm lý học.
• Phân biệt tâm lý học với tâm thần học và phân tâm học.
• Liệt kê những khác biệt giữa tâm lý học thời kỳ đầu và tâm lý học ngày nay.
• Giải thích tại sao các nhà tâm lý học thời kỳ đầu tránh nghiên cứu kinh nghiệm
có ý thức.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 2
 Unit 1
Psychologists’ Goals

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 3
 Những điểm chung về tâm lý học

Psychology: Nghiên cứu có hệ thống về hành vi và kinh nghiệm.

Những tuyên bố chung về tâm lý đang tái diễn:
• Các khía cạnh của hành vi phụ thuộc vào nhiều thứ, chẳng hạn như tuổi tác,
sức khỏe, kinh nghiệm trong quá khứ và thậm chí cả việc một người đang ngủ
hay thức.
• Tiến bộ trong nghiên cứu phụ thuộc vào việc đo lường tốt.
• Độ tin cậy trong kết luận phải phụ thuộc vào sức mạnh của bằng chứng.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 4
 Các vấn đề triết học chính trong tâm lý học
Ý chí tự do và chủ nghĩa Vấn đề về tự nhiên và
quyết định Vấn đề về trí não nuôi dưỡng
Free Will vs.Determinism The Mind-Brain Problem The Nature-Nurture Issue

• Thuyết quyết định • Thuyết nhị nguyên Sự khác biệt về hành

(Determinism): Mọi (Dualism): Tâm trí tách vi liên quan như thế
biệt khỏi não nhưng kiểm
sự việc đều có soát nó, và do đó, kiểm
nào đến sự khác biệt
nguyên nhân. soát phần còn lại của cơ về di truyền và môi
thể. trường.
• Ý chí tự do (Free
will): Hành vi được • Thuyết nhất nguyên
gây ra bởi các quyết (Monism): Trải nghiệm
có ý thức không thể tách
định độc lập. rời khỏi bộ não

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 5
 What Psychologists Do

Các nhà tâm lý học làm

việc ở nhiều lĩnh vưc và
môi trường khác nhau.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 6
 Service Providers to Individuals
Các chuyên gia sức khoẻ
Nhà tâm lý học lâm sàn Bác sĩ tâm than - tâm than khác - Other Mental
- Clinical Psychologists Psychiatrists Health Professionals

• Có Bằng cấp cao về • Bằng MD cộng với 4 • Nhà phân tâm học
tâm lý học (MS, năm đào tạo nội trú, • Nhân viên xã hội lâm
PhD). PsyD. sàng
• Chuyên giúp đỡ • Xử lý các rối loạn • Nhà tâm lý tư vấn
những người có vấn cảm xúc. • Nhà tâm lý học pháp
đề về tâm lý. • Có thể kê đơn thuốc. y

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 7
 Service Providers to Organizations

Industrial/organizational (I/O) psychology: Nghiên cứu con người tại nơi làm
việc:
• Thuê đúng người cho công việc
• Cung cấp phản hồi cho nhân viên để cải thiện hiệu suất
• Cơ cấu công việc để hỗ trợ năng suất và sự hài lòng
Human Factors: Còn được gọi là công thái học, cố gắng tạo điều kiện thuận lợi
cho hoạt động của máy móc nhằm tăng hiệu quả và an toàn.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 8
 Service Providers to Organizations
Nhà tâm lý học quân Nhà tâm lý học Nhà tâm lý học cộng
sự - Military trường học - School đồng - Community
Psychologists Psychologists Psychologists

• Các chuyên gia cung • Chuyên gia về tâm lý • Giáo sư, nhà nghiên
cấp dịch vụ cho quân học sinh. cứu, giám đốc
đội. • Xác định và lập kế chương trình hoặc
• Lãnh đạo về chiến hoạch cho nhu cầu nhà phát triển chính
lược, kẻ thù, văn hóa giáo dục. sách.
và những khó khăn • Thúc đẩy sức khỏe
của trận chiến. tinh thần và hạnh
phúc cho một cộng
đồng.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 9
 Psychologists in Teaching and Research
Tâm lý học phát triển Học tập và động lực - Tâm lý học nhận
- Developmental Learning and thức - Cognitive
Psychology Motivation Psychology
• Hành vi thay đổi như Hành vi được hình • Nhận thức: Tư duy
thế nào theo tuổi tác. thành như thế nào bởi và kiến ​thức.
• Có thể bao gồm các kết quả của hành vi • Cách mọi người đưa
lĩnh vực ngôn ngữ, trí trong quá khứ và động ra quyết định, giải
nhớ, sở thích về mùi cơ hiện tại. quyết vấn đề và
vị. chuyển đổi suy nghĩ
thành ngôn ngữ.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 10
 Psychologists in Teaching and Research
Tâm lý xã hội và đa
Tâm lý sinh học - Tâm lý học tiến hoá - văn hoá - Social and
Biological Evolutionary Cross-Cultural
Psychology Psychology Psychology
• Giải thích hành vi • Giải thích hành vi • Nhà tâm lý học xã hội:
dựa trên các yếu tố dựa trên lịch sử của Nghiên cứu cách một cá
sinh học. nhân ảnh hưởng đến
loài.
• Giải thích hoạt động người khác và cách người
• Nỗ lực giải thích lý do
khác ảnh hưởng đến một
của hệ thần kinh. tại sao chúng ta có cá nhân.
• Tác dụng của thuốc xu hướng hành động • Đa văn hóa: So sánh hành
và hormone, di theo cách cụ thể lại vi của những người từ các
truyền và tiến hóa. xảy ra. nền văn hóa khác nhau.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 11
 Bạn có nên học chuyên ngành tâm lý học?

Các khóa học tâm lý học chuẩn bị cho mọi người:

• Đánh giá bằng chứng.
• Tổ chức và viết bài.
• Xử lý số liệu thống kê.
• Hãy lắng nghe cẩn thận những gì mọi người nói.
• Tôn trọng sự khác biệt về văn hóa.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 12
 Bạn có nên học chuyên ngành tâm lý học?

• Những người có bằng cử nhân tâm lý học có thể tham gia vào nhiều ngành nghề
khác nhau hoặc tiếp tục học ở các trường chuyên nghiệp.
• Những người có bằng cấp cao về tâm lý học có nhiều khả năng hơn tùy thuộc
vào lĩnh vực chuyên môn của họ.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 13
 Unit 2
Psychology Then and Now

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 14
 Thời kỳ đầu

Thiên văn học, vật lý, hóa học và sinh học là những ngành khoa học phát triển
dần dần qua nhiều thế kỷ.
• Tâm lý học bắt đầu như một nỗ lực có chủ ý để bắt đầu một ngành khoa học
mới.
• Lĩnh vực đầy tham vọng với mục tiêu tích lũy kiến ​thức có thể nhanh chóng
sánh ngang với các ngành khoa học khác.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 15
Sự kiện quan trọng trong tâm lý học

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 16
Sự kiện quan trọng trong tâm lý học

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 17
 Wilhelm Wundt và Phòng thí nghiệm tâm lý
đầu tiên
Wundt đã tạo ra phòng thí nghiệm đầu tiên dành riêng cho nghiên cứu tâm lý.
• Cảm giác và cảm giác là những yếu tố của kinh nghiệm.
• Kinh nghiệm một phần nằm dưới sự kiểm soát tự nguyện; bạn có thể chuyển
sự chú ý của mình từ yếu tố này sang yếu tố khác và có được trải nghiệm khác.
• Để kiểm tra ý tưởng của mình về trải nghiệm, ông ấy yêu cầu các đối tượng của
mình tiến hành xem xét nội tâm (nhìn vào bên trong chính mình).

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 18
 Edward Titchener và chủ nghĩa cấu trúc

Theo Titchener, học trò của Wundt, câu hỏi chính của tâm lý học là bản chất của
những trải nghiệm tự nhiên.
Chủ nghĩa cấu trúc (Structuralism): Một nỗ lực mô tả các cấu trúc tạo nên tâm
trí.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 19
 William James và chủ nghĩa chức năng

The Principles of Psychology (1890) đã xác định nhiều câu hỏi tiếp tục thống trị
tâm lý học.
Chủ nghĩa chức năng (Functionalism ) tập trung vào những gì tâm trí làm hơn là
nó là gì hoặc cách chúng ta tạo ra những hành vi hữu ích.
• Làm thế nào để củng cố những thói quen tốt?
• Một người có thể tham gia nhiều mục cùng một lúc không?
• Làm thế nào để mọi người nhận ra một cái gì đó họ đã thấy trước đây?
• Ý định của một người dẫn đến hành động như thế nào?

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 20
 Tìm kiếm quy luật học tập

• Các nhà tâm lý học thời kỳ đầu tìm kiếm những quy luật đơn giản để dự đoán
hành vi và học tập.
• Rất ít lý thuyết ban đầu về hành vi tồn tại.
• Nghiên cứu cảm giác: Nghiên cứu về thị giác và các cảm giác khác thu hút
được nhiều sự chú ý nhất vào cuối những năm 1800 và đầu những năm 1900.
• Các nghiên cứu ban đầu phân biệt các kích thích vật lý và nhận thức tâm lý.
• Chức năng tâm sinh lý (Psychophysical function ) là sự mô tả toán học về
mối quan hệ giữa kích thích vật lý và các đặc tính cảm nhận được của nó

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 21
 Darwin và nghiên cứu về trí thông minh của
động vật
Thuyết tiến hóa bằng chọn lọc tự nhiên của Darwin đã tác động rất lớn đến tâm lý
học cũng như sinh học.
Nhà tâm lý học so sánh (Comparative psychologist) so sánh các loài động vật
khác nhau
• Các nhà tâm lý học so sánh ban đầu bắt đầu đo lường trí thông minh của động
vật bằng cách sắp xếp thứ tự các loài động vật từ thông minh nhất đến ngu
ngốc nhất.
• Họ giao cho nhiều loài khác nhau những nhiệm vụ như vấn đề phản ứng chậm
trễ và vấn đề đi đường vòng.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 22
Darwin và nghiên cứu về trí thông minh của
động vật
Vấn đề phản hồi chậm trễ Vấn đề về đường vòng
Delayed-Response Problem Detour Problem

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 23
 Từ Freud đến Tâm lý học lâm sàng hiện đại

• Hầu hết các bác sĩ tâm thần ở Mỹ đều làm theo phương pháp của Freud vào
giữa những năm 1900.
• Ảnh hưởng của Freud trong tâm lý học đã giảm sút đáng kể kể từ đó.
• Trọng tâm chuyển từ điều trị bệnh tâm thần sang giúp binh sĩ giải quyết những
tổn thương thời chiến sau Thế chiến thứ hai.
• Các nhà tâm lý học bắt đầu cung cấp liệu pháp.
• Tâm lý học lâm sàng như chúng ta biết ngày nay đã bắt đầu phát triển.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 24
 Xu hướng gần đây

Hầu hết các nhà tâm lý học ngày nay đều cố gắng trả lời những câu hỏi hạn chế
hơn.
• Nghiên cứu cơ bản là nghiên cứu tìm kiếm kiến ​thức lý thuyết vì lợi ích riêng
của nó.
• Nghiên cứu ứng dụng là nghiên cứu giải quyết các vấn đề thực tiễn.
• Tâm lý học nhận thức (nghiên cứu về tư duy và kiến ​thức) dần dần trở nên nổi
bật kể từ những năm 1960.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 25
 Xu hướng gần đây

Các lĩnh vực đang phát triển nhanh chóng là:

• Khoa học thần kinh
• Tâm lý học tiến hóa
• Tâm lý học tích cực (Positive psychology), nghiên cứu về những khuynh
hướng và trải nghiệm khiến con người hạnh phúc, năng suất và thành công.
Các lĩnh vực ứng dụng mới:
• Tâm lý sức khỏe
• Tâm lý thể thao

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 26
 Self- Assessment

• So sánh ba chủ đề của tâm lý học.

• Người có bằng tâm lý học có thể làm việc trong lĩnh vực nào?
• Nguồn gốc của tâm lý học và tham vọng của các nhà tâm lý học thời kỳ đầu là
gì?
• Bạn có thể mô tả giới hạn của việc tự quan sát không?
• Sự khác biệt giữa các lý thuyết của Wundt, James và Darwin và cách chúng
đóng góp cho lĩnh vực tâm lý học tích cực.

James W. Kalat, Introduction to Psychology, 12th Edition. © 2022 Cengage. All Rights Reserved. May not be scanned, copied or
duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or in part. 27