TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG

KHOA KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Bộ môn Lý luận chính trị

NHẬP MÔN LOGIC HỌC

Mã môn học: 302003

Giảng viên biên soạn: Ths. Lê Thị Trường Giang

SĐT: 0357774561
Email: tg_lethitruonggiang_xhnv@tdtu.edu.vn

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 1
 CHƯƠNG 2
QUY LUẬT CƠ BẢN

CỦA TƯ DUY

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 2
 Nội dung

I. Quy luật đồng nhất

II. Quy luật không mâu thuẫn

III. Quy luật triệt tam

IV. Quy luật lý do đầy đủ

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 3
 Yêu cầu bài học

 Sinh viên nắm được rõ ràng, chuẩn xác nội dung các
quy luật cơ bản.

 Sinh viên nắm vận dụng được các quy luật cơ bản của
tư duy vào các trường hợp cụ thể trong thực tế.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 4
Ta xét 2 ví dụ sau:

1.Mọi người đều phải chết. Tôi là người. Vậy tôi phải chết.

2.Vợ tôi là phụ nữ. Em là phụ nữ. Vậy Em là vợ tôi.

Cơ sở nào để xác định suy luận nào đúng?

Suy luận nào sai?

QUY LUẬT
CỦA TƯ DUY
302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản
03/22/24
của tư duy 5
 TƯ DUY
HIỆN THỰC
KHÁCH QUAN

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 6
 Quy luật của tư duy là những mối liên hệ bên trong, bản chất,
lặp đi lặp lại trong các quá trình tư duy.
 Các quy luật này được gọi là cơ bản vì:
Thứ nhất
Chúng phản ánh những tính chất cơ bản nhất của các
quá trình tư duy

Thứ hai
Bất cứ quá trình tư duy nào cũng phải tuân theo chúng

Thứ ba,
Các quy luật khác có thể rút ra được từ chúng, nhưng
không thể rút ra chúng từ các quy luật khác
302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản
03/22/24
của tư duy 7
 TÍNH CHẤT CƠ BẢN CỦA
TƯ DUY HÌNH THỨC

1. TÍNH ỔN ĐỊNH

2. TÍNH KHÔNG MÂU THUẪN

3. TÍNH RÕ RÀNG. RÀNH MẠCH

4. TÍNH CÓ CƠ SỞ

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 8
 I. QUY LUẬT ĐỒNG NHẤT

 A là A.

 Một tư tưởng, khi đã định hình, phải luôn là chính nó

trong một quá trình tư duy.

 Phản ánh tính ổn định, xác định của tư duy.

 Một tư tưởng có thể thay đổi, nhưng khi đã hình
thành xong thì không được thay đổi nữa.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 9
Cơ sở khách quan:
Tính đứng im tương đối của sự vật, hiện tượng.
Tính ổn định, xác định của tư duy

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 10
Yêu cầu:
Một từ chỉ được dùng trong suy luận với một nghĩa duy
nhất. Không được phép dùng một từ hoặc một biểu thức
ngôn ngữ nói chung lúc thì với nghĩa này, lúc thì với nghĩa
khác trong cùng một quá trình tư duy. Không tùy tiện thay
đổi (nội dung, quan điểm, ý nghĩa từ ngữ, nội hàm khái
niệm.)
Đồng nhất tư tưởng giống nhau.
Tư tưởng tái tạo phải đồng nhất với tư tưởng ban đầu.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 11
 Một từ chỉ được dùng trong suy luận với một nghĩa duy
nhất. Không được phép dùng một từ hoặc một biểu thức
ngôn ngữ nói chung lúc thì với nghĩa này, lúc thì với nghĩa
khác trong cùng một quá trình tư duy. Không tùy tiện thay
đổi (nội dung, quan điểm, ý nghĩa từ ngữ, nội hàm khái
niệm.)

 Ví dụ về vị vua Ba Tư hỏi vị quan

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 12
 Tiêu chuẩn kép
(double standard)
là gì?

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 13
Tiêu chuẩn kép (double standard)
Áp dụng những nguyên tắc, cách thức xử lý khác nhau
cho cùng một vấn đề hoặc một tình huống.
Ví dụ:
Chính sách hạt nhân của Israel, ký thỏa thuận bán công
nghệ hạt nhân cho Ấn Ðộ - nước chưa đặt bút ký Hiệp
ước Không phổ biến hạt nhân (NPT). Cho phép
Iran phát triển chương trình hạt nhân mà Tehran khẳng
định chỉ vì mục đích dân sự Không cho phép

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 14
 Đồng nhất tư tưởng giống nhau
 Ví dụ:
Nguyễn Du là tác giả của Truyện Kiều.
Tác giả Truyện Kiều quê ở Hà Tĩnh.
Quê của Nguyễn Du ở đâu?

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 15
 302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản
03/22/24
của tư duy 16
 Tư tưởng tái tạo phải đồng nhất với tư tưởng ban
đầu.
 Ví dụ:
Tiêu đề bài báo: “Nóng: Kinh hoàng phát hiện cả gia
đình 3 người tử vong trong phòng trọ.”
Bình luận: Đây là vụ án mạng hay tự tử, chứ nóng gì mà
chết hết cả nhà!

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 17
 302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản
03/22/24
của tư duy 18
 302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản
03/22/24
của tư duy 19
Yêu cầu
Những từ ngữ khác nhau nhưng có nội dung như nhau,
những tư tưởng tương đương với nhau về mặt logic phải
được đồng nhất với nhau trong quá trình suy luận.
Ví dụ: Báo cáo giá trị hàng tồn kho của doanh nghiêp.

1. Những tài sản được giữ để bán trong SX và kinh doanh.

2. Đang trong quá trình sản xuất và kinh doanh dở dang.
3. Nguyên liệu, vật liệu, công cụ để sử dụng trong quá trình
sản xuất, kinh doanh hoặc cung cấp dịch vụ, hàng hóa
của DN đang trên đường nhập về kho.
302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản
03/22/24
của tư duy 20
 Đại diện VKS phải công bố cáo trạng như cáo
trạng đã có trong hồ sơ vụ án khi chuyển cho
tòa án.
 Phạm tội với cùng vai trò, mức độ, hoàn cảnh
phải bị trừng phạt như nhau.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 21
 Ambiguous
Người nào thấy người khác đang ở trong tình trạng nguy
hiểm đến tính mạng, tuy có điều kiện mà không cứu giúp
dẫn đến hậu quả người đó chết, thì bị phạt cảnh cáo, phạt
cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03
tháng đến 02 năm. (Điều 102 luật hình sự năm 1999).
Người điều khiển, người ngồi trên xe mô tô hai bánh, xe
mô tô ba bánh, xe gắn máy phải đội mũ bảo hiểm có cài
quai đúng quy cách. (
Điều 30 Luật giao thông đường bộ 2008)

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 22
  Bà già đi chợ cầu Đông
Bói xem một quẻ lấy chồng lợi không
Thầy bói xem quẻ nói rằng
Lợi thì có lợi nhưng răng không còn.
 Kiến bò đĩa thịt bò
 Ruồi đậu mâm xôi đậu
 Hoa mua ai bán mà mua

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 23
 BÀI TẬP

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 24
Nộp thuế là quyền và nghĩa vụ của mỗi công dân

03/22/24
 “Với người phương Tây thì một cộng một bằng hai,
nhưng với người phương Đông lại chỉ bằng một. Ở đây,
lời giải là… đôi đũa. Chẳng ai gọi đũa là “hai chiếc”, vì
chúng luôn là “một đôi”.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 26
Trước Tòa bà Minh nói “Tôi đồng ý bán nhà giúp con trả
nợ” nhưng thư ký phiên tòa ghi “Tôi đồng ý bán nhà trả
nợ giúp con”.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 27
Có diễn giả nói: “Hình như trên đời có luật bù trừ. Người
ta bị mù một mắt thì mắt kia sẽ tinh hơn. Bị điếc một tai
thì tai kia sẽ nghe rõ hơn, ....”. Nghe vậy, có thính giả kêu
lên: “Rất đúng, tôi cũng thấy rằng nếu một người cụt
chân thì y như rằng chân kia sẽ dài hơn”. Câu nói này của
anh ta làm cho cả thính phòng cười ồ lên.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 28
 II. QUY LUẬT KHÔNG
MÂU THUẪN
 Hai phán đoán, nhận định mâu thuẫn nhau, trái ngược nhau không thể nào cùng
đúng.

 Trong hai phán đoán, nhận định như vậy có ít nhất là một phán đoán, nhận định sai.

Quy luật này phản ánh tính chất không

mâu thuẫn của quá trình tư duy.
302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản
03/22/24
của tư duy 29
Xưa có một người bán mâu và thuẫn. Y khen
thuẫn (mộc) của mình chắc đến nỗi không có gì
đâm thủng. Sau đó, y cũng nói mâu (giáo) của
mình cái gì cũng đâm thủng. Có người hỏi: “Thế
lấy mâu của anh đâm vào thuẫn của anh, thì thế
nào?” Y làm ngơ, không trả lời được.'

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 30
Yêu cầu:

Quá trình tư duy không được chứa mâu thuẫn trực

tiếp. Cụ thể là không được cùng một lúc vừa khẳng định
vừa phủ định một điều gì đó.

Tôi tin là không có niềm tin trên đời

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 31
Yêu cầu

Quá trình tư duy không được chứa mâu thuẫn gián

tiếp. Cụ thể là không được khẳng định (hay phủ định)
một vấn đề nào đó rồi lại phủ định (hay khẳng định) các
hệ quả của nó.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 32
Lời nói của Đức Phật với quỷ Mala sau đây vi phạm
quy luật không mâu thuẫn: “(…) Ta không cần danh
vọng, Mala, mi hãy thuyết những điều đó với những
kẻ hám danh vọng. (…) Thành đạt, danh tiếng, danh
dự và vinh quang chỉ là sự hư ảo, sự thắng lợi của kẻ
này là thất bại của người kia. (…) Ta trải cơ mạn xa
để chiến đấu với người đây. Ta thà chết vinh trong
trận chiến, còn hơn sống nhục trong đầu hàng.”
(Daisaku Ikeda Quan điểm của tôi về cuộc đời Đức
Phật Thích Ca Mầu Ni, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 1996, tr.91)

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 33
Vụ án giết bạn vì mê tín

Mâu thuẫn từ lời khai nhân chứng

Mâu thuẫn:

1.Không phải là vụ án giết người cướp của.

2.Hành động của nhân chứng.

3.Nghi vấn về số điện thoại và người gọi đến.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 34
Để phát hiện mâu thuẫn cần:

-Hiểu biết rộng.

-Suy luận tốt.

-Nhanh nhạy trong tư duy, liên hệ tốt.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 35
Để sử dụng mâu thuẫn tốt:

-Không vội vàng nêu ra mâu thuẫn.

-Để đối phương tự làm bật ra mâu thuẫn của mình.

-Suy luận tốt.

-…..

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 36
Lưu ý: Không vi phạm quy luật khi:
-Khẳng định cùng một điều trong hoàn cảnh khác nhau.
Sáng
+Trời mưa
+ Trời không mưa Chiều

-Các khẳng định xuất phát từ việc xem xét các đối tượng
từ các Mặt khác nhau.
+ Trong cái rủi có cái may

Trong cái rủi loại 1 có cái may loại 2

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 37
 BÀI TẬP

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 38
Ví dụ:
1.Trích lời quảng cáo: “Tất cả xà phòng đều làm khô da bạn,
nhưng chỉ có xà phòng Luxx làm da bạn trắng trẻo, mịn màng”.
2.Đêm khuya, cặp vợ chồng son và đứa con thiu thiu ngủ.
3.Trong thời gian cách ly tại nhà anh ấy không được đi đâu,
nhưng được ra khỏi nhà khi có việc cần thiết”.
4.“Giải vô địch bóng đá vừa qua vừa đạt, vừa chưa đạt”.
5.Bầu cử là quyền và nghĩa vụ của mỗi công dân
6.Tôi thà để một người vô tội chết oan, còn hơn để một tên sát
nhân nhởn nhơ
302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản
03/22/24
của tư duy 39
“Fox News đưa tin, Haiden Morgan chào
đời trong hoàn cảnh ít ai ngờ đến. Trong
chuyến du hành 7 ngày trên biển bằng con
tàu Royal Caribbean, mẹ em bé là Emily
Morgan được các bác sĩ thông báo bị sảy
thai. 45 phút sau, bác sĩ đính chính rằng
thai nhi vẫn còn sống. Bé Haiden sinh sớm
hơn dự định 15 tuần và nặng 2 kg.”
(theo báo Vnexpress)

03/22/24
Vào một tối mùa đông, John đang ở nhà
một mình và ngồi đọc sách bên lò sưởi
bỗng nghe thấy tiếng đổ vỡ trong phòng
ngủ. Ông vội chạy vào và thấy bức tượng
vợ ông thích nhất đã bị vỡ toang, đồng
thời có một người từ phòng ngủ lao ra, xô
John té và chạy ra khỏi căn nhà. John cố
đuổi theo. Nhưng khi lao ra ngoài căn nhà
thì kính của ông bị sương lạnh gây mờ đi,
và kẻ đột nhập kia nhờ thế mà chạy thoát.

03/22/24
1/ Năm 2016, Trump tự nói trong Washingtonpost:

Ông là người không phân biệt chủng tộc, thậm chí là người ít
phân biệt chủng tộc nhất mà một người có thể gặp.

2/ Năm 2019, Trên bài đăng Twitter của Trump:

Ông xúc phạm đến các nhà chính trị nữ của các nước khác, nơi có
chính phủ tồi tệ, suy tàn. Ông nói họ hãy cút về nước và sửa chữa
cái nơi bị mục ruỗng, tàn phá mà họ đã tới.

Nguồn: www.vox.com/2016/7/25/12270880/

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 42
 III. QUY LUẬT TRIỆT TAM

 Một phán đoán, nhận định hoặc đúng hoặc sai

chứ không thể có một giá trị thứ ba nào khác.

Với một phán đoán, nhận định nhất định, quy

luật triệt tam không cho biết nó đúng hay sai,
nhưng cho biết rằng nó chỉ có thể hoặc ĐÚNG,
hoặc SAI chứ không thể có giá trị nào khác

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 43
  Nội dung bản án:

Hoặc xác định bị cáo phạm

tội, hoặc xác định bị cáo
không phạm tội, không có
kết luận nào khác ngoài
hai kết luận trên.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 44
Ví dụ:

Sau sự kiện Vedan Việt Nam xả nước thải chưa qua xử lý

xuống sông Thị Vải, có nhà báo hỏi đại diện phía Cty: “Ở
Đài Loan, Cty Vedan có làm như vậy không?”

Nhà quản lý đại diện Cty trả lời: “Mỗi nước đều có hệ
thống pháp luật, quy định riêng. Cty sẽ cố gắng khắc
phục thiếu sót ở Việt Nam thời gian qua”.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 45
Ví dụ: Trong vụ án Huyền Như chiếm đoạt tài sản

HĐXX hỏi: "Các tổ chức tín dụng có được phép gửi tiền
và ủy thác tiền gửi không?”.

Vị đại diện NHNN đã lôi ra các văn bản, quy định của
ngân hàng khiến HĐXX sốt ruột yêu cầu trả lời vào trọng
tâm câu hỏi. Cuối cùng, vị này lại khẳng định: “Tôi không
trả lời!”.
302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản
03/22/24
của tư duy 46
 Quy luật triệt tam yêu cầu “đúng sai rõ ràng,
đen trắng phân minh”, không cho phép trốn
tránh trả lời đối với câu hỏi đòi hỏi khẳng định
hoặc phủ định dứt khoát, vì vậy đặc biệt có giá
trị trong lĩnh vực pháp lý.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 47
 BÀI TẬP

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 48
Ví dụ:
Chương trình tư vấn trực tuyến Định hướng ôn thi và chọn
nguyện vọng vào lớp 10 tại trường THCS Lê Quý Đôn.
Một bạn học sinh đã đặt câu hỏi về chuyện cộng điểm ưu
tiên: "Điểm cộng HSG cấp Thành phố năm nay có còn được
cộng hay không? Điều gì khiến thầy cô nghĩ rằng việc bỏ
điểm cộng HSG sẽ mang đến sự công bằng cho tất cả các
bạn đang ngồi ở đây?".
Thầy Nguyễn Minh Hoàng, Trưởng phòng Thanh tra và Kiểm
định chất lượng của Sở GD&ĐT TP.Hồ Chí Minh: “Chúng ta
sống và làm việc theo pháp luật”

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 49
 IV. QUY LUẬT LÝ DO ĐẦY ĐỦ

Một tư tưởng chỉ có giá trị khi nó có đầy đủ các cơ sở.

Quy luật lý do đầy đủ đòi hỏi các tư tưởng phải

được đưa ra trên những cơ sở nhất định.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 50
Quy luật lý do đầy đủ dựa trên một quy luật rất cơ bản
của tự nhiên là quy luật nhân - quả:

Mọi sự vật và hiện tượng đều có nguyên nhân của nó.

Trong cùng một điều kiện, cùng một nguyên nhân sẽ đưa
đến cùng một kết quả.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 51
Ví dụ:
Mô hình vũ trụ địa tâm

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 52
Năm 1985, Kirk Bloodsworth nhận án tử hình sau khi
bị tình nghi hiếp dâm rồi giết hại một bé gái 9 tuổi tại
Rosedale, bang Maryland, Mỹ. Mặc dù, có 5 nhân
chứng xác nhận việc nghi phạm có mặt cùng nạn nhân
vào thời điểm vụ án diễn ra, nhưng Bloodsworth một
mực tuyên bố mình vô tội. Trong thời gian chờ thi hành
án, nghi phạm này đọc được một tài liệu về việc sử
dụng ADN để xác minh thủ phạm trong các vụ án giết
người. Bloodsworth yêu cầu tiến hành xét nghiệm và
kết quả cho thấy mẫu tinh dịch trên người nạn nhân có
cấu trúc ADN không phù hợp với nghi phạm.
Bloodsworth được trả tự do năm 1993, sau gần 9 năm
trong tù. Ông cũng trở thành người đầu tiên được minh
oan nhờ phương pháp phân tích ADN.
http://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/tu-lieu/nhung-vu-an-oan-noi-tieng-the-gioi-
2905673.html
302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản
03/22/24
của tư duy 53
Ví dụ:
Đốt trạm 5G vì tin vi rút Corona có thể phát tán từ trạm 5G
Người Anh đốt cột phát sóng 5G vì virus corona
Ít nhất ba cột phát sóng 5G vừa bị đốt cháy vì có người tin
rằng nó là nguồn phát tán virus corona.

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 54
Uống thuốc sốt rét trị Corona

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 55
 BÀI TẬP

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 56
Ví dụ:

Câu chuyện vui về phân tích SWOT của người ăn mày.

Nguồn: https://kenh14.vn/doi-song/bai-hoc-marketing-dang-kinh-ngac-tu-mot-nguoi-an
-may-tren-pho-20150320112248425.chn

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 57
 BÀI HỌC KẾT THÚC

302003 - Chương 2: Các quy luật cơ bản

03/22/24
của tư duy 58