Porez na promet dobara i

usluga

dr Slavko Vukša
mr Ivan Milojević
 Porez na promet 1
 Porez na promet se najprije javio kao pojedinačni porez
na promet čija je primena bila ograničena na
oporezivanje pojedinih predmeta u prometu (javljaju se
pre nove ere)

 Opšti porez na promet se prvi put javlja u Španiji 1342.

godine pod nazivom alkabala

 Opšti porez na promet je jedan od najznačajnijih

poreskih oblika i glavni predstavnik indirektnih poreza

 Kod opšteg poreza na promet povod za oporezivanje je

promet, objekat oporezivanja su proizvodi i usluge a
poreski obveznici ga plaćaju državi prevaljujući ga na
krajnje potrošače
 Porez na promet 2
 Osnovne prednosti opšteg poreza na promet su:
1. Jeftinoća ubiranja;
2. Izdašnost;
3. Konstantnost;
4. Ugodnost.

 Osnovni nedostaci poreza na promet su:

1. Regresivnost (nesocijalno delovanje poreza koje se sastoji u
tome da će lica sa nižim dohotkom, kupujući oporezovani
proizvod, snositi procentualno viši porez na promet u odnosu
na ona sa višim);
2. Inflatorni potencijal.
 Porez na promet 3
Oblici opšteg poreza
na promet

Jednofazni porez na Višefazni porez na Svefazni porez na

promet promet promet

Porez na promet u fazi Bruto svefazni porez Neto svefazni porez na

proizvodnje na promet promet (PDV)

Porez na promet u fazi Potrošni oblik

trgovine na veliko

Porez na promet u fazi

maloprodaje
Dohodni oblik

Bruto oblik
 Porez na promet 4
 Bruto svefazni porez na promet je karakterističan
po tome što se isti naplaćuje tako što se u svakoj
fazi prometa novčana naknada koja se dobije
prodajom proizvoda javlja kao poreska osnovica
na koju se primenjuje odgovarajuća poreska stopa

 U svakoj sledećoj fazi se plaća porez na već

plaćeni porez (porez na porez)

 Kumulativno dejstvo je osnovna karakteristika

bruto svefaznog poreza na promet i ujedno i
njegova najveća slabost
 Porez na promet 5
 Neto svefazni porez na promet se naziva i porez na
dodatu vrednost (PDV)
 Porez na dodatu vrednost (Value Added Tax-VAT) je
najrasprostranjeniji oblik poreza na promet u svetu
 Osnovna karakteristika poreza na dodatu vrednost se
sastoji u tome što se istim ne opterećuje celokupni
promet, već samo dodata vrednost, pa je po tome i
dobio ime
 Temeljno načelo kod utvrđivanja obaveze za plaćanje
PDV-a od strane poreskog obveznika je: porez na
obavljeni promet minus obračunati porez pri nabavci
proizvoda ili usluge od poreskog obveznika, u istom
obračunskom periodu
 Paradoks: Oslobođeni je oporezovan, oporezovani je
oslobođen!
 Porez na promet 6
 Osnovne prednosti PDV-a se mogu iskazati na
sedeći način:

1. Porez na dodatu vrednost predstavlja jaču zaštitu od poreske

evazije;
2. Porez na dodatu vrednost je izdašniji poreski oblik u odnosu
na porez na promet u maloprodji iz razloga što prvi obuhvata
širu poresku osnovicu i što omogućava ubiranje većih
poreskih prihoda;
3. Porez na dodatu vrednost obezbeđuje veću neutralnost u
trgovačkim transakcijama jer isti, zbog oporezivanja više faza
prometa proizvoda i usluga, ne trpi veliki broj stopa;
4. Porez na dodatu vrednost eliminiše dvostruko oporezivanje
prometa proizvoda i usluga.
 Porez na promet 7
 Osnovni nedostaci PDV-a se mogu
prikazati na sedeći način:

1. Zahteva složen proces administriranja jer je

potrebno mnogo brige oko potrebne
dokumentacije (računa);
2. Uvođenje PDV-a može izazvati povećanje
inflacije;
3. Teže se uvodi na višim nivoima vlasti jer kod
federalnih jedinica najčešće ne postoji spremnost
da se ovaj izuzetno važan poreski oblik prepusti
saveznoj državi.
 Porez na promet 8
 Poreski obveznik kod ovog poreskog oblika je svako pravno i
fizičko lice koje samostalno i trajno obavlja delatnost u nameri
da ostvari prihod, a koje je u prethodnoj kalendarskoj godini
ostvarilo promet veći od 2.000.000,00
 Predmet oporezivanja - Porez na dodatu vrednost se
obračunava i plaća na: isporuke proizvoda i usluga koje
poreski obveznik u okviru obavljanja svoje delatnosti vrši uz
naknadu i na uvoz proizvoda. Predmet oporezivanja su i
novoizgradjene nepokretnosti (zemljište nije predmet
oporezivanja)
 Poreske stope- Zakonom su propisane dve pozitivne poreske
stope: standardna stopa od 18% i snižena stopa od 8%. Nulta
stopa predvidjena je za izvozne transakcije i za isporuke
lekova, medicinskih sredstava koji se finansiraju iz sredstava
Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje
 Porez na promet 9
 Po sniženoj stopi od 8% oporezuju se:

1. Osnovni proizvodi za ljudsku ishranu (mleko, hleb, ulje i šećer);

2. Voda za piće osim flaširane;
3. Lekovi uključujući i lekove u veterini;
4. Ortotička i protetička sredstva, i medicinska sredstva (koja se
ugrađuju u organizam)
5. Udžbenici i nastavna sredstva;
6. Dnevne novine i monografske publikacije;
7. Ogrevno drvo;
8. Prvi prenos prava raspolaganja na stambenim objektima;
9. Usluge smeštaja u hotelima, motelima, odmaralištima, domovima
i kampovima;
10. Voda za piće, osim flaširane;
11. Komunalne usluge;
 Porez na promet 10
Učešće prihoda od PDV-a u poreskim prihodima (%), 2001

Država Učešće u ukupnim poreskim Učešće u GDP

prihodima
Albanija 35.7 5.9

Bugarska 27.8 8.6

Hrvatska 34.8 14.1

Češka 18.7 7.0

Grčka 22.3 7.5

Mađarska 22.0 8.1

Rusija 36.0 4.8

Slovačka 21.5 7.2

Slovenija 25.6 10.1

Velika Britanija 18.7 6.8