Insurekcja kościuszkowa - czym było?

Insurekcja kościuszkowska, powstanie kościuszkowskie, dawn. rewolucja

polska 1794 roku – polskie powstanie narodowe przeciw Rosji i Prusom w 1794
roku, które obejmowało również insurekcję warszawską, wileńską, kurlandzką,
wielkopolską i kilka innych. celem było ratowanie niepodległej Polski. Mimo
początkowych sukcesów i rozprzestrzenieniu się powstania na większość ziem
Rzeczpospolitej, to ostatecznie insurekcja została zdławiona. Wkrótce potem Austria,
Prusy i Rosja dokonały III rozbioru Polski.
Przyczyny Insurekcji Kościuszkowej
- utrata suwerenności Polski po 2 rozbiorze
- kryzys gospodarczy w Rzeczypospolitej
- walka z Prusami i Rosją
- konserwatywne nastawienie szlachty
- działalność emigracji politycznej
- wpływ ideologi liberalizmu
Jan Kliński
Szewc, bohater Powstania Kościuszkowskiego. Urodził się w 1760 r. w Trzemesznie. Wcześnie osierocony,
nie ukończył szkół i przysposabiał się do zawodu szewca w Trzemesznie, a później w Poznaniu. W Warszawie
zamieszkał w 1780 r. i uzyskując dyplom mistrzowski otworzył zakład szewski. W 1792 r. wybrany został przez
mieszczan na radnego Warszawy. Aktywnie uczestniczył w sprzysiężeniu powstańczym w latach 1793-94. W
czasie Insurekcji Warszawskiej w 1794 r. przewodził zbuntowanym tłumom, doprowadzając do oswobodzenia
stolicy, a w dowód uznania otrzymał stopień pułkownika milicji księstwa mazowieckiego. Po upadku powstania
został aresztowany w Poznaniu i na żądanie Rosjan odstawiony przez Prusaków do Warszawy, następnie
wywieziony w głąb Rosji. Powrócił do stolicy w 1798 r. i dalej prowadził swój warsztat, uczestnicząc nadal w
ruchu spiskowym. W okresie Księstwa Warszawskiego znów był radnym miejskim. Do końca życia mieszkał w
Warszawie, gdzie zmarł w 1819 r. Pozostawił po sobie Pamiętniki.
 Pomnik Jana Klińskiego w Warszawie

Jan Kliński
Wybuch insurekcji kościuszkowej
Aktu ogłoszenia insurekcji w dniu 24 marca 1794 r. dokonał Tadeusz Kościuszko4. Miało ono charakter publiczny i
odbyło się na rynku w Krakowie. W dokumencie powstańcy zobowiązywali się do:

Uwolnienia Polski od obcego żołnierza, przywrócenia i zabezpieczenia całości jej granic, wytępienia wszelkiej
przemocy i uzurpacji, tak obcej, jak i domowej, ugruntowania wolności narodowej i niepodległości
Rzeczypospolitej, ten jest cel święty powstania naszego, który, żeby w skutku zawiedzionym niebył, żeby
dzielna władza kierowała siłą narodową, zważywszy pilnie stan dzisiejszy ojczyzny naszej i jej mieszkańców,
te nam sposoby nieuchronne i konieczne zdają się: mieć Naczelnika powszechnego zbrojnej siły narodowej,
Radę najwyższą narodową, tymczasową komissję porządkową, sąd najwyższy kryminalny.

Ponadto w akcie wskazywano dwóch głównych wrogów Polski, w postaci carycy rosyjskiej Katarzyny II oraz króla
pruskiego Fryderyka Wilhelma II. Dodatkowo dokument opisywał strukturę organizacyjną powstańców. W niej
ważną rolę stanowiła Najwyższa Rada Narodowa, która miała za zadanie opatrzyć siłę zbrojną we wszystkie
potrzeby wojenne, jako to: broń, amunicję, odzienie etc. Zapewni narodowi i wojsku żywność dostateczną, czuwać
będzie nad porządkiem i bezpieczeństwem kraju, oddalając wszelki przeszkody i poskramiając zamiary celowi
powstania naszego przeciwnie.
Przysięga Kościuszki na rynku
krakowskim 24 marca 1794 r.
Bitwa pod Racławicami
Bitwa pod Racławicami – zbrojne starcie wojsk polskich, pod dowództwem naczelnika Tadeusza Kościuszki z wojskami
rosyjskimi, pod dowództwem generała majora Aleksandra Tormasowa. Bitwa miała miejsce 4 kwietnia 1794, w czasie
insurekcji kościuszkowskiej, pod wsią Racławice, znajdującą się obecnie w powiecie miechowskim, w województwie małopolskim
. W wyniku wygranej wojsk polskich, pomimo niezbyt dużego znaczenia militarnego, pozwoliła podnieść morale powstańców już
w dwanaście dni po rozpoczęciu powstania.
Przebieg bitwy
Armia Kościuszki liczyła około 4 tysięcy ludzi. Naprzeciw stały wojska gen. Aleksandra Tormasowa. Pierwsi zaatakowali Rosjanie
powodując w szeregach powstańców spore zamieszanie. Sytuacja stawała się niebezpieczna i wtedy Kościuszko zdecydował się
zaatakować środek wojsk nieprzyjaciela przy pomocy oddziały kosynierów i 4 kompanii piechoty oraz wsparciu artylerii. Według
słów rosyjskiego dowódcy Aleksandra Tormasova "chłopi uzbrojeni w piki szli do ataku z niewiarygodnym męstwem".
W pierwszym natarciu, osobiście dowodzonym przez naczelnika powstania, kosynierzy rozbili część piechoty wroga i zdobyli działa.
Drugie starcie przeprowadzono na prawym skrzydle Rosjan. Brawurowy atak kosynierów zaskoczył piechotę nieprzyjacielską,
żołnierzy rosyjskich ogarnęła panika. Bitwa została wygrana, a przybyły na pole walki oddział Denisowa, który miał okrążyć armię
Kościuszki nie podjął walki. Rosjanie stracili około tysiąca ludzi i 12 dział. Straty polskie były o połowę mniejsze.Bohaterski
przywódca kosynierów Wojciech Bartos za swój czyn mianowany został chorążym i otrzymał nazwisko Głowacki. Wprawdzie
Rosjanie zablokowali Kościuszce drogę do Warszawy, ale moralne znaczenie wygranej bitwy z udziałem chłopskich oddziałów miało
wymiar historyczny.
Bitwa pod Racławicami doprowadziła do rozszerzenia powstania na inne regiony kraju, a przede wszystkim do wybuchu 17 kwietnia
1794 roku insurekcji w Warszawie.