DEĞİŞEN TOPLUM

EĞİTİM, OKULLAR VE
ÖĞRETMEN
3. Hafta
OKUL VE DEĞİŞME
• İş ve toplum hayatında gözlenen değişmeler, eğitim
kurumlarını da değişmeye zorlamıştır. Ekonomik, sosyal ve
kültürel alanda görülen ilerlemeler, eğitim olgusunu salt “okul”
olarak ele almak ve eğitimi okul ile sınırlı görmek devrini
kapatmıştır.

• Okul dışındaki işletmelerde de eğitim, en önemli etkinlikler

arasında yer almaktadır. Artık günümüzde okullar işyerleri,
işyerleri de okul gibi olmak zorundadır.
• Toplumsal ve ekonomik değişme ile birlikte eğitimin ve eğitim
kurumunun da rolleri değişmektedir. Eğitim ve değişme
arasında çift yönlü bir etkileşim söz konusudur.

• Eğitim, toplumdaki değişmelerden etkilenir ve bu değişmelere

göre kendini yeniden düzenleme gereği duyar.

• Eğitim, toplumun yenileşmesine öncülük etme durumundadır.

SOSYAL BİR ÖRGÜT OLARAK
OKUL
• Okul, birtakım amaçları gerçekleştirmek üzere meydana
getirilmiş sosyal bir örgüttür. Birden fazla insanın olduğu her
yerde görülen farklı grupların farklı talepleri ile okul karşı
karşıya gelmektedir.
AÇIK BİR SİSTEM OLARAK
OKUL
• Sistem, belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere bir araya gelmiş,
kendisi de alt sistemlerden oluşan, anlamlı öğeler bütünü
olarak tanımlanabilir. Okul, açık ve sosyal bir sistem özelliği
göstermektedir.

• Açık sistemler, çevrelerinden aldıkları girdileri, işlevsel

süreçlerden geçirerek dönüştürürler ve yeniden çevreye çıktı
olarak sunarlar. Açık sistemlerde, sistemin işleyişi ve başarısı
hakkında bilgi veren güçlü bir değerlendirme ve geribildirim
mekanizması vardır.
• Eğitime taraf olan tüm kesimlerin beklenti ve ihtiyaçları, eğitim
sistemi üzerinde etkili olabilir. Öğrenci sayısı, yaşı ve cinsiyeti,
öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyleri, bilişsel giriş
davranışları, duyuşsal giriş özellikleri, eğitime yapılan
yatırımlar, araç-gereç, donanım, enerji, yeni bilgiler, öğretmen,
yönetici ve diğer personel, tedarikçiler gibi geniş bir yelpaze,
okulun açık bir sistem olarak girdilerini oluşturur.
Okulun bir sistem olarak şu özelliklere
sahip olması gerekir :
• Okul, açık bir sistem özelliği taşımalı ve çevresiyle sürekli
etkileşim halinde olmalıdır.
• Okul sistemi, alt sistemleriyle bütünlük içinde olmalı ve uyumlu
çalışmalıdır.
• Okulun alt sistemleri de, kendi içlerinde ve aralarında uyumlu bir
çaba ve davranış göstermelidir.
• Okulun toplumsal çevresiyle ilişkileri, canlı ve sürekli olmalıdır.
• Okul, çevredeki yenilik ve değişmelere de ayak uydurabilmelidir.
• Okul, çevreden aldığı girdileri etkili şekilde işleyerek istendik
çıktılar verebilmelidir.
• Okul, çevrenin yıpratıcı etkilerinden kendini koruyarak, sürekli ve
etkili bir değerlendirme ve geribildirim sistemine sahip olmalıdır.
TOPLUMSAL DEĞİŞME VE
EĞİTİM
• Eğitim, toplumsal değişim sürecinde üzerine düşeni yapmak
için yeni bilgiler üretmek, üretilen bu yeni bilgileri yaymak,
toplumun değerlerini geliştirmek, demokrasiyi ve demokratik
davranışı yerleştirmek ve topluma bu değişim sürecinde
yardımcı olmak zorundadır.
• Daraltmak

• KÜLTÜREL MİRASI

• Sadeleştirmek

• Dengelemektir
ÇELİŞEN AMAÇLAR VE
GÖREVLER
• Birey olarak öğrenciler de çelişkilerle yüz yüze kalabilirler.
Okulun akademik programları ile ailelerin değer ve gelenekleri
çelişebilir.

• Çağdaş yaklaşımlarda, her iki tarafın da birbirlerini daha iyi

anlamaları gereği üzerinde durulmaktadır.
ALTERNATİF PERSPEKTİF VE
GELECEĞİN OKULLARI
• Bilgi toplumu, bütün mensuplarının sadece okuma yazma ve
aritmetik becerileriyle değil, (mesela) temel bilgisayar
becerileriyle donatılmış ve siyasal, sosyal, tarihsel sistemlerle
tanışık olmalarını da şart koşmaktadır.

• Örneğin, Fransa’da her öğretmen ve öğrencinin kişisel

bilgisayar sahibi olması gerektiği ve bunu sağlama yolları
tartışılmaktadır. Üstelik, bilginin sınırsız derecede yaygın olması
nedeniyle, bilgi toplumunda yaşayanların öğrenmenin usulünü
öğrenmeleri de şarttır (Drucker, 1993).
• Eski ve Yeni Yaklaşımların Eğitim Kurumuna Bakışları?
Geleneksel okulda, öğrenciyi kontrol etmek amacıyla genellikle
dört tür yaklaşım gözlenmektedir (Bilgen, 1992).

• Kaba kuvvet: Dayak, kötü söz ve çeşitli mahrumiyet cezaları.

• Disiplin cezası: Öğrenci Disiplin Yönetmeliği’nde belirtilen
çeşitli cezalar.
• Başarısız olarak değerlendirme: Sınıfta bırakma, zayıf not
verme, okuldan ayırma.
• Psikolojik cezalar: Öğrenciyi tanımama (muhatap almama),
fikirlerine değer vermeme, alay etme, onu yok sayarak ders
işleme anlayışı.
ALTERNATİF PERSPEKTİF VE
GELECEĞİN OKULLARI
Türk Eğitim Sistemi, genellikle şu noktalarda eleştirilmektedir:
• 1. Ekonomik ve sosyal çevreyi anlama yetersizliği,
• 2. İş yapma ve sonuçlandırma yetersizliği,
• 3. Kâr etme kavramı yetersizliği.
ALTERNATİF PERSPEKTİF VE
GELECEĞİN OKULLARI
• Meslek kategorileri içinde öğretmenlik, nicel yönden
ağırlıktadır. Eğitim hakkının seçkin kesimlerin tekelinden
çıkması ve bu hakkın demokratik düşünceye paralel olarak
kitlelere tanınması okulları ve öğretmenleri ön plana
çıkarmıştır.

• Her toplumda öğretmenliğin meslek olarak algılanması,

eğitimin devlet tarafından üstlenilmesiyle birlikte, genişleyerek
kabul görmesine neden olmuştur.
• Öğretmenliğin statüsünü düşüren faktörler, Türkiye’de çeşitlilik
arz etmektedir. Cumhuriyetin ilanından bugüne kadar
öğretmen yetiştirmede uygulanan farklı modeller,
öğretmenleri nitelik açısından ayrıştırmıştır.

• Siyasal bunalım dönemlerinde öğretmenlerin kendilerine

biçtikleri ideolojik rol, sistemin yıpranmasına ve öğretmenlerin
statüsünün sarsılmasına neden olmuştur. Bugün birçok anne-
baba çocuğunun öğretmen olmasını istememektedir.
• Öğretmenlik, meslek olma niteliklerini korumakta mıdır?
Modern eğitimde, genel olarak öğretmenden şu roller beklenmektedir:
• Öğretim uzmanlığı
• Güdüleyicilik
• İdari roller
• Liderlik
• Danışmanlık
• Model olma

Bir başka yaklaşıma göre öğretmenlik mesleği, şu boyutları içermelidir:

• Konu uzmanlığı: Öğretmen temel kavramları, metodolojiyi ve bunları öğrenciye

aktarma yollarını bilmelidir.
• Güdüleyicilik (öğrenci öğrenmesi): Öğretmen, öğrencilerin nasıl öğrendiğini, geliştiğini
bilmelidir.
• Öğrenenlerin farklılığı: Öğretmen, öğrencilerin öğrenme kapasite ve yaklaşımlarının
farklı olduğunu bilmelidir.
• Öğretimin planlanması: Öğretmen dersini, öğreteceği konuya, öğrencilerin,
toplumun ve Milli eğitimin genel amaç ve ihtiyaçlarına göre
planlayabilmelidir.

• Öğrenme stratejileri: Öğrencilerin kritik düşünme problem çözme ve

performansına göre öğretmen, değişik öğrenme stratejileri kullanmalıdır.

• Öğrenme çevresi: Öğretmen, öğrenmeyi olumlu yönde etkileyecek sosyal

etkileşimlere imkan sağlayacak bir öğrenme ortamı oluşturmalıdır.

• İletişim: Öğretmen, öğrenme ortamını olumlu etkileyecek yazılı ve sözlü

iletişim tekniklerini etkili olarak kullanabilmelidir.

• Değerlendirme: Öğretmen, öğrencilerin zihinsel, sosyal ve fiziksel gelişimini

değerlendirecek, formel ve informal değerlendirme yöntemlerini
kullanmasını bilmelidir.
• OKUL MU TOPLUMU ETKİLER?

• TOPLUM MU OKULU ETKİLER?

• Toplumsal bütün ve toplumsal bütünü oluşturan her parça
birbiriyle bağlantılıdır.
-kültürel aktarım aracı olarak gelecek kuşağa var olan değerleri
taşımak,
-bireylerin topluma uyumunu sağlamak,
-insanlar arasındaki iletişimi, işbirliğini artırmak,
• YANİ;
-bireyi toplumsallaştırmaktır.
EĞ İTİMİN TOPLUMSAL
İŞLEVLERİ
Eğitimin toplumsal yararı, yani parasal olmayan getirileri,
''dışsallık'' olarak ifade edilir.

1- Ailenin Okula Katılımı ve Okul Aile İşbirliği

2-Baskı Grupları ve Çevrenin Okula Katılımı

3- Okulun Çevreye Katılımı

OKUL VE ÇEVRE İLİŞKİLERİNİN
BOYUTLARI
• Aile katılımı, ailenin okulun akademik ve toplumsal amaçlarını
gerçekleştirmek için günlük etkinliklere, okuldaki planlamaya,
öğrenme etkinliklerine ve çocuğun eğitimle ilgili etkinliklerine
katılımıdır.

1) Ailenin Okula Katılımı ve Okul Aile işbirliği

Ailenin okula katılımının bir yönü, okul-aile işbirliği
oluşturur.
2) Baskı Grupları ve Çevrenin Okula Katılımı
3) Okulun Çevreye Katılımı
OKULUN ÇEVREYE KATILIMI
• Okul, eğitim sisteminde eğitimin üretildiği yer olduğundan,
eğitim örgütünün halka açık olan, halkla yüz yüze gelinen
kapısıdır.

• Okulun, hem örgütsel amacından hem de eğitimin üretildiği

yer olmasından dolayı çevresine katılımı beklenir.
Okulun çevreye yapabileceği katkılar;

-Geleceğe yönelik sosyal çalışmalar

-Sanatsal çalışmalar
-Çocuk oyun yeri
-Okuma yazma öğretimi
-Yetişkin eğitimi
-Okuma odaları kurulması
-Kütüphanelerin çevreye açılması
-Sportif faaliyetler
DEĞİŞEN TOPLUM VE OKUL
• Okul, çocuğu toplumsal rollere hazırlarken, aynı zamanda
toplumun eğitim ve kalkınma ihtiyaçlarına cevap vermeye
çalışan ve açık sistem ilkelerine göre işleyen bir örgüttür.
Okul ve toplum arasında diyalektik bir ilişki söz konusudur.

• Toplumun bütününde ortaya çıkan bir

değişim eğitimi etkiler, eğitimdeki bir değişim ise toplumsal
bütünü etkiler.
DIŞSALLIK?
• Eğitimde dışsallıklar, demokratik toplumda, insanların kişisel
doyumlarını, özgürlüklerini, düşük suç oranlarını ve daha çok
kitap ve gazete okuma gibi etkinlikleri kapsar.
EĞ İTİM(OKUL) VE TOPLUM
• Toplumsal yapı, toplumda organize olmuş sosyal ilişkiler
bütünü, toplum ise bu sosyal ilişkileri kapsayan gerçek ilişkiler
bütünü ya da ortak amaçlar için işbirliği yapan birey topluluğu
olarak tanımlanır.
AİLELERİN OKULLA İLGİLİ 5 GÖ REVİ
1-Okul Hazırlığı
2-Okulla İletişim
3-Okuldaki etkinliklere katılım
4-Evdeki öğrenme çalışmaları
5-Karar alımı
• Okul-aile işbirliği eğitsel değerlere dayalı olarak aileleri,
öğretmenleri, yöneticileri ve öğrencileri bir araya getirerek
eğitim gereksinimlerinin uygun biçimde karşılanması için
birbirlerinden neler bekleyeceklerinden ve birbirlerine nasıl
yardım edecekleri konusunda görüş birliği sağlar.
OKUL AİLE İŞBİRLİĞİNİ ZORUNLU
KILAN NEDENLER
- Eğitim programını geliştirmek
- Anne-babanın liderlik becerisini üst düzeye çıkarmak,
- Çocukların başarılı bireyler olmasını sağlamak,
- Okuldaki diğer ailelerle iletişim kurmak
- Öğretmene yardımcı olmak
Okulda okul-aile işbirliği MEB tarafından belirlenen mevzuatlar
çerçevesinden yürütülür.

• 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu

• Okul-Aile Birliği Yönetmeliği
• Öğrenci- Veli-Okul Sözleşmesi
• Öğretmen-Veli-Okul Sözleşmesi

Amaç: Bireyin kendini gerçekleştirmesi, okulda demokrasi

kültürünün yerleştirilmesi, okulun tüm imkanları ile çevreye
açılması, veli ve öğrencilerin beklentilerinin sisteme dahil
edilmesidir.
OKUL-AİLE İŞBİRLİĞİ
MODELLERİ
A) Koruyucu Model:

• Öğretmen ve velinin görevleri ayrıdır.

• Öğretmen ve veli karşı karşıya gelmemelidir.
• Veli çocuğunu okula göndermekle görevlidir.
• Velinin eğitime müdahalesi gereksizdir.
B) Uzmanlık Model:

• Velinin görevi çocuğu hakkında bilgi vermektir, öğretmen ise

karar veren konumdadır.
• Velileri öğretmene bağımlı kılar.
• Çocukların duygusal, fiziksel sorunlarının tedavisinde aileye
yönelik beceri eğitimi düzenlemeleri içermesi modelin
olumlu yanıdır.
C) Nakledici Model:

• Öğretmen uzman kabul edilmekle birlikte velilerden de

çocuğun gelişiminde kaynak olarak yararlanmak gerektiğini
kabul eder.
• Öğretmenin bu modelde ailelere rehberlik edebilecek bilgi
beceriye sahip olması beklenir.
D) İşbirlikçi Model:

• Veliyi, okulun eğitim amaçlarının iyileştirilmesi ve program

materyallerinin sağlanması konusunda önemli görür.
• Veli katılımının öğretim programını zenginleştirdiği anlayışı
vardır.
E) Tüketici Model:

• Öğretmenler, velilerin yapacağı çalışmalarda danışman

rolündedir.
• Veli her konuda bilgilendirildiği için karar sürecinin her
aşamasında yer alır.
Örneğin; Özel okullardaki okul-aile iş birliği.
F) Ortaklık Modeli:

• Çocuğun üzerinde hem öğretmen hem de veli bilgi ve gözlem

sahibidir.
• Türkiye'de bu model daha ağırlıklı kullanılmaktadır.
• Çocuğun eğitiminde veli ve öğretmen ortak hareket eder.
SONSÖZ
• Okul sosyal bir örgüttür. Girdisi ve çıktısı insandır. Girdiyi çevreden alır,
belirli bir eğitim sürecinden sonra ürünü tekrar çevreye verir. Bu
yüzden çevreyle sıkı bir ilişki içindedir.

• Bu işbirliğinin tam olarak gerçekleştiği örgütlerde örgüt amacına

ulaşır, gerçekleşmeyen örgütlerde ise eğitim örgütü tam olarak
amacına ulaşamaz, sorunlar ortaya çıkar.

• Okul hayatın içinde, hayat için ve hayatla beraber teşkilatlanmak ve

faaliyette bulunmak zorundadır. Unutmamak gerekir ki, her okul
çevresinden etkilenmek ve çevresini etkilemek gibi iki görevi beraber
yapmak durumundadır.

• Okullarda yapılan eğitimin başarılı olması ve amaçlarına ulaşabilmesi

için öğrencinin ailesinin ilgi ve yardımına ihtiyaç vardır.