Aralin 1

Pagbasa – Parabula ng Alibughang Anak

Kasanayan – Pagkilala sa mga Ideya,
Katauhan ng Karakter, at Sitwasyon
Wika – Kayarian ng Salita
Pagsulat - Sanaysay
 Pagkilala sa mga
Ideya, Katauhan ng
Karakter, at
Sitwasyon
Katauhan ng
Karakter
 Pangunahing Tauhan
“bida” – sa kaniya umiikot ang mga
pangyayari sa kuwento mula
simula hanggang sa katapusan.
Karaniwang iisa lamang ang
pangunahing tauhan
Katunggaliang Tauhan
“kontrabida”- ay siyang
sumasalungat o kalaban ng
pangunahing tauhan
mahalaga ang papel ng tauhang ito
dahil mga tunggalian ng nangyayari
sa pagitan nila, nabubuhay ang mga
pangyayari sa kwento
Kasamang Tauhan
Gaya ng ipinahihiwatig ng
katawagan, ang kasamang tauhan ay
karaniwang kasama, kasangga ng
pangunahing tauhan
Ang May-akda
Sinasabing ang pangunahing tauhan
at ang may-akda ay lagi nang
magkasama sa kabuuan ng akda.
Bagama’t ang namamayani lamang
ay ang kilos at tinig ng tauhan, sa
likod ay laging nakasubaybay ang
kamalayan ng makapangyarihang
awtor
 Tauhang Bilog
( Round Character )
• Tauhang may multidimensiyonal o
maraming saklaw ang personalidad
• Tulad ng isang tunay na katauhan,
nagbabago ang kanyang pananaw,
katangian at damdamin
• Ang isang tahimik na tauhan ay
maaaring magalit at sumambulat
kapag hinihingi ng sitwasyon
Tauhang Lapad
( Flat Character )
• Tauhang nagtataglay ng iisa o
dadalawang katangiang madaling
matukoy o predictable
• Madaling mahulaan at maiugnay sa
kanyang tauhan ang kanyang mga
ikinikilos at maituturing sa stereotype
tulad ng mapang-aping madrasta,
mapagmahal na ina, tinedyer na hindi
sumusunod sa mg magulang at iba pa.
• Karaniwang hindi nagbabago o nag-
iiba ang katangian ng tauhang lapad
sa kabuuan ng kwento.
 Sitwasyon
Karaniwang banghay o balangkas ng
isang naratibo…
oPagkakaroon ng isang epektibong simula kung saan
maipapakilala ang mga tauhan, tagpuan, at
tema(orientation or introduction)
oPagpapakilala sa suliraning ihahanap ng kalutasan ng mga
tauhan partikular ang pangunahing tauhan (problem)
oPagkakaroon ng saglit na kasiglahang hahantong sa
pagpapakita ng aksyong gagawin ng tauhan tungo
sa paglutas sa suliranin (rising action)
oPatuloy sa pagtaas ang pangyayaring
humahantong sa isang kasukdulan (climax)
oPababang pangyayaring humahantong sa isang
resolusyon o kakalasan (falling action)
oPagkakaroon ng isang makabuluhang wakas
(ending)
Hindi lahat ng banghay ay sumusunod sa
kumbensyonal na
simula-gitna-wakas.
May mga akdang hindi sumusunod sa
ganitong kalakaran at tinatawag na
“anachrony” o mga pagsalaysay na hindi
nakaayos sa tamang pagkakasunod-
sunod. Mauuri ito sa tatlo:
 • Analepsis ( Flashback )
Dito ipinapasok ang mga pangyayaring naganap sa
nakalipas
•Prolepsis ( Flash-forward )
Dito nama’y ipinapasok ang mga pangyayaring
magaganap pa lang sa hinaharap
•Ellipsis
May mga puwang o patlang sa pagkakasunod-sunod ng
mga pangyayari na nagpapakitang may bahagi sa
pagsasalaysay na tinanggal o hindi isinama.
Wika
Kayarian
ng Salita
 • binubuo ng salitang-ugat
lamang, walang panlapi, hindi
inuulit, at walang katambal na

Payak
ibang salita.

Halimbawa:
ama
gastos
luho
 • binunuo ng salitang-ugat at isa o higit
pang panlapi.

May limang paraan ng paglalapi

ng salita:
Maylapi • Unlapi – ang panlapi ay nakakabit sa
unahan ng salitang-ugat
• Gitlapi – ang panlapi ay nakasingit sa
gitna ng salita
• Hulapi – ang panlapi ay nasa hulihan ng
salita
• Kabilaan – ang panlapi nasa unahan at
hulihan ng salita
• Laguhan – ang panlapi ay nasa unahan,
hulihan, at sa loob ng salita
 • Ito ay maaaring kabuuan o isang pantig
sa dakong unahan ay inuulit.

May dalawang uri ng pag-uulit:

• Pag-uulit na Ganap – inuulit ang

Inuulit buong salitang-ugat

Halimbawa:
Araw-araw, sabi-sabi, sama-sama
• Pag-uulit na Parsyal – isang pantig o
bahagi lamang ng salita ang inuulit
Halimbawa:
Aangat, tatakbo, aalis-alis, bali-baligtad
 • binubuo ng dalawang salitang pinagsasama para
makabuo ng isa lamang salita.

May dalawang uri ng Pagtatambal:

• Malatambalan o Tambalang Parsyal –

nananatili ang kahulugan ng dalawang salitang

Tambalan pinagtatambal. Ginagamitan ito ng gitling sa

pagitan
Halimbawa:
Bahay-kalakal, habing-Ilok, balik-bayan
• Tambalang Ganap – nakabubuo ng ikatlong
kahulugang iba kaysa sa kahulugang iba ng
dalawang salitang pinagsama
Halimbawa:
Hampaslupa, kapitbahay, bahaghari
 Magbasa at Lalo Pang
Matuto
Basahin tulang pinamagatang “Mahatma
Gandhi” na isinulat ni Amado V. Hernandez,
mababasa sa libro ng Pinagyamang Pluma 9 sa
pahina 335.