Poreski oblici

dr Slavko Vukša
mr Ivan Milojević

1
 Sadržaj predavanja:
 Porezi na imovinu

 Porez na dohodak fizičkih lica

2
 Porezi na imovinu 1
 Za potrebe oporezivanja imovine, ista se može
definisati kao ukupnost ekonomskih dobara i
prava, izraženih u novcu

 S obzirom da se imovina može oporezivati

primenom različitih poreskih oblika,
oporezivanje imovine se može podeliti na
osnovu više kriterijuma:
1. Imovina per se – porezi na imovinu
2. Prenos vlasničkih prava na imovinu bez naknade – porez na
nasleđe i poklon
3. Prenos vlasničkih prava na imovinu uz naknadu – porez na
prenos apsolutnih prava
4. Porast vrednosti imovine – porez na porast vrednosti imovine
3
 Porezi na imovinu 2
Porezi na imovinu

Porezi na imovinu Porezi na porast

Porezi na imovinu
u vrednosti
u statici
dinamici ukupne imovine

Porezi na prenos Porezi na prenos

Nominalni porezi Opšti porez na
imovine imovine
na imovinu uvećanu imovinu
s naknadom bez naknade

Realni porezi Poseban porez na

na imovinu uvećanu imovinu

4
 Porezi na imovinu 3
 U prilog postojanju poreza na imovinu se
navode sedeći razlozi:
1. Fiskalni razlozi
(dopunski izvor prikupljanja prihoda);
2. Razlozi socijalno-političke prirode
(ravnomernija raspodela poreskog tereta);
3. Razlozi političke prirode
(osiguranje sredstava za finansiranje lokalnih
kolektiviteta);
4. Razlozi poresko tehničke prirode
(smanjena mogućnost poreske evazije).

5
 Porezi na imovinu 4
Porezi na imovinu (u statici)

 Porez na imovinu (Property Tax) je onaj poreski oblik kod koga

je predmet oporezivanja imovina, povod za oporezivanje je
imovina kao takva, a poreska osnovica je njena vrednost
 Tim se porezom oporezuje imovina u njenom statičkom obliku
 Porez na imovinu spada u grupu subjektnih, direktnih poreza
 Porez na imovinu spada među najstarije poreze
(javljaju se čak i pre nove ere)
 Nominalni porez na imovinu je karakterističan po tome što je
kod istog poreska osnovica imovina, ali se porez plaća iz
prihoda od imovine, odnosno iz dohotka
 Kod realnog poreza na imovinu poreska osnovica je imovina a
prilikom oporezivanja se zahvata sama supstanca imovine
poreskog obveznika (primenjuje se u vanrednim okolnostima)
6
 Porezi na imovinu 5
Porezi na imovinu u dinamici

 Kod ovih poreza se ne polazi od same imovine već od

činjenice da imovina prelazi sa jednog subjekta na
drugog
 Porezi na imovinu u dinamici se dele na:
1. Poreze na prenos imovine s naknadom
2. Poreze na prenos imovine bez naknade
 Porezi na prenos imovine s naknadom se plaćaju usled
činjenice da obe ugovorne strane ostvaruju određenu
materijalnu korist koja uvećava njihovo bogatstvo koje
treba oporezovati, a isti predstavljaju kompenzaciju za
rashode koje država ima obezbeđujući i garantujući
transfer i korišćenje novostečene imovine 7
 Porezi na imovinu 6
 Porez na imovinu u zavisnosti od poreske
osnovice se obračunava primenom sledeće
poreske skale:
Poreska osnovica Visina poreza

do 6.000.000,00 0.40%
od 6.000.000,00 do 24.000,00 + 0.80% na iznos preko
15.000.000,00 6.000.000,00
od 15.000.000,00 do 96.000,00 + 1.50% na iznos preko
30.000.000,00 15.000.000,00
preko 30.000.000,00 321.000,00 + 3% na iznos preko
30.000.000,00

8
 Porezi na imovinu 7
 U poreze na prenos imovine bez naknade spadaju
dva slična poreska oblika:
1. Porez na nasleđe
2. Porez na poklon
 Osnovica poreza na nasleđe je neto nasleđena
imovina kojom se smatra ona njena vrednost koja
nastaje kada se od ukupno nasleđene imovine
odbiju dugovi koji je opterećuju
 Poreske stope poreza na nasleđe su progresivne
 Porez na poklon se javlja kao dopuna porezu na
nasleđe, poreski obveznik je poklonomprimac a
poreske stope su progresivne 9
 Porezi na imovinu 8
 Porez na nasleđe i poklon u zavisnosti od
poreske osnovice se obračunava primenom
sledeće poreske skale:
Poreska osnovica Visina poreza

do 300.000,00 3,00%
preko 200.000,00 9.000,00 + 5.00% na iznos preko 200.000,00

neoporezivi iznos do 9.000,00

10
 Porezi na imovinu 9
 U poreze na prenos imovine sa naknadom spada:
 Porez na prenos apsolutnih prava
 Osnovica poreza na prenos apsolutnih prava
predstavlja ugovorena cena u trenutku nastanka
poreske obaveze, ukoliko nije niža od tržišne
vrednosti.
 Poreske stope poreza na prenos apsolutnih prava
su proporcionalne
 Poreski obveznik poreza na prenos apsolutnih
prava je prodavac, odnosno prenosilac prava, koji
može biti rezident ili nerezident.
11
 Porezi na imovinu 10
Lice rezident je obveznik poreza na prenos
apsolutnih prava u slučaju:
1. Prenosa prava intelektualne svojine
2. Prenosa udela u pravnom licu i hartija od
vrednosti
Lice nerezident je obveznik poreza na
prenos apslolutnih prava samo za prenos
ostvaren na teritoriji Republike.
12
 Porezi na imovinu 11
 Porez na prenos apsolutnih prava u zavisnosti
od poreske osnovice se obračunava primenom
sledeće poreske skale:
Poreska osnovica Visina poreza

Na prenos udela u pravnom 0.30%

licu i hartija od vrednosti
Na prenos prava nepokretnosti 2.50%
na poljoprivrednom i
šumskom zemljištu
Na prenos prava svojine na 2.50%
upotrebljavanom motornom
vozilu, upotrebljavanom
plovnom objektu, odnosno
vazduhoplovu
na prenos ostalih apsolutnih 5.00%
prava
13
 Porezi na imovinu 12
Porezi na uvećanu vrednost imovine

 Ovaj porez se ne odnosi na imovinu kao takvu već samo na

njenu uvećanu vrednost u nekom vremenskom intervalu
 Argument za uvođenje ovih poreza je vezan za činjenicu da je
do uvećanja imovine došlo bez aktivnosti obveznika, pa zato
to povećanje treba oporezovati
 Pomenuti porez se javlja u dva oblika:
1. Opšti porez na uvećanu imovinu
(kada mimo volje obveznika dođe do povećanja vrednosti
celokupne imovine-faza ekspanzije u privredi)
2. Poseban porez na uvećanu imovinu
(kada je reč o povećanju samo jednog dela imovine-
14
skok vrednosti nepokretnosti zbog porasta rente)
 Porez na dohodak fizičkih lica 1
 Porez na dohodak fizičkih lica (Individual Income Tax)
zauzima središnje mesto u poreskim sistemima savremenih
država

 Važan je za ostvarivanje kako fiskalnih tako i nefiskalnih

ciljeva

 Prvi put se javlja u Engleskoj 1789. godine a uveden je radi

finansiranja rata sa Napoleonom

 U SAD-u se porez počeo primenjivati od 1861. godine, radi

finansiranja troškova građanskog rata

 Najveći otpor uvođenju poreza na dohodak je zabeležen u

Francuskoj, a isti je bio tako jak iz razloga što su Francuzi
smatrali da bi uvođenje istog značilo zadiranje države u 15

privatnu sferu (uvodi se tek 1914. godine)

 Porez na dohodak fizičkih lica 2
Karakteristike poreza na dohodak:

1. Odnosi se na ukupan dohodak poreskog obveznika;

2. Oporezivim dohotkom se smatra ukupni neto dohodak;
3. Nasuprot porezima na potrošnju koji su orijentisani na
trošenje dohotka, porez na dohodak se zasniva na
sticanju dohotka;
4. Porez na dohodak je subjektni porez;
5. Porez na dohodak je direktni porez
(plaća se prije trošenja dohotka);
6. Porez na dohodak je jedan od najsloženijih poreza.
16
 Porez na dohodak fizičkih lica 3
 Postoje tri sistema oporezivanja dohotka fizičkih lica:
1. Cedularni sistem (romanski tip);
2. Sintetički sistem (germanski tip);
3. Mešoviti sistem (britanski tip).
 Cedularni sistem: Svaki prihod fizičkog lica treba
oporezovati odvojeno, primenom odgovarajućeg poreza,
po pravilu proporcionalnim stopama
 Sintetički sistem: Sve prihode koje ostvari poreski
obveznik treba oporezovati jednim sveobuhvatnim
porezom, čija stopa po pravilu treba da bude progresivna
 Mešoviti sistem: Cedularno oporezivanje se vrši
primenom proporcionalnih stopa, dok se na iznos preko
zakonskih granica po pravilu primenjuju progresivne
stope 17
 Porez na dohodak fizičkih lica 4
 Osnovni elementi poreza na dohodak fizičkih lica su:
1. Poreski obveznik;
2. Predmet oporezivanja;
3. Poreska osnovica;
4. Poreske stope;
 Poreski obveznik poreza na dohodak je rezidentno,
odnosno nerezidentno fizičko lice koje ostvari dohodak
iz izvora utvrđenih zakonom
 Predmet oporezivanja je dohodak koji fizičko lice
ostvari na određenoj teritoriji
 Dohodak predstavlja zbir oporezivih prihoda ostvarenih
u poreskom periodu
18
 Porez na dohodak fizičkih lica 5
 Izvore prihoda čine prihodi ostvareni po osnovu:
1. Ličnih primanja;
2. Samostalne delatnosti;
3. Imovine i imovinskih prava;
4. Kapitala;
5. Kapitalnih dobitaka.
 Poreska osnovica je zbir neto prihoda fizičkog lica iz svih
izvora
 Osnovicu poreza na dohodak rezidenta predstavlja
oporezivi dohodak poreskog obveznika ostvaren u
poreskom periodu, umanjen za iznos prenesenog gubitka i
ličnog odbitka za izdržavana lica

19
 Godišnji porez na dohodak fizičkih
lica 6
 Rezident ima pravo na lični odbitak u iznosu od 40%, za
svakog izdržavanog člana porodice u iznosu od 15%, ukupan
iznos olakšica ne može biti veći od 50% dohotka za
oporezivanje.
 Izdržavanim članovima porodice smatraju se lica koja
obveznik izdržava, i to:
 Maloletna deca;
 Deca na redovnom školovanju ili za vreme
nezaposlenosti, ako sa obveznikom žive u domaćinstvu;
 Bračni drug;
 Unuci, ako ih roditelji ne izdržavaju i ako žive u
domaćinstvu sa obveznikom;
 Roditelji.

20
 Porez na dohodak fizičkih lica
u Republici Srbiji 7
 Porezu na dohodak građana podležu sledeće
vrste prihoda:
1. Zarade
2. Prihodi od poljoprivrede i šumarstva
3. Prihodi od samostalne delatnosti
4. Prihodi od autorskih prava i sl.
5. Prihodi od kapitala
6. Prihodi od nepokretnosti
7. Kapitalni dobici
8. Ostali prihodi

21
 Porez na dohodak fizičkih lica
u Republici Srbiji 8
 Osnovicu poreza na zarade čini:
1. Nominalna vrednost bonova, novčanih potvrda i akcija
2. Cena koja bi se postigla prodajom robe na tržištu
3. Naknada koja bi se postigla na tržištu za uslugu,
odnosno pogodnost koja se čini obvezniku
4. Novčana vrednost pokrivenih rashoda, uvećane za
obaveze javnih prihoda koje iz zarade plaća zaposleni.
Poreska stopa 12% umanjena za 5.000,00 dinara
Poreska oslobođenja su navedena u članu 18. Zakona o
porezu na dohodak fizičkih lica

22
 Porez na dohodak fizičkih lica
u Republici Srbiji 9
 Poreska osnovica:
1. Katastarski prihod
2. Stvarni prihod
Poreska stopa 14%
Poreska oslobođenja su navedena u članu
29. Zakona o porezu na dohodak fizičkih
lica

23
 Porez na dohodak fizičkih lica
u Republici Srbiji 10
 Utvrđivanje i naplata poreza na dohodak:
1. Po odbitku.
2. Po rešenju poreskog organa.
1. Po odbitku se plaća porez na prihode od:
- Zarada
- Autorskih prava
- Kapitala
- Nepokretnosti
- Davanja u zakup pokretnih stvari
- Dobitaka od igara na sreću
- Ostali prihodi
24
 Porez na dohodak fizičkih lica
u Republici Srbiji 11
 Po rešenju poreskog organa se plaća
porez na prihode od:
- Poljoprivrede i šumarstva
- Samostalne delatnosti
- Kapitalne dobitke
- Godišnji prihod građana
- ostale

25
 Porez na dohodak fizičkih lica
u Republici Srbiji 12
 Rešenje nadležnog poreskog organa sadrži sledeće
elemente:
1. Ime i prezime obveznika
2. Vrstu poreza
3. Poresku osnovicu
4. Stopu poreza
5. Utvrđene poreske olakšice
6. Iznos poreske obaveze, način i rok plaćanja
7. Račun na koji se vrši uplata poreske obaveze
8. Pouka o mogućnosti podnošenja žalbe protiv rešenja

26
Porez na imovinu i porez na
dohodak izraženiji su u razvijenim
zemljama, dok su u nerazvijenim
niži.

27