Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 194.

j;::!,,::,!
'•1-
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto
http://www.archive.org/details/patrologiaecur194mign
k
PATROLOGLE CURSUS GOMPLETUS, SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, (ECONOMICA,
mmm ss. patrimjoctouiim, scsuptordmole ecclesiasticorim,

QUI
AB JEVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA

FLORCERUNT ;
RECUSIO GHRONOLOGICA
OMNIUM QU/E EXSTITKRE MONUMENTORUM GATHOLIC/E TRAOITIONIS PER DUODECIM PRIORA
HXCLESIÊ S^CULA,
JUXTA EDITIONES ACGURATISSIMAS, INTEK SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS UANUSCRIPTIS GOLLATAS,
PERQUAM DILIGENTEK CASTIGATA ;
DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VAKIANTIBUS CONTINENTER IILUSTBATA ;
OMNIBUS OPEBIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QUyE TRIBUS NOVISSIMIS S^CULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA ;
INDICIBUS PARTICULABIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA J
CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREH
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAUQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ;
OPERIBUS CUU DUBIIS TUM APOGRYPHIS, ALIQUA VEKO AUCTOBITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;
DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUS LOGUPLETATA ALTEKO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
:
UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET THEMA ScklPSERIT UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO ;
SCRIPTUR/E SACRyE, ex quo lectori comperire sit obvium quinam patres

ET IN QUIBUS OPEKUM SUOKUM LOCIS SINGULOS SINGULOKUM LIBHORUM
SCKIPTUR^ TEXTUS COMMF.NTATI SINT.
EDITIO ACCURATISSIMA, CETEKISQUE OMNIBUS FACILE anteponenda, si perpendantur GHARACTERUM NITIDITAS,
:
CHART.« QUALITAS, INTEGBITAS TEXTUS, PEBFEGTIO COHRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMOOA SIBIQUE IN TOTO OPERIS DECUHSU CONSTANTER
SIMILIS, FRETII EXIGUITAS, PR.ESEKTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULOHUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPAHSOBUM,
PBIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPEBIBUS AD OMNES .«TATES,
LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.
SERIES SECUNDA,
IN OUA PKODEUiNT PATRES, DOGTORES SCRIPTORESQUE ECGLESI/E LATIN/E
A GREGORIO MAGNO AD INNOGENTIUM III
ACCURANTE J.-P. MIGNE,

Bibliotheca; Cleri universse,'
.SIVE
GCRSUUM COMPLBTORUM IN SmGULOS SCIENTI^ ECCLESUSTIC^ RAMOS EDITORE.
PATKOLOGIA BINA EDITIONE TYPIS MANDATA EST, ALIA NEMPE LATINA, ALIA GR.-ECO-LATINA. —
VENEUNT MILLE ET
TRECENTIS FRANCIS SEXAGINTA ET DUGENTA VOLUMINA EDITIONIS LATIN^ OGTINGENTIS ET UILLE TRECENTA GR.BCO-
;
LATIN/E. MERE LATINA UNIVEHSOS AUCTORES TUM OGGIDENTALES, TUM ORIENTALES EQUIDEM AMPLECTITUB HI AUTEM, ;
IN EA, SOLA VERSIONE LATINA DONANTUR.
PATROLOGI^ TOMUS CXCIV.

VEN. GERHOHUS. ARNO REICHERSPERGENSIS. JOVNNES DIACONUS. IIUGO PICTAVINUS. ISAAG
ABBAS DE STELLA. ALCHERUS ET PETRUS DE ROYA CLAR.EVALLENSES MONACHI. RILINDIS
ET ERRADIS HOHENBURGENSES ABBATISS.E.
EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIA DIGTA DÂMBOISE, PROPE PORTAM LUTETI.E PARISIORUM VULGO D'ENFER NOMINATAM,
SBU PETIT-MONTROUGE
1855
INSTITUTE OF ÊDIAEYAL STUDIES
10 ELMSLEV PLACE
TOP.ONTO 6, CANAOA.
t. 7 1S31
3. Ci^
SiECULUM XII
VEN. GERHOHI
PRvEPOSITI REK.HERSPERGE^SIS
OPERA OMNIA
ACCBDONI .
ARNONIS REICHERSPERGENSIS. JOANNIS DIACONI, HUGONIS PICTAVINI, ISAAC

ABRATIS DE STELLA, ALCHERI ET PETRl DE ROYA CLAR^VALLENSIUM MONA-
CHORUM, RILINDIS ET ERRADIS HOIIENBURGENSIUM ABBATISSARUM.
OPUSCULA ET EPISTOLiE
ACCURANTE J.-P. MIGNE

BIBLIOTHEC^ CLERI l]!\IVERS:£
SIVE
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOs' SCIENTIiG ECCLESIASTIC/E RAMOS EDITORE
TOMUS ALTER
VENEUNT 2 VOLUMINA 16 FRANOIS GALLIOIS.
EXCUDEBATUR ET VENIT APUO J.-P. MIGNE EDITOREM,

PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUM VULGO />'£iVf£/i NOMINATAM
IN VIA DICTA D'AMBOISE,
SEU PETIT-MONTROUGE.
1853
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXCIV CONTINENTUR.
GERHOHUS PR^POSITUS REICHERSPERGENSIS.

Expositio in Psalmos (continuatioj Col. 9
— In canticum Isaiae — 998
— In canticum Ezechiae — 1001
— In canticum Moysis — 1017
— In canticum Habacuc — 1027
— In canticum Moysis — 104S
De gloria el honore Filii hominis — 1074
Liber contra duas hsereses — 1162
De sdificio Dei — 1187
Adversus Simoniacos — 1333
Liber epistolaris ad Innocentium II pontificem raaximum - 1375
Vitis abbatum Formbaceusium — 142.^
Syntagma de Henrico IV et V impp., de Gregorio VII papa et de nonnullis

consequentibus Komanis pontilicibus — 1444
Gerhohi prjeralio in librura De investigaiione Anlichristi — 1479
AppendixadGerhohum.— Epistote septem de venerabili sacramentoEucharistiae. — 14SI
ARNO PRyEPOSITUS REICHERSPERGENSIS.

Scutum canonicorum — 1490
Liber contra Folmarum (fragmentura) — 1329
RILINDIS ET ERRADIS HOHENRURGENSES ARDATISS^.

Fragmenta — 1537
JOANNES DLVCONUS.
Liber de ecclesia Laterauensi — 1341
HUGO PICTAVINUS.
Historia Vizeiiacensis coenobii ^
— 1361
ISAAG ABBAS DE STELLA.

Serraones — 1689
De aniraa •
— 1 875
De officio missae — 1889
ALCHERUS CLARiEVALLENSIS MONACHUS.

Liber de spiritu et anima — 1895
De diligendo Deo — Ibid.
PETRUS DE ROYA CLAR^VALLENSIS MONACHUS.

Epistola ad C. Noviomensis Ecciesis decanum — 1896
Cliehy. — Ei typis PAUL DUPONT, iS, rii dicli Bac-(4'Asmsrfl8. — 99.10.1SW5.

,
•VEN. GERHOHI
PRyEPOSiTI REICHERSPERGENSIS
EXPOSITIONIS IN PSALMOS
CONTINUATIO.
PSAL3IUS LXIV
SIVE
iiBER Di mmm imm mn

AD EUGENIUM IIl PAPAM.
(Eiiposilioneni psaimi Lxiv, quam Baluziiisin iiisceUaueis , et post cum Gallandius seorsim eMeruPt,
D. Bernardus Pezius, cum iiuegram Cerliohi lucubialioiiem in liioera prolulit,
post enarralionem psalini Lxiii, suo loco roposuit. Noncstcurab eo recedaraus ; leitum
tanien Gallaiidii {Yet. Palr. Bibliolh. XIV, 549) scquiinur
GEUHOHI EP1ST0L.V AD HENRICUM PRESBYTEUUM CARDINALEM (1).
I. Psalmo sexagcsimo qiiarlo de duabus civiiati- A gnalione sacrosanclae Romanae Ecclesia : qu«
bus intcr se conliaiiis, Jerusalcni videlicct et Babj- rectius Ecclcsia, qiiain curia noiriiiiatur, quia no-
lonia, earumque civibus iiiier se conirariis agitur. men curi%, ut ante nos dictuin cst, a cruore deri-
De qiioruin permisiioiie ac di»iinclione in lempore vatur, sive a curis, ut ail quidam;
papx Eugeiiii laigo iraclalu agentes, liiinc ipsum Curia curarum geniirix, nulrixquc jnaloriim,
psalraum pro materia tunc liabuiraus, cumque ipsi InjiMos justis, inhoneUos tsqual honestis.
beata; memoria; ponlirici legendum prKsentavimiis, IL Absil aulem a sacrosancia Romana Ecciesia
hac intentione scilicet, ut curia Roinana, qu», con- talis inacula etruga, qualis nomine curiai nolalur!
lesUnte Pelio, Ecclcsia esl in Babylonc collecia Quod noinen bis qui moilibus vesliiintur, ct in do-
{/ Petr. v, 13), pci- noraeii IJabjloiiis tropice iioi.ita niibus regum sunt, atqiie judicibus cunclis in ju-
iirbe Roma ; ut, inquani, (.uria illa semetipsam dicio sanguinis cooperanlur sd vindictam male-
altendercl, seseque ac parilcr Ecclesiam lolara, factorum, non improbabiliter altribuitur, sicut olim
quam regere debet, a coiifusione Babjlonica dis- senalui Romano congruebat, quando sub judicibus
(inclain exhibere satageret sine macula el iiiga. cinctis, imperatoribus, dictatoribus , consulibus
Neque enira vel huc ipsum carere macula videtur, non urhis tantuni, sed et orbis dominium sibi vin-
quod nunc diciiur curia Romana, qube antehac di- ^ dicavit. Verum quia sedes tunc jmperialis, nunc
cebalur Ecclesia Romana. Nsm.si revolvantur an- facta esi aposloiica, duni .^nllochus et Remus coii-
liqua Romanorum pontificum scripta, nusquam ia cedunt Petro regni solium, cedente quoque impera-
8is reperiiur hoc nomen, quod est curia, iu desi- lore Constantiuo a Roma seniore ad iiovam, quam
(!) Hanc epistolam eruit R. P. Bernardus Pezius dcvotas orationei cum fidcii obsequio. Deiiderio deti-
cx codice Reicherspeigensi. Leclitmiim varietalem deravi ex longo tempore sanctam Romanam Eccle-
danuis. Incipit Uenrtco venerabili S. [{oniinie Ec-
; siam videre ornalam sine macula el ruga. Neque
cUiia; cardiuali presbytero frater G. de Rtchersperg enim, ctc.
Patrol. CXCIV. oq 1
310
\/o\. 194-
,
11 tERHOni PR.«P0SIT1 REiCHERSPERG. COMMENT. IN PS.VLMO?. 12
Conslsiitinopornn h suo noininc vocavit, noii im- A tiiis jndrcinm in absintliinm {Amos v, 7). > Et iii
HiRiito i» lirbe Ronia prarfcjeiidiiin esl noiiieii Ec- Apecalypsi i nomen stella; qiiie de coeio ceciJii,
clesiac Romini cuiiie ;
quoniani ct lii, qni nunc in dioitur absinthiuin (Apoc. vrii, !!).> Quia enim suc-
ea sc faciunl senaiore», ctsi iiabeant poicstatcm cus absinthli sumptus extorquet vomilum, recte
£ine sanguiniss vindicta tractanJi et juilicandi causas absinihio judicium illud assimiletur, quod a piis
civiies ci iiles forensfs, qiicmadniodum docct bea- ci jusiis juste ac pie respuitur. Et lunc ctiam
liis Petrus in onlinatione Clementis; attamcn gran- noinen sleilse dicilur absinihiiim, cum sub nitore
dioia urbis et orbis negoiia longe superexccdunt justitise, iiijustum dt judicium : tanquam si vinum
ennini Judicia, spectanlqiie ad Romanum ponliii- sil fclie nisturn, quod cuin gustasset Christus in
cem, sive illuis vicarios Lino et Cteto similes, ci passione sua, noiuil bihere. Unde non mirum quod
linquani bcato Petio fideUier cooperanies ; itcniqu« servi cjus noiunt bilierc judiciuin felle iniquitatis
ad RoiiiaiiuiTi imporalorem , sive illins vicarium mislum quod quasi absinthiuni facit voniitum.
,
tirbis pra^fcclum ,
qui de (ua dignitaic respicit Quanquam non audeat islud maiiifeste improbare
utriimque, vidciicet domnum papam, cui facit ho- qui oppriinitur talis judicii perversitale,lunc maiimtt
ininium , et domnum iinperRloreni , a quo acci- cum judjces pcrvcrsi omncs diligunt niunera, se-
pit suss polestatis insigne ; scilieot excrtum gla- qiuintur rctributiones; audet tamen is, qiii veriia-
(lium. tem iutelligit et diligit, ipsam veritatem approbare
!1I. Sicut enim hi ,
quorum interest cîprcilum salteni in covde suo, assimilatus ilii beaio Joseph,
campo duciare, congrue invcstinntnr per vcvilluni; qui non consentit judicibus Christiiin jndicanlibus
sic non indecenier ex ioiigo iisu pra;fectus Urbi.? injuste. Audet quoqiie cuni eodem Josrpli Ghrisium
ab iniperatoribus cognoscilur iiivestilus per gla- sepelire, dum vcrilatem veliil sepuliam in corde
riiiim, coiitia inalefactorcs Urbis cxprtum, ul vidc- suo (aciius veneralur, cefius quod cadem vcritas
lii.et gbdio legitimo pereaiit, qui giadium noc lcgi- quandoquc resurgat ct dicat : < Data esl mihi
linium accipientes , vindictam sanguinis tcmcre oninis potestas in ccelo et in tcrra (Maiih. nviii.
iisiirpanl. Pia feclus veio Urbis desnper sibi dalo 18), t in sacerdotio et regiio, iu spiritiiaiibus et
gladio, lu)ic legitlnic ulitur ad vindictam niisloruin, lemporalibtis.
lauiicm voro bonoruiii, quando exiiidc tain domiio V. Oc quorum distinctione pro possc nosiro dis-
papie, quam doiiino impciatori ad boiiorificanduin seruiiiius in ti-actalu sobsequenti super psalmuni
saccrdoliiim ct iiiiperium famuialur, promissa et priEiaxaium : quem et priu» beata; memoria! papae
jurata utriquc fidcliiate, ac servala inler eos tali C Euficnio porreximiis, et uunc dcnuo libi, Henrice,
di>:tinclioiic, qualis est iiiler duo luminaria magiia, cardinaiis presbyter sanctae Romanae Ecclesia;, pro
qn.s; Deus it.i crcavil et ordinavit, tit altcrum prac- muRcre offcrimus (2). Quia enim /clo doinus Dei le
«sset diei, allcrum iiocti. Quia spiritualia quibus sensimus infiammatum, gratia Dei aspirante am-
•pricesl doiiinus papa, diei; et temporali?, qujbus piius te accendi oplaraus eo igne, quem Dominus
prasesl domnus imperator, iiocti comparaiitur. Ecce Jesus misit in terram, et voluil vebementer accen-
Am luminaria, ct ecce duo gladii hic : lun>inaria, di. i Igneiu, inquit, veni miltere iii terram ; ci
propler judicia Domini vera JHStificaia in semet- qiiid voio nisi ut ardeat ? • {Luc. xii, i9.) Iste cst
ipsis ;
gladii, propter viiidictas in illos exerendas, ignis de quo in lege dicitur : i Ignis isle erii sem-
qui uohiiit obedire judiciis Domini veris, jnstilica- por in altari, quem nutriet sacerdos, subjicien$
tis in semetipsis; verisj nejudex fallatur in discer- ligna mane per singulos dies {Leiit. vi, 12). » Cum
ncndo bnnum et malum, jusium et injustum; justi- igilur in miiii<-tcrio labernaculi afferant principes
ficatis, ut solo intuilu jusliliae, absquc niunernm donaria magna, scilicct aurum, argentnm, lapides
captatione, absque personarîm acceptione, reprc- pretiosos a>l onianduin sive aliare, sive rationalp,
belur malum et cligatnr bonum; sive per illam ju- sive humerale, nos paupcrculi salicm ligna offcra-
dicem qui babci gladiuin spiritualem sive pcr ,

mus ad ignem sanctum nutriendum, et pilos capra-
illum, q;ii non sine causa gladtum portat maie- rum aii operiendum tabernaculum. Talia dciiiquc
riEilem. Munera enira exc£cant oculos eliam sa- cupimus esse qnaliacunque opuscula n«stra, qiiibu!>
pientum, el acceptio pcrsonarum aliquando perver- el ignis charilatis lanquam lignis ccdrinis nuiriatur,
til judiciom. Perversum vero judicinm, sive raune- el poinitenlise operimentum, qtiasi de pilis capra-
ribus coernplum, coram Dec robur non liabet, rum e\inde contexlum, prnljciat ad illius beaiilii-
fliamsi nuKus huminum dicerc audcat judici : Cur diiiis augmeiituin, de qua dicitnr: < Boali, quorum
iU facis ? remiss.T suiit iniquitatcs, etquorum tecta suut pcc-
iV. Hinc est illud iii Isaia : < V« qui conver- cata {Psal. xxii, 1). > Suscipe igitur munuscuhim
Cod. Kcidieisperg. aildit
(2) Non quasi aurum : « Iguis in allari semper ardebit, quem nulricl sucer-
el argenlum, 9i(i.'< hoc esl nKtgiwrum principum, dos subjiciens ligna manc per tingulos dics. i Deiii-
fcilicel offerrc iJiirMm, argcnlum, lapides pretiosos que ignis cliarilalis in iillori cordis fidelis vtluli
ad ornaudum humerale live ralioiinle suinmi poiitift- tignis quibusilam nulrieiidus est exhorlalionibus pii-^,
(in. Nostra vero quUliacunqRe scripta vtinam sint in ut, «l.<i ahundunte iniquiiaie in muUis frigescal
labjrnaculo Domini saltem pro lignis quibus nutrieii- tnltein in paucis eleciis permaneal.
dut est ignis allaris jnxla pnecepiuin legin diceniis :
13 PAKS VI. PSAL. LXIV, SEU LfB. D£ CORRUPTO ECCLES. STATU. H
hoc dc manu paiipeitalis noslrs, qui auro cl ar- \ Doniini (liciiur : « Non .npparehis iii conspeciu Do-
gento mininic aliuiidainiis, ne omnino illius prx- niiiii Dei tui vncuus (Exod. sxxiv, 20). i»
cepti transgressores iiivcniaiiuir, ilc qiio in Ifgc
PSALMUS LXIV.
\. Te decel lnjmmts, Dcus, in Sion, et tibi reddelur lanien prre catcris apostolis apostolomm principi,
totitm inJerusalem. Ps.iliiio isto tertiajam recapitii •
Innqiiam princtpaliter cum Jeremia siiper genics el
latione reditur ad siimmun» spci, id est ad llneni &x- siiper regna constituto, data est auciorilas confir-
CiiVt, quando sumiis iii paln.ini coclestcm resuinpUs niandi fratres, et deslruendi portas infcri, ut ele-
corporibusproreciiiri.Iiiscribilurauleinsic:/«/iM<;m. ventur porlae seternales; porta Sion, quas diliglt
Psalmus David. Caitticum JeremitB et .Aggtvi de verbo " Duminus super omnia labcrnacuia Jacob quarura :
peregrittotionis, quaitdo ittcipi^bnnt proficisci. Et esl ad inlroitura cum Jeremia el Aggaeo anhetantcs
sensus : Hic psalmiis esl David pvoplietse considc- ejusdem Sion peregrini cives, dicunt assidue oris et
rantis in iinem, id cst iii iiltimam aeotem. Psalmus cordis clainore: Te decet liymnus, Deus, in Sion; et
dico, csl canticum, id esl jucunditas et laeiilia Jere- :ibireddetur votum in Jentsnlem, subauditur,ca;lesti.
miae et Agga;i,ct omnium fiilelium. Jcremias ioier- Et, ne qiiis illorum illic desit, orant in metu et spe :
prclalur excelsus Domiui ; Aggaeus , solemnis vei Exaudi nos, Deus, salularis nosier, spes oninium
sublimis. Hi utrique prfedixer.mt futiiram perogri- finium terra;, et in mari longe, el caBlera.
nationcm Judaici populi, ei revcrsiuiieiu in paliiam. III. Nola est hisloria quod Jeiemias capiivita-
In qua etiam reversione Aggseiis iiilerfuit. Uirique lem Judoeorum in Dabyloniam et praedi.xit ct vidit.
vero iiitellcxeruiit peregrinatioiiem fidelium quae Prophelavil etiam eos post septuaginta annos redi •
lit in liac vita, et rcdiium, qui tandem erit, per tiiros. Iii illa vero captivilale fiiorunt in Babylonia
illara dcsignari. Per lios autem diios dcsignaiilur jrophetae, intcr quos ernl Ezcciiiel et Aggaeus. Com-
omnes fidcies; quoniam illi, sicut siib illlus perc- plotis autem sepluaginta annis, pcrmiiiente Cyro
grinalionis figiira boc exsilium spirital'! magis regc Persarum, rcgressi sunl Jerosulymam, et .\g-
plangebant , sic ol in illius revert.ionis la'tilia, de g;T;us cum iilis, et rcsiilutum esi templura. Quo-
spirilali poiius liljerauoiie gaiidcbaiil. Et Jeiemias iiiam aiitum iiaec in figura contiugebaiil iilis, in-
quidem plus cyleiis lamenlatus et alllicius, iioii lelligendum est dtias esse civitales spiritualiter :
dubiiaiur plus ca;teiis qtioque iKtifiealus, et vere «nam malorum quae coepit a Cain, altcrasn qn».
juxia iioineii siiuin in rcgno coelorum in-.)gniler ex- coepit ah Abel. lilius cupiditas, hiijus chariias civeg
telsus, pro eo quod super gentes et siipcr regna facit. Ambas pennistaD sunt coi-porc, non desiJerio;
constiuiius ul evciieret, desirucret, disperderet, ei quia, quandiu in corpore sumus, liaec ut illa pere-
dissiparet, aedilicaretque ac plantarei, mulla in hoc grinatur a DomlQO. Hujus autem peregrinattonis
oflicio conlraria passiis, et valdc iiumiliatus, ac causa fuit verbura quod primis parentibus factum
passioni Chnsii expresse complantaliis csl. Sed cst, « eritlssicutdii {Cen. ui). » Quod oon incongrue
lainen pcr ipsum Jcremiam, lieet praicipuuni, sigiii- dicitur vcrbum peregrinationis, quia causa est oni-
Gcantur niiiiiis perfecii et mediocies ;
per Agga-um, Versalis peregrinaiioiiis, iii qua capiivi deiinemur.
qui in redilu adfuii, pcrfecli, qui noii soium se pe- Incipit lamen ad palriam exire qui incipit amare,
regrinari agnoscunf, scd juxla Apostolum coiiver- ut tandem penilus constitutus in dexleram srpa-
sat.o eorum jam in coelis est, ubi sccundum nomen p rclur.
Agg»;i solemnizaiit, cl gaudia coclcsiis patriae in IV. Nec vacat quod post septuaginta annos de pe-
terra peregrinaiioiiis jam prsegustant. regrinatione redeunt. Hic cnim numerus tempus
11. Sic et in Evaiigclio, dicente Domino ad Pc- vitac designai praesentis, quo maxime aiile adveri-
Irum : < Tu me sequere {Juan. \xi, 19) ; > de Joanne tum tenebalur popuius in coiifusione : unde regredi
vero : « Sic eum volo manere {ibid., 22)^« per apo- cocpit per Christum, qui natus est in scptuagcslma
Etolorum principein signilicntur vita mcdiocriuin septima generalione. Hoc ergo canticum de rever-
iii actioiie booa beiie laborantiuin ; et per Joanncm sione, consolatio est in exsilio, ne quis.desperet,
vila perfectonim, tanquam super pectiis Jesu in cerium audicns reditura, et pcr quem, ct quae divUiae
ronlcmplalionis requie pausaiitium, dulcedineroque sint rcversis. Primo antem Propheta aflii mst rcdi-
viia pcrennis in hac peregrinalione praegustantium, luni ct precatiir ; secundo laudes Dei dcscribil ibi :
cum ulrumque istorum, Petrum videlicet et Joan- Spes omnium finium terrw, et iti mari longe
nem, constet in utraque vita fuisse consumraatum. V. Dc hac ergo reversione voce revcrtenrium
Kt qiiidcin valde honoraiidus est beatus Joannes, Propheta c^ntal et ait : Te decet hymnus, Deut, in
qui supia pcciHS Doniini in coeiia recubuit. Sed Sion. Deus juste ! cu]us justo judicio sumus in
,,
iS GERnOHI PRA:P0S1TI HECHF.RSrERG. COMMENT. IN PSALMOS. «6
peregniiaiJone sub roge Babylonico, seil landem A in Spiriiu ?ancto, tanquam vento rorts flante, r»«i-
reversuros riOS coniidimiis ad patriam, coelcstem stendo ; tunc demuin, eeriificante illos .4postolo,
vidclicci Jerosolymain, ad quam proficisci niir.c in- quod nihil damnatiiinis esl cis qui non sccunduro
eipiniiis, qui Enancnles in Ecclesia per fidem am- carncm ambulant, qtiodque illis qui in carne am-
bnlamiis, /t' (/f«( /lyjiiiiiis ; le, non deos gentium bulantcs noii sccundum carnem niiliiant, corona
d.Tmofii.i , dccel htjmmis, id est laus cum cantito. debcliir lanquam iegitime cerlantibus ; accedant,
Ubi ? in Sion, k\ esl in Ecclesia, quoe secundum sla- vocantc iilos Domino, ad sacros ordines accipien-
iura sive iiioium percgrinationis, in qua per fidcm dos, et bymnos Deo canendos ;
quia te decet hy-
nunc ambuiat, Sion, id est speeulalio, dicilur ; se- tnnus , Deus , in tali Sion lalcs cives etiam in medio
runduui slatum vero Kternilalis ad quani (eiulif, Eabjlonif, in medio nationis pravre, habente. Sed
Jerusaicm, id est vifio pacis, nominaiur ;
quia tiiiic peramplius et perfectins tibi readetur volnm in Je-
videhit facie ad facicm quod nuiic per speculiiin rusaleirt illa, quae sursuin cst, libera peniius ab
videndo, Sioii dicilur, iu cst ipcculalio. In hac Sion omni cohfusionc Babylonica ,
qux est maler
le Deutn verum decct litjmuus ab illius civitatig noslra.
civibus. Nani, etsi aliquis illorum fueril eiiaui in VII. Non omnium est illa triuin pucrorum per-
fornace !!ai')!nnica secuudam corporalis angusliae ** feclio, ut liymnum cantare possint in terra alicna.
dctentionem et hoiiiinum despectionem, lamen Uiide ei dicunt ; i Quoniiido cantabimtts caniicum

quia spirilu spiriiuaiia el c«leslia spccuiatur, bcne Domini in terra aliena? > {Psal. cwxvi, i.) Scd in
iriuni pueroruM canlat hymnum, qui nequcad ado- Jcrusalem tibi reddetur votum ab omnibus Jeroso-
randani siaiuam aureani, id est ad sectaniiam ava- lymitanis civibiis, qiiando caro bumana, qux nunc
riiiam decliiiatiir, ncque igne Babylonico, quatur- terra est aliena corrupiibilis, scilicel sua corru-
pissima est immundilix libido, perniciosc uritur. piionc aggravansanimani quantunilibetspiriiualibus
Econtra, si civis aliquis Rabylonieus amori sspcu- ac cosiestibus intentam, fuerit in electis omnino
laris vel gloria;, vel concupiscenti», vel utriusque ineorruptibilis etimpassibilis. Nunc vero, elsi ventn
dcditus, maximc avaritijc servus, qua; est iilolorum rorls flante viri spiritales .'vlBali et refrigerati can-
servitus, fueril in .Sion, id est in pra;senli et pe- tant hymnura Domlni in lcrra aliena , tamen et illi
regrinante nunc Ecclesia, vel digniiatibus cccle- crcbro suspendunt organa in saUcibus in medio
siasticis iionoratus, vcl spccie sanctitatis tanquam Babylonis : el qui sunt fragiles, adhuc in luclacar-
civis Jerusalem palliatus ; non le Deum verum de- nisinferiores, omniiio conlicescunt ab hymnorum
cei hymniis in lalis CQnfusioiiis vel una persoiia, ^ canlico essultativo, ac super fl'jmina Babylonis re-
vei pluriura synagoga ; quia non cst spcciosa vel sidentes, dulce habeiit flere, siiisque pascuntur
pretiosa iaus in ore peccatoris, masime in oliscquio lacrymis, manducando simui paneni do'.oris. Mcnte
divino qux sua suiii, non qux Jesu Cliristi qua;i'cn- igiturin Jcrusalcm supcroam proriciscentes, illius-
tis, quod esl adorare aureain slaiuaiu. qiie memoriam in principio lajtitia; suae poneotes,
VI. Propterca namque in quatuor temporum je- vota laudis, ct gratiarum actiones vovent, qux tan-
juniis, quibus byniDorum cantores ad sacros ordi- dcm ii! Jerusalem persolvenl ac reddeut.
nes promovcntur, trium puerorum post aurea; sta- Ylll. Sed, quoniam anlcquam perveniatur ir«
tu« contemptum ,
post inceiidium fornacis rievi- illax Jerusalcm, diim proficisci nunc incipimus, et
ctum, subnetttur bymnus, ut instruantur oidinandi in converteiido captivitatem Sion, quasi laxata ca-
quod, etsi ciTcs dicanlur et habcniur Jerusalcm ptivitate, resiincto per martyruin sanguine Babylo-
non laiTien decel eos byp.jnum Deo vero caiitaie, nico igne, aileram Babyloniam, id est Romani vi-
vel altari sacro niinisirare, nisi contempto prius denius, et gaudcuius iii civiiatem Sion conimuta-
aureo siiauiacr!> exitialis avariiia', victoque vel tani ; le de.cel iiymuus, Deus, i;i Sioii, id esl in Ec-
C2Stincto iii ?e libidiiiis igne piceo ac sulpliurco. clesia caibolica Pelri apostoli tide firmala, ct per
quem re& Babylonis nutrit, res Jcrosolymitanus D aposiolos virosqiie apostolicos crudiia, quasi pcr
deieslatur et odit : qulque noii pueros Domini Spi- Jerciniam ct .\gga;um. Petrus quippc apostolus, qui
1'itu sancto venlo roris protectos inceudit, sed mi- respicientc sc Domiim fle\it ainare taiiqiiani in la-
nistros regis Cbaldxos inccndil, qui eum nutriunl, raenialioiiibus Jercmi«, percgrinos cives Jerusalein
non exsiingiuint. Porro ires pueri, omnes videlicet dncei seniiiiare iii lacrymis, qiiod post metatur in
pure cotentes trinum in unitatc Deum, non huuc exsultationc. Cui sociatiir Paulus apostolus, velut
igiiem in»e nutriuni , sed jejuuiis, vigillis, oratio- alter Aggieus, qi od inlerprctatiir solemnis vcl tu-
iiibus, ca8teris'4uc spiritualibus exercitiis rcstiii- blimis ; quoniani rapins usquc ad tcriium coelura,
guunt. El, cum restinctus fuerit, vci ut iion sit, solemniler et sublimitcr cst magnitudine revelatlo-
quod senihus contingit aliquoties vel certe, ut i:on ; num glnrificatus, et lanquain vas elcctionis vere
obsit, quan.ûam leRi membrorum naturaliter insit, digiie esi glorificandus. Vel, quia Jcremias multi-
quud juvcnibus evenit; qui, ctsi scntiunt in se car- moda passioiu; aiirliuset tandein inartyrlo corona-
nis concupiscenlias, non lamen eunt post cas, ne- tus cst ,
per illiim sijjniiicari potcst martyrum
que arina iniquitatis faciunt membra sua, lcgi Dei candidatus exercitus. Pcr Agga-um vero in tonvcr-
nicutc terviendo, legique mcmbrorum carnaliuin tcudo capiirtiatem Sion factum i-icut consclatum.
;
17 PARS VI. PSAL. LXIV, SEU LIB DE . CORRUPTO ECCLES. STATIJ. t8
noiaie possimus cceliimconfessorum in pace quie- A lamciitator Jereinias jejunando, vigilande, plorsndo
sceniiuni, ct aoxilia regum ail aedificandas eccle- coram Domino qui lecit nos. Et in diebus festiTis
sias liabeiitium. consequenter adest Aggseus ille solemnis, qui re-
IX. Sicul eniin Cyro lanante caplivilaicm, per versioiii de Babyloiiia in Jerusalem prxsentialiter
Apgseum c;elerosqiie illius tcinporis proplielas rc- interfiiit : sicut excellens quslibet soleranilas, ver-
jedificaJa csl Jerusalem, sic, imperalorc Conslan- 11 graiia pascbalis, in canticis ct hymiiis quasi
tiiio itantc paconi sanctx Dei Ecclcsia;, quasi de- pritsentialiter nobis posl derelictam Babyloncm su-
sirncto jani regno Babyionico, poruc Sion sunt \,er\\x pacis et Iseliliae ingerit visioncm. Nam iii
rcoedilicata*, atque tain imperialibu.s quam et poii •

tanto fcslo lanieniaiionibus quadragesimulibus 61
lilicalibus ciiiclis, tanquam seris ct vectibus tir- vigiliis ac jejuniis prsevento, iucipientibiis proficisci
mat.T. Spurcissiniiis Nero, qui veliil alter Nabucbo- sursura, quibiis conresiirgciitihus Cbrislo sapiunt
donosor piimiis in se.cuniJa Babylonia ercxeral ido- ea qu« suisuin sunt, exsullat jani angelica turha
lotaliiam quasi auream slatuam, cum suis posteris coelorum, cxsuliant divina niystcria ; in quibus
martyrum Clnisîi toitoribus iiicendia foriiacis au- dccenter ordinatis, et Babylonis civibus inde se-
gienlibus {sic) jam judicatus erat ; ila ul quidam, questratis, te decet hymnus, Dcus, in Sion, El hic
cx talibus liumitiati ad pojnitentiam, feuum quasi ^ hymnus prsparaiio esl voti perfectc reddeiidiqiiaii-
Los comederent, et altissinium in regiio liominum doque in Jerusalem.
dominantem recognoscerent, quidain vero cum Xn. Sednunquid,o Deus ! te decet hymnus in
Balthasar nimiiim secure luxuriantes et tyranni- Sion, inlerdictus a principibus ejusdem Sioii, qui
zantes, omniiio amisso regno cum vita pcrireiit suis decretalibus ediclis intcrdicunt oITicia et beiie-
sicut gesta niartyrum coDieslanlur quosdam cx licia ecclcsiastica clericis cum Nicolao furuicatore
toriorihus ct senatoribus in urbe Koma, tanquain inanifeste incestuosis, et cum JuJa mercatore pes<
in Baijylonia, sub jugum Chrisiianie legis humilia- simo, vel Simone Mago lurpitcr negolianlibus, et
los, quosdam vero tam visibiiiler quam invisibililer in dumo Dei latrocinaiitibus, quia materialibus
iii inaiius dxiqonis traditos, et regno simut ac vita quoque armis tulali atrociores inveniuntur Jud^,
privatos. His igitur partim condemiiatis, pariiin qui redarguenle propria coiiscientia dixit ; « Pec-
convcrsis, iiomeii quoque commutalum est illius ravi tradens sanguinein justuni(il/au/i. xxvii, 4) ;>ct
Babylonis, ut rectius nrbs il!a dicalur jam Sion Sinione Mago, qui ab apostolo Pelro impiecatus,
quam Babylon. El ideo pridem suspensa iliic or- disil eidem Petro ac cseleris apostotis : « Preca-
gana jani captanliir ad canlica. inini vos pro me Dominum, ut nihil veiiial super
P
X. Qiiando enim fides Christiana in procinctu me horum quse dixistis ? > (.4c(. tiii, ^.} At isti
aJhuc pubita, et, ut ait quidam :

malitiosi neque propria couscientia redarguente
ugresii lurbida cullu, hiimiliantur, nequc ab aliquo veritatis xinulatore
NuUa liumeros, intonsa comas, cxserla laccrlo» se argui patientcr siiirerunt ;
quin poiius lales per-
Pugnum, nec tetis meminil, nec leymine cinqi, sequuntur et odiuiit, suisque mililibus trucidandos
Peclore sed fides valido membrisque reteclis, ct occidendos exponunt. Quid igitur iniendunl isti-,
Provocat insuni frangenda psricula lielti : vel princeps mundi hiijiis Babyloiiicus quid per eos
uon eiat olimn sedis aposlolicae pontilicibus, ita per- intcndit, iiisi civitatein Sion destruere atque Ba-
ornare cultuni lidei siciii nunc est peiornaius, byloniam reaidificare ?
et in aitaris ininisterio lanquam iii capitc gloi ia ct XIII. Quando enim Bomaoum iinpcrium, quasi
honore coronaius, jam coiicicpantibiis oiganis et caniinus igne Babylonico ardebat coiitra cult-jres
canloi ibus ad canenduni cxpeditis , maxime iii Trinilatis, crucians eos diversis tormentisquispre-
coenobiis pcr pontiiicnm Romanorum decreta cl verunl auream statuam, idololatriara, prjecipueque
privilegia c>)mmuiiitis. Hisergoiiunc citharas plt- avaritiam : tunc non immerito a Petro aposlolo
ciitientibus in domo Domini, te decet hymnus, Deus, D iirhs Ronia iropice dicta est Babylonia. i Salutat,
in Sion, id est in Ecclosia Roniana, qux nominc inqiiit, vos Ecclesia in Babylone collecta {l Peir,
Babylonis per apostolicam lldem commuiato ui v, 13).» Sed, refrigerato etexstincloigne persccutio-
nomen Sion, fucdamenta nunc babel in moiitihus nis iii imperio Roniano jam ad lidera Christi cur-
sanciis. vato, ipsa urbs urbium Roma recte Sion dicitur,
XI. Te deccnt saiicta sacerdolalis oflicii miiiiste- ul jamdictumest. Neque Babylonicse tyrannidi, Tel
ria spiritaiibus canticis ethymnisin illa Sion per- coiifusioni de cxtero locus est permittendus in ea,
uriiala. Cum vei-bigratiaquidam Rcmanorura ponti- cuni sit aula pudiciiia;, sedes juslitise, asytum reli-
licura statuit psalmos ante saciiGcium canendos aii- gionis canonicse ac monastica;, rationabilibus pri-
tiphonatim, quidam Gioria in excelsis, quidam San- viU-giisvelut quibusdam propugnaculis defensando
cius , sanctus , sancius ,
quidam Agnus Dei sacro uiidique claustra ordinata regulariter, ut liberuin
adjuniit otTicio. Et qusdani precum soleiniiia inse- sit iii eis cantoribus dc canticis Sioii hyiuuos fre-
ruerunl ejusde.m Ecciesia; Romaaie poniilices ciiin quentare, secundum quod le decel hymnue, Deus,
caiiticis el hyninis festivis, maxirae in solcniiiiiali- in Sion.
biis prtccipuis, quarum m vigiliis prxcedii quasi XIV. Subsistere hic libet aliquantulum, el ia
<9 GEIUIOHI PR.^PySlTl RfcllCliERSPERG. CO.\I.MEM. IN PS.^LMOS. 20
lerniisbopaulisper espositioniscuisii, aj eos iiiten- A denuo reslituiiis in regiio, iiuniinum lioniinari con-
dere coiifutandos, qui maros Jerusalera deslruere fessus est : mullo magis in secunda Babylonia pri-
tnurosqueBabyiouis, quaatnro in ipsis est, conantiir liiegia vel edicla iraperialia imperatorum Deum glo-
a'<lrli<aie. Sonneeaquae Deos conjnnxit separant, riQcanlium, et servos ejus in sublime super omnes
vcl iius ipse disjunxit 3f dislin.xit in uiium con- regni terreni principes extollentium, rata sunl ha-
fuiidmit,muros Babylonis, id esl coiifusionis in beiida, in quantum propheticis, evangelicis, aposto-
allum altollunt? Impcrium quoque Roiuanuni ni- licisque docBmentis inveniuntur consona, etsi \Jli
tuolur facere rtabylonicura, et quod pejus est, rc- iinperatorura non omnimodis approbanda.
sit
giium Cbristianum voluntesse paganum vel cerle : XVi. Si eniin Cyrus rex Persaram lesiinioniodi-
(te duobus repiignantibus insiniul ooiifusis reslau- vino iaudatur, et Chrisiiis Domini a prophela no-
rant regnum Babylonis, et resusritaiit rfcgnum ejus, ininalur, non quia sana: (idei exstiterit, vel justa
de quo Domiiius in propheta Jereiiiia coriqucritur, vixerit, qui paganus fuit; sed quia iuiperiali ediclo
dicens : < Grex disperbiis Israel, teoiies conieJeruiit captivitatem populi Dei priraus laxavit, perraitteos
ciim {Jer. s, ?,1). » Prinius comedit euin rex Assur; cives Sion reverti ad canendos bymnos in Sion :
eum Nabitchodonosor rex

n quomodo
iste novissimns exossavil iiod est laudandus iraperalor Constauti-
Bobylonis. Vere leones bcstialis ferocitatis princi- nu8, qui primus imperalorum Romanorum publicis
pes comedcrunt gregem Domini : et primns lex edictis liberlatein tulatus est Ecclesiw, ut vacaret
Assur, quia priraus princeps Assyriorum, Judso- servis Dei libere Deo servire in psaliuis et bynini&
niin scilicet seipsos dirigenliiini, comedit cum, vcl et caiiticis Sion ? Qiiod cum osque ad ipsius tem-
quando Pilalus eoruni tetrarcha occidit Chribiuiii, pora fieret in urbe Roma, in altera videlicet Ba-
disperso grege discipulorum ejus, vel quaiido, ipsis bylonia, pcr cryplas ct alias latebras, tanquani iii
Jiideeis concitanlibus, niisit Herodes rex maiius, ul silentio suspensis orgaiiis in luedio Babyloiiis; ex
alSigercl quosdam de Ecclesia. Dcinde reliqiii ko- tunc sediflcatis ope ipsius rauris Jerusalem, in tem-
iies a Nerone usque ad Diocletianu.ni pi'r dctcm plis niagiiificis Deo vero sacrificatur, conjubilanli-
universales perscciiliones, ila ccmedcrunt ac dibus eleciis caiitoribus exercitatis in canticis Sioii.
sperscrunt gnaom Domini, ul ilia bestia dccem Quis sapiens et iiitelligcns lia-c, non opus divi;i3e
cornibus tcriibilis Daiiieli preoslensa, jara siiiguHs pietatis vencretur, cujuscuii(|ue sit Gdei vel con-
cornibus ia stngulis persecutionibus debaccbala, versationis xsiimatus homo, per quem lalia Deus
et sanguinesanctoriiiii saiiata sit ultra quain dici csl operatus?
jiossit. Etquia ultima perseculione, Dioclciiaiio et r. XVII. Lcgimus regum paganorum, Cyri, Darif,
Maxiaiiano tyrannizantil)us , decem aiinis voxaia Ariaxerxis, opiima scripta ct edicla pro re^diitcai»-
est Ecclesia ; sive iii decem universalibus pcrsecu- dis mnris Jeiusalem proinulgata, net pro eoruin
tionibus, sive in decem annis ultimne persceutioiiis perfidia illa censeraus repudianda ; sed pro diviiia
iiitelligas dcceiii foii.ua crudclis besli», Koinaiii pii-iate, qua inspiranle piocesserunt, amanda ctve-
videlicet imperii, gratantcr accipe huniilialiuiiem lieraoda, iii eo praecipue quod ex rcipublice sum-
ex tunc illius besii^, ita ut fonum quasi bos co- ptibus quxdam rcmiitendo, quxdam largiendo, ad-
liiedeiis, et pntsepe Domiiii sui agnosceus, lore jutorium prsebuemnl faniuKs Dei reaedilitaniibus
foeli lincta sit; laptizaio videlicct Constaniino doinuni Dei, et niuros Jerusalem post laYalain po-
jmpeialoi e, non ut lijcretici coiilcndiiiii, ab h;eie- puli Dei captivitalem. Legiraus et veneiamur epi-
tico Eusebio Ariano, sed ul (âtboiici scniiunt, a stolas bouas regis Assueri, priorlbus epistolis nia-
catholico urbis Romae pontillce Silvestro. lis ex consilio Auian Agagiiae lioslis Judxoiuni
XY. Memini cniiu, cura in urbe Roma fuisseni, daiis contrarias, et laudamus eas. Qoomodo igitur
fuisse milii objoclum a quodain causidico Ecclesia; luin laiidcmns edicla Coiisianlini aliorninqiie im-
Dei adversario, noii essc rata privilegia iinperatoris peratorum paci ecclesiastiese faventiura, i|ualiter>-
Constatitiai ecclesiasticx libertati faventia, eo quoJ j) cunque se habuerit lides et conirersatio eorum ?
ipsc vcl baptizalus, vel rebapiizatus fuisset iii h;e- Certe in histoiia ecclcsiastica laudatur, Eusebio
resi Ariaiia, ut insinuare videlur historia Tiiperlita. narrante, ndes et pielas Consiantiiii piincipis; a
Quo cuntra tunc ex partc dispulaviraus, et adhuc qua, si poslea, ut in Triperiita historia legilur, de-
dispulare et probare parati sumus, qiiod sicut iii viando, baplizalus vei rebaptizatus cst ab Euscl-io
antiqua Babyloiiia rata fiicruiit edicta Dciini Danie- Ariano, culpa ejus ad ipsuni spcctat, ncque tamen
lis condonaniia (5), licet a pagaiio impcratorc bona scripla ejus evaeuat. Sicut et cufpa jegis Da-
promiilgala, sivc cuni Nabuchodonosor Filiiim Dci vid, licel illi niiiltum noeuerit, scripta taiiien ejus
sibi in fornacc manifesiatum glorilicavit, sivc cam Lona cvaciiare non poiuil; sic scripta Salomonis
exposilo sibl per Daivielem somiiio, ipsuiii Danielem bima et sancla tenemus, quanquain novissiiiia sene-
!n sublime super omncs principes Rabylonis extu- clutis ejus per luxiiriam et idoiolalriam graviter foB-
lit, aique Deum ipslus el trium pueroium laudibus data non ignoiemus. Propbetiam quoque IJilaam
magnilicavit ;
qiicin et postea dc rfgiio cjcctus, el arioli merccdem iniquiialis amanlis, quia sacris
(3} Forie error csi tfpogr, pio commeiidasttia.

21 PAHS VI. PSAL. LXIV, SKU LID. l)E CORRUPK) ECCLES. STATU. 14
littcris consona iDvcnitur, in sumiiia rocipiiiius .4 XX. Ciijiis iraiisposilionig iiiulla iiiveiiiuntur
aucioiitnte, iion pmis.inilo quis dixerit, soil qnid. laudabitia exenipia, non suluiii in sancta F.cclesia,
XVIII. Fueiit ergo iiiiperalor Coiistanlinus in sed et in gentc no« saiicta et pagana. Legamus gc-
eiiis extremis cujuscunque sectK sectator, dcrcli- sla reguiii paganoinm in iibris Maclalia;orum, ct
rXa, ul fertur, fide caiholica, pro qi»a lalinraverat inveiiiemus Jerusalcin, pcrcatis exigenlibus, aliquo-
in sjiioilo Nitseiia ,
quoJ ego luinime crcdo, cum tres miserabilitcr iiuiuiliatam ct a gcntibus conciil-
ejus cliam filios (kiiislantiiiDm et Coiistanleii) pa- calam, quam Oeo propitinto, reges gentium valde
lerna» fidei sutcessorcs diio lesles, (hise oliv:B, ac Iwiioravcrunt, et reipublicae sumptibiis diiavcrunt.
«luo candclabi-a, Joaones videlieet et Pauhis, iii op- Nani, cirm sancta civitas habrtarctur iii omni pace,
probrium Juitaiii apostatx eoinnieDdeiU, el Callioli- leges etiara in ea optime cuslodireiitur, flebal ut
cos atque iii lide catholica et conversatione bvna ipsi reges geiiliuni in summa veneratione baberenl
stabiles, de regno terreno ad regiium c<e!este traus- locwm sanctum, quem postea legibus Dci contem-
latos prsediceiit. Fuerit ergo pater eorum Constan- ptis, proraiialum ac delionesiatum, per bella triunv
tiiius, circa fldera pesie Ariaiia, contra quam ante plialia Macliabxorum denuo leginius reparalum, et
Iftudabiliter diiiiicaverat, maculatus, ut asseril Cas- ciironis aureis ornatum, rcgibusque gcutium v.ildo
sianus ; cujus iion soium in laude nituia Tripertjiaj buiiiiliatis, e<)rum largitione magnifice iionestaium
liistorix, sed et in cjeteria opusculis notatur et re- Cui rei simile csl quod post prxiia niQrlyruui vi»
pudiatur scnsus baereiicus, quanqiixm de Vita Pa- cturiosa, inclnialH sunt r«gna, et per Constanti-
truni scripta ejus teueamus, ea dunlaxat qiix ap- num pium principcm in obscquium Clirisli moe-
probavii vir illiistris Hieroiiymus. Nam csteia iiia et pra-dia iniperialia lianslala, et libertas
sunl apocryplia, et, ulProsper, doclor eniditissimus, xdiGcaiidi et ditandi ecclesias piiblicis cdielis coii-
notat, pro seu&u baBrelioo rcpudiaia. Quxdam ta- (irraalii.
men ab ipso Prospero inveniutilur emcndata. Quo- XXI. Post Constantinum quoque ipsius i« impe-
inodolibet ergo Tripertila bistoria de bapiismo/ rio el pietate successores calholici reges et impci-a-
Constantini sit recipienda Tci rcspuenda , nihil hoc^ tores eamdera liberlalera sanctse Dei Ecclesia; tjr •
altiiict ad iiirirmanda ejus cdicla pro calbolica fide ni.-werunt : videlicet juiiior Conslantinus et Con-
i» derensienem sanciae Dei Ectlesix promulgata, et stans, Valentinianus, Arcadius et Honorius, Caioliis
per apostolicos dociores roborata, inter cxlera im- et Ludovicus ;

quorum statula impeiialia super .-c-
perialia scripta. clesiastica libertate prae raanibus babcnlur, quibus
XIX. Unde In Geslis ecclesiasticis legitur inter „ ecclesiastioB imraunilatis ct liberiatis privilegia.
C^tera : i Denique rcges et prxsides ac magisira- tam ab ipsis quam a suig antecessoribiis proraulga-
tus, iion solura adjacentia tribuere , sed et ipsi pro- ta, censenlur oninino raiionabiiia et iiiviulabilia,
pria largiti sunt per universa regna terraruiu, unde (Jnde Arcadius et Honorius dfcunt inter ca;tera t
alerentur egcntes qui iu tnundo iiiliiS pussidebant, < Quaecunque a p»rentibu$ nostris divcrsis suiit
ecclesixque rabricareniur '.ttquerestaurarciitur, Deo- slatula teniporibus, manere iiiviolata atque incor->
que et Ecclesix ejus rile famuiantium, scivorum- rupta circa sacrosanctas ecclesias prsecipiniu».
rjue illius supplementa absque iiecessitate tribiic- Nihil igitiir a priviiegiis immutetur : omnibus q-.ii
rentur. E quibus vir religiosissimus Constantinus, ecclesiis deserviunt, tuitio deferatur. Quia tenipot
primus iidem verilatis patenter adeptus, liceniiam libus nosiris addi potius rcverentiae ciipiiiius, quaiii
dcdit per universum mundum in suo degenies im- ei iis qux oiim pnesiita sunl, immulari. > Valenti-
perio non soliim ficri Cbrislianos, sed et fabricaji- nianus qiioqiic decrevii, dicens : t Uiiiversos quos.
das ecclcsias, et prxdia tribuenda coiistituil. De- consiiterit cuslodes ecclesiarum esse, ac sancto-
flique idcm prxfatus priiiceps donaria iminensa, et rum locorum religiosis obsequsis deservircy iiub
fabricam teinpli priniie sedis beati Polri principis lius aitenlatioiiis molestiam sustinere decerniinus.»
aposlolorum instituit, adeo ut scdeni imperialem, D XXII. Mirita bis coosimilia cx iegibus el ediciis
cui qulppe Romani priocipes prasidebani relinque- iinperatoruin seu reguin possemus colligere. SeJ
ret, c( beato Pctro suisque successoribus profuiu- habemus lirmiora muniraenla in decretis pontili-
turam concederet. i Audiat adversarius quia iin- eum Romaiiorum libcrtatcra et immunitatem pr:e>
peiator Constantinus iii gestis ecclesiasUcis vir re- diorum ecclesiasticorum, et omnium qusi possideiit
ligiosissimus iioiuinatur, et ejus insikutio, noii Ecclesise munientium sui aposlolalus iii coiitradici-
quia ejus fiiil, sed quia justa et raliooabilis cxslitit, bili auctoritate quibus rerum ecclesiaslicarum
:
iaudatur. Neque caim tan: laiidabili coustitulioni fraudatorcs, vastatorcs, aliciiatores anatberaatis ja-
hoc adversatur, quod jurisperili dicunt rem pu- culu feriuntur,ct ut sacrilegi pronuntiaotur. Si vero
blicam non posse usucapi, cum boc dicto sane de gestis ecciesiaslicis indc tibi suborilur ambigui-
inielleclo astruatur id quud juris publici est iii tas, quod in ecclcsiastiea historia in aliquibus vi»
privatum jus non posse redigi. Denique res publica detur dissonare a Triperiita bistoria, circa ca qu.Tj
EcclesiiB donaia maiiet adhuc publica, in publi- de iinperatore Conslaiiliiio scripla suiit ulriibii|iie ;
cum sumnii Ueeis obsequiuni, noa in jus privatum prsetermissa diversilate codicum de b;»piismo Coii-
vindicatu. siauiim vaiic agentium, unam liimîi et eanidcm
23 GtRHOni PR^POSITI REICHERSPERG. COMMENT. IN PSALMOS. U
pielf»tpnn jam dicli piincipiscontcslaiilium; respice, A scripto ve! (iitin coiiicstaniihus, iuviccm sibi
(jua-so, poiililices Komanos ejosdem veiitalis atie- cooperantur calami et juiici, fortes el infirini,
stationi unanimiter consouantes. Quod si adhnc fir- eioqni^nles ei lacitunii. Qood spectatorcm et di-
miora pclis argumenta, recune ad iminobile fun- lectorem Dei mirabiiitim piaecipoe delectai, cum
d.inientum cvangelicorura, aposlolicorun), prophe- fit in cubilibus, iii quibus prius dracones habitabanl,
ticoruni(|ue teslimoniorum, (juibus aperle invenis sicut iii palaiiis regum, vel anliquis lemplis dsrao-
approbatum, regibus ct principibus cselerrsque di- niim, prout supra excinplificatum est in rotundst
vilibug munili hujus esse licitum ac salubre san- domo Sancla; Marise, el iii palatio Lateraiiensi. Tor-
ctam Dei Ecclesiani larga nmniDcenlia hor.orarc, queaiiliir siiper hoc spectaculo invidorum lippi ocu-
Christoque in ea regnanti auruui de Ihesauris suis li ; ego veio deicctabor iu Domiiio talia operante,
offcrt^ndo, cunabula (ûs, quê sunt faniulantium alque sercnis oculis aspicio Deum jaeenlem in
sibi habiiaciila c(Bnobitalia , ornare ;
queniadmo- quolibol lali priesepio, in medio duuni animalium,
dum sancli martyres offeiendo myrrham, el sancti bovis ( t asini, taiiqnain in inedio calami cl junci.
confessores offerendo tbus, eadem cunabula pro sui Nam bos animal niundura el sacrificiis afiiuin, ru-
ordinis coiigruentia ornant, duni iii eis reliquix minar.s atque Iriturans, apte signilicat choruin lit-
raariyrum collocatae virtutibus et miraculis coru- " teralorum verbi ministerio deditoriim, quorunilin-
scaist, suisque meritis inibi niililantes adjuvant, et gux assiinilantur calamls velociter scribciilium. Et
docirinse confessorum sauclos inores informant, asinus aniioal simpiex atque oncriferum, non in-
uiatiunibusque suffragantur bovielasinohujusinodi rongrui; sipnilicat gregein siraplicium ; vcrbi gratiit
praesepe Domini siii recognoscenlibus. fralrum convcrsonira, vel sorornm dcvutarum, scii
XXIII. Et quia nnu solo cIIki angelorum, sed et aliarum ildeiium persunarum, qux nninino para-
feno animalium decct referlum esse lioc prsesepc tum cor habeiit ad onus obedientiae pro suo
Domini : comporient hoc feiium divites inundi liu- posse ferendum, et in charitale qn?e omnia sulTert,
jus, facicndo sibi aniicos de mammoiia iDiqiiitaiis, omniit siisliiiet, ei ipsi tanqiisin Issacliar asinus
ut cum defecerint, reoipiatur ab eis in xterna ta- furtis humerunn supponunt ad omnia suflerendum
bernacula; pro quibus consequen<lis ipsi reges of- et siistineMdum.
ferant SRdilicia regalia, ut implealur quod scriptum XXV. Quis non, ista considerans, videat Jesum
cst : < In cubilibus, in quibus prius diacones habi- venisse iii partes Cxsarex Pbilippi ? quia, cum Cx-
tabant, orictur viror calami ct junci {Isai. xx\v).> sar essel impcraior cl Pliilippus letrareba, noii in-
Quod ad litleram quoqne implctuin perpeiidimus, congrue liis nominibiis pnenotatiir potestas Christl
qui non solum templa idolorum, sed cliam palatia eo usque in niuiido processura, ut iniperatorum
impcraloruin et regum, in ecclesias et hahitarula cxlerorumque pi iiicipum, majorum scilicet ac iiii-
Deo niililaiilium conversa videmus. Pro exeniplo norum, sibi colla inclinaret. Quo modo anliquus
sit nobis in urbe Roma doinus rutunda Sanci.e ille Jesus, qiii el Josue dicliis est, qiiinque reguin
Maria;; qua; diemonibus fabricata, nuiic est iii ho- colla suis principibiis calcanda substravit, soh> diem
nore bpalissiinje viiginis Mariie oniniiimque san- prolongante usque ad coiisuramaliunem lalis victo-
ctoruin dedicata. Similiter el palaiium Latcraneiise, rix. Putasne siiie mysicrionon alibi, sed in loco tali
prius iraperiale, nunc factuni sacerdoiale, inanife- diclum cst Petro : « Quia tu cs Petrus, ct super
ste reprseseiital liujus prophetiae veritalcin, qua di- banc petram sedificabn Ecclesiam meam, et porla
citur : I Iii cubilibus, iii quibus prius dracones ha- iiifcri non prxvaiebunt adversus eara. Et tibi dabo
bitabant, orietur viror calami et junci. > Nihilo- claves regni ciElorum ; et quodcunque ligaveris su-
minus et in ccenobiis auiilio divitum fabricatis, per terram, crit ligatiim et in coelis, et quodcun"
qiiasi cubilia draconum calaini et jiiiici repleiit :
que solvcris super lerram, erit solutum ct in coe-
cum liiigua duccntium, quasi calamus scribse velis? » (Maitli. XVI, 19.) Poierat lioc alio iii loco Do-
locitcr scribcniis vcrbum Dei firmnt, et fides au- D 'fi'""* dixisse Petro , sed voliiit ostendere Caesares
dicntium ad modum vlrentis junci, non in siiper- ac tetrarclias cxterosque principes mundi hujus
bi* rMpc, sed in humiliiatis valle radicala verbum per principatura dignitatis apostolica! aut frangcn
sibi diclum coiiservat iie percal, quoniodn et co- dos aut necteiidos. Et beaii qui flexibiles iii\'eniun-
pbini de juncis cuiilexli fragmcnia quinque pamim lur, ut princrps Consiantinus, el post ipsum Arca-
scrvant ue pcreanl. Et Maria bnmilium regina, <t dius ct Honorius, Valenlinianus, Gratianus, Caro-
humililatis exeniplarpracipuum.conservabat oninia lus ct pius Liidovicus, cxleriquc hoiura similes a
vcrba sua- fidci credila confeicns iii cordo suo, do- malo ad bomim inclinabiles. Miseri vero qui,flecii
ncc ea commitleret calamis apnstolorum el Evange- nnlentes, fraitgi meruerunt, ut .Nero, Dccius et ca;-
lii^rum, de talibus digiie loquentium ot scribenlimn. teri tales in paganismo tyrannizanlcs, ei quidam
qnod non decebal sexuin feraineuni. postea in Cbristiauisino ilhs nequiores, ui Constan-
XXIV. Properaodum simile csl buic iii caenohiis tiiis Arianus, ct .\poslala Juliaiius. cxleiiqiie re-
regularibus, quia infirmis ac femineis personis ges h%reiicoriiin vesanis conira Ecclesiani Dei fa-
orantibus, ei fortibus atqiie viribus [forie viris venles, aut nioderno lcropure spiriialia dona, qu2f
«lU virillbus] viriliicr ac foitiler vcrbum Oci ininitnehabcban», vcndeiites, ac potiu» venderc si»
,
25 PARS VI. PSAL. LXiV, SEU LIB. DE CORRUPTO ECCLES. STATU. id

miilaiit;s iii coiisiiliitioiilbiis episcoporiim, abba- A verii, analhema sit, donec obediat el consentiat
ium, pra'posiloruin, capcllanoium, iion ad Dei, sed qiiod Ecclcsia de electione et ordinatione proprii
.1(1 siii beneplacilum, tnplando in omnlbus ;iu;eslum pra\sulis se velle monstraveril. » Caiiones Parisia-
Simoniacun). ci : « Si jier ordiiialioncm icgiam lionoris istius
XXVL Volebant enim reges mali ct Simoniaci, culiiien pcrvadere aliqiiis niiiiia leuierilatc piaesuni-
caUerique pnncipes illis coiisentanei, vel absqiie jjserit , a provmcialibiis loci ipsius episcopis recipi
omni electione canonica e|iiscopatus , cseterafequc peniius niillalenus inereatur, quem indebile ordi-
digiiitatcs etclesiastiras pio volle suo dare, vel lales nalum agiioscunt. Si qiiis eum de comprovinciali-
fieri electiones, in quibus ipsi poteslative domibus recipere conlra inierditta pra;sunipserit, sit a
oarentur, eo quod secundum canones, coiisensus frairibus omnibus scgregatus, et ab ipsorum om-
honoratoruin requireiidus et admitteiidus est iii ele- nium chariiale semolus. »
ciionibus episcopornm. De islo iissensu liunoralo- XXVH. Hujiismodi regulis de poniificum promo-
rum cujiisque civitatis adiniiteiido et requirendo in lioiie. promulgatis, cxcludilur violcntia leguni seu
elcctione poiiiilicis, copiose memini tractatum in principum, ca-teiorumque laicorum potestalivorura
cpistola beatae meinorise Chuonradi Sal/.burgcnsis ab eleciioiiibus et proraotionibu.s cpi.scoporum
archiepiscopi ad archiepiscopum Magdebiirgcnsem quaiiquam recle rcqiiiralur assensus cnjusqiie civi-
Norbcrtiim viriim litleraiiin). Voluerat enim ille in- lalis honoratorum. IIiic accedit novum pap.ne Inno-
ter honoratos cujusque civitalis ( tiam potcsiativos cenlii decretum, iiuo praecipitur elcciio a canonicis
principes vel regcs reipublicx admiiiistratores esse fieri secundum consilium rcligiosorum. Quibus om-
cuinprehensos : quod sacrorum canonum censura nibus diligenter pensalis, quatuor inveniuntur di-
omniiio conlradicit. Unde in septinia synodo uni- stincliones in clectionc canonita. Nain spiritaics ei
versali, habila a quinqiie patriarchis cum cccLPa- religiosi viri liabeol consulere, canonici cligere,
tribus sub Adiiano papa, capiliilum lertiuin sic se populus petere, bonorati asseiitire. Qui tamen si
babel : « Omnis electio episcopi, vcl presbyteri, vel consilio religiosonim Patriim ct eleclione clerico-
diaconi a priiicipibiis facta irrila manet, sccundum rum ac petitione popali concurrente in unum, nn-
rcgulam qua; dicit : Si quis cpiscopus s;ecularibus lueriiit praebere assensum, non propterca irritaerit
potestatibus usus Ecclesiam per ipsos obiineat, de- electio, si alias cst canonica. Quia neque regibus,
ponatur ei segregetur, omnesque qui ilii coininuni- neque honoraiis eam cassandi est ulla pot^slas,
cant. > Item concilio Aiiliocheno : « Si quis picsby- sed, ul Symmaclius papa dicit, obseqiiendi neccs-
ter vcl diacoituj pi;r saecularem digniiatcni Eccle- C '"''''^- ^^^'^ deiiique, sicut fabrica:is mundum in
siam Domiiii oblinuerit, dejiciatur et oidinalor cjus, priiicipio fecit Deus coeluin ct tcrram, sic in fabri-
ct a communionc inodis oinnibus abscindalur, n canda nova creatura prius forinaiilur coelestia cl
sub anathemate sit sicut Siiiion Magus a Pclro. » spiriialia, dehinc terrcsiria et corpoiaiia; ut vidc-
Ex synodo Syinmachi pap* ciim ccsviii episcopis :
licct spiritaliter eleclo el consliluloepiscopo,deiiide
« Non placuit laicos ad slatueiidum aliquid iii Ec- accedal laicorum assensio, et illa regaliuni do-
clesia aliqiiain habere potcslatem, quibus obse- iiatio, de qua constitulum jani cpiscopuui rcx vel
quendi manet nccessitas, noii aucloritas impcran- iinpcrator iiivcslire babet, qnando jain in elcctioii*
di. » Octava synodus, cap. II : « Promoliones et vel proinotione prorsus non csl coiitradiclio.
cunsecrationes episcoporum, eoncordans priorilius XXVIll. Nain, si electionis paiet dissonantia, jure
conciliis, clericorum electioiie ac decreto, ct epi- in lalibusexspectatur judicum spiriialiumsentcntia,
scoporum collegio (ieri lucc sancta et universalis ut clecto jam coniirmato liat rcjjalium donatio :
syiiodns dclinivit ei siatiiit, atque jurepromuljjiavit, qnanqiiam cadem jam ecclfsiis oliin donala, in pos-
neminem laicorum principnm vel potentiim seiuet scssione sint ectlcsiastica ceiisenda, sed obsequio
inserere electioni vel proniolioni patriarcba; vel decenli apud regem dcscrvicnda, nou ad nutuiii
metropolitani aut cujuslibet episcopi, nevidelicel ^ cjus ecclcsiis quasi ex novo conferenda vel aufe-
inordiiiata ct incongrua hinc fiat contenlio \e\ coii- renda. Reges cMira ac principes in tali malilia per-
fusio. Prsserlim cuni nnllain in talibiis potesla- tinaces, ut vclltnt ad nuium suuin dispensari ec
tem qutjmquam pole&tativorum, vel cseterorum lai- clesiastica vel ip.sa rcgalia, ex parle fracii suiit, hu-
coruin habcie conveniat, scd silere et altendere si- niiliaiis cxtei is ad obcdienliam aposlolicx sedis : ila
bi, usquequo regnlariier a collegio EcoIesiiC susci- ut jam l^lari possemus in bis qiise Jicta siint et
piat liiiein elcttio fuluri pojilificis. Si qiiis veio lai- :)cla, iii domum Domini euiitibus his qui veniunt de
Curum ad coiicertandum et cooperandum invilatur Dabyloiie iu Jerusaleu), si iion viderenius a quibus-
ab Ecclesia, licet hujusmodi cum reverentia si for— dam reoedificari Babylonem, id est illain confusio-
le voluerit oblcniperaie se asciscentibus. Taliler iiem, qua rex Rabylonis diabolus in diebus istis uo-
enim dignuiu sibi regiilariter ad suani Fcclesia pro- vissimis exossat gregein Domiiii, siciit Jeremias de-
niovet salutem. Quisqnis aulem s.-ecularium prin- plorat, diceiis : « Grex dispersus Israd, leones co-
cipum vel potentum, vel alterius dignilalis laicus, mederunt eum. Primus devoravit cum rex Assur,
adversus communcm ac consonanteni aique cano- iste Dovissimus exossavit euni NabuclK.donosor rex
nicam electionem ccclcsiaslici ordinis aserc tenia- Babyloiiis {Jerem. i, 17). »
;
27 GtRHOHl PRJ:P0S1TI REICHERSPEUG. COMMENT. IIS PSALMOS. 28

XXIX. Quid eiiim est gregein Domini ciossaii, A 'slas, iie advocalus liiium fias, neve in ulla aliqim
iiisi eum ita fascinori ut in errorem inducalur, si occiipaluine prorsus inveniarls mundialis np^'&t!i
Jieri polest, el electi ossibus carnem portantibus occasione peiplexus. Ncque eiiim judicem aut co-
assimilati, sed peccitis exigentibus eorum numero gniiorem s:ccuiarium ncgoiiorura bodie te ordiuare
eociati qui cives poiius Babylonls quam Jerusalom vuUChristus; ne prsefocatus pra;sentibus hominura
censeiitur? Yeibi gnitia, in clero hi qui cum sint curis, noji possis verlio Dei vacare, ei secundum
vaieiiter liitcraii, dicuntiir tamen et sunt Acepbali, veritaiis reguiam secêrnere bonos a nialis. > Iteni :
et, ut ait Isldorus, liippocentauris assimilati, qui « Sicut impielatis est crimcn, ne^leclis verbi stu-
nec equi nec homines, niistura genus ei cunfusiim diis, sa<,-erdotes soliiciludincs suscipere sseculares;
in se .reprfesenlantes, neque dericali neqHC laicali ita unicui(|ue laicorum peccalum est, iiisi invlcem
«iiscipliiia utentes, es eo quod vocaiHur clerici vcl sibi et in bis qua^ ad comniunis \it«e usum perti-
canonici,cum sint syuagoga Satanae, voluiit pro suo neiil, operaro iideliier dederiiit. > E'. faulus ductor
liltitu ecclesiasticos honores parlini sibi usurpare, gentium : < Nsmo, iiiquit, militans Oeo, impli-
paitiiii sui similibiis vet etiam nequioribus con- cat ee negotiis seecularibus, ul ei placeai, cui se
ferre. Ilorum quidam pra;c;piias in Ecclesia digni- probavit {U Tim. ii, 4). > Item : i Omnis poniifex
laics ct sedes occupaiit , alque cives Jeruraieni B es homiiiibus assumptus, pio hoiiiinibus ronsiiiui-
ianto gravius gravant, quantu liccntius io ipsa Je- lur in liis quaisunt ad Deuin {Uebr. v, 1). > In hls,
rusalcm regi Babylonis militant, saecularia spiritua- inquit. qux sunt ad Deum ; non in his qnx sunt
iibus iiiisceiulo, et oninia ita confundendo, ut si ad ssculum.
viiieas iiujusmodi homiiiem, iicque in babitu, na- XXXI. Quae nimirum doclrinx apostolicx sa--
que iii conversatione valeas perpeadere illius pro- Jubria monita, uon ila sunt accipienda, ut iliis Apo-
fessionem. Siiniliter el iuier laicus vii invenias in stoli diclis ioveniantur contraria, quibus asserit se
oriline tnitilari aliquem suis conlcntum stipcn- suique similes habere poteslatem eliam angelos ju-
diis, ad i><ccularem videiicet millliam pertinentibus dicaiidi, quanto inagis sxtularia? Itein : i Spiritua-
ita ul uou liabeunt decimas militix spirHali potius lis, iiiquit, judical oniiiia, eripse a ncmine ju-
quam s:<-culari divina ordinatione destinatas. El hi dicatur (/ Cor. ii, 15). i Judirel ergo spiriiualis
eigo, vcluti ex diverso gciiere confusi, cives Daby- omnia,pr;£sertim sua; sollicitudini coinmissn, eiiani
loiiisB suni, separaiiies qii* Deus conjunxit, et juii- sa.*cuiaria, sic lamen ut in saccularibiis iiegotiis.
gentes qu-s separavit. Hujus autem coiifusionis prx- nonseiniplicet. Aliud cst enlm de sxcularibus jusla f
cipui sunt niachinalures cpiscopi ialem cleruin fo- juilicare, aliud eisdem se iinplicare. Nam de sa.cu-
veiites, ct laicis talia beneiica prsestantes ; el prin- laribus judiciis et judicibus habei potesiaiem judi-
cipcs radem siia potcntla manu lencntes, atque iii candi episcopus, sciens reprobare nialum et eligere
lioc noii Deo, sed regi Babylonis militantes. Diligit bonum, .sciens juxta legem discernere inler lepram
eniin iatcs confusinncs rex Babylonis, ut spiritalia ct uou leprani, inter sanclUD) ct non sancium. Sed
et saicularia iiisimul confusa rcprsesenieni quo- alia sunl judicia et ncgotia,qux spiritalis hnmo
dam inodo cliaos aniiquum, (|iiiiiido adhiic terra scdeiis in cailicdra Moysi per semetipsum polrsi ad-
erat inanis ct vacua , et lenebr* erani supcr niinistrare, alia qux debei sensaiis laicis cuinmil-
abyssuin. tere, pra;cipuc quse spectant ad vindiclani malefa-
XXX. Sed, ne semper latisesset confiisio roriim, ctorum, contra quos miiiister arinitiiis et Judex
S|iiriliis nei ferebatur siiper aquas, ut ex taiita leruiii cinctus iioii sinc causa gladium poitat; qucui iK-mo
confiisione prodiicerei formas disciêtas, et ab invi- debet sua prajsumplione accipere, iie gladium acci-
cein sua proprielate distinctas. Mullo nunc bciii- picus gladio percat; scd ecclesiaslica polcslateor-
gnius fertursuperaqiiasbaptismi.utex his ad luccin dinaiile sjecularem atque InJerduni freuante, inter-
producat quidquid illud pulchritudiiiis ct jucundita- dum stimulante, sic per sanctos jiidicenhir naiio-
tis fuil. Unde sibiinet ipsi applaudebat antequara D nes, ul ipsis juste dominantibus muiida sit maiius
quidquam facerct xterna Dei sapieDtia, ludciis in et lingua sacerdolis a negotio sanguinis. Neque
orbe terraruni, pro deiiciis habens csse cum liliis enim sanguis per jiidiccm cinclura, litet ab eiiisco-
ho.minuin. Hxc cadetn nuvissime dicbus istislo- po consiituluni, fusus, inipiilandu^ est episcopo, si
quens iii curne prupria hominibus, et manens cum Umcii eidcm judici uon siiiil csao potesiatera libc-
boiviinibus, ipsos cum quihus maues.iat honiines in- ram, seu vioiciiiia:n conira jusiiiiam,
ler sc discrevij, aliier loquens discipuli» suis in XXXII. Sic eniin lcgmius a ponlilicibus Roma-
monic, aliter turliis in ioco carapeslri : osie.idons nis quosiiam reguni scu lirincipuin, pro inulililaio
vidclicef, quod sui di&cipulalus elecli seclaiores a ve! nequilia sua cxconunuiiicatoseldcsiilulos.alius-
lurbis boniiiiuin secerncndl, sibiquu it) inontc cel- qce pro illis conslitutos, ul ii quos piovexciunt,
sioris convorsatioiiis jiiiigeiidi cssenl. Hujus diviHSC nor. solam ex instiiuto, »cd etiam ex pracepto co-
instilutionis memor beaius Peirus, in ordinalione Titm gladio vir.dice persequeientor hoslcs Ecclesis
Ciemenlis dicil : i Tc quidcm oporiet irrepreben- vcl regiii. Sane in lalihus bellis movcndis
pro de
sibililcr vivere, ct summo stiulio tiiti ul onittes vi- fcnsioiiP patri» scu Ecciejia!, sacerdoiali .juttque
tjE Iiiijus occnpatioucs abjicias, nc iidejussor M- tuha ciiiii printipis edito consonante, sic se linguit
PARS >I. PSAl.. LXIV, SEU LIB. HE tOKULTTO tXCLES. STATU. JO
29
iacordolBlisdebet coiiibtre, nesevidcitur morlibus A ttgeieiilur, ne iiomicida! videreinur. Nurie autcm
sicul de beato Grego- quia episeopi quidam sic tyrannizant, iit eliain in-
etiam liostiuui commiscerc ;
noreiites persoiiaS et spiritaies, mililum suorum

rii) iegiinus, qui, cnm Romanos milites in dofen-
^ladiis inleidum exponanl esurimus et siiiinus
sinne Uibis coiitra LoMgobardos peciinia ectiosiasii-
;
hanc jusliiiam, ut judicia et negotia spirilaiia pir

ca velut sacellarius jiivarel, alque doclrina sacer-
Epirilales, et saccularia per sseculares ita peragan-
dolali iaiK|U3n) juslilia signifer aniiuarei; a moiti-
bus lanicii ipsnniui Longoboidoiuin sloduii sibi c»- tur, ne a patribos consliluti ncgiigantur.
leriniiii
vere, ipsis qiioque bosliiius parcendo, nec bella in- Talibus judiciis in Ecclesia Clirisli distlncie ordi-
forendo vel iuferri prsecipiendo, nisi quaiitum exe- natis, confondcretur el excliidcietur oninino lex
pa- Bab>lonis, princeps teMbrarum «t confiisionis, qoi

gil iiecessilas injarije propuisanda;, vel urbis ac
nuno rebus male raistis et coiifusis gloriatiT se
Iriie defensandaB. Hinc esl quod lioslibus versus ur-
abuiidaie liliis et filiabus muitiplicatis super nume-
bem properanlibus nionel a lergo iMSlanduni, ve!
quibus in pacc quicscenli- rum (ilioruni et (iliaruin Jerusalein.
ei adversoresisiendum :
niinimc docet XXXV. Mlsereor super flliss Babylonis, miseras

bds, el Ecclesiam non laeileiUibus
I ella infereuda, quanquam iiola fiieril lioslilis eo- illas falso sanclimoniales diclas, qu* si aut Clirisio
rum nequitia. SndecstquodpenesimperaiorcmMau- B per voluiD conlinenliae spiritaliler mipf.*,'.'e t ante
votiim s«culariier conjugatae fuissfiit, poteianl

riiiuin sibi prorsus ii)l'ensum, diidum acciisatijs
esse Jerusalem, vel iiiter s<!xagiiila rcginas,
quod Malchum episcoporo siii palrimonii proviso- filia!
iiiter octuagiiita conculiinas conteinplantes legem

mii, pru reddendis pcnsionibiis tandiu in custodiis
aillixtsset, quoiisque spiritiiin exhalaret, Sabiuiano Saloiiionem iii diadeinalc suo, quo coionavil eura
iiianT sua in die despoiisaiionis .'!ii«. Nunc auiem
suo CoiistanlinopulilaRO diacono stribens , ail :
sancliraoiiiam pioiess*, mundc auteni niiiiis ami-

< Unuin esl quod brevilci- suggcras serenissimis
doiuinis noslris, quia si ego servus eorum in mortem r», tilia! Babylonis et confusionis recte dicuntur,
Jerusalem, non tanqiiain fatu.-ij virgi-
vel Longobardorum me miscere voluissem, liodie et » filiabos
Loiigobardoriun gens nec regciii, iiec duccs, nte nes. in ulliiuo laiiHim sponsi advenli secernond*
comitfs l>abei'et, alque in suinma confuîoiic liixisa si<nt; sed el uunc in iiittfritum tarijis tradend» Sa-
Sed, quia Deum timeo.in Diorte cujuslibet ho- taiiae, iit spirilus earura salvus linl, sicul iiuper in
esset.
roiuis me mlscere formido. Malcbus autein isdem eoitcilio Reraense tu, papa Eugeni, de talibiis man-
episcopus neque iii cuslcdia fuit, neque in aliqua dasti. ut Cbristiaita etiam scpullura caieanl, nisi
afflictioiie; sed die qua causam dixil et addiclusest, vitaiu suara --
iii congregalionibiis
- „ ^ secumluii) Regi»-
uescieiile me a Bonifacio nolaria in donjura duclus lam beati Benedicii, vcl sancii Augusiini cmeiident,
est, ibique prandiJit et liouoratus est ab eo , et et relictis propriis, communitcr vivaiit. !n qao sta-
nocle subiio morluus est iiivenlus. i tolo c.tsequeud.) episcopi quidain iion bene vigiUnt.
XXXIiL Quam vero crudelc visuin fuerit buic Sed ci ipsae iilisb Babyionis remuiuiurant inter se
sacratissimo doctori, ut episcopo jubeiilc aiiqnis ita diceniei : Quid est ralionis quod nobis feminis in
castigai-etur, ui es ipsa castigatioiie niorlis c?.usa tlaustro quoiibet stabiiitis et nutiitis, nwjue tamen
iuferrelur, inde eolligitur, quod Jcanni episcopo regulae alicujus volo adliue obligati.s, quia volum
Calliopolilano iiitcr alia scribens, ait : f Matriciila, regnl* solemus differie usqiie ad iassit!idincin se-
quuiii fraler et coepiscopiis noster Andrcas Tareiiti- neclutis; nanc impoiiitur iHviiis observanlia regu-
nu9 cpiscopus fccit fiislibus casiigari, quamviscxin- laiisi' Quibus ciim lespoiideo, quia eslis in mona-
de pos; octo menses banc obiisse non credanius, steiio et uliiuini stipcndio regiilarsier viveniibus
lamen quia eam contra propjsiti sui ordinein liu- tonslituto, respoiident : Nonne similiter et canonici
JLsmodi fecit aOligi, duobus bune mensibus a mis- cpiscopaliiim ecclesiarum vivunt de slipeiidio re-
sarum solemnitale suspende, ut vel haec eum vere- gulariter viventibus constitiito, el ipsi nir.iara pe-
cundia qualcm se de c^clcro exhibere possit, insti- j) n;ti« observant ifcgiilam, neque saltem illam disso-
tuat. > lutara, qusni sibi a Ludovico dicunt propositaai
XXXIV. Audiant b*c episcopi, qui ultro et con- sive iinpositam : quae, cum eos jubeai in clauslris
tra jubiitiaiii plerunique bclla nioveni, gnerias exci- suis insiniu! babitare, nec permiliat iills extra dor-
taiU, ct plerumqiie iunocenies etiam peisonus Iruii- luiioria sua dormire absque inevitabili causa, iion
cari ei morte teuus maie tractari praecipiuiit, offi- ila lit; sed u.nusquisque discurrit, ci dormil ubi
ciuiitque militis et sacerdoiis iii luia p<^rsoira con- »uit. Quare ilaqiie nobis feminis iliud prohibcalur,
funiiuni, coiiiitis et poniilicis digiiitaicm siiiiul .id- quoJ in viris Oeo saciatis tolcratur, cuni iiec sal-
miiiiBlranl, liosiibus noii tyraiiriizaniibus, veruiu ca tem ia saa iila jam dicla regula iliis lioc pennil-
qiue pacis sunl ct graliê liuiuiiilor quKircnlibus, t.ilur?
glaJios iulenlani ei eos occidi voi tnincari pr;cci- XXXVL Sic muimMiant filiie Babyionis miserje
piiiiil : quos ulinam vivos capi priecipcreiil, ct a coiilra ejusdem Babylonis filios, utinain tam parvu-
niortibus eoium sibi caverent! qui si, capi se goii !<)s ut posscut leneii, et allidi ad petram ! Nam
peiinillcnles, ff inilitibus episcoponiin oceiderentur, pelr* iiiiiajreiites Petri successoics iiiiilta sollicilu-
qiialiciinque pallio c.xcusati.iiiis veiccuiida palrum diiie lales eoiislringcre laboraverunt, vcrhi gralia
31 GEUHGHI PRyEPOSm REICHERSPERG. COMMENT. IN PSALMOS. 32
pvsrcipiendo ut lam episcopi quarn clerici ncque in A probat hic ipse Moyses, cum et illic proiinus siit>-
siiperfluitale seu inhoiiestale, vet varietale colonim, juiigil : t Poiiens tliyniiania iii furore luo, el liolo-
aut tissura vesliuni, neque in tonsura intueiitiuiii, causium super altare tuum {ibid.). > Et hic cum
querum exeBoplum et forma esse debent, ofiendant dixisset : • Aspergaiilur aqua lustrationis, ct rail.mJ
aspectum; sed potius ita in suis actibus erratacon- omnes pilos carnis su<e (Num, ?iii, 7), » continux
deninent, el amorcm innorenliae conversatione de- subdit Cunique laverinl veslimenta saa ct niiin-
: <
monstrent, sicut dignitas cxigil ordiiiis clcricalls. dali fiierint, tellcnt hovem de armentls, et lila-
Magnifice dictuni : < Sicut dignilas cvigit ordinis cle- meiilum ejiis similam oleo conspersam. Bovcm au-
ricalis!» Ne iiitelligatiir exiliter, pensanda est orlem aUeruin de arnicnto accipies pro peccaio : et
dinis cleiicalis dignitas, noii seciindum viilgaris opi- appticabis levilas roram talicrnaculo fcederis, evo-
nionis xstimationem frivolara, sed secundum legem cala omui inultiliidine Gliorum Israel. Ciiniqiie le-
divinam. Locutus est enim Dominns ad Moysein, vilje fnerint coram Doinlno, ponenl filii Israet ma-
dicens : i Tolle leviias de inedio niioium Isracl, et nus siias super eos, ct ofieret Aaroii Levitas niuiins
purifirahis eos juxta hunc ritum ; Aspergentur aqiia in conspeciu Domini a filiis Israel, ut scrviant in
lustrationis, ct radaiit umnes pilns carnis siiai. ministcrio ejus. Levila; quoqiie ponent manus suas
Cumque laveiint vestimcnta sua, et mundati fue- " super boum caplta, > etc. (Ibid. 7, 12.) Quidn:i
rint, toltent bovcsde armenlis, » eic. (A'Hm.viii, 8.) est aqiia aspersos levitas ei rasos, toiisque vesliinen-
Radant, inqiiit, omnes pilos carnis sux : Pili car- lis munilatos, hoveni atterum in holucaustum, al-
nis sunt \\Ia'. veteris cogitalioiies , ut ait beatus terum pro peccato manibus siiis sitper capita posi-
papa Grcgorlus, quas sic a nientc iiicidimus, utde tls coram Doinino langerc, posilis anlea vel iiisi-
amissioni» cariim iiiillo dolorc fjtigemur. Pili car- luul manibus filiorum Israel siiper se? Quid, iii-
nis, suiit quxllbet superflua liuinanae corriiplionis. quam, hoc cst? nisi spiritalis propositi viros a pro-
Levita nainqiie assumpitis vocatur. priis vitiis mundatos, a ciinrlis facultatibus cnris-
XXXVII. Oportet crgo levilas omncspilos carnis que sxcull rasos, ad lioc solum vacare ad qiiod
radere ;
quia is, qui inobsequils divinis issuinitur, assumpti sunt : videlicet, ut ponant thymiama iii
deliet aiite Dei oculos a cunctls carnis cogiiatiuni- fiirore Domini, et bolocauslum super altare ejus, id
biisinundusappaiere.Non illlcitas cogiiationes mens est intcrveniant pro peccatis poputorum. Filii nani-
proferat, et pulchram aiiimx spociem quasi pilis que Israel manus suas siiper tcviias, qui ab ipsis
fusc.iiitihus deformem rcddat. Sed, quanlum libet, manus suas pnniint
deciinas accipiunt; et Icviiae
ut diximus, qiicinpiam virlus sancliE conversationis , siiper capita boum, e quibus iinum, inqoii, farics
eveseril, adhuc tamen ei de vctustate nascitur vit:e pro peccatn, et altcrum in holocaustuin, quando
qui toleraliir. Unde ct ip.si levilai um pili radi prse- spiiiialisordinis viri s.Tcnlarium pcccata siiscipiunl,
cepti sunt, iion evelli. Rasls enini pllis, in carne ra- qiiorum ex eleemosynis vivuiif, et ea corain Do-
dices remanenl, et crescunt iterum ut recidaiitur; mino sacrificiis orationum obhilis , deprimere et
qiiia magno quidem stiijio suiierflua; cogliatlones tisqiie ail rcmissionein vel indulgentiain enrnm su-
amputanda; sunt, sed tanien anipuiari ninditus ne- perare contrii(luiit. Qiiod quia inagna esl instantia
qu;iqu;\in possuni. Scmper eiiini caro siipeiflua ge- faciendiim, in fiiie capiliill trlna rcpeiliione com-
iierat qu*. semper spiritus ferro solllcltudlnis re- nieinoraiiir factuin : i Feceruniqiie Moyses el .\aron,
ci<lat. Scd hsec in nubis tunc subtilius coiisplcinius, et omnis-miiliitudo lilioriini Israel super teviias.qiiaj
ciim spcculalionis alta peiielramus. Verum lianc pr:iccperat Dominus Moysi (liid., 20). » Et deinde :
munditia? vel piilcliritudinis pcrfeetionein coiisequi iPurifiratique siint, et tavernnt vcstiineiita sua, etc.
non poterit, nisi qui cunclas prius ab animo suo (ibid., 21). > .\c deinde tertio : i Siciit praxepera^
facullatcs sxculi, divini ainoris novacula raserit. Doininus Moysi de levitis, ita factum est {ibid.,
Proinde Doininus noster, qui legem non solvere, 22). I
sed adimplere venit, ut isla quoque ievilarum lex a p XXXIX. Et quidem de lovitis ita factum est ul
siiis assiirapiis possit Imptcri, dicit adolesccnti di- Domliius pr<eceperai, purificatis el rasis priinn llite-
viti : t Si vis perlectus csse, vade et vende qua; h;v raliter ministris veterum el carnalium sacrilicio-
bes, et ria pauprrilnis, et iiabehis tliesaurum in coe- rum : dcinde sub novo legislalore benedictioiicin
lo, et veni, srqiiere me {Maitli. xi:<, 21). » kc. dclii- danlc spiriialiicr piirificalis et rasis filiis Aaron sa-
ceps : t Et oiiiiiis qui reliqiiei-it domum vel fratres cerdoiis veri, Chrisli videlicet apostolis, novi sacri-
[ibid., 29),» et cetira. licil primis ct pra.>cipuis minlslris.Verum, sicut in
X.XXVIII. Ilaiic plano leviiaruni csse rasuram captivilatc Babylonica presbyteris iniquis inique
Moyses quoqiie in Deuteronuinio piobat, cuiii dicit judicantitius, egressa cst iniquitas a senioribus qui
in bcnedictioiiibiis Levi : i Qui dixit patri suo et vldehantur regere pouuluin, iicglerio praeceplo per
uiatri siiic : Nescio vos; ef fratribus siiis, ignoro il- Moysen dato dc purificationc levitarum ; sic cl mo-
los : ct nescicruiil filios suos. Hi cusludieiuiit elo- do, qiiasi tyranni/ante rege Raliytonico, et pnpulo
qiiiuin iiium et pacium tuuni, scrvaveriini judicia Dei raptivo, egreditiir iniquitas a seiiiorlhus qui vi-
tua, o Jacott, ct lcgom tuam, o Isiac! {Deui. xxmii, debaiiiur rcgcro populum, nrglccia pui ilicalione el
9). > Sic, iiiquani,"fpiriialilei deberc radi iilios Levi rasuia Irvilaruin, qu:e iiistitula cst per t.hristum,
»
35 PARS VF. PSAL. LXIV, SEU LIB. DE COBRUPTO ECCLES. STATU. U

paticissimis levitarum cxceptis, qui cxemplo tiiiim A lis habendas, ut hujusmoili fralres ad oninem san-
pucrorum ct Danielis proplielse se caslrantes pro- ctimoiiiam sint iurorniali , laiiquam verbis Pelri
pier regiium calorum , digni et idonei existiint apostoli diccntis : « Obsecro vos tanquam advcnas
liyinnum Deo canere, visioncs regni ciElestis vi- et peregrinos abstinere vos d carnalibus deside-
dere ac seiies impudicos juilicare. Judicium vcro riis, qiise inililant adversus animam, conversalio-
lalium presbyteroruni cuni filiabus Israel tempcri- nem veslram inicr gcntcs lisbeiiles bonam, > etc.
bus lurpiler agentium, et filiabus quoque Juda (/ Petr. II, 11, 12.) Iteni : i Sciiiores obsccro consc-
Susaiinne consiniilibus iiisidianlium, ex co tempore nior et tcstis Chrisli passiouum, qui cl ejus qu« in
coepit acrius agitari, ex quo lalibus interdicia sunt futiiro revelanda est gloriae communicalor ;
pascite
olficia divina el bcnellcia ccclcsiaslica , lanquam qwi in vobis cst, grcgem Dei, providentes nou
Danicle pransidenie in qiiolibet caslo et justo apo- coacte, scd spontanec secuiidiini Deum, iieque turpis
stolicx sedis antistite. Sed, quia necdum tota capti- lucri gralia, sed vuluiilaric, neque ut doniinantes
vitas Babylonica solula, vel reversio in Jorusalcni in clero, sed forma facii gregi el ex animo : et
peracta esl, adhuc super flumina Babylonis flciulo cum appanicrit priiiceps pasloriiiii ,
percipictis
sedemus, et bujusce confiisionis remedia niajora immarcesciliilem glorioe coronam (/ Peir. v, 1-4).
exspectanles, cum Jeremin ci Aggaei) canimiis : Te B liem : • Vos auiem curam omnem subinfcrentcs
decet liyinnut, Deus, iii Sion, el libi reddetur volum miiiistrate in (iile voslra virlulem, in virtute aulrm
in Jerusalein. sciciitiam, in scienlia aulem abslincntiam, in ib-
LX. Uuxnam remedia niajoia exspectamus et ex- stinentia aulem palienliam, in paiientia aulem
petimus? Illa vidclicet, ut sicut iii leversione pounli pietalcni. in pielale autcm ainoreni fralernilalis, in
Dei de captiviiate, cantorcs et sacerdotes et Naihi- amore autem fialci iiilatis charilatein. H:cc enim si
iixi descripti sunt cautissime per tribus et familias vobiscum adsint ct superent, non vacuos iicc sine
suas, ac do sacerdotio ejecti sunt qui suam de scii- fnictu vos coiisiiiuent in Domini nosiri Josu Chri-
pturis gcncalogiam indicarc non pntiieiuiit; ita et sti cognilionc. Cui eiiira non prresto sunt h;ec,
niinc fiat, exaudila oratioiie Jeremise dicentis : cx'cus est ct nianu lentans, oblivioneni accipiens
« Converte nos, Deus, ad te, et conveftemnr; in- piirgaiiotiis vcierum suorura delictoruni. Quapro-
nova dies iioslros sicui a priiicipio [Thren. v, 21). i pler, fratrcs, magis satagite, ut per bona opera
Denique, si ad principium nascentis Ecclesi;e respi- certani vcstram vocationem et eleclioncni facialis.
ciantus, dics claros et serenos iii ordiiiibus eccle- ll.TC riiim facicntcs, non peccabitis aliquatidc; sic
siasticis invenicmus. Ila ut alii vice apostolurum, „ enim nbundanter ministrabitur vnbis iiiiroitus in
pontilices , alii vice septuagiiila discipuloriim, sa- «;crnum regnuta Domini nosiri el Salvaloris Jesu
cerdotes ; alii cum Stepliano, diacones riie seqiie- Christi^J/Pe/r. i, 5-11). i Itcm : «Dnusquisque, sic-
rcntur suse professionis duces ac principcs, lanquam ul acccpit gratiam, in alierutrum illam adiiiini-
Eux genealugix seriem cautissirae observaiitcs. A sirantes, sicut 'joiii dispensatorcs multiformis gra-
qua serie si quis deviavit, ut Judas traditor et nier- tiae Dei. Si quis loquitar, quasi sermones Dei ; si
cator pessimus, Nicolaus fornicalor, Simon perver- qiiis ministrat. tanquam ex virtute qua administral
sus negotiator, continuo detectus de ordine sacer- Deus. Ut ii! oiTinibus honoriGcelur Deus per Jesum
dotali ac lcvilio piojiciebatur, ct ordo leviticus in Cbrisliim Dominum nostrum (/ Pelr. iv, 10, 11). »
sua puritate servabatur, sub aliqua certa regula vel XLII. Quanquam dicta el hortamenta h;cc apo-
simul iii unum cohabitandi lege synodali, exemplo siolica universse conveniant Ecclesia;, laTnen, quia
Cbristi discipulorum, qui piimitus in ununi coha- fralribus in dispersione positis, tanquam advenis et
bitando formam coeiiobilalis vita; prsostenderunl, peregriuis inlcr genles conversaulibus missa sunt,
uno corde unaque anima Deum colendo , et postea specialiler eos instniunt qui pie inter impios vi-
dispersi per diversas regiones Poiiti, Galalia;, Cap- vendi et eos instruendi babent propositum et of-
padocise, Asiae el Bithynia;, sancte conveisabantur D (icium : a quo qui cxorbitant secuti viara Balaam
in medio iialionis pravae ac perversae verbum vit« ex Bosor, qui mcrcedem iniquiialis amavii, cor-
cnntinentcs, ct sicut luminaria iii hoc mundo lu- replionem vero habuit suse vesania; siibjugale mu-
centes. Qua nimirum coiiversatione dispersorum tum ; hi , ut beatns Petras ait, sunt fonles sine
frartnim sanciorum vila infornialur Dei mliiistrorum aqua, el nebuix turbinibus eiagitais ,
quibus ca-
verbum vitse conlinentium, et iu mcdio nationis ligo tenebrarum reservatur. Supcrba ciiim vaniia-
pravx ad hoc ordinaliune divina dispersorum, ut tis loqueiitcs pelliciiint in desideriis carnis luxuriae
luccant iiiter eos lanquain luminaria in hoc mundo. eos, qui paululum effugiunt, qui in crrore convcr-
XLI. Lege in apostolorum Actibus, Luca scri- santur, Iil)erlatcm illis proniiltentes, cum ipsi servi
bente, primilivara vegulam coenobilalis vitae. c Multi- sint corruptionis : « A qno enim quis superatus
tudinis, inquit, credeniium eral cor unum et anima est, hiijus et scrvus est (// Peir. ii, 19),» et caetera.
iinaiu Deo, > elc. (Aci. iv, 52.) Lege apostolorum Mimirum per 1i.t;c aposlolica dogniata, non solum
principis cpistolas fiatribus in dispersione positis qiii sequendi, sed elquicavendi sinl rooncmur, ne
missas, quasi primas decretales regulas in omni iiisipicntiuni crtore traducti cxcidanius a proprla
concitio sanclorum dccreia fabricanlium prse ocu- llrmilaic , »ive in congregalione sive iu dispcr-
;
35 GERHOHl PRxETOSlTI REICHEBSPERG. COMMENT. LN PSAI.MOS. 56
sione simus; quoni.Tm ad ulrumT.ie modum con- A Quoruin vestigiis iftbsercnles, quod quidam fralres
vcrsaiidi firmas regulas liabemus, primo et prinei- in claustro Bertbersgadmensi de inunitionc ordinis
paliter in aclibns et diclis aposlolorum, deinde in siii vana pra?suinplione atlentare voiuerunf, apo-
exemplis et regulis Patrum ipsos imiianliun). De- stoiicu auctonlate ne fiat iiiierdicimus, prxcipien-
iiique, omnes q«i vilse coeiiobilalis rcguias recle tes ut quod Doo voverunt, reddere; el regulam
ordiiiavcrunt, iUud quod in Aclibus aposiolorura bcaii Augustiiii, quam professi sunt, Domino ju-
de multiludiiie crcdentium cor et aniir.am unam in vante, fideliter observare studeant. In cujus obser-
Ueo habenlium, nihilque suum dicentiuin scribi- vantia si eos fnric rcniissos et ininus ferventes re-
tur, quasi c.irdinem doctnnse suae babuerunt, ut pereris, monemus fralernitatem tuara, ut sccun-
vcrbi gralia Basilius, Augusiinus, Benediclus, quo- (htm d&tam sibi a Dco sapienliam, professioncm el
rum iii Regulis recte ordinaiur vil,T congrega- ordiuem .-iuum servare, etmandjlis regul<e obedirc,
lionis. sicui lua iuterest, disiricte commoneas. Oali La-
XLIll. Verum ponliSces Romani caelerique Pa- terini xvii Kalendas Aprilis. >
tres ortbodoxi, qui decrelalibus aut synodalibus XLIV. Cum crgo scriplis aposlolicis moniti, et
iiisiitutis «•lerico.s iii dispersione positos informave- «irvina iirstitulione informati ngnoscamus iHpertitam
runt ; aposlolicas episiolas qnasi primitivaselprin- B conversalionem clericornm, vel in congregalione
cipalcs regulas ct leges civitalis Jerusalem in prin- communitcr, vel in dispersioiie disciplinale con-
cipio Isetiliae sua proposoerunt, nec aliquid ab cis vcrsantium, et regulas vel coenobiiatcs vel syaod.!-
dissonuin docucrunt. Eieniin quod clericorum con- :es quas appellamus canories, ubservaniium ;
qiiis
gregaiiones ab imtio nasctiulid Ecclesias cotiioiu- nisi rex Babyionis et confusioiiis aJinvcnit genus
iiem vitaiii secundum Acios aposiolorum servi^ve tei-iium clericorum iiimis confusiim , nimis Babylo-
rint, Urbanus papa et martjr decimus sciliis a nicura , laicali pariter elcleiicali conversalioi.e
beato Petro iii suis dccretis mauifestat. Quod et coinmistum in quoddam neutrum, iioque in con-
beatae memoria: papa Innoceniius II in quadain grcgatinne vacantiumcanbadis hymnis ita decenter,
cpisiola sua comraemorat, cujus boc cst rescri- sicut <e decel hymnus , Deus, in Sion ; neque in di-
ptum :
spersionc urdinabiliicr riiilitanlium conlra carnalia
i Iknocentius episcopus, scrvqs servorum Dci, desideria, qux militanl advTûs aiiimdm 1 Hi anlc
venerabili fratri Conraijo, Salzburgensi archiepi- no9 a sanctis Patribus inveniuiitur bippaeenlauris
scopo, saiuiem el aposlolicam lienediclionem. assimilati, qui nee cqui iicc homines, miitumque,
I De digtiitate el excelleniia viix canoiiicorum ut ail propheta (i), genus, prolesque bifvmm, quia
miilta iios doeet divioa Scriptura , ct rauli.'* possc- ^ nuiliiis agnoscunlur certse seciaiores religionis.
raus dicere, quod viia caiioiiicoriim vita est apo- Horum quosJam Boiuios atquc oberrantes, ut Isi-
stolica ;
qiioniam aposluli, conicmptis ommbus, hac doiiis ait, sola lurpis viUi coinplrctilur et vaga
vita cum Domino vixerunt, et post Ascensionem quia nuliius eaiilx instilutionis retigamine jugo
cum multiiudine credentium, cujus erat aninia una Domini suiit aslricti, quasi liberi el veiameu ha-
et cor iinum, liac vita vivenles, eam posteris giio benles militis liheriatem, non sicul scivi Dei, seil
exempio tcncndam reliquerunt. Quod marlyr el sicut servi mammonx. Pro quo quxstu seu iuxu
pontifex LVbanus ad inrurinaiioiiein Cdeliuro in suis variantes loca, vel quod pejus est, occupantes loca
decreiis memorarc curavit, dicens : Sciraus vos plitra contra interdicta synndalia, quibus maodalur
non ignorare quia viia cummunis bactenus inter ne vagus ctericus ante caiionicara stabilitatem lit»
bouos Christianos vigtiit, el adhuc gratia Dei viget, leris comraendalitiis ac propria confessione robo-
ct liiAiime inier eos qui in sorie Domini eiecli ralam scrviat altari, seu vivat de altaii. prohibe-
sunt, id e.<:t clericos, sicut in Aclibiis apostolonim turquc unus in duabus ve! pluribus ecclesiis inli-
Ifgitur : I Mullitudinis crcdentium nrai cor unum inlari, ut verbi gratia, in sede ratliedrali sit cano-
et anima una {Acl. iv, Sî). » Hanc bcali Augusiiiii p nicus et in rurc plebanus, vel ioler plebaiium tt
regulis ordisiaiain sanctus llieronymus snis episto- episcopum talis medius, qiiali:» in concilio Rcraens:
lis informavit. Honim iiaqiie et aliorum ipuniti .scrinone aposlolico per te, papa Eugeni, nuper cst
«uctorilatibus , nun ininoris meriii xstimamus pr*3cripius pariler et prosoriptus ; eo quod quiJam
viiam caiiGiricam aspirante ac proscquente Domioi suis conduclitiis nomcn plebani fraudulenter con-
îritu ob&eivare, tjuam religionem monasticam cf>dunl, ct ipsi sub episcopis ci super hujusmodi
ejusdem spirilii* persevcranlia custodirs. Dnde plebauos inser se mftdios coosliliiunt, ut grcgcm
jiitecessorura nostrorum decrelis statutum essc devorciit non curent, vaslent Hon p:tscant.
ineiiiinirviis, ne profcssionis canonicae qHispiam, XLV. Ilos impugnari vel expugniri ob ho^ nimis
pasiûain D<;i •*icfc super capu! sibi hoiiotem im- est lahoriosiiin, ((uo*! cum sua qaserant, et non qu;c
posiierit, aiicujus ievilatis insli.ictis , vei districtio- Jesa Ciirislt, tenent arcem in ieruâlpm, el sicut
ris reIr|;io!iis obtenlu , de claastro audeat sine in tibris Machabaiorum legilur, facti sunt in diabo-
prshli el congregaUonis permissione disccJcrc. ium malum in israel. suntuuc msgna plaga casti-
(4) Forie f)o«ta. Vi(i<;u.nis, JF.neii., vi, 45, IiabW hunc vcrsum.
57 PARS VI. PSAL. LXIV, SF.U LIB. DE CORRUPTO ECCLES. STATU. SS
latis, et duc(!S reliquis alienigfnis <n vcxaiionem A sub Christiana regula prohihente illicila ; sed ca
sanctac civitatis, usque adeo at per talium Rrava- cunfusione, qua scripsit rex Anliochus reg.io suo
inina deserta sit Jeriisaleni a suis civibus, el inlia- ut csset oiiiuis populus uiius. Unde apud illos iiiier
bilelur a gcntibus juxla itlud : « Deus, venerunl sanctum el profaiiuin iiulla disiantia est, inter sa-
gentes in haereditalcm tuam, poliucruut templum cerdotes ei laicos niodica dlsorolio ; nisi forte in
sanclum tuuin, posucrunt Jerusalem in poniorum eo discernanlur, quod clerici plus laicis devjant,
custodiam : posuerunt morticina servorum tuorum cxceplis paucissimis inler eos ita sensatis ul iniel-
bestiis tcirse, s ctc. {Psal. lxxviii, 1, 2.) Seil innote- liganJ et doleaut se non esse ohbervalores vel illius
scet qiiandoque in nationibus iiltio sanguinis ser- confusas regula; nisi in vilissima ejus ponione,
wrum Dei, el introibit in conspectu Dei gemitus cum ea illic negllgaiit qua; sancii sancla drrcont,
compeditorum. Sicui cnim Siinone sacerdoie magno et ea solura leneant quae in permissione proprieia-
exalt.ilu, hi qiii craiil iii aroe, primo conclusi, tum et privatorum habilaculorum nescio quis iii-
deinde sunt ejecli ; sic, annuente Deo, eveniet isiis. dulget.
Ita enimkgitiir : i Qui aulem erani in arcc Jeru- XLVII. Nonne ilaque regula ista vel colenda est
ulc.Ti pi-ohibcbantur egredi et ingrcdi iii regionem, ut sit pura et sauctis consona
colari uon , vei , si
et emere ac vendcre, et csuiierunl valde, ei multi B potest, umninu auferenda? Provenit enim cx itia
tx eis fame perieriint. Et clamavcrunt ad Simonem, lalis confusio, qualis olim de jam coramemoralo
utdextras acciperent, et dedit illis, et eiecit eos regis Antiochi evcnit edkto, qiio scripsii omni re-
iiide, e( inundavit arccm a contaminationibus. Et gno suo, iitesset oinnis populus uuus. Nam, si sola
intraveruiit in eam lertia et vicesima secundi men- sua, ut eis illic permissum esJ, reiinerent qu.-e re-
sis, anno centesimo septuagcsimo primo, ciim laude liiiquerc nullus cogitur, nisi qui voto vel propnsilo
el raraispalmarum, et cinyris el cymbalis et nablis, vita; arctioris tenctur , esset hoc utcunque tole-
el bymnis et caiiticis, quia contritus esl inimicus rabile, dummodo res Ecclesiae, ul in sacris canoni-
magnus ex Israel. Ei ronstituit iit omnibus annis bus praDcipilur, haberent non in proprietate, sed iri
agereiitur dies bi cum latlitia. Et munivil roontem communilate, neque ad inslar filiorum Heli (/ Reg.
lempli qui erat sscus arcem, et habilavit ibi ipsc, ii) in Silo carnes in communi caldario cnqueudas
etqui cum eo eranl (/ Mncli. \ni, 49 .'i.^). ci iiitra saiicla edendas , dividcrent crudas in ha-
XLVI. ônne huic faclo similc esl illud, quod bitacula sua mulierculis frequeulata deportandas.
irreguUres canoiiici, licet in arce positi, per de- Sane a talibus congregationibus proprielates om-
creta pontiiicum Roinaiiorum prohibeniiir ecclesias nino disamputare, ac privatas eis mansiones peiii-
emere ac vendere iii legione, propier quod esu- tus Don permitlere; hoc utique csset securim ad
riunt valdc, non sicut ilii beati qui csuriiint et si- radiccni arboris ma!;e poiicre, iion eiiam ramos
liunt juslitiam, sed sicut hi qui ardent pcr avari- sohim prscidere. In qiia nimirum praecisione ramo-
tiam? Veniet, veniet tempus acccplabile, quo eji- rum hi frustra .aborant, qui permissis ei» proprie-
ciantur de arce primo particuiariier cmundata ;

tatibus ac privatis roansiunibus, a vestibus super-
videlicet quaelibel calhedrali eeclesia ; deinde uni- fluitate.';' et ssecularis pompse nxvum, atquc a mo-
versaliier ventilationc nltima , nec proderunt eis ribus vilia coiiantur resecare. Qiiandiu enim radis
propiignacula, vcl jacula quibiis jamdiu tutaii siint proprietatiset mansionum privataruiu usus radici-
in arce. Habentenim in regiila sua, non secundum tus non evellitur, quanlumlibet oper% ad pra;ci-
apusiolos ordinaia, quxdain capitiila rasionabilia dendos ramos inutiies vineae Domini quisqiic slu-
vel fortissima propugnacula ,
quibus dcfenditur diosus cuilor impenderit, de viiiosa radife «lii
conversatio eorum tanqiiara sit canonica. Et re- Beque inutiles pullulabunt. Nam, si in claustrisca-
vers, si viverent secunduin illa , quas de sanctorum nonice absque proprielato ordinatis, vix vitia vel
Patrum (raciatibus excerpia iliic sunt aggregala, etiam crimina beue vigiiaote siuilio magisiroruin -
viia dici posset el esset canouica. Scd admistum jy

resecari poterunl, quaiao minus uki fraterni test»-
illic modicum fcrmentum loiani massam corrum- monii abseniia, et privali domicitii secrcium, ineu-
pit; illud videiicet, quod uon de scriptis Palrum, per ct selalis lubricum, otiumque cum abundaniia,
sedaliunde ascilum, deslruit illin posilas .«anctio- coqunrumque diHgcnlia, ct fauiili£ obsciiuels con-
nes sanctorum. Quasi enim regis icgitimis cdi- eurrerint?
Ctis primo posilis, aliis imo ei conlrariis edi- XLVUi. Sed objicilur nobie a taiibus, nec inter
ctis legalionem miilunt posl illum, diceiiles : i No- nos vitiosos, nec inter illos virtuosos omnino deesse.
Iiimus hunc regnarc super nos (Luc. xir, '.i). t Atque utinam, slcut apud nos unus forsilan viiiosus
Nam, cum priora edicla eis mterdicant propriela- siudiosorum muliiiudine preniitur, quaienus aul
teiii el babitacula privata, poslsriora iila penilus mutelur inius, auC foras egrediatur, iia ^pud eos
apocrypha coacedunl hujusmodi : non ea discre- quispiam studiosus Yiiii>sovuin inuititudine non op-
lioiie, qua I>eati;s Cregorius ciericis esira sacros priroeretur, smo ei persecutinnis rabie non pellere-
ordines mancBtibus, et legiliina conjugia sorlitis, siir ! Quis enim ex ei-> vitia aliorum sciens, ci aemu-
eilra cungregaliones dari pemiiliit siipendi.1 com- iaiifiie fraterita impeteiis, dctSinaiss eJ arguer.s,
petenlia psslmodiss invigiiantibus, et viventilus cum lalibiis ne dicam paccm habere, sej vivere ee-
; ; :
3!» GERnOlH PR^POSITI RMCJIERSPERG. COMMENT. IN PSALMOS. 40
curepotiiU? « Ingrcssus es, i inqulunt, < titsJveiia; A biianlibus, assislunt eorum femina! tai.quam filiie
nunquid ul judices ? » (Gen. xix, 9.) vimque faciunt Babylonis inisera;, ita egrcssa iniquitatc a clericis
ei vehenicntissime, ila ut non aliuil restct cuilibel et senionbns qni videntur rcgere populum; cernere
animam salvare cupienti, nisi de meJio talium fu- habemus miserabile speciaculum, scilicet in medio
gerts nec in omni circMnijacenti regioiie subsislere tui, Jerusalem, popuium pcne totum Babyloni-
sed in monie aliioris professionis salvum se facere. cum.

Uiiam lamen eonsidero viam hanc littcrarum civila- L. Quoraodo ergo tedecet hymitus, Deus, in Sion,
tem expiignandi, qua cuilibel vero Calepb, cuililet lujus populus, popnlus Goniorrhae seii iJabylouia;,
secundura cor Dei ordinalo caslrorum Domiiiicorum absque <iocioribus et ductoribus justitix ? Nam bi,
diici vidco acccssibilcni, qua paulalim tale» Caria- I qni videbontiir regere populiim {Dau. xiii), i pene
tharbei expuK'»»'"' et exterminari possinl, ita ut non ( umnes declinaverunt, simul inutilcs facti suiil :
redigatur tcrra in solitudinem ; si videlicel a ibroiio non est qui faciat bonum, non est usque ad unum
cuncia innovare cupicnlis Dei, et ab his qnonim esl (Psal.Tim, 5; Rom. iii, 12). i Eiiam illi, quibus
in tenis viccm Cliristi gerere, lale edicium proce- quasi Cherubim flamiiieus datus est gladiusad cu-
dat : aut eliam ,si quili! et episcoporum divinitus in stodiendam viam iigiii viiae (Gen. iii), cum debe-
spiiraius lioc firmiter iii corde suo ponat, ut uno- ^ renl manifcsie criminosis interdicere, «c prohibere
quolibei eorum qui cjusmodi sunt decedentc, non nccessum ad mensam Doniini usque ad cundignam
lornm gatisfactioneni, passim confuse omnibus aceedenti-
alterum ei similem in ejiis subBtilual; sed
pisebendas et benelicia ecclesiasiii a in manu siia rebus, liccl manifeste criminosis, porrigiini frucluni
tinens, pauperibus interim distribui in elreniosy- ligni vilse, quem lalibus deberent negare. « Ideo
inter i nos t raulli infiimi et imbecilles, et dor-
nam facial, donec tanla liat praebciidaruin lilicratio,
decem, aut quol canonicos regula raiunl rouUi (/ Cor. ii, 30). » Et quia Babylonica
unde vei sex vel
ista confu&io nuilos magis respicit quani desides
riter viventes in vicina aliqua capella foveal, qiios
malis viiiiloribus viritiin decedcnlibus, subin-

ncgligenlesque rectores, ideo justojudicio Dei effusa
illis
trodiiccre in hajreditatem Domini haereiles legitimos est coiitentio siiper priiicipes lara sxciilares quam
spiritales, et errarc fecit eos in invio et uon in via
pnssit. Quod in una jam ecclcsia Sancti Mauricii in
Durguiidia factuiii, nobis pro exemplo satis sit : in

dum et spiritales implicari se gaudent sxcularibus
adhuc de prio- negotiis, et sseculares i. lermiscere se audeiit spiri-

qiia inlroductis canoiiicis, aliqiiaiiti
ribus clericis supersliies videntiir stipendia sua fo-

lalibus causis. Qux niniirum confusio corpus to-
ris accipientes. Non aulein hi Burgundiones pra; tius Ecclesix facil languere, et membra ejus coiitra
q
c.rleris omnibus •i.eciiiariter degciilibus clericis pcc-
se invicem dissidere : tanquam si dicanl oculi pe-
divina censura exem- dibus et maiiibus, upcra vestra non indigemus ; el

catdres fuerunt : sed iii illis
mon maiius vel pedes ocuIi&, non eslis nobis necessarii.

plum statuit, iniilari cupienlibus pnssibililatem
Spiritales enim, qui quasi oculi dirigere delierent
siravit, qualiler in loto de similibus faciendum sit,
ac sine difficultale ficri possil.

manus ad opcrandum vel pugnaiiduin, pedes ad am-
bulandum, sic tenentur capiivi suli regibus ct prin-
XLIX. Quani miilla raoveor diccre contra hiijus-
mndi exordinaiioiu's el Babylonicas confusiones
cipibus Babylonicis, ut eis dicaiur : t Hymnum can-
qiiibiis landem ablalis, te decet liymnus, Deus, in tatc nobis de canticis Sion (Psal. xiii, 6, 3). i Mym-
Sion, qiieni minc blasphcmat meretrix Babylon, num, inqiiiunt, canlate nobis, non conlra nos , vo-
« dc sanguine sanctoruin, i sicut iii Apocalypsi lc- luntalcs iiostras malas cohibcmlo, sed nobis bene-
gitur (Apoc. XVII, 6), ebria : quia gratiam Doraiiii placila loqneiido. Hymnuni lamen dc canticis Sion,
transferens in luxuriani, deliciatur in conviviis de quia noUimus vidcri principcs Babyloniae, sed Sioii.
snbstaiitiasanclorum copiose ferculaiis et poculatis, Volumus audire ccelcstem doctrinam sed ad per- ;
mistis in medio coiivivantiiim feniinis inipudiris. ficicndam, non impediendam volunlaiem nostram.
Vix conlinonl naiins ab eo sacrilegio, quo rex Ba- D Ll. Tale fuit quod rex llerodes mitlens et con-
bylonis Rallhasar bibcndo et polando conciibinas gregans omiies principes sacerdolum et Scrihas po-
puli, sciscilabatnr ab eis ubi Cbristus nasceretur;
suas de sacris v«sis, iram Dei proniernit, qnae illi
per articulos nianiis in jiariele stribcntis innoluil, taiiqiiam diccrct : «Hymnum canlnte nobisdecanticis
saiicto Daiiicle iiilcrpri;lante {Dan. v). Alque utin.im Sion. » Aiqucuiinain lales illi fuisseiil, utei sic ma-
conlra istos cunviv^tiorcs tale aiiquid scribi valcat, ligiie scisciianli rospoiidissenl : t Quomodo canta-
quo ira Dei cis innoiescat : qui fortasse inde pius bimus canticura Domini in terra aliena ? » (Ibid., A.)
irasiitiir, qiiod hiijiismodi manducanl et bibant in- Qnomodo prodemiis coele.-itia mysteria tibi alieiii-
digne sacramcnium carnis et saiiguinis sui, quaro genx volenli regem verum occidere ? Filius quoque
ipsius alter Herodes, pater.i» iinpieialis haeres, fl
si exemplo regis Ballhasar vinum de sacris vasis
biherent, et a sacramento aliaris abstinerenl, ne in ipsft volebat audisse hymnura de canlicis Sion per
populo Dei scandaliiin facercnt ! Quando enim laici os Joannis Bapiistae, quem metuebatet libtnter pu-
nmnino illillerali vident hiijnsmodi cleriros allari diebai, qnoadusque illi molesla caiiere iiicipicbat.
audenlcr niinislrarc, quibns inlcrdum sic miiiislraii- dicens ; < Nou licet tibi habere iixoiem fralris lui
libus, aut hymnos de canlicis Sion canora voce ju- (;Marf. VI, 18). > Cantabat quideni ille hymnum de
41 PARS VII. PSAL. L.\iV. SEU LIO I. DE CORRUPTO ECCI.ES STATU, «
onUcis Sion, non at HcroJes vel Ucrodias vohili A qncnqitttm occidere. .iposlolo nuleni Petio tiaque ad
siti opialum vel acce|)tum. Simililor ab ipsn rcge lioc permissum est quod Urrorcn: faeeret, non qnod
ac suiTimo saceriloic Siou volucrat audisse hymnuiii oceiderel. lloc enim cndieiis, ne iieruin percuterei
de caiiticis Sion, cupieiis c\ nmiio lempore videie didieii. Idem ad Publioiam : Qui repeUiinlur aiiquo
Jesum, et gaudens qiiod ci Pilaliis misisscl illiim. te.rrore iie nitiia fnciant, el ipsis uliquid forlasse prce-
Sed ipse indigniim jiidic.ins niargaritas niiilerc anto sir.iur. Ha;c diceiiic sancio Augi;stiiio do sensti
porcos, forani co lacuit, i'.ec signuiii aliiiiiod fccit, evanpelico et exeniplo aposlolico, credimus liciia
inagisi|ue spcrni <|ua<ii liniioraii volui*. ab illo ct comprobari qu* iii vicinio Saracoiioruin, sicul au-
esercitu ejus. Tunc enini illi fuit tenipus taceiidi. diviinus, fieri solent, armis coniporlalis in aiias
Sed postquam resurrexil a morluis. ubicuiKjuc tcni- turres ccclesiarum vel monasterioruni ,
quoruni
puii loqucndi fuit ; loqucns iiisa iii discipuiis seri- osienialione per spiritualos ijnoque viros terrentur
latem non tacuit ante reges et pr«sidi\s, daiido suis l,arbari, ne invadant ioca sancta : qiue aurienter
*s el sapienliam, cui noc potcraiil resislerc omiics invadeieiil, si ca nullis defeiisioiiuiii iiis.irumcntis
advcrsarii coruiu. isiis legiiimc canenlibus, ct quasi prxmunita cognoscc-retit. QuoJ noii puto ideo re-
tubis sacris circa Jerieho claiigeiitibus, corrueriiiit pieliendenuum tcmere, quia id ileri conslat iiiiHia
Riuri civitalis anatbeinati/.ni.x. principaiitc Josue B cxlorijueiite necessiiate, iil iulerdum clerici quoque
vero jntroduclore in terram lactc ac mclie manan- vel niouaciii super niuros iilic appan-ant loricati
Ifim : cnius pubtico eilicto nialedictus enuntiatur velscutati; non inteiitione aliqiiuiii liedciidi, sed
qiii reiwlilicaverit Jericho. bosles leriendi, ct qiioinodoiibct lepclleiidi ab in-
LII. El ecce taineii quidam rc.Tcdilicire audonl cuisu iocorum sancloruiii. Qiiibus iiilerdum j,icula
malediclam Civilatem nunlius Josue, imo apostolus ve! saxa dcsuper jacieiitibus, iii lioslem repdlaiit
Jesu Chrigii persequeiitera, cum sola domus Haab, loDgiiis, lit qiiidem les iiioidinalfl, sed ob majus
sanela videlicel Ecclesiaj de perditioiie hujus civi- pcricuium devitandiiin, el tcricreni barbaris incn-
tatis cxccpta sit : qua; vidclicet, ruentilius iiiundanis tieiidura jure loleraiida, scmota pciiiius iiiieiiiione
xdiliciis, ip.sa iu aedificalionc niurum simui et niu- aliquem occideiidi : quod a spiriiualis propnsiti vi-
rofiuu cr»iscit in templura sanctuni in Doniino : « In ris iioii licet fieri, qui inailc dclient occidi quara
<j'iu, > ut Apostolus ait, « nninis adillcatio coii- occidcre, quaiitacunque arinorum vci ariiiau>rum
slrucla r.iescii {Ephes. ii, 21/, > iion deerescit. Spc- ostcniatione liostes arveaiit a suiinel iacsione.
clacuio hiijus rei cum iii loto muado, tum certe LIV. Si autem abôrdinaia polesUle hujusmodi
clarius in urbe Roina tideliuiii pascuntur oculi cum annatura provideiur, nihii iuoidinaic iii lioc agi-
paiatia impei-ialia caeleraque niira xdiiicia iiiic divi- tiir. Quoniara ct Pauius aposioius- cum suas insi-
tum ruinani repra;seiilcnt Jericho, et ccciesiastica dias pra;novisset, pcr iribunum puteslalis Roman*
xdificia de die in diem cresccntia, ej aiiraiis iiiia- sibi tuteiam providit armorum : in qua; si hostos
ginibus fulgciitia, morum .siraul ei muronim quoti- iliius niortem ei saiiguiiiem silientes incidissem.
diano iucremenia et ornamento evidentcr ostei-Mlant non ipse reus homicldii luisset; sed iliis debita u!-
quasi doinuni Raab salvatam, sanctam vidclicet £c- tio provenisset, sanguisque ipsuium super capita
clesiam liiie et nomine Peiri lirmatîn. Sic i:i die- esset eorum, dum noi; aliis scd sibimutipsis rcaius
bus nostris eeciesia Lateraneiisis, ei ccciesia Saii- imput.iretur sufe iiiterftctioiiis. Tutela vero ariuo-
clae Crucis, et ecclesia Sanciae Mariaj Nov» cre- rum, quxtunc apoieslaie iegitima dala fyii uni cc^
sceiites piofeceruni iu rehsjioiie siiaul, et in lorin- cIesiasticaL_pfirsoiise, recogiioscisur nunc daia uni-
seca luiirorum ampiiatioiie. Diisiu.s quoque beaii versaii Ecclesise ; ul videiicet ba:C a rcgiip .sibi co!-
Pauli ajiostoii pcr Gr.3goriuin Vii leparal», clarel lato coutra hostes habeat armatos ministrot;, quibus
nunc io reiigioiie rooiiaslica, qua el monasieriuni Ecelesiam defendeniibus, vei eiiiscopuin pro sui lu-
Sanctorum QuatuorCoronaiorum, el Sancti Anasla- tein coniitaniibiiSi et ea qu.i; recta suntjuvaiililius,
sii floiere videmus, cum caiieris ccclesiis, ac mo- D eiiamsi contingant sb eis homicidia, /lOi. rts| episco-
nastcriis iu urbe Roraa religiose ordiiiatis. llude pus homicida magis quam Paulus apostoiiis lionii-
iion immcrilo dolemus, qnod adhuc ia doino beoti cida fuisset, si in ipsius deduciiune aliiiuis hostium
Petri, priucipis aposlolorunijdesolalionis aliomina- suorum interemptiis cccidisiset. Porro, si a 1 mala
tioneiu stare videmus, posilis etiani propugnaeuiis, negotia episcopus abutilur suis miiiistris, ipse ut»-
cl aliis iieilorum instruiiienlis iii aititudine sanciua- que homicida rlficitur, si quis ab eis in lali ministe-
rii supra corpus beati Petii. Quod iieet non audcit- rio iiiterficitur : quo modo reges, duces ct comites
mus judicare malum esse, tamen Eine dubio judi- liomicidse fiuni, si absque judicio et Justilia licmi-
camus csse a maio, eoruib videiicet qui suse rebel- nes occidunt vcl cccidi faoiunt. Eadem vide'
ilonis nialilia coguut Qeri tatia. licel consideratione iiitei Christianos inuniunlor
LUL Cogcr iieic renunifci cujusdaro scntenlise quisdam turres eccicsiastica; armis et proj.>ugna-
Leali Augustini, qui ia liliro Quzestionum Veteris cuiis; per quM si hosles Ecelesis iaedai:tur, ssu-
el Novi Tesl.imeiitj dicit inter caiter.i : Quare ergii guis corum super eos eril, duni propria bolom-
ttHitniia dala al, ut qui accipit giadium gladio pe- modc iiii-juilas et imcendi aviditas ad taiia c-os ita-
real ' m»i quia nui.li licti, /xfr-pia vindice, gladio p<iliit.
PATnot. CXCiV.
43 GERHOHl PR/EPOSiTi R£5CHEaSPERC. COMMENT. 8N PS.\LMOS. H
LV. Alia saiie ratiu esi, cism poteslas ordiBita, a ulraque inTe.niiiir intusla. Cujus lei veritatom paie-
6UX oidinatioiiis iiiscia ve! oMila, Ecclcsiam per- facere dcbct sacerdolalis doclrina, siiie ciijus ofiii-
sequitur; alia rjuaudo a paganss exierius, vel ab ini- sura nalla belia sunl niovenda. Sic ergo maiiifcslata
micis domeslicis iisterius gravatur. Poiestas enim juslitia, pars justa saccrdotaiibus luliis animanda,
legitima veJ ad ordiiialionis suse obedientiam verbo. ct etiam communioneDoniinicicorpoiis ante belliim
dociriiiK dirigcnda est; vol si «iirigi non potest, et ad belium roboranda est; quia panis iste cor
erbo escommunicatioiiis frangenda ; salva scilicet liominis conlirmat, .(|U3ndo pro dcftnsioiip jiistitiw
unilate Ecclcsise, dum rcgnum Deo inoLediciis scin- vel Ecclesiae aliquis ad piignam se pisfparal ; cui
ditur, ((ueinadinodunt in Saul« contigil, ciii David pars iuiqua rcsistcns, et parlo jiisiae pacis acquies-
lidclis iii legno sue'.*ssit. Porro extercrum fo-.in- crre noleiis, anathemalizanda, ei etism negata sibi
seca gravainina. quia verbo docirina; submoveri iiOB scpultura Clirisiiaiia hpmiliaiida est.
possunt; quoniain de his ijui foris sunt judicandi LVli. Nunc automcivitaieconlra civitalem, rcgno
polestatem non iiabot Ecdesia; tlribus bumanis adTersus regnum, principe adversus principem non
per arma, simulque divinis per orationes arccnda jusla bella r.ioveiilibus, ambabus pariibus absque
suiit jure tam civili quam imperiali. Quae duo jura cunctatiuue seu causarum êniiiaiione dalur corpiis
<[uando sibi concordant in EcJtlegi»! dcf.-nsione, B Domini, tanqnam divisus sit Cliristtis, et possilcsse
priiicipibus recte ordiiiatis et civibus bcne pacatis, iii tam divisis et coiilrarii!» partibus. Qui corte vel
facile rcsisiit Ecclesia impugnalionibus foriiisecis alicri vcl ambabus esl negaiidus, nec aiirui aperte
vol paganortim vci exconimunicaiorum. Denique contra jusliiiam pugiianli aliquatoiius dandus; ne
aitero jure violato, est Eccicsia in grandi periculo, forte pcr iiicuriam sacerdotum sic tradilus in ma-
Jiisi aut imperiale jus eam def^ndens, cives tumiil' luis evideiiler peccaloiuni, justa ira moveaturcon-
tuantes reprimat; vel civiuni uiianimiias principes tra sarerdotes denuo ipsuni cum Juda tradentes. In
tyrannizanlos coiiibeat, sicui Siepe conligisse nar- lalis lam magii<e ju^tiiia: magiia sili et esurie, micas
rant ecclesiastic* bisiorise. Verum tanc immineut licet modicas lambore ramcs ipsa compeltit.
£cclesi% n".ajora pericnla, quandg cam vexanl inte- LVIii. Unde i^cfero facliim justum et honestuir,
slina beila, simiil priiicipibu^ el civibus coiivei.icn- quod in tcrra Iliingarica et barbarica vis numine
tibus in uiu.m adversus Doniinum et adversus Cliii- lenus Cbrisiiaiiorum principum dominio subdiia
stunri ejus. In lali perieijlo necessc est niare perculi laudaliiliter accidit. Nam cum rex iltus terrx anno
quasi virâ Moysi, virga sciiicet pasiorali, ut divi- plusqiiair. prKterito se ad bcliiim prxpararct eoiitra
daliii- in divisiones verbo doctrinae perciissuiii et rcgem Grxcorum, ante procinctum ciim opiscopia
discissum. Sic Pauhis apostoliis uiianimilale se pcr- illius terra: habuit consilium : qiii laiiquam viri lit-
Stfquenlium prasgravatiis, verbo doctriiiii; fecit Plia- terali cautissime discuiienies caiisam pugiiae, atque
yyjssoa et Sadducxos ab inviccm dissidere, ut quasi inveiiicnlcf» pactum pacis ex parte ilungarorum
ntare d!vi.'.o transiiet absqiie poriculo; Pharis.uis primo violatum, rcconiali sont prophetix dicenlis :
«cilicel pro eo agentibus contia Sadduccbos, ut in < Qui dissolvii pactum, iiunquid eflugici? > {E~eili,
Actibus aposlolorum legitur. XVII, 13). Qua jiropbetia iiislrucii prophelaverunt,
LVL Similiter accidissc meminimus non seniol regem si pugnarct contra jus patti ol lcedus pacis,
in urbe Roma, dissidcnte inier se popuio Ramanu, minime triunipiiaturum et auxilio Dei oariturum.
el parte lldoliuin intideles reprimeiUc, sacerdciali Quo audito fcx, licct immitis ac l'arbarus, tamcn
fciinul auxilio cooperantc. Verum si rebellcs islos prociiictum relaxavit, et sua ex parte ruplum fa-diis
Eccicsia veiui casirorum acies ordiiiata magis ordi- reparavit.
jialc persequeietur ; noii per eos Jericho seu Baby- LIX. Quanto magis ergo in Etclesia sanciorum
lonia reiKdilicarctar, ut Uoiiiie apparet iu a^dc Capi- refrenaretur animosilas priiicipum vel capiiancorum
ioiina oiinidiiuia ctnuiic rea:dilicaia conira donuim contra se In Romaiio imperio lumultuantium, et
'
Dci, co.itra doi.iuui Raab; sed clareiceret iii corta- Ecclesias mullas desolantium, si episcoporiim scien-
mine sapieiitia simul et forliiudo Ecclesia:; sapientium reprobare malum el cligerc boiium seniciitia
lia videlicct iu clericis rtcte docentibns, et fortitudo concordaret iu unum? Enimvero ut non sil vel
in nulilibus corum doetrina; obedientibus, alque esse possil scliiema iuter eos. unus omnibiis at
H'i viiidiclain malcractorum, laiidem vero buncruiu pr;eposilus, cui dictiim est : « Conllrroa fiatrcs liios
buas vire» iinpcndcntibus, et omnem akitudiiicm {Luc. XXII, 5Sj. > Quo nimirum conllrmaiile qnaiu -
adversas ssiiciiiiam Dei erigentera se di^struenlilius, libet episcoporum sentontiam jusiiliK rogni Dei
<a vjdelicei cauiione sorvaia in casiris Domiiii, ui coiiseiilancain, \icr.'. rcgibiis mundi liujiM roiiiia'
f lericvis vei etiam episcopus nou recie docens depo- riaiii, non essot in iicclesia re\ qui audeiot, vcl si
nerelur, ct cpistopatum ejus acciperel alius: alque aiiderci, posset refollere iilam. Poito, si is qui caj-
miles vcl eiiam princcps rectse doclnna: inobediens teros conliiniandi habet pciestatem ei auetoritateiB,
et acquiescere iiolens ul Saul, anathcmalis jaculo prxcenlor Geret in qualibet justa sententia episco-
p?!caieretur, aliuiqiic iUi subiogarelur ut David, pis pcr episiolas directa, quis cam refeliere posset,
Deiiiquc in oiuni militura vcl civiiiia guerra ct dis- cuni sii velut altcr Jcremias consiif.itus nou soluin
«ordia, vcl pars alicra Jusla el altera inju>ita, vd siijêr Ecclesias, sed eli»B9 supor rcgn», ut ev«ri»t
4S PAKS VII. PSAL. LXIV, SEU LIB DE CORRUPTO ECCLES. STATU. «
ei do'jlrual, ct (Jisfierdsi el «lis.ypel, swlilicel ot ,\ lici cpiscopo Kucerlaiio liinoccntius papa sciiljeiis,
plaiitel ? Sic rrges profanos et Simoiiiacos inveiii- ait : « Dcsigiiala suiil gciiera, de quibus ad cl.-rica-
inus evulsos audoritaie apostolita, coonerafile gra- tum pcrveoire iion possunt, id cst si quis OdelL»
lia Bei, quu? ptr luundi liujus iiiliiina safpe confuii- iniliiaverit ; si. quis lidelis rausas cgeiit, hoc est
tiit fonia, eiigeiis igoobilia et conleniiilihili.'», ut postulaverii; si quis lidelis adininistraverit. > Pio-
iiiagnu vel instruat et deslruat. l'ulo quod Paulus niotos quoque iii saccrdoiio sacri canones iiistruunt
apustolus idipsum inlenueb.31 scrilicns discipulis : hujusniodi ad cautebm. Legitur enim in Decretall.
I Si quis non obedil êrbo nostio per cpisiolain, epislola Nicdai papae ad Carolum regem : c Repre-
hunc noiaie et non ut inimicum cxistimelis illuni,
;
beiisibile valde essc constat quod subiiitulisli, di-
sed coriipltc ui friarera (7/ Tlieis. iii, U). > — • Si ceiido majorem partein bominum episcoporum dio
<]«iis, t ioquit, • non obedit, 1 non episcxipuii!, non noctuque cura aliis lidelibus tuis contra piratas ma-
priiicipem, geu diviteui «"xcipiens, tjiiin essel corri- ritiinos detineri, ob idque episcopi impediantur ve-
piendus eliani a ntininiis fratribus atque instrucn- iiirc, cuin miiiium Cliristi sit Dio servire. niililiim
dus ; primo in spiritu ienitatis ad obedieniiani pra;- vero ssculi saxlilo, sicut scriptuin est : Nenio mili-
termissan) vel intermissam humiliter recipieiidam-: taiis Deo implicat se iiegotiis s£( ularibus {U lim.
qiiam si recipere. noliet, in prompiu .st? habcie te- " 11, i). > Quod si sseculi militPs militiae student, quid
status cst ulcisci omnem inobediciiti.tm : < Om- ad episcopos ei milites Chiisti, nisi ut vacent cra-
ncm, > iiiquil, eiiair. e episcoporuin et principiiin. lionibus? > Ex concilio Hilerdensi capiiulo pri.nio :
Cura iinplela, > inquit, < primum fueril vestra obpdieii • I De clerifis qiii in obsidionis iiecfissitalc positi
tia (//Cor. x,6); > subaiidisin admoniiionofraierna. fuerinl, ij stalutuni est, ut qui ultarin ministraiitj
LX. Piimo enim sunt admonendi qui manifeste et Chiisli corpus et sanguinein tradiint, vel vasa.
peccant, eiiam reges, quanto niagis episcopi, ut sacro officio deputal» contiectant. ab onmi huniano
eicinpio David legis male acta cnrngani; non sanguinc eiiam boslili abslineant. Quod si occide-
exeniplo Herodis monilores juguleut. Quasi eniin rjnt, oQicio et communione priventuv quibus post :
decollator csf praeconis, qui acquiescere nolens nio- bienncm po^niteiitiam receptispioinntio dcnegetur.i
nitis, obsiruii vtam vnris in deserlo ciamantis. E.v concilro Tolelano cap. W : « Clerici qui inqua-
Atque utinam soli hoc faccrcnt reges Herodis con- cunque seditione arina volentcs gump.serint aut
similes, liou eiiaiii poiuirices Caipha; iniiiateres! suHnpseruift, reperli, amisso ordinis sui gradu, i»
Oporlel enira Scripiuras impleri, quibus hoc prae- monasterium p«eniten!ia5 conirudantur. > Ex con-
Duntiatu;» est ct pia;{igiiiatujii, quia noii solum £ cilio Toielano cap. 7 : 1 His a quibus Domini sa-
hestia, sed et pseudopropbtia veriiali adverssLur. cramenla tracianda sunl, judiciuni sanguinis agi-
liinc estquod omnis Pharao suos nabet magos, tare noji iicei. £t ideo niagnopeie laliuin excessibus
oiniiis Nabuchodonosor suos habct ariolos, ornnis piobihendum est, ne indiscvela pra;sumptionis ino-
Herodes iiabet sibi consentaneog scribas, a quibus tihus agilati, aut quod morle pteclendum est sen-
sciscitatiir quomorio vc! ubi Christum persequatur, tentia propria agitare pi-JBSuniant, aul iruncationes
vei quoroodo ejus prscoRes ilecollandi opportuniia- quasiibet roembroruni in quibuslibet personis aut
lem inveniat, ut vocem pVxripiat, etiamsi eos
eis per se inferant, aul per se infcrendas prxcipiant.
corporaliter non occidai quod est qiisedao) qiiasi : Quoil si quisquani borwni immemor praec^plorum,
dtcollatio ei tcstium Chrisli occisio. aut iu Ecclesia! suae ianiiilis, aut iii qaibuslibet per-
LXL Besti% humani sanguinis avidse, quatuor sonis tale aiiquid fecerit ; ei concessi ordinis honore
conspiciuntur in Daniele pugnantes iiiter sc ; qui- privaluset loco, sub peipetu» daninalioais lencaiur
bus quaiuor sigiiiiicata sunt regiia sangui()aria, Ita- rcligatus ergasluSo. Cui lamen ccnimunio exeunti
bylonicum, Peisiciim sive Medicum, Macedonum ex bac vita non neganda' est propJer Doinini mise-
sive Gr*corum, atque Romanorum. Quibus bestiis ricordiam, qui non vult peccatoris niortera, sed ut
omniao ablalis, conspicitur in ouhe Filius hominis, D converialur et vivat. » Ex concilio Tuletano cap.
cui datum csi regnum et honor quia Ciiristo da- 50 « Saipe principes contra quoslibet majestafis
; :
tus est principatus et bonor regni perm.-i.xime iii obiioxios, sacerdotibus negoiia tua cnmmitiunt. Et
humaaa facie, iu qua daium esi ci et judiciuin quia sacerdotes 3 Chrisio ad ministerlum .saiulis
facere, quia iilius bominis Lnde regni ejus
est. eiecti sunt, ibi consentiant regibus iieri judices, ubi
ministros delectat mansuetudo bumana , potius jurejurando suppiicii indulgentia proiniitilur, iioii
quam crudelitas ferioa secundum exhortationes, ubi discriniinis senlentia prxpaiaiur. Si quis ergo
non pseiidoprophetarum, sed sanctorum piopheta- sacerdotum contra hoc coramune consullum dis-
rum, quibus daium estin regno Cbristi sacerJotiuta cussor io alienis periculis exstiterit; sit reus effasi
sancium, usque adeo a sauguinis efTusione imma- sangiiinis apud Cbristum ct apud Ecclesiam, perdat
cuiatum ct alienum, ut sacris canouitiiis extermine- proprium gradum. >
iur a sacerdolali minislerio, qui sliquaiido roilitans LXIi. Praecsptis saluiaribus hujuuDodi mofiili,
qoantumlibet juste occidit hominem, vel in judi- etapostoiica instilutione informati, opiaogus episco-
cio sanguiais pulsando vel ministrando cooperatus pog et reiiquos aitaris ministros a iudicio et nego-
est iudici quaotumtibel juste occidenti. Undc Fe- tio sanguinil esse alienos, iilsi quantum oOiciuai lio-
47 GERHoni PR.CrOSlTT REiCHKRSPEftt;. CO^MENT. IS PSALMOS. W
midi pJt pi'a»».ipiend! reqiiifii, quomo<io isi^trueiidi A LX!V. \l \Hi pers:?r»e iloniinari vftliini, ei rtm^r^
el wiisiriiigendi sunt 5«eu!arc$ juriices a spiriisli- iiolnnt; imo tesics veriiaiis occidunt. Etiam nui<l»m
bus omnifi iijiJii'ai)iibus, ut rerte judiwnt suannqnc nomine tenus et facie ten>.is pastorfs, intrinwcii»
potestaiem exeiceant ad vintSicUm malefatioruin. iiisiem Itipi raf»9ccs. el contra do^-triMam prwipui
iaiidem vero boiioriim. QiicKi autem per laMa sa- pdSioris Pcti-i apiigioli dominantes iu clero, lesles
cerdolis tjiiie 'ostodiiini ^»cieru;ain, ei )»er os de veiitalis occidunl; et imitamio Herodem, se »r-
(juo !e<i!iirilur k-s Oomiiii irreprehensiliilis, exeal guenles primo incarceranl inlei ciaustra silentii, iia
judiciuni sanûinis, repreliensibile iiimls esl. Pro- ab ipsis piihlice srgiianlur : deinde qiiantum in ip-
inde ips.ift qiioqiie poiest.iles el digoiistos impe- sis esi, omniiio decoilanie* iiiterJiiiuni, csTendo
viales Kcclesiis daiae; vcrbi gratia, diicatiis, comila- qoidcm sihi, ut xsliinaiit, a rfaia homicidii, s«d
tus et his simifia; pcr laicas persouas cisifera Ec- iion cll\)gicnles criineii testicidii. Aiitid est <Miim
ctesiis fideliisls obiigalas ila opor'et ad-Binistrari, iioniinern occidere, atque aliiid testem. Ni»ni homi-
iil netjue in jiidicio, sioquc in iiegotio sanguiiiis, iiein occidit, qui ei viiam toliii : testem vero inler>
qaaiiilibel jiisle fondendi, poiiiianlur iabij ei ma- ficit, qiii ei icsiiDcanili ct i>'gciidi facuUatcm pr«-
!ius, quibus •conricicBdiiin est Cliristi corpns. Ad cidit ; ea videlicet inieniione lU quasi licenter illicilA
lioe eiiim sicul in regno Antichrisi: cooperantur B commitlendi habeat iibertatcm , nemine argiKiile
silii ii! iiiiilum beslia ei pseudoproplieia, ul iiiysle- vi-l roiiiradirenie. Verumtamen, siciit meiBehsi
iium iniqfliiaiis pallieiu" specie qusdani jtssi» ordi- Herodes ioaniicm sciens eum virjm justum ct san-
jsatioiiis; diiin iion aiium i)estia Pilatus ad aiortcm ctsim, ct sudiio eo miilis faciebai, et eiim ctisto-
tiamsisvil, qiiain qoera Caiphas just- inlerlicicndiim dicbst et libenter ûdiebat; sic ct isti libenter se
priwhetat ; tic io regn«i CliriEti cooperanlur sibi in attdire simnlant eosdern, qoos mftor.nt, incaror-
lionuni regalis poiestas «t sscerdotslis dignilas, rsnt et occidunt, qiiia portim voces in deserto cla-
ila ul orania David suuip. b»i)est Naihan qiiein an- inantiun) penltaB audire noiunt, iicc in soliiudiuibus
diat, el omnis Ezechias per sibi contemporaneom et mouiibua et speluncis vel caveriiis terr», qiianto
regatur Isalain, ct omnis Josias per suiim dcjjlo- minus iii domihus regem lusturiose conviv.tnliuni,
relur Jereniiam. et ora?iis Zorobalici subminister M in ipsis conviviis de morle Joannis tractaiitium.
sil Jesi! saccrdotis roagni ; habila nimirum distin- qaem doient adhiic vivere in spiiitu et viriate E-
ctione congrua jioieslalis utriissqut, sictil doceni liae atque ideo moiiuntiir eiim iii viris juslis et Mn-
reguiae Palruin dignilaies anibas recte disiiBguen- c-tis exstiiiguere. Sed nuiiqiiid ideo verbum de orft
tiuai. .
Doinini sentr! cgressum revertetur ad ipnum v»-
LXUL De quibus c«m plura possemus ponere, cuom? Noii : sed faciet qu;ecouquc volueril, et pio-
siitTiciat ad piaEst^ns unum deeietiim Nicobi papae sperabitiir in liis ad qita; misit iilud. Sicul cnim in
dieeiiils iiiier csEtera ; « Cnm ad vorum >entum C6l, crealione mundi ipse diiit ec facta euni, ipee mat»-
ultra sibi nec iniperalov jura poiitilicatus arripuit, davit et crcaia sunt; sic asqne ad con»ummalio-
iiec nontilex nomeii imperaloiinm iisurpavit : otio- nem sxciili manens cum clectis ipse dicit et înnt.
nidin idcm medi.ilof Osi et hominum homo iAiri- Quod quia pauri credunt, ideo dioitur : f Cum
sius Jesus sic aciibus propriis el dignilatibus disiin- venerit Fiiiiig hominis, putas, invenict Gdero sti-
i»oiestalis utriusqiie disccvit, propria per terram ? » {Luc. xviii, 8.) Vident eiiim pene
<-i\b offioia
voiens mediciiiali iiumiliiate sursiim efferri, non oinnes ollam succcnsaui, flante aquitone ; sed soli
riirsum in infemo dcmergi, ul tt el pauc: tideles vineni simu! ciim Jeremia virgAm
humaiia siip<'rbia
Christiaiti imperaiores pro Klerna vita poniilicibus vigilanteni, c,ua demonstratur qood Duiuinus vigi-
indigerent, ei poniilices pio cursu teiaporalium Iftt <;iiper verbo suo, ut faciat iiiud, qui ad perfi-
ciendiiin onir.e quo-i intendit, prospere procedii et
taiitummixlo reritni iroperialibuB iegibus ntereiiiur :
incur- regiint, iicc cst qiii ejus gigantco curûi ob&iglere

quatenus spirilalis actio camslihtts distaret
^^'""''^-
sihu3, et iileo miiiians Deo niinii)ie se negoiiis s»- D
ciiiariLnis implicarct, ac vlîssim non ills rebiis di- LXV. Doas liic p,>rpe!ido inieiilionei Jnter se r*-
vinis pra;sidcre viderelur. » Jteni : « Dcniqne pngiiai!i(<s. Nam ei olb nuccensii, diaboll vel Aul!-
hi quibus taiitiira liumaiiis rebns el non uivinis .-îrisii sigiiificat mnliiiosam intentioiiem, qu» inten-
prwsidert peririissum est, qnotnodo de hisperqaos dil oinnia confundere, ita ut in errorern inducan-
divina minislraiitur judicare prxsumant, penitus tur si fieri potesl etiam elecii hiijus oI1« fiimo c»-
ignoranius. j iicce diceiit*^ papa Nicolao, no.^ cidem cati; qiio coiitra Dominus intendit ui flat salva om-
consoiia dieendo aifiriiiamus, eum qtii pra-sidere nis caro diebas malis breviatis, qui nisi breviarsn-
ileix:! rebiis terrenits in adminislraliorieJaniuminodo tur, sicui ipse ait, non tieret salv» oinnis caro, sed
itegotiorum saeculariuni, non se deiicre. implicare propler eleelos, inqtiii, brevialiontur. Krgo non so-
uegotiis spiritalihus : el e converso jadicem spiri- itim ipsi elecli robusli et perfecli, sed etiam fragi-
UtJem vaeare oportcre divinis, et taraen sine siii ies infirmi noinine carnis designati, salvahuntur, ut
spiriws iniplieaineDio eiiam pvT docfrinam rcjipre el de perfectis dicat ipse : « Hoc riunc os ex «issi-
iôs quitque rcges Pt impersiores, qi'anlo magis hiis meis (6en. ii, t3); i et de imperfeclis homini-
iuiw.'res u*'!ssialcs? hus, lanien honet; voliintaiis, adjicicndo subinferai,
:
«9 PABS VM. PSAL. LXIV, SEli LIB . DE CORBLPTO ECCLES. STATU. 5«
I elcsirodccariitruea (iicn: il, liS;. » Sic : Te decet .4 in regem sed in ducein prouiotus, liabiiit sibi &uc-
liymmis, Deua, in Siwi ut flal quod iii eodem caii:- cedeiUes iioii vcgcs, scd duces usque ail illud tein-
Uir hymno, lihi dicitur : Ad te oinnis taro v(niet. pus, quo post ablalum sccplrum de Jiida oportuit
Noii enini i!i;!icieui iii Gcctesia sancta Jeremix et etiam ducem de femorihus ejns auferri, suliiiitranle
Aggaeo siniilPb, licel iiifirmi ac pauperes, per quos rege alienigena Herode, qiii cx patre Idiiiiiseo et
confundaiilui' imjus muiidi furtia, iliud proliibenlia matre Arabica natus fuit ; ac proindc illo regnaiite,
quanluni iii se est, ne ad tc otnnis caro veniat, neve vel potius tyrannizanle, illiim nasci regem decuit,
omiiis csro saJva liat, secunduni quod Jeremias et de quo patriarclia Jacob longe .inte praidixera) :
Agg-oius tii boc ii)iniio proplietant : quibus in an- I Non auferelur scepirum de Juda, et dus de fa-
tistite sedis apostuticiB i<>sus magnus sacerdos oraii- more ejiis, donec veniat ctii reposiliim, ei ipse erit
do, e.vlior(aiido, cpistolas mitiendo, synodatia de- exspectatio gentium (Gen. xlix, 10). i Diminuta igi-
crela coiidendo, favere dignoscitur , tium quivis tur aliquantulum jam tunc sseculari dignitale re-
Catliolicus et religiosiis. licet pauper et loodicus, guro Judaicorum iii duces, quando incipiebant pro-
contra iiiiquos quantumlibet magnos aulmalur au- Ocisci dc peregrinalione sua cives Jerusaiem : $a-
ctoritate Pclri , cui prxvaiere non possunt isUie ccrdotium prius quidem religiosum, sub regibus
portae inreri. Siuiiliter iii quolibet catbolico prin- B t.iincn aliquatenus depressuin, sirut indic&t liber
cipe 3 Deo misso, el apostnlics; sedis aiicloritale Ri'g!iin ; vcrbi gralia, ubi legilur Elias regis et re-
nrmaio ad vindictam malefaclorura, laudem vero giiiSE perscrulionem passus iu Israei, et in Juda
bonoriim, coiispicuus esl ille Zorobabel dux populi Zacbarias inter lemplum et allare jussu legis lapi-
a peregrinatione reverleuiis juxta vcrbum Domini, datus [Lnc. xi, 51); jam super duccs eoruinquc
sicut scriplum est : « El facii-m esl verbiim Do- principalura lcgitiir magis ac nsagis exaliatum et
miiii secup.do aii Agg«uiii in vicesinia et qu.irta gbirilicaliim, coronisque regalibiis honorificatum,
niensis, dicens : Ijoqnere ad Zorobabel diicem jiixta illud in prophela : < Suiiies, ait Domiiiiis,
Juda, diccns : Ego movebo coclum pariter et ter- argcntum et aurum, et pones in rapile Jesti, iilio Jo-
ram, et subverlam solium regnoruni, el ciinctani sedec, sacerdoti magno (Zach. vi,H). i Super hoc
fortiludincm regni geiitium, ct subvertam qiiadri- vir iliustris llicronymus aii : « fmponuntur autem
gam et ascensorem ejus, et desccndeni eqiii et coronseJesu, lilio Josedec, sacerdoti raagno.quia per
ascensores eorum, vir in giadiu fratris SMi. iii die singulas virintes noslras Domiiius coronalur, imo
illa, dicit Dominus eserciiuum, assuinam te, Zo- nobis per virlutem pocnitenlise coroDalis, Saivator
robabei, Gii Salalbicl, serve ineus.dicit Domiiius, et _ in singulis corouas accipit. i
ponam le quasi ^gnacuium, quia le clegi, dicit LXVn. Ctim ergo rex et sacerdos id«,m sit Jesus
nomiiius exercituum (Agg. ii, 2l-'24}. > Nolan- Christus Dominus nosler gloria et honore corona-
ilum quod subverieiiduin propbciai solium rcgiio- tus ; tamen sacerdoialis dignilas lunc magis in eo
rum, priusquaiu substiluat ducem sibi dilcclum ct coronatur, cum quis de B'j|iy|()nica inalilia per poe-
flcctuni. nitentiam rcvertitur in Jeiusslem, in qua tunc de«
LXVI. EoJem modo si quis rcx aut princcps focisse conslat legalo quodain niosJo fastigiuiii,
imperio sacerdotali quasi per Samuclem commoiii ({uando rcx Babylonis vel iii Ecclesia vcl in quaii-
lus ferire impios, vastare Anialceilas, perciilere bel prius lideli riDima siiii usurpat principatum.
Agag regein populo Israel inimicum ; laiitius eoii- Jtigo itaque iliius pcr poenitentiani, quse ad sacer-
tra maiidalum sacerdotalc pepercerit, a;it quo.i pc- dotale oflTicium pi^^rtinet, a facie olei computrefacto,
jus c^(, inimicos Oci fovere a.lque amicos persequi rccte J;'su sacerdoii niagno imponuntur coronae.
ausus fueril, jiire bic talis potcstale qtia malc uli- Cujus rei typus in Jesti sacerdole niagno agnosci-
Inrj privatur.itaut regnum abeoscindalur : iiiaxiiiie tiii' piicccssisse, siMiiilquo illud pr.efiguratdm esse,
&i ct ipse scindere audet pallium sacerdotale vcl qiiod regiiis idololatris, schismatieis atque iiidisci-
prophetale, minucndo jus et decus Eoclcsi;e; quod D plinalis, usque ad siii fasius dcfectum curvalis, am-
csl in ornatu s.icerdotalis excellentije, qaac dare plius glcrilicanda et coronanda erat saccrdolalis di-
spiendeseil in illa reversione dc captivisaie Babylo- gnitas, i!a ut stratoris qiioque «ilicium pontiGci Ro-
nica iii JerusakTii, secunduin hunc hycuiium, qui te iiiano a regibus et iinperaloiibus es:hibendum sil
decet Deus, in Sion. Jam quippe soiio regnoruin reiiovalis videiicet miraculis antiquis, quibus agno-
subverso in Judaico populo, primo regibus fsrael scituv Joseph in coriu Pbaraonis esaltatum, Daiiie-
ciiltoribus vituiorum aureorum propler scissoram lem rcgi^ piirpura ornalum, Mardocliêuni regali
su! a domo David, vc! potius ob idololatriam dcletis cquo subvecium. Hiec nimirum spectacula iiuncre-
et a regno Oei exlerminalig, 'deiude regibus quoqoe gibus partim ablatis, partim diminuto coruiii regna \
Juda iii tr^nsinigralione Babylunis terminatis, et humiiiatis, el exaltato sacerdotio, dcleclanl specia-
quibu&dam eorum UuOabibier in regno coelorum torem benevolum, torquenl invidum. Qui ut aiiiplius
coronatis, quoruin David, Ezecbias, Josias erant crucieiur, et pius ocutus magis jisciin-ieiur, for-
pnKcipui, ex tnnt, ut jam reguorum so-
dictuui est, silan sicut aiiie primum Chrisli adventuni tcgibus
lio subveiso, el regio uoinine penitus ablato, Zoro - ablatis duces principati sunt u,sque ad ipsum ; sic
babe! quaiiquam geniws de Uibu regia, non tamen ante Sccundum ejus advenlura per lapidera sina
Sl GERHOm PR/EPOSITi REICHERSPERG. COMMENT. IN PSALMOS. 52
maiiibug ahscissiim (fe monlc, aurea statiia regi.o- A iia sanalus cs et roboralas, (it jnm non iimerM
^nni loia Cdiitriia in quaiitum rejno divliio inveni-
mnncSi doniinam Romani, qui adhuc inflrmiiate tiia
lur coiiiraria, succedct in sxculari digititate mi-
sacerdotis expaveras ancillam. Trahe nunc post ?e
JiOris nomiiiis poieslas, dimiuutis rcgnis magnis in
successores Inos apostolicae sedis praesules, imo
tctrardiias, autminoies etiam partico!as, nepre- et nos oves tibi crcditas , ut onines curramus in
iiiere valeanl ecclesias ve) ecclesiasticas persoiias, sub Cbristo re-
Oilore unguentorum tuorinii te in
patrocinio magiit sacerdolis praesidis scdis aposlo- regnorum, et modern'_Q,^
ciore omniaaa omnium
licae coronati, ct supfr omnia regna CT.-dlaii defen- •Ecclesianun.
sas, el privigcliis apostolici principatus conMnuni- LXX. Sed dicet aliquis QuohkmIo pcr princi- ;
las.
pem apostolonim regna regi, vei Ecclesipe gnbeniari
LXVIIl. Quis jam ciijus oculus nequaa» non est
possunt, qoae sedis apostolic» prxsuli minime ohe-
aui lippus, ad invidendum potius quans ad viden-
diunt? Ad hoc pro captn meo sine inajorum praeju-
dum paiulus, non ista cernat partim complela, ut dirio ego minimas respondao. Cauicla ccclesiastici
jure omnts benevolus exspectator et spectator de
regirainis in ea discretions inîgnitcr enitescil, qua
implendis minime ambig»t, cum tanta vidcat impleta rs-ctor Ecclesire biiiyrum ei mel comedit, ot sciat
Q «
Kecundum quod in Scriptiiris veritalis inveniuntur reprobare malum et eligere bonum (/so. vii, 45). »
expressa? Quis non cum veneratione aspiciat Pe- Per biityrum, quod est corrnpti lactis congestapin-
irum apostolum sacerdotem magnum, imo in ipso guenjn, inteiVgi potest roorum corriipiela. qiia in-
sacerdotem summum Jesum Christum, lot coronis crassatiis, impinguatus, ditatalus qiiis derelinqiiil
auieis coronalum super quot regna conslitiiit illum? Deum factorera suum, et recedil a Deo saluiari suo.
« Ecce, » inqiiit, « constilui te super geiites et sii- Per mel vero, qiiod de cerea favi spissilndine sepa-
per rcgna, ui evellas et destruas, et disperdas et dis- ratum dulce simul est et purum, purilas intelligitur
sipes, sedifices et plantcs {Jer. i, 10). > Clarus ergo moram dulcium. Licet enim bene sibi coiiveniant
sanclorum senatiis apustolorum princeps est orbis mel ct lac sub lingua spons.c, aut in terra fluenie
terrarnm rectorque regiiorum, ecnlesiarum morcs lac et cael, vel etiam in dic illa, in qiia stiltabuht
ct vitam moderando, qaae per doclriuam apostoli- niontes dulcedinem, et coUes fluent lac et mel. «11-
cain lideles sunlubique. Anliochus ct Remus con- leciione proxin-.i per l»c, Dei vero pcr mel intelle-
ceJunt tibi, Petre, regni solium. Cuin talia per Ec- cta; tamen por batyrnin, quod est comipli lactis
clesias canoiis vocibus declamantur, et hymnos de excrementum, noii incongrue intclligilor, ut dicinni
caiUicis Sion in laudibus regalibus ad aposiolorum, C est , corniplio ir.orum sicul per mel dnlce ac pu- ,
prxcipue autem principis apostoloruin gloriam sarum, puritas moruni. Quod ciim ifa sil, rector Ec-
na canuiit solemnia, Te dtcei hymnuB, Deus, in cIcsi.T, et in illo habilans Ernmanucl, butynim et
Sion; sic diclis facta compensaDtur, et magnalia di- mel comedit, quando inala el bona in Ecelesia sibi
vina, qax in verbis resonant, rebus clarentia etiain commissa, diligenter invostigans exquiril, ut sriat
oculis demonstrantur, ut possimus cancre hymnum reprobare maluni et eligeie bi)nuni. De occuliis ma-
dicendo : c Sicut audivimtis ita et vidimus in civi- lis ad prxscns non loquimur, qux nullius pra:!:iti
tate Dei nosiri, in roonie sancto ejus (P$al. xlvii, est jiidicare, nisi aut legiiimns .iccusator invenia-
9). I Ad hoc enim Dei roirabilia, qux in hymnis et tnr, aut prava opinio pertinaci animositate defen'
psalinis, cspterisque canticis spiritalibus enuntia- d.ttur.
mus, condigno rerum effectu eliam oculis domcn- Porro de manifeslis malis, eiiara nullo accw-
Etrabilia fleri optamas, ne quando dicant gcutes : santc vei tesliflcante, aut ctiara quod pejus est, po-
< Ubi est Deus eorum ? Foerunt milii lacryma: mcx pulo stiilto et insipiente approbanie illa, judicis ea-
panes dic ac noctc, dum diciiur niihi quotidie : Ubi dem reprobanlis etiain invitis auditoribus est iiige
est Deus tuus ? • (Pial, xli, 4.) Nesciunt miscri renda sententia, sive per scrmonem, sive per epi-
qui haec dicunl, bealos esse qnibiis hxc dicunt : ^ stolas, cum tant» coniininalione ul sciant ct scire
quoniam iHtis invidenlibus ut non videnlibus, vi- cogaiitur non solum qui talia faciunt, sed et qui fa-
(lebilur ab illis Dcus deorom in Sioii. Et ideo te rieiilibus consentiant, aut eis post interdictuni cilx>
decet, byinnus , Deusin Sion, cujos in plateis po- Tci salniatione temere commiiiiiranl, pari damiia-
nendi sunt intirmi ut, veniente iii stii principatus tione lenen. Angelis voro talicm Ecrlesiarum lalis
gluria Petro apostnlo, saltem umbra illius ohuin- bulyri formenlo corruptaruin, litleris apostolicia de-
bret quemquam illorum, et liberentur ab infir- nuntianduin est, quod nisi tam rrrla et aperta mnh
niitatilius suis, ne quanJo dicani gentes : Uhi est corriganl, vel si corrigere iion possuni, exclu-
Duus corum, cum viderent sanatas inflrinitutcs eu- dant ; vel si ca pro strage vitamla excludere nnn
ruiii. valent, xquitate improbent, et ctini discreta recla-
LXIX. Bespice, o princeps apostolorum, liujus raatinne quasi pbustrum oniislnm feno stridendo
civitalis plateas lectulis et grabalis infirmorutn ple- portcnt, ipsi seipsos excludciidos vel deponendos
nas. Respice, vel poiiiis illum respectnm nobis ob- agnoscani, movenle randel.nbrum coruni Christo,
liiie quo te respexit Dominus, ut fleresamare sau- qai ambulut in medio ^.epicin tandelabioruin au-
eiatus, et langucns adhuc niagua inrirmilaie : a qua rcoiuin.
55 PARS VU. PSAL. LXIV, SEU LIB,. DE CORIIUPTO ECCLES. STATU. U
LXXL Septem candelabia auiea sepicm EcclesiK A leiiit 0(1 110$. Uiide Romano defensori tci-ibit H-
siiiU, in qtiibuy pi r niinieruni sepienariiim inleili- ceiis : < Perlatuin esl ad nos reverenlissimum frs-
giiiir universitas omiiiiiin Rcclesiarum, quse sic per trem nogtrum Basilium episcopum, veliit unum de
lilleras apnsioticas visiUiKis sunt, ut aiicubi quasi laicis in causis occupari, et praetoriis inuiililer de-
per vocem tonitrui argiiatui' docirina et secta Nico- scrvire. Quae res quoniam el ipsiim vilem reddil, et
laitarum in iiicestu cterieai-ura; alicubi (ioclrina reverentiam sacerdotalcm annihilat; stalim ul tx-
Calaam conduclitii proptielx in secia conduccitio- perientia lua hoc praeceplum susceperit, eum ita ad
nim : alicubi uequitia Jezabelis tyrannizantis et pro- revertendura districia eisecuiione compettat, qiiate-
pltetas Dei occidentir, in tjTannis Eiia? siroiles jii- nus ci itlic te insistente, quinque diebus siib quali-
slos perjequeniibus ; alicutii «pecialis desidia ipso- bet escusatione immorari noii ticeat, ne, si quolibet
rum angelorum vel chariiatem primam rclinqucn- modi) eum ibidem amptius moram habeie permise-
tium, Vfl nomen vivuin in officiis, inoriuum in ris, cura ipso apud nos ipcipias esse calpabitis. t
operibus malis liabenliura, vel tepidorum de ore Itcm Antbemio subdiacono : < Pervenit ad nos, Pri-
Dei, nisi pcenileaiu, evoinendorum. Item si respi- minium, Amalphitaneecivilatis episcopum, in Ecclc-
cimus Episiolas Pauli apostoli , videmus exem- sia«ua residere non esse contenlura, sed foris per
pto illiiis per epistoias aposlolicas argucndas Eccle- P diversa loca vagari. Quod videntes alii, nec ipsi in
sias, ut cum hujusmodt cibum non siiinant qui caslrosc relineiii.sedejusexemphim sequenies foris
fraires nomiiiantur, et sunt fornicatores, avari, ut magis eligant habitare. Ei quia hsec ageiiles ipsi po-
se subtrabant ab omni fialre arabul.inie iiiordinaie; tiusad suam hostes depraedaiionem invitant; idcirco
ut »i quis lion obedit verlio aposlolico per epislo- hac fibi aucloritate praecipimus, ut suprascriplo
lam misso, bunc noteiit, et ut fratrem coiripiaiit, episcopo inierminare non desiii.*s, qiiatcnus ha;c
atque si correptus emenJari noluerit, ut liosteiii ea- de cslero facere noi» prxsumat, sed in Ectesia siia
veant. Nam, proptcr cautelam iiilcr tales brilien- saceiiiolali mofe resideat. Qucm si forte non emeii-
dam : ( Vitlcte, > inquit, t quoraodo caute ambuletis, dari posi tuam intcrminationem cugnoveris; in
non quas> iusiptentes. sed ut sapiente^, rcdimeiites moiiasterio eum dcputarc, et nobis curabis inodis
lcinpus, qiioniam dies mali suiit {Ephet. v, \o). > oninibus iudicare, ulquid facere debcas nostra ite-
Et ne in diebus malis iia quis putct rediiiiendura rura prseceptione cognoscas. i iiera Secundo, sevv»
sibi tempus, ut malis atiquo modo conseiuiat, di- Dei, inter caetera sic : < Fratrem Mariasium cpisco-
cil : « Aufertc malum ex vobismetipsis (/ Coi. y, piini verbis quibus vales excita, quia enm obdor-
13). > Osteiidens itaque eliain piopter unum forni- „ missc suspicor. Nam vcneriint quidam ad me, in
caloiem, quasi per iiiodicum fermentuitt totam .mas- quibus quidam scnes mendicaatcs, qui a me dis-
sam corruptam : < Expurgate, > inquit, < velus fer- cussi sunt a quibus qiiid .ncceperinl, et por siiigula
ineiilum, ut sitis nova conspersio (i6«d.).> Non ex- retulerunt quanta eis et in itincredata sint. Quud
speclavit super Loc manifeslo malo accusationem dum solticite dc pr.-ediclo fralre requireiein, quid
vel testificaticnem cujusquam, iiisi manifestae infa- eis dedibSPl, responitcrunt se eum rogasse, sed al>
miae damorem, de quo ait : < Omnino uudiiur inter co nihil acccpisse; ita ul iicquc panem in via acti-
vos rornicalio, et talis fornic3i.io, qualis nec inter percnl, qiiem dare oinnibus illi Ecclesise sempcr
gentes (ibid.). » Neque vero illi soli, sed toii Ectle- familiarc fuit. Dixerunt enim : Respondii nobin
si-ie itlum loleranli virgam minatur; iiisi is qui hoc (licens : Non habeo quod vobis dare possim. Et
malum operatus esl de medio eorum toltalur, et niiror si is qui vcstes babel, quid paupeiibus darn
saiauie tradatur in iiiterituni carnis, ul spirilus noii habcat. Dic ergo illi ui ciiin Iqco nmtet meu--
mIvus sit in die Dumiiu. tem; non sibi solain leclionem et oraiionem crcdat-
LXX.il. Longum est in epislolis apostolicis oslcn- sulTiccre; non nt remolus studeat sedcre, ei iioii
dcre per singuia, qiiomoJo leclor Ecclesiji aposto- dc manu fructificare; sed larg.im maiiiiiii Iiabeii,
luruin exempto debeai butyrum ei inet co.-nedere, D necessitatem palientibus concuriat, aiicnam inopiain-
ul sciat reprobare uialum, el eligerc bonum. Siif- suam credat. Quia si sic non habet, var.uinn epi-
ficial )M hiijiis rei exemplum scdis aposlolice prs- scopi iioincn tcnet. >
Bulibus imilandum beatus papa Grcgorius, qui laiito LXXIII. In hunc romlum plures iuveniuntur ejus
Kiudia Luiyrum et mel comedit, ut coarclaiite epislolx, quibus ullro rt nuUo peiente missis, re-
illuin solliciiudiue omuium Ecclesiarum, scriberet prohafltur mala et eliguntur bona. Videtis ergo, o
uUnincas epistolas pro i:;ausis niullis noiinisi per bonevoli spectaiores, quomodo iste sancius pio lege
famani s.ibi detatis : iu qiiibus quunto studio repro- Dei su! ceiiaverit; quoinodo buiyrum et rael come-
biveiii malum cl elegerit bouum, testaniur ejiis <leiis. iiivestigatis undique inalis ei bonis, scivit cl
epistolx poiitiriciSnis, legibus, cseterisque personis studiiii reprobarc matiim et eligere bonuni, noii
ecclciiiasiicis ullio iiigest*, nullo eas interduin pe- exspeclalis acciisationibus vet tes'itica!ionibus in
Ifnie, £ed pablica fama exigcnle, ve! etiain qiia- rebus manif-iitis, et quomodolihct sibi notiiieatis.
libet veraci reiaiore a.t sun^s ejus rem perfertnte. Certc si nunc in diebus istis novissimis el terapo-
Ijnde solemne ijisicat in exordiis epislolarum quo- I ibus pericutosis iste sanctus viveret, multa mala
rumdam sic diuere Pedaium *!i( nJ nos, vei ftr-
; : increpare haberct, qu.« iia fiunl in aperUi, ut nuUo
:
8S GERJIOIH {'RÊPOSiTl REICHEKSPERG. COMMENT. !N PS.^LMOS, 5fi
accasationis VlI tcstiricationis egeani ordine jiiJi- A ex.fudies, ad te omnh caro Teniel. Si eiiini Jies iiiali
«Mino. noii abbreviarenlur, ut lu dicis, non (ieret salva

LXXIY. Si ergo super Ins reprobandis apostolicae oniuis caro. Sed propter elcctos, nt lu promittis et
mitteiitur cpistolae, sinnilque sciibetur viris reli- ego Jcremias et Axgsiis e.T proniisso tuo certifiratus
giosis, ut si miis «oH obeiiil verbo per epistolam rogo, abbreviabiinlur dies inaii : quibus iireviatis,
niisso, liunc nolent juxta doctrinntn 1'auli apostoli: ad te omnis earo veniei, id est ex onini gencre lio-
multa, faver.te gratia Dei, emendabuTitnr, qus nniic minum, pauperes, diviies, docti, indocli, pucri, se-
libere, cum sint raala et turpia, (iunt non solum nes, Judsei el gi-nles, viri et feiniii;e, qu« sêpe
iu occulto, sed etiam in aperlo, et lialienlur etiatn sij;ni(icantur noiriine < ariiis, ut illic : i Dedil iil.s
pro bonis, cum sint ma!a, quia non esl quirepro- potestalem filios Dei rieii, his qui credunt in .no-
bet illa. Possemus digilo monslrare ae nianifesto niineejus, qui non ck san^niinibBS, nequc e.\ volun-
iiojnine significare mala qua^dam reprobanda, evel- tate cariiis, sed ex Deo naii iunl [Joan. i, 72). i
lenda, destruenda, dispcrdenda ; ci ex opposiio ^ Itcm : i Hoc imnc os ex ossibus meis, et earo de
Jiona quaedani eligenda, plantanja cl sediflcanda. carnc mca ((.'«/>. ii, 25). i
Sed aposlolica: vigilantia; quam sollicitudo angit LWvi. L't ergo impteatiir qnod seriplum est
oinnium Ecclesiarum, et ati quam spcctant omniun) U Erunl duo in earne una {ibid.j, sponsii« el sponsa.
regimina regnorum, relinquimus in liis omnibus cap'ii et mcmbra, indubitnnler, ad le omnis caro
butyrum et mel comedenduin, ut sciat roprobare vcniel : non soium illa de qua tertum est quoil
inalum ct eligere bonum. Sciat videlicct in sacer- hrcvialis diebus malis fici salva, videlicet ad saluieni
dotio reprobare levilas rainime ju\ia legem Dei pii- pia;Jeslinata, quantumlibct sit fragilis et ioiliin»;
i'iGcatos et rasos, eligendo bonos bene puriiiratos spil et illa qu« noii erit salva, tunc ad te jiidiceni
ct liseredilate quae Deiis cst contentos, Scial nibilo- veniel, quando, ut scriplum est, omnis valbs implc-
ininus in regno reprobaie dominaiores iniquos, et bitur, ct oninis mons et collis humiliabitur, ct vi-
eligere bonos ad viodictam nialcfactorum, laudem debit omnis caro salutare Dei. Quod ergo dico ego
vero bcnorum divinilus raissos. Sciat, inqiiani, re- Aggaeus, arf le omnii caro reniei, partim prophetia,
probare, qaosdara, salva ecclesiastiea pace, pcnilus partiin oraiio esl. JJam prophelia cst qnanluin ad
exciudendo, quosdam proptcr apert»s iniquitalcs a iiiud, quod omnir- caro vcntnra est ad le jiidicem ;
mini»terio aliaris vel communione Dominici corporis scd oralio cst quantum ad illnd, qnod breviialis dic-
et .sanguinis probibendo, et tameu intra Ecclesia bus caplivitalis iion in orrorcin ducanlur eWti, ct
societatem pacis inluilu sulTerendo, in liujus pere- his rocta viade captivitate iii Sion rcileiintibus, eo-
grinalionis via, qua de captivitate Babjlonica ten- runi ducalu tanquam ptr Jeiemiani et.\gga;um salva
dimus in Sion sive in Jerasalem, cujus pracipui eiil oinnis c.iro, id esl etiam fragiles; electis lamon
ecnalore$ cum rege suo in ultima voniilatione, reet foriibus per obedieniiam el chariiatem cobsemi-
probatis omntbos malis, eligent bona omnia. tcs, paritcniiie ciim iliis iiicipicntcb piolicisei.
LXXV. Quaiiio crgo nunc diligcntius per Ecclc- LiXYll. Iii llebrxo legilur : Onmii caro ad te
siarum gubernatores reprobanlur mala indecentia tenial. Rcctc itaqiie oratioiicm iii conspccl;im Dei
et eliguntur bona bonos decentia; lanto congruen- recitalurus ego Jeremias vel Aggajus, clVicaciler
tius te decet bymnus Deiis iii Sioii, et laiilo dccen- exaudiri desiderans, aliain oiationcin pia'niitto di
tius tibi reddetur volum in Jcrasalem. Quod qiiia cens.« Exaudi orationcm incam {Psal. s\itviii,15).>
magis orando quam disserendo ul fiat acceleratiir, Qua oralione subsequeniis orationis p: xparaloria
post asscrtionis largam digressioncm redeauius ad sic prrcmisna, lanquani si diein festum prxcedal
intermissam psalmi expositionem et orationem. vigilia cum lanient.uite Jeremia, consequenter quasi
Non eiiira aliud hac eitposilionc raagis intendimus, eum .\gg;eo feslivo depromitur oralio, qua in fineni
quam ul Patruin sensiis congcrendo in hoc opus- psalleiis Psalinisia, oro ut oiiini* caro nd le cenial.
culo ni3ticano velut iii cophiiio, vase ui dicitur ster- p Qnia, enim tu vis omiies homincs salvos fieri et atl
corario, nosmctipsos el ea qii.ê scribimus tecturos agnitionem vcritatis venire; voluntali tua; concor-
excitcmus, in qnantum, Deo favenle, possumus, in dans recte oro iil omnis caro, irt cst omnis homo ad le
eumdem iaudandi et orandi affccium, qiiem cnnli- veniai.ethenedicantnr in te, semiiie Abrah;e,ouines
rieiit verba psalmorum et siiper ipsos paternariim iribus tcr.-Te. Non qnod salventur aui benwlicantur
esponitionum. Qiiapropter sive David, sive Idithun, omnes homiHes; qnod non habenl quae.%brahx di-
sive Asaph, »ive aliorum in psalmis loquentium clf. sunt prumissiones; sed omnes tribus, id esl ali-
pergonas frequenter assumimus, ut eorum affecius qui de omnibiis Iribubus terr.e, iia ui noii sil pei"-
vehemenlius exprimamus. Et in hoc igilur psalmo sonarum acceplio, quando in onini genle omnis qui
assiimpla persona Jeremi« §ive Aggrei »ive ambo- timet Deum cl opcrstur justiliam, oeccplus est ilii.
rum cuni oranlibus orenius, cum laudantihus laiide- LXXVIH. Sic nos oramus, qui, profirisci nwic
nius, ei vota in Jerusalem reddenda vovsmus in via incipicnics, in (incm leiuiiinus, i'bi videaiur Deu3
percgrinationis hujus. Tu aiitem, Dominc, rui red- deonim in Sion, ubi te decct hymniis, Dcus, in
denda sunt laudis vota in palria, e.xaudi orntionem Sion: sed non e.xaudimurquam cito vcllcmus. Qiia-
uieara nunc in via ;
quia si exaudici'is> imo quia rc? quis Vcrba iniquorum pif.-fdltierunl tupcr no*.
57 PARS Vn. PSAL. LXIV, SEU LIB. DE CORRLPTO ECCLES. STATl. Sg
liiiqui primi fiierunt, serpens, Adam, Eva : iiitfir A a dexiris luis inlerpollat pro noltis, et ipse, hosiia
quosconilaU siint verba peregiinalionis nostra>causa peifecta, factus est propilialin pro peccaiis nostris.
tffectiva, dicenle per seipenlem diabolo angelo ini- Fiet ergo per Verbam tHnm incarnatum, iit verba
quishuinani generis pareiilibus «Comedite, eieritis iniquorum quse in Baliyloiie pr%valueruiit super
sicui dii, sciontes bonura et maluni {Gen. iii, a). » nos, dum incipimus inde prolicisLi. non possint
Quibus iiimiuin creduli pnrentes nosti i, facli sunt ultra piajvalero; diiin non prae ociilis in faciem
cupiili, claii ct curiosi. ISam per apfiotitum cotnc- sonaiil, el qiiasi post dorsitm nosinim susurraiit,
dendi cibuni vetitum, coiicupiscenlia carnis; pei- et qtiasi de huiuo eloqiiium subobsciirum mussi-
appetilum similitiidinis Dei, elalio meiilis; per appc- tanl. Si ergo beatiruamiis eos, qui Babyloniorutn
lituiii sdeiidi bonuin elroalum, subinlravil curi<»si- verba postponoiulo incipiant proficisci ad cantum
lalis vilium. Et qiii.lera verba haec iniquorum, ver- pi'opbfttic;e lubae sonantis per os Jeremise vcl Ag-
b»m scilicet peregrinaiionis, prsscesseratex ore Dei g:ei; niulto magis bealus qnem eleyisti et assum-
egredieiis verbura benedictionis, quo dictum est psiiii, quiqiie assumplus inbabitat iii atriis tuis.
parentibus noslris : < Crescite ct iniilliplicamini, et LXXX. Beatns prs omnibns consortibus siiis <^
replete terram (Ven. i, 28). » Quo verbo fecundati liomo, quem tii Verbum Dei sic assumpsisli, tibi-
hahcbant virtutem pariendi solos filios benedictos **
que in una persona mirabiliter univisti, iit verba
in palria benedicla mansiirus. Verbum poslca siil>- iniquorum nuiiqiiam poUierint pr.'6valcre illi quo- ;
ticcuta sunt prnpter peccatiim verba peregiinatio- niam ille est < bealus vir, qui non abiit in coiisilio
nis, dicenie Deo ad Evam : i Mulliplicabo .•erumnas impiorum, et in via peccaloruni non stetil, el in
el conceplus tuos {Geii. iii, 16); i ac si diceiet: cailiedra pcstilentiae nonsedit (Psal. i, I). » Boatus
Super numerum bcnedictorum liliorum conccplus plaiie hoino eleclus ex inillibus, quem tu, Paier
luos mulliplicabo, nt parias multo plures filios nia- Deiis, elegisli et D..'um fecisti : non ntique Deurti
ledictionis quam boiiediclioiiis ; ita ut ipsi lilii be- adoplivum , seJ Deiim vernm iiaturalem fiiium
nedicti, sint inter maledictos peregrini et qiiasi luum ; non per homiiiis iu Deum assumpiionem,
captivi usque ad illam utrorumquc disjiinclioiiom, scd per hominis in Dcum assumplionem (5). Ne-
qua maledictis in lerra malcdicla dominantibus, ct qiic enim soliimir.odo illum elegisti de massa per-
benediclos filios iniqiie gravaniibus, dicatur: i Ite, ditinnis in sui conrcptione vel prius in tiia praede-
lualedicti, in igncm icteriium {Mattli. \w, 41); > stiiiationc, »ed eliam assumpsisti cuni gluria iit
l>eiiedict'.s quoque liliis in terra maledicla perogii- consessuin dexterae tuse, sicut ipse dicit : t Tciiuisli
iiantibus, et inter verba iniqnoriim sibi pr;evalentia manuin dexteram iiieam, etin voluntate lua de-
laboiaiitibus tunc diciliir : < Veniie, beiudicli Patris duxisti me, et cuni gloria siiscepisti me (Psal. lxxii,
iiici, pcrcipite rcgnum quod vobis paratum cst ab ori- 24). Boatus liomo qiiem sic elegisti, et assunipsisli
gine mundi (ifrid. , 34). » Quorumni!mero,fide ac spe in saoerdolem niagiiuni populo luo peregrinanti
eociati, eo quod inler verba iniquorum nobis prae- valde iiecessarium ; sicnt Jesus niagnus sacerdos
valentia geniendo potius ciim Jeromia laineiUamur, ille figuralis, ohm fuit necessarius : qui lypum
qi am in illis consensu pravo delcclcmur; lioc ipsum bujus vcri sacerdotis ei regis legilur toronis au-
eonqueiimur, quod verba iniquorum praevalucrunt reis coronatus, iil siipra iii bievi perslrirximus.
guper nos : ila iit iios filii benedicli, licct primltias LXXXI. IJLauis ctiaiii posl ipsurn st iii ipso et
Spiritiis saiicli babcnlcs, cl ad siipeniam iialiiain por ipsiim, qiieni ilo niuiulo eleiji&ti, el in aliquod
redire cupieiites , l.imen inlra nosmetipsos genia- niiiiisteiiiim salulis lain suse, qiiam alioiuin as-
iiius, videntos legeni iniquam in meinbiis nosiiis siimpsisti. Quou opus egregium quia ipse teciim
rcpiignantem justitia;. sanctxac bonae legi niciitis: operatur, sine quo tu, paier, nihil operaris, cuin
qua videlicel k-geiniqiianos captivante iii lcge pec- sit ipse manus lua tocum ot in te operans omnia
cati ot mortis, recte conquerimiir, quoJ veiba iiiiquae lu operaris : qii;ccuiique enim lu operaris, haec
quorum prwvaluerunl supcr iios. p et ille siiniliter latit. Recte ac vere tuis ac suis elc-
LXXIX. Verba iniquoruni plurimornm super nuctis ipse dicit : « Non vos me cl:'gistis, sed ego vos
merum nostium valde muliiplicatoruin pra;value- clegi, et posui vos ut eatis. el Iriictum afferalis, et
ruol super iios paucos. Divituin, polentum, super- fruclus vesler maneat [Joiin. xv, IG). > Itein : < Side
borura, perversorum verba praevalueriiut super nos mundus
niuiido luissetis, qiiod suum erai diligercl.
pauperes, infirmos, liumiles, ad te, Deus, conversos, Quia vero de mundo noi) esiis, sed ego elegi vos de
et de medio Babylonis in Jerusalem redire paratos. murido.proptcreaoditeos mundus{i*i<i., 19). >Bea-
Cum ergo sint facies nostrae ad te convcrsae quasi tus quem sic ciegisli de mundo, ut ob boc ipsum
euntruffl in Jerusalem, rolicta quasi post ilorsum giiBtinerct odium niundi; qiiia tu eiim elegisti et as-
Babylone; tu exsurgens misereberis nostri civium sumpsisti, noit ad opus maiiim, ve! ad huram in a(-
Sion, et impielatibus nostris in Babyloiie conimis- riis luis mansui um, sed ad opus bonum et perman-
&is lu propitial)eris. Revertentibiis quippc nobis do surum in aeternum, quoiiiam iuhabiiabii iii airib
caplivitate ad patriain, Jesus iiiagniis saccrdos tuis. Sorvus non manet iii domo iii aEternuni, filius
( 5 ) Haec vittosa fortasse typograpbi incuria, sioite diviniiaiii in caniem,sed aisnmplion& liumaui'
rcsUtuesic, ju\l3 4IIud Aibanasianum .Vcii cuiim- : lalis in Deum.
69 GERHOHl PR^POSm REICHEP.SPERC. COMMENT. IN PSALMOS. 60
niane l n SPtcrnuin. Proptertâ serviis malus ad tem- A nes paterHx ingratitudiiiis origliiali porcato. Un<le
piis assumptus prcplei- aliquod opus nccessarium, inler oiunia patriarcharum vel prophelaruTn pr»-
retro aspicicns et lelro abiens no» habitabit in conia, cum soiiet sa:po vox laudis, \o\ confessio-
atriis tuis, in qu% illism assunipsisli; sedlilius habi- nis, vox exsultationis et saiuiis in tabernaculis ju-
labit in airiis tuis tanquara haeies legiliiniis. Etiios, slorum, nusquain sonal tox graliarum actionis,
qui de Babyloiiia in Sion proliciscimor, bsredes nisi in hoc li^mplo mirabilis aequilalis.
quiiiem Dci^ cohajredes autem Clirisii ediciniur : LXXXVl. Aiite Christum namque nullus san-
et ila per ipsuin qui caput nostrum est, rcple- ctorum legilur Oeo gratias egisse, quia noverant
bimur. se ad hoc non suiTicere. !pse sutem primns, unus
LXXXniV. Beaius quidem ille est qiii electus, pro suis oinnibus Deo patri gralias egie, sicut in
etassuinptus a te iiihabiiabit in alriis tuis. Verunita- Evangelio legiiur; primo ubi de paucis panibus
meii in ipsis atriis non est plenitiido beaiitudinis. multani turbam hominum satiavit, deinde ubi La-
Eieniin litet stantes pcdes nostri in atriis luis Jeru- zaruin suscitavit, novissime ubi accipicns panem
salem lieaii sint, (amen p)ane beati sunt soli qui giatias egil, benedixit et fregit, et dedit discipulig
babitant in domo tua, Oomine, ubi in s^ccula sx- s.iis dicens : i Hoc est corpus meum, i etc. (Malih.
culorum laudabuiit te. Hic incipiiiius proricisci ise- B swi, %'•.) Sed el tola ejus in mundo conversatio
lanies iii his quse dicJa siint nobis, et iii doniuni quid fiiii, iiisi con'iigna gratiarum aclic ? Aniion
Doniiiii ibimus, el mullas viaticas rcfeclioiico eun- etiam nunc summa: Trinilati gralias agil a summo
tibns nobis providel Jesus sacerdos magnus. Sed usitata et usque ad summum provecta in ipso Dei
cum pcrvcnerimus, lunc omi<ino replebiniur in bo- Filio iiatura huniana? Discipiilis quoqne per ipsum
nis donius luse Deus. Dona donius .sua: sunt inef et ii! ipso giaiias agendi Deo Patri polestaiera de-
fabilia, sive domus ipsa intelligatur liumana na- dit ibidcm, .sie diccns : t Hoc facite in ineam roro-
lura in Deum assumpla, sive angcloruin portio ele- memorationem {Lhc. xiii, 19), • id esJ ineo exem-
cla, bive eiiam tota sancta uiiiversalis Ecclcsia. plo, mcoqiie adjuiorio qiiod feci facite, me in vobis
Qiiae domus esl eiiaui icmplum, noii qualecunquc et per vos operante. Ecce saccrdos ma;.;nDS carens
sed mirabile; non iii stiucluris artiliciosi-: et nianu oinniho iniquilate, ipse liostia suQiciens pro abo-
faciis, ornaUs auro vel argento seu lapide pretioso, lenda omnium iniquilate, ipse teinplum niirabile in
sed in ajquiiate. Non mireris quia di\i lemplum sequilaie, in soio rependitur Deo xqua graliarum
illud nilrabile iii aeqnitate, quod omni caret ini- actio absque iniqiiitatis fiaude; qula loium qood
quilale, ac summa daret a;quilale. 81 enim lein- a Dco fuit homiiu assumpto donaiuin, divinis obse-
plum non maniifactum, Duniinicura videlicel cor- quiis inlegre fuit impensum in holocaustum sua-
pus lespicias, nulla est in eo iiiiquiias, iiiio ad abo- vissimi odoris, et in sacrincium pleiiissim» gra-
leiulas iiiiqiiiiatcs omniuin noslrum suUicit et su- tianim actionis, qnod anle ipsuni iiullus potuit fa-
pcrabundai iliius acquitas. cere. < Quid retribuam Domino pro oninibus quaa
LXXXV. Quid enim jusiius vel aquius, quam reiriboit niiii! ? i (Pso/. cicv, 19) ait unus eleclo-
u: ad perdilam liberlatem redcat servus, pro cujus rum prxcipuus. Et lum in sc iiihil digne donis
itiiquilate servilibus posnis vuluiilarie siibjacuit 11- Dei rctribuendum invenisset : < Caiicein i inquit
lius? Quid jusl u>: vel %quius, quam iit praedo ini- < salularis accipiam, el nomen Domini invocabo
qiius amittat jus et duminiiim, qiiod babuerat in (ibid.^Wj, I id estiliuni exspectabo et ftdcliter invo
hoininem peccatoiem, qui niaiius violenias niisit in cubo qiii, calicem pasaioiiis innocens bibituriis, per-
hominem peccalo prorsus careiilem, ct in siiinma recla graiiariim aelionc satisfaciet Patri per sux
sequitate Deo Patri suo gratias agentem. Neinpe cariiis et saiiguinis hosliam saiuiarem.
tii hoc maxima eral hominis iniquilas, quud a Duo LXXXVII. Quod etiam in ipso el per ipsum nunc
fiene crealus, ipsi Croalori suo penitus, iioii solum donatiini cst Ecclesix, cui sacriflcai.ti haiic ipsain
gratias non agebal, sed nec unde agcret haliebai, D hosliam iii hoc ipso teniplo gralias agere siilomno
viiio fuo iiudatus, el plagis inipositis semivivus re- esl, i'.a ut digiium cl justum csl, a>quum et salu-
lictus. Gralias naiiique cundignas agere de aliqiio tare, in suinuia ;equiiate, iii slatera ;cquitalis et
beni:(icio, est ipsi lK>nefaclori suo de toto quoil ac- justilix. Iii qiia < ulinam appendantur pcccala niea
ccpil esse devotiim ; ita ut nihil miiins rependere elcalamilas qusin patior, uil saiictus Job {Job l\ii),
Biadeat in servitio quatn accepil in bencQcio. .Nam desidei io desiderans lioc teiiiplum mirabile iii ae-
si miiius re)>ciida(, in libra .'equitatis apud Dcum quiiaie, atquc in eo slateram juslilia;, in qua p^T
non est acceptabile muuus oblatum cum lali fraiide du:is lances brachiorum crucis, scu justitix ci mi-
vel iniqiiitatc. Coiistat aiitem quod primi parcn- sericordia.-, pondus huiname cahimitaiis quasi arrna
tes bene creali et paradisiacis bonis dilali, uullas maris gravior apparet oinnibus omnitim horiinum
Ueo gratias egeruiil, sed ingrati benefactori suo, in hoc templo sacrificantiuni peccatis. Eteniro ra-
ejijs hosli gratis veiiundati succubueruiit. Sic dis- lamilas probrosae mortis in persona Dei incariiati,
lurli a rcgula xquitatis genuerunt lilios iniqnitatis, absque iiiiquilate propria proptcr iniqiiitates no-
Jiiios malediclionis, lilios ir<e; quorum nullus fiiil stras passi, longe in iiiCiiitum piaeponderat in lance
idoiieus ad agcnduiu gratias Dco, prajpedieute om- iiiisericordisp poccatis ni.slris in lance justitix ;
€i PARS VU. PSAL. LXiV, SF.H LIB. DE CORRIPTO E€CLES. STATU. 63
iia ut ianx luistiricordix taiUae ojlamiiatis pondere A rilium ajsiiuipls, etsi lempore assumploe rnortali-
quasi arena maris gravior apparens, el ustjue ad latis paiito miiius ab angelis minorata, Ifinge Sub
inreriiuin despoliandum suhsiriens, in judicio su- l»co in Dco fuerii, tamen sub Deo nii.Moreni glo-
pcrcxahet iaiicen! jusliu.e lam veheruenii exalla- riam, seJ in Deo ot ciira Deo proi'sM^ liabeteani-
lioiie, utexcussis inile peccatis credentium in pro- deni gloriaiii, data sibi oiiini pdlesiate in coelo el
funduni niaris, inirabile liat spectaculiiin divinK iii terra, qiiam ipse Ueus, Dci Filius in diyiniiate
pie;alis et a.>quitutis, inerso Pharaone per judi- sua, una cum Patie suo Beo jeternaliter habuil,
cium a:(|uilalis eo quod aviditate nocendi ausus sod in liumanitale sua cx lempore accepit, minor
esl persequi a se iceedentes, et ad illuin protecto- quidcm Patre pcrniaiiendo secundum Iiumaniiatis
rcm coiifugientes , qui et in coluniua niibis pius, ct niituram, sed non roinor secundum diviiiam suse
iit columna ignis jusius, nullius fuit reus iuiqui- lininanitali potentiam et gioriam donatam. Nonne
tatis : qiii eliam leinplum est miiabile in .Tqultate, in iiac hiimariiiatis ad siimma proveciione, sicut
ii3 ut ad ipsum lutissiinum fit refugium ah oinni niirabilis, ita est eii.^tiii ralionabilis xquitas? Quia
iuiquilale. cnim sponte sua liiimiliatus, ctciim iniquis repu-
LXXSVIIL Sanclum est ergo templum tuum, talus, eisque in poina pro Dei Palris gloria coae-
mirabile iu «qnitate, ciii et sanclitas abundal in sc- ^ quatus est, justo sequitatis judicio naturae humanie
ipso, ita ut recle dicatur Sanclum s'inctoruni, et sic huiniliatse daltiin esl eiinsque ascendcre, ubi
wqiiitas ad Patrem, sive toiius Triniiatis divini- erat prius ipse Dei Filius cum Patre altissimo al-
latcm, cui perfecle gratias agendo servavit mira- tissiuius, adimplela irnnia sive propheiia, qua
biteni aequitaiem ; ila ul iicque hosti iniqiio iiii- olim dicluni est : < Eece Adam qnasi uiius ex no-
quam inferret vioientiam, sed sequitate illum su- bis facliis est (Gen. iii, 2"i!. >
peraret, cum ineonccssa pervadenii coneessa judi- XC. Quod enim cootra veterem Adam gravissi-
cialiier auferiel. Est etiaro in hoc hujus tempii rna fuii iroaia ; de novo Adam suavissiiua erat pro-
nofl manu facli aequiias inirabilis, et nniii rationi phctia, de quo in verilate habet Deus Paler d ccre :
pcnetrabiiisquod quanto tempoiv hic coslestis regni « F.cce Adam quasi nnus ex noliis faclus est, > id
iegiumus hxres paivuius fiiit nihil differens a ser- cst nobis in gloria cosequatu; est, scieiis bonum et
vo in siiiiilitudine caruis pecoatl, sic scmelipsum malum aeque ut unus noslrnm, poieiis ad facien-
exiuanieiido minimis suis gervulis co.£(iuavit, uipe- dum judieium a;que ut unus nnstrum. llnde sicut
des coruro iavaret, et cum iniquis lepuialiis, non ad veterem Adani adducta suiit animanlia cuiicta.
enim quod voca-
dc iniqiiilate hac
Kquilaiis auctori, gratias ageret,
indigiiareiur, sed Palri,
ejusque jusiiiiani
tolius -,
V*
iit
vit
,
viderct quid vocaret ea
Adam animae viveniis, ipsum est nomeii
... : oniiie
ejus;
cullaudaret, simui excusans per ignoraniiam quos- sic ad islum judicalurum adducenda sunt omnia,
dara iniquoium, dicens : < Paterjuste, mundus te ut videal quid vocel ea , seruiidum senleniiam (6)
iion cognovii (/0011. xvii, 25). » Ucm : 1 Pater, boni et maii, qua ipse optiiiic scit reprobare ma-
ii,'nosce iliis, non enim sciuni quid faciunl (Auc. liim et ciigere boaum, servala in omiiibus a^qui-
xiiii, 34). » Ouis non miretur simulque veiieretur late, quia ipse teinpluin est miialiile in a^quitate,
ja abuudantia lanto! iniquitails coliaudationem pa- non discrepans in dunala sibi claritate ab inhabi-
teriiie justiiia; judicanlis omnia iii sunima xqui- taiite se altissinia diviniiate. Sic lapis quem repro-
tate ? Quis deiiique hominum judicanle se hoinine baveruiit a-diliciinies, hic factus est in caput anûli.
tain inique judicatus, lain iiiique ouni iuiquis re- A Domiiio faclum «>st istud, et est mirabile in ocu-
putatus, iaiidarei xquilatem judicis talia disponen- i:s iioslrisJ Miiabilc videiicct iii itia potis&imum
tis, v«i cum non proliiberel lieri sinentis? Prorsus xquitaie, qua lapidis vcl lcmpli bujus naturaiis
nemo. Sed hlc Deus liomo se sic humltiat sub ju- essenlia minor divinitate in sc pernia'ieiis iiide-
dicio diviiio, laiiquam si nihil diJTerai a servo : slruciib.lls ulira se provecUt est usque ad xquali-
nec rapinam aibitratus est esse sc sequalem Deo, D talem gloria; divinae se (uliabit.iriiis, juxta illuJ
quandiu in foima servi hiimiliatus et snrvis coae- Apostoii : t In quo babitat omnis plenitudo divini-
quatug, atque cum iniquis reputatus, disciplinam latis corporaliter. Kt cslis, » iuquit, 1 in illo re-
servis iniquis debitam pro ipsis luimililer susli- pleti {Ciilois. II, 9, iO) ; > secundum quod bic psal-
nuit. Propter quod et Deus iliura exallavit, el do- ientes dicimus : « Replcbimur in bonis domus tuae,
nans ilii nomen quod est super omne nomen, sibi- sanctura est teniplum luum, mirabiie iii a;quitatc
meiipsi cum suinma gioria coxquavit, ut oinnis {Psal. LXiv, 5). » Revera miratiilis eral a;quitas,
iiiigua coDliteatur quia Duminus Jesus Cbristus qua dictum est homini Filio Dei a Deo Patre :
in gioria csl Dei Patris, lam sccundum eam na- € Sedea dextris meis {Psal. cix, 1). Quod idcm
»
turam quam credimus In eo exaltatam ct summo est ac si dixisset : Iii mei aBqualilate conregna me-
nomine donalam, quaio sccundum illam, quie ab cum. Quod secundum liumanam iialuraia ilii di-
sterno erai altissima Ctura est, quia setundum illam dalum est ei re-
LXXVtX, liumana quippe natura in Dcum Dei gnum el houor, non particuiariter, sed univeiiali-
(6) Forte eir. typogr. pro «tiViiiirtm

63 GPRIIOHI PRî'OSlTI RtlCHERSPERG. COMMENT. IN PSALMOS. ti
lci; siout ipse Jc so coiueslans Dala
: « cst, » in- A sil iiiiiior securxiuni ejiisJem liumaniialis gloriflea-
«iiiii, « milii omnis poiesUs iii culo n iii lerra linne.Ti. l'mie iii libro do Tiiiiiiaie ait jani dicuis
(ilatili. xxvni, 18). i Sicut in similiiuiliueni lapi- llilarius : « Glorificaturus Filiuin Pater major csl,
«tisâqux duiantur, sic ima suiiimis coae(|uanlur. glorilicalus aulem Filiiis raiuor non esl. » Proinde
Eleiiiin sicul aqua iion pereuiite subslanlia, vei rqund Alhanasius Minor Patre .sccundum hii-
ait : <
sulistanlis quaniilatc, sed sola qualilalo quae fluxa nianitat^^m, > refeiendum est ad iiaturam, nim ad
fuerat, in soliditatem transcunie, in similitiidinera !;ioiiain : vel certe ad illud lenipus qiio miiior fuil
lapidisduralur, et les prius liquida lei naluraliicr cliam angelis, non ad iliiid quo gloria et lionore co-
dur* in duriiia coicqualiir; sic assumptus in Dfuni loiialus, super opera nianiium Patris constitulus,
fragiiis liorai), non pcreunle sulistantia, piimo jain nuili est in gloria pcsihalieiulus, ul in priina
ascendit illocaliter supcr coelos coelorum ad orieii- Iiujus opcris pai te finnissimis Patrum tesliinoniis
tem, id est ultra clioros omniiiro coelestium \ir- copiose dimonstratum est.
tutum, usque ad Vcrbum sibi personaliter uni- XCIII. Adliuc esl aiia mirabilis Kqiiitas, quara in
tum. lcmpio islo speciantiuin ociiiis ipsa cjusdem lempli
XCl. Lbi notandum quia noii diciiur aii ortnm repraeseiitat ciaritas et ciiaritas. Quia enim in rc-
vei ociturutn, sed ad orienlem. Ilia enini incffabilis ^ dcmptionc huniani generis leinpluni datum csl pro
genitura, non sccundiim praeieiiiiim et futurum teinpio, noii nianu faciinn pro manu facto, iinpol-
considoratur, sed scmpiierno pia;scnli liliiis a pairc 1'itum ct s.anclum, pro polluto et piofanato ; non
geiieratur. Verumiameii Iiw iocaliter iiuoque acci- esset aiiud pro alio datuni, nisi qiiod cmeliatur es-
piendum cst, quia ascendil superliiniameiitiim cali, **!• seque giiiHiin quomodo preiium pro illo datuin.
ct lioc vcrsus orientalem plagam. Namquod dictiim Est igiiur eiiam sic teiiipluni illud sanitum mira-
est usque ad orientem, id esl usque ad Verbum bile iii aequitate, servata venundaii el redeinpti
sibi personaiiier uiiitnin, noii utique secuiidiim io- aequ:i charitaie. Siiper Iiujus admirabilis .eqiiiiaiis
cuni, sed sccundiim iiuman.Te nalurii: immutatio- admiralione altisona voce cai.unt ipsius redempti
nem dictum est : qua iininiitalione et iios jiixta tempii vivi lapides, qiiasi ciiin Aggaeo fesiivo fe-
aposiolum pro modo nostro imniut.(liimur. Nec stive dicentes : iiijpslimabilis dilectio cliaritalis 1
vero sic iiiimutala cst, ut in iibm orieiitis subsian- nt servtiui redimeres, Fiiium tradidisti. Contenli
Uam versibilitatc naturae substantin eariiis Irans- nuiic siniiis iii liac peicgrinationis via de lemplo
irel;sed xquitate judicii divini lioniini usque ad isto iiiirabili mirando poiius qiiain exponendo liifc
morteni crucis pro gioriliialione Paliis liiimiliato paiica dixisse cujus aditus pbilosophi» munijaii:»
^ ;
acccssit palei iix' gloria; magnificentia, non decessit seraius, lidei vcro catlioiicae nunc ex partc resera-
humaiix coinliiioiiis esseniia ; absorpta est passi- ti's, in futiiro plene pandendus, iion esl qusestioni-
bilitas, accessit impassibiiitas; transivii Ims indisciplinalis irrumpendus, ccd oralionibus
inGnnitas
in virlutem, niorialitas in ietcrniiaieni, ut iioino humiliter ei reverenier pulsandus. Hoc igilur leni-
prius minor angeiis essel in gloria Dco Pairi plum saiictum iiiirabile in :£i|uitate, nt remissig
«'OA'quaiis. Et hoc est mirabile iii xicrnitate. iniquitatibiis mercainiir ingredi a regc Baliyionico
-KCII. Admiraiuibus ergo simiiique veiierantibiis liiiciati, lu Christe, qui estemplum simuique ipsius
iiobis lioc lcinplum mirabile iii aequitate, ciii cl teiiipii ostiarius et osliuni, exuudi nos, Deus tala-
liomen cst : < Admiiabilis consiliariiis, Deus fortis, (nrts noMr, spei omniuin /inium ierrw, et in rrtari
paler luturi saiculi, princeps pacis {hai. ix, lnKje.
6), »
aliquaniula sublucet ralio liiijiis a;quilatis, quain PARS ALTERA.
fraudarenondebeoconservis. Cum eiiiiii per Cliristi XCIV. Exaudi nos puisantes, et ut omiiis caio
«Hvinitatcin sine laboie ciincta trcala, per ipsius ad tc vonial fideliler orantes. Exaudi liiinc liymnum
humanitalein cum multo laiwre sint rcstauiata, et qui lc decet, Deus, in Sion; non in iiia parvula et
uiique constet opus restaiirationis nitlius opcrc angusta Sion, qua; modicam Judieae parliculam oc-
d
creationis, «quitas judicii divini posiebat, iit liii- cupavit, scJ in illa magna civitalc qu.E fuiidalur
inamtas iii Christo, iitet iiaiuraiiter minor divini- exsullalioiie uiiiversae lerrse, secunduni qiiod tu rex
tale, tanien co.Tequareiur eidcin in gioiia et in cla- cjus regnas uliique; spes oinnium iinium teme,
riUle oiniiimoda, propter excellcntiora opera per noii lanlum juda;ae, sicul vult 'ârnalis judex, vel
Ipsius laborem et humiliationem consunimala. Ln- tantuin Africae, situt voluit Dor.atus,vel cujusquant
de ciini dixissel : < Ego tc tlarillcavi super lerrani, privala» secl», ut hi volunt qui ditunt : Ecce hic,
Opiis coiisunimavi quod dedisli mihi ul faciam aot : tV« i7/if, sed orfniium fiuium Urra: ; ut oinnis
{Joan. XVII, i) ; i qiiasi et jiidicio aequitalis dona- caro, no» solunimodo cnntinonliuin, sed eliam
viuiii reposcens, adjunxit : < Ei nuiic tlarilica nie coiijugatoriim ))ossil veiiire ad le, litei sint in flni-
tu, Pater, apnd tumetipsum clariiate, qiiara liabiii bus teriae, vcl in niari longe. Sitnl eiiim ivgina
priusquain muiidus csset apud te iiiiiV/., Ji). > Qiii- jCthiopia; de finibus lerra; venit audire sapicnliara
bns Tcrbis, llilario iiitcrprttante, tlaritas Vcriii Saiommiis; ita universaiis ex Jada;is el gentibiie
irtrriii posiniatur carni : ut qui minor fuit ei esi clccta el collccla Ecclesia, veniel ad te, veruin Sa-
Patrc sccuiidun) liumanitaiis coudiiionem, jam ncn lomfinein.a finibus !crr;e, imponens videlicei fincm
,
65 PAHS Yll. PSAL. LXiV, SEII LIH DE CORftCPTO ECCLES. STAT{J. .

ClJ
viliis cupidilatibiisqHe ferrenis. Vel eliam aJ liite- A sub liube moiialitaiii, fcrrc non poliierunt, scd co
raai ipes et omnium finium lerra, in omncin leiT;i:ii roiiercii.ssi oecideruiit in lerrani ; quomodu nunc
sono apostoloruin exeuiUi;, el iii liiies orbis terrx fererii ejus facieni sicut so! lucel in virtute 8113
Terbis eorum perTenieniibus; i>3 iit non sint io- clare spiendentem ? Cum se lalem dcmonstraui iii
quelx neque scrniones, quoruin iioii auiiiaiiliir \o- moiite ooiain paucis discipulis iransfiguraius, ncc
ccs eoruin, etiam in extremis (iniuin terrje et in ipsi eum ferre poluisseiit, nisi eadcin virtuie qita
marilonge; sive ad llleraiii in insulis marinis tti riii erant, fuisseiit eiiain coiifortati. Et Joaiines,
longe positis u coiiabiialione alioniin liominiim; in Apocalypsi, cum viilissel eamdcm Jesu faciem si-
sive quia niare liujus s:Br!i!i amaruiii ouris el tur- ci!t sol lucet iii vtrtule sua, ceoidit ail pedes ojus
biduni leiilatioiiibus, ac piocollosiim, spiiiiJl>us tanquara inorlaus. « Et posuit, » inijiiit, t iloxterani
malignis quasi ventis contraiiis agitalum, iii quo suaiu super me dicens : Noli liinere. Ego sum pri-
pisces devoiaiitur a piscibus ; recte dicunliir esse nius et novissimiis, ot fui roorluus, ot eccc suro
in mari loiige a civiiate Sion el Jerusalem visionc vivens in sajcnla. el tiabeo claves morlis, et inferni
pacis, niiindi liiijusaniatores inter se luniultuanles ;

{.4))9C. I, 17-18). j Sic, Womiiio Josii, pr.Tparas
quibus tainen, si digne pa-niteaiii, el nicdianie te inoiilcs in viriute lua, diocns cuique illoium : ISoti
Jcsu, magno sacerdote , graliam quaerant inve- ^ tiinei-e. In quo dicto est largiiio virluosse coiistan-
nire in Sion, spcs cs! misericordiaj consetiuend.T! tiie. Dicendo aiiiem ; < Ego snin i» imys ol novissi-
in le, pcr id auGd tu es prmparans moiites in virlute nitis, ei fiii moriuiis, ct eoce siim \ivons in Sieoula,
tua. et l.abco cluves raonis et iiUV; r.i, » ostendis te ac-
XCV. Pi;Kdicatores eiiiin Jeremia; ct Aggi'0 si- cinoluin polcnlia. qua prjevales ad omnia qu;ccun-
miles, in se parvos ct Luniiles, tu facis altosel iiiique voliieris facienda, utpote vivens in s*cula oa
mobilcs iii viriuie tua, noii siia. iloc et ipsi confi- vila, qua vivilicare polens os omiiia inombra lua, ot
lentur, dicenies : i Fiduciam lalcm iiabenms per babes ciavos moi tis ot iiiforni, quiiuis ooncludere
Cbrisium ad Deuiii ; noii quud suflicicntcs siinus potentcr vales rnortein et infoinum, dia!>olura soili-
cogitare aiiquid a nobis quasi ex iiobis : sed sufli- cet mortis inveniorem populuniqiic lencbrnsum, in
cieniia iioslia cx Dco cst, qui et idoiieos nos fecit quo vclut iii inferno riiabolus el mors liabet lo«:um
minisiios Novi Toslanienii, lion iiuera sed spiritu, niinis ampluin cl profunduin, sed niinime quietuin,
Liltera eiiiiu oocidit, spiriliis autem vivilia;il. Qiiod quia lu conturbas profmdnm maris, id est popiilum
si miiiistratio morlis, litteiis tierormaia in lapidi- nimis amaruro luconturbas, non in siiperficie quasi
bus, fuit Ht gluria, ita ut noii pnssent iiiteiidure veiito leiii, sed in profitndo. et auasi ab iiiio fundo
lilii Israei in faciciti Moysi pix gloria vultus cjiis
C uiidas ejus concutieiido.
qux evacuatur, quoinodo nun magis iiiinistraiio XCVH. Alia litteia sic babet : Circumcinctus po-
spirilus eiil iti gioria ? Si niiiiistraiio damiialionis teniaiu tuo. Quod ad simililudiiiem rcgis undique
gloria est, inullo inagis abundat iniiiisu.-rium justi- suis militibus cunstipati dicttim poiest iuieliigi;
lix in giuria (11 Cvr. lu, 4-9). > Siniililer el iios quia tu rex gloriac, Dominus exercituiiin te circiim-
diccre possumus in liyiimo praisenli : Quoi, si ini- staiitium, per oosdera exiioiius pnipugnando po-
nistratio reversionis in lerrestrem iei usulem fuit in lens es in praeiio non soliim caiupcslri. quo coinnio-
gloria, ila utcjus adniinisirator pi£eipuus Jesus visti tcrram et conturbasli eam ; sed etiant navali,
sacerdos magnus, fucrit eoronis aureis, jubeiiio Do- quo conturbas profunduni maris. Qiiasi eiiim cara-
mino, coronatus, cl ablatis ab eo sordiuis vesiiiiieii- postre certamcn tunc fuil in cainpo Diira provinei;«
lis, legatur prctiosis muiaioriis oriialiis; (juoiiiodo Dabylonis, erecta velul auroa sialiia, qiiando oaput
non miiiislratio reversionis in coelesicni Jenisaiem impei ii Rimiani, quasi altera Uabylonia, Roina de-
quae sursum est libera inaler nostra, eriliii gloiia? fensabat idololalriain diira odiota pioponondo, ct
Irao si minisiraiio iliius reversioiiis mciuil coronis fornacem peisetuiioiiis iiiceiidciido. Sed jam fabri-
cl inutaioriis lioncstari, niiiilo siKtgis gloii:^ oi ho- catis ccolosiis atquc ooeiiobiis, latiqiiani naviijiis ul~
norc corouandi sunt (|iii iii saceiduiio novo slant " tra mare ad torrain pioiiiis=ioms teiulentibus, siir-
corain Doniino sacrificaules bostiara vivam.ct in- guiil venti contraiii, ot nnn dosiint naves pira-
crepant sibi advcrsaniein Salanam. tics latronibus plen.x- ; coiiveiitlcnla videlioet per-
XCVI. Qiiomodo eiiim tuuc Satan stabat coiUra vfisa, quibus contra invicem dcoertaiitibiis, maro
JosHiu ut adversarelur ei ; sic et nsodo in bis qui turbatijr, et sonitas fliioiiiura ej;is aiigmeniatiir,
rcsistunl vcrilaii Sataii starc cognosciiur, quiHl in- quoadusque tu veniis iinperes ei inari , proci-
crepante illum Verbo Doinioi, abil et cadit retior- bus Eo.clcsix suscitatus, qui nuiic pcccatis exi-
suni, quoinoJo illi abieruut retroisiiin, quibus vo- geniibns doriniendo in navi conluihns yrvfundum,
rusJosus jam seipsiini sacriiicaturus iii cruce, jam- et jo.»iani flnciaum eju.i sd hoc esse poiniittis
jaiiique sacrilicaius in ccena siia dixil : ( Quem ul u discipulis alteiitius orantibus cilo extiteris, et
quxritis ? At illi dixerunt : Jesuin Nay.areniiin. » te iiiorcpanttt venlos el inaie, llat iianquilUiai
Quibus cum respondissot : t Ego sum (/oft.>!. xviii, niagna.
4-5), > verbi hujus fulmine repeiciissi ceciiiorunt XCVill. Aiitor : Conlurhas profiiuliiin mons coin-
iu terram. Qiii crgo fulgorem solis aclerni alhnc «novendo profunda liomiuum oorda, ve! iit seqnan-
(>7 GERF.OHI PRif:rOSlTi UEICHERSPERG. COMMENT. JN PSALMOS. »8
lur, vel ut pcrsequantur eioctos luos : et somm flu- a !es. Cuni enim per niaiie prosperitas. et per vespe
prout vis, arescentibus rani noletiir adversil.is ila erunl imperturbabiles,
etuum ejui cxciias et sedas. ;
prse confusioiie sonitus tnaris et fiu- ul allfriiante se rcruni vicissiludine, sinl eis dcle-
hoiiiinibu»
discipuiis autem luis, cum viderint hsc ttabiles exilus matuiina prosperitatis in vesperli-
«iijiini ;
fieri, ad te lespieientibus ac lcvanlibus capita, qun- nas adversitales ;

quando iii aliero peregriiiationis
redeniptio iUis a te promissa. bujus consolaiioneni, in alteio sui provectus inve-

niain appropinquat
Lcvabunt capiia. id est exbilarabunt cocaa, sci.enles niciit exerciiationeni. Itaque dum crebro Cunt exi-
lus niatuliiii vesperam, et e coiiverso vesperx
post brevein lenipt^staiem, seculuram quietis scter- iii iit
n* iraiiquillitalem. Alia iranslalio habet : Sonum niatutinuni, neutra res illis dispiicebil, seti in om-
ejus quis sulferel .' Id est quis suslinebil illam com- iiibus graiias agent, pra;cipue quando senlienl ex
iiullus virlute humana, sed plures tua Deus ordmatione sibi vcsperam Sabbaii non le-
moiionem? Vere
qni praepaias montes in virlute tna, nebiescere in not!.cm obscaram, sed iucescere in
virtnte lua •
inontes ailos, qujs (ranscendere non vaient mirabi-

prinua Sabbati, prncul cxclusa nocte illa de qua
les elaliones maris, inonics immobiles de qiiibus

beatus Joh rogat : < Ne computelur iii diebus anni,
dicas mari, < Huc usfiue venies, el hic confringcs nec nunieretur in niensibus; sed sil soliiaria iiec
himeiiles fluclus luos (Jo6 xxxvMi, H). » I)um enim 8 laiide digiia. Noctem i inquit, c illam ienebrosns
ceinunt idolDlatrae geiitcs, vcl eliam falsi Cbrisliani, turbo possideat : cxspectet lucem el non videai, nec
creaiur<e potius quani Gieatori, mammona; polius ortum surgeiilis auiora: {Job iii, 6, 7, 6). > llaqae
quain Deoveio, servicnles,iroroobiIilaterasiinu!

libi, de iiocto illa exitiis non erit iii matutiiiuin, ruse noii
atque celsitudiiiem tiirrium sanclae eivitaiis funda- est visiira ortum surgentis aurorae,
tse in montibus sanctis, ad quam revertentes de Ba- Cl. Talis nov fuit iu\ix traditori : de quo legiiur
bvlone cives beati nunc iiicipiunt proficisci, quan- quia cum acccpisset de manu Christi buccellam, in-
doque feliciter pei ventiiri. Ex tali consideralione troivit in illura Saianas, et exivil contiiiuo. Erat
lurbabuntur ips« gciites aliquautx per liniorem auiera iiox. De hac nocte nimium tenebrosa nullus
sf.rviiem, sicut rege civitatis hujus naio el rc-gibug e< fuit cxitus in liiceni inalutiiiain, quia iion egic
orieiiialibus manifestalo, rex Herodes turbatus est, fructuosam pceiiilentiam, licet pcciiiientia ductus
cl omiiis Jerosolyina cum illo ; aliquaiitx pcr timo- rciiilil argenteos male acceptos, diceiis : i Peccavi
rem lilialem : quoniodo apostoli conturbaii sunl et Iradens saHguinem jusiuin (Maith. xxvii,4). > Sera
conlerriti, exisiiinantes post resurrectionem regis nimis fuit haec poeniieiilia nec laude digna ;
quia
bujus, nnn corpus ressuscitatum, scd soium se spi- noo tain fuit de admisso peccalo, qiiam de infatua-
ritum videre! to ejus consilio. Quomodo onim praeambuluH ipsius
XCIX. Neque enim parva est cnnlurbalionis caii- Acliit'rpliel scipsum laqueo suspendit gravi con-
&a , cuin sohi i'c^'is hujus cxisliinatu-r spiritalis scientia torliis , eo quod infatuato ipsius cunsilio
adesse praisenlia suis discipulis, non eliam corpo- pncnovil regnaturum David, cujus regno et gtoriae
rahs. Qiiorum conturbationi apte subvenitnr, cum invidii ; bic ct Jiidas mercatur pessimus , Cbrisii
se iion solum videndum, sed eiiam palp.iiiduin pise- regiin et glori;c iiividus, atque oilieits (ideliiiin dis-
bet Jesus sacerdos ina^nus, in sacerdotibus catho- cipuloruin piiim seiisum, peiquem suuni coiibilium
licis visibiliter et corporaliler gloria et lioiiore coro- paluit essc faliium, duin iiullus eorum sentirct se-
nalis, c«ierisqu« dilectis et cleciis, quibus pcr ve- cum ,
quanivis exeraplo Chusai Aracliit£ Petrus
ram posniientiam vestiraciita sordida suiit ablaia, apostolus Chrisium verum David non corde sed
et mutatorla munda suiit cullata. Similiter cernitur ore negaverit, quomodc ille Cbusai David coram
idem cocispicuus iii buiiis ducibns Zorobabeli con- Absalone denegavit. Nempe sicut illa Chusai deiie-
ftiinilibus : Et h;ec non niodica est bene tuibalis gatio ex prudenti consilio David processerat, qui
consolalio, el male lurbaiis augmeutatio conturba- per illum prophetaverat infatuandum cssc consi-
lionis. lium Acbiiuphel ; sic Petri negalio ipsiiis Clirisll
C. Nain diversia modis lurbabuntur genies et Ji- admissa cst prudeiUi ««jnsilio, non solum ad demoii-
rnebunt. Prino serviliior, deinde qui ex eis credent strandum principi aposlolorum seipsum. qul nimis
filialiler etcaste tiniebmii nonien luum, qui habilant improvide jaclaverat se nuiiquam negaturum , sed
tenninot terrK, id csl uon solum vicini, sed etiam etiam ut per ipsum Pctruin infatuaretur iudx coii-
iu exlremis Quibiis terra; posiii, quando i» omncm silium, duin proptt-r negationera putatns non esse
leiram exibit sodus apostoiorum, et in flncs orbis aiiiicus veri Oavid moriis immalura; perictilum eva-
lerrae vei ba eorum. Yel eiiam quando pcr successo- sit, qui tainen postmodum gloriosa inorte ipsuiu
res «oruni prasdicabitHr Evangelium in toto mundo flarifiravit, faiuumque Juda; Christum regnare no-
usque ad ulliroum terrx. Turbaiantur, inquîn),.i leniis coiisilium, uon snliim viveudn, sed etiam mu-
signi» iuii : priiuo per miracula, deiiide per virtu- nendo aimiliilavit.
tum praeclara et iiisigni.i lacia, quse considerabnnl Ctl. Hic notaiidum qued peccatum Juda; pro-
in eleclis tuis, quibus exilus tnalv.tini ct vespexv de- fiinda nialiiia excogitaium, totiim nuciutnuiii ar
Uctubis, id cst quos iia pcrfeclos esse facios, ut tencbrosum, iicn iiivenit cxilum in lucis maiulinx
enilus rnaiyiini ei vcsper», sinl eisdem di'lcnt.ibi- serenum. Pctri auiem culpa laniiuam caligo \c
;
69 PARS Yll. rSAL. LXiV. SEU LfB. f)E COnRUPTO fiCCLFS. bTATU. 70
speriiiia luce simiil ac lenehris permista , dum A CIV. Tota hsec delectatio exinde provcnit, ijuia
Chi"islnm lingua ncgavii qiieni corde amavit, riagi- tu, Domine, quem decet hymnus in Sioii, nalus ia
lilalc polius quain niaiigiiilala peccanje, exiUiiD ea, Yhilasli lerrum el inebritttti eain. Visitasli ter-
|>rocul dubio inveiiila vespera iii iiiaUiiinufn, quaii- ram lienedietam, de qua dicitor alibi : • Beiicdixisii,
do posl galli caiiUim iMr.c jain propinquanlo fievit Doinir.e, tcrram tuam {Pial. txxxiv, l), > Teriaui
amare. Siniiiiicr mauilinum Pelri scipsuni eiiij;eii- b:inc benedietaiTj a lens maledicla spinas et tribu-
lis ac niniis de se prxsumentis, non iU fuit iucidiim ios gerniinante segregatam visitasti proprio adveutu
sicut matutiniim Lucifcii qni iiiinis maiic oiiciialur, tuo, facius caro iii utero virginto, flos benedicttis
quia in siia lucc non iii Doniino vcl pio Doniiito, de lorra bcncdicla germinans fiaclus benydicti vcn-
seil coiilra Doininuin gloriabatur. Dunique talis g!o- tris. Quoii recognoscens angcliis : Benedicta, inquit,
riatio et prxsuuiptio de odio fuit Creatoris. Peiri lu in muHerilyus. Et item spncta Elizabeib : i Be-
autem pra;sumplio dc radice processit amoris iion ; nedicta, > inqiiii, i tu in mulieribus, et benedicms
qutdem adtiuc plene ccnsurninaii usque ad clarita- fructus venlris tui {Luc. i, ii). » Visitaveras qiion-
tCiD diei, sed quasi raaiuiini adlnsc tenebris jier- dani siei-iles, verbi gratia Saiani, R-lieccnm, Ra-
iiiisti. ExiCus autem fisit hnjus nialuiini Petiu, ct chelem, et eani quse gcnuit Samsonem, vcl Saiiiue-
deleciabilis consummaiio ipsius ainoris usque ad B lem, vel Salomnncm, ac novissime illarn qu« genuit
tantam diurnae lucis oieridiaQam ciariiaiein, cujus Joannem Baptisinam, quo inter natos mulierum non
ipsfi sibi cunscius magistro sciscitanti s»b trina in- siinexil ni:»jor. Sipiem i.-lse matrcs cum fuisseiit
terrogatione an se amaret ? conliueiitcr ei respoii- priilcm sieriies, te visitante viros roagnos genae-
di( : ( Uomine.tu scis, quia amo te {Joan. sxi, IG).> runi ; videlicet Isaac, Jacob, Joscpb, ct reliquos jan»
Puto anima quae sic ainat, ipso amore suo ad ama- nomin:itos viros inclylos. Et ccce plusqiiam Saio-
tum claiuat : i liidica mibi ui>i pascas, ubi cubes iii moii, vcl Samson, vel <inus illoriim cst hic. Virgi-
ir.eridie (Cant. i, H). » Propter quJMl etiam Petro sic nis, in quo visilavit et fecil redeir.piionein plebis
anianli dicitur : i Pasce agnos meoi ; > item : i pa- snsE benedictus Dominus Dcus Israel. Nam pravli-
sceoves meas {Joan. xifi, t7). > in quibus pasccn- ctarum iiialrum sterilium feeundaiio licet ex niu-
dis exitus matutini et vesperae dulectabilis fuil Pe- nere divinas visitaiionis proveiierit, nuili tamen il-
Iro iu meridie cubanli et pausauti, nunc iiuniinenle larum congruit quoi! hic dicitiir : \isitasli tcri-arn
vespera contra lupos vigilanti et laboranti. Qui niet iiiebriusti eam. Sola virgine-j' cariiis lArra singu»
tiiiruin vcspertinus labor, seu etiam ufmeridianus Isiis vlsitalioiiis pnrrogaiiva est snsignis : qua; nnn
fervor, etsi aliquoties gravabat, tameu exitus ejus „ virilis operationis aiatro exculta ; sed per angelum
delectabat. Gabrielera visitaia, el Spiritu sanclo confota, ac vir-
CIIL iliiic alius paslor ovium crebra vicissitudi- tute jVltissiini obiimbiata, conccpit Filiiiin Dei. Sin-
ne matutini et vesperae probatiis 8t exercitatus, liu- giilari ergo visilalione lu Domine ,

quern decet
jusmodi varietatuin delectatus exitu, dicit : « Cupio bymnus, Deus, in Sion, visitasti lianc lenam civi-
dissolvi, el esse cum Cbristo {PhUipp. i, 25j. > Re- taiis Sioii, tt inebriasti eam; rore videlicet sive im-
vera laudabilis est ista delectalio. Quem de talibus brt saiicl; Spiriius, quemaaniouum prjegptaverat
iioii deleclat exire, facile capitur lucris terrenis egregius iile spoiisae hujus paranympbus, qui longe
ulpole quem non delectat promissio vtl eispectatio aiite praedixcrat : I Korate casli desiiper , et nube.;
lucri coeleslis. Qua si aniinus quanluin debet dele- ptuant justum;aperiatiir terra et gerininet Salvalo-
ctatur, uec per matutinum prosperitatis extollitur, rein,etjustitia oiiatur siniui {hai. xlv, 8). » Magnilice
Dec per vesperam adversilatis fiangitur, iiec inter igilur, Doiiiiiie , visitasti teriam, et mirilice iiie-
liujiisiiiodi varietates ipse variatur, ibi babens lixuni briasli eani, de iopreiile voluptatis tu;t; potando il>
cor ubi verum esl gaudium ;

justa quod orainus ut lam, qujB de lerra maleJitta spinaset tribulos gcr-
iuter iiiunilanae varietîtes ibi noslra flxa sini cor- minaiite, ad boc fnit segregjia ut gerniinaiei Sal-
da, nbi vcia suni gaiidia. Ubi enim est tbei>auiiis !> vatorem.
honiinis. ibi delectatur et cor ejus. £st aiitein de- CV. Postquam Iisbc lerra dedil frucium suum,
leclaliu vilis el insiabilis iu transiloriis bonis et fruciura beiiedictum, juxta illud evangcticie saiiiia-
leiuporalibus delicits, pietiosa vero et inininic ia- tionis oracuium : < Beucdicia tu in inuiieribus, et
stidioi>a semperque maasura iu spiritalibus delliiis bcmxlictMS fructus venlris tui {Lue. t, 42) » eodem
;
etxtcriiis bonis, ut est justitia, sapientia, cbaritas, fructu per passionem tiilurato, et per morlem de-
benignitas, ca^teraque htijusniodi ciiarismala bâtas nuc in leria seniinaU>, aiquein ferra niortuo, mul-
snimas delcctaniia nuno ex parte, sed ibi plenarie, tus inde iructus pruvexii jiixia illud : i ISisi gianuin
ubi deleclationes in dexiera tua Ucus in linem Qne fi-umeiui cadcns in terram murluuin fueril, ipsum
careiitein perinanebunt. Quia non de puteo illo hau- snlum manet. Si auteni moi'tuuni fueiit, muiiuni
rientUF, cujus aiiuain libeiiter bibeiitet iteruta si- fiiictum alferit {Joan. xii, 2ij. » Quo fruetu inulto
lient, ibi matinie ubi dives ille sitivit, qui gutlam nnillipliciisli hciiplelare eam ; quoiiiani honor lilii
aqu<e peteui, obliuere non poiuit ;

quia deiectaiio magiiaex parte ascrilêiur niatri, duns ipsa taiiquam
ejus iu sinistra iransierat, nec ad iUam pi^rtinuit regiiia doiniiiabilur in regno filii. Tu ciiim, Domi-
'$, 'Jelectalio qux cst in dcxtera iua. ne, qui moriens i« terrani cccidisti, resurgeiis a
"4
71 CERHOHI PKa.i-OSITl IIEICIIERSPERG. COMMEM. IN PSALMOS.
niOTluismuUjiflr! friictuiualliilisii, quonian» ( asceii- A teclarum pelaul ct accipianl manifesios efli:cliis,
deus in allum captivam duxi»li captivilalem, «iedi&ii quasi panero viise ct intellectus, ita ut pro aqua et
dona bominibus {Eplies. tv, 8). i Per quae doua piitu salutari sil eis inlelleciur. bonus, pio cibo veio
iterum visitasii teriam el iiicbriasti eam, ita iit ejusdem sit effectus manifestus. Huic prxparationi
musto pularenliir esse pleni discipuli lui, quos tuo quidain incieduli contradicunt, et dicunt : < Quo-
Spiritu sic iaebriasti el a semelip.sis alienasti , ul niaai pcrcussit petran! ct (lu vcrunt aquse et tcrreiiles
lerrena corum substanlia coeliius inebriaU'» fieret inundaveruiil ; niinquid ct paiiero poterit daie, aut
umaino ccelesiis. Postquain ergo sic \isila»ti ler- parare mcii«am populo siio? > (Psal. lixvii, iii.)
ram et inebiiasli eain, piius lcrrestres cffecti oosle- Quod est dicere : Quoiiiam pcrcusso latere Ciiristi
stes, I coeli buarraveiunl gluriam Dei (Psa/. xvm, aqiise sapieiiliae dc ipsu latere tenipli eiDuxeruut, et
I) ; > quos ctiam quasi iiuhes iaibriferas misisti intellectiiadimpieveruiit cord^ credentium, ul scianl
super oranen terrain, quam eorum doctrinis visi- (liiid sit peleiidum vci agciuUim; nunquid adjiciet
lasli et inebriasti, Ecclesia saiicla per orbeni terra- buic dono iiitellig^ntia; doiiiim efficieniix? iSum
rum dilalala , quae praeciuro calice passionis tu« quia velociter ciirrii seinio Dei per ora docentium
inebiiala, ol)li\iscitur ea qu;eretrosuiil, exlfndendo vcl calamos scribarum velocitcr scribcnlium, simili
&e ad anterioia, in quibus miiltiplicasti locupletaic
B velocitate sequetur obidiciilia qua praecucurrit in-
eam, quia multiforrais graiia; donis ditasti eam, tcUigentia ? Rftvera sic ille pr;edixit fiilurum, qui
qux hnc ordiiie perveneruiit ad eam. alins dicil : t Pupulus quem non cognovi servivit
CVI. Primo : Flnmcn Dci replelum eit aquis. U niibi, in aiiditu aiiiis obedivil niihi {Psal. xvii,
esl prior populus, ripis maiidatorum l>::<.'aliuiii liuii- 47). I Mira velocitas obcdiciitia;, quae conies esl
latus, ciijus piopter (xigiiam benedictionis veiiam audienti:e ':
ubi iion post audiluni auris coiisequitur
pene dcsiccatus fuii alvcus ;

quia tamen in pingue- obedientia injuncti opeiis, sed i in auditu, > inquii,
dine terra;, et in ron: co:li desuper erat bencdiclio ( auris obedivil roihi. •
ejus, eo qui)d cuin Esaii deientus et occupalus ve- CVllI. Porio de his qui tardi ct claudi vialorea
iiaticne carnium ,
peiie solis carnalium el lorreno- pedem iiitelligcntia! fannm habont et forleni, pedcm-
ruin bonorum lactabalur pvoiDissiunibus et cxspe- que inobedieniia; dcbileni port.tnt et suspensum,
clalfonibus, usque adeo ul ipsi quoquc apostoli de coiisequenicr adjungitur. i Fiiii alieni menliii sunl
populo illo elecii, ciica priuiordia sua sentirent car- mihi, tiiii alieni iuvelcrati suni, et claudicaverunl a
iiaiitcr de regiio Dei ;

popiiliis, inquam, ille in pau- scmitis suis>()tt(<.,'iC).>l!loium piocui dubio illa cst
cis exindc vocatii- Uumcn lic\ iioininaiur,el est. Nam f.

murmuralio, qua diritur: i Quoniuui percussil pc-
cxteris, velut .iquis lacunosis, Isaizs impropcrat tram et fluxerunl aqua: et torrenles inuiidaveruni,
dicens : i Quia de aquis Juda OMStis {hai. \lviii, uunqiiid el panein potrrit dare aut parare meiisam
i), I id esl qui taniuminodo sccuiidum car.iis llu- pojiulosuo'r> {Psal. lxxvii, 20.)Audiuiit istivcrbum,
Kum, el non sccuiidum Gdei fruclum, semen JuJa scd oiic.iire difloroiit. .\udiuiil signum quo ad Ec-
estis. Etenim secundum convcrsationis veslrx igno* clesiam \ucaiilur, scd viMiirc ditlerunt. Quod est di-
biliiatem, semeu Chauaan et non Juda estis, (|uia cerc : Num qiii.i facile magistris esl impcrarc, simi-
pater vester Amorrbaeus et nialer vestra Ceilia:a. liler facile discipiilis esso pot:'rit eoriim prxcepta
Islis ergo velut aquis coenosis jure arcsccntibus et servare? Audiunt inliinsecum sancii Spiriius con-
dellcienlibus, flumen Dei replotum est aquis in veris siliuni, quo iltc suggcril aliquid faciendum, sed ac-
Israelilis qualium unus fuil ille, de quo ipse fons quiesccrediffciuiil. Ideo audi>il Duminus et distulit.
tlumiuis hujus ait : i Ecce verus Israeliia, in qiio Aiidivilcorumpetilionein, sed disiolii exauditionem,
dolus non c«t [Joan. i, 47). > Tales luerunt omnes Audivileoruni gemitus in liibulatioiiibus , sed dis-
apustoii, excepto Juda, qui exiorai dc ai<uis Juda stiilileos liberare de ipsis. .\iidivil supereos inimi-
penitus alienus a lidei ejus nobilitaie. corum iiisultaiioiiem, sed disiubt iiliionem ac defcn-
CVli. Hujusmodi ergo aquis reprobatis lanquain D sioncin. Nam dc dootriiu sane inielligiiiir quod di-
putridis ci ainaiis, fluineii Dei purura et dulcc rc- ciliir : 1 Si qiiis siiit, vcniat ad me et bibat, ei de
plelum esl aqui:-, qnando sedeiitibus apostolis in vciitrc cjus liuent aqu:c viva; {Joan. vii,5i). > llem ;
uno ccenaculo, i lactus est repenle do toelo sonus I Qiii bibcrit aquam quam cgo dedero ei, non siiiet
adveuienlis spiriius veberoentis, el replevit totam iterum ; sed aqua quam egu ci do, Tiel io eo funs
domum ubi eiant sedeiitcs, ci roplei^. sunt oniiies aquae saiicniis in vitam a;torii:im (Juum. iv, 15). >
Spiriiu saiicio {Act. ii, t). > Qiiibus ita polatis, iic CIX. Hujusmodi aquis ven:»' viveniis replotum est
cibi rieesset copi:i, parnsli cibuin illorum, ut anua flunien Dei, quando Spiritus sanctus in liuguis ve-
sapientix saliitaris potali, cujus veriiatis adim- niens aposlolos docuit, et inlellcclu adimplevii corda
pleiidae habuerunl intelieclum, cjus quoque adim- eorum: quibus cito et ultro inieilectx '.erilati ac-
{liela; viderenl elTeclum, quasi pancm solidum. Ne- quioscontibus etquasi niuslo pleuis, ciio et ultro
que veru id casu accidit, quonium iiu esl praipuTaiio parasli cihum illorum, videlicet opus perfectum, et
fjits cibi, quo cibantur eiecli, nl primo inlelligant bun:e intelligentise bonum efrecluui, de quo dicas:
i|uid petere vel desidorare deboant, piirificante et < Meus cibus est ul faciam voluniatem Patris mei
.
reficienle Utos aqua sapienlla; : deindc rcrtim, inlel- (ibid., 5i). 1 Erat quipp^ iu (tiscip:ili3 obcdieatia
75 PARS VJI. PSAL. LXIV. SEL' LIB. DE CORHliPTO ECCLKS. STATU. 71
sine nior», in qua pancm dare ac meiisam parare a pcrsolvenda. < Praeposiio, in<)uit, laiiqiiain palri
populo siio Deo fuil in proiiiplu ; sicut econlra idein obediatur; » ut videlicel is qui obedit potius aniore
loqiicns in apostolo suo, in proinplu habet ulcisci (iliali quani timore servili ad olMMliendum pcrlra-
oninem inoheiiieiiliam. hatur, ei is cui obeditur, licet citrumque slt iieces-
CX. Ideo Pelro jam potato per infeliectum, et esu- saiiuni, tamen plus optet amari qiiam timeri; amari
rienii eQcctum, de coclo dictam est ; • Macta, et ut pater, non tinieri ut doiniiiiis. Non enim potcsiaie
manducn [Act. xi, 7;. > Parala in conspectu cjus dominanie, scd ciiaritate serviente se felicem repu
inensa multis cibariis plena, iii qua erant auimalia labit, qui licct honore coram honiinibus nominetur
leirestria et volatilJa coeli, quia dc gentibus conver- et sit pr-xlatus, limore taiiien coram Deo eliam sub-
tendi erant aciivi et coniemplalivi, in Ecclesia Dei jectorum pcdibus orjl substraius. In liiijiisinodi
fuluri et in corpus Petri transituri per obedienliam praeiaiis apostolicae vitse sectatoribus el apostulorurn
siiic mora exliibeiidam, qualem primo in domo Cor- successoiibas post ipsos, Flumen Dei repletum ext
nelii cenlurionisex gciilibus invcnit Pelrus, ei ijiia- aquis, utsupia est exposiliini de ipsis aposlolis. Et
lem in Uegiila sua commendat venerabilis Paler tu Deus, paraslicihum iltorum sicul ct aposlolorum,
sînctus Benedictus. i dando cis primo sanum intcllectuni, quasi polum,
Primus,
inqnit, bumiliialis
gradus, est mora. Hatc convcnit B dtinJe realem effeclum, quasi cibura solidura.
obedieniia iine
his, qtri nihil siIh Christo cliarius aliqaid existimant, CXII. Yel eiiam pumen Dei repletum eu ai/uis,
seu propt«r metum gehenn» vel glrtriam vilse siei- dum crcdituni est verbum Veiitatis in Scriptiiris.
nsp, raox iit aliquid imperaluni fueril a majore, ac Et tu, Deus, parasti cibum crcdentium, dando illis
si divinitug imperetur, moram pali nesciunt iu fo- tui corpoiis ef sanguinis refeclioncm vivificam,
ciendo. De quibus Doininus dicit: fObauditu auris cunetis incrednlis denegatam; fiioiiiam ita estprce-
obedivit mihi {P»ai. xvn, iji). » Et iterum dicil Do- paralie ejui cibi, at primo cre<iaiur, deinde acci-
minfts : c Qui vos audit, me atidil {Luc. x, 16). >
piatiir. Solrs quippe credeiitibiis dici coiigruit:
Ergo hi tales relinquentcs slaliin quK su> siint. ft « Accipite el maiiducate. Hoc est corpus meum
»oluntatera piopnam deseientes, mox cxoccopatis {Matth. xx\i, 26). >
maniiius et quod agebaiit iniperfcclum rclinquenlcs, CXin. Bivos ejus inebria. Quando toullilnitinis
vicino obedientije pede jubentis vocem factis se- credentiuin cral cor unum ot anima una in Deo,
quunlur, el veluti uno momenlo pra;dicta m^gisHi neque adhuc facta esl eorum inler gentes disporsio,
jussio et perfecta discipuli oper« in velocitale limiv- sed erant omnes disripuli pariler in eidem loco, ac
ris Dfi amb% res commuiiiler cilius explicantur, pcne oinnes in eodeni sanclse coiiversationis propo-
*'
quibus ad viiain Selernara gradiendi amor iiicunibit. sito, nulla fuit adhiic fiuniinis Doi per mulios nvos
Ideo angustam viam arripiunt. Uiide Dominusdicit; divisio. sed insiniui fuitomnis aiiiiarum cjus pleni-
« Angusta est via qiise ducit ad vitam {Mattk. vii, tudo. Fliimen quippe Dei proprie dicitur, ciijus foiis
ii); » ut non suo arliitrio viventes, vel desideriis et origo ipse Deus invonitur, qui liujusmudi coiiver-
suis el voluptatibus obcdienles , scd ambulantes satioivis qualem apostoli tcnueruiit solus est auclor
alieno judieio et imperio, iii cienobiis degenles, et inslitutor, cui et dicitiir : < Domiiie, apud te est
abbatcm sibi prjeesse desiderent. Sine dubio hi fons vitae, ct in lumine too videbimus iumcn {Psal.
lalcs inam Domini imitantur sentontiam qua diclt: XXXV, iO;, > Eons apud Deum fuiiiera, Deus Christus
4 Non veiii fucere voluntatem meam, sed ejus qui apud Pairem. Non tameii duo foiites, sed unus
misit me, Palris {Joan. vi, 58). » Sed haec ipsa obe- fons; qiiomndo non diio dii, sed unus Deiis. Inde
dientla luncacceptabilis cril Deo et duicis hoinini- proccdens ombonim Spirilus qnasi vena uiriqiic
bus, gi quod jubetur, non tepide, non tardc, noii consubstantialis, aposloloruin peclora iiivisibiliter
Irepide, aut cum murniurio, vei responso nolentis pciirtravit, et sic in eis pumcn Dei repletum esi aijuis
efliciatur : quia obeiiientia qus majoribiis prKbe-liir, adbuc in angiisto Jud;E.-c loco adunatis; qiiando, ut
Deo exliibelur. Ipse cnim disil : t Qui vos audit, j)
dictuin est, eraiitonines discipuli pariter in eodem
me audit {Luc. x, !G). » Et cum bono animo a di- loco, siib indiflerenii unius communis viiae sancto
scipulis praiberi oportet ;
quia hslarem dalorem di- proposilo. Deinde facta discipulorum dispcrsione,
ligit DcHS {II Cor. ix, 7). Nara cum malo aninn) si lanquam (Inminis unius in mullos rivos diduclioiie,
obedit discipulus, el non soluin in ore, sed etiam in alios discipiilos del«ctabat esse oinnino solilarios,
corde, si murrouravcrit, eiiamsi iinpleal jussioneni, quornm disoiplina pepcrit monachos. alios Eccle-
larnen acceplum jam non eril Dco, qui cor ejus si.ê doccridae ac regend» occupatio retinuit, quorum
rcspicit miirmurantis, et pro tali facto nullam con- insliiutio viguil in clero ad communem vitam reli-
sequilur gratiam ; iino poenarn murmiirantium in- giose ordinato. De gentibus quoque ad fidem con-
currit, si non cum salisraclioiie emendaverit. i versse multitudiiiis, tanquam unius fluminis iu mul-
CXI. Pori in Regula beati Augustini, ubi dicitiir : tos rivds dislinctio facia est : aliis ad continentiae
«Praeposito tanquam patri obediatiir; i licet verbis pronositum restriclis, lanquam in angustia riparum
paucissimis cadeni commendalur obedientia, non SH» devotionis aquam in omnimoda purilate con-
Bervill pigritia ct tanquam ex tristilia
indevotione, seivantium ; aliis nd conjugiiim legiliinuni rehxa-
el iiecessitate, sed cx fllialis cliaritatis bilariiatc lis, voiul aquis in plaiio decurreniibus, av proinde
Patiiol. CXCIV. 3
:
CERHOHI PBJEPOSITJ REiCIIEnSPERG. COMMENT. !N PSALMOS, %

lulum quiJcm Irahenlibus, vcrumtamen se ad sui A coniiiieniium viia non iii oniiiibus eamdom profiten-
fonlis origincro tciicntibus, et ideo eompulanda; tibus csse polest uniformis, MuUiplica genmina
Ruiil in rivis ejus : quemadmodum quondaro Jor- ejvs ; ui qui polest capere capiat sanciLiaiem vSi-gi-
iiane ad iransilum Jesu diviso, pars quae ad fontem nalem cura beala virgine Maria, et ejus procnratore
sc tcnuit, rivinomen retinuit: quae aulem disciss;e Joaune evangelista. Qui liaiic noii polesl capere,
a fontali origine in mare Mortuum defluxerunt, al- post publica peccata perpctrata capiat contincntiaut
Tco carum pcnitus desiccalo, rivi nomen perdide- poenitcnlialcm cum Mattiisro evaiigclisla et Maria
runt, et ipsse tanquam non essent pcrieiunl ac de- Magdalena. Mulliplica eiiam in iiuc gcnimina ejus-
fecei unt, siioque defectu viam populo Dei patefe- dem vitae, ut sinl mulia coenobia regulaiia, uniiis
ceriiiil. quidcm puritaiis et sancliialis, verumtamcn pro

CXIV. Nara sicul in libro Jesu Nave legitur, ipso distributione mullifonnis gralix, sit eis consuetuJfi
cum arca foBderis per medium Jordanis alveum multifariam mullisque muJis distincla, secuiidum
Iraujcuntc, aqux supsriores ad instar inontis exal- qiiod legitur Joseph vestitus una quidem talari tii'
tatse, procul videbaiilur, infeiiores autcm defluen- nica sibi a palre suo parata, qu» tanien unius colo-
tes el delicienles omniuo disparuerunt, quarum in risnon fuit, sed polymiia, variis scilicet colorihus
!ocum sic vaciicfactum postca superiores aquae de- distincta. Sic assistat regi prx &liis hominum forma
scciideriint. Sic percant, sic ad nihilum deveniant specioso formosa el speciosa regina, uno quidem
Uaiiquam aijua decurrens, omncs impiorum sects, vestilu deauraio perornala, sed tamen in llmbriis
qua- piopter iiomen Uhrisiianilatis et baptismi sa- aureis circumamicta; videlicetpro diversarum ec-
cramcjituinvidenlur esse aquae Jordanis, cum tanien clesiarum scu etiam personarum diversa qualitate
desectsc sint a vcna fontis hujus nonsinis. Pereant vel consuetudiue, ut qui potesl capere capiat et te-
7>c deiiciaut, suoque defectu popuio Dei viara patc- neat rigoreio paacis ct solis fot tibus imitabilem : qui
faciant, veris quoque aquis Jordanicis de fonte suo boc non potcst capere, capiat condescensionis dis-
pcndcntibus alveum suum suo dcfectu et discessu cretionem pueris etiam seu feminis tolerabilem,
vacuiim relinquani. Inter caeteras auieni scctas pe- qualis crat in Ecclesia primiliva sub ea discrciione
rituias, ut jain Deo gratias mult* peiieruiit, etiam ordinata, ut non solum fortibus viris, verum eliani
illa secta pereat clericorum et ad nihilum deveniat, fragilibus femiiiis esset religio ipsa porlabilis. £l
quacsanclis Palrihus dcscribentibus nomea habrt erat in eî Stcphanus plcnus gratia et fortiiudine,
acephalorum, quod interpreUtur sine capile, ut ex sed isministrabat fiagiliiali feminex. Vacabant illi
hoc intclligalur etiam vita quse sine capiie membris q majorcs orationi et ministerio verbi; salagebanl roi-
non esl oninino caicrc, quorum conversatio vaga et iiores circa frequens miiiisteriiim viia prxsenti ne-
dissoluta nusquara inveuitur in omnibus legulis ab cessarium. Crat omiubus pariter inajOribus et mi-
evangclic» vel apostoIi<!ae doctriii» fonle seu fiu- noribus cor unura et anima una in Deo, ncc quis-
niiiie dorivatis, cum ncque secundnni canones vi- quam eorum suumvel habebat, vcl dicebai.
aliquid
vant, neque coRnobiialis vita; scrvcnl regulas, a SeA tameu disiribuebatur noii omnibus xqualiier,
fonie scu flumiiie Dei quod replctum est aquis deri- qula non aequaiiler onines T.-iIebant: sed potius uni-
saias. Ut autem flumiuis hujiis iinpeius la^tificet ci- cuique sicul cuique opus erat, videlicet alii plus,
iritatcin Dc! usque in rtnem sseculi ; tu fons luminis alii miiius, prout cu'que fuit necccssariuin ; quia
liuius puiissimi rimaejui inebria, nt iiec ex defeclu nequc fragilcs angariabar.tur a furiibus ad arcliora
personarum, nec ex dcfuctu virtulum jit ulla inopia suisquc viribus inajora, iieque fortes ab inlirrais
in orani couversatioue sccuiuluui regubs evaiige- iiahebantui- ad laxiora solis dcbilibus congruentia.
licas el aposlolicas ordinata, eiiam in conjugalo- Sic flumen Doniini repletum fuit aquis, ul eliam
nini vila secundum legem divina" justitis disposita. in teiuporalibus adjumeniis r.on essel quibqii.^xtn
Aivos ejtis inebria, ut primitus viia continentium se vgens inler illos.
a vino In qiio est lusîiria, id est al) oinni bujus D CXVI. Eadem nunc pleuiiuJo rivi5 ejns ofitalur,
iBundi vanilale iUecebrosa, vino meliore incbrielur, cum iticitur : Rioos ejus inebria, mutiiplicn gei;iini-
implcntc iUam Spirilu sanclu, juxta illud Apostoli na ejus, ut nihii desit in ulla gratia vilx arctiori e(
i Noliie, > inquit, < inebriari vino, in quo est Iiixu- caste scctantibus discipUaam a sanctis aposiolis
ria ; sed implemini Spiriiu sancto, loquentes vobis- ordinatam, et a summo puritatis fonle derivaiam.
ineiipsisin psalmi^ ct hyinnisct canlicis spiritua- Sed quia non omnes capiunt hoc verbum, ut ogre-
iibiis, cantantes et psallentes Deo ia cordibiis vc dientes de Sodoma staliin festineut conscendcre ad
stris (Ephes. v, 18). > moniis altiora ; sic concessiim fragilibus remanere
CXV. Quoniam cigo le decel hpnnus, Deas,in in Segor parvula et inudica, quia modicara habent
Sion, psallcntes et hymnizantes personas ita iue- virtutera, ncquc idonci sunt ascendere in montera
biia^ iii nihi! cis dcsit in ulla gratia exspcclantibus Domiiii, aut .^larc in loco sanao ejus, quo innocciis
revelationem Dumiiii nostri Jesu Cliristi gaccidotis roanilms el mundo corde asccndit sociaius in sexio
roagni, roduccniis de captivitale popuiura suum, et gradu ocio beatitudinum Lealis illis, qui mundo cor-
rcxdilicantis tcmplura sanctum suum Chaldaico de Dcum videbuut. Sint isti ininoribus et inferiuri-
igne avaritix et liuuriac conDagratiim. Quia vcro buK bcatitndinum gradibus contenti ; viHclicei beali
:;
77 rARS VII. PSAL. I.XIV, SEU LIB. DE CORRUPTO ECCLES. ST.\TU. 78
piupeics spiiilu, beali mttes, beati liigenles, beali A El primo quidem adveiitii iii muiuliim Filli D«i bibi
esurieiites el siiienics jiisiiiiaui, beati misericordes. aedificanlis donnim |ira'C,ursori.';, uniiis in anyiisti»
quia pe: 0|icra miscricoi-diae miindaiidaet purificanila Ju(l<c;e loco suffecerilpnccitiiiiim. Std nniic aiitesc-
est viti ccnjugatorum ; ut qui utunliir hoc mundo, cumhini advenlum, ciijiis illusiratiosic ATitichiistiis
lanquam non uiamur, el q;ii liabcnl u.vores, lan- pnccipuus princeps Babyloniae destriuMulus, •ti lem-
quam iion liabeiiles sint. « Volo, > ait Apostolus, pluni ab illo desiruclum refoiistruendum osi, nou
tjuniores niibere, iilios proerearc {/ rim. v, 14).s i:iiiis puto sulTicict praeco; scd ut in ore duoruni le-
Itcm : «Unusquisque I.iabeal uxorem suam, et una- .slioin omne verbum, duo tesles, dux clivie, duo
stet
qua>que habeat virum suuni {Eplies. y, 55),» pro- candelabra, dus luccrnae ardentes et lucentes exi-
pler fornicationeni scilieet vilandam, et propfcr so- guniur ad fugandas tencbras per Anlichrisiuir se-
bolem prucreandam. mlnatas, ct in lolo mundo sparsas.
CXVII. Taiibus documeniis velul quibusdam stil- CXfX. De his duobus tcslibus el secundi adven-
lieidiit irrigaia , imtabiiur germinans terra, flumini tiis pr3?conibus magiii et sancti Patres varia di-
Dei repieto aquls ita contigua ut, elsi non possit cunt. Naiii pliires quoriiin bcaiiis Greporiusestprae-
inebriari inlcr rivos ejus, taroen in stiilicidiis ojns cipuus, Eliam ct Heiioch asseriiiit eorporalilor Vi-n-
l£tetur germinans, dum ex bene ordinata viia coii- D tuios, ct cisin Anticlirislo piigiialiiros, alqiio ab illo
jngatoruin provenit germen bealorum beneque di- corporaliter interficicndos. Alii, qiionim vir iilu-
sciplinatorum filinrura seu liliarum, et fructus bo- sliis llioronymiis est pra?cipuus, Moyseii cl Eliam
iiorumoperum.Dcscendant hiec stillicidia superier- diKis jain ilesignalos testes inlerpret.-inlor, qui cum
ram, et gei-minare eam faciant. f Roraie vos, cosli,
Doiniiio in nionle apparucrunl : quos c! .Malachias
desuper, et nubes plu.int justum ; aperiatiir terra, nonilnalim espriinit dicens: «Mrriiieiitotclegis.Woysi
et gcrminel Salvatorem (ha. xlv, 8), > Aperiatur servi mei, qua» mandavi ei in Hoveb »d omiiem Is-
sanae doctrinx acquiescendo, et germinet Salvato- rael, pr;i!cepia et judicia. Ecce cgo 10111,1111 vobis
rcra Christum, Dei virlulem et Dei sspientiam in Eliam prophetam, aiitequam veniat dies Domini
suis fructibus oslendendo. Descendat haec ipsa Dei magnus et horribiiis ; ei convenet cor patrun» ad
virtus el Dei sapientia siout pluvia in vellus, et sic- lilios, ct cor Uliorum ad patres e^riim, ne foiie vc-
ut sfUieidia siillaiitia super terram, ut et ex plu- iii.nm, et pcrcutiam lerram anailiemate (Malacii. iv,
via hujusmodi vellus virginaiis propositi repleatur, -i-C).» Locum hunc perlractans beaius llicronymus
et in slillicidiis ejus laetetur germinans terra con- ail i'iier ca;tera : «Post Moyscn, cujus inandala spc-
jogatonim, ex boc utique laudabilis quod elsi iion cialiier docuimus esse servanda, Eliain dicit esse
f
penilas abstiiiet a vino in quo est luxuria, qucmodo miKenduin. Moyse legcm, iii Elia proptteliain si-
In
virginitas a tali vino est omnino aliena ; tamen fru- gnificans, dicente Abrahani ad quemdain divilein
menium eteciura et viniim germinans virgiues in fru- purpuraliim •llabenl Moysen et proplietas
: aii- :
ctii eju3 invenilur, dum plebs benedicia ex legiti- diaiit illos {Luc. xvi, 29).» £t floniinus atqiie Sal-
mo coiijugio nascitur, qualis fuit bomo missus a vator transfiguratus in inonte loquenles secum ba-
Deo natns de legitimo conjugio beatus Joannes vi- bet Moyseii et Eliani in candidis veslibus, qui el di-
num et siceram noii bibens, et omiie immundum non cebant quse passurus essel in Jerusalein. Les
ei
inaiiducans ; in cujus nalivilale quia muiti gaude- ciiim et omnis piophelariim chorus Chrisli prahli-
bant, iaetabatur et ipsa germiiians lerra iVumeiitum cat passioiicm, Ijîiur anlequnm veniat dies Oo-
hoc eiecluro taiilse Ifeiitix fore causain. miiii, et pcrciitiat Dominus lerram aflathetiialc, si»i!
CXVIIf. Vullis audire qiiae vox exsullationis el omnino vei subilo, ul Sepiuaginta transtuleruHt
laniliae in terra ilia sonuerit ? iBenedicfus Dominiis lioc enim signiGcal ajoSi!», niillet Domimis in Elia,
Israel, qiiia visitavit et fecit redemptionem plebis qui iuterprelatur D««« nieu$, et est ie oppido Tbes-
suae {Lnc. i, 68), i ait pater pueri. Etad ipsum piie- bi, quod conversioncni ct pfenitenliam sonat , om-
rum faciens apostropham : «Tu,» inquil, «puer, pro- D "*"• proplielarum chorum, qui conveiiai cor p»-
pheta Altissimi vncabcris ;
pra-ibis enim ante faciem trum ad fllios, Abraham vidclicct, et Isaac, ei Ja-
Domini parare vias ejus {itid., 16).* Memor saiie cob, et oraaium proplielanira, ut credact posteri
fuji promissionis angelica>, qua dictura fuit; «Ipse conim in Doniiiium Saivalorero, in quem el iUi cro-
priBibit antc illum in spiritu el virlute Elise parare diderunt. Abraham enim viditriiem Doniini,ct Ix-
Domino plebem perfectam {ibid., 17).» Gratulabaiur tatusesl. Sive cor patris ad filiuni, id esl cor Doi'
et inater, atqoe vicini ejiis congratiilabanlur ei, nt ad omnem qui spiriium adoptionis accepit ; et cor
vcras coniprobaretiir scrmo angeli dicenlis; lEt filiorum ad patreseorum, uiei Judasi et Christiaiii
multi in iiativitate ejus gaudebunt {ibid., 14).» Ju- qui niinc inter se discrepant, pari in Chrislo reli-
cunduin speciaculum videre in una domo fluviura gionB cnnsentiant. Unde dicitiir ad apostoios, qui
Dei leplelHiii aquis, dum filius sdhuc ex utero ma- seiiiinariuin in loto orbe Evar.gelii prodideruni
iris rtpleius est Spiritu sancto, et rivos ejus ine- ifô patribus iuis nati sunt tibi 6tii (Psaj. xliv,
brlatos, diim parens nati merilis ulerqno abdita 17).» Si enim Ellas non cor patruin ad fiiios anle
paiidit ; et terram in stillicidiis ejus laelaiitem, dum coiivertcrit it cor filioruin ad patros eoruin, cuiii
vicini Ijetaniiiim parcntiim eongialulaliantur ei.?. venerii riies magiiiis ot horribilis ; magnus saiictis,
79 GERHOHI PR.EPOSIT! REICHERSPERG COMMEM. IN PSALMOS. iO
liorribtlis pixcavoribiss ;
pcrcuiiel verus et juslus A lii Beqiiara, lilii ir*, filii gebennx, ul iu eorum mul-
judex, non c<e!os nec eos qiii vcrbanlur in coelo, litiidine peregrina cssct paucitas electorum : in qui-
sed terram analliemate, qui faciuiil opcia lerrena. btis germiHaiidis lcira muliebiis condilionis eiat
Judxi cl judaizantes bxieiici suuni Cliaii! putant pene »terilis, multiplicalis xrumais et conccptibus
esseveniurum et reslitulurum oninia. UinleelCbti- malorum liliorum, quos taiiquam spinas et Iribulos
Btn in Evaiigeiio proponitur qua;$lio ; Quid quoJ ullru germiiiavit iiialedicta terra illa faminea, peno
tPharisxi dicunt, quad Elias venturus esi ? i (Muilh. sleiilis bonorum et fertilis malorum germinum ut'
XI, U.) Quibus ille respoRdil : < Elias quidein ve- que ad illum (7) beniyintatii tua, el campi tui repl*-
r.iei ; sed si creditis, jam venii : > iii Elia Joannem bumur uberlate.
inlclligens. CXXi. Aiinus benigniialis esi, quo apparuit be-
CXX. Uaec dicente sancto Hicroiiyrao, non est nigiiitasci humaniia.s Sulvatons noslri Oei, con ex
incredibile , sensu Judaico reprobaio, Moysen et operibus justiti* quoc fccimus nos, sed secuudum
Eliaiii, leguni esse et prophcliani : quibus jant dili- suain raiseiicuidiam salvos nos f;iciens pcr lava-
grnier cxposilis, et in omiii auuitorio loiius Eccle- crunn regenerationis et rcuovationis, qui pcrdili era-
siae propositis, quicunque iioi! obedierint, jicqtie si mus per fueditaicm generaiioui.-i, ei culpam antiqusB
quis cx morluis resurrexerit, eredent ei ; neqiift si
" praevaricaiionis. Unde ctiam sancies vir iu bene-
Elias corporaliter, ul Judxi ei judaizantes pulawt, dictione dulcedinis praeveiitus, qua bcnedixerat Deiis
veneril, credciiiei ; neque si Henoch et Elias, qui, ante peccaliim primis parentibus, diceiis : «Cre-
ul beaius Grcgorius ait, mortem diMulerunt, non scite el multiplicainiui et repletc lerram (Cen. i,
cvaserunt, visibiliter appaieant, ut cuni Aiitichristo 2i) ; > lanien conqueiilur riicens : lEcce ciiira in
pugnaiites, el c]u» lyiannidem loleranles mortis iniquiiatibus coiiccpUis sum, el in peccalis conce-
debitum solvant, ut plures cxspeciant, credent eis, pil me iiiaicr inca (/'sa/. l, 7) . Sed quia inceria
qui Moysen et prophetas non auJiunt, qui calhoii- ei occulta sapicniix bei Oeo manifeslanle cogno-
cos doctores ia apiritu ec virtule Moysi ei Elix lo- scciis, non ignoravitse de bcnedictiunepotius quam
ifuenles contemnHui ;
qui de oppido Thesbi, quod de malediclione ad niulierem facta in mundum ve-
iiiterprctutur contertio vel pteniienlia, surgenlcs et iiisse ad abolendas niaculas carnalis conceplionis
suo excmplo alios ad conversioncm et poenitentlam et generationis, proplietat sibimct Ipsi iavacrum
provocanies, despiciuiil el sequi nobjnt. Hi doni- regeiieialionis, dicens : lAspcrges mc, Uoroine, hys»
que non super flumina Babylonis residentes flendo sopo et mundabor; l^vabis ine ut super niveni de-
incaptivitaieBpiranl; sedeisdemniiininibus immcrsi £ afoaboi [ibid., 9).> Igiiui' istclicet natus anle annuin
-vclut pisces, de reaedificando iiido sancix civitatis benignilalis, pertiueic sc tameii dcmonstrai ad hunc
et lcmpli Hon curaiit. Attamen hi qui super flumina aiinum ferlilcm cujus lota corona per circuluni
Bsbyloiiis more avicubrum scdeiit, iiidum stium resii;c revoliitionis est benedicla, et co|>iosa ubertalis
quiruni, canendo assidue : Te decet hymnus, Deus, (luctibus reft-iia, secniidum quod^cripluiiiest : lAp-
«H Sion, ei tibi nddelur toium in Jerusaiem. Exuudi prchenJet mcssiuin irilura viiidemiara, el caicator
oralionem meam. lilis ergo incipientibus profici- uvx milientem semcn {Lcvit, xxvi, 5j.i Quod est
sci , n« desint prsecones aut prsecursnres .Mtiysi et dicerc : Taiiia cril inessiuin copia in horrea Domini
Eliss, vcl AggsBO et Jeremia', velsecuiulum aliorum congregaiida, ui niuliitudiiie segelum considerala,
•ensuni, Henoch ci Eliiie consimiles ; in spiritu visit rogandus Doniinus initiere vel ejicere operarios
dclicet et rirtuti: illorum loquentes et agcntes ; flu- mullos in messein mullam : quibus meienlibiis et
men Dei repletur aquis in viris omnino spi.^-itnali- triturantibus, prx nimia copia Irugnm prolongabi-
bus, et ut illi mulliplicali abundeni, in sliUicidiis tur opus meteiitlum ac triiurantium usque ad vin-
ejiisdem flnminis rigata Ixlabitui' gerniinans terra, demiani, iu qua cdU'.aior uvx plurimse diu occupa-
sccundum illius benedictionis gratiani, qua dictum lus apprehendet milienlcm semeu ad aiteriuii mes-
csi in principio. iGerminet terra hcrbaiu vireniem, ^ sis prxparationem. Qua tandeiii, liniio et in se re^
ct alTcrcntcin semen, lignumque pomiferum secuu- duclo anno beiiignilati», cuUigeiiiur omnia uzaiua
diui) genus suum {Geu. i, II).) NuUa in liacenun- usque ad illain niessem toleranda.
tiatione mentio est vel spinarum vel tribulorum ;
CXXIl. Kcce sic benedicclur ani'.i hujus corona,
quibus teria maledicta «st post peccaium, Deo di- ul pcr lctum e]u6 rirculum redundel copia, nunc
cente : iCum operatus fueris terram, non dabit fru- meieiitium aeu tritdianlium, nunc vinderaianiium
clos suos, sed spinas et tribulos germinabii tibi \el uvas ciilcanlium, denuoque seminantiuni, siu«
{Gen. 111, 18).» Talibus in gcrminibus non lajlabi- inten cplioiie tani jucundiB agriculiur.r. Tempus
lur gerniinans lerra pcccato primi parenti^ Adsepol- primx nieivsis illud tiiletligitiir, quo duniinus niei-
iuta, propter Tcrbum peregrinatlonis a diabolo per sis ait primis messoribus : i Levaic oculos vcstrns
serpeniem susurraium. Naro ex qtto dictum est mii- ei videlc reîones, quia alba^ sunt jaui ad inestem
lieii » :MuUipticat>oxrumnrtset concepl-js liios(i/'id , (Joan. IV, Z-i}. > Ileiit : i Messis quidrm mulia,
lii) ;> ila suni inultiplicata geniinina viperarum, li- opevarii autem pauci. Rogate crgo dominum mes-
(7) Vidctur deesse aliqnid vitio i)pogr. Fortc legenilmn, ad illud : Senedices coronct auni, elc.
:
81 PARS Ml. PSAL. LXIV, SEU UB W. COnULPTO . KCCI.ES. STATU. 82

tis , ul miltal nj)erarios iii n!ess«m snaiii {Malth. A in «gro suo. Sed cum dormirent hoiniiics cjusdem
u, 57, 58). > Tuiic enim lonvertend* non solum agri custodes, iuiniicus homo superscminavit 7-iita-
iiinitiuidinis eredcnliiim ex Jiidseis, qoibiu coi- nia in mcdio trilici, el abiil. At ubi zizania niuiis
unum et aiiima uiia cral futiira, sed eliam isuilti- prsevalentia triticum suffocant, ct sola ipsa otcu-
tuJinis gcntium vlvas aqiuis polcntiuin , tcinpus pare niluiUur agrutn noiiiiHi, rion estcausa cur cis
iii^labal; quando ex occasione Samaritanx unius parcatur, sicut illic ubi ulrisque simu! crcsceiilibus
conversae, ac civium de illa (.•ivitai»! ad se venion- cavendnm est iie dum eradicanlur zizania, cradi-
liam dnminus mpf.sis isia loquebatur, qui tunc iii cctur simu! et iriiiciim iliis inlermistuni Sic plu-
hiijusmodi primitiis lotam geiitiiim segctcm qiiasi rimae scct;e prava>que doclrin» ob hoc sunl eradi-
maiuram ad niessrm contemplobaliir, ad famdcin calaeac judicio synodali damnat», quia siniul cum
«onlemplationem vocans discipulos, quibus dixit illis iriticuni uon potuil cresccre. Secia vero tleri-
t Nonue vos dicitis : Adhuc qualuor menses sunt. corum sub nulla reguia vsl synodali vel cosnobitali
et messis veuil? > (Joim. iv, 55, 58.) Quo dicto viventium falce apostolica inultolies invenilur pu-
quasi rcprnhaio : < Le\alc, » inquit, « ociilos vc- tala, ex quo tempus puiaiionis advcnit; quiii euor-
sltos, et videle rcîoues miia alb;e sunt j:im ad miias vestiura el caeierarum exordinationum de-
niessem. Ego misi >os mei£rc quod vos non laho- 15 cretis apostoiicis a lalibus resecalur. Sed nisi peiii-
raslis. Alii labotaveiunl, et vos iu laiKires eorum tus eiadicetur, et regula illa minime autheiilica in
introi»iis. » .Muiii enim reges ci prophet» vnlue- qua glorianiur, omnir.o condcmnciur, boiiom semeti
ruiit vidcrc nii.T daliim esS vidcre aposlolis, ct non regiilarum saticlarum et paternariim traJitionuni
videriint; sed ;iralrom ionc-aiiiinis exspecloiionis siiilocaiur. 0'ua; deiiiqiie necessilas cst iii praecipuis
leiiendo, roessciem qBidcm compiebemlerunl, qiiia ei iiiatricibus ecclesiis profiluri cleruni, se servaiu-
Hsque iii ipsius aiivenium iidei ac s{>ei sua:' oculos riiiii regulam iit curia regis conflaiam : qua; duin
inlenderuul, quibiis cl diem ejus vidonles exsuila- sanis Pairum docliinis est iitlermista, et luodico
verunt a longe illunt saUitnndo, ct completa est regalis concessionis fermeiito corrupta, quasi vi-
pcr eos prophctia, diceiis : Compreheitdet aratar nuiii fcilc mistuin, quod cum gustasset bominus
metMrem (Amos ix, 15i. Verumlamen ipsi nnn noluit biberc, sinc dubio est repudiauda euoque
iiitroieruiil in messEiu, qjia dics eorum vclocioics nomine privanda; ne videlicet oominetur canonica
ciant cursore, ut sancius Job conqueritor. Ipsc regula, qua; sacris canonibus invenilur contraria,
quoque nliimue oi-aior Joannes Dapiista, qui ina- ftt esl in liecreiis Urbani papae exinde omniuo prs-
nibus etiam enrpotalibijs comprelicr.riii bapii/ainlo «ainii;ila.
ipse niiles regem, serviis domiiiuni; lamen osten- CXXIV. Curn euira isle insignis nianyr auetori-
dit siiii esse dencgatum cuiu sanctis aposlolis aliis- tafe aposlalica suis «ecreiis lebus Eccicsise legem
que idoncis messoribiis pos! CbriMum ambulare, describai, socundnm qiiam eas dispensaudas esse
aique calceamenta ejus porlaro in agro fragibus conslat; videlicet clericis communi vita vivenlibus
pieno, cujus odorem patriairlia Jacob a longe pnE- et c*teris pauperibus, nullius momenti esl regaiis
senserat. Sed nec ipse, nec aliquis inortem Ciirisii et laicalis poiestas ad slaiueudum contraria. Quia,
prxceJeiitiiim gTanum illud vidii rnuitiplicatuiii, ni Symniacliiis papa suis decretis allirmai, i iaicis
qiiod necdum in lerr.-im cadens erat wioriuum, quaiuvis rcligiosis, nulla unquam lcgitur attributa
i;uodqiie piimi aposlolorutr! ociili i>t'aii vidcrunt facuilas in disponendis ecclosinsticis. » Fiieritergo,
inultum fniclum altuiisse, mulliplicato ct dilatalo sicut fcrlur, pius agtiomento et le ille iniperator
credeutiuni numero usque ad ullimum terr.i8. Quod Laaovicus, qui res cujusque inalricis Ecclesia; coiu-
licet ipsl Abraba; fueril promissum, lamen oculis muni vila vivenlibus et pauporibus dcslinaias dis-
ejus non fuit piseseulialiler exhibiium ;
quia non- iribui concessii divitibtis, el de suo abuiidantibus.
dum vcnerat amius benignilatis, cujus toia CQroiia, Piuris milii est aucioritas aposlolica iii decretis L'r-
tolus eirculus abundantia fruciuuni pli>iiui est. D bani papa; ac rnanyris de rebus ecdesiariim satis
CXXiiL Sic ergo inessores aposioli alicnos la- cvideuter eipressa, et sub interposilioue damna-
bores inlrogressi mulliiudims gentium coiigrcga- lionis ita tirmata, nt nulli ne dicam laicorum. sed
verunl in iiorrea Domiuica. £l adhuc iliis in tali nec episcoporum sit liberum siatulis ejus aliquid
messe uianipulos ciiliigontibus, comprebendii cos contrarium statuere. ipse denique dc piaisignatis
îndemia, et calcalor uvse primus Nero bolros ele- rebus Ecclesi» aliter qiiam ipse describit agentibus,
ctosPcirumctPauIum,deinde e«leros ad passionum judicium Anania; ct Sapliir* inteiitat cuiu tauio
lurcularia paraios ct maturos calcavil. Sic post damualionis pondere; ut quod illi pro defraudationB
illum frequentaia persecuiione calcalor uva; non rerum lalium passi sunt in corpore, seqiiaccs eo-
defuit, quoadusque niiltentcm semeu comprehcndit. rum pali;iniur iii auinia, cujus mors morie corpo-
Quia videlicet post manyrum dira certamina, ii) ris magis est pavcnda. Pr.Tcuiissa enini confiritia-
sanclis coufessoribus atque doctoribus toto terra- tione commuiiis vila; iii clero per mairices Eccie-
rum orhe luuitijdicaiis, pcr manift stalas uiriusque sias, a tempore apostoloruiu usque ad sua lentpora
testamenu exposiiiones exiit qui semin.it seminare conscrvai.-e, quani ei fuluris sûiper leniponhus
ssmcn suum. Ei bnnuni quidcm scincn scminavit aiTiiniat inels conscrvandam, de rcbus Ecclesia; dat
;
ss CERHOiU PR/EPOSITI REICHERSPERG. COMME.M. IN PSALMOS. U

»ei>teiiiiaiii iii onini Ecciesia servandam, et in nulia A posltio in adjecto, ut alterum destrcalur ex aliero
i'ogum curia mutandain. « Ipse, inquit, res singu- sicut cum dicitur aninial moriuum, pcr id quod
iaiurn parGchiai uni iii iliiioiie episcoporum qui lo- animali additur mortuiim, coiisequitur ta!i adjecto
cum teiicnt aposiolorum eranl et sunt usqiie adbuc, aiiimal destructum. Nam si est mortuum, non est
el fiituris scniper debent csse lemporibus : e quibus animal, quia rei viv* nomen esl aiiimal. SiiniJiter
episcopi et fidei;'S dispensatores eorum oninibiis cum disposito jam claustro claiistrique portis et
comraunem vitam degere voleiilibus niiiiislrare custodiis, ejusdcm clausiri habitaioribus domiis
ciiDCta necessaria debent, proui melius potuerint, privata et propria relinqnitur, et quadam qiiasi pia
ut nemo ia eis egens inveoialur. Ipsae enim res fi- condescensione piircgis indulgetur; lota clausiralis
Miiifn oblationes appelianlur, quia Domino offe- dispositio conruftdiiur et oomimpitur, tanquam si
ruiitur. Non ergo debenl in alins nsus quam ecclo- inuUo vino p.irum veneni addatur, ut illud vx danv-
siasticos et praedictorum Cliristiaiiorura rratrum vei naiionis aelernx suavius bibatur, quod Scriptura
iiigentiiim converti ;
quia vota sunt liiielium et pre- indicat, diceiis : « Va; peccatori terram ingredicnti
lia peccatorum, atque ad prxdiclum opus explet*- duabus viisl » {Eccli. u, 14.)
dum Domino traditK. Si quis autcm, qiiod absill CXXVI. Annon duabus viis inceduiit, qui secun-
secus egerit; videat ne damnsiionem Ananiae el '^ dum concessionem talis regulai congregatioiiis i»-
Sapbirx porcipiat, et reus sacriiegii efiiciatur. > stituta simul cum privatx doinus indulgentia suset-
CXXV. ilsec dicente saiicto Urbano, !ex posita piinu? Est quoque illud reprei>ensibile in prxraia
cst ecclesiastico slipendio ej aposloliconim act<jum regiila, quod in primo ejus capitul» evangolica
ptiiicijiali exempio : seciiiiduni quam logen: qui vo- summs perfecfioiiis iioiiamenta, ut est : « Vade,
luuiiiil et potueri/it miiitare, arcipiTO diiient sti- ven.1e quas liabes cl da pauperibtis, et veni, seqHere
peiidiuiii sux miliiiae. Quia vero non omncs canie {Maith. xix, 21), cartteraquc bis similia soiiH
piunt lioc vorbam, ul commuiiis vilas simuiquc nionachis assignaiitur, cl per qna;dain iiiferiura
coniineiiiiic proposituni nemini [»er viuienlas el iiii- baptizalis in Ciirisio cnnciis coinnniiiiier servanda
quas aiiyarias iiiiponon.kim sponte arripiant qui sininl inilistiiiole informaniur clcrici a;que iit cie-
coinputiiiiur in clcio, hujiismodi qnoque fragilibus teri Cliristiaiil. Decei sane polius in aula regia,
upusiolica discretio condesccndit, cum beatus papa quam in sede apostolica iabrioata esse lalia docu-
Gregoriiis Augusiino .Vnglorum opiscopo scribeiis, menta. Quoiiiam, sicut scripsit rex Aiitiocbusonmi
postquam regulam vitx coniniuiiis a saucli» aposto- rogno suo ut essel omnis popuius unus, iia rex Lu-
iis Cliristo auctore cunstitulam ciero in tongrega- ^ dovicus, excepiis lantummodo monachis, cleruni
tiune vivonti assignavii, et prsPdiclo opiscopo una gocians populo, scripsit, vel cuiquam ex capellanis
< iiin siLi comraaneiiiibusclericis observaiulani com- suis clerico scril)<^nli cotisentii et ipse oniiii re|$DO
iiiendavit, etiam de iiiieiioris onlinis clericis idem suo, ul esset pnpuius unus, fieretqne siout pnpulus
boatits adjunsii: « Si qiii vcro sunt clerici extra sic saccrdos. Mcliora saiil orgo legis quam regis
sacioB ordiiics constiluii qui se contincrc non pos- mandaia, quouiam in loge Iribus Levi legilur a reli-
stint, siirliri u.iores debeiit, el stipendia sua exle- quis tiibubns mnniiio segregala, ac terrena hicredi-
riiis .v.cipsie. Et quia de eisJem partibus de quibus t.ite priv.ita ; et benedictionem dans nova legis la-
pra>.fati sumiis r.ovimus sciiptum, quod dlvideba- tor, veilii sui miiiistios et dispensaloros myste-
iiir siiigulis proiit ciiiqiie opus erai; de corum quo- riorum Dci voluit et docuit non soliim .i populo
quc siipendio cogitanditm alque prcvidenduni esl, oonimunis Cbristianismi, scd etiain a coeiu spiri-
ct siib eccletiastica rognla sunt tenendi, ut boiiis lalis cl monasiici propositi segregandos; ita scili-
niGiilMis vivant, ox catiendis psalinis itivjgilent, et cot iit iion onines monachi fiant clerici, sed ex iis
ab umnibus illicitis cor et liiiguara et ooipiis, Doo taniummudo eiocti et sogrogali quadam prxrogativa
aiictore, conservent. i> Noiandiim qnia non sub ca- sanctius inler cxteros convcrsandi.
nunica vel Jipostolica, scd siib ecclesiastica regula D CXXVn. ideo Paulus apostolus segrogatus in
dericos conjugaios tencndos aflTirmat sanctus Cre- Evnngelium Dei glorialur in Dumiiio, so unn cuin
gorius, quara succincte comprebondens : « Bonis, > Barnaba, siout in .Aotibus apostolorum logilur, in
inquit, < raoribue vivant, el CAiiendis psalmis invi- opus evangeliraiidi segrogatnm, non soluni a sxcu-
gilent, et ab oronibus illiciiis et cnr ot liiiguam et lariter vivcnlium ct coiijiigio uteiitium Isxo pro-
ecrpus, Deo auclore, conservoiit. • llnjiisniodi olo- posiiu; sed cliain a romniuni vila vivfntluin striclo
ricis Chrisliana regiib iuforiu:Hi.s, et oxira eoiigie- ot quasi nionastico iiislitulo. Ministrantibus enim
âtiunes foris accipienlibus congrua siipeiidia, iinn discipulis ci jojuiiaiilibus di.\ii Spiiilus sanctus :
.'onfundilnr congiegalio in uniiin oollecla ea coii •

I Scgregatc niilii Pauliim et liarnabam in cpus,
iiisione, qitam invcnimus in regiila regis i.,uilovici : ad i|uod assumpsi oos {Aci. xni, 2). i Proinde oin-
.(iia" cum saiiclissinia coninuinis \itai coniiiicat nls doctrin.1 conjungons quod Deus separavit, aut
inulia insiitulH, lamon in lioc iiivenitur confusa, soparans qiiod ipse coiijuiivil; ut praefati regis in-
quod eisdem cieiicis qiiibus illic ordinantur toeno- slitutio scparaiis a monachis clcricos in sanctitalis
hia vel clausira. pcrniittunlur quoquo hnbilanihi proposito, quns Deus adjunxil, et quantiim ail s:i-
privata et propria. Qnod quid esi aliiid qii;iin op- CL'i-dot:ilo peniiiet ofliciuni, superextulil, coiijuu
;
aS PARS VH. PSAT. LXIV, SEU UI5. DE CORRUPTO EilCLES. STATU. 86

gens clcrices popnli) quos ab eo disUnguit sermo A cliorum religionem ejusdcra spiritus pcrsevcrantia
divintis, nt paslores hipeiics erecto vuUu supino a custodire. i
grcge quadrupede in bumum pronc, ut nubcs i« CXXXIX. Cumin his dictis Romani ponliGcis Ec-
aUo volantes in terra deorsum jacente, ac de aliis clesia tola suis ordinibus distincla caulissime de-
nubibus imbrem sitieiite ; omnis, iiiquam, talis do- siribatur, nusquara in ea comprchendiiur viia cle-
ctrina siniilis esl non ilumini, cujus impctus !ac- ricorum sccunduni i-egulam rcgis Ludovici conver-
liflcat dvilatem David, sedaquae turbidae, quam sic- santium, vel potius eanidem regulam in potiori'>us
uf. legilur in Apocalypsi, misil draco de ore sno iiistituiis praevaricantlum. Sic absorpli sunt juiicti
tanquam fluroen post mulicrem, qua peperU ma- fetra>. judices iniqui, deformanies ordincm cleri
onmes recturum, alc.im faceret trahi

«juluni gentes antiquitus bene informalnro, et suiier petram Sr-
a Rumine. Sed « apeniit terra os suum, «i absor- miter fundalum. Bib.inms ergo de spiiilaii conse-
buit flumen adjuvando mulierem {Apoc, x», 16). > qucnlc nos peira, in Petri aposioli ejusque succes-
Sic non solum in absorbcnda hacreiica dotlriiia os sonim purissima doctrina et caveannis bibere de :
apertiim etit verani Sdem astruentium doclorum flumine turbido, quod misil draco de ore suo in
sed etiam in absorbenda prafata regula turLida; omni sednctione pestiferse doctrii!a?,quaIis inveniiur
aqnae assiinilaia os terrse non semel apevtJim est. ^ "0" sobim in erroribus iix-reiiconim fidci sincerita-
Sed adhuc flnmen ejus non penstus est absorptuin, tcin coramaculanlium ; sed etiam in doclrinis bo-
vcl iiianifosta damsiatione cauieriaturo, uec repu- sninuui Esscii!arium Cbristianas oiiveisatioui.'! puri-
diaium prout oportct repudiari sacriflciuro, etsi latem prava confusione periurbantiusii, quae Deus
rcele oblatnm, non tameu reclc divisum, sed ni- conjunxit sepsranlium, vel qu« separavit conjun-
misconfiisum : dtim in sarictitatis observaniia c!e- geii-iuro. Cum enim scriptum sii : « Moyses et Aa-
ricis a monacbig distinguntur, et populo ab eis rcn in sacerdolibuscjus (Psal. scviii, 6) ; j non it»-
regendo niniis confuse junguntur. congruc transfigiiralo Doniiiin in monle, pKrMoyscn
CXXVIIL Miillo reciius obtulit, rectiusque divi- accipilur ordo cleiicoruin, et per Eliara piinium so-
sil Urbaniis papa secundus de ordine canonico scri- lilarium sacerordo inonacl:orum,quiis(iiios in unius
bens regularibus clcricis in bilnc niodora : i Opor- montis celsitudine sibi Clirislus atriys([ue oi-JL-
ttt nos qui licel indigni Petri residemus in loco iiisauctor conjunxil,quos el in semeiipso evidenier
prava coirigcre, recta firmare, et in omni Ecclesia expressit, cuni jcjunans in deserto qu!)si numauhos
ad inlerni arbitrium judicis sic disponenda dispo- fuil iii siientio, el postmcdum quasi |ifinli(cxer.U
ncre, ut de vullu ejus judicium nostrum prodeat, quotidie doceiis in teniplo.
ct oculi nostri videant jequiiatcra. Omnipotenti ergo CXXX. De his daobus ordiijibus insignis doclor
Domino, cujus melior est inisericordia super vitas, .Ambrosiusloquens in epistola Verceilensihusmissa,
gratias agimus quod vos estis qni sanclorum Pa- dicit inler csetera : t Duo
Chri- biec in atteniiore
Iruni viiara probabilcm renovatisv et apostolicae in- slianovum devoiione prxstantiora esse quis ambi-
sliliiia disciplin* in primordiis Ecciesiae sanctae gat, clerjcorum oflicia, et monaehorum insiituta?
exorla , sod crescente Ecclesia jam penc deleta, in- Ista ad comitatem et moralitafera et disciplinam,
stinctu sancli Spii-ilus suscitatis. Duae enim ab Ec- illa ad abstinentiam assuefacla alquc patientiam.
clesiae sanctx primordiis vilae ejus tiliis suni insti- Haec vebil in thealro, illa iii secreto. Speclainr ista,
«ulae una qna inflrmorum debilitas rettnetur,-
: al- illa absccnditur. bjeo bomis athleta ait : Speetacu-
lera qna foniorum virtus beau perflcilur; una re- tum facti sumus huic mundo el angelU et lioniinibui
inanens in Si-gor parvula, altera ad monlis altiora {I Cor. IV, 9). Dignus sane qui spectarctur ah ange-
conscendens : iina lacrymis el elccmosynis quoti- lis cum ad bravium pervenirct, Cttm
liiciai-stnr, ui
ilianapeccita rediraens, aliera quotidiana instanlia certaietut in ienis vilam angeioiam institneret, in
merita asterna eonquirens. Alterara tenentes infe- coelo nequitiam angeiaram lefeilerct. Collnclabatur
riorem terrenfs bonis nluntur, alleiara sequentes D enim nequitiis spifitualibus. Mciito mundus eum
supenorem terrena bona despiciunt et relinquunt. speciabat, ut mundus eum imitarelur. il.-ec vero
Haec autem qua3 a lerrenis divertitur, in duas pene vita in siadio, illa iii speiunca. Hsc adversus con-
iinius ejusdem propositi dividitur portiones, cano- fusioiiem saeculi, illa adversus carnis appeientiam.
iiiconim scilicct ac monacborum. Harum secunda Haec subjiciens voluptatcs corporis, i!la rofugiens.
per divinam misericordiam frequentata salis jara Hcec gialior, illa tutior. lla;e seips.-^ra rcgi^ns, illa
sxculo uuiverso eiucet. Prima vero decalescente genieiipsain coercens. Ulraque lainen se abnegans
fervore fidclium, jam pene oinnino, deCuxit. Hanc ut flat Christi, quia perfcciis dictum cst : Qui vuU
iiiartyr el ponlifex Urbanus instituit, hanc Augu- renire posl m«, » ele. {Maitli. xvi, 24.) Vides quo-
btinus suis regulis ordinavit, banc Hieronymus suis rondo beatus .4mbrosius ad perfeciionis apicem sua
opisloiis informavil, hanc Gregorius Augustinc An- doctrina infufma! tara tlericorum qiiam etmona-
glorum archiept«copo insiilueBdam praecepit. Ita- chorum ordinem? Quod non fjcitilla regalis reguta
qiie «on minoris scstimandum est nieriii bane viin domibus regiim fabricaia ct apostolicis dociri
tam EcclesijE primitivam, aspiranie ac proscqucntc nis conirana, ut ostenduni pra;nii?.sa Urbani paprf
Domini spiritu, suscitare, qiiam floicntcm niona- sanctiqiic Ambrosii lcstimonia. Beat% quoquc mc
:;:
87 tlERHOlil PilyEPOSiTl RKICHERSPERG. COM.MENT. liS PSAIJJOS. 88

nioiix papa Pasctjaiis conlia pr^Ffaiam legulam A siis sitis pivtia pccfaloruin, voia et oblationei; Gdc-
bene os suum apeniit in tractalii, quein canonicis liuin,primitiasacdecimas rerumdari Deus instiluit:
Sanctae .Mari« in Pwlu nrmavit : cujus iioc est prl- quateniis bi qui divino cultu mancipati propriis fa-
miim capitulum : ciillatibus exspoliantur, sibi staluta pcrpetuo slipen-
CXXXI. « Clericoriim ordinera in Ecclesia tribus dia babcant unde vivant, ccclesiK serviant, et pau-
Levilicse locum tenere, et aposiolica; dignilatis jura ppruin neccssilalibus subminislienl, atqnc siudio-
servare ei officia gerere, nnmo saiium sapiens du- siiis quxque sui ordinis ministeria iinpleant, nulli-
bitat. Unde certum est eos leviiarum el apostolo- usquc rei vel necessilatis occasione ab bis uiiquam
ruin regulas ct viias imitari dcbere, quorum no- se scparent, aut ssecularibus negotiis intendaiit. Ex
scuniur locum tenere, digniialeni haberc, et oflicia liis igilur patenlcr ostendilur, Cbristo miliiantibus
gercre. Quse enim lex leviiis, et quae a Uomiiio clericis foie illicitiira et lerrena.s facultales tencre ct
legula datur apostolis, baeceaiiem CalhoIic.'s paiiter res ecclesiaslicas suraere, in sa^Luio patriniouium
elericis usque in linem miindi vices eoru.-n supplen- babere, et ecclesiasticam piirlioiiem suscipere. Cui
libus iiidicta nequaquain ambigitur. Eqiiidem quoJ sententio! confirinandx aptatur illud Apostuli :
levilis interdicitur adhuc in uinbra gradienlibus, Netno miUftins Dco impiuui u neyotiis sa-culaiibus,
quoniodo nobis conceditur j.im in veriiate persi- ''
ut ei placeai ciii se prubamt (U Tiin. xxiv) El iUud
stentibus, cum mallo legamu* iiiis fuisse coiicessa, Saloinoms : Vw peecalori terrem ingredienti dualnis
quae nobis piocu! dubin suiit proliibita ? Aaron iu- iiis (EccH. II, 14). Quapropter qui Cbristi discipu-
qiie et liliis ejus csplei isq<ir ievilis a Doiniiio dicftur iatum scqui voliieril, sa:culai'ibns ncguliis rcuun-
Ih terra filiofum hrucl inhil posstUcbilis, iiec liabe- tiaie delcbil : cl qui scnicl sacer clTVclus dc sacro
bilispariem iiuer eos, Eijoenimpitnet hmediias i>e- vivere coeperit, jam ail vivendum sacris uli pr%ci-
stra in medio fitiorum Israel (Num. xviii, 20). Et pitur. Sed
boc super viia ei reRula tatlioli-
iie soli
p;iulo posi subscqnitur : Fitiis Levi dedi omiies de- coium clericorura videamur senlirc, aocedaftt etalii
cimas hraelis in fDssemivnetH pro minislerio, quo t stes iii ideiii coiisentienies, viii religiostssimi et
i.eiviunt mihi in tabernaculo foederis. Et de eisdem scieiitia plenissimi, liieronyiiius videlicet, Aujjusli-
|iost paiica : Nihil idiud possidebunt, decimerum nus ci Pro.sj>er, et qiiid super hoc dixerint vel inleU
vblaiione conleiui, quai in usus eorum et neeetsaria lexcriHi, audiamus. liieronymus id Ncpotianum de
leparavi (ibid., 2"., 24). Et hac qiiidera in Veleri viia et moribus clwicorum iittcr ca-lcia scribil,
iii iNovo autciH Testamenlo quid cuique sui discipii dicens ; i Cieiicus qui Cbrif.ii scrvii Ecclesiie, inler-
laiu.i peifcctioni aJbaTeic vclfiui dixcrii, aiiUia- £ < iiretclur primum vocabuium suuni, et noniiiiis
mus : Si vis pgrfectus esse, vade ei remle oinnia qua; 1 dcliiiiiione prolalo, uilalur cssi: qiioJ (licitiir. Si
liabes et dn patifieribus, et veni sequerc me {Hatih. « oaim cleros Gratce. Laiiiie sors .tppeiiauir, pro-
XIX, 2!); et alibi ; Qiti nan renimtiat oinnibus qUce « pieiy!» vocaniur clerici. quia de sorie suiil Domi-
possidet, non polest meui csse diseipulus {Liic. xtv, > iii, vei quia DotniTius ipsc sors, Id cst pacs eoruni
j5);, Et in alio loco ctim ad prai>dicantium initterei, ( est. Et quin vei ipse clcricus pars Doiiiiiii est,
proliibuil eis, dicews : aurum vel
?(alite possidere • vel Deniinuni paricm habel, talein sc cxhibere
r.rgeiuum (Matih.x, 9). Quod se Pelrus implesse tii bot «it ipse pussideat Doiiiinum ci ipsc pos&iika-
eviilcnter oitsiiAtl, dicem Argenium ei aurum non
: < tin a Doinino. Qui poiisiilct Duiiiinum el cuui
esi milii {Act. iii, 6), lloc eiiam ca»;eros apostotos I l'roplu'ta dicit : Pars mea Dovtinus {Psal. lxxii,
fecisse lestatur ideui Pelriis, cuni pro se et aliis < %}, nihil exira Doniinum baberc poiesl. Quod si
condiscipulis suis interrogat Dominum diecns ; Do- I quidpiani alitid habucril pra^ter Domiiiuin, p»r$
rnine,eccc nos reliquinius omnia, el si^ciili sumtit te : • cJhs non erit Doniiiuis. Verbi gralia : si aurum,
qiiid ergo erit nobis ? (,MuH//. kix, 27.) Cui el in quo « «i argealum, si pfissessioiies, si âriiim supellecti-
oinnibus iileiii fiicii-nlibusrespondens Dominusdieit i iem, cum istis parlibus Dominiis pais cjus iieri
Amen dico vobis, quia vos qni reliquislis ommn el D i non dignalur. Si aulem ego pais Domiiii siim
lecuii eslis me in regenenitione, cvm sederit Filiiis ( ei hiniculus h%:reditatis ejus, ni!c accipio partcm
liomiiiis in sede niajcsiatis siiir, sedebilii et vo» su- 4 iiitcr cateras Uibiis, scd quasi levila ct sacerdos
per sedt's duodcciin judicantcs duodecim tribus hrael. > vivo dc decimis; et aliari scrvieiis aliaris obla-
Et omnis qvi reliquerit domum, aut patrem, oitt ma- < lione sustentor, habcns vicium et vcstiium, his
trem, ««( fratres, aiit sorores, nui aijros pro nomine < coiiieiilus ero, ct iiudam ciucem niidus st^qu.tr. i
meo, ceniuplum nccipiet, et vilnm wiernam posside- Et post pauca iii cadein epislnla scribit eidem,
bit (Maith. xix, '28, 29). Hxc lcvilis et hsec aposto- dicons ; « Procuraiores atqiie dispciis.iiores doino-
lis manaala siinl. Ulrisque una rcgula, et eadcnn 1 riim alieiiarum atque villarum quoiiiodo pussunt
lex prsecipitur : utri.sqiie possessio tollitur, terrcna I esse clerici, qui proprias juLeniur coiitemiicic fa-
facullas interdicitur. Qiii ergo alii rcgula ct iege < cuUalei? • ilucusijuu Itieronymus. .\iigusi:<i«is
ista lenentur iiisi rlcrici, qui levilaiura Domiiii el aulein In nonoilecimo capitulo libri de verbis Du-
(liscipulorum Cbristi locum leiient, niinislerium mini sic scribit, dicens ; t VeneriiMl el publicaiii
iinplent, vices servant, ordines l)abent?.\dhoceliam • ad Joaniiem ui bapti;.areutur ab co, cl dixeruni
inandalum teneiidum et perpetuo iniplendum ecdc- < ad Cuiii : Sagisler, quid faciemus? At ille tiixil
89 PARS VH. PSAL. Lll\, SEt UM DK . tOnitLiPTO ECCLES. blATU. 90
cis : Nihil emjitiut exigatit, qtiam quod cor.slilu- A cliaii) vuiuiiiatibus renuiiiiare debcatis, CNidcnier
lum etl votis. El post pauca : Interrogaverun! Doiniiius in Evaiigelio ostendil, dicens : 5< quis vull
eiim el mitihs : QuiU faciemus tt ms! Aii illis post nie veiiirc, ubnegH semetipsum, et sequatur me.
Joaiiiies : Xeminemconcutialis, neque calumniitm Li qui votuerit aiiiiiiam suam salram facere, perdet
faciath, sed coiiicnii estete siipendiis vestiis (I.uc. eam, ct qui perdiderit eum propter me, inveniet eani
III, 12 14). Hcic jam cognosfere se deLfti omiiis (Mtttili. xvi, 24, 25). Et in alio loco : Non veui fa-
liotno qui miiiial. Non ciiiiu tatitum de liis tiiili cere voluntalem meam, sed voluntatem ejus qui misit
tautiltus Scripiura Itiquiiur, qui amiata militiu iiielJoan. vi,58). El alibisacia pcrdocemurScriptiira :
delinenlur; sed quisqiiis ini!iti:e siise ciiigulo uti- FiJi, avertcre a voluiilatibus tuis (Eccli. xviii, 50j.
iur, dignitaiis sua inilcs ascribitiir. Aique ideo Naiii sicul »!ibi diciiui : Viduntas liabet pcenam, UC"
liiec sentenlia poiesl diti ; verbi graiia, niilitilus ccssilas parit coionain.El in aSui loco prflRcipiiiir :
et piolectoiilius cunciisqiie rectoribus, el quicun- Posl concupiicentius luas uou cas {ihid). Quas qui
que stlpendia sibi publice data conscquitur, si sequuiiiur, ijuid ds eis per Piopbetam dicatvir,
ainplius qu:ti'it, tanquani caluniiiiator et cunciis- audiant : Corrupli tl aboniinaHles fucli sunl in vo-
sur Joaiinis scnlenlia condemiiatur. i Et paulo tuinatibus suis (Psal. xm, 1). Liide idcin Propliet.i
ust addll, dicciis : i Nain ct <lciicus tatbolicus voce pralaKiiura suscepla scriliil, dicciis : Siili-
iiac seiiteiilia relinelur. Si cniin non conlciitus jecit popuhs nobis et gentes sub pedibut noshis.
:,tipeiidiis fuerit, quas de altario, Dominojubeiite, [Psai. xLvi, i). His ergo exempUs, frairos, moiiiti,
coiisequitur, sed exercct nivrciiiioiiia, interces- alils pro Deo subcsse non letuseinus ; sci! pror-
sionts vendit, vi'luaruiii niiinei'a libentcr aniple- sus uostris voluntaiibus renuniiatis, Clirisli vo-
ctiiur; hic magis iiegoiiaior videtur quam cioii- lunlaiem aUeiio, sed spiriiuali ac discrclo ar-
cus, I etc. Quae ul facta ejus loquereniur inagis bitrio exsequaiiiur. Quod eulem in unaqiiaque
quam tiiigua, in donio ipsa episcopi staiuit inona- congiegalione canonica unus eligendus sil, qui
steiiuni clericoiuni, ubi neiniiii iicebai liabeie ali- cstcris pracessc dcbcat , ct usus ciclesiasticus
uid proprium, sicux ipse tt^statur. dicens : < VoUii divinitus lnspiratus exigil , cl in Votcri et in Novo
habere in donio ista episcopi nionasteriuni cleri- Tesiamento evidenter osleii<iilur ; ciim Moysen, cl
corum. Ect-e quoinodo vivinius. Nulli licct iii so- post .Moysen Jofuc, otnnifaus filiis Ssracl , ct Aaroii
ciciale iiostra iiabcre aliquid propriuni. S«l 1'Qrle ca;tcris lcvitis. Pcliiiiii quuque ca.'teris discipulis
aliqui liaheiil? miHi tiect. Si qui faciniii, faciunt Ooinilius prsposuit. Qualis aiiti;»! esse debc;U qui
quad non licet. » H;kc Augnsiinus. Scd nunc quid C prsefertur, Iriiia Domiui inlerro?atio et Irina Pctri
nde beulus senseiit Prosper audianius : < Proinde maiiifeste monstrat responsio. C.Min ciiim pasccn-
qiieni possideiidi, inqoit delecJal aiiihilio, Deum, daium oviiun cura i!li coinmii.tiliir, ler Doiniiius
qui piissidet otnnia qu;c cieaMt, expcdit» menlc inieirogat Pelium si diligat, el ler Pttrus rcspiiii-
possideat, el in eo liabcbit quiEcuiique saiit:to ha- dit qu;a amal, lcrDoiiiinus jnbet ut pascat. Tiinani
bcre desiderat : scd quoiiiam neinu pussidet igilur Domini interrogaiiimem trina Pelri de dilc-
Deuni, nisi qui possidetur ab co ; sii piiiniius ctione iv-spunsio ; el Irinaiii ejus rcsponsiiinem tri-
ipse Dei possessio, va edicietur ei Deus jkiss ssor na pasccndi giegis iiijiiiiclio sc(|uiiur. Sed luiiic
et portio. 1 Et paulo post siibjungit, diccns : < Quld quomodo Iriiia diieclio in cligendis liaberi ilcb(>at.
ullra qiiserit cni o-.niiia suus coiiditor ilii, aiii quiil videRinus. Triiiain itaque dilectioncm ilic habct.
ei suDicil ciii ipne non salTicit' » El post pauca qui lieum ei qua Dei suiit mcnie ciedil ei amat,
I eodein capilulo : « Qtiis, inquit, cui Deus digna- Yoce coiifueiur et praedical, opeie iniitalur el scr-
iHr esse possessio, aliquiJ aliiid qua;rii? Aui quis vat. Trina aiiicin liinc fii iiiierrogatio.eum sicut de-
nou pr* amoreillius omiiia quseputanlur magna beuius exquiriinus ,
praevidcmus et disctiiimus ,
contemnil? Ergo qiii Dcnm vwll possidere feiain- ulium eligendus lianc trinam dilectioiicm liabeat.
liet mundo, nt sit ilii Deus bcata possessio; qiiiu Quo<i si cuidis lidtm et dilertionein coinpelens ser-
qnandiu gua non ic! nqu t, muiido ctijus boiia mo et actus foiis osteiirial , iriiiSB intcrrogalioiii
reiinet, servit.Et uiique iioii potest mundo servire jatn saiislecit tiinn responsio. Cui etiam bene tcr
Bimul et Deo. Ac sic piopterea voluit Dcus ciillorcs pasceiidi gregis cura injungitur; quia quisquis
guos oraiiibus reniintiare pn^pler qiioe dibgitur oves pascendas suscipit, cordis jugi vigilaiitia pro-
mundus, iil CKciusa cupiditute niundi, divins iii spicere, vocis oiricionioneic ac dcfcnderi',ei acicium
ei» cbarilas possii aiigeri vel peilici. Et ideo de- e.xeinplis scmper c»s ad Cbiistiim deliet pcrlra-
cimas aique piiniltias frugiini, priinogoiiita et here. lUi ergo rccte pascendi gregis cura iiijuii-
sacriticia pro peccato, tcI vota quas sibi Deus gitur, qui in raenle plenam haUct (ideiii et dilectio-
jugsit orTerri saccrdoiibus ac ininisiris dlsliibui nein iiilerius : ei in vote peifette monendi , libeie
debere conslituit, ut tlevotissinio popuio inini- argueiidi, pruiienier e.vhoriandi siientiaiii et pos
straiite, ipsi Creatori ac pasturi suo libeiius ini- siliilitatem exlerius; «l qui opere quaecunque io-
riislrarent. > lluc usque Prosper. Nunc jam igi- qiiilur serval et sequitnr. Nec qiiisquum pro qiiali-
lur igl3 dc propriis facuitaiibus renuntiandis suf- liei ciilpa si jam S3tisf»;cent, in boc ollicio recu-
(iciani. Quod autcm , fralics charissiini, propriis sandus cst ; cum et Pctro posl tfinjc negalionis la-
, ,
91 GEKIIOHl PR.€I'OSm REICHERSPERG. COMilEM. IN PSALMO& n

cryiimbilem tatisfaciiononi ,
quia irina in euni (Ji- A rougregalion'; viventcs aijniiilenda est ,
quia nn
leclio [i;uiiil ,
gregis a Domiiio injuncia sit pasiio. xqualiter omnibus victus ot vesiitusdonaiidiis esi,
Ibic iijilur irinae (jiieclioiiis fornia , fralres cha- cum non onines apqiiaUler vaieant. Et ideo pensata
risbiini , in primo pastorc noii ab alio quam a singiiiorum dillgciilia , pruiit cuiqiie opus esl l»
Cliristo prsesigiiata in eligcndis est praevidenda iiujusmodi haticnda est caulissima di(rereniia. Qux
iion solum prioribus , sed el oranibus personis in cum i(a se haboant, super hujus docirinain regulx
ecclesia prxferendis. > Huc usqiie verba Paschaiis ira Dei dc crelo recte crediliir quandoquf rcvelan-
papx. du, et illa piiiata iracuiidia; Dei piena plci ius cffun-
CXXXII. Huic scripto in sede apostolica firma- dcnda, de qua legitur in Apocalypsi : i El sexlus
to el approbato subscripserunl primo Paschatis pa- angilus ciTudit phiutani snam in lliimen itlud raa-
pa , deinde cardinales sanct» Roinanse Ecclesiae, giuim Eup'iiatein, et siccavit aquam ejus, ut para-
quonim noniina snnt adnolala : Crescenlius Sabi- retur via regibus ab ortu solis. Et vidi de oic dra-
nensis episcopus, Petrus Portuensis cpiscopus, Co- fonis et de ore beslix el de orc p-ûiioproplietae
110 Pneneslinus episropus, Vitalis .ÎLanus episco- spirilus trcs inimiindos iii modum ranarum procc-
pus, Ronifacius cardiiialis Sancli Marci, Dousdedit dere (Apoc. xvi, 12, 15). »
cardinalis Sancli Laurentii, Desidciius cardinalis " CXXXIV. Sepiem aii).;cio'uni septeui iiMalas ira-
Sanctx Praxedis, Cuido cardinalis Sancta; Batbiiue, cundia Dci plciias posi fnmiun soplem ant •'tuu)
Pelrus cirdinalis Sanctoruiii Cosniae ct painiaiii, scplcra lubas habeiitiiiin lcgimiis elTusas, ct tubis
Petrus carJinalis Sancli Adrlaiii, Rosseniaiinus dia- quidem sonantibus plagas magnas, phialis vern ef-
conus Sancii Ccorgii, Comes curdinalis diacunus fusls plagus majorcs iiivtniinus ct iiovissimas , de
Saiictx Maria; in Aquiro, Gregoiiiis cardinalis dia- quibus dici convciiial : Ignis aicetuus en in fHrcTf
conus Saiicii Angcd, qui postmodum elTcctus cst pa- meo , et ardeut usque ad infetnl nomiima. riii
pa dicius liinoccaiius, Joanncs cardiiialis diaconuj ergo sexius aiigcliis iuba cecinit, soliiii sunt qiia-
SanctiB Liu-iae. luor aiigcli qiii atiigali eranl in fliimiiie magno
CXX.MIl. Qa;c otini ila se habeaiit, si doctrina Eupliralc, et plaga fuii corripicns papuliiin Dci
lia!C apostolica uni lantum congrejralioni dcstinata, per qu:iluor priiicipatia rcgiia mundi sub qiiibus
iiniversalitcr esset ciiunliata, potcrat inde absor- ainicti sunt Isracl sive Juda pcr judicium Dei.
bcri aqiia inulia et inrbida ex ore draccnis cmis- Non fiilt illa pl.iga dc iiovissiiiiis , in quibus
s3, cujus non iiioilica lacuiia est in ilia regiita sa;- coiisuniinalur iracuiidia Dei ;
quia non animas
pe iiolala , et adliuc Deo volcntc ainpllus notanda „ sed corpora tradebat lalibus angelis , id esl rogitis'
ct caulerianda. Esl cniiii regula ista,iii laltor, quae- lerrenis

(laiii dc ilto nuniine magiiO Euphiate collecta vcl CXXXV. Al vero phiala lieic elTundiiur iracundix
<:grcssa cxundatio , in qua piirse ac turbidx aqux Dei iii illud flumen, non ut solvantur talcs angcli,
liabylonica qux'dani est confiisio Quid cuiin pu- sed ul siccarclur aqua cjus, et paiarctur via regi-
rius quam quod in colleclailo scnlentiarum palcr- bus ab 01 tu sotis. Crgo in aqua fluminis rflûndi-
iiaruni rcgutai biiic anleposilarum vila commuiiis tur phiala \r& Dci. El idcirco aquam talcm opnrtci
iipertissinie dcclaialur, in qua solis illis qitos ne- iiitelligi , cui rationabililer dicatur deberi iracuu-
ccssilas aut vrilunias panpcres fccit slipciidium dia Dci. Alias auiciii cum el niare et flumina et
coinpctciis prnnt cuique opiis est ordliialur : in foiiles aqiiarura iii sa!i^'iiiiiem aiiteriores phialx
qua fliam talis dispcnsalor eorumdem stipcn- damiiaverint ;
quid csl quod fluinen Euphratcs pro-
diorum coininendalur ,
qui , ut Piospc r ail , vcl priaiii meiciur phlalam , nisi quia inlcr caetcra
oninia sua pauperlbus Jiblribuil , vcl ecclcsia- re- mala i\ast liunt sub soie , maliini qiioddam aqua:
biisailjiinxil ? Quid, iiiqiiaiii, puiius hoc docuiiiciilo fluniinis liujus sigiiilicalur ? Esi cuim i<i:diitn cu-
saluliorriino aposlolicaE; docirinse pcr ouinia conso- jus damnatio in aiitcrioribus phialis per quinqiie
110? Quid vcio tuibidius eo Sadducaioruin fermfn- D angclos efliisis non invcnilur, sed angclo scxlo re-
to, qiio plciiuin est cjusdcm regul.c illud ca|>iiulum scivatur : quod heic et prius per aquas fluminis
quo piicclpiiur, iit iii iina cadcnique coiiL^^rcgatioiie illius, cl dcinde pcr trcs immuiidos splritus iu mo-
liis qui mulla sua jiussidciido diviiiis îlfluunt , e( dum ranarum prorepcntes signiflcari recle intclli-
his qui niliil vcl parum habciido paupcres suiit, gitur. Mmirum malum hoc Irifldum csl , et cjus
a-qualia dentur slipendia? Scd, ut jam dlctus Pro- parles sunt praestigia magorura, commcnla philosu-
spcr ail : i Ihihciili dare niliil esl aiiud qu.iiii pcr- phoruiii, (iginciita poclariiin? Eoruniqiie profunda
derc ;
quoniaiii qiiod liabel Ecclesia, ciir.i niliil ha- niaiiiia ei lurbida loquacitas coiigruc per aqua> Eu-
bentibus comniiine debet habcre. > Magiia uiiquc phralls signiCcalur ;
qiiia videliccl Eiipbrates Baby-
pcrditio, ct liiio perditioiiis licet necdum rcvclaio lonia- flumcn est, et per eain flucns iii uiiilla capita
placita inslilulio agiioscilur, cuiii rcs paiiporibus dividititr.qua; ipso quoquenomiiie suo in Scripluiis
debila daliir divilibiis ; ct .ii>ostolio.e doclrin.e for- sigiiilicarc solcl univcrsani gcneralioiiem inipiui uni
ma non icnctur, cuin divitibu.s ci pau|)er(b'is .fqua coiiirariam pcncralioni vcctoruni; civilalcm diaboti
portio dari prxcipilur. Qua; dislribulionis coa;ijua- conlrariani livilati Dei. BaDylon quippc intcipictar
lilas ncc inlcr ip»os veios Chrisii paupcrc^ in tui confntii).
95 PARS VH. PSAL. I.XIV, SLU LIH. DE COKRLPTO ECCl.ES. ST.^TU. 94
CXI.VVI. lijilur pos!i)uam pi siiitur liumina fon- A «lum vc! torluosum, nc si' sequenlos non luiii in
lesquc aqiiartini phialx cffiis» suiil, cBumtiiur e( viam rertaiu dirigat, quam in viain piaâm deilu-
iiU iu Ktipiir»U>m ;
quia ci!!n daninationcm sM ac- cat; ut prier.otata regula non recte lYgens aliqueni,
qiiisicrint tyranni vel rcgcs iitipii rum nationilûs alque iileo noitiine rcgula iiitlisiia : conira qiiam
silii suMitis, qui noinine maris, fluniinum claqua* nunc tantopcre tiispntarc illinl cogit, qiuHl ctiam
luni iiotali sunt, ill s quo<|ue ira dclictur, qui illos quitiani canonici vitam communom scciintlum rc-
liemonlaverunt erroniaque illis auiLeruui vanilo- gulam beati Auguslini profcssi, ex intcrpositioix;
qiiiis , imo el scripturis suis matitinsis, aiciidaci- sormone beati Augusiini allccii, eamdem sic acce-
bus. fabulosis et omiiino falsis, \cl quod pcjus est, piant, ut iti cojivcntibus sais eam rcciiari faciaiit
verilate tinmt et faUilat*; pcrniistis : quomotio pra;- quasi autlisiititam, et nuilius erioris permistione
notata rcgula fliiniini Eiiplirat% paratlisiaco simul infectam, non allendenles cam doclriiiae aiwstolira;
ct Babyioiiico magno ev parte assiniilata. Sicul iii miiliis coiitrariam. Proiiitlf si placet aposiolica;
etiini niiviiis iûphrah^s tle fonte paradisi venam discretioni ul auiica iUa scriptura in ecclesiis
tralicus origiiii?, et pluiilius »du)tcratiis atjui.sex- matricibus tciicaiiir pro clericorum canoniea re-
traneis fluit per mctlium Rabyloiris, illis vi<l«-liccl gula : pritiio ipsius prava io dirccla (iasit, ut aiiii-
aqnis connumeratus, dc ([uiltus caplivi cives Jcru- B ca edicla etliclis apostolicis i!e clericorum vita elfi-
saleni diruiit : i Supcr QitmiDa Dabylonis , illic cianlur coiisona , decisis iiule pravis , et leliqiiis
8edinius cl llevimus {l'sut. cxsxvi, !) ; » ita muUo- aiictorilale -aposlolica caiionizati». Quae nainque
Ues li.'eieiicori!!U doctrina de fonte veritatis aiiqua ratio est , ut majores el plures clcricoruin eon-
iraliit icstiinonia, cailidc eisdeni perDViscet falsa , gregationes regulam prolilcaiilur aulicain iiulla
ul iinn taiii civibiis Jenisalem captivis, quam civi- scdis apostolic» auciorilale canouizatain, ciim piu-
bus Bubylonisad bibendum sapial biijiismoo'i aqiia. ra iiiveniantur Pntram ortliodoxorum scripia dirc-
Siniiliter et illa dc qua loquiiisur regtila, do aula ctissima, qu.c pro sui rcctitudine babcri possunt
regis egrcssa, 'inuita in siio conicxtu babet sana pro rcgula , lans ad informandam vilam clericoriini
Patrum dotameiila ex dictis orlliodoxoruiu Pa- iii congrcgatioiic sub prajlatis vivcnliuin qiiam cl ,
Iruin deccrpta, vitain comiiiunem secundiim apo- coruin qui foris posiii secundiini canones rctte
stolorum ilootriiiam apte iiiformautia ; sed illis prae- vivcndi iKiliciit propositiini sub regimiiie antisti-
inissis adultsriiia qii:\;(1am sunl admisla ,

qiiibus lum?Quou histkiobus clericorum geiu^ribus amplius
prionini puritas ita cst infecta el luibata pcriiescio est, a malo cst ; et affirmante Isidoro, ncc intcr cle-
quos aulicos dieiatorcs veris falsa, boiiis ma!a per- ^ ricos religiosos, nec iiiter iaieos catliolicos censen-
iiiisteiiies, et prioribiis coiiirari;i docenlos, «t veris dum cst.
ciiibus Jeius:ilem iion sil magis aqua illa potabilis, CXXXVIII. Et,ul ad flumen Babyionis Eupiiralem
vaiiiialis, qiiain phlloso-
•
co quod arguitur admisi;v respiciamus, hujusmodi clerici , cxceplis paiitissi
phorum vel poeiarum vel eliam iijereticorum scri- mis, non sicut aves iiidi sui, quod est Jerusalcm, iii
pia, qii» miilia coiitincnt vcia falsis permisSa. Si principio laelitise siiae memores flcndo siiper fluniina
oiiiin jusio judicio Dei olluniiiiiir pliiala iraciin;lia Babylonis resident , sed eisdein aquis vcliit pisccs
Doi pleiia non solum iii toiram ,
quo nomine lcr- immcrsi, laliter in eis luduiit, ul iiuiiquam coîtciit
reni ; et super marc, qiio nomiiie amari ; el supcv revolare ad illum Jerobolytnitanse cohabiialionis ni-
llumiiia, quo nomine voiiiplunsi vel fiiriosi ; ct su- duin, in quo primis Ecclesiie filiis, taiiqiiuin !>oiiis
per scdom beslia?, qiio iioiuine mcndaces notaiitur; puilis eral toruiium ei aniina uiia in Dco,iicc quis-
sed etiam in sulom, quo iiomino lioinincs clari , ct quani eoruni aliquid suuiii csse diichal. Paucis
pro spccie pictaiis ostcntata , toelo digni vidoniur iyilur, ut diclum cst, exceptis, qiiilius aiiimus esl
r.olari ; si, iiii;uam, oiiam in talos tain clai-ns, iam convcrsioiiis el revcrsionis iii Jerusaleiii, pliires eo-
altos cffundilur pliiala irae Dei, sccnndum iiuod n>m contcmptis aquis Siloe quse fluunt cum sileit-
aiibi iegitur : « Effusa est ciiiilemplio siiper pri.nci- I> tio, plus diligunt fluinina B;ibylyiiis,et aquasliirlii-
pcs ; ct errarc focil t:os iii invio, el iion in via das, l>eo volenle, per pliialani sexli angcli oraaino
(PsaL cvi, iO), t atiiui! ideo etiam super talinm desiccanda.
impit^^tatem rccte rovolalur ira Doi de coeio , iion CXXXIX. Cmn eiiim scptiina ct ultima pbiala
mirum dcbet videri, qijod lluiiiiiii Euphratae iioii ir.^.cundia Dei plciia effusura sit iram judicii in ac-
parcitur : quod quanivis de paradiso egressum , de rem, id esl in aerias potcstates, ri:einoiies sciiicot
plalea Babyloisis liiltim collegit non modicum , in omnesque ipsoriira eoniplice:-;, non abs rc cicdiiiir
his potissimum dnclrinis, (jua: coijscriplae sunl ad h*o sevla sesli aiigeli pliiala dosiccansaquas Qunii-
placiluni Babylonis civium pcu principum. Ei idco iiis Euphraies iiltimum judiciuw praevenlura , sc-
supcr lales doctririas mcriio ir;i Dci de coclo esl rcve- cuiiiiuni quod dictum cst , « ui pararetur vii re-
tanda, ut judiceniur vel bserelicae, vc! apocryph» scu gibus ab ortu solis {Apoc. \vi, li); i qiiibiis iiti-
pfstifeia! ac mortifei;i', no puicntur scripiis auilien- que Ad judicium tanto erit via plauior, otiai'.; nunc
licis ct sans connunierantjie. in pr.x-jCiiti viia, quanto vidoriiil atjuas i>a!r.l()nif;is
CX.KWil. Scripiura eniin Siina ,

pr;ctipiie quy, m.igis dcsiccalas, quas iiimiruiii pr.Tlcr paiicas la-
nnmen. hahci rcgul.T, iiilii! in se dcbct hubcrc fcc- I uiias . vidcmus maxinia c.\ pai lc jani aiir.ihila-
0.^ GEUIlOIil PH/tPOSIT! nKiCUJiRSPERG. COMMENT. IN PSALWOS. 96
las. Eluirmi yi)tcqiiam super aquas iiiijiisir.odi revc- A CiTalori, inoplei-ca iii paisiuues igsioiniiiia; siiat, iii
laretur de cetlo ira De\ pcr Evangcliuni Cliiist! , dcsidcria cordis sui, in iMiraundiliaiii tradili sunt.
iioi: poteraiit cas transirc rejjea sancli , sciliiol lii Recie crgo dicunlur spiiiius immundi. Pono dra-
qui principes sive auciores fuerunl Scriplursnjni conib noinine diaboUis, bcsti% vero apjvillatione be-
veritatis , quaies dicuntur recie venissc ab oriu gtiale regnuin diaboli lioc loco recle designari iii-
solis, qiiia non venerunl aiii locuti suat a semet- lelligilur. Nain apud Dauielem per quatuor bcslias
ipsis, scd ut loquerentur quod loqiierenlur acce- quatuor miindi regna priiicipalia signincaniur, sci-
perunt ab iUuniiiiatione Divinilatis. Non poteiant licel ltabyloiiici:m, Persicum sive Medicum, Maee-
.iquas iUas Iraiisire regesisli, non poleraiil cuni donuin aU\\it P.omanum. De ore ergo dracunis spi-
uiia lingua lieiiraica occurrere Graccis facuiidis di- rilus primus proccssit; qiiia magicam artein liunis-
scriisqne Latiiiis gianiniaiicis , rlieloribns, dialecii- nacuiiositas ueconfabulatione diaboli addidieit. Do

cis, tot poetis iragicis, comicis, saiyricis. Necduin ore beslix sequeiis spiritus exivit ;
quia bestiali re-
eiiiin llunicii Dei repleliini cral aquis, oecduin rivos gno mundi Iiujiis adulando liumana; mentis iguubi-
cjus inebriavil Spirilus veritatis, ei adliuc plenissi- liias rcges lerrenos lioinines rigmeutis poeticis iii
ine rediiiidubani suusi|ue ^lveos iniplebant fiumina dcos el in ca^ltim ste!la:'umque orbes iranslatoi
Uabylonis : quoruni cst fainoîssiinuin illiid fliiiuon fabulosis neniis decaiitavit. Pscndoproplicia pliilo-
inagiiuin Enphrates de paradiso egtessnin, ct aliis sopbica quoqiie professio exstiiit, qua^ fanalicoruui
iiiultis aquis adauctuni ;
quia veriiatis quibus- spurciiias deorum , verbi gratij, adulleria Jovis
daai senieniiis inlcriuisia plura mendaiia fabu- zelumque Juuonis sororis ei coiijugis, et mcrelricia
Jdsa iia sonuerunl , ut a voeibus aquanini nial- Vciieiis, et Cinera talla , relulit ad c!emeul.i mundi,
taruni Uabvlonicaruni in liujus niuiidi mare descen- ciipiens ea quse joiii erube-scere poteranl liomines
dentJiim iieiciit inirabiles «lutiones niaris.ciim de diis suis quasi inlerprelaiioniijus suliornarc ai-
Dccduin appaierel mirabilis i(i aliis 001011)0«, nec legoricis. Vere pseudopropbclx lalis qui&quc iiit.:r-
tcstiraoiiia ejus ciedibilia essent niuiido tot iiienda- pres cttslilit ; quia de corde siio pio)>Iielavil, et va-
ciis demeiilalo el fascinalo, lol aquis Babylonis llu- pudorem liunianum consolatus esl aduUcriadeo-
iie
minis iiiebiialo. rum riclis et iiiutilibus adornando mysieriis, et iii

CXL. At obi venil ille Spirilus verilaiis ut ar- eo remanendo nibilominus vit serviret crealurx po-
gueret niunduni de peccato, ct dejiisiilia, et de ju- quam Crcatoii, qiii

l.iis est bcneriiclus in s.ccul3.
dicio ; nimiruni arîiendo id quoqiie cflccit ui sicoa- Ameo. Vidi, iiujiiit,

« i < dc ore draconis, et dc oro
renlur iant;c aquas lanli lam niagni Uuminis. Siul- (^

liestia;, et de oie pseuiloproplielae evire spiiitus trcs
tam ciiiiii fecii bujus inuadi sapientiam, Procedenie immunilos. » Et addit adliuc : < In modiini raiia-
hamqiie sapieiitirt Dei et rarionem reddeiite de oo rnm (Aj><jc. XVI, 13). i îiniium raiiae ct immunda;
qiiod vidobaHir >>liillum Dpi, quonladinoduin Ajkj- siiiil et lurpes, et exigiiaj et quasi li>qiiaces. Iii luio
itolus divit : ( ôsaulem pr;vdioaiuus Jesjni Cliri- iianique commnranies, iinportune et qiiasi cum
stuin crucifixuin, Judieis quideiu scandalum, gcn- gairulitale coaxando quicteni auferuut. Congrua
libiis stullitiam (i Cor. i, 23) : » ex conip;iralioiie oigo assimilatio, dum ranis ada:quantur vcl similes
ejus sliiltiim esse appuruit ct aridum, quud eatoniis peibibeiitur hi, qui sibi magiii et cloqucntes vi-
graiide videJKitur ot profiuidiim. Quam vilis, quaiii- dcntur: vcrbi graiia pjota;, qui sibi magna souare
que eisccrabilis el abjecla fuerit vcl apparucril illa videritur; sed omiiis coruin iiiateria fabulnsa lutum
lalis sapienlia s.ieculi in oculis eorum, quos veiilas cst, et inagnitudo eorum intlatio est.
illuminavil, pnlcbre in sua persona iiisiniiat Joaii- C-XLU. tjuapropler quoniam scieDlia ilioruju
nes, ciim dioil : < Et vidi de ure diacunis et de oie cum iiulla sit, inflatnr advoisus scientiain Dci. piil-
bfsiiii: el de ore pseudopropbcla; spirilus iuimuiiiJos cbre sutis eoruni spiritui cnngruit illud de rabclla
iresin modum ranaium procedere (Apoc. xvi, 13). » ^sopi, ubi rana sufilaudo tcntans sc exiendere ad
Spiriuis immuiidos ait, id cst soctas quasi sapion- ^ magnitudinem bovis, dum coiiatur, ci pollpm fruslra
li;B et scicntixmagii.T, pooiica;, philosopliica;, qiias dislcndit, tandem ullra vircs suinando crepuit. De-
contiarius Spiritui sancto iniinuiidiis hujiis niuiidi niquc ubi nuiic illi sunt graiidiloqui, qui se exiulc-
spiriliit aspiiavit : s.piiitus iiamquc immundos niagi ruut adversus veram magnitudineni soicntiae Dci ?
pi\ecipue p;itroiios quo ncscio iufeliciquodam paclo < Periit memoria eorum cum sonitu, cl Doniinus in
asciveruni sibi. Pi^tae verosub nominibus boiiesiis ateiiiuni permaiict(Psa/. ix, 8). » Quiscnim loqua-
eosdciii rogilaiil s|>iritns imiuundus aspirarc sibi, ciluti eoiuiii hominura credil? imo quis eoruiu
sucriiega pra^siniipi.ioiie deos appellaiites, cum dw- tbeologias turpcs legcns vei audieiis, non jrridct ?
moiies sint. 1'orroqui pbilnsopliisspiritus aspiravit, Porro magi, quorum priiicipes in iCgypto Jaroncs
1« quoque siiie diibio iininuiidiis exstitil. .\iiiioii dc ot Jlambres per incautaiioiies suas corara Pliaiaone
illis Ap:)slolii5 dicil : Quia i dico;iilos so esse s;\- adversus Moyseii ct Aanin rauas eduxerunt, et ul-
pientes, siulti (acti sunt, et ovanuerunt in cogitatio- tra noii valuerunt ; moduin rocte dicuiitur habere
iiibus suisl » {Rom. i, 21.) ranarum, ut eis similcs siiit quas conlra Deum (e
CXLI. El vide quantain usqiic ad immiiiidiliam ccriint. ullra quas eoruin pncstigia iion valueruiit.
cvanuerunl, qui .<;crviontes cieaturip, [loiiiis qu.iin Apysiolo auiem contostanle queniadmodum Jamnes
»
97 PAHS V». PS.\L. LXIV, SEL LIB. DE CORRUPTO ECCLES. STATll. 98
el .Manibres ies;iiciuiit Moysi, ita el nunc liominps i^ leri maletici, poci.c, pliilosophi congiegaveruiit le-
rcprobi nientn corrnpii ivsislilni verttaii : • Seil ul- ges toiius terrse ; non quidcm iii uiium iucum, sed
tia, » in(|nil, < non profioicnt : insipienlia ciiiin coin unum eumdemijue pcssinix vuluntalis slaliim,
rnin nianifestal:i t-^t, sicul el illoruni fuit (// Tim. ut pr;cliarei!ti!r contra Domiiiiim, iit ])ra;vciiti ma-
I!!, 7). > Ullia, inquani, noii prollcient qtiam pl illi gna 3nslimal'one illorum rrges lerra' dedignarcntur
profiiceninl, (jui osliiljitis rariis nllia non potncni.il aiii negligerciii niiisna «['siiinarc miratula, quxter-
facere signa signis Moysi cunsimilia. Sic et hiijus vi Doniiiii facerent, vel mirari sapientiara quam
lemporis qnidain rausiilici, et legist-ie vcl sophi- praedicarenl; quoiiiarn et illi cconira miia facere, ct
st3B, seu liialeotici, vcl poiins li.trelici sopliisiicc inagnifice ul sapienus loqui consucvissenl.
Inquentes, iiieoque oilibiles, contra lcgcm divinam, CXLV. Omnium iilorum qui sic voritatem Dei,
qiiasi contra -Moysen el contra saecrdotinm legiti- iit Aposlolas conqiiorilur, in injustilia dotineiit, si-
mum et vero lcviiicuin, qnasi atlversus Aarori di- niililudo procesbit iii legno scisso quondaa» iu do-
micaiitcs, et regtio Phaiaiinis tonlra ipgiinni llci mo David : ii! i rex J(;rOboi'.in viiulos aureos e\co-
favenles, cnm in sua gamilit.iie raiiis loqtiacihiis gitat-j consilio fabricavit, quibus ct festivilatcs fc-
et in luto coaxaiitihiis .'{quabuntiir, ultra nun proll- slivitaiibus Dci siiniles Cnnsiiluil ; ut hujusmodi
fient. Insipitiotia enim ilioruni nninifoslala, cl pw B quasi divina reverenria vitulis aurcis exhibiia de-
S3nct:tm Scripliiram confuiala evidens eril, qnod tinerct popnlum tali culiu fiscinaiuni, ne iii Jirusa-
non dc Spiritu s«nrio inspirala, sed per «[liritus li;m rcquireici Deuni verum, \cl reverlcretur ad
malignos et ininiuiidos conspiiala sit loqiiacitas bu- dnmus David regnum legitimuni. Deceptur i.slc sic
jusmodi bominuin vcrilali resistenlium, et ipsam peccans in Spiritum sanctuni coiitra propriam con-
veritalem Doi in injnstifia relincnlinm. Quasi enim scientiam, proprioqiie judicio coiidcir.natus, iiuila
caplivam dclinent veriialem sariie doclrinse circu.ni- venia dignus csl babiius. Vernni deccptiis ab eo
venlain suo nieiidsiio , per spiritus nialigoos ila populus magna ex parie ad pcrniteiitiani pur sa^-
cotiflatu, ul niagna iii eo iiiveniatur vcri «imilitndo ctos proplietas cst revocatus : quoniin illc fuil piae-
et bonitalis iniago. ciputts quo prophctante

, at(|ue clamaiite coiilra
CXLIll l'mle confiUari iion possunl iiujusmndi pi^dictuiTi Jeioboam super aliaie siaiUem el sacii-
mendacia siiic magiio conlliclantiuni pr%lio, qn.^tle licantcm, scissnm est altan; |ier«iicditini, cl cffusus
liabiicninl mai tyres contra tyiannos idololalpas ae est ciiiis ejus. Propciaodum simile est huic, qued
tcmplorum ponlifices, quale niliilominus liabuerunt b*iesia!cbae vci stbismaiici pioprio iiunc judicio
sancti confi-ssores conlra ha>ie!icos et regcs in roa- condcmnati, pcccantcs noii pcr ignoraniiam , sed
lo illis fuvcntps, ac novissime in diebus istis viri pcr nialiliain in Spiritum sanctum, noii habent ui-
religiosi conlia Sir.ioniacos, conduciitios, incestno- lum poEnilciilise remodiuin ; scd ab eis dccopli ali-
sos, gyrovagos, vagos, dissoluios, oberrantes, aut, quoties emendaniur, maxime cum saciificia hiijiis-
quod pejns est, irregulariier congregatos cliricos niodi li*relicorum vel srhisuiaiJcoruin quasi cmeri
)ir:L-iiuin graiulf in teinpore septimi Gregorii papa; assimilata exsulllaniur, ac Deo inolesla essc mani-
liabueruiit el a.lhuc liabent ; septeiii spiritibus iie- feslanlur.
quam in aperlj nialis, et Fepteiii aliis iiequioribas CXLVL Cujus veritatis tcstes qiiani caiite se ab
in tictd bonis contra vere bonos diintcaiiiibus, et iiiterdiciis abstinerc debeant, ne vidclicet cum liu-
iinporiiina loquacitaie illos inf staiiiibus. Ijnde ,

jusniodi post intcrdicturo vel cibum sumant, illius
cum dixissel Joannes vidisse dc ore draconis, el prophetse doccraur cxemplo, qul ab alio pro|iheia
de ore )iseu(lopi opbela.' spiritus immundos ciisso, deceptus, el comedens interdicta, leoni occideiidus
addidil in nioiluni ran.ii uni, et adiccil : i Sunt enim legitur iradiius. Cavendi ergo sunt veris proplietis
spiiilus d%iiionioru!ii lacienlos signa, et proccliint faUi proplielae, ne pcr illorum seductinnem decepti
ad reges totins terra; congregare illos in pra:iiun) coinmuiiicent inierdictis, et iiicidant in os lennis
addiein maguiiin oninipoieiitis Dei {Apoc. \\t, 14). {)

qui circuit quaereiis quem devoret, cum lamen de-
Vere, iiiquain, illos inimuiidos dixerini : sunl eniin vorandi potestalem nnn babeat veros ei bonos pro-
spiritus dicnionioruni. Nani revcra cum vcritati plictas, etiam quaiido eos mordendi vel occiden.!i
siiit cuiilraiia dogniaia eorum, nuUi dubiiim qiiin occullo, sed iion injusto judicio Dei permittitur
umiics luagnitudines , imo inflaiioiies ejiisniodi iili poteslas. Et^^nim tiropliela pra;notatus, quia de-
siiil aspiiatioiM'S dajiiionioriim. Ei ptocedunt , in- ceplioneni propiiela mendacis non republ, leoiii
qiiil, ad leges tuiius lerra:, conyregure illui in prm- dalus est occidendus, non tamen dcvorandus cl,
Hunu iit croditur, hac ipsa morte fnit expiatus. l'nde leo
CXLIV. Prinii boc, iil saucla narrat Scriptiira, qui eura Deo irasceiile occiderat, jara Deo placato
jam dicti nialefict illi ianines et Mambres fcce- cadavf r occisi et asinum quoque illius non iaiigims
runt. Processit enim ijui in illis erat spiritus scdu- cuslodiebai. Nonnunquam in sede apostofica sive
ciionis ad regem iEgypti, et liJucia signoruin quse alia Moysi cathedra, exalialo per vfolentiam lalcain
faciehanl quasi siniilia signis virtiitis Dei, auxeriiiit quolilict Siiiioniaco, subiulruso vel snperposilo ali-
stullitiam ejiis, ut curilra fJcum pdgnaiitem pro cui calholico rcgulariter elecio ct provecto, hujiis-
Isiael audcrciit pi*ii;'ri. T-aii vel siuiili modo cae- modi enierseiuul c.ontroversi;*, in quibus plurimum
99 r.tKIIOIll rR/EPOSlTI REICUERSPKRG. i.OMMENT. IN PSAL.MOS. 400
demcnlali suiit i4;"gYi>iii poloni s ei lyiaiini, pcr id A congregare ilios iii prajlium, additlit, di«*ns : t Ad
quo<j iii siia sccla clericos lialiel);iiit valeiiler lnicra- diem inagMiiini Oninipntenlis (}l>iiJ.). ;< Naiii dies
tos, et in ideuiitate sacramentorum, tonniir.nt in si niagnus Omnipoieniis dies erit judicii, i-ine dubio
jiiilitudine signorum gloriantcs conlra Ecclesiam, niagnus, sirui Pro(ihet;i dicit : « Juxta est dies Do-
cum ipsi esseiil ej.lra Kcclesiam ; non aliendentes miiii niaynus, juMa cl velox nimis. Vox dici l)o-
vel allcndere voleiitcs, quod elsi extra Ecclosiam mini amara. Turbabitur ihi foitis [Soph. t, II),
sil lociis vcri sacrameiui, non tamen iiisi In sancta clc. »
calliolica Ecclesia c&t locus veri saciiticii, ul beaius cst, ait ille; el verum esl. Nam
CXLVIIl. Juxta
Aiigusiinus asserit. ftsi aliquamora videiur e\ quo ille proplietavit
CX.LV11. Tenipoie Petri Lfonis scliismalici, faii- usque ad illum diem niagnum Oipnipnienlis; ni
certc prope est unicuique mors et piaeseiitis \iije
toribus ejus uiia ciim ipso cxcoDimanicatis valde
glorianiibus iii idciilitate sacramentonim, tam apnd fiuis, et nesciiur quaiido veniuius sil. Aii orgo
quam apud e\< ommuiiicaiorem ipsorum bca- confestim : « Ecce veiiio sicut fur {Apoc. xvi, 15;.»
ipsos
lae innmoii.T papam Innocentium, cnm es.seni lonc -Ualus servus dicil in corde suo : Moram facii Deiis
lemporis iii curia Rumaiia, coaclus sum plurcs de venire. Doiniiius autcm uicil '
i Ecce adsum, cito
Scripturis veritalis auetorilates colligere, quibus ^ êiiio (itid.) ;

i additque < sicut fur, > videlicet
evidenter cniluit sacrameiila quidem ritu eccle- uegligentibus et dormientibns forroidandus. Furi»
siastico celebrata tairi foris quam intus essc invio- namque similitudinem ipse siLi adhibere dignatus
xlabilia; scd in saciamentis cxtia cclebralis non ina- est, duin pixmisso seivis suis pneceptout îgilctis,
gis opcrari spiiitum Cluisti, quam iii si^xnis nia- > quia iifcscitis, > inquicns, i .'jiia hora Filius tio-
qui minis vcniurtis est (if atth. xxiv, H), > ait < II-
gorum itgypiionnn digitus Dci operabatnr, :
tandem ipsis conlilentibuj in sigiiis .Moysi et Aaron liid aiilein sciloie, quoniain si sciiêtpater familias
claruit. Sic et in illa mea concerialinne, aslipulaiite qua liora tur veniret, vigilaret uiique, ei non sine-
lunc venerabili viro beatae nienioriss Gwalt«i- ret perfodi doniuni suain {Luc. x\\. 39). i Eadeni
niibl
inlentione \el causa, qua illic dicit < Siot lumbi
rio archicpiscopo Uavennaie, palinain obtinuit int»?r
:
senteniias imilias, id quod dicit papa Pclagiiis :

vestri prxriiicti : lieati servi illi quos cum veneiit
Scliisnia, iiiquit, ipsum quod Grwcuni nomen esi. t>orainus, invenerit vigiluiit(;s (ibid.,Z5); > rniiliininel
<
sed in uniiatc scissuia csse non liir subjun^rit : < licatiisqui vigilat et ciistodit vesii-
scissuram soiiat ;
polesl. Non ergo unilati comniunicant. 1'aries sibi nienla »ua, ne nudus ainbulet, ct videaiil liirpitiidi-
ipsi feceiunt, et ab eo quod unum est, ut apu>!oli neni ejiis (Apoc. xvi, 15). >
Judse verliis jam loqiiar, scmelipsos scgrcgaiilfs, CXLL\. Hoc proptcf magnuni suum diem Omn.-
spiriium nun babent. Quibus o.iinibus ilhid elHciliir, pot<!ns iiitulil, quia promissum erat cnngregari re-
ut quia in uiiitate unuin iion sunt, ut quia ia pane grs terr&: in prxlium, in loco qui vocaiur Hebraice
esse voluerunt, ui quia spiniura iion habent, i:or- Menriagcdon. Quos illos congiTgavit? Utiquereges,
piiris Chrisli sncrilicium habcre iion possint. > Mnl- i(uia de regibus congregatio isia scribi coepia es(.
ta iii hunc nioduni congcssinius luncin urium reri- Sunt aulem heic diveisi, imo opposiii et conirarli
ilica Patruin tesiimoiiia, ]uibus comprubatum cl rogcs. Nam de bonis regibus prxmissum fiieral, ni
Eitncrico lunc temporis cancellario satagenie ap- parareinr via regibus ab ortu solis : de malis vcro
probatuin, exira ccrlesiara celebrata niissarum offi- subjunctum : < El proccduui ad nges lolius terra>,
cia, etsi lialieant sacramentalia sigiia signis Catho- congregarc illos in prxlium (ibid., 14). i> Quos ergo
licoruin similia, esse lamen irrita ci vacua, utpo- regum istoruni congregavii in loco qiii vocaliir lle-
le neque Spirituni sanrtum neque corpus Christi braicc Hcrniagedun, vel qiiis congrbgavit illos iii
tanieneladhuc prxlian
liabentia (^). Prjetiali suiit tali loco? Non eiiim singularein atiquam personain
non dcsinuiii contra islain veiitatein verilatis ini- prarniseral, ncqiie apeite disiiiiguit quos, malos
miri . quorum plures, cum sint nxoraii t<!| coiicu- (^ aii lionos cung^vgavcnt. Ergo dicerc lieel, quia bo-
biiiarii vet conductitii, Facrilitani lnjct interdicii. iiorum et maloriiin CGiigreg.-itio heir illa pnt:s:»nat>i
El quia magnaruin congrcgatioiiunn (athedral>*s citv est, de qua noii ignoramus, qiiia cum «ederit Kilins
1'ioi suiit bujusraodi conduclitiorum uoiiducturcs et bomlnis in sede L>ajes!.itis so;e, lunr congregabiiri-
piolaiores, non est leve prselium qiiod inovenl. tur aiile eum non solum reges, sed ctiam oinnes
Prajliaii sunt crgo el pr.cliari iion desmunt, pcrsc- gentes illic iii pncliuin miiabilc cufigicgabuniur;
qucndo otnnes qui in Clnisto pir viveni voluiit; scd quia iltie vidclicrl pr^rlii bonorum ei nialorum mi-
iiialo suo, quia taliter congregaii iii pra^litini, cf>ii- 1,-ihilis ct liorreiidiis iiiiis staiulus cst. Ille siaius
gregabiiiitur in judicium. Unde, cum dtxisset heic rerte dcsignatur hoc nomine, quod hcic ponltur
|8) Si sarrameiila ritu ecclesiastico ctiain foris intclligenda snnl qui ordiiiationis vilio in fixrtsi
celebrala i«i'to/«6i/ta sunt. ul paiilo supra Gertiohiis sar.prdotio carent, vel de fnieiu ipso sacriflcii acei-
ipsc concessit, inlellici viii potesl quomodo in sa- pienda, qui cwie bsiretico sar.rilic.,)iiti pro ha;reliris
rrilicio foris iwracto Clirisli rorpiis iion lia!)o.alur, uiilius esl. idcii» ruin proportione dicendum ile sa-
cuii» pra!S<'rlim rt sacramentuin el satrilicium uno irificio mali sacoriloiis pio rondiictitiis, ctc.
co(ii:mque actu «tlcbiclur. Ilaque Ii;kc vel dc illis
«Oi PARS V!l. l'S.VS.. LXIV, SEU I.IB, DE CORm PTO KCCLl.S. STATU 502
IliTmagcdon Inierprctaliir Ciiiin consurrectio in A t.ilum et lurpiiiulinnin. 0"od non ad piciium pci-
priora, sive mons globosus. Congregalionein veio pcndisscwl in su;i regnla prjccavisse piuni rcgem
illain reclc significat, ubi ct saiicti reges qui venc- Ludovicum iion esl niiruni ;
qiiia non regi vcl im-
runt ab ortii solis in priora consurgcnt, ct ad judi- peratoii, sod Petro piscatori dala esl auetorilas
randum sedcbunl ; et mali regcs, taiwiuam mors Cdnrirniniidi fratrcs, Domiiio diccnle : « Tii cs Pe-
globosus, tollentur cuin diabolo sno piincipo; quia irus, ct sup( r lianc pelrani aedilicabo Ecclcsiani
tunc revcra dicetur moiiti huic : > Tollc le, et initle mcani. Et portae iiiferi non praevalcburt adversus
te (Matth. XXI, 21), I non jam in mare, scd in (•am;et tibi dabo claves rcgni coeloruin (Manh.
profunduni gehennse. Nuiic priusqiiani vcniat illa XVI, 18). I
dies niagna, in qua sancli rcges uiii\ersi universa- CLi. infcri, quas Patribus cxponen-
Iiiier porta,s
liter consurgent in priora; iideni reges qiiique libusacrcpimus esse pravas doctrinas vcl tyraiuii-
suo lempore in antcriora eslentl, et olilivisceiiies cas violo!iii»s, nou absiirde po^^siimus compuiare
quae reiro sunt, in aiilenora consurgunt. Cujus siipradicl* aulicx leguhc pravam doctrinain, lanio
rei spcctaculum jucundum cuni lute per Dei gra- pcriculosiorein, qiraiito illi secrclius latenl pcstife-
tiam patcat , uiaxinie in succcs;ioribus beali ra vcneiia niulLo saluhrium doctrinarum circumlita
Petri oculos bouos dcleclat, cl uculos maios cru " melic, dutn .sanctornni Patrum sanis instiiulis op-
ciat. posita ct intennista cst il|j concessio rcgalis, qua
CL. Pontificcs enim Komani cum privilegia cc- coiijungiiur doiiius ad domuiii, et ager agro copii-
clesiis supia pelram fundalis vel riindandis donant, laliir. Si ciiiiii, docL-nto proplicla : Va; bis qui con-
Pelri aposLolorum principis aHCioriiale illa pra;ci- jungunt donium vcl agruni sxcularem doinui vcl
pue inslitula roborani, qui- fiiiidamenio Ecclcsiae agro saeculari ciipidilaieavarilix; quantomagis qui
priniitiv» cuncordaiitia jndicant. IJnde si aiilica contra intcrdicta iegis divinae domui vcl agro pro-
illa iiislltuia iii sxpe nouta regula insiitiitls npo- prielatis sux, undc sibi suniclcntcr abundani, jun-
«lolicis posteriora profcrantur in mcdium cuin prio- gore audeiit domuiii vel agruni, undc pauperea ni-
ribus et mclioiibus illis triilinaiula in sede aposlo- liil habeutes, ut Dco c\pcdite serviciites dcbent vi-
lica;non dubiuni priora illa illic approb.inda, ct vtrc? Dobilari polcral aliquando lianc regulam in-
posteriora ista prioribiis conlraria omnino csse re- tcr porlas iiiferi depulandani, quando siib ca iii
probanda. Nain eliamsi posteriora isia dc anterio- inultis ecclosiis erat honcsla coiivcrsalio, el rcligio-
ribushabeant qusedaiii sibi iinmista in pr,i;iiotaia reiiis caiioiiicx sailem uinbia quaiiscunqne, propl r
gula, necessiiaie taincn cogenie sic est aiiqiia dani- q habitas ct usiiatas vilic clausiralis quasdam formu-
naiionis uslionc Cjiuterianda, et velut aqiia llunii- las : qu* qiiasi vectes crant ejusdcm porla", qi:a:i-
nis Babylonici dcsicranda, ut iii matricibus Eccle- diu lenel;atur in consueludire. At nunc, eisdeni ve-
Mis hujuB aqu£ inundatione occupatis prxparelur clibus abjectis el valvis omnino palulis nullo rcpa-
via regibus ab orlii soiis; aut si hoc semel el simu! guio lardanle, neglectis claustralibus habilacnlis,
non potesl Ocri, aKanicn iam lortiiosa rcgula de- lu!Liinose nimisque irieliglose vivitur in domibus
monstretur csse aqua B;iii)lonica llumini Euphrals privalis, cl gratia Dei transfertur in lunuriam, et
assimilata cum paiadi.îacis aquis lacuna Babyiouis sacne inililix slipendio militalur diabolo. Kam
inlermista, cl ideo caveniia, ne in ea propter bonas ciiam illi qui communi doriiiilorio et rcfeclorio ali-
Palrum seiitentias in unuiu congestjs, eiiam iiliid qiioties uluntur, ci iiilerduni quando et quantuin
recipiatur, qiiod eisdem peniius adversatur. Ut cis libet in cubilibus suis propriis moranlur, in al-
eninn de ca^lcris taccaniiis, est illic scrino beali lernalioiie tali pateotes invcniunt sili portas infer-
Auguslini diccniis : i iNulii licet in socictale iioslra iialcs; quibus lUinam sublaiis eleventur porlse coc-
habere aliquid proprium. Si qui habeiit, faciunl lestes ct ffiternales, disciplinx videlicet regulares ci
quod non licel. » Deindc quasi liciluin quadani rc- vere tceiioîilaies, absque omni flciione ac fermenli
gali, ul dicuat, pieiale ibidem concediiur, ut res D tolius intermistionei
propria et domus privala coiilva doctrinam heati CLH. Cum cnim tria fennenta caveuda sacrum
Augusiini pr*missam possidcalur. Quod coucessuin doceat Evangelium, Pharisxoi-uni Sadducxnrum
,
saiicia sedes apostolica non recipit, sicut in pne- eiHerodis; in beiie dispositis clauslris neqiie Pha-
missis Lrbani pap;e el martyris, iiem Urbani pap.ie risrcorum placent phylacteria immodcraiuni ri„o.
sccundi et pap« Pasclialis eviileiilcr claret. Iiein lem prsferenlia, neqne Sadducxorum iasa disso-
Mcolaus ct Alc.vaiider poiiiifices Komani, qiiasi cx lulio iaqua nulla est ad resurreclionem digna pr»-
uno ore piifcipiendo stalueruot ut sacrorum «rdi- paratio, ncquc dominaUo ilerodiana, iii qiia rcgnal
num clerici, sialutis l'atrum de continenlia olic- snpcrbia cuin saeviiia. Eu:nim thcologo Jaanne asse-
diciilcs, juma Ecclesias (luibtis ordinuti siint, sicut reiiie, omue quod in hoc >iii;i)do csi aut concupi-
,
opoitet reiigiosos, siniul maneaiit, m:indui.ent ct sceiilia carnis, aut concupiscentia oculorum, aui
donniant; neque privaia illis coiiccJuni habiiacula, superbi.i esl vilse, in qua .st ccncupiscentia in hoc
solis coiijugalis clericis a beato papa Gregorio iii- sseculo dominandi. E.v tribus isli.'- concupiscentiis,
dullo ei caste in congrcgatione vivcntibus omniiio jliai qu32 est ocuiorum, sitbesl in phylacteriis, ac
lulerdicla, utpolc iv. quibus csl occasio raulia pravi- fimbiiis niagnificis CKtcrisque ostenlitionibus Pba-
m CERIIOHI PR.EPOSITI RElCHnaSPERG. CO.MMENT. IN PSAUIOS. 401
lisacorum. Illa vero qurc esi cornis, prSncipaiur in A ohcdiunl, p1 ile mammona iniqnilalis bene raciunt.
conviviis ciclerisquc luxuriosis dissolulionibus Satl- u( cum dcfecerinl, ab ipsis quos obediendo el bene
ducKoium, spem resurreclionis minime habentium. ageiido sibi aniicos fecerunt, recipiantur in *lerna
Porro illa qusc est in lioc sseculo dominandi, tyran- tabernacula ; dum qui recipit proplietam in nomine
iiizal in liomiiiibus ambiliosis, vel dominanlibus in prophelK, mcrtedem propheta accipiet, ci qtii reci-
hoc inundo ; vel, quod pejus esl, eliam dominanti- pit jusiiim in noniine jusli, mercedera justi acci-
bus in clcro. Quo conlra l)oi»i et religiosi homincs piet. Sed in recipiendo prnphelam , cavendus est
contra Sadducaeorura fo.rinentum sobrie, coiitra pseudopropbeta ; in rccipiendo juslum, cavenda est
Piiarisicorum juslf, contra llerodis pie vivunt iu falsa juslitia. El ideo nccessaria est messorum di*
lioc sff^cnlo. exsp('C(anles lic;iian> speni et advcnluni ligentia scparans a granis zizaiiia. nc pro bonis re-
g!ori;r niagni Dei ei Salvsioiis nostii Jesu ClKisli. cipianlar mala. pro veris falsa. Quia enim de doe-
Cujns e.v qno apparnit benignilas el bumanitas, bus nunc ordinibus loquimur. clericorinn Tidelicel
beiieditiio paraia csl coronae anni beiiignLlaiis, ct et .monachorum, quos amicos faccre de mammonai
rampi ejus repleninr ubertale, boiio semine in (iliis iniquiiatiseipedit hiijus mundi divitibus, recipiendo
regni miiliiplicalo eo copiosiiis, quo semen tiliorum in clerico propbetam ct ii, monaclio justum, ne
geliennjB ab homine inimico supersemiiialuni rt in nomine prophetse falso vcl in noniioe justi falso
usque ad vicinam nicssis uitimx immineiiliara tole- qiiis decipiatur ; elericoruni et monachorum quidam
raiuiri, quandiu erat adbiic teneriludo utiiiisque sie. iiiveniuiilnr cauteiiali, et nomiiie prophetarum
gcrniinis; iiiinc ubi boc salvo Irilico fiori potesl, sire justorum sic privali, ut nemo iiisi fatuus eos
ab aiigelis niessoribus a Iritico separaiur oanlius ct lecipial in nomine oropheiae ve! justi.
diligentius. Prim*, ut prieinissum esl, messis in CLV. Deatus Benedicius iii Rcgula sua qualuor
Iioc anno benignitatis messores, eranl apQstoli a genera monachorum dcsignat quorum duo subno- :
Domitio in latmres aiioruin inlroducii. Uliimag biijns inino jusiorujn approbat, coenobitarum videlicetsuh
messis, de qiia iiunc agiiiir, inessores eriint aoReli, Regiila etabbale miliuinlium, cl anachoretarum sen
ut sc babei asserlio evangclica, Domino doceiiie, cremitarum solitndine gaudentiuni ei jugitate ora»
quod ager est inundus, bonum semen filii regni, tioiiis frueniium. Duo vero monachorum gcnera
zizania filii gehenme, niessores angeli : per iiuos deierrima oinnino rcprobat; Sarabaitaium sciliret
primum zi/.aiiiasunt colligenda iii fasciculis adcom- siiie regula rt alihaie iiiordinabiliter rivcntium, r(
biirenduiTi, et deinde triticura congregandura in gyrovagornm per varia loca discurrentiuni. Quis
Iiorreum Domini r ergo jsios a taiiio messore alijeclosputet sub nomi-
CLllI. QiKc omnia ullima quidcm ventilationc in iic jastoriim censcndos vel rccipieiidos? Perdilur
magna virtute per aiigelos crcduntur ila ut prfcdi- clccmosyiia lalibns data, cil qao eorum coDVersa-
cta sunt eflectu manifesio complenda. Verumtamen tio cognoscitur noroine justitiae privaia. Sitniliier
quia « labia sacerdotif^ ciistodiunt sciciiliam, et lein dcro sunt dcsignata geiiera iii nomine prophela-
gem reqnireiit et ore ejus, quia angclus Doniini rum suscipiendu, vidrlicet coromuniter viveniiuin,
ixcicituum est (Wrt/ac. II, "); i iioii absiirde credi- seeiindum Inudabile discipulorum Chrisli exemplum,
tur et speralur per saccrdotiim qiia;dain angelica qnilms eral cor unum et anima una in Deo, nec
ininisteria etiam iiunc anlc rmcin sa.-culi talia fleri (|iiisquam coruin aliquld suum essf^dicebat; vcl ne-
ex iKirte, cuin scriptis liionlciiiis pravi mores lao- cuiidum canones in Ecclesia se populumque regen-
quam zizania fasciculis aliigaia igne inrernali de- lium, neque terininos a Patribus constitutos (rans-
iiiunsiratiir puiiieiida ; et bnni mores tanquam graiia gredirntlum, vel tran.sgredi sinentium, et mora
triiicesR messis oslenduntur coelesti prieiniu reinu- speculalorum superveiituros hosiium incursus pr*-
iicrari delwre. Qiiod in librie raoralibus beati papse « Claina, ne caventiuni, qiiorum cuique dicitnr :
Civgorii clare invcnitur : qiii sciens rcproh.i-e ma-

vocem tnam, ct annun- cesses; quasi luba exalla
lum et cligeie boniiin, vitiis et virtutibus morum D tia popiilo mco scclera eorum, et domui Jacob pee-
rauie ab iiivicem discernendis bcne invigilavit lo- caia eorum (/««. lviii, 1). » Item « Super monlcm :
queiido ct scribendo, quia angclus Diiniiiii cwrri- cxcelsum ascendc (u, qui cvangelizas Sion. Exalia
tuum erat, contra phaiangtis vitiorum caule ordi- in lortitudiiic voceai tuam, qiii evangelizas Jo-
nans cxcrciliis ninruiu et virtutn*». riisalem. Ex»Ua, noli timere {ha. xl, H). • Isli
CLIV. Siniilitcr el rcliqui pasloic-, cx dnctor«6 ca- siiiit custodes super muros Jerusalrm constiluii, til
llioliri prolijntur esse angeli inessoies, vei sicnt die ac iiocie iion taceant. Isti snnt septcm aiigeli
jam diîmns, vitia et viriutes lanqnam 3tizani.t et ciim sepiem tubis, aut seplem phialis iii .Apocaly-
Iriticum separaiites, \'«l filtos gchennic a flliis regni psi demonsirali. Isti suni scptem stellte seplem Ec-
sic dislinguentes, ut eoruro vel sermones aiidiens clesiarum, el scptem candelabia aurea cum septem
vol scripiD legens evidentcr agno.sccre vale.at, uirum liir>;rnis ardenlibus et luccntibug in conspectu Do-
maliiin in aliquo sil ordine Catliolicorum, sive mo- niini. SimI liHitm fumigatis in saeerdolio falso mul-
iiachurum sivc clericoruin Deo ita mililaiitium, u( tas hsbet niancrias, pseudoclericorum videlicel ace-
Hiorito habitaie del.<(ânl in a:ternis lahcrimnili^; plialorun), Simoniacorum, condnctitiorum, Nico-
sive laicorum qiii talibus taliier niilitaiiiihns ita laiiariim c) iripgnlarritm convcnliculorum ;
qiios
;
m r.vRS VI, PSAL. i xiv, seu lib DE COIIRLPTO ECCLE5.

,
HT.\TI1. «OC
ulii iii.iiiiffsta esi lojipiciitia eoruni, suscipore iii ^ a propria dignitate persistat. Et qiiidcm non xstinio
iiomiiie ()ri)[itielarum desipere esl, uiaxime iioiiiii)a- de liac re seiileiiiiam pra;cipitanriani, sed opostoli-
tim proscripios, m manifcsto incestuosos et conduc- cam scdein consulcndaro, ulrum pr-.rscripia condu-
liiios a sodo aposlolica non scrae! intcrdictos. Porro ctiunis pactlo vet aciio simoniacx pcslis vocabiiio
coiiductores corum, quia et ipsi domum Dei domum sit notanda, vel milius oominaiida, cum taincn scri-
ne|<oliationis fariuat, nec ipsi in nomine proplieta- pta beati Gregorii papee diligcntcr inspecia salis
rum suiit recipiendi, sed arguendi ct monendi, ai- osiendant quo nomine tales iicgotialiones Censcri
que si redarguti non resipuerint, oeque se alienave- debeant. Verum nc videamiir piitjudicia facere ju-
riiit ali hoc ncgoliaiionis ferraenU», ipsi cciiducio- dicibus Ecciesise, non indcceiis est a successore Pe-
res cum suis eonduclitiis pari sorte ceiisendi, ot iri Buper talibus coiisiliura qua;rere primo siiie jter-
quasi traiisgressorcs canonum pubiici publicc ar- sonarum proditione, ut parcalur coruro famae, sod
guendi ct cavendi. consulatur cautelan, si fortc aiulienics talia in sede
CLVl. Yelim hic csse commonitos quosdam epi- aposlolica improbari, ct caulcrio simnniacae pravi-
scopos et abbatos, qui sub nominc plcbanorura p.il- tatis notari, studeant ab bis ante proilitioiiem su;ii
iiaiii fcedilatent coiiduclitiorum suorum. Conducti -

pcrson* ciioemendari : lioc scieiites quod btoctica
lius enim esiprocurator plebis vel miiiistt:r alians, B nota Sinionias forsi(an raiebuiit, si pcrpcram gosla
qui canonica portione minus accipiendo , subje- inalunt pcenitendc in poslcruiii cavcre , quain dc-
ctione indebila munus ab obsequio suo conducfori feiidendo suosque moniiorcs perseqaendo augere.
persoivit. Quani spcciem gimoni» beatus papa Gre- Sicut ciiim boatus Petrus non reeic incedens ad ve-
ôrius damnat aperte simul cum ea, quse lit per yilatem Evangeiii, simuUlione sua quosdam cogeiis
muniis a manu , vel per munus a lingua. Quod si judaizare, cum argaerctur super boc a miniino apo-
abb.is episcopo conccdcntc curam agit alicujiis ec- sioliirum, quia bcnigne reccpit admoiiiiiongm et
clcsi.T, polest illic unum do suis fratribns ponere, cmendationem, dignus lauiic judicaiur, neqiie ob
cui tanquam ccenobiiali ruligicinc aslriclu, nulla in lalem e.xcessum reprobaiur ejus aucloriins ; iia ni-
dccimis ei oblaiionibus assignetur portio canonica, mirum si episcoporum qiiis e.tcedil in uis quae si-
scd illa circa cum scrvetur dispensalio apo.stolica, moniaca liei i nan attendit, et redarguliis argiicntcni
quadistiibuebatur uiiiciiique sicut cuiqueopuserat. jiiigit, sesequc in quibus debet corrigii ;

puio tiunc
Qui vero sine luge clausiraii sub lege sunt cano- non inimico bonuni /Aiinia superseminaiiti compa-
num, sive ab episcopo, sive ab abbaie, vcl praepo- raiidum vei cum illo damnandum, scd iuter agri-
silo in ccclesiis plebalibus ponantur ; Bccuniium ca- compuiandum neque cum roaiis male [ler-
colas ,
noiies ibidem slipendiandi aunt , quia dignus est ^ dendum, siFiliumDei non persequiiuriii snismein-
operarius cibo ei mercede sua : quam si ordiuaiori bris, et acquiescit sanis raonilis , diiigiujiie grana
biio ad boc remiliit , ui ipsc quHlilercunque oves vera, et sustinct zizauia ;
qiio contr.i mcji agricols
non lam pascat quam furetur et mattet et perdat diligunt ac fovent zizania , et gravilcr susiiiient
qnia de lurpi lucro suo magis quani de ovibus cu- grana.
rat, noii est mirum si oves illum non siiquuiilur, CLVIIL Sane hic non omiilendam pulo cani
sed ab eo fugiunt ,
quia non noverunt vocem alic- consuetudinem salis esse toler.-!biiem, qua quidam
norum. Neque vero liiijus perfecjionis in se aliquo religiosi abbales et pracposiuecclesiarum plebalium
modo suspicand^ materlam praebent, qua siiie suni- ad sua ccenobia pertinentium curas agunt per se-
ptu Evaiigelium prxdicans Aposiolus muliis esi nii- ipsos, neque assumunt sibi ad hoc minislerium co-
randus et paucis imiiandus, maxime jara ordiiiatis adjuiores alios, nisi auL fratres suos regalariter in»
ecclesiis et ecclesiasticx rnililis stipendiis, qaibus stitutos, ani. ckricos iiilcraios sccuiidum canonum
Apostolus absque sumplu prsedicans int£ndcbai or- sallcin discipliiiam sibi pcr ubcdicntiam alligalos,
dinandis. Pruinde inordiiialaconductio poiius quam ul non sit eis liberum vcl ab ess recederc, vel sub
ordinaia institutio nominanda est bujusmodi cle-' jj eis dissoluie contra synodales regulas vivere. Qui
ricorum subjcctio indebita, qusestui alieno iaboran- ni.iiirum ialiier astricii non diceiidi suhl coiiduGii-
tium, et de boc ipso aliquolies murmuranlium, ([uod lii, sed adjutores altario servicnles et de altario vi-
stipe suo labori debita tVaudanlur : de qua ipsis vivenles, jugumque etsi cosnobilalis, lamen synoda-
denlibus et invidentibus alii parum ve! nihil labo- lis obedicntia! sub magislro probabili prob:ibililcr
ranlcs convivaniur ei dllantur. fercntes. lii nimirum si babenies rfe suo niinisierio
CLVII. Et quidcm riiniis dctestanda est j,im no- viclum et veslitum bis conlenii erunt, iion quseren-
taia Simoni» species in inferioribus pcrsonis, utpo- tes qutesna sunl. scd qiue Jesu Ciiristi, dnm iion
te sna propriadainnatione conleniis. Veruin iu epis- adaliud nisi adejus obsequium rebusEcclesiasulun-
copis clericorum ordinatoribus grandc imminetpe- tur, inler bonos agricolas compu«ari poierunt, elsi
riculiim sanctacDeiEcdesijs.judicantepapa Nitulao, non in ordine apostolorum sua oninia relinquen-

ut quicunque se ordinari permiscrit ab eo quem tium, tamen in ordine imperfcclonim perfeclis ad-
Simoniacum esse non dubiiat, una cum ordinatore ha>reiiliuni, ipsisque ulcunque obedientium, et cos
suo non disparcm dainnationis scntentiam subcal, adjuvanliiim ad agrura Domini cxcolendura. Vera
ul nterqne depositus poenitentiam agal, cl prlvalus biquidem grana ex dislinciione frucluum suorum
Patroi.. GXCIV.
m GERHOHi PU.EPOSIT! REiCllEaSPEaG. C0.^5.MENT. IS PS.\LMOS. 10»
cnguoscuMlur-, Jam saiud Sricesi;num, aliuJ seiage- A prodiii, u[ cuiu iiiiinicis D.iinini et magistri stii pa-
simant.aiiu*! aCTerlfruclumccutesimum. Quod multi ctum inirci prortitionis el iioiuicidii ; uhi hoc liomi-
docloruin in Dominica mcsse laboraniiura sic ex- nibus notiim fecit Iiomo Christus, nunquid rationi
poduiit, it ia conjuguai conversatioue recta, el in placet sine culpa potuisse
fieri, ul deinceps illi dia-
viduarum seu coniincntium, sed non virginum ca- bolo aliqua coinmunione homines lidelcs commiscc-
slimoma, ct virgiuum perfecta saDctimonta bos, fru- rciilur? Sic aimirum quandiu fiuilibet filii nequam,
ctus inteliigcrsdos icsiinueni ; eo quod nemo pcni- quantalibet regno Ghristi faciant, iia agiint ut ta-
tus eslra bsx tria genera sobrie, juste ac pic vi- raen sub specie boni, ac nomine Chrisliano legan-
veiniuin salTari poterU. Nutriuntur sane horura tur, solasque quales sint rioveiit Deus, tulcrandi
(rium geaeruin elests grana inler ipsa zizania, suo sunl. Ai ubi nianifesto convirios aclu imtaveril c«
lem|>on;su!lerend6,etsuo temporc auferenda. Quod Homine, quo digni sunt , Christus qui in Ecdesia
qualiter (leri oporteai, evangelica nos doctrina pa- loquilur, jam nec raiio nec veritatis regula patitur,
tenter infonnit. ul cuin ejusniodi vei cibum sumamus.
GLIX. Etenim ipse paterramiiias scniinis boni CLXI. Sic toleraius est filius ancilla; in dorao
seminator, qui dicit : Ne jorte coUigenies lizania Abrah* una cuui filio libcrae , donec prodita esi
eradicetis simtil cttm eis et triticurn. Sinite utraqne ^ ejus maliguitas evidenti persccutione qua perspe- :
crescere ueque ad messem {Malili. xin), ipse est rex cta , diclum esl Abrahae a matre libera : Ejice an-
rcgni ctelorum, id est prssentis Ecclcsije vel con- ciltam et /S/ium ejus. Non enim Itcercs erit filiiis aii-
gregationis sanctorum, in qua bono semiui zizaiiia, cilUv cum filio nieo Isaac (Galat. xxa). Et quoinodo
id esl flliis regiil filii nequam quos diabolus supersc- tuiic is qui sccundum carnem, persequebaiur eum
mina il, usquc ad messcm, id est usi]ae ud consum- qui secuiidum spirituin ; ita et iiunc. Afiostolica enim
mationem Sicculi peimisti sunt. Hlog lolerari jubet coiiiiounis vilse regula per evangelisiara Lucam dc-
cumdicil : Siniie utraqui; creseere uc/ue (id meistm, scripla , jam Oeo gratias posl longam sterilitatcm
cum 8%pi^simc cittus efQorcscant et sublimius cre- peperit elcctara et nobilera proleiu ; clerum videli-
scant, ita ut summos lionores is ecclesiasticis gra- cet regulaiera haeredem universorum qux habet
dibus apprehendant eo quod uibil noceal bonis
: t^cclesia in spiritaiis niilitix siipendiiinx Deo et san-
]icmtistio maiorum, quos ante messcm pro temporc ctis ejus oblaia. Hunc vidciites mali coloiii dicunt
iiiviii sustineiit, quia corrigerc non possunt. Igitur apud se non recle cogitantcs Uic est haret. V«-
:
quod prsRccpturus eral rftctc, et ui piaeccptorem dc- nifi', occiilamus eum, etliabeHmus hcereditatem ejus
ueliat, prior ipsc fccit, admilteaB Judam in illo san- r {Maltli, xxi). Item : Ecce somniator qui occusat fra-
Clorum nameio, quibus polestatem dabat ejicianti tresapud patrem crimine pessimo. Veniie occidanm»
spirilus imuiundos ct curandi oninem iaiiguorem
, eum, et videamus quid prosinl itli somnia sua {Gen.
omncmque inriruutatcm ; ut .scias dona Dei perve- Kxwii), quibus iiostros manipulo suo posthaben-
nire ad illos qui cura fide accipiunt, etiamsi taiis sit dos prxdicat ; cum divina oDIcia ob crimina pes-
is quem nccipiunt, qualis fuii et Judas.
per sima simonis vel apertse moechia>, ut asseiit, no-
CLX. Scienduni lamen quia postquam, ut Lucas bis inierdicla viiipendit, suumque ac «ibi similium,
scribit, inlravit in eum Saiaiias ct abiit et locii- , sicut dicit, ratiuiiabile obsequium in diviuis otTicils
tus e»l cum principibus sacerdotum et magistraii- ptusjuslo magiii pciidit. Veniie, inquiunt, occida-
bus quemadmodum euni traderei illis, ct gavisi sunt mus eum, et videamus quid prosint illi somnia sua.
et pacli 6unt pecuniam i!*i dare, et spopondi: ;
j:im Quasi vero pro somoiis inanibus et vaciiis babenda
nee cjiciendis spiritibus immundis, ncc in langiio- sint sedis apuslolicx iuierdicta vel mauJata : qux
rihusaut infirmiiatibus enrandis illa potcslate apu- ulique iii tanlum firma sunt et rata, ul iilis coelum
slolica usus esl : quippc qui sequenti die inter cce- claudentibusiiondcscendat ros autpiuvia, nisi juxta
nandum per buceeiism intinctain proditordesignatuji oris eorum verba , quibus in beato Petro data es'
coiiiinuo exivit, el antequam eum qucm tradiderat D potestas judiciaiia. Plura istorum interdicu quasi
in crucem suspendeênt Judxi, laqueo se ipse sus- cocli clausuras possemus demonstrare, sed unum
pcndil. Ncc vero lain seguis patiuiUia; veros Chri- liic sulliciat conimemorare.
8ti aposlolos fuissc arbitremur, ut posiquam illedc- CLXIi. Grcgokids (9) episcopus, servus servo
sigiiaius est, si non ejisset, communioare llli po- ruro Dei, dilecto in Cbristo fratri OrTOM Constan-
tuissent ut prius. iixc idcirco dicimus, ut zizania, tiensi episcopo, salutem ct aposlolicaui beuedictio-
qiix iiiihiicus homo seraini bono supers<;iniiia\it, iicm.
iion al>sqne discrctione rerum vel temporuni tolc- I Instantia nuiuiorum tuorum festinantcr redire
randa csse, vel communionem illorum nihit &l)essu volenlium non peroiisit, uos fralcrniuii luarqux iii
piitemus. Curo adluicessct Judasoccultus fur, idqiie Roniana syiiodo coiislituta sunt seriaiiiu iniiuiare.
Bolus scirel Deus Christus, nihil apostolis oberat, Ha>c tainen iiecessario tibi scribenda fore arbiirali
quod cie commuiiioiie vel potesiate apostolicaconi- sumus. Nos juxia aucloritaiera sanclorum Patruiu
misccbatur. At ubi deterrinia ojiis iniquiias actu iii eadcm synudu senientiam dcdisse, ul bi qui pcr
C9) Gmgor. VIL

,
m PARS VI, PSAl,. LXIV, SEU LIB. DE tOKRUPTO F.CCLES. STATU 110
simoniacani ii;i;resiii , lioc esl, iniervenlii pretii, ad A sucict.ile solius nominis Ctirisiiani permiscentur
ali<|ucm sacioruDi orJiuuni gradum vcl otFicium liouis, ut ilii qiii iu eai!ein lidc msli iûnt, palca po-
promoii sunt , iiuUuni iu saiicta Ecclesia ulleriM» lius quain zixania deputeniur. iiiter hxreticos ct
minislraiidi locuni habeant. Uli quoquc qui ccclcsias mulos Catiiolicos hoc intercst, quod siserelici falsa
(lacione pecuuijs obiinent, omiiiiio eas pcrdiinC; aec credunt, autem vcra credentes noii ita vivuiit
ilii
dciticeps vendere vel emere alii bi liceal. Sed ncc lit creduMt. Solet autem quairi etiain schisniatici
illi qui in crimine fornicalionis jacent, missas ccle- quid ab bxreticis disient, ct lioc invoiiiri, quod
brare, aut sccundum inferioies ordines miuistraie scliismalicos non flJes divrrsa tacit, sed commu-
allari debeant. Slaluimus ctiam, nt si ipsi coiileni- liis diriipta sccieias. Qni falsa de Dco cicdit, vcl
Palrum
plores fuerint uostiaruni, imo sancloruin di: aliqua paric do('4.riiia3 qu;v ad tidci peitiiict .i-di'>
conslitutionnm, pupuius nuUo modo enrum oflicia uoaliouem, ita ui iion quaereulis cunctatione leui-
recipiat ; ut qui pro auiore Dei el oflicii dignilat« peiatus sit scii incojicusse credeniis, nec onmino
iion corriguntur, verecundia sasculi et objurg:iliontt scieniis opiuloae aique erroie discordans, hxreii-
populi resipiscant. Sludeal igilur"fraterniias lua sic cus esl, et foris esl aniino, quamvis corporaiiier
se in his nobis cooperatriccm csiiibere, seu criraina iDlus videaiur. illuitcs eDim tuics porlat £cciesia,
isia dc ecclesiis luis radiciius evdiere ,
qnatenus B quia uou ita defcndunt faisitatcin stue senlenlix,
Loiii pastorls iDcrilum apud Deuin valeas obtincre, utinientam niuliiludinem faciaiu. Quod sifcceiiiit,
et Kuniana Ecclesia de le sicul de bono fralre et tunc peiluiiiur. Iteni : (fuicuiio.uc iiividciil boiiis,
6l"iiJiu><o coopeiaiore debeat gaudere. » ita ut quxraut occasioncs fscludendi eos, aut de-
CLXIIL Inicrditta linec illisquc simitia servauti- gfadaixii cos, vel crimisa siia sic defendere parati
l>us, m;igna imminet infeslatio ab eorum trausgrcs- sunt, si objecla vel prodiJa fuerint, ut ciiain con-
.soribus, niaxime alta ioca et offlcia in Ecclesia le- veniiculorum segregalioncs ve! pcrlurbaiioiies co-
uentibiis. Lum ergo lali persecutioue clarucrii quse gilcnt cxcitarc ;
jain sdiismatici sunt, cl ab uni-
p:irs movt;ai, el quse suslineat injuslam violenliam, talecofde discissi, eitamsi non iiivcntis occasioni-
dignun» est ui quasi fiiius -ancilliie, aUjue ul vcre bus aut o<xultalis factis suis, s^cramenio Eccicsiae
&cUlsmaiicui projiciainr, qui non jam cum Jiida corporali couversaiione socienlur. Quapropier iili
furc adlioc occullo insiiiias oiacliinalui', sed cuw soli Ciitbolici mali recte depulaiilur, qiii quamvis
codcm jatn (ictecto per manifcsta furoris ac tyran- praeilicant vera qiis! aj Jidei doctrinam periincia,
iiidismulimina conlia bonos dcbafcbatur, et odio eisi quid forle nesciunl sed qiiierendum cxisiimant,
maligno non solum quos scii, sed eliam quos pa- salva pietafediscotiuiit sine aiiquo praejudicio veri-
lal bonos persequilur, nequc cum ipse sit loliuni, lalis, et bonos, XkU quos bonos pulaiit. amaoi atquA
secuiu iii eodem agro siuil crescere seraen honura ;
boooraiit quanloni possunt, tamen riagiiiosc liici-
quod si una secum in coilem agro aeijuanimiier noroscquc vivuat, conlra quam vivejndun] csse cre»
fcriot, fcrendus el ipsc essct. Verbi gratia si quo- dunl ; talcs etiamsi prodantur aul accuscnlur, pro
libcl elerico irregularis congre^'alionis mortuo, vel discipiiifa £cclesi<e salutisque saae causa carrepti,
juste deposito, palercntur hoc re-sidui ut in locum vel a communione suspcnsi, nullo modo a coiuiuu-
decedeulis aller succederet, qoi rclictis propriis iiicne Citholics sjbi receilenjiuin esse putaiii, quo-
in clauslro viveret, quoadiisque filiis Anna: aiuUi- cunque periuissi fueriut saiisfaeliunis locuin quaj-
plicalis , lilii Phencnn» omnino detkerent, dum renles, ct aiiquaudo per pctiiitenliam uiutantur iu
stcrilis pareret plurimos, et qux muUos habcbat frumciilum, aliqiiauilo sub iiomine pceisileiitiuni ita
fiiios intirmarelur ; possenl portari talia portan- vivuni ul solent, aui liiaiso miiius, quidain eiiam
les, ci stipendia sua eUerius accipienics, atqoe ampiius, nuilo luodo fjiiiea a caiholica uniuie dis-
eliam si sacris ordinibus earerent, legiliraa coa- ceduut, qulbus si -iiors obrcpserit, palcs dcpu-
jiigia sortieiites, et snb Cbristiana regula vivende, tantur usque in fiitein, lloc etiam ipsi ci-edunt. Nam
ut lioatus GPfigDiius dicit, cor et linguam el cor- D si credcnl et incoBcusse lencnt, jam intel
aliter
pus, auctori; Deo, ab iiSiciiis cusiodienles. Ncque h«ret!cos Bunterandi sual, Boni Calhoiici sunt q\il
veio inter sic viveiites aliqui censeniur esse zaz- et fidem integr^sm seqnuiUur el bonos niores. Quod
riia, nisi qui non diligunt meliorum et comDiuni- autcm ad fidei doctrinam periim l, ila quserunf si
tcr viyenlium saiiclius proposilum ;
quod qui io quid quaiicnduni babent, ut absii conccrsaliti pcri-
£e iion habenles, in aliis diligunt, aliorum buna cuiosavi;! quiJKrcniibus, val ei ciim quo quoerunt,
diligei>do sua faciunt. Qui aulem bonus, vel quos ve! cib qui dissei-cntes audiunt. Ita autem docent si
boiios pulant, dou feriuit, nec ipsi ulique fereodi quid docendum babent, ul usitata, ut coufirmala
sunt. sedirissime et tideiilissime ei leui^sinie ul pussunl
CLXIV. Qualiier aulem zizania cognoscenda insinueut iuusiiaia vero, eiiamsj veriialis nrjiiife-
;
sufrcreiuia vel auferenda sini, bealus Augustinus, siatioiic liquidisBtiuu percepeiuiii, qua.'reRdi polius
uuus t\ electis mcssoribus, in iil>ro Qiixsiiunum quam praecipiendi aul aflin-.taodt modo, proptcr
cvaii};elicarum clero describit diceiis : i Beuc in- audiuiilis inliruiilateffi. Sl enim t.intum pondus ba-
l«niguntur hsreiici zi/..')iiia i» mcuio tritici, quia bct aUijuod verum ui vircs discenlis cxcedai. sus
tiun socielalc unius Ecdcsix vcl unius Gdei. scd pcndcuiluiii est, ut e.xtendat tresccniem, iion im-
»
iif GERllOUl PR^POSIT! REICIIERSPERG. f.OMME^^T. IN PSALMitS. 41-2
pofiej^duni ut opprimat p.oivuluii). Unde rsl iilud : A papa il iia siir.t ab agro Domiaico e.uerminat;?.
Fitiits hominii, cum renerit, puias, inreiiiet fidcm in stque fascieiilis coinbuseiidis alligat», ul corum
tcrre? {Luc. xviii. 8.) Aliijnamlo etiam occolian- scripta et interdicta pensanies liquido cognoscere
duni est, se<i cnm spc hortatoria, iil non faciat dc- valeant, jion magis valere falsam pocnilentiam con-
sppratio fri^Hdiores , sed desideriiim capaciorRS. tra peccaturn actuale,quam falsuni liapiismum con-
Inde cst iliiiii : Multa habco vobis dicere, sed nan ti 3 peccalum originale. Quod ciini ita sit, rccie mo-
ptitcstk porlarc modo [loan. xti, 12). Quod vero ad vemur et dolore a9icimur videnus in Ecclcsia Dci
mores perlincl, Iioc bene ei breviler dieiliir : Aiit ([uosdam excominunicatos vcl interdictos, per fal-
confligendum est com amore t^mporalium bono- sam poenitenliam, vc!, qiiod pejus csi, pec iiiillam
rum, ut non vincat ; aui edoniiiiis siiijditusqiic ailmifti ad Dominici corpovis tommiinionfm laicain,
esse debei, ',it cnm snrgcre coepcrit facile rcpcl- vel, quod pejiis esl, Ieviti<;ain ; iniasi flammeus gla-
lalur ; aut ita esstinctns , ni se omnino nDJIa uius ad cuslodicndam viam ligni viije positus om-
parte coiumoêal. Ex nuo f!t ut ipsam ir.ortem nino ila sil in diebus nostris exslinctus, ut ad illiid
propier veriiaicm aiii fortiter obeant, alii jequa- pateat accessiis ligno scicntice boni et mali abutcn-
iiimitcr , alii libenter. Qujc iria geiiera fruc tus tibus, ac puclenda sua t^-gentilns, vcl, qncd pejcs
sunt fertiiis terr;c, triceni ct sexageni et cenieni. ^ cst, peccaia sua eiiam roanifesta defcnucntibus.
In faorui!! ali(j«o gcnerc inveniendos esi tempore Miiltos Iiac lempesiate vidcmus cum Herode vd He-
mortis EU.-E, si qiiis de hac vita recte cogital emi- rodiade illiciia prsesumcnics, ct paucos cnm Joanue
gran;. s ialia rcjsrgiicnles.
CI.XV. ITec difcnte saiicto Auyuslino, faciie co- CLXVII. Ei Ht a bonis exempla sumamus , mulii
gnosciiur terra bona, melior, optima, frnclu trice- reges et principes cxcmplo David regis pecMnl, sed
simo, scxagesimo, centcsimo distincta. Quod si quis pauci exemplo ejus cmendant. Multi poiitilices et
iiumcrosius hoiuiiium gcncra salvamla voiueiiidi- sacerdotes exemplo Pclri cadunt, scd pauci exem-
stinguere prseniissa iripertila dislinctione ; vel illa pio ejns resurgunt. Mnlil animalcs >pirilum non
nibiiominus tripcrtila, qua duo indiio in Iccio, haberilcs, ct omnino inordinate vivenles, niilla re-
agro, diio Jn pislrino morstrantur, quoriim unus giila \cl coenobilalis vel saltem Chrislianx religio-
assumitur el allcr relinquetur ; mittimus eum ad iiis utentes, manifeste semciipsos a corporc Chri-
prxdidi Patris voliimina, in quibus de omoi hosti segregaiit, ila ut nec speciem in se alicujus
miiium maneria satvand» invenimus cgrcgia ctspc- boni membri oslcndant ; et tamcii eiilcin corpori
cialia opuscula. Nani ad inslruendam viiam conjii- p sacrameiilo teiius, nemine probibenle, communi'
gum librum De boiio conjiigali ad eriidiciidam cant, aut, quod pejus est, idcm curpiis immolanl
;
Cflstinioniam vidunrnm, librum De bono viduita- al.|ue dispensanl. Unde non immerito etiam a qui-
lis ; ad consunimandam pt!rfectionem virginum, li- busdam illiltcralis jam qua-ritur inlcrdispeiisatorcs,
brum Dc virginiiatc scripsil lucidissiine ; alqucad ul riilciis quis inveniatur, et pauci sunt qui diccre
Informaiidos milites el principcs, libriini scripsii valcant vel dicant cum apostolo : i Sic nos cxisti-
AJ comitem. Poiro ad infoimationes monacho- nctboinoul ininistros Clirisli, ct dispensalmes iny-

rum, librum sciipsit De opcre monachoruin. De stcriorum Dei (/ Cor. iv, 1). i Ilem : i In oinnibus
vila vcro clciicoruin, scrip.<it regulara scrmonc suc- evliibcamus nosmctipsos sicul Dci minislros, ut non
cinctam, sensu copiosam, docirinse ac vil;c apo- vitiiperctiir ministcrium nostrum (11 Cot. vi, *).
Slolorum pcr omnia consonani. Dum cigo doctoris Solummodo gladiis ci fiistibiis, minis ct terroribus
hujus considero iibros de ordinibus Eci lcsix di- cxigunt pliires laliuin, iil non viliipcrclur ministc-
tlinctis distiiicte coinposilos, quasi quosdam cjus riiim eo. um, cum sit vitupcrabile iii oculis Dei ot
pcrpendo manipulos cuin cxsijllalinne mcssoris anle homiiiiini.
dominum messis portandos. llem bcaii paprc Gre- CLWlll. Itaque, deficientc nunc huinano ronsi-
gorii scripia lucidissiina,qua-dam sunt regHKe prre- R lio el auxilio, Doinine, refiigium tu fatins cs no-
tlar» de omnibus ordinibus toiius Ecclcsi;e dum : bisa gcncralione in gcneratioiicni, qnia in te solo
el iii libro Pasioralis curae clcrum.et in Dialogo siio iiobis est fiducia, quod mitias el cjicias operarios
vita Patris Bcncdicti dcscripta instruit ordincm iii messem tuam ; miltas voluntarios, ejicias cliam
monaslicum, et iii homiliis, ct epislolis alquc scri- invilos, quos tu iiosti csse idoncos opcraiios : qua-
ptis moralibus cunctum docct populum chrislia- lcs opt.imus csse omnes omnium Ecclcsiaruni pix-
nuni, secundum qtiod ci fuit iiijuiicia sollicitudo lalos, ct maxime aposioiica; sedis aniistites, cardi-
omnium Ecclcsiaruni. nales atque legaios, ul vidclicet pcr ipsos corriga-
CLXVI. PraHliciorum ergo ct alinrym ratriim tiir sicubi a c.Ttcris criatnr. Miile, Doniine Jesu,
orlbcdoxornm doctrin», qiixdam suiit reciissinuE angclos tuos in niessem tuam, qui colligeiii de rc-
regiil» ad diiigendos pedcs noslros iu viam pacis. giiu tuu oiniiia scandala, el ilc canipis tuis oniiiia
Lnde ab liis cxorliilaiilcs, ncccssarium cst curari zi/.aiiia, i;iler quse non minimtim csl illa saepe in;-
poeniteiidi niediciiia. Iu qiia laraen cavcndse siint lala regula ; ciijus malx frutices in campis suis
ulicriora occtipaiit loca, ita ui, sicut .\nios pro-
falsx pc8iiilcnlt.c, qiiae a nosiri leniporis mcssoribus
Uonianis wiU.Acibus rsiTgorio VII cl IiiDoccntio plicla dcploral, desiccalus sii vcrlcv tarmcli, ei
:
113 PAUS VI, l'SAI,. LXIV, Si:il LIB. DK COIUILPTO ECCLF.S. STATIL 114
liigeant spetiosa i>;)sioniiii. .\ii ciiim •. < Uoiniiius A via vcrlex Cuiineli dciiuo ligatcis irriguo siijwriori
dc Sion nigict, ci tlc Jonisakin dabil voccm siiaiii. et iiiferiori niadeat ac jjcrininct, friifiusque dignus
Ei lu!:eriint speciosa paslorum, et cx.siccalus esl ptpnilenlia! fae.iens, pro urtica liliidinis m/rium
vertex Carineli {iinoi i, 2). i castilaiis, et pro saliunca desidiai abietem ferat
CLXIX. INuii crgo solum le decel liynmus, Dcus, vilie rontcmplativx simul et activse : qiiac aiiibae
in Sion, sed ctiam rugilus de Sion. Quia siciil liy- notanlur in abicle, qu:e rn terra stans, in altuin
innus cst vox cxsultalionis in l.ibcniaeuiis jusioriim c.iescendo erigilnr, ul ejus vadic alio iidV rius ct ccl-
sancix civiiaiis Sion si\e Jenisaleai civiuni, sic ru- situdo supcrius doccal nos tcrreiu despicicudo iii
gilus cst vox lcr.roris, taiiquam dc ore leoiiis iii Usu tenere, ci^lcstia suspicicndo iti dcsidcrio sanclo
ifrrihilihus judiciis super speciosis paslorun), et ardere.
de vcrlicc Carnieli. Oliiii sii}ii;r spcciosa paslorum CLXX!. Ablalts igilur Iiujusmodi urticis, et sa-
ei super vcrliceiii Car;iieli beus majestatis intonuit, liuncis, quales gignit liumus inrnUa, et nullo vel
(juau.lo Judicorum saccrdotiiias in pretioso et spe- cusnobialis vcl gaUcm Cliristiaiiae regula: aralro
cioso leiiiplo glapiantiltus et diccntibus : t Templuni versata secundum Patrum sana docHmenta tu qui ;
Doinini, leniplum Doniini, ieinplum Douiiui cst maledicis fitnlnea! foliis tantum siiie fruclu veuu-
(Jer. vii, 4J : > c eonira vos Doiuini confringenlis ce- B stae, malignse vidoliccl Synagoga?, Iiabitu poinpos».
dros, id est Iiuiuilianlis falsos gloriosos, redarguit a virtulibus vaeua;, Benedices coioiia; aniii beitifini-
cos in vcrbis nicndacibus, eo quud ipsis in templo latis tu<e, ferliliialem donando post niultain slerili-
Dei latiocinantibus, jam non csset illud templum talein : ct sic effusa benedicticiie tua, tampi tui
iiomiiiaiiduui, sed speiunca latronum, atquc juslo calenus inciilti, iiunc benc ciilti leplcbunlur ubcr-
judicio uivino, supcrveniente regc Babyionis, omnia tale oinnino sufiicicnte ad implenda liorrea Doini-
templi speciosa cssent vaslanda, et vertex Carmeli, nica ultinix illius incssis cnpia, in qua tollenda siiiit
sii|ierbia videlicet Juda;oriini iu scieiilia circumci- omnia icizania. Campi tui, boniines scilicet xquitatc
sionis quod sonat Carnielus vane glorianiium, forel jusiiiia:- pleni , replebuntur ubeitate boiioruni ope-
liuiniliandiis, et subtracta sibi pluvia desiccandus. rum : et cura lugeanl speciosa pastorum, de qiiibus
Quod et faelum est, primo per primani Babjlo- jam supra dictiim esl : econtra pingticscent speeiosa
iiiam, seciindo per secundaiu Babyloniain, Rumam, dcserti; quia repudialis Jiidseis corumque siinilibus,
captivatis Judieis alque vaolatis omnibus coium pielatis quidem speciem habenlibus ac proiiide spe-
speciosis : ila ut eiiam nubibus iioii pluentibiis ciosis, virtutem vero ejus abncganliliiis ac jiroinde
iinbrem graii;c super C.irraelum, cujus nomeii quia „ contemptibililxi.s ;
pauperes evangelizantur, non so-
icientia circumcisioiiis interpretalur, oinnem Jii lura cx Judaeis, veruin eliam ex geiilibus, niundu
dalca religionis demonstrai culium ; rccte ipse conlemptibiles, Deo autem qui corda videt speciosi.
Carinclus comparetur inontibus Gelbuc ,
pro eo lli taies deaei li et derelicli a sseculu, pingacscunr
qiiod iiec ros iiec pluvia coelestis gratise vcniat su- iiilus corani Deo, cui ei dicit quisque talium, < Sie-
per Judaicas observanlias, quantumlibet speciosas, ul adipe ut pinguedine repleatur anima nira (7*iia/.
et cx scienlia legis et circuincisionis gloriosas, Lxii, 6). I Quo contra il!i quibus dicitur : i Eccc
Recle ilaque luxerunt speciosa paslorum, in qiii- lelmquetur vobis domus veslra deserta iLuc. xm,
lius Deo iion fuit beneplacitum : et recte siccaliis o.jj ; ) elsi foris opulenlia temporalium bouorum
esl verlex Carmeli, subtracto sibi rore et imbre sinl incrassati, impinguali, dilaiali, pingucdine ca-
toelesli. Quoil autem de falsis Judaeis earne lan- rent viluli saginati : quem dum iijterdieli tt a Spi-
lum ei non lide vcl imitalionc Oliis dictum cst, rilu saiicio deserti s.icramento leniis immolant ci
coiilra gloriam eorum vane gloriantium in spe- inanducant, rei fiunt corpoi is et sanguinis ejus, non
ciosis pasloium et vertice Carnicli ; boc idein pro- pariiwpes pingucdinis ipsius.
cul dubio nuiic Spiritus dicit Lrclesiis : in quibus CLWll. De hac ipsa pinguedine pingucsceiit spe-
cuiii sii cullus parietuin speciosus ct mullo auro D dum pauperes hoc sxculum deseren-
ciosa desei'ii,
folgidus, lueiitiuui situs ncglectus iuveniiur ct sor- tes et ab ipso deserli, digne sacrilicant ve! mandn-
didus. cantcorpus Domini, perquod Itunlpaiticipes Spiri-
CLXX. Vertex etiara Carmeli desiccatusconipro- tus sancti, qui est pingiiedo vituli saginati. Animaics
batur, quando cujuslibct Ecclesiae angelo in ver- auicin seipsos segregantes, spiritum non habentes,
ticc pontificalis apieis c.xaltato vere diei potesi elsi assidue sacriliccnt vel coinmuniccnl, jejuni
1 Charilatcm priniam reliquisli {Apoc. ii , 4) ; > suni ab liac pinguedine, qiia, u( dielum est, pingus-
vel : Quia tepictus cs, incipiam te euomcre {Apoc. scenl speciosa deserti, ct exsullatione culle» accin-
III, dC) ; vcl : iVonien liabes quod vivas, sed mortiitis yeniur. Colles in hoc deserto specioso, vel in liis
et {ibid., i) ; vel : ^'escis quia tu es miser et mise- eampis iiberlate rcplctis illi possunl inlelligi qiii
rabilis, et eopcus, ei nudtis {ibid., 17). Qiiidnam ista qiiouiam se humiliant exaltabuntur, et in hac ipsa
coiitra Ecclcsiaruin angelos ditta signiticant, nisi cxaltatione tunc exsultabunt in gloria coram siraul
veriicem Carmch desiccatum ? Sed cum dicitur diseumbentibus, cuni dicctiir cuique illoium :
unicuique taliuin : « Picnitentiam age {ibid., 19) ; > < Amice, ascende supeiius {Luc. xiv, 10). » Vcrtex
spes daiur veniye siiuul ct gvatix, ciijus rorc ac idu- Carmeli dctictatus, ut supra ex paite osiendiiiius
*'' CERIIOHI PRîPOSITI ftEICiitnsPEfiG. ilC
muhum di.s!,itnilis esl islis collibsis, pr» nniliiiu- A no ignis dici a paiicis !oli marlyiio ypijs in meJio
dine dulccdinis ipsos iDcbrianiis gaudentibus ot Biibyloiiis ; veibi gralia sab [w rserulionc spUrcis-
exsulUniibus. namque sceundum quod spiritus
Isti siini ci neqnisstini Ncfonis; sett liymnuin, dc i(iro
forum adhaereRS Dbo iinnm efScitur cum eo, iiitus in priiKipio cantici hujus pixcipui de caritici» bioii
exsiiltaiione replcnlur; sed secundum quod corpus dictam est : Te dectt liymnus, Deus, in Sion. Qnis
liumililaiis ipiorum confignrabitur corpori (.larita- est isle hymnus, nisi post oniniuni regiim Eabjlo-
lis tjiis, cjiam forinseois exsullalione accingcntur. niorum, quoroni Antichrislus erit uUiinus, dcstru-
CL.XXIH. Et quia de nuinero taiiura flunt qni- clioiicn) , et civitatis Jcrusaleni rexdificationcni,
dam niagislri gregiim TatioDabiiiuni ; iicul ob gra- cantus eisullativus qoalis in ultimis septem psal-
liae praerogativam colles, ita propler commissos iris invenitnr expressirs, nbi unirersalis Ecclesia,
greges dicuntur arieics, qui prsiiotata exsullalione vel quwlibet ecclesiastica persona de gladio maiigno
ciim caneris quidem coilibus accingentur, sed prs liberata, vcl in spe, vel quod nielius est, in re sic
cseteris iiiduentur, ita ut «fuisqae illorum cum pro- essultal in rege suo Christo, ut uon solum irus
phcta dicere valcat Gaudens gaudebo io Doniino,
: • pueri seu viri fortissimi, scd etiani (iliae Sion exsul-
ct exsuilabit anima mea in Domiiio mco. Ouia in- tent in rege sao regi Babylonis valde oppositn. De
duit me vestimeniis salulis, et indumenio justitke rege Babylonis dicit Danicl : i Quos volela: iuterC-
clrcumdcdil rae, quasi sponsum decoratum corona, ocebul, quos volcbat peicuiiebat, quos volebat ex-
ct quasi sponsam ornatam monilibus suis {Itai. altabat, quos volebat humiliabat (Dan. v. 19). i
Lxi, iO). > In sponsi nomine patemum, scd in Quos inquit, volebai, non quos debebat.
pponsie niaiernuni pensa pieuiis affecluin •
cui nie- CLXXVI. Proplcrca igiliir (ilise Sion essultant
rilo eeniinuui debetur ornamenium , lam spoiiso in rege suo, qui dicil : i Noii veiii facere volunta-
quani sponss dcceiitissinium. £•' colles abuxdabuiit teiii meam, sed ejus qui misit ine Patris {Juan. vi,
ffHmento.* Montes i qnidem « cxsullabunl ul arie- 58); I quia iiic nemincm quantumlibot carnaliter
le», ct coilcs oicut agni ovium {Psal. csiii, 4), » propi:iquuii) cxallai, nisi prout caiisu %quitatis po-
Inm exsultalioac coUes accingeiHur, ot arietcs ca- siulat. Qui ctiaiii fralres suos Jiida.'0s otistenie
dem cisullaiionc tanqiiam niiptiali veste induen- culpa rcprobat, et ncminem peicutit vel hurailial,
tnr. Sed valles bujusmodi collilms inlcriores, vide- qaem fides et bumiiiias eommendat. Undo ncc gen-
licct sancti et haoiiles corde, nulia prsedili ccclesia- tiles a gloria s&nclis prxpaiata repellit, quos ulias
stica digiiilatc , abundabunt frnmcnlo virtutum ilignos esse coiisiiierit. Ac pruinde ipse est rex jii-
spiritualium, qualcs Aposlolus cniimorat, dicciis : r slitiae dignus gluria cl buuore, diguus hymno civium
Fructus ttulem Spirilut em : charilas, gaudium, Sion ,
proul le decet liymims, Deut, in Sicn. Eicniiii
pnx, palientia, tongauimilas, bonilas, fidcs, mansiie- hyninum diceni jiivenes ct virgmes com juniori-
iudo, evnlineiitia, castilas {Calal. v, ii). Hiijusmodi biis, pusiili cum niajiiribus ununimiier caiicnlcs :
fruclibus abundaiitcs non tavcbuot a laude vcl gra- Gloria Palri, eujus tiniplum esl mirabilc in aqui-
tiaruni aciiune, qiia clamabmil, non contra Domi tatc ;
gloria Filio, ipsi lemplo ;
gloria Sjiirilui saii-
nuro, siciit blasplicnii arroganics cl niuriuurantes, cto, qui esl illa pingucdo, qua pingucscent spcciosa
aut cliam sua mcrita jactantes, a!ia(|ue taccnda lo- dcserti. Gloria P:.tri, ct Filio, et Spiriiui sancto,
quentcs; quod noii e?t abunduie fiunicnto, scd iiiii ac trino Deo, tain iii tcmplo admirabili xquilate
spinas cl tribulos gcrminarc : quam io canipis ubcrtale repictis. in tcmplo illum
CLXXIV. Clainabunt ergo tain coiics quam vallcs, gloriGccnt saccrdotes et levilaa niirabili x-quiiatis
tam prseiali quam subjecli, as»idue orando et lau- obBcrvantia; dum inler populuiu mcdiatoies non
tlaiido Dcum, scu gratias illi agendo. Contra ver- dcclinent ad iuiqua judicia, vel Dcum riaudufSfs,
bum peregrinationis, quod cis fuil causa diuturn<e niinus aununtiaiide quam debent ejus juslitiam ; vel
caplivilalis, clamabunt pncdicando vcrbuni salulis, populum frauuaiiles, iniuus quain decei iiicrepando
quud eis ciit causa cQiciens rcvcrsionis. lllo vcrlio D ejuspeccata. Item in campis repletis uberiatc glori-
veniindali siiper fiumitia Cabylunis iion canendo, ficet illuni tolus populus ciiristianus aOercus illi
s:d Qondo sederunl, quia hyniniim ile Ciiilicis Si<m gloriam ei hoiiorcni iii fruclibus juslitiai vel digua:
inlerra alieiia canlare ncn potueruiii. Isto verlxi pccnitcntix. Amcn, aiucn, amcn.
redempti, ct in Jerusalcm coelesti nunc spiiilu po- Efilstola Kugcnii tertii pafoc ad Gerhohum, quo
sti, poslhac eliain carnc iraMspoiiendi, rcsunimit approbat opuscutum supra deseriptum.
ortjana pridcni suspcnsa, byninunicjue dc canticis EcCEMLS episcopus, servus scrvorum Dei diit.-clo
Sion tfiiito soleiniiius frequciituiil, quanlo elongaii- fillo G. Uoifbersi)crgensi prseposito, salutemci apo-
tes a Babjlcue, siipernae Jerusalcm purtas «xpcdi- slolicara bencdictionem.
(lus iiitrant. Scripia devoiioiiis tu% benigne recepimus, ct
CLXXV. Cum cnim sciiptijm sit : Iniroitc poitas fervorcin tu* rcligionis cx corum inspeciionc ina-
in confesbione, oiriu fjus iii liymnis ; isii a BaL^lone nifeslc cogiiovimus. Cuncaluit enim cor tuum iiiira
re\e>si staiit in utriis Jcrus.ilem. Etciiini hymiiuni le, ct in iue.dilatiunc lua exaidcscit ignis. Igniiuin
diccni, quem non diccrcnt, si extra li.vc airia es- quoquc fldquium luuni vchementer. Super hoc ila-
&enl. Ilymnum diccni non qualem decuif in cami-
. que quod contra pcssimas iiuviiales. commotioucs
Ii7 COMMEMAUiUil IxN PSALMOS. PAUS. VH. PSAL. LXV. i!S
quu<)u«, quse eontra Ecclesiam Dci et personas cc- j^ nius ul in bono proposito firmiicr psrseveres, qiii^
desiasticas oriuntur, le zelo cliariiaiis exardcscere ikis personam Cuam, taiiquam littcralum ci rcligio-
cognoscimus, pateriio afleriu g.iudemus, cl dcvo- sum virum, pateina chariiate diiiginiu«, et in quibus
Jionem luara in Domiuo coll.mdamus. Vcruni quo- secuuduin Dcum possvimus lionorare el inaQU leiierc
niam bonuni cst inciperc, sed miiUo melius con- volumus.
suflimare, dileclionem luam in Douiiiio coiumone-
GERHOHi EPISTOLA
AD EBERHARDUM ARCHlEnSCOPUM SALZBURGENSEM.
Serenissimo domino suoel Pairi E. veiicrabilis Ecclesix Juvavensts arcliic-piscopo, fratcr G. de Rei-
cbcrsperg devotus, oratioiies cum lidei obedientia.
Pariem espositionis Psaiinorum, quam necdum vidistis, nunc offero perspicicndam vestris coliimbl-
iiis et aquiiinis oculis : columbinis pioplcr bimplicitatcm pieialis ;
acumen subtiiiiaiis.
aquilinis propter
Porrodc oculis corvorum sinislre judicaniium de scriptis meis ego parum curo, dumraodo placcant
oculis dilccti et dilectac : dilecti, Ciijus oculi sicul columb», qn» lacle sunt Iot.-s, ct residcni juxla nueiita
plenissima ; dilecla;, cujus oeuH colunibariim, absque co quod intrinsccus lalet. Proindc vos, Paler in
I'omino cliarissime, dignemini pcrlegcre opusculum filioli el servuii vestri, et si quid in eo vos oflreiwlil,
mihi significate sinc dubio favente Dei clemcntia vel cmcndaiidum ve! ralionabili defcnsioue rnu-
nieiidum.
PARS SEPTIMa.
INCIPIT PROLOGUS GERHOHI.
PrxccJentis partis psatmo ultimo ad scdem apo- B Domine, tolle iniimam meain (lll Reg. xix, 4), Vd
Sloticam direclo dilTusius, quain j)s;ilmi requirebat cuu! Joua : Meiior est mihi mon quam viia {Jon.
exposilio, cvagati suinus, duin cxoidinationes, quas IV, 3).
in Ecclesia Dei fieri videmus et dolemus, auribus Quam vero illi fuerit acccpta noslraj parvitatis
apostnlicis ridelller ct suflicienter exponcre gratia pcrsuasio, illud sine dubio crat pro indiciu, qiiod
Dci favenle tonaii sumus, crftdeotes et sperantes iioslrx bumilitatis personam poslca dcstinavil pr»
quod dc throno apostolici regiminis per sanclaa re- Ecclcsiaslicae fidei ac discipiiiise seniinibus milien-
cnrdationis papam Eugeniuro procederent fulgura dis in duo magna regna, Ungarorum videliccl atque
et voees et tonitrua contra multimoda crrorum Riitcnorum, qiio tanien venire con potuimns pro-
monstra et exordiuaiionum poriciua. Et ad iixc ptcr offensam regis Ungarici, pridem per nos in-
qiiidcm persnadenda illum Deo graii.is benevolum, crepaii, cl ob hoc nobis iraii. illius igitur tanqiiam
doclum et atieiilum invenimus andilorcm pr«scn- alterius Herodis seu Pharaonis dcvitantes jncidere
taia ei pcr nostram personam pr.-edicii psalini cx- maniis cruentas, legationis ministerium nobis in-
positione, pariterque audita per os nostrum de his jiinctura non potuimiis cxsequi, co quod scriptis
qus scripseramns, etiani Tivae voois esbortalione; iiostris in Ungariam tcligeramiis
inissis prsedicti
sed efTectum nostro alTectui desiderabilem non in- ciudelilaiem Hcrodianara. Sic dilato, et nblato Icga-
vcnimiis, qiiia illi bcato viro jam tunc vclut alleri tionis ministerio in personara iiostnim pcr Eiigc-
Elia; persecutionibiis plebis Romana? lanqiiam Jeza- nium papam dcstinato ille beala morle ohiit, snique
belis impiae vcxatioiiibus gnivato, vcl ctiam ut alteri fervoris ac boiix voiuniatis apud nos, imo ci in tota
Jon.^fi leinposiaiibus vexaio mors nptabilior fuit sancta Ecclcsia dulccm reliijuit mcmflriaiYi dolen-
(luara vita. iia ut cuni Eiia diccret : Suffuit ntilii, tibus muhis, (ûod [K)st iltum in scde aposlotica
:
<J!>
noii esl invcnlus iiiniiis

CERHOm l'KJ:rOSITl RElCHERSPEaG, m
illi, qui conservarel legem A nostro sileniium pene penilus cessando ab opcre fn
Exceisi, sicul eplslolx ac jjesla contestaniur sue<:e- "
Psalmos"
coepto, ronlenti oraiiniiumoilectionum
'
" " '
slu-
deniis ei papae Anaslasii senis infirmi, dc quibus dio. Nuiic auti>m,qiiii!iiam Adrianus (lU)papa, qui
non est modo d cendum per singuia, eum duHbs
successit Aoastasio, de <ipirltu papsc Eiigeiiii vel
hominym jndicare debeat de Petri successoribus potius de spiriiu Peiri apostoli, seu eiiani de spiritu
sive cum ilio gladiiini vibrantibus el mare calcanli-
ipsius Christi boc liabel, ut quos bonos crcdil, aut
tibus, sive cum illo intcr ministros morlis trcpi-
novK, diligat^ et pro iege Dci sui cerlaiilos manute-
daniibns et in tempcstate periclitantibus. Hoc ta- ncat, quasi exspergefacti de soinno trisiitia; per re-
mcn dieimus pro porsona parvilatis iiosiia, quod surrectionera sopii» ad tempus Ixlitiae scplimaB
papa Eugcnio velui allero Eiia sursum rapto, quia huic parli exordium demus a psalmo 65, qui inli-
non vidimus ei substitutura quasi allerum Eliseum, tulaiur De Reiurreciione.
consternati sumus in tantum, ut potieremus ori
(101 Nicol.iiis nrakspere Anglus e collegio cardinalium,dictus Adrianus IV, anno 1154.
PSALMUS LXV.
Jubilnie Ileo omnis terra, psalmum dicite nomini n sauri sapicniiaeet scicnti* ab$conditi,qut hi semei-
ejtis, date fftoriam nomini ejus, ctc. Psalmus istc ac ipso lcgem adimplcvii, quemadmodum dicit: < No-
duo continiiatim scquentes in splcndidam Moysi fa- lile putarc,quia vciii legcm solvcrc; non veni sol-
ciem tendunt, cuni a liticra lcgis iiiy<;iicum sensum vere, scd adimplcio (,Wa(/A. v, 17). > llhqiie ad-
iraliendo inde malcriain «^ninunt. Nam pr.esens liic impiendo ct hanc pariom legis vocavii ad se, quos
psalmns iiidc IraJiit niaieri.Tm, ubi scriptiim cst in voluil ascendcie in moiilem, ct venerunt ad eum,
libro Niinicri : « Faclum cst aulem in die qua coni- ct fccit ut cssciit duodcrim cum eo, ct ut inittcrcl
plevil Moysfs lalicrnaculum, et crexit illud, unxit- cos praedicare, et dedit eis potosialcin cnrandi inflr-
que, 01 .'•aiKiiflcavit cuin omnibiis vasis suis, aliarc miiatcs ct ejiciciidi daimonia. < Ei cum, t inquit
siiniliier, cl vasa cjiis, obliilerunt principcs Israc! Marcns, < aodissont sui, exieruni tcnorc eum. Di-
et capila familiarum munera cornm Domino sc\ cebant auicm : Quoniam in furorem versus esl
plaustra iccla cum duodecini bobus, etc. (Aum. (fhnr. III, il). > At ille vcro et iinicc be^tus vir
vii, 5). > Non siiie grandis mysterii signilicaiione non in riirorcm versns erat, scd in loge Domini vo-
factum cst, ((iiod complcto aiqiie crocto taberiia- Iiiiilas rjus, et in legc ejiis mcditabatiir die ac nocle,
culo jubcnte Domino singuli duccspor singolos dies quippc qiii ipstim lotius legis sacrarium erat. Tunc
offerunt niunera iu dcdicationc allaris, et oninium roeditabatur legem implere, id est sccundum prx-
c.idem siint iminora, ut Doininiis ordiiiavit. Nempe sens legis hujus mysterium diiodcoim spiritualiuni
primo die obtulil obl.ilioncni siiain Naasson niiiis rastrorum duccs ordinare. Nam ot hoc rcspiciens
Amiiiadab de irihii Juda acctabulum argenleuni cisdoin Hposlnlis dicit alio loco : < Ameii dico Tobis
pondo lieccnioniin tii};inta sicloriim, pliialam .11- quod vos, qui reliquistis omnia, et seculi eslis rae,
genleam liabeoiem scptuaginla siclos jiixla poiidu? in rcgno, cuin sc:!crit lilius lioniinis in sede mnje-
sanctuarii, iitnipiquc ploiiiiin siniila cunspcisa olco slfllis su;t>, sftdebilis et V(is siip<'r sedcs duodecini
in saci ificium, morlariolum aureiim cenluin viginli jiidicaiites duodccim tribiis lsracl(.M«(»/i. xi\,28).»
«iclis aurcis picnum incenso, bovcm el arietein ct Dixerat cniin illi Petrus : < Ecce nos reliqoimus
agnum anniciiluin in hoiocauslum, hircumquc pro oninia, et secuti sumus tc quid crgn erit iiobis?
:
peccalo. et in sacrilicio paciliriinjin hnvos duos, (ihid., 27.) MullHm eos hoiioravil, mullnm hono-
arieles quinque, hircos quinquc, agiios anniculus rcm et prande prspminm signavii, cnm illis ita r<>-
quinquu. Similitersinguiiduccs reliquarum Iribuiim spondit. Viilt enim intclligl sc qiiiriem Dominum
quiMfue in dic sua oblulerunt muncni ejusdcm esse taberiiaculi ccelegtis, ipsos auicm duces foro
quanlitatis el prelii. it]qualia ohtiilerunt univcrsi, D Iribuum Domiiii, dc quibus Psalmisia rum dixisset
et iion fali:j;aHir calanius Mnysi duodecies cadcm < Jeriisalem, qiKn sedificanir ut civiins, cujns parli-
dicerc pcr singulas diiodecim Iribus eisdeni verbis cipatio ejus in idipsiim, > coniiniio subdirlil : < illic
eisdeinque plene syllabis. eniii! ascentlcrunl tribus, iribiis Doiniiii, tcslimo-

Ouid hoc sMii vult, nisi quia myslerium grande nium Israel ad eonfllcndnni nomiiii Domiiii (Psal.
if (o quoque loro legis liiiera subtcgitur. Isitiir ct cwu 3); 1 el qnod illis ducibus duodocim lillorum
nunc ad eum respicimus, in quo siint onincs llie- Israel ju.ssum est fatere vel offerrs corporaliicr,
:
1« CO>fMENTAn!UM IN PSALMOS. - f-ARS V!l rSAL. L\V. {24

liof ab ipsis ve! per ipsos impleiidum fure spiritua- .\ cîlio, el iit ipsi ad idem ineo indiicantur exeniplo,
liier. Quando •-nini eiecliim iiiiotuiiique el sanctiU- et hic interim cfroruiu tibi boiocausEa inedullata, id
caiuiii esl «um omniljiis vasis suis laberiiaculuiu cst, rae ipsuin faclum hoiucaustuni
medullatum
istud coBiebte, cujus secundura exeiiiplar tal)eriia- lolum CDmbuslum, inconsis
iiiteriori cliaritaiis igne
culum isiuJ Moysc-s fccil? tunc uiique quando la- arietiLiis, iii<>eiisis bohuset bircis omni rcpugnaii-
!)eiiiacuU noiitifox Josiis Clnislus Filius Dei sangui- lia, omni extolienlia, omni foeiUtaie viiiornm car-
nem suu!i! fudit, in (juo universani Ecclesiaiii, <iis et spiritus. IS<tm idcirco quinque sunt arietes,
quaiila Cvilieeirt fuerat ali ongine iiiuiidi, rcmisaio- quinque suiit agni, quinque »unt liiici, quio vide-
nem peccaloi-uni confercuiio uuxii el sanciiQtavii. lia-t in quinqiie sejisibus caro, cuiii liccl, lascivit.
Suljsecuti deuiquft coufcslim priucipc-s isli boveset Coiicordal sensui nosiro
ptauslia obtuloruDt ad poiiandu!i! iaberuacuiuni
Tilutus:
vel tabernaculi sanctuarium , duin parn.iicLarum
et propliotaium lidora per niunduui univcrsuiu prae- (VeRS. I). l-N FINEM CVNTICIM PSA.I.MI RESl-RHECTIO-
dicaudam susceperuat. Hoc niodo ipsi piaustra

Nis. Mittil namque hio tiiulus auditoirs auentos in
suut, ipsi rectores, ipsi poi tilorcs Ecciesia; suni finem, quaiido comploto a;dilicio coelostis laberna-
Obtmeruni singuli acetabulum argenteuni poiido » «"'' dedicaiidura est ipsum tabeniaculum resurre
cenlum et trigiiila siclurom, qui luKiierus ex uni- tione nniversaii, (jiiod nunc de die in dicm fabri-
tale ceatcua et ternario deccno consistcns

cainr, quoadusque onmibus columnis et tabutis
uiiius
Dei triuinque personarum recle signiticat liilnm.
cum onini slruciurai ejus consummatis elueescat
dics dedicaiionis, qua; inteiligitur dies r«»«rrer(>w)ii«
Pliialam quuque arj:enteam habcnicm septua;.<iiita
sicios, qui iiuinoius cx deiiario, sepleuarioque universatis, cujus aurora jam spargit pnlura, dum
coraposilus, eângelicaiu soptiforniis Spiritus saucli sancti posiliac rcsurrecturi corpoialiter iiunc re-
gratiam et lcgis, ciijiis dei:ein prscepia suiit, ve- surgunl spiriialiler complaalaii, videlicet uou snlum
rain designat scientiam. Obluierujit etiain morta- Eimilitudini mortis Ciiristi pcr holocausta medullala
rioluiii aureum ceiitiim triginta siciii aurcis iiiet cietera sacrificia in hcc psalmo iioiala, sed etiam
censo ptenum, id es.lCliristuin Dei Fiiiuin consijua similitudiiii resurrectitsjiis ejus jubilaiido, ct gio-
voee prasdicavcrunt, cujus de virgine coucepti cor- riam iaudi ejus dsiido, qui et primitias resurreciio-
pus aureum, corpus immacubtum onine in se cou- nis in semeiipso exhibuit resuigeiisa moituis mul-
liuens pur« orationis iiicensuia prcliosum, raorlis tis corporibus sancioruin cuni ipso icsuigcntibus.
passione pro nohis csl conlribuhuum. Ilaec illi ob- q '-i ejusdem resurreclionis gloiiam promisit uon
tuleruul,iia;c ad lauui'in, et gloriam Dei prxJicave- elcctis tantura dc Judxa, sed elium vocati» cx iiiul-
vunt singuli die suu, id est unusquisque secunduin litudine gentium de omni terra. Propler quod di-
inensurani gratiae ve! revelationis, quain accepit a citur
Dec, ab uno eodemque Domino Spiritu sancto. Et Jubilate Deo omiiis lerra. Jubilate Deo, ul sit
aliiquidcm plures, aiii pauciores ad (idem traxe^ canlicum laus vesira, et ut sil cnnlicum psalmi,
runl. Sed idem omiies eodem Spiritu et eodeiii paalmum dicite nomini ejus. Et lioc quidem uiti-
gensu pra'dicaverunt qucmi<dmodum isli princip^s versate universaiis spei caniictim est , ut omiies
tribuum alii plui-a, aiii pauciora sux trihus inillia jubiiemus, qui resuirscturi sunius, propler quod et
sub mauu habuerunt, sed omncs ^qualia, cuucta uuiversaiiter dicit hic psalnius : Jitbilaie Deo, omui$
eadem vasa obtulerunt. Et illi quidcm siinilaiu in terra. Psalaium diciie numini ejus. dale yloriuni
vasis; siniiiam, inquam, visihilein oleo visibili coii- luudi ejus, ele.
spersam obiulenint, isti autera spirilum legis in Vtrumtameu el sxpe dicto pugnatori dscantal,
liitera tatculem vcrain et iuvisibilem siraihim pra,'- quo oidine sperare debest, quo leuore liberalris
dioaveruut, vcrum ei vitalew cibuio animarum cre- gratia speranda proponatur. yii)</uiln,'jm, inquit,
deiitmm. I) »i aspexi in corde meo, mm exandiet Domiuus. Kc

Oblaleiuni iiiliilominus hovem et aiictem ct fi dicat : Si ego, qui pugnare dcbeo contra legem,
agnum anniculum in holucitustiim hircuinquo pro qua; csi in memhris incis, iniquitalem eorumdein
peccato, et in sacrilicio pacilicorum bu\es duos, membrorum mcoriim dilesi ei llbdnier sspcxi, la-
arietes quinque, liircos quinque, agiios aniiiculos citus, non exavdict Dominun, ut gralia sua liberet
quinque. llaec, iiiquain, priiicipes uoslri singuli ob- nic dc torpore nioriis liuju.s. Nam atpe-xi, inquil
mieruiit. Nani prajilicantes aliis, iie ipsi rcprobi pro eo, ul dilcxi dicerel, ideo videlicel, quia ad id,
lierent , semoiiiisos afltixeiuut, semciipsos etiain qiiod diliginuis, frcqiicnlius oculos retorqiiftmus.
passionibus objecerunl. Nam ipsi sunt, quorum sin- Propterea exaudivit Dens , ([uia locutum est , ut
guli iii psalmo. qucm nunc versamus, dicunt : Et pr;edi\i, 03 meum in tribulationn mea, confessus
loeuium esi os meum in ttibulalione mea, holocauUa sum in iulelicitale inea, scilicet iu carnisrcpugnan-
medullala o/feram libi cum incenso arietum, offeram liaetdixi ; Ilolocausta medutlala offeramtibi cum in-
tibi boiei cum hircis. Islorum namque principum censo aricium, cjjeram libi buies cum hircis. Perarie-
toius iste psalmus vox est, ac si dicat ouisque les omnein rcpugnaiiliam carnis, per bmes cxioileii.-
eorura : Eli;iin in tribulatione posLSus atiis praedi- tiain, per nircos omucm maiorum opci uiii fceJila-
: : : :
125 CERIIOUI PR^POSm REICIinRSPERG. 114
letu vull iiilelllgi, quae otnnia sc offeirc dicit, dum \ ratioiiis praeparat, quod lunc pcrficTclur, eum dc-
cuiifiteiido ct pcsniteniio piinit. bellalis inimicis umiiibus canei novissima luba non
Hoc sine dubio pcriinei ad eanttcum resurreciio- jam coiiciuiiido roililes ipsius ad pugnandum, sed
tiis, quin sic agendo pi iiua resuireclione, qux cst excitando ad rcsnrgendum : < Canet eiiim luba illa,
aniiDX, resurgit. Juiiaei ex jusiitia iegis sperabant rt mortui resurgent incorrupli ei nos immulabimur
lemporalia bona, et sibi solis rcsurrectioiiem bcatse (/ Cor. XV, 52), I id est, omnino sancliiicabimur, et
vitx, licci in ea non intelligerent alia bona vel dedicabimur, qui nunc in taheriiac ulo islo benc mi-
olilectamenta nisi lerrena. Propter quod qiixsiioni lilamus, quique ipsi tabArnacolum Dei sumus, de
SaJducaorum de septeiu viiis mulieris respnndcre quo alias dicitur : « Ecre t-sbernaculum De» eura
nnn potcrant nescientes inde solnlioucm Cbristi hominibus, et habitabit eum cis, el ipsi popuUii»
« Ncque nubenl, neque nubcnlur (;1/a/i/i. xxn, 30), i ejus eruiit, et ipse Oeiis cutii eis erit eor<;m Deus
noii est cnim ncccssana successio ubi non erit , (Apoc. xxr, 5). I Et tunc abslcrgel Deus in iUa dedi-
«iccessio. Coiitra lianc prssumptionera el super- cationc omnem lacrymam ab oculis eorum, et mors
biam illiirum osieiiditur in boc psalino ad camdcm ultra non erit, neque iuctus, iieque ciamor, ncque
si)em rosurrectionis pro fidc gentes quoque voca dolor erit ultra, scdjubiiatio pcrpctua. Ul crgo ad
las, ut quo piajcessit Cliiislus primiiiic resurgcn- ^ iliam sempiternam jubilationcm venialis praepa-
tiiim, co noslra tota snspendatur intcutio. Unde rati et exercitaii, etiam iiunc jubilale ac vsatmwn
vocalur caulicum resurieclioiiis in (inem, id est, dicile nomini ejus bene operando.
exsiibaiio de resurrectione fiitura pcr Cbristum, Neque vobis inde captetis gloriam; sed date glo-
i|u;e et psalnii dicitur, quia proptcr baiic bene ope- riam nomini eju^, non industrix vestrxsicut Jodaei.
rari moneinur. qiii mcrilis suis dant juslitiam, e4 gentibus invidenl
Ilac igitur spe Ecclesia Ia>ta primo monet omnes gratiam. Si gloriari oportet, non expedit quidcm,
de resurrcclione Christi, qui vitam dat, gaudcrc. iion glnrictur homo in virtutc sua, scd in Oomino,
Sccuiido incipiciiles ad opera Dei consideranda inqui ad boc clegit infirma muiidi ct ca, qux non
vitat, ut quos uniiin exspectet prxmium, una fldes sunt, ut confundat fortia, et ea, qux non sunt, ut
roiijungat, ubi illa opera Dei exponeus aperte dica, qua; sunt, deslrueret, ut non glorielur omnis
ril geiiliis resurreciuras repulsis Juda;is, ibi : Ve- earo coram illo, qui superbis resistit, biimiiibus
nile et videlc apera Domini. Tcrtio gi>i:t<s inonet aiilem dal graiiam, deponit potentes de sede, et
Deiim bcneiliccie quod, licet nos Iribulationibus cxallat humileg. Unde nimis timcndum est ne gra-
probet, tamen ducit ad regnum : Benedicte, gentes, ^ tiam quam dedit biimili, sublrahal cidem de ipsa
/)eum nosirum. Quarto non jam rudes sed devotos gratia superbiciiti. Quia ergo non virtus humana,
roonet, ut sux liheralionis exemplo amplius confi- sod Oiîiia operatur in nobis et velle et perCcere
ilant in Doniino, ibi Vciiiie et audile, el narrabo;
: pro boiia voluntate, magnopere timendum est, ne,
omnes qui timeiis Deum, Ergo sicut dictiim est iii Ki opus divinum voluerimus attribucre humanae
isto cantico rcsurrectionis in hoc solemni tripudio virtuti, gratia subtrahatur. S'e acccdit Judaeis qui,
imiversalis dcdications tabertiaculi, quod fixit cum dicerent : Videmns, cse, ' facli sunt. Sic accidii
Deus, cl non liomo, jubilct non sola Jud,T>a, scd hiijus mundi philnsopliis qui dicendo se sapientes,
omnis terra invitantibus ad hoc fcstum dcdiea- siiilti facti sunt. Sic omnis, qui se cxislimat ali-
lionis uiiiversam lerram Sanciis .ipostolis, ac di- quid csse, cum nibil sit, ipsc se seducit, nec pru
aîilibiis aliqua digniiate vel generis nohililate sic vane glu-
Vers. 2. Jubilale Deo oninis terra. Quinqiie ter- rianlibus judicii divini severiias parcit. Si enim
rigena; et lilii lioininum simul in uniimdives et pau- Deus naiuralilius ramis olivre ultra mcnsurain
|)cr, Juda.'us et Giaicus, Barbarus et Scylba, mascu- s:iam niinis elatis non pepercil, qaoraodo ramis
iiis et ieinina pariter jubilate pro gaudio istius oleastri coiitra naturam tali oliv% insertis vane
d:'dicalionis, pro festo videlicet resurrectionis, J«- D yloriando excresccniilius parccretur? ViJe ergo bo-
liilate in cordibus veslris isla magniiice gaudendo, nitatem Dci et severitalem; bonitatem qiiidem in
iil ipsum gaudium nostrum sit plenum, et ita mi- eos, qui olivx inscrli jubilundo el benc psallendo
niicum, qiiatcnus nec silentio iegi, nec eloquio ex- dant gloriam non sibi, sed nomini ejut in nniiii
plicari valea!. Ne autcm lalis jubllatio cordium re- terra ; severitalem vero in eos, qui inter Dci dona
n;aneii.s in occullo iion ';Kdiricet foiis eain bonis non Deuin, scd se gloriQcanies cl de sua virtuie
operibiis osloiulendo ad Dei gloriam, non taincn gloiiaiites decidi merui.-ruiit. Ideo cum prius dixe-
usicntaiido ad jaclaiiiiani. riiii : Jubilaie, quod ad gaudium speclat, nc forte
Psalmnm dicite, id esi, opera bona facite non qiiis c.\$tiitet sinc tremorc, cuin atias dictuin sil
nomini vcstio dilatando, Kcd nomiiii eius, qui ilt; « Serviie Doiuino in limore ; ct exsullate ei cum
Seiieliris ncs vocavit in odinirabilc luinen suum, trcmorc (Psa/. ii, H), t niinc dico
posuiiquc in labernaculuni suum, vel potius vos Veus. 3. Diciic Deo, quam lerribiHa sunt epera
ipsos fecil tabernaculum suiim, iii quo cunciis ina, Dominel Vos ipsi, qui ciim exsiiltationc jubi-
dicbu.s, quibns ntinc mirit.ii, iûosquc hosies dc vo- lalis Dco pro aliquo danu vohi« rollato iii rc vel in
bii c( iii Mbisfxptigna!, fei,tuni vfbis fu(iir;c de-di- spe, siir.ul iii tirmoic ac liinoie trcmcndi cjus ju-
;
m COMMENTARllIM IN PSALMOS. — PARS VII. — rs.VL. LXV, 126
(licii dicilc ipsi Deo : Quam lerribilia sunt opcia Iiio, A lis tues resurrexisti, et alios tecum resurgcrc ffcisii,
Domim' ! Qiiis ad plcmim pensarc vnleai, (^Mam ot in le ipso priinilias dormieniiam item in muliiiti-
ttrribilio sunl opera tua, Dumine, cum proximos dine viriutis ttice susciUndorum dedicasli. Kevera
luos Ju();cos repuleris, et amicorum tiiorum filios iion solnm tu in muUitudiiic virtutis tux siirrcxisti,
pairiarciiarum quasi hosies, imo vere liostes et .sed etiam illos iii eadem virttitc suscitasti, quoniam
inimicos devastaveris ? ct libi niors nitra non doiniiiabitur, ct de illts fide-
Quod nimirum juslo judicio recisti, quoniam in lissiiiie credilur, qund qiii iii testinionium tua" re-
tnttUilttdine virlntis tua; meiiticnlur libi inimici lui, snrrecljonis jain peraita', ac Dostra adliuc futiirse
e\ amicia luis geniti. Non siiiTecit cis mcntilos surrexeruni, ullerius ad sepulcra non redieniiii.
essB mulloiies in multitudiiie rirlutis tuie, verbi se*! jam stolas geminas acccperunt, qiiod ctiam d«
graiia, cuni dicerent, in Bcel/.cbiith ejicerc tc da^mo- bcatissima virgine Maria, qiiamviseerta non afTirme
iiia, et, A(.ii e$t Itic liomo a Deo, qui Sabbatum non tur asseriione, tamen a;stimalur pia opinione, u'
cHsiodii (Joan. ix, IG), quiii insiiper adiiuc ad cu- videlicet stolam gemiiiam non solum in anima, se-i
iniilum sux nequili:c in muita multitudine virtuiis etiam in spiritu glorillcata jam acccperit, ciijus cor
lute, cum lii ex monuis resiirrexisses, ct mulla piis, ut fertur, buinanitus quidem a sanctis aposio-
corpora .lanclorum suscitasses., emenint a inilis fuit sepulniin , sed in scpulero posica non es.
litibus tui Seputcri custodibus talc mciida- inventum, sicut et corpus Dominicum posl sepiiltu-
ciiim quod apud eorum posteros
, divulgatiiin ram suam non est in sopnlcro invenlum.
adliuc manct ct maurbit us4(ue in linem sxcuii, c^- Ncc mirnm, si iii multittidine lirtuiis tuae, qna
catis iioc ipso mcndacio Judxis omiiilius excrptis inalris virgiiieum coipns resuscilassc (ideliler jesii-
paucis reliquiis juxia vaticinia prophctaruni .salvan- maris, mentienlur tibi inimici tui, cum ctiam ih
dis et salvatis. Idco non solum tuiic meutita cst muUitudine virittiis indiibitala;, qua Divinum pro-
iiiiqDitas sibi, sed ct »i«ii{ii;ii(ur tibi mcndacio, iion priae carnis tabernaculum triduana sepuUura com-
tibi sed illis nocivo, qiii amant ipsum niendaciiim plicatum, dcnuo erectuiu dedicasli, meniiantur tibi
reliquiis il!.'s inde liberatis, qiias tu verilas libcias. iniKici lui. Et lu quidem virtutis hujus opus mirifi-
< Nam et cgo Israelita sum (Rom. > ait .^po- cura proprio testimonio comuiendasli dicendo •.
x\., 1),
Etolns , cuin dc reliquiis agcret pariiin salvatis ct . Solvilc templum bcic, cl post iiiduum readificabr.
partim snlvandis, etiam sc conipulans inter hujus- illud {/oan. ii, 19). t Uem : < Sicut ruil Jonas in
nio<li reliqiiias. Et in omnilius quidcni tuis operibus ventie ceti iribus dicbus el tribus noclibus, sic erit
muUiludo opeiatus es Filius bominis iu corde terra; iribus diebiis et Sriijus
agno.scitur virtuiis, quia tu C
noctibus (WfliiA. xii, 40). Sed i.-timici tui nihilominus
opera, qiiae neino alius fccit, videlicet non utcsteri »
negantes boc templuni corporis tui resedificatum sive

sancti alicna virtutc divisiva , prccibus iinpctrala,
dedicatum, sed mentieniKr tibi, ut hoc ipsum meiida-
fccerunt mirabilia, scd in niultiludiiie ac plenitiidine
«irtults tu(e propriie agens impcriose, vcrbi gratia ciun libi, iion ipsis ad bonorem piovcniat. Iiiimici
Iiomiiiis domcstici ejus aliquanda sic de iJio mentiun-

impcrans ventis et mari, et obedierunt; impcrans
tur, ut ejus pcr mendacium gioria rainuelur, scd tua
dseinoiiibus ul tacercnt vel exiren! , el obcdierunt
i)jmu.'(ii«-
imperaiis morluis ut resurgorent , et obcdienint. gloria per lioe amplius magnilicalur,quod
luo! mentienlur tibi iiiimici tui. Si eniin dt
Hanc mnUitudiiiem tirtulis tiice centurio iile agno • di/i« DirlMlii
vit, qui tibi dixit : i Domine, non suiii digiius, ut te mcniientilms inimicis non luisscl crucillxus (II).
Nam si te iii muttiiudine virlutis tu(e
principes cogno-
iiitres sub tccium meum, scd tantum dic vcrbo, ct
sanabilur pacr meus. verbo, vissent. non te crucifixissent.Si non fuissesexaltalus
• Dic, inquit, < i vide-
neque tu, gia-
licel non deprecativo, sed iniperativo, et sanabilur in cruce, non omnia traberes ad te :
nuni frunienli, posscs mnltipricari fide

popoloium.
puer meut. A.U[ue ut bumana quoque ratiocinalionc
comprobarct se verum dixisse, addidit < Nam et :
nisi raortifieatus fuisses mendacio judicioruoi. Cre-
ego homo sum sub potcstate constitutus, babcns *^ dilum esl ergo inimicis luis de tc menilcniibus af
8ub me milites, et dico buic : Yade, el vadil ; et alii : te seduciorem sive magiiin dicentibus, ul virtus iti
innrmitaie pcrflcerelur. imo 'et mnliiiiidine virtul''

Veni, ct venit; et servo meo : Fac boc, cl facit
(Malth. tuai multiludo iiifinnitatis nostne absorberelur, e'

VIII, 8 et 9). i Ei-go, inquil, « verbo tanlum
dic,el sanatiitur puer mcus. iln oninibus hujusmodi moite tna mors noslra morerctur ju^tta illud : P
iiiirabilibus fartis tiiis abuiiiiavit tibi multiludo pro- mors, ero mors ttm. Similiter adhuc bajreticis aliis
clarcsci
prix luac virtutis. Diidc quando inter taila preccs que falsiloquis de te mcnlicntibus anipiius
clcquionim tuornm dcfewleiitibus ortbo-
fudisli ut in suscitationc Lazari, hoc fccisti pro solo veriias
inuiliiiidins
cxeroplo, iion libi, sed nobis neccssario, quoniam doiis ipsam doctrinam lua; veritatis in
tu in muUitudine tiriuiis tnx oinnia, quxcunque tirlutis. < Non enim erubcjco Evangelium , • ai.
Apostolus; virtus enim Dei esl in sttliileni omni

voiuisti, fecisii, quoruin lioc fuit praicipuum, quod <
potesiaicm liabens ponendi animam luam ct iierum crcdenti, Jiida:o primum el Gi*co (Kom. i, 10). »
Jud.vus taiuen incredulus Evangelio liio coiiUadi

suiucndi cain propria poieslate in muUitudine lirlu-
(H) Forte, sienim menlicntibus dc lc iuimicis cndiium iion essei, nen (uisses fr!iii^'s«s.
:
127 t;ER!IOHJ PRiSPOblTl RFJCHERSPERG. ISS

otiiis nieruielur libi, qair! muhiiailijieni virtutis ina; A sicut oxaiiantnr sancti caiori, iiuorum iiullus dieitur
io eo non vuli vidore, sed inavult invidere g<»iitiuiii Aliissinius, quanUilibet gloria iiiveisialur subliina-
saliiti. Ut ergo amplius iuvideiniu videat, uiide tor- tus : verbi graiia, Petriis vertet apostolorum niinig
queatur, est hnnoriticaluir et posl illuin sivc cum ilio caeieri
VF.ns. 4. OmKis urra udorct te, et psallat libi. ainici iui niniis honoiali suiil, Nullus taincn iiiter
Quia rauii naluialis'olivse fracti sunt, rarui silvestris omres illos est AUissimus tibi comparandus. Al-
oleasiri pro eis inserti furant fructum |tiniûodini tissime, i;on soiuni in tua e.\co!sa Divinitale, scd
radicis congrsuiin. Abrahanfi principalis radix olivne eliam in tua inefl:ibiliter exaltata bumanitale. Sic
« tfes vidit, et uiuiia adoravit (Ceii. xvui, 2, 5). j lapis, quem reprobaverunt niond.iccs inendacia sua
Scd isti tarnales liiii -^biaha; opera ipsius Abrahse fabricaiitos, cxaltatiis et in capnt anguli factus est
iioUint facerp,, quia te Deum veninn noluni adorare, Altissiinus, e! lioc est mirabile in oculis DOSlris. Ad
inio quxriini tc iiilerlicere. Hoc Abraiiani non fecit boc ergo niirabilc speclaculum simplici oculo con-
Alirabani P;iler isloram eisultavil, ut vidcret diem leniplaiidiiin venite, et vidcte vos, genies, vuriiaiem
luun. , ci vidit, ri gavisu."; cst: isii auiem et vide- quasreiites, qiiam rcproban! Juda;i menlientes.
runt «t odcninl et le el Patretn tuum. Propierea „ Super iiunc iotum beatus Gregorius papa dicit in
islis r«probalis, et gentibits eoruin foco sabrogatis homilia (12) : < Scicodum est valdc ul in umni quod
dilatetur Ecclesia loto teiTarum orbe diffusa, et sic agimus, omnipolentis Doroini semper coiisilia oc-
omui:; tenn, )! est omnis Kcclesia ii» omi/i lerT.i te cuita timeanius, ne, duro mens nostra cxterius fusa
adoret, le timcat, tc diligal, te sequatur, ut dum ju- a su! voluptate se non rcvoca!, iutus conlra eam
(îter per vestigia tua graditur, ad coclessia pi-oini.«sa judex tcrribililer adversa disponai. Quod benc Psal-
te duceiile pervenire mereatur. Ador«l tc veritatem, niista intuens ait : Venite, el videte opera Dei.quam
el in levoritaic adoret Patrem veracem. qiiia t veri teriiliiiis in consiliis suis supei- (ilios iiominum. Vi-
aiioratorc.s aibirabun! Patiem ii< spiriiu et veritate (iii itaqiiB quod alius misericordiler vocalur, alius
(Joan. lY, 23), > duni Spiritn sancto «os vivilicante JGsUiia o.iiseiite ropellilur : et quia alia parceiido,
ac saiictilicante, simulque te veritate rpsos illumi- alia Dominiis irasccndo disponit, expa\it, quod pe-
iianle corde piiro et coiiscientia bona et fide non notrarc iion potuit : et qnciii non solum iri\o>.tigabi-
ficia diiigunt illuni, et in illo le ipsiiis !"iliuiii uni- loni, scd eti:)m infloxibilem vidit, terribilein iii con-
genilmn, qui ex ipso P.'itre naiiis aiite iiiitia oinniuiu siliis osse niemoravii. >
sxculorum, ct ex matro virgiiie genilus es in Jine yenile itaque crcdendo, el videte iiiteHigendo,quia
sa-oulorum. Prnpieica «que ut Patrem luuiii Dcuin C iiisi crcdidcritis, non intelligelis. Vidcti- opsra Do-
vcrum te uibiioiniiiMs Dcuin vcrum siinuUiiie horai «lidi, qiii,^ Doniinus eit isle Filius hominis, el faoit
ncmveriiraooHsubstaiiliali.nl Patii .sipinl ot matri iiiiialiilia niaj,'na soliis, quia una cuni Patre ao Spi-
omnis terru, id osl oinnis Ecclcsia simul cum Patre ritu sancto ipse soius est altissimus, pracsentissi-
edoret corde credendo ad jiistiliam el ore coiifitcndo mus et secretissimus, misericordissiinus et justissi-
ad salutem. Psallal tibi oporilnis lidoi oongrueiiti- miis , idooque lerrihilis in suis enmiliis super filios
bus. Et ne iitter opeiandiini surropat iiianis gloria liominum, interquos qucm vult indurat, el cui viiit
proprii nominis jaclantia , 'psaluiuin tulius bonx niisoretur suo secrclis.simo ccnsilio disceniensqueni
ojif rationis dicai , et ascribat tiomini tuu , noii indurct, qtiomqiie moIIiDcet, sive quem de fluxo, et
tao. lubrico faoiat solidum. Quod niinirum facere illi est
Ilif apud Hebra-os iuterponitur Sela, oi apad nos coiisuctuin,
Diapsiihna. Stla iiitorpretatiir Semper, quia ser.iper Vep.s. (>. Qiii convertit mare in aridam, id est
noniiiii Doniiiii ost psalloiuluni. Diapialma, distinctio amnra, turbida, procellosa gentium corda convertil
pâlnii, nolat liic pcrsonas mutari. Facta clcniin ad lidei snliditatcm ci castitatis aiidilatein. Talis
aposlrophe converliiur ad alloqiiendos ipsos adora- arida silil imbrom coelostis graiia:, ot desuper com-
lores, de qiiibus quasi absoniibus fuit locimis. pluta reddit /ruoluni saiiclimonia'. Et illi, qui coii-
Yeiis. 5. Vt-jiiie, iuquit, el videte vpera Dei. Qui- vcrsi suiit in aiitiam, nuii tamen evaseruiil adliuc
dam cotliocs habent : Omiiis lerra adoret, pialmum fiunien fluKX mortalitatis, in qua more lluminis
dical nomiiii iiio, Allissime, (|U0(1 idem est, .le si di- volut uiida supervenit uiid;e , alia Trniunl , alia
oatur : Quaiiquam in mullilndiite virtulii meiilientes traii.scunt, alia transitu.-a siicceduni. S:'d qiii cre-
libi initiiici lui, le negenl Aliissimuisi pro oo, quod ihinl in Cbristum, non sutfocantur, aiit mcrgunlur
le viilonl novissimuiu viroriim cuni iniquis repiita- sub flumine isto. qnoniam in fluminc isto pertrans-
uim : tainen absque omui vcra coiitradiclionc tn Fi- ibunt psde, slout quondam fllii Israoi periransicrunl
iius Alti.ssiiui siniiil ciini illo el iii illo es unus Al- podc sicco por incdium Jordanis arca Dei piaeco-
lissiniijs setjiic ui Pater luiis .idorandus, c Allissimc, deiito, aiqiic viam in niedio nurainis pandetite. Ili
proplcr DiviiiiUiom tuam semptjr allissiiiiam ct in curribus et lii in cquis vonoruiit, qui ;K)pulum
propler Iiumanitatcm liiani gloiia et honore Divini- Dei pcdibiis mare Rubrum transeHiitem r uni Plia-
latis coronalam et exaitalain non ad mensurain, laonc perseculi suut ol in mcdiis fluttibns obruti
(12) l.ib. i, honiil. i iii livang.

:
129 COMMENTAUlllM IN PSAI,MOS. ~ PAKS VM. rSAL. l.XV, 15U
siinl. Sc(i filii Israel perliaiisicrunt pedc absquc A aniin.1, tota forliludine liiligendo puiii, el proximos
curru suptTbias vel equo lascivise. Sic H niodo iii diiigondo sicut vosmelipsos. Auditam faciie illis
flumine iiiDrialilfiiis uiidosae qiiisiiue pedesliis, id tocem iandh ejtis, ut hac voce ficr vos audita
cst hnmilis faciliiis transit, quani si vectetur eqiiis eliam ipsi diligant Deum exemplo vestro ex lolo
aiit cun ibiis /Eijypliacis elatns , videlicct supcrbix corde, es fola aninia, et ex toia foriituiiine. Vox
Tchitulis. iavdis ejus cnm sonei ubique in Scripturis verilaiis,
Et est quidcm in transitu i.sto nonnulla ma^^^titia, tanien illa specialiter vox latidis ejus e.^t, quie Siidita
dum nescit lioino, utrnm sit peivfnlurus ad littiis cst vel in baplismo vel in {raiisliBiiralione ipsius
setenise slabilitaiis. At cum pcrvenerimus illuc, ihi Patre dicenlc : « Hic cst Filins uieus dilecllis, in
Iwtobiinur in ipso, qui sicut olim convcrlit iv.are quo mihi coinphicui, ipsiini aujite (iVa/iA. xvii, 5).>
Rubnim in aridam faciens viam popiilo suo, ct sic- Igilur auditc, siiHulque 'luditam facite vocem laudis
ut fliienta Jordanis divisit : ita ct modo per bapli- ejiis corani rcgibus ct priiicipibiis, nt agnoscalur
smum traducil populum suum sabmiMso spiritali liic homo Dcus Dei Filiiis ju\la rocem Intidis ejus.
Pharaonccum omni coinitatu suo, atquc pcrllupnia Qui eliain per hoc agiiosci poicsiverus Dcus, quod
praelereunlis morl.ililatis tiaducit grauientcs pede in me David. vcl in me qiioliliel poenitcntc, verbi
humilitatis non saltanles pede supeibiic, de quo ^ gratia, in me Petro apostolo taiia opeiatus esl,
alias dicilur : t Non veniat milii pes fuperbi;c qnalia nemo poiest operari nisi sobis Deus. Qu«
{Psal. wav, 12). > Venict auiem liic pes snpcrbi.v, suni illa? H.nc scilicet ;
si laetabitnur in nobismciipsis, aul in hujiis niundi Veks. 9. Posuil auimam meam nd vilatn, et non
Taniiale, ac non in Domino. Ideo Iwtulijmur in ifso, dcdit in commotionem pedes meos. Ccrle qui posuit
et non nisi in ipso. animam meam ad titom, testimonium dedit sic ope-
Vers. 7. Qui dominalur in vinule suaiii ivlernum. raoilo, quod vere ipse Deus csi. Aninia mra po;iiia
Nostra virtiis nobis xterna non esl, qui cccidimiis fsiit aii moncm, qiiarido ego Pelrus lcrlio negavi
in pcccatum virtuti coiilrariuni, ."^c de peccaio lii- Diiniinuin, vel quando praesumpsi iiitra modum.
crati sumus poenain rcplcti multis miseriis, de qni- Sed ipse posuii eam ad vitam respicicndo nie, siio-
bus erui non possumus, nisi per illun), </«! domiiia- que respectu faciendo , ut Rercm aniarc. Uem
lur in virtute sua in (elcrnum. Si enim virtuiis quaiido terlio inlcrrogans iiie, aii aniarcin se, de-
cjus erinius participes, in illo crimiis fortes, iion ditque niihi veracitcr confiteri teriio amorcm sui,
noslra, sed ipsius virtute; ipse autcin non aliena, etiam Innc posuit auimam meam ad titam, quse «e-
sed sua propria virtutc fortis est, velinl mlint iiii- galione trina posila fuit ad mortcm.
mici ejus menlientes ei in nuiltiludine vii tuiis siiae, Etiarn quisque caelerorum principuni de nunieio
quam quia mentieiitcs .negant Jud.xi salvniisde nu- duodeno giniiliier gralias agere poicst ci, qui posuit
inero eorum paucis eleciis ac minutis reriijniis, c;«- animatn suani ad vitam, el nou dedit commoieri pe-
terii vero cscatis et induratis : Oculi ejus siipeT des ejus. Nimirum lalis gratiarura actio similis est
gtntet respiciunt, aposlolis ejus, qui suiii ociili cor- illi oblatioiii, quam fecerunt principcs duodccim
poris ejiis, ita dicentibus : « Vobis oportcbai pri- iribuuin, qiiando complelum est labern;iciili!iii et
inutn loqui vcrbiim Dei, sed quoniam repulisiis creclum, in diedcdicationisduodecim bosesilli oblu-
itluJ, et indignos vos judicaslis viia^ a;!erii:c, ecce Icruiit ad sufivehtndum labernaculnni. Duodecim
convenimur ad gentes {Ad. xni, 46). Inde Juda;-i boves islisunl, qni dc Judsea in gentcs labeniaco-
repleli zclo invidiae murmuranl, et suis murninra- liim Dei poriaveruiil pedibus Lovinis, discrelig ei
tionibus Dcutn exasperant, atquc ideo ^mj exaspe- fortibus, ita ut qiilsipie iliorum gratias agcret ci,
ranl, non exallabuniur in semetipsis, id esl, quandiu qui non dedit commoveri pedes ejtis. Siiignla siiigHii*
flduciam habent in sc suisque meriiis vel in carna- confcramus. Duodeciin hovcs illi principes obiule-
libus observariliis. Desinant igitiir gloriari vel con- ruiit aii siibvcclioncni tahcrnaculi. Diiodeciin boves
fidere in seraetipsis el una cum gcniibus agiioscant [> isti

principes e.\stilirunt, et nimis confortalus est
iDGrrailaieni piopriain, qiia recognita conscqui po- principaius corum ad siipportanduni vivuin taber-
leiunt aiediciiiara sicut et gentes. iia< uluni, cujus ipsJ non solum duccs a Judrea in
Diapsalma. — VtKS. 8. BcHedicilc\ genies, Deutn gciiles, columns ac bascs fuerunt, quia
voruin el
noslrutn et auditam fucile vocem laudis epis. supra fundamentum ipsoruni ajiOriioloriiin ct pro-
Jud«i, qui gratiam gentibus invident, ct in hoc plielarum innilitiir totius ia"nern;-.niii hujus sdili-
Dcura exasperani, merito .suse perversilatis rcpuisi ciiini. Priiicipes i!ii acetabula duodociiii .irgenlea
duodeeim argenteas obtulcruiit, isti prih-
sunt : et vos, gentes, in seraine .\brah.'fi bencdiclio- ei phiaias
nem accipitis juxta promissionein Dci ad iiisum cipes in hoc psalmo dicunt
Abraham diceiilis !n scmine Uio bcneJicentur
: < Vf-rs. 10 et M. Quonium probasli nos. bcuaîgtte
oinnes tribus lerra; (Cen. \%\\, 18). i Idco et vos, nos exeminasti, sicut examinatur argentum. Sic ni-
iiiirum probato et exaaiinaio argcnto ip.si assimi-
gemes, benedicite Deo, a quo bencdiciniini; ct pro -
Kimis, quos propler ipsum diligitis, aiidilam fucite laii ;)cclabu!is, cl phiatis argenieis invoniuntur, illis
vocem taudis non v<-strae, sed ejus, puiiis gratia su- iintiquis laiiio mcliorcs, quanlo mciioris tcsiftinenli
iiius, quod sumus. Denedicile Dcum loto corde, lola sunt rninistrict aniiunliatores meliorisque iibaminis
:
m GEUllOHI PR.liPOSITl RElCHEUSPEftG 152
propinalores. llli oblulcruiit moriariola duoilpcini A venial illa lalis immiHalio, illa videlicel i,oleiunrs
aurea iiictiiso pleiia : isli psalluul et dicunt : //ii/it- dedicatio et snnciilicaiio totius illius laberuaculi,
xisli not, iii laqiicum, posuisti IribtUalioiut in dorso quod est Ecclcsiu caltiolica. £i boc unde spero,
nosiro , impvsuisii Iwinines super eapita nostra. Deus uiuus? Indc videlicet, quoniam ;;r«liai(i et non
Traii&ivimus per itjnem el aqnam, el edusiili nos in repK/Lasli nos igne Iribulalioais vc! tcnlstionis, vcl
Tefrigeriurn. Quod idcra esi, ac si dicanl : Per im- cliani (Ulectioiiiî, quo igiic sic exumiiioiti nos, sicul
positas uol>is iributationei et per &ubjectioncs Lu examinatur argentum, quod per igneu) nuii conver-
niiliiiuas eiiaiD pcssimis bomiaibus in catbedni titur in cinerein sicut iigna, feiiuru, sliputa, sed
MoYsi super capila noslra exatlatis, tu% passioni, rex accipit piirgatioDem consumpla in eo tota scoria,
Cliriste, sunnis coniplantati, ati)ue libi tauquani iu vel soide, ut sit fabricahile, ncc rraiig.iiur, 6ed dila-
mortarioto aiireo assiiuiiati. Suinus quoquc inceuso tetur ciebra tunsioue malleoruni, sicut percussio-
pleiii, vel quia tiaiisiviinus per ignem tentalionig, iiibus fraiigilur argeutum sordidum uon ben« deco-
vul quiaflagraiuus ignedilectionis.quo tiqueracicriie ctum vel probatum seu esaniiDatum. Bono igilur
duriliam nostiiira dum Qunt iiubis bcryutx panes ordine priiuo nos esaminasli, sicut esaminutur ar-
die ac uocle, induciraur per bujusinodi aquam in geiitum pcr igiieoi cbarilatis, qux non siiiit senliri
ftfrigerium, pro ccrlo babeiites, quia « si coinplan- B ve! gravia videri tormenta tribulationis, et poslca
lati facti sumus similitudiui mortis Cbristi, simui sic cxaiiiinatos et probaios induxisti nus in laqiteum
et resurieclioiiis eriniiis. Si compatimur, et courc- per sanclioris propositi voitim voluntariuni liia no-
giiabiuiub (/{flm. vi, 5). > Etsi nunc inter l>eatos bis iuspiialione iicrsuasum. lude Sapieutia dicit
lojjenies Qcraus, postbac acccpla consotatioiie lide- cuique uostriuu : < Illaqueafus es propriis scrnio-
bimus. Nuu eiiim fallis iios lu veiilas, qux dicis : nibus (Prot. vi, 2). i
< licati qui luguiit, quoniaui ipsi cuusolauuiilur

(Ualih. v, r>). ( Itcni : • Beati, qui nuuc llelis, quia Postquam crgo sic nos illuqueasti, qui late votum
ridebiiis (Luc. vi, il). » llem : t Bcati eriiis, cuin nobis iiispirasii , deinde potuisti tribulaiiones in
\os odeniit honiiues, ct cuiti scpaiavcriiit vos, ct doTso uosiro, dum cogcremur olicdlre duris prace-
cîprobraverinl, el ejcceriiit nomea vcsirum tan- ptis liominum, quos pusuisti super capita nostra,
quaia inalum proplcr Fllium bomiuis, gaudcic ct dum supor nos cxtulisti maijistros onera gruvia
cxsulUlc : cccc euim mcrccs vesira luuliu cst iii nubis iiiiponeDtcs, et omiiiuo digito suo ea luovere
cielo (Luc. VI, i^, ^5). i Sic Iransiuimui per lynem nulciiies. Nos lameu eadeiii praeccpta portavimus,
el iiquam, et cduxiKU nos in re[rigerium, dum pai- ubi tuis pr<ccepiis eadcm non esse coulraria inlcU
tjni in spc, iiarhm in rc teucmus cx tuis promibsio- tc\iinus, et iu boc tilii obcdiviinus dlcenli : i Supcr
tiibus cert.ssiiiiuiii solai.liiui. Quod auicm principcs calbudium Mo\si sedcrunt Scribx ct Pbarisxi.
iUi obtulcrunt bovciii et aricteiii, et agiium anuicu- Ouinia ergo, qux dicuut \obis, lacile, sccundum
luui iii butocausluia bircuniqiie pro pcccato, ct in 0|>era vcro eorum nolite facere (Uaiih. xxiii, 2,
suciilicio pacificorum boves duos, arictcs quinquc, o). > Amplius autcm tribulali sumus, quando inalis
bircos (|uinquc, agoos aiiniculos quiuquc supra iii libiquc non placitis pra^ccpiis bomiuum super ca-
proocmio psaliiii hujus est expo.îtuni, qualiterque pila nusira positurum rcslitimus dicentes i Quo- :
cunveiiiat apusiolis Novi Tesiamenli principibus iiiam obediie oporlel Deo magis quain bominibo»
eorumque scquacibus, quorum quisque iii prjcscuti (.lc(. V, 29), I quautu.iiiitiet supcr capita cxiero-
caiilico dicit rum houiinuin exaltalis vct spiiilali vct mundano
Vebs. 13, 14ctl5. Introibo iii duinum luam in principatu, si diviuis praiceptis coiilraria praeci-
holocauitis, reddam tibi vota mea. Qua: diitinxeriiiit piiint. Bunis quoquc tioininibus capili uostro super-
tabia inea. Ki toculuni esi os meuin in tribuiationc posilis duui libcnler obedircmus, proul debuimus,
viea. Uoiocausta mednUala ojferam liii cum imenfo tribulatioiiis motcslia non caruimus, quia in arcla
ori^fuiii ; offeram tibi boves cum bncis. Quaeral quis ,. via strictx ac juslx obedientise non desuut iDfesii»
et dica! : Quare iiffers baec oniiiia? idco scilicet, tiones diabolicx atquc buman:e volcnte diabolo vel
quia Dcus ineus, cui lu prxscnli psata'.o jubiio, el per se \el |>er alios iier noslrum vel oiunino inter-
jubilaiidu.'n suadco, posuit aniinam n,eum ad vitain, cludere vel saliein uicun<|uc tardare. Sic multis
et hoit dedit in cominolionem pcdes meos. Fosuil uui- iDodis posiiisti irihulaiioiies in dorto nosiro, dum
viain mi:am ad vilam rcsuncclione prima susci- posuisii imnines tuper capita nostra, quiuus recla,
tando cam de inorie peccati ad vitani lidci el jusli- vet nou recta iinpcraiitibus luuUas iribulationcs in
lia;, quia « jiislus cs fule vivil (Gal. iii, 11). » Prx- via juslitise babuimus, et iiiterduiu tormentis, iii-
tcrcii liriiiavil et non dcdit coinmovcri pciles mcos lerdom quoquc blandimcuiis tentati sumus. Sc«l
ab ilta tirmitudiiu; spei, quia ccrtus suiii, quia po- quia fiJcE vcra ncc tcrrore concutitur mc blaudi-
ttus cst dcposiium jnciira servaic in illum dicm, mcnto seducitur, nos in fide coiislanles cffccti trant-
qu;i leûrrecliune secuiida vivilicabil et murtale iviinus per ignenl et aquain ;

per igiiem videlicet lor-
corpus iiieum coniiguruiido illiid corpori claritatis mentorum et /ler aûani blandiiiientoriini ad siini-
£ux, ul iiai plena ubcrnaculi bujus dedicatio. In liludiiicm fortiivsimi viaioris, qui ncc xstu nec plu-
cuiictis diebus, iûibus iiuitc miliio, ei.spucto, doucc via laidatur, vcl ccssat a via lioleus aticubi sui cur-
133 (OM.MENT.SRilM LN PSAl.MOS. P.\KS Vll. ~ P3AL. LXV. (34
sus liiicm |K)nere nisi uJ locuiii Jesiiiiaium iii pa- \ lioitiinis gentiiis ad prsec^pttim IKnniiii, ut disoa-
iria sua perveiiiat. mu3 niystica virtule uiitci sacrilicii, quod iiunc of-
Talis cursor Pauius aposloius fuit, qui ol)livt- fcriuf in aroa gcnlilis popnli, posse «alia peccata
sceus post«riora, et exteiitus iii anteriora ; i £go, > expiari. Unde in eodcm sacrilicio cclebrando igiits
inquil, i sic curio, non quasi in incertuin, sic pu- adliibcturetaqua. Piopiciea et iii sacrjmenlis, in
giio, non quasi aerem Tcrberans, sed casligocorpus catecliizando et exorcizando prior adltibetur ignis,
meuin, ne fortccuni aliit prKdicavurim, ipse repro- quo aduslus nonnuiiquam clamavit spirilos iiumun>
bus elficiar (/ Cor. ix, 27]. » Sic pratcursor Joaii- dus ardere se hoc igiic post venitur ad aquam :
nes uec seslu iiec pluvia tardari potuil a sux prx- baptisiiii. Sic in columra iioiis et nubis pnpuium iii
cursioiiis velociUile, qua ci viam paiavit, qui post exiiu Israel de ifipiypto aiigclus castra Ov\ praces-
ipsuui exsultavit iitgiâs ad cunendara viani, trans- sit, qui etiam .se intor exerciluin Pbar.ionis persp-
iens et ipse per igitem ct aquam, duin iribulalus queulis, et exercitum populi Israel cuuideiu Pbarao-
igne passionis dc lalere suo fudit aquain ba<Hisroa- nem fugienlis niedium inlerposait, quoîdnsque vcn-
tts et salutis. lum est ad -^quas Rultri muris, in quo cl popuio Dei
Ad liltoram per ba;c dtio elementa pr;ecipue mors via patuit, t. idein Pliaiao cum excrcilu suo mcr-
marlyrujii implota est. Sedquoniam ignis urit, aqita B sus iiiteriit. Simiitler in Sabbato saitclo pascbw
dissolvit el corruiupit, rccte per ignem adversitas primo de igne solemiiiter tienedicto acccnditur caii-
niêns, per aquam pro.speritas dissolvciis ct coiruiii- dela spectabilisquasi coluinna ignis, ct pnstea pro-
pens accipilur, beaiis m.-wiyribus iii Doiiiino glo- cedilur ad benedlceiidum fonleiii bapiismatis, ut
rianlibus et diceiitibus : Trammmus per ignem et videlicet per ignem et aquain transeant in refrige-
<>7ua)ii, id est Iraiisivinius prosperilatera et advei - riuin, qui susccperint et cuslodierint intcgrilatem
silaletn illsesi. Auende, quod vas ftclilc ign*; flrina- ccelestium sacraracnlorum.
lum noii tinict aquam. Si vero solid.itum igiie non Quud aulem in sacranieiilis lil, hoc ct in tcnta-
fuerii, tanquain liilura aqua solvitur. Sicet lu prius tionibus fieri est pcrspicuum, ut videlicet igiiis pne-
coclus ei probalus adversitalK noii dissolveris pro- cedal aquam. Nalurali enim quodam ordine priiis
speriiaie. llndc nnum de vasis prsecipuis posiium letilatur buiuolcntatiouibus ir.'v,superbia:C:cterisque
in inedio ignis ne forie creparet nimicl.tte ustionis, spirltalibuK ncquitiis, quoruin iioxius igitis inveiii-
clamatad figtilum suum, dicens : i Manus tuae, Do- lur eliani iii pucris adbuc libidiiiis prava: omitiiu)
miiie, fecerunl me, et plasniaverunl lotum in cir- ignaris, in setatc veropubescentisadolcsceniiic aqua
cuitu, et sic repente pr.ccipilas me? Mcincnlo qtis- dissnivit eoruai prsecipue carncs, quorum prius
so, quod sicul lutuni fcccfis me, ei in pulverem re- adusta; sunt mcntcs igne superbi.ie vcl ira. Qtio cou;
duces mc (Jo6 x, 8, 9). Iteiri : « Parce milti, Do- Ira beali mites igne supcrbia: simul el ir<c careuies,
minc, nihil eiiiui guntdiesmei (/o6 vii, 16) ;> iieiii: quoiiiaiti ipsi possidebuitt tcrram, videlicel catiiem
< Usquequo non pnrcis mibi, nec diniiltis mc, tit suam beiic doinitam, sibique subjugalam regeitdo
glutiam âlivara meam? < (Ibid., 19.) Et rex David, sub manstieti Spirilus ordinalo domiiiio; i Maii-
quamvis ignediulurnx persecutionis et li'ibu4ntioiii$ sudi enim Itxreditabonl terrain, ct deleclabuniur
percocius ad regitnm ascenderit, prosperilaiis aqiia iii muUitudine pacis {Psul. xxxvi, II). > Igiiur coii
in regno suu pene dissolutus periit, quando adulie Ira igiiein et aquain lentationis adbibelur ignis vt
rio simul et homicidio corrtiptus fuit. Undc ut aiit- aqua iii sacramentis, ut fugieiiles ignis ei aqua;pe-
plins ignc fortioi i cuqueretur, curanle illuui figulo riculum iioxium, per ignem et aquam uieliorein ca-
suo adhibtta est iterumfortissimatribulalio, quando piant refrigcrium, dura reslincto igiie iracundi.'«
a lilio suo expalsus de legno perdoctus cst illa tali llainntcscit igne cbarilas, accendit ardor proxitttos,
tam grandi adversilale, ut sibi cavcret a simili dis- et aqiia dissotvetiiis libidinis desiccaia foiis orialur
soluliouo in prosperitate. Kevcra deinceps caulus a alleriiis aquse salienlis in viiain aelcrnain Ergo bo-
corrupiione cariiis etiam aqtiam desldcratam nolttil Q iius iguis malo ignl succedit, quaiido exstiiicla
bibere, castigando videlicel in rcbus licitis deside • flainma litiumet ablalo calorc noxioflammescit igoe
rium siium prius in ilticilis corruptum. Etquiacor- cliaiitas, accendit ardor proximos. De hoc igne bono
ruptiunc carnis exciusa surrepere solet mcntis iu- alias babes: < Dicii Dominus, cujns est ignis in
solcolia, postea ileritm arridente .sibi prosperitate Sioii, et camiDus ejus in Jerusalem {Isa. xxxi, 9). i
peccavii numcraiido populum, quod fuit arrogaiiiia; qtiia videlicet in nuuc

Sion, id eit in pcregritianle
scu jactantia; peccatiint sullieiens illi aJ damtiatiu- Ecclesia flammescit cbaritas aliquuntula, scd com-
nem, iiisi denuo fuisset curalus per igncin Iribula- paialione ignis fuluri permodica, quia tunc veiut iu
lioitis etsacrinciumjusUBsalisfsctioiiis. Nam cunivi- eaminncaiidenti charitaiis igiiis erit coiisummaius
disset angelum cidenlera popoliim, semeiipsum iib- iii Jerusalem per ipsiiisCbrisli, qui pa\ nostra est,
lulil pro populo interficienduni,dicciis: i Egosum, prLescntem visionem, cujus nunc per llJctn accen-
qui peccavi, ego inique egi : isli qi.ti oves sunt, qiiid dimur, ut tunc in visione ipsius consnmmemur, ei
feccrunt? > (// Heg. sxiv, 17.) Ilem : i Obseero, per ignem consummaia; cliaritatis bolocaustunt id
Doiiiiue, vertaiur nianus tua in ine, elc. {ibid.). > est totum incensum sit saerilitium nostruin. Ipnis
Obfulii quoque sacriliciura in arca Orna:i Jel»ut.a.-i iste optabilis ei amabilis pleitiis invciiJtiui in domo
I3S GKRIIOni PR.-CPOSiTI UF.ICilEilSPERG. 456
Domini, viJolicet iii consortio bunctorun) aiiêlo- A ûpciUcic imaginem sanctitalis et spcciem pietaiis
vmii, (|uoruin quidam dicuntur Serapliiin, id est uslundentes, virtiitem vero ejus inius ahnegaiiies.
ardoiiies vel inrfndeiites, qui quanio Deum vi- Non, iiiquain, i.ilibi!sego siniilis ero. sed intrans in
linius vident, ianto ampiius in ejus amore ar- cubiciilum cordig, ct clauilens illud conira ventuiii
deni. glorise inanis psailam spiritu, psallam et menie,
Igitur ct cgo David, vei ego poeiiitens adliuc frii oraho spiritu, orabo el liiente. Nam si spiriiu oraLo
gidus, ul hoc igne accendar, introilioin(iomumlM»m, vcl psallam et non mcnle, non cst medulla in lali
in liolocauitis fiipicns lotus ardere, atque liulo- liolocauslo, imo ncc est holocausluui, quod igne
causlum (ieri, quod eiit iii resurreclioiie, iii ilia vi- devolionis et alicniionis non est tolum accensuin.
delicet sumnia tîbcrnaciiii sanciilicatione, qua Similiter cura jcjunav< ro, si faciem sic cxtermina'*
ipsum labernaciiliim pcregrinantiiim dedicabiiur in veio, ut pari ain bominibus jejunans, iioii est me-
lemplum seu doinum rcgnantiuiu, cum divino ignc dulla in holocausto, nec cst holocauslDm no-
absorbebilur iiiors iii victoria iu doino resusciialo- ininaiidura tiislc ac frigi iuin jejuiui sa lificium.
ruin corponim iiuiii|iiani ruitura. Iii hanc domum llaque, ut jejuiiium meum sit lioIocau-tu;n, cun»
inlroilio iiiholocaustis meipsum tibi offerens in liolo- jfjiinavero, f.icicin meam lcvabo, et c;ip l iingam
causium. ' oli o, nc aut facics dtmolita vel extcrmiiiala
Inlerim vero, dum in labernaculo roiliiitniium, tristitiam prselcndat hypocriiarum, vel capiit squa-
noii in domo vacanlium subsislo, non oiiostis cro, lidum ct linniosnni delurpct jejunantis habitum fu-
s>ed reddatn libi vota meii, non stulta |icr injiscretio- riiisecum. Et quia, cum agiiur de bnlocausto me-
nem facia, et ideo potius corrigenda qaiam persol- diilblo, niagis cura dcbet esse de intrinseco, quain
venda, scd quce diitinxerunl labia iv.fa iion solum de forinseco facici vel capitis habitu, iiiteriorem
recte Gircreiulo, sed otlain recte dividendu. Naiu si faciein lacrymis et aqua conipunctlonis lavaho, ct
recte offeras, el non rcrte dividas, pcccasii, ait Ve- inicrius caput, quod est principale mentis, olco Ue-
ritas, Cain recte ublulit, sed non recic divisil, ideo tilix ita perungam, ut dc tesiimonio Uiuiio poiius
lalitcc oflercndo peccavit, neque iram bei placarc, quam de humano gaudcam, quando Spiritus »an-
vel gratiam ejus provocaru lali sacriricio poluit. Ue- ctus pcr oleiim .signlliiatus testimouium reddil spi-
cie oblulit, quia ciealuiain Creatori dedil, sed nnn rilui nostro iiitus iu secreto, quod sunius lilii Dei.
iflcte divisit, qnia quo<l cbarius erai, videlicet se- Si aiitem filii, cl hajredes, bieredes quideni Dci, co-
ipsiim, Dcosubtiaxil seivata ira conlra fraticm. Ego lixredes autem Chrlsti, oleo l;£titi£ prae suis loiisor-
aulem si perseiiscru iram in curde uieo conira fra- £ libiis uncti. quanta niedulla el pinguedu est in lali
ircm, vadani prius rccniciliari fratri meo, et tunc Iiokicausln, qiiainh) latiuuahile obsequium vcl jcju-
venieiis ofleraia munus acceptum, videlicet pri- nioruin vcl orationum seu eh emnsyiiaium C(>nimcu-
laitus nicipsuni, deinde munus exirinspcuni. dab.lc ci accepialiile inveniiur ipsius Clfisii lesii-
Alilcr: Reitdam tibivola mea, quce diiiinxerunt la- nionio intrinscco, ubi lu, Christe, aiid.tui meo da-
bia iiiea, disccrnendo quid sini, quid possini sinc his gaudium, quod esl oleum splriluale, quolicsii.-
te, quid habcam, qaod iioii acceperim a te, quudqiie venio inc aliqiiid Iwni fccisse, le lesie, gpiritui meo
tu non cges me, sed ego te. Quibus omnihiis caii- tcsliiiioniura rcddentc, qiioJ hujusinodi obsequ a
lissime dlsiinctis nihil lioni Iiabebo de meo tibi inea siut liolocauita mcdvllata juxia illud in Isaia
dare, sed jusiiliu diclanie cogor hoc reddere, quoil diclum : ( Ei facicl Dominus exeicituum oinnihus
accepi, qui ct hoc ipsum accepi, quo t nliquid l.niil P'ipulis iii inoiilc lioc coiivivium pingiiiuni, cunvi-
vovere voiuiet potui. Noit ergo daho quasi inea, sed vliim viiiJemix, pinguium incdullatorum, vindemix
reddam Ubi qua&i lua niuncra voia mca, qutc diitin' liilMcaix. Ei prxclpiulii. ;n monte isto fatiein vin -
xerunt labia mea, luae videlicet largitati, non mcae culi coUigali supcr omnes pupulos, el telam, quam
possibiiilati assignando iila, ulpoie uiiineia c( dona ordilus cst supi:r vos unjversas nation-cs, pi-xcipi-
tua qua, ut lihi vovercm, tu me conimonuisti, cum ^ tabit ii;orlem in senipiteruum. Ei aufeiel Dominiii
tribulationc valida me slrin&isti. El ego vcxalione lacrymam ab omnl facie, et opprobriiim (Kipuli sui
inteUectum dantc auditui meo locuius sum tn iri- auferet dc univcrsa terra, quia Doroinus locutus
bulatione mea, \mo locutiitn esl os meuin libi eaicnus csi {l$a. XXV, 6'S). I Qnis est iste mun8, in quo
inu!um,sed ipsa /rfiu/aiioiifi aperiiim. Quid loeuium lal,> fii-l convivinm piiiguium, convivium vinderaise,
est ? boc scilicet ; Uolocausta tiiedultala offcram tibi pinguiuni niedullaiorum, vindemix dcfaecaiie, nisi
(utn incenso arieluin : offeram libi boves ciim hirci*. illa celsiClldo jiistitise, de qua dicitnr alilii : < Jusli-
Uolocausla medultaia inlus babentia sneduUam cba- tia lua sicul montes Dei? » {Psat. xxxv, 7.) Uaec est
litatis et t<itiu8 devotionis oiferam iibi quia si nimirum jubtHis 'Idei, non operuin legis, quia e>:
;
eleciiiosyna tibi iii tuia miiiimis ohttilero. non ex non jusiiricnbitur omnis caio coiain
ojieiibiis iegis
irisiitia aut nccessiiaie id laciam, sed nesciente si- Deo. iSunc auteni sine legc justitia Din manifeslaty
nisira quid faciat dexlera mea, exuevotionc cuin hi- est per lldem iesu Cliristi (esliiicata a leê et pro •
briiale, sciens quia hiiarcm datorein lu diiigi». pheiis. Justus enim ei fide vitil, non ei h'pe, qu»
Itcm si oravcro vel jejunavero, noii ero siniiiis hy- iram, non viiaiii itpcralur. Juslitia rrro hxc subll-
pocrilis, qui omnia faciunt jvropier hoinines, io iiiis, e'. moiiti uUissimo coosimilis tesianie Apostulo
/ COMMENTAP.lfM IN PSAl.MOS.— faKS Y11. — PSAL. LXV. !38
fsl I cs fiilfin fidem (r,om. i, H). » K.^c fiile vide- A jiecoatoruin, r.or. absimle iiitellisiljr ejus mystica
lieev fiileliter loijueniis el pvomiticniis; iii fidcrn (i- virlute lieri, quod Isaias praecinuit de pnf-cipiianda
delit^r ij, qiioil dicitur et promittitur, credeniis. fatie vinculi coUigati super omno.ii popiilos, et dc
Naroque ut Deus justificcttrr in sermoiiibns suis, pra-cipitaiida tela, quam Doniirius orditus est sup^r
id esl ut juslus et verax inveiiiatur in omnibus ver- iiniversas naiiones, et de prxcip llanda niortc in
bis suis, et saiiclus in omiiibus operibiis suis, qux scmpiieiiiup.!. Yinculum qulppe enlligatuni sujier
»e proinisit opeifilMrum, iiToti-JCtabiliter operalur omiics populos "onfriie peccatiiin oiiginale, murs
n).i!iime in saciamenlis ovangelica; inslilulioiiis, in aniina;, intellieiiur, qiio univeria posleritas Ad.i
quibus ticel nos lanlis mysiei iis simus indigni nii- solo Chrislo excepto vineulata iioii dubilatur. Sod
nislii, dummodo siinus niiiiistri, niillo videlicet tela, qtiara Domiiius ordiius cst siiper iinivorgas nn-
aiithciitico inlerdicld a ininislerio separall, ipsc iiones> ipsa cst pflena peccali inorialis et mors cor-
vcrax promissor grati;e suse dona non deseril, ja- poriiin, quam Dominus ordilns est joslo judicio tt
slu3 el fidelis permanens in oninibus veibis suis, benignissimo oonsilio, no videlicet sl homo in ani-
illis potiss:murn, qiiihus in monle scimoneni justi- nia mortuus, de ligno vitx coraedens immorlaliia-
lix- simul el graiias pleniim contexens ordinavit contem consequeretar corporis, esset omnlno ipsi dia-
viviiim pi.-iguiiim docens iliic inler c.ielcra peli pa- B bol.o consiniilis, euju.« ost niiscra immorialitas ct
nem quiilidianum sive supersubstaiitiaiem. De cu- immortalis pctcrnaqiie iniseria, scilicot ni'irs nuii-
jus panis copiosissiiiia pingnediiie olini dictum cst quam Rioritiiia. In electis autcni, fidc Christi pi-o
in bcnedioiiono Aser por palriarcham Jacob : < Aser se iiioritiiri vel mortui vivilicatis, iiiors mortna tuiic
piiiguis panis cjus, ci praibcbit deliclas vcgibus est, quarido in ligno nioiliia viia fuil. PiÊcipitabi-
(ttii. xLix,20). j HicfStpanisquasio'oatus, ctquasi tur aulem iiinc mors in'sc:npiteinuin, quando bcali
giistum siinilte cum iiselle habcns, panis angelorum mortui, qui in Domino moriuntiir, ciiam resusci-
habcns onuic dcloclamcnlum ei omiiein sapoioiii ialis coipoiibus immulabuntur, ila ut absorbcatur,
suaviialis, qui apnd Liicani diciliir q:iolidianiis quod nionale esl, a viia, ei noii ail in cis mors ulla
{Luc. XI, 3), I apud Malth.-oum < siijiersubstanlialis vcl aniraarura vel corporuin, sod vivaii! cum Cliri-
(ifutih. VI, H), » quia Lucas in via cominemoraiis slo iu 8eioi'nura confignralis corpuribus eorum cor-
Doroinuiii de lioc pane ioculum vocat eum panein pori clarilatis ejus, qui pro ipsis est raoriuus, cum
ûotidianum inopter quotiJianum pr»sentis vit.ie dc nulla sua culpa esset moriis debito aiiqiiateinis
viaticuni chrisliame animx pcrnecessariuin, ne si obnoxius. Tuno non jani in sacramoiiiyriim spcciilo
dimitlalur ali hoc pane jejiina, deficiat in via. Mal- vel Scripturarum a,'niginaie, sed in inaiiifosta aîci'-
Ihxus autcm sermonis Domiiii el orationis Doniiiii- na! opliinajqiu! vei itatis visioiie faoiet Dominus cle-
ca;, proui in inonte audivit, fidelissimus nanator clissuis convivium pinguium mediillatorui}) clvin-
panom f.uflenubsiaiaiatem nominavit, qucm super demiae dor;rcalK, quando ipse panis vivus, panis
oinnia coiulila exaltatura sivc altissimum nobis in- quoiidianus et supersubsiaiuialis, panis angeioruin,
sinuaro curavit. Hic est enim panis, qui de coslo panis pinguis gusiabiiur in sua duicissima purilate
descendit, ubi sempcr Altissimus fuit, et coavivio ac purissima dulcedine.
pingui^siino de se iiobis instilulo sursiim ascendit, Quia lamcn ad iiiuJ suprema; dulcwiinis coir, i-
ubi erul prius. Sane istud non disposuit in imo, eed viun! via esl aitaris unieum sacrameiilum sursuni
in allo ca-naculo ea iiocie, qua tradebatur, acoi- in ccenaculo dispositiiro, et in moiito prxordinatum,
picns |iancm quem bencdixii, fregit et dcdit disci- ego cocius apostolicus vcl ego quicunquc apostolo-
pulis siiis diccns : i Accipile et coraedile : hoc cst niiii podissequus non iii valle filionim Ennom tibi
curpus iiieuin, quod pio vubis tradctiir iii rciiMssio- saorifioabo, sed in monte allioiis |iioposili, quo non
nciu poccalorum (MaiUi. xxvi, 26). s Hoc eratcon- oonsconduiU lilii Eiiuom valle siia contciiti. Legitur
viviuo) piiignissinuim dc pane supersubslantiali pa- eniin popiilus Isiuel sic fiiisse denicnlalus, ul dere-
lalum. Siiiiililer et postquam cofiiavil, accipiens D iicto monte sanclo , in quo templum Oomiiii fuit,
taliccni benedixil, et dedil discipulis suis dicoiis : ubi solcivimoilo sacrilicaii licuit, irrigiiam quam-
« Accipite, et bibitc. Hoc cst sanguis raeus, qui pro dam caiiipi plaiiiiiem specios.im cl noiiioiosani sibi
tobis elfundelur in remissioneio peccatorum(//'i(/., ad s;icriiioandum eiegeriiit fiiii aoii jaiii israoi, scd
28). I Hoo eral convivium viiide nii* dofaecatae. At- lilii Ennoin, quia, sicut dictum est, elogorunt sacri-
ijue ul hujus oonvivii talis opulonlia pcrscvcret iii li-oaro iii valle illa dicta Ennom, unde, ut Ilicrony-
sancta Ecclesia, discipulis iuis et in eis ipsonim iiius asscrit, nonicn Gclwnme liacium, prinium a
posleris dedit polcslatcm faciendi hoc ipsum, quod Salvatore poniiur, et spreverunt raoiitom sanctuin,
ipsc tunc iccerat. < Hoc, > inquil, < facitc in meam iii quo templum Domini crat fundatum divinilus ad
tommenioralioiiem (Luc. xvii, 19). i boc ordinatuin, ut in co legitime offorretur Deo sa-
Quid miruni, si Christus, nions clevatus in vcrii- crificium. Ipse esteiiim nioiis Moria, de quo dixit
('Cin nioiitiuui, mons pinguis, moiis coaiûkilus, Doniinus ad Abiaham : « Tolle filiuni liiuin, quem
niuiis, in quo bcneplacitum cst Doo baliilaie iii eo, diligis, et vade in lerram visionis, et oHercs illum
poluit in semelipso de seroetipso lale ordinarc con- ibi iii bolocaustum super ununi montium, quem
viviuiii? quod ciim valere asserit in rcmissioneni dixoro libi (Gen. sxii, 2). > Similitcr ot postmodtim
Pathol. CXCIV. 5
:
139 GERIIOHI PUyEPOSl 11 ROtiHEKSPEKG. *4i)
per Moysen diligenltir fuil iirohibilum, ise quis of- A pi" giandi niiiacuio fufrit. Uiicle et dicchat se n<»n
ferret sacrificiiiin iii lcrra proniissionis extr» lo- credidisse quod factum crat, po^sibile fuisse, eiiam-
cii-m, quem Oominiis elcgit. Cuni ha:c ila se babc- si niius ipsius ipsc tdtis viribus juvantc in oiBcio
rciiJ, (ilii tamen Israel in valle f)iinoin sacrifioave- episcopaiiesseiacloractionisliujus.Muitailaqiiesilen-
ruiit. IJndc et Poniinus in Propheta graviter irrita- lio prseleriens praicipua et scitu iiccessana huic san-
tus comininatiir, se locum illum cadaverihus nior- ctffi curia; curabo nanare. Cum atccderemus adcivi-
luorum sic adimpleturum, ul jam non dicaUir f.V- tatcni Augiislam,viri rcligjiTsieiJitiei^ nie majnres ci
liemwn, id est vallis filiorum EnDom, sed Polyaii- sapicniiores eraiit in comiialu cjus,cumquibus ipse
drium, id cs! tumulus niorluorum. legatiisperlraclavil.q-.iid vciqualiter agendum foi-ei,
Propcmodunt simile cst huic iUud, qood niinc iii niaxime eomra crimina inaiiilesuj, qtiibus miiUiiu-
Ecclesia Dei crmiinus actilari. Nani derelicta cel- do involuta nullum seu vix ullum admiitit accusa.-
siludine apiistolicae disciplinsc, in qua ministri f)o- toiem. Diccbat autem sine accusalione ac testi-
mini dcbeiit altari niiiiistrare ac dcaltari vivere, licalione canuuica non esse judicis aliquem dam-
Ua litnequc vitiiperctiir miiiislerium eorum, noijue nare, iibi culpa negr.lur quanqiiam ccnissime a
habentes viclum el vrsiiium quaraiit aliud lucrum riiiiltis, etiam ab ipso judica a„'iioscaiiii-. Tunc
nisi Eantumniodo aniinariim, videmus penc oinnes, f* niius eorum, qui aderant, intercaUera sic ait Beno
quK sua ijiint, qiiu;rere, iion qnse Jesu Christi iii coniiieriiur Doininiis jier Proplietam de his, qui
ipso niinislerio Christi, llinc abundaiit Simoiiiati iiiiiiinl lutcum parielem, quia mulli sic plaiijiit pes-
conduclort'3 et conJuctitii derici sacriraanles non siniorum actunm superliciem, lit etiam turpitudini
in liionte, de quo diciiim est Aliraba;, sed iii vaile honestatem, et crudc iitati ascribaiii pietatem. Con-
Gcheiinoii, sive, ul apei tius dicanius, iii prcfiiiido tra IioE linilorcs parietis ab ipso Doniino quxriiur
gciiennaB, inalcdicti vidciicel ac pa;«is gebciinalibus salteii! unus, qiii fodiat parietem dicendo : i Fiii
addicti tuni vexillifero suo Siiiior.c ma^n, r ui di- hoiiiinis, fode parietcm [Eiech. viii, 8). » £l lu,
clHiu est a Peiro apostoio sacrilicatore monlano :
doiiiiue caidiiialis, fudc parielen), eliam siiie accu-
€ Noi! est lilii pais, iieqiic sors iii syrnioae isto, saiionibus dillgenter investigags rei ve»''talfni su|)er
quoniani doiiuiii Dei existimasli pocuiiia pnssideri.i his qu% audisti, es quo terram iiostram intruisti.
Item : « Pecunia lua te«um sii in perdiiionem {Act. Forsiian perfosso pDi-ieie videbis abomin.itiones
vni, 20,21). » Quia erj;o inuUi, \estigiis rctii apo- niajores his, quas audisti. Sic dietum, cl sic fa-
stoli deieliciis, vestigia sccianlur et exewpla Siino- ciuui csi. Nam cum inaoisst-mus civiiatem Augu-
nisncgoiialoris in Kacroministeriu, intendentes lur- staiii, assuienle doniino cardinali caterva fralruin
jiibus lucris, lioraines lurpissimx conversatioids, rcligiosoruui, quoruin domiiius Frisiugensis epi-
jiiste coiivcnticub taliter sacrifirantium diciiiitur scopus crai prxcipuns, ita fodi! panctcm, ut multis
Pohjundrium, id cst lumuhis morluonim, qiiia co- ullro conliientibus iii\euiret aiiuuiii/aiiniies mulias,
meduiitur illic sacrilicia mortuorum. De hiijiismodi ei sicul scriptum est in Propbcta, uuivcrsa idola
sachliciis in solcmni Domiiiica; passionis celcbra- doraus Israel videret in pariite depicia. Novit sa-
lioiie, cum essem iii curia dnmni papx, qiialejesli- picutia istius curix, quam mutta in?eiiilur diOu-
iiionium in consistoiio pubrico dixerini, placet hic reiitia inter idola domus Israel et idola geiilium.
subncctere, n*' quis putet vcrbiim nnsiriir.i soluni- Nam iuola gentium prima froiile osienduni \cl
niodo iu cu! iculo et iii aurom sonuisse ac non in erudeiitalcm ut idulum Martis et Herculis, rel tur-
icclis, ciim saiis clare audiliiiii fueiii iii curia Ito- piliidiiicm ut idoiuui Veiieris et Junonis. Iduia Tcro
mana occasione quadam niihi opportuiic oJdata. doiiiirs Israci spcciem piotatis haheiitia, Tirlutcinquc
Revcrso oiiiin ad sci!eiii apostolican), explola iega- ipstus abnegantia talia suct, ut per hsec in crro-
tiojie siia, doiniiio cardinali OclavianQ,epiii doniiiius rera inducaolur, si Qeri poiesi, eliaui eiecii. IIxc
papa Eiigenius exigerci a lue narralionein eonini. piotul dubio sunt oflicia saccrdotaiia ritu quidem
quac mc pijeseiilo acta vel dicta sunl ab endein le- D ecclesiastico cclebrala ; sed ab Ecclesiae Rouiaiix
gato, surrexi die qiiadaiu, petitaquc audieiilia, vo- poiitificibus terribiiitcr interdicta, ubi sciiur indu-
rcm exallavi iu hsec xerba vcl non muliuiu his dis- bitanter vel concubinatus vel vagae foinicatiouis
similia reatus eo minus nutilix populi dubius, quo fuerit
Placuit sanctiiaii vestnc, Paier et domine , a par- vel confessus vel convicius vel cerie pariu velcA-
vitatemca ie(|uirere, (|uomodolegaius vesler domi- habitationc assidua vcl alterius nuta; indubitahili
(lus Octaviaiius nfgotia ccclesiastica, quibus ego cvidciitia proditiis, eiiainsi hoc dissiniiilet qiiis nc-
jjriesens intcrfui, iraciavenl. Et ego de hjg luulta gligeiis episcopus vel irjiiruius, ut crai ille Augu-
dicerc possem, si verbum fierei ipso nescientc vcl sieiisis cpiscopus, in tujus tunc episcopatu fuiiuus,
absenle. Parco autem, ne quis cxisliniet supra id, el ille Eistcterisis, in cujus cpiscupatum poslca dc-
quod habct verilas, me loqui propter cjiis prapsen- venimiis. Rcperlis cign ibi tot idolis donius Isiael,
tiaui, neve aiii inc loqucnicm adulatio iiotct, aut ne ilivina illis rovcrcniia uiierius exhibcaiur, bene-
ipsum audiciileiii elaiio iciiiet, si rcm iiarravero, fii :io siniul ct ollicio piivatus est clerieus mani-
iiciit se habet, cujus aclio ita maynilice, gratia Dei fesie incestuosus. Ait.imen, qiiia iii laula niiseria
laveiiie, processil, ul etiam doniino regi Chuonrado misericonlia fuit neccssaria siniul cum justiiia.
141 COMMF.MTARIIjM IN PSAUVIOS. - PARS Ml. - PSAL. LX\. Hl
qtiibusaam eoium sic iniSulia suui cccicsiasiica bc- _\
Sf-iiioiiiip eontia cleiicos iinpudicus, usurarios ac
iiclici», ul non praesumanl diviiia oflicij, jjriusquam saccrdoiiim Hlios canonire deprompta, nisi quau-
acia poenilentia liat super liis a sancta sede liaciii- tum relasari deposcit longa et secnr.duni canunes
(lulgcotia congrua. Sic visum est prudentibus, qni ordinala pnpnitciitia. Qna noodum ve! iiichoata qui-
aderant, oppcrlnnum, ut qiiijquid ficrct dc bencft- busdam in curia is'a suppiicalionibus do numero
dis atl indulgcntiain, qualitercunque tolerari posset. illorum dicuiilur ofTuia jam relasuta.
Vcrum de osTiciis toium reservatum cst vobis, Pa- His diclis lespo.ndit doininus piipa : Dc fruclu
ter uiiiversalis Ecclcsia atque vobis, domini car- isto, qui per. lcgaium noslrum provenil, nos noti
diiialcs, quia pra? crcleris Verbi Dei iiiinistris vobis laudamus, scd auctori oinoium bonorum su-
ipsiini
datuni estnosse i«ystcrii;m rcgiii Dei, quod opeia- per co giatias agimus, qiii facii mirabilia magna
tur salutt:m in officiis licilis, et mysierium iniqui- solus, nec est in hujusniodi iviirabilil.us sliquid
Uitis, qiiod opcratur peiditionom in llliis diflidrniix, huniana.: virtuti nscribendum, sed soli Deo loCum,
qui dcsperanles semetipsos iradiilerunt iitipudiciiiae qiiod botmin est, in liLMnanis actibus iribiicndum
inanifesle scrvientcs Phaiaoni adliuc in ^gypio esi. Ct quia divina gratia operanie faclus csl isle
positi, el sordidis upcribus luli ct iatcris dcdili, pro- friicius, ipsa quoque adjuvaiile pcr nos erit conser-
pler quod sicut cxilu Israel de /Egypto facta est vaiidus, ul ma.nc;tt. Revera in curiam (stam
iii q vciie-
Jud.ca saiicti.Ocaiio ejus twnc prinium, quando nint qiiidam dc ciericis illis deposilis, ct volue-
exempta fuit a turpissisno ilio servitio ; sic ei moilo runt obtinere officia, qui etiam, sicut frrlitr, mentiti
rtcri opoilct. NolanJura sane quod dicant Moyscs fiunt a iiobis disccdcntes, apiid curiam haiic displi-
ct Aaron in sacerdotibus cjusdem populi primi ct ciiisserigorem contra ipsos habitum. Sed noveruni
prsECipui : « liomiiius, » inquiutil, « Dcus Hobi *o- iialres noslri, qui priEsentes sunt, ct in quoniin
rum praeecpit nobis, ut catiins viair. trium dieiuui pra;sen!ia iidcra rcpulsi fucrunt, qijod !ci;aii scn-
in solitadincm, et sacrificcmus Doraino Deo noslro, tcnliftm in eos et eorum siuiik-s lalam et graiam
ne foile accidal nobis aut jicstis aul gladius (Hxud. tenuimus et tenemus, neqoe a tenore sucrorum ca-
T, 3). » Videtis quia contra pestem aut gladiuni iiontira ir, talibus recedcmus. Unde scias ii|, ct pcr
non arbilraniur valere suum sacrificium nisi egrcs- le sciiint alii in lerra Toutonica, quod nieiitiia cjt
sis de .^gypto viam Iriiira d';< rura in solitudineni. inlquitas sibi diceiilibus iUis alia quani qu.-c a no-
Fo! tassis idco contra uos ]aiu ssevit el pestis, quia bis atidisti.
in Algypto posili sacrificamus, cuia verus illc no- llsx. idcirco nunc breviter inlersereiido comme-
ster legisiator tres ipsas dielas manifeste descri- moruvi, ut minus dubiteiisr csse vcras assertiones
pserit, quibus nos, aiUcquam ei sacriliccraus, de ^ iiostras contra sacrificatorcs iilicilos et interdictos
^gypio recedere voluit. i Qui vu!i, i inquit, « ve» ciiam ipsi curise Roman» aborninabdes e! abjectos,
ntre post rae, » videlicel fagicns de Jiigypto, i abul|)ote sacrificantes non in monie sanrto, scd in
iieget semeiipsura, » quod est iina dieia, « et valle Geheiinon, sicul supra ex partc pcrsirii:.tiinus,
tollal crucein suam, > quod esl altcra dieta, < el s nbi convcnliculQ coriim Polyandiiis r.ssimilavimu3,
iXa « sequaiur mc {MaitU. xvi, 'ii), i quod esi dieia iiiio ab ipso Domino per proplietam Jcrcmiam as-
(ertia. Quia ergo mulli sacrificaiitiuni noudum por- similala o^tciidimuj. Proinde cusiodiciite me Deo,
transierunt tuis dietas, ideo iiiter iios multi inlivnii iioii cgo cum iliis in valle sacrificabo, sed ipsius
e( imbecilles, ei donniuni mnUi, quia nott dijudi- gialis juvante ascenda;!) in liiontcra Doraiiii, et
camus ccrpus Doiaini, a cujus cimmnnione om- si:«bo, ac sac.ificiibo in loco sancto ejus. iudica
nino sunl arceudi omnes, qui adhuc sutit in uperi- me Dcus, et discerne ciHisam nieam de gentc noii
bus Inti. Qui quoniam sacrificantcs iion placcnl, sancta, r.scrificaiite in vslle specielcsius deliciosa,
nonplacant; non ignoramus de Augustciisi Eccie- scd iiiirorsus foeda ttcadaveribus luortaoruni piena»
sia sitnuique dc Eistetcnsi, ubi plura ct majora Ei ego sapzT hac ipsa niei libeiaiiouc, aiqiie a genle
idoia inveuta sunl, vobis prcces porrigendas vel lali discreiione giati:is tibi acturus asccndara in
q
jam porrectas, ut ialerditta restituiiiis illic ollioia. montem, vci niancns in nionte sanctn luo iuiroibo
Sed esl iu vobis tania vigilaniia, sicot crciliinus, i)i domum tuijni ix hotocnmfis, il rcddum illic libi
vota mea, tjuw distinxerunt labia incii. El sicut lo-

ut quid super hoc agcndnm sjii, vos coinniohere
niinirae arbitremur iiecessaviuni, cura sitis ipsi cul<in! eii os meum in Iribv.laiioiie , sic hotocauita
sapienles,vos,dominePater,clvos,domiuicai-diii:',lcs. niedulliila etferum tibi. Alqnc ut ex ipsis ineduiliilis
Noslis quod Domtnus dicit discipulis. suis : < Po- bostiis fiat conviviura pinguium nicdullatorum
sui vos, ut catis, ct fructum aiTeralis, ei fruclus jiixiii prxMotalum !sai;e valicinium, ciim incense
Qua; Deus conjun- arietum offcram lihi hoces cuin liircii.

vesler maneat (ioan. .s.v, ib). » «
xit, bomo noo separet {ilaiih. xix, 6). > Betie coii- Dovcs piiigues ciim hircis pinguibtts junclo simul
incenso vcl iiiceiisu ;irieium piiiguiuni, coii.iêreiilurin
jun.ît Deus 't ire, frucium afTeire, fructiimque nia-
iiere, > quia « ire fiuctumque a3erre > parutr. pro- uniiiri convivimn supernnum montium patri Abrabjs
des(, nisi « fruoius inaiifat. » Quia ergo legaiusve- j/r:vostens!im, quoniam sicut Abrahatn cve lidii Dco,
sier ivii et fiuctam atnili!, vobis, Pater, iocurobu ci ivpoiatom esl illi ad juslitiani,duro non aliud vel
providcre, ne truclus liic depcrcat, sed mancas siantc 4li(crvcl alibi obtulit, quam pr.xdocuit is. cui crcdiditt
«13 GEr.ilOiil PR/LPOSiTl r.ElCilEr.SrERG. liS
Sic cl cgo credens tihi, Cliristc.diccnli : « I!oc fa- A oinncs occidciido, piiiisquam eos adniiilan) saciifi-
cilc in iiiraincommcmorationeiii [Luc. xix, 22), i cio tiio. Qui qualilcr debcant immolari, ego in mc-
faciara devole, fjuod insliluisli, noii in mei qu:ebtus nietipso esempium prasbeho, quoniam sacrilicatu-
vel iionoris aniplilicalioncni, scd in liii coinmemo- rus vel etiam communione laica sacrificio sancto
ralionem, in !u;e vidcliccl passioiiis, icsuireclinnis communicaturus meipsiim faciam holocausium lo-
ct asccnsioiiis recordaiionem, rcpraiscntatioiicfii el tiim charilatis igiie orem pro

succcnsum, iia ut
venerationcm, cupiens videlicel similitudini mortis, salule quoque inimicorum meorum incensis primo
resiirrcclionis lua; simulque ascensLonis tali iii memelipso arietibus, hobus ct liircis, id est oiiiiii
r-t
hoiocausio complantari raoiiciulo pcecaiis, rcsiu- repugnanlia, omiii extollentia, onini foeditate vitio-
gcndo in novitatem vitx, sursuin cor liabendo, uhi rum carnis et spirilus ahnegala, et corum conlra-
tu es in dcxlera r>ei sedcns. Hoc nimirum csl iii riis fideliter professis et initiatis, videlicet, ut repu-
moiile sacrilicare, atque hoc sacriricium tuiic *rit gnaniiam expnngal sancla obedientia, extollentiam
acceplabile, cuni fuerit ohlaluui iii cariiis caslitaie subjectio voluntaria, qua! est regiua viriutuni san-
ac menlis htiniilitate scrvata in omnii)us ohedicnlia cta bumiliias ; fouditalem vero libidinis pravae de-
ct discipiina sacrilicaloribiis jiislis ordinala , vel slruat continentia sive taslilas. M hsc oninia vcl
habita saltcm poeniteiitia peccaloribus ncccssaiia. ^ mala in mcmeJipso eiStingueiida vcl hona essc-
Suiit enim tam in numcro justorum qiiam e( pec- qiicnda ct seclanda velle iiiiiii diu adfuit, perficere
catoriira tirkies ct bovcs nuuc vivi olfcrendi, iiuiic aulcni uoii inveiii, nisi qiiantuui divino auxilio ad-
ininiolandi et inceudendi. Nam boiii arieUs duccs jiiiiis fui. IJt ergo vos, qui tir.ieiis Dominum, ca-
grciûni ratioiiahilium sivc hoves rationales, dc pialis de meo profcctu excmplnm,
quibus tabcrnaculum Dei poiiantibus \t:l heiie tri- \i;iis. 16. Vcniu, ci aiutite. Dupsalin;i hie inter-
tiifaiitibus Dco cuia esl, coinpuiantur in liumero ponitur, el quarta jam pars inchoaiur, iti qua non
sancloriiiii, ct quia illis vivcre Chiistus est ct jam rudcs catechizat, sej dcvoios, jiisios cl limoi a-
mori liicrum, lam viia qiiam mors illorum l)co rc- tos eiiempio suo ad meliora ptovotat dicens : Ve-
putatur acccptabile sacrificiam. Porro hirciis. non nilc, et audiie, et nmrabo vobis, qui timeiis Deuin,
aci;eplati!i- iii sacrilicio nisi cullro sacerdolali ma- quantu (ccit aniiiue mece. vos, qui limciis Deuin,
ctaliis ot immolatus, quia pcr hircum pecus libi- venite, et Qudile, ei narrnbo. Bcuits ordo. c liiitiuni >
dinosum et foctidum coiistat signiliciiiri peccato- quippe « sapientiiC iiiuor Doinini (Psnt. cx, 10; Ec-
reni iii pcccalo suo jaiii faiiiosuni, qui iiisi cultro cli. 1. 16). > Proiiide si Dcum liinendo iiiitium sa-
poMiiteniijc ad arbilriiim legitimi sacerdolis morli- ^. picniix nunc hahetis, nolitc in illo primu gradii
liccliir, vci igue multa; charilaiis in bolocaustum suhsisêre, quoiiiain sapientia, ciijuu nuiic miiiiiin
Dco sacrilicctur, sicut ilia pcccatrix, qua; (luoniam hahetis, vocat vos ad arccra siimiiKC perfeclionis,
(lilcxil multuni, dimissa suiit ei pi-ccata miilta, non ut iiji iiiajora capiatis. Ideo veiiiie incessu moriim,
esl acceptahilis iu sacriHcio. dum vivit adlinc iii iioii peiluiii, et audite interiori siniul el exieriuri
peccalo suo. Hirci lales non oHcruntur soli, sed aurc, ul prxparati per timorein Doinini sitis audi-
c.im hohiis ,
proiit nunc dicitur : Offeram libi buves tores hencvoli, dociles el atlenli. i'."i tunc narrabo
ciim liircis, quia publicani ciim /atb;co sua pau- vohis, qnanta (ecit unimic mece Dciis, cura vobis ti-
peribiis tribuendo, ct eos dc inamnupna iiiiquitatis mor Domiiii aures aperuerit, sine qiio trustra cla-
aiiiicos sibi facicndo, simul cum ipsis mcrciiiiir in matur, quia scrmo veritatis noii capit in cis, qui
a-tcrna tahcrnacula recipi, \el doctoribus iii aiea suiit cxpertes divini limoris. Ergo, illo iii cordibus
Dominica triturantibus per ohedieniiam et disci- humanis praecurrciile atqiie aspera in vias planas
pliiialam commanciiliam societati simul cura ipsis faciciitc, quia sic via paiatur Dei vcrbo, cgo vnbis
liierentur acceptari cxcmplo Mattli;ei ,
qui de nu- tiinoratis, ad audicmlum beiie pr;eparatis, narrnbo
mero publicanorum nuiiicro accessit apo^toloruui, de clemeiitissimo Doiiiino. quanta [ccil aiiiiiici: niece.
racius et ipse dc pihlicano apostohls, de hirco bos, D quce si vultis el ad ipsum clamalis, faciel quoque
de teloiieaiio evaiigelista. aiiima; vestr.T. Nani ciim ad ipsuin prius niuliis atl
Siiiit etiam arietes ac 1k)vcs mali similitcr iinino- simulacra niuia, prciit duci'har, irem, parum vd
lar.di, quia sicul in bircii notatur foeditas lihidiiiis, nihil boni JVcil anim;c mea>. Sed ut multnra honi
ila in aricte ropugnaiilia prolerva et in hovc cer- faccrei aniniR! mea\ primitus Iioc fecil animae nxex,
\ieosa extoliciitia iiiicidum iiotatiir, ct id(;o talis quo.i a simulacris niiiiis niliil lioiii aniiua; mex fa-
arics ac talis bos non iiisi nccisiisct imniolaiiis \A c entibus omniMO uversus,
cljani inceiisus in sacrificio est acceptabilis. Ego Vers. 1". Ad ipsum ore meo clamavi. Ad ipsum
igitur, qui nonnisi in montc cum Abraham tibi, videlicel vivum et verum Deum faciente ipso cla-
Deus meus, clegi sacriUcare, iit omiiino sil acccpta- mavi, ad ipsuin sequcnduin, non aliquid ab eo, ci
bile sacriiicium meura, sic introibo in domuin tuam suh eo crcatum clamavi ore iiico, id cst inlcriorilm?
in holocauslis, ut reddam libi cola mea, qna di~ meis consono. Non enira suo damat ore, cujus vox
slinxauni labia mea bonos arietes cl boves a ma- dissonat a siio conju vcl opcratione. At ego ad
lis discernendo, atquo alios vivos, alios woriuos ipsum consequendiim orc iiico, interioribus meis con-
oCferemio c\ c.unicro arictuin ct boum, scd hircos soiio, i'/(/mnri clamore iion sobim cerdis valido.
:
U5 COMMEiNTARlUM IN PSALMOS. — PARS VII. — PSAL. LXV. U6

scJ eliani oiis inaiiifeslo et pulilico, qiii clamor at- A per gratiam suain, continuo non acquievi carni cl
KTiliis eiat quasi lidlooaustuiii propter oialionis iii- saiiguini, ut vel iniqiiiiatem in corde meo aspice-
4:eiisum. Sod ut ideiu Iiolocaiisiiim essel medulla- rem seu diligerem, vel in aliis quantumlibet carna-
tum. Exsullati [vulg. exallaviJiHfr liii(iiia mca, sjK>n- litcr propinqiiis amarein. Non me dico ila perfe-
sx illi assimilaliis, cui dicitur : i Mel et lac sub ctuin, ut nulla cordi meo suggcratur iniquitas, (piia
lingua lua {Canl. iv, 11). > Exinllavi sub lingHa inter primam et ultiniam rcsurrectionem pugiia re-
niea, cum ei lingua mea divinis laudibus ac saiictis slat, in qua iniquitas incmoriam divcrbcrat sugge-
precibus essel occupata, et inirinsccus exsultaret slionibus assiduis etiam clauso coiitra eam saiictua-
spiritus mcus iii Dco ialiilari meo. ExstUlavi safc rio secrcto voiuntatis, quod e*t feslivilas prinue rc-
lingtia mca, duiii cl lingua mca quasi calamus scri- siirrectionis et dedicationis labernaciili Deo fabri-
Laj vclociter scribentis bona verba foris cxprinierct, cati, sed hoc ove mco dico ct iiide sub lingua mea
ct iiilus eructarel cor mcum verbuui bonuni vcrbis exsullo ad gloriam Ciiristi, qui est inilii rcsurrcclio
bonis cxlerioribus cniniiio consonuni. D!co breviter el vila, quod iniquilalem cordi ineo suggeslam nen
Quod in ore, lioc iii coidc, vcrbuin scilicet bcnedi- aspexi diligendu, sed dcspexi eam o;licndo atque
ctionis, quo Dcus ct proxiiuus bencdicuntur, con- lioc facerc scmper intendo.
tra illud, quod de sitnulaloribus dicilur Ore " : < Ve^s. 19. Proptcrea me clamantom exaudimt
suo beiiediccban" <H corde siiO nialedicebanl (Psal. Dens, et aHcndit voci deprecaliuuis iiictB. Sicloqucns
Lxi, S) ; I item : t Labia dolosa, iu cirde el corde lo- ego aposiolica et primitiva Ecclesia, sive psalleus
cuti sunt (Psat. XI, 3). » Sic dupliciter vel mullipli- ego pojnitcns exemplum do vobis audiloiibus, ut et
citer loqui iioii est confltsri, qiiia si bonuin voce vos iia faciatis, quomodo nic fecissc aut facere au-
claiiias, et malum coide amas, loqueris, non confite- dilis, lioc scicntes et nieo cxeniplo cognosccntes,
ris. Conflteri namque simul faleri dicimus, dum quod non ante meritum lahorisexpctendnm cst pr«-
quod corde gerimus, id ipsuni ore proferimus, sive mium consolationis ei quietis. Nisi enim prius eun-
maliim nobis assignando in confessionc pcccalo- les ealis, et lacrymarum seu laborum scniina mit-
runi, sive honuni Deo bonorum oninium largilori talis, non est undo manipulos exsultationis mela-
et atictori altribuendo in confcssionc laudis. Tali tis, et nisi prius hircos vestros pcr casVitalem Deo
confessione ad ipsuin Deum oie meo clumavi, sive immoletis, nisi arietiiiam repugiiantiam ctbovinara
me de malis ineis accusaiiHo, sive ipsum de bonis cervicosilalera trucidetis, non est undc sub lingua
ab Ipso profeelis laurfando. Ideo conlidenter dixi testra exsulteiis, quia pecuales mores iii vobismct-
Dco : t liitende deprecationcm incani > pio niaiis ipsis aspicicndo et diligendo malam conscienliam
p
reirovendis, t auribus percipe orationcin meam, habetis : et inde licet clamctis, clamor vcsler non
iion in labiis dolosis [Psal. xvi, I). i Quia enim est acceptabilis, nisi primo loquatur quisque ve-
bonx simpllcitatis et nullius duplicitaiis mibi con- struni in triltulatione et in cordis contritione, sicut
scius fui, indc sub liiigm mea inlus iii conscieiitia ct os meiim locutum est iii tribulatione, lioc scili-
exsuilttvi , quia simpliciter bona: voluntaiis niilii cet : Holocausta medullata offeram tibi : ojferam
conscius fui, qua diiexi justiliam et oJivi iniquiia- tibi boves cum hircis. lla primo locuiura est os nicum
lem sive-propriara sive alienam, propterea (iducia- in tribulalione, Deo ipsara tribiilationem propter lioc
liter dico : ipsum, sicut credo, inimitleiitc, ut sic loquerer, et
Vers. 18. iuiijiiiialem si aspexi in corile meo, mn sic agerein, vola scilicet voveiido el solvendo ipsum
exaudiel Dominus, id cst iniqmlatem si aspexi, si placarem criminibus abncgatis. At postea validius
riilexi, quia quod diligimus, hoc libenter et diligen- ad ipsum ore meo ctamavi pro impelrandis virtuli-
ter aspicinius; si, inquara, aspext, hoc est, dilexi bus, et clamor meus non est rcpulsus, quia fuit or-
ullam iniquiiaicm in corde meo, cum ad Deum cla- dinatus, et canticum rcsurrectionis formatus.
iii
marcm orc meo, non exaudiel Dominus. Sunt, qui Quia ergo tantafecitanimse meae Deus, non propria
amant iniijuiialem suani et alioruni, quod est per- raea virtus, mihi absit gloriari nisi in ipso, qui
d
versissimum : nOn ita ego iniquilatem aspexi vcl mihi est resurrectio et vita, cui el gratias ageiis
dilcxi. Sunl item alii, qui daninant iniquitatem \a dico :
aliena vita, sed diligunt et aspiciunt cain in corde Vers. 20. Benedictus Deus, qui non amovit ora-
ivto sine operibus snis. Non ila ego iniquitaiem in tionem meam et misericordiam suain a mc. Benedi-
corde meo aspexi, ex quo rosurrexi resurrectione cant eum oinnes angoli el sancti ejiis. Benedicant
prima, ex quo frequcntarc ccepi canlicuni islud rc- euin cccli et terra, maic, et omnia quae in eis sunt.
surrectionis, ex quo fcsiivus dies ilhixit islius dc- Benedicat eum anima mea, et omnia qui>; inlra mc
dicatioiiis et sanctiiicationis, in qiio boves, arietcs sunt, qui non amovit oralionein ineam a se, et mi-
et hircos meos Deo sacrificare coepi. Nam antea fa- sericordiam suam a me. iVoii amovit orationem
tcor, dilexi et aspexi hsec omnia in corde meo, ipse miam, quia dedit perseverantiam ad se clamandi,
cgo bos cornupcta, ipse aries prolervus, ipse hir- iiec miseiicordiam suam longe fecit ahesse prccihus
cus foetidus exisiendo, el tales niihi consimiles di- incis, quibus crebro assiduatis et diu continuatis
ligendo ac ribenter aspiciendo. Cum aulem placuit non defuit clemenlia-exauditionis. Expeitus in hoc
ei, qui mc scgrcgavil a consorlio taliuni, ct vocavit sum, qiicd « omnis, qui pelil, accipit, et qui quK-
»A7 CEKMOIII PR.IiPOSITI REICKERSPERG. U8
rlt, inTenil, et piilsaiili apericliir iMaitii vii, 8), > \ liivil Dominus {Pfal. s, 17.,iquia ips(ir;i jusliiiie aj;
II laiiien perseveraveiil petens, iiua.'rcns ei pulsaos virtiitum veliqiiarum conslans ct perseverans desi-
ad ostium ainici quiesceniis, qiii taii<lein suigit ac deiiuiii corsm Dto tsl oratio, quse lunc non :;mo-
pulsanti aperii et pustulala concedii, ciiamsi taiis, vetur a Deo, cum nori icpesoiicor.ini ipso, ct liuic
qui perseveranter puisat, quaiem serino cvangelicus lali oratioiii prope esl nii>ctieor(tia divina, ncque
(iescribit dieejis : « Et il)c, si pcrseveraverit pul- ullaleiius aiuovebiliir aij illa. BeiiedicCus cigo Deus,
sans, etsi iion eo, quod aniicus ejus sil, p;opter im- qui Hon amovil deprecalioiiem sivc orationeni meam
pioliitatem tamen ejus surgct, el dajjit i!li panes, et misericordiam sun u me. Uenedicliis Deus Pa-
qiiotqiiot Iiabet necessarios {Luc. xi, 8). » Pmeve- tcr, qiii oraiii)tiem incaiii suscrpii. iiencdicius Dcus
raiiier itaque orare et efficaciter impctr.ir'! simul Filius, rcsurrcciio ei vita iiica, qiio nii^Jianle, ora-
sibi suiit ita indissolubiliter coiinexa, ut i|u* Deus lio niea pervcnil ad Palrcm. Iknedictus Deus Spi-
conjunxit, bomo separara non possit. Si ergo noii rilus sanclus, ipsa Dei Patris cl Filii niisericordia,
tepcs iit oratioiic, cerlus rslo de ceria exaudilionc. qui! iion esl a ine oraiiie aiiioia. Cloria et bcncdi-
Dcus enim, qui non amovil cvuthnfm meam a se el iiio/*i'iri ei Filio el Spiritiii sancto, Uni ac Tiiiio
miserieordiam suain a »n«, iibi faciet simililer. Deo, cujus est opus priiiia resurrectio animaruni
Eliamsi dilFcrtiir, non aufertur, quod iiistanter peci scciinda corporum, qua pera(;la .«cmpiEcrna re-
litur Cde non iia;silante iii corde, qua; si pcr diie- susciialoruin sequilu: jubilalio, ad qiiam piovo-
clionein, ne sit nioriua, vivificaiui ci innaminatur, caiiiur iiot prct.su:ni untico. Fial, llat. .\men,
etiam taccnle lingua desiderium cjus pro claniorc ameii.
vaiido reputalur. Sic t desiderium paupcruiu r.Yau-
PSALMUS LXVI.
Otus misereatur nostri, et bcnedicat nobis, etc. El C dicat tibi, > quod cst bona dai c : « ot custodiat te, i
Iste psalmiis ut praecedens funJamcnttim su* ma- ipiod esi a inalis libcrare : Dnminus > Filius
<
leriae habet in liliera legis, ubi locutus est Dominus < ostendat facicin sunm tibi, i quod c.st bena darc :
ad Mayseii, dicens : « Loquere .\aroH ci filiis ejus: i et misercaliir > lui, quod esi a malis lilierare.
Sic beiiedicetis liliis Israel, et dicctis eis : Bcnedi- « Dominus > Spiriliis s.inclus < conteilat vulliim
<at tibi Domiiius, et custodiat te. Ostendat Domi- suiim ad te, i quod est bniia dare ; < ot dct tibi pa-
iius facicin suam tibi, et misereatur tiii. Converiat ccm, 1 quod est a malis iiberare. Nam liic gcininus
Doniinus vuUuni suum ad te, et dei libi pacein. hii csl divina; beiiediclionis iruciiisut boiiis repleaniur
rocabiint iiomen meum siiper (ilios Isracl, et ego be- el malis carcanius, ut signaii iioc nominc Triiiita-
in-dicain cis(.Yum. vi, 25). » Quod bie Paler Domi- tisliicinprxseiu! p(;cralorum remissioncm.etquod-
nus loquens Moysi sub velamine liiteric ejus abs- libet divisivae gratiae donum percipiamus, et iu fu-
cnndit, hoc Filius ejus verus Nazar;pus saiictificaio turo poenis inferni, corporum qiioque corruptionc
capile jam resurrectionis indutiis mulatoriis glo- pcuitus exuainur, qund in ploria restirrectionis fii-
riosa claritate revelavit. Dixit eiiiin discipulis suis: lurum spcctamus. < fnvorabunl, i inqiiit, < nonicn
« Euiites docete onincs genies, bapiitantes eos in meuin super lilios Israrl , 'el ego brnedicam eis, >
liomine Patris et Filii ct Spiritus sancti {ilaiili. quia dixerat Aaron et liliis suis : < Sic ticiiedicriis
sxviii, i9). > Qiise cnim alia prxlcr lianc iiciic- Oliis !sr.iel. > Kr qiiis piitarei bonedictioncm esseho»
(lictio est, qiia b(^ncdicat sacerdos ille sanclus filiis roinis vel ab hominc qucinquum benedici, drliuivU
]srael?iBcnedicai,> inquit, itibinomii)us,isubaudi- quod dixrrut : < iiivucabunt, > inquirns, i nomeii
tur : Patcr. < Usteiidal faciem suara tilii Dominus,» meuni 'suprr lilios Israel, et ego bencdicam eis. »
subauditur : Filius. < (Jouvorlat vulturo suum ad le Nemo ergo dc aucioriiatc glorietur hoininis, ut vrrbi
Doniinus, > subauditur : Spiriius ->aucius. Ila pijm^ graiia, dicat qtiisque nostrum : Ego quidem sum
Dominus Pater, Damiaus Filiiis, Doniiniis Spiritus Pauli.ego aiitcm -^pollo, cgo vero Cepti.r, rjro vero
sanctus. Quid hnc j)ulclirius, quid jiicundius ? Ercc Christi. » Nunquid, » ait Aposiolus, < Paulus rru-
liic iii aiUiquissima lcge nov:e gratia;!ucem videmus ciiixus pst (7 (Jor. i, 13) pro vobis, aiit in nomii-e
iioniinis sanct.TpT!ii;ltatis,quain (Klit Judsciis, quain Pauli b.iptizati cslis? » Igitur qiinruiiquc invocante
dissipai Lêrcticus Aiius , quain confundit Saliel- noiiiim Doinini super nos, solus, qiii brnrdicil, ipS(",
Tr.is, liaoc in «iitiqiio legis libro amabiliter cciijun cst Dominu.; Deus unus Patrr et Filius et Spiritus
Ciam, clare distinciani cognoscimus. sancnis, cui elcum Psaimistain prjeseiilis locisensn
Gt noia singularum cnuniialionum pulchriiudi- dicimus : Bcnedicnt iioj Driis, T>eus noste.r , tene-
neiu ; « Domiiius, i inquit, gciticot Patcr • bencdicat noi Deus.
t49 COM-MEMARllM IN PSALMOS. — l'AKS VII. — PSaL. LWI. 150
Noii dcbel a niomoria noslra PxciJeie sappe di- A cxempl:i, itbi dictum e^l homini pefeanii : Male-
rlus ceilator, tjui in isio nn-tlio psafnionim quinqiia- dicia lena in opere tuu, cuai operaius tueris eain.
gcnario agonizat, pugnans vidciicet inter spem et iion dabii iructus suos (Cen. iii, 1"^ i llein quod
nicluni, sperans vincere ac tiiiiens vinci ; sperans IteiiedictioDeirecunditslem confcrat, inde p.itet, qnia
vincere conseniicndo mcnie Irgi Dei au:&ilio ipsius benediccns Deus primis liomiiiibus ei dtinde liliis
l>ei, et limetis vinei a lege mrinbrftrum, cnm sit Nrtc dixit : « Crcscile, ct niuUiplicamini, et rcplelc
anceps periculom, iii qun assidue ofaitdum ei cla- Iprvam {Geu. la, 1). i Dcus ergo inisereaturnoslri
nianduni est- l.icet ergo nihii de laborc cerlaniinis auVcrendo noxiam slcrililalem : eJ beneilicat nobis
vel lie spcvictori* in liitera evidentcr sonarevidea- coiiforcndo utilem fccunditatcm.

lur, tamen oinnino commodntn atqne fniciuosum Alitor : Est benedictio ,
qua Deus benedicit iit
est volente el consenticnie tolitts psalnii seiis» eo sola misericordia ; el esl bencdictio, qua benedicit
nos intendere, ut in liniore cadendi et spc triuiu- quaiidoque in ira etquandoquc inmisoricordia, quic
phandi psallatnus , et dicainus : Detis miserentur el coramnnis csl bonis el malis, videlicct iii largi-
Mstri, sciliccl sccundum depressiouem niotuum lale bonoruin temporalium, quia si haic solis lionis
earnalium, id cstviliorum: Kt fceiifrfiesl Hoiissecun- dnret, puiarct inalus propier haec Deum toleiidunii
dum prorecluin niotuum spiritualiuro, id est virtu- " quod si soiis malis, liincret inlirmus ad Deum eon-
tum : lUamiuet vuttum suum super nos, id esl, dct vcrli, et sic botiis taiibus privari. Ergodat bonis, ut
nobis cognitioiiem Filii siti qui idcirco vutlui ejus consolenlur ct inde susUntenlur; datetiam malis, ut
dicitur, quia cognoscitiir cx ipso qucinadinoduin discant boni qu:ercro alia, non coniinunia cum istis
quis ex vultu suo. Ilanc niisoiicordiam vel misera- nialis. Ilcm toilit ca bnnis, ul eoruin probetur for-
iiiv.iera opianles omnib<is ,
qui invocant iiomen liiudo et e.terccautr paiienlia : bicut patel in beato
cjiis, deindc subjungimus : Conliteaniur libi popitli, Joli. qiiidixit : « Doiniiius dedil, Doiniiius abslulii :
Deus, elc. Haec de sypc dicli certatoris agonia sicut Domino placuit, ita factum csl ; sit nomen
nuncdictij suflkiant, qux, prius quam latius expia- Doiniiii l>enedictuni {Jeb i, 21). i ToHit ea ct ma-
nanda ingrediamur, adlmc veluti stanles in limine lis, ne infirmus converli ad eum tiraeat propler illa-
inlrospiciamus, ct in .sua menibra psalmum huiic, servanda, quae vidil servari non possc nec a malis
verhis compeiidio3um,sensii copiosum distinguamus, nec a bouis, quanquam illi diflereiiler ea perdant.
qui post canlicum rcsurreclionis apte coiilinet de- Maii eiiim cum sppliantiirdomo sita rcbus evacuala,
sideria benediclionig. Habet aulem bunc litulutn. iii varua lorqueiilur conscleiilia. noiii vero cum
Vers. 1. In FiNEMi.N itVMSis P9A.LMIIS CANTici DAviD. Q amiscrtnl liaDC extcriora, g.iudenl intus in sua con-
Qui titulus jani sa?pius expositiis non est iierato scientia.ubiexcraplo formicarura collegcrunt Deslalc
rxponendus, lioc lamcn caule animadvcrso, quod unde gaudeani iu hientali frigore. Sic heatus Job
hic psalmus eongruit David, id- csl, cuilibei vere velut sapiens forniica, hieme adversilaiis eomnie-
pienilenli et i» /inem Christum tendenli. Primo au- morat sibi ad consolationcm piura opera pictaiis facla
lcm petit a Doiniiio benedici, ut salvatoris, in qiio in tctnpore prosperitalis. « Oculus, • inqnit, i fui ca;-
benedicendajsunt oiiiiiostribus terrse, habciluriio- co, ct pes claudo. O.^tiuni meuni viatori patuit : si
litia salutaris. Doinde sccunda parte iutentioncm comedi buccellain moam solus ; si negavi pauperibus
suam aperil, peloiis nl ei onines conliteaiitnr, qui quod volebant, et oculos viduas exspoctaro feci
ei in hac vila dirigit, el in fiituro judicabii, ibi : (JofrxxxK.S; ixxi, 16, 17et52).iSicapud bonos
Confiteay.tur tlbi popvli, Deus. Tertia parte repctciis eliam paiipertas cst quodammodo secura, etapud
comdem vcrsiciiUim;: ConfAeuniur tibi populi, Dcus, impioscopiaest atixia, ei tam copia quain inopia
addit de /lUflu li'rr(£, quo deteira orto per huiic ipsis est noxia, quia et copia corrumpunlur et ino-
ipsum bcnedictum fructum veniris virginei rogal se- pia franguntur. In ira ergo et non in miseiicordia
cundo ac lcrtio bencdici. Hauc ergo benedit tionem lales beneaicunlur benedictionc illa communi bonis
prophetans oial, ei oraiis prcplietat sic psaileado : I* coitimunibus ditali, ei specialibus bonorum spiri-
Vers. 2. Deu$ miseiealur nostri pcccata relaxando tualium doiiis privali. Sic benedictus est Esau gii
ac miseriani, qua; peccati poena est , lafvigamlo losus el invidiosus in pii.guedine lcrras atquc in
vcl amovendo, prout cxpcdit noslrac utilitati et sa- rorecoeli desuper irasccnlc illi Deo juxla illud ipsius
luti. Et bcnedieal nobis dando gratiani pleiiani uni- dictum : . « Jacob dilexi , Esau auieni odio Iiabui
versaliter toti Ecclcsiip, sicut gratiam plenam sin- {Mataili. 1, 2 cl 3). » El proplere.i in ojus benedi-
gularilcr dedit uni persousp, scilicet virgini Mari;o, ctione penilus nihi! sooal de illis bonis, qit.-e prae-
cui uictum est ab angelo : t Avo gralia plena, Do parata sunt electis. Cum enim ei dicitur: < In pin
minus lecum, benedicta lu iii inulieribiis, et hone- guedine terrse et in rorecoeli desupererit bonedi-
diclus fructus veiilris tui [Luc, i, 28), » de quo fru- ciio tua (Ce«. xxvii, 59), > solis his vcrbis lompo-
eiu in scqucntibus dicitur : Terrn dedil fnuluin ralis felicitas notalur, qufl idcm Esau et cjus pos-
suum. Ne ilaque nos infructuosi manoamus : Detis lcriias copiose abuudasse legitur, in piiigiiedine ter-
iHis«re«(ur noslri, iii dittum est, et bencdicat nobis r* ac cOBli boiia temperie beiiediclioiie Patris Isaac
dando fertilitalom lidei ct honi opeiis. Nani qu'id illum prosoqiienle, :ic Deo eirooUim heiiediclionis
malediciio Dci Itrliliialf-m auferai, illuil est pro uibucul*, quamvis cuiii iion dilexerii, sed odio ha-
:
151 CEnUOHI PR^POSITI RELCHEHSPERG. lo2
buerit, ac proinde non de miseiicordia, sed de iia A ciilo ct prEeveiiiens boncdlclioneni pfiilur inisericor-
talis bencdictio fuil ,
qiiateniis dum taHbii; )<eneli- dia, demde ipsa henwtictio atqiie deniio iterum
ciis esset ingratus, plus adhuc neret diguus odio qi.aevitur misericordia, ipsam videllwt benediciio-
in aperto, quani fuisset in utero. ncm conservalura.
Porro Jacob, lueni dilexit Dominus, non in iia Ei iiolanduni, quod in fine prscceJentis psalmi
sed in magiia wiseiicordia icgitur bcnedictus di- Dtusab hoinine benedicittir, ubi dicitur : Bnierfi-
centc ad ilium patre suo : c Ecce odor lilii mei sicut ctKS Dcui, qui non amovil orativnem meam et mi-
odor agri pleni, cui benedixii Duminu.o {Cen. xxvii, sericerdiam suam a me. Hic autem beneditlio Dei
27j. I Quibiis in vcrbis uomiiie lioni oiloris ad si- siiper liomincs optatur, diim lertio dicitur : Benedi-
inilitudinem agri pleni a Domiiio benedicti notatur cat nobis, vel nos Deus, et misericordi:», quae ibi
pleniludo niisericordissimse Leiiediciionis in bonis dicilur non esse amota, hic requiiitur quasi ad-
setemaliler permansuris. Quis dcnique ager est a(Uo huc remola. £x quo datar intclligi bcncdictionem
benedictus, nisi ille i speciosus fonna prie Cliis lio- geminam homiai esse necessariam, ut videlicel
iniiiuin, » quem propterea < beiiedixit Deus in ;etcr- benedicondo el laudando Deom snper omnia bene-
num (PsaJ. xliv, o), ut fruclus bem-diclionis ejiis dictuiu vicissini benedici mereatur ab eo, non quod
>naneat in aelernum, redundante ilii scinper copia B illi, sed nobis prosil utraque bcnvdiclio. llem cum
ieternalium bonoruin, qux in illo tauijiiam iii agio adesse pcrsentilur misericordia divina, uf anipHus
pleiio duni semper metunlur, iiuiiqiiaia miuuunlur. .idsit prccibus, est jagiter invoeanda. Oremus igi-
De lioc agro messuerat insigni.s mai tyr Laurentius tur, et dicamus : Dtus misercjlur nostri, ui raiser-
eas divitias, de quibus ad Dcciuin loquilur. Cum tus est J:'.cob sui dilecti, priusquain aliquid boni
eniin Decius Ihesauros Ecclesix' ab co perquireret, agerct. Dcindc benedicat nobis diclantc luiscricor-
ille iiitciito digito in paupcies Christi, quos aggredi.i, ut bciiediciio nobis (iat frucluosa, siclit est
gaverat, quosque spirilualibus bonis dit.ntos agnoTC- friiclus agri pleni, quein bcnedixil Doniiiius. Et ne
rat, sic ail : Isii sunl thcsauii a;leini, qui .lon veie- depereat vel dccrcscal, s<tl niagis ac niagis incre-
rascunt ncc minuuntur, qui in singulis dispcrguntur mcntum fclicissiroi profectus capiat, ilerum Dîis
ct in omnibus invcniuntur. Et quia odor quoque mi.^creatur noslri, ut niisericordia, quae nos praevc-
agri pleni beato inanyri liuic nou dduit : < Ego, i in- nit, ut bcnediccremur, subscquatur eliani, ne benc-
quit, «. ine obtuli sacriiicium Dco in odorem suavi- dictionis rriiclum vel perdamiis vel miiius plene,
latis. Congrue itaque in vcrbis pra^missis Isaac
» quain oportct, capianius. Nolumus illani bencdi-
(IHum Deo dilettum Lenedicenlis inudligitur largi- clionem, qiiam pisevcnit ira, quamquc subsequitur
tio aeleriix felicitatis in boiiis permansuiis iii icter- major ira, sicut in Saulis unctione appaict, qncin
nuni. Verum ne tempoialiiiin quoque bonorum D»miiius rcgcni constiluit in ira sua, et abstuiit iii
ileesset illi subsidium, addilur adbuc : < Det tibi iiidignatione stia, sicui ipsc in Osea piopiieta coii-
Deus de rore cobH et de pinguedine lerrae abundaii- lestaiiir dicons : « Dabo eis rcgcm in furore meo,
liam ffumenli et vini : ct servi.iiit tibi populi, et cl aufcrani in indignatione mea {Ose. xin, 11.) •
adorent te tribus : cslo Doniiiius fr;itiuin ttioruni, Quia oniin populus Israol iiidisciplinate regcm pe-
cl incurvenlur aiitc tc lilii niatiis luic ;
qui male- tcndo judicem legitimum Samuelein, cl iii ipsu judi-
dixerit tibi, sit ille malcdictus, cl qui beiicdixerit cis aiictorcm Dprainuni projcceruiit, sicut ipsc ait
tibi, bencdictionibiis npleatur (Cwn, xxvii, 28 ct < INon eniin te abjeeerunt sed mc (/ flfic. viii, 7), >
29). ) Iii benedictione fratris odiosi iiuHa esl n^cn- justo judirin in ir;» datus, el in ira legitur ablutus
lio abundaiiti;e vel plciiiliidinis, cnin ei dicitiir : lii isie rex inique posiiitatus. Et ira quidcm daiitis
pinguedine terrai, ci iii rore civti desuner cril be- eum Dei uon fuit maiiifesta, quia lcgitiir idcm i<^
uediclio tiia, quia semper avarus cgel, et dum ava-. elcclus et bonus, aiqiie ipso cjus ordinalore con-
rilia iiequc copia neqiie inopia minuitur, avaro lain lcstanle aDomino elcclus. Videtis, inquil, i quciii
dcest qiiod liabct, quam quod non habcl. Eisi cigo D ^'<^n'' Dominus (/ Reg. x, V, . > Ista crgo lalis ele-
divites plcruinque iiiveniantur, qiiibus Dcus irasci- ctio, ei in rcgniim promotio pcr unctioncm proplie-
tur, taincn quia fallaecs eorum diviii'.i; iiidigeiitiam ticam uonne fuit quxdam bcnediclio? scd quod es-
iion lollunt sicut proinittiint, semper in cgcslate sct in fuiore Domiiii, pcr lioc inuuilur, quia non
sunt, qui falsas di\ilias ainant, ct ideo friictus iion de cornu sicut David, scd de lentlcula luit unctus.
itapiunt ex eis. Illi aulcm, quos Deus cognoscit in Lciiticula vasculum crat olcarium quadrauguluiu iii
benedictionibus suis conservando illis miseiicor-' lateie apcrtum a linieiido dictum. Coritu vero plo-
diam siiam, non solum diiescunt <n spiritiialibus, iiiim olco, de quo per euindeni piophctam fuit uii-
vcrum eliam ri-cic ulendo istis leinporalibus, parce cius David, longc ainpliureiu continens abundan-
sive largc sibi distributis, frucius aiti-rnos capiuiil liam, coiistantcm ac pcrseveraturum in Da\id signa-
cx eis, dum sic transeunt per bona tcnipuralia, ut bat regalem paritcr ac proidteialem giaiium. .Nani
non amittani aelerna. Quod totuni in illis op<;ratur directus est Spirilus Doinini ia David a die illa, et
Vcnediclio divina, quando ipsani bcneditliouem et ii! icliquuin. Ex quo patet pracveuieiuc niisericor-
pr.cvcniens miscricordia prseordinat ct subscquciis dia illum fiiissp unctiiin sivc bcucdictuui, videlicet
ionservai. Proinde in prinio liujus ps:\!nii versi- cum ungerciur oleo visibili, pingucdo invisibilis a
135 COMMCiNTAUiUM IN PSALMOS. — PArtS VH. — PSAL. LXVl. ISJ
rartice sesc diirudil in lainos lioii.n ai'bv>ris. A la A omnis onlinalio doinus Di>ii;iiii, quae iiitonsulla
(lice, inqiiaiii, id esl, ab co, qui ilicil : i Ego sum volutitaie cjiis per voluiilatcm lioininum facta est,
'
gonus et radix Daviil (Apoc. xxii, IC). > Nam qui inordinationis poenas datura sit. Ifujus opprobrii
liostca pcr ndvaiii farnis iiniiviiaUiu facius cst ge- niaculain subscqiiens alistiilit icgnum David crdi-
iius David, ipse jam |)or antiqiiain divinitali» iia- natuin per Vdluuialem ct pcr manuiii Dci. quemad-
luram crai radix David, sancii Siiiritus vcrum moiliim et Sarnuel superius lestificando ditit :
oleum veramque piiijiiedinpin, totius benedictiouis I QiiiBSivit sibi Doiuiiiiis virum JHxia cor suuin, et
funtalem virlutein submitiislraiis , unde ilorerct, pra;ccpit ei Dominus, ul cssct dux super populuni
fiondcrcl, fiucluraque facerct , supcr quo fructu suum Quud profccio ciim (litit,
{/ Rty. Kin. M). »
Cftnfiteri possuiit oiunis populi.quia lerra dedil fru- c\ pruposiio dalur quod Dunquam Sauleni iiitolligi,
c!um suum, fructum bonuni, fruclum bcnedicltini. Dominus jUNla cor suum qua>sicrii. Ac proiii cum
Nam de ipso natus est ille bcncdicius finclus vcn- dirilur : « Qtiia eral Saul electus, cl bonus, cl iiori
tris virginei, in quo bcnediccnda: snnt omncs yen- erat vir de filiis Israel inelior illo, » uiique subau-
lcs. Pioplcr quod sicul iii prsescnti psalnio babc- dicndum est : non juxta cor Domiiii, sed iuMa cor
mus, in omnihus gentibus jam satulare Dei cogno- pupuli. Sequitur etciiiin : « Ab bumi;ro et sursiim
&cilur; quia dc oiniMbus gcntibus aliqui salv.intur,
" cminclat siipcr uiiiveisiim populum (/ Hey. u, 2).>
de quibus et dii itur ; Le:tcntur ci exiultcni gi^Hts. Quo vidclii o; dicl;) brutum pt>icutit vuliî jiulicinnn,
Noniie igitur palriaicbie David benediciio -sive eo quod sialuriu, non incritis (asces ascribat vel
unctio in Dei iniscricoidia praiordinala fuil, exqua gloiiara diîiilaliim.
laiitus fructus provcnit ? Sic et nos optamiis be- Qii,'»; slultitia iio.iiro teinpcre in elecliiiuiljus cpi-
nedici, cum dicinius : Deus miserealur nostri, et bc- scopurum cictcrorumque sjiiiitiilium pr;i;!iiloruin
nedicut nobis. quain mnlti lioc in lcmporc piT quuiieicunque ;ul!ni(.lilui, ut videiicrt in eligcndis
fiirorem Domiiii elccti sicul Saul, cum sint elecii lalibus caro et sanjûis, quieregnum Dei non pos-
et boo' ;id niiiiistcrium fnroris Domini coiitra indi- sidebunt, potius quiim virtua inuruni bononim.
stipiina(05 popuios, cum benediciinlur et oleo visi- qiiibus intratiir iii regiium ca;loruiti, considciDtur,
bili vel in reges vel In ponlifices aut sacerdotes pcr- Es bac eiiorniilai.e luuJla perriilio aniui.irum con-
u;;guntur de olco iiivisibili, de pinguedine videlicel sequitur, dum noii pasloribus pcr ustium, veium
Spiritug sancti vel nibil vel paium accipiendi», ex latroiiibus aliunde inlraniibus, grc.x Domini cnm-
friictibiis fandem suis cognoscuniur, quam sint miniliir. i Qui > eiiii<i < tiun inliat pcr ostium, i
inalae arbores et lili valdo coiisiniiies, dc qiio legi- r quod cst ChrisHis, < ille lur fist, el latro ; i itcm l
tur : < Filius unius aniii eral Saul, ct duolius au- < Fur non venit, iiisi iit furi;tur et mactet, i't put-
nis regi!avit(/ Reg. mij, I). i Sic enim crat inno- dat (Jortn. X, 1, iO). s Furetur vidclicet vcl teiopo-
cens, quando regiiarc coepit, sicut lilius unius aiini riiies vel spiritales Ecclesiarum divilias in suos
est, et incadem innoccntia duobus annis regnasse quipslus vertendo. Mactet corpoia iii lioc furtu sibi
dicitur. Arbor magna el fertilis valde cilo inveie- resisicnliiim, perdal vero aiiimas cuiisentieiiiium.
ravit, qux taiituin duobus annis fructificandi gra- Talcs c.iim sulemni benedictioiie vel unctioi;e pro»
liani relinens slaliin, corrupta radice, frondium vc- movciiiur, quasi de Icnticiila uiicli ciim Saulc in
nustatera siniul ei frucluuin honoreni perdidil. Qiia- iiit Domiui bcnedicuiitur, iicqiie islis coiivcnil cati-
lis pulas vermisinlrinseciis radiceiii ojus momoidit? larc : heus miscreatur notlri, et betiedicut nobis aiile
Utique verrais snperbia;, quo et ille vilialus com- suam consecralionem, quam non pi-jevcnit miscri-
pulrcscere potuit, de quo iii Ezecliicle dicit veri»um cordia Dei, sed ira, quia non sunt elecli, vel qiiav
Domini : j Ecce Assur quasi cedrus in Libano piil- sili sccuiidum cor Dei, sed secundnm cor populi,
clier ramis ct frondibus nemorosis, excelsiisqne alii- quic sua suiit qiiaere:itis, non qua^.lesu Cliristi.
tiidine, el inter condcnsas frendes elevaiuni cst ca- Porro qui sicut David eliguiilHr ct iiiveniuiitui'
«uincn ejus, clc. Pro eo, quoj sublimatus esl iii

^ scciindum cor Dei, quemaiimodum loquilur ipso
alliludine, et dedit suraniitatem suani vircntcm at- Deas : « Inveni David secundum cor meuin (/ Rey.
quc ccndensam, et elevatum est cor ejus iii aliiiii- xiii, 14), j congrue p.sallciiies dicuiit et dicoic pos-
dine sua, tradidi cum in maiiii fortissimi gcntinin suiit : Deus misereatur noslri, et bencdxcat nobii,
(Esech, xxxi, 3, 10 et H). i Plane et de islo vera- iHuminel vultum suum super nos, et micereutnr no-
ciler diuas, qiiia pro eo quod elevalum cst cor slri, eo quod misericordia Dei pra;venieiite ac sub-
ejiis mullitudine sua, tradidit eum Deus in nianu sequeule iii fontm licncdiclione oleum coi:socratuni
fortissimi gentiuni. Nam Spirilus Doiaini recessil siiper illos cffusum nou diibitatur de illo cornu sa-
ab eo,et exagitabaleum spiritus iieqtiam a Doniino. Iiiiis, imde alias canitur : < Benedictiis Dominus
Grandis poena regis, grandis confusio populi, qui Deiis Israol, quia visitavit el fecii rcdemptioiiora
contra Dei volunlatcm rcgi.-m postulavit. Etsi c;e- plobis sii.-v, ct Ciexil cojiHi salulis nobis iti ilnmo
tcra iion desint exempla jijidicii et veritatis, vol Iioc David piieiisiii [Luc. i, 68 ot 6S). » Ciim crgo Hanl
sotum pro tcslimonio suCficere possit, quo<l nuii- quicdam bcncdiclioncs iii ira, vel ctiam in ilolo,
quam ad bonum slatus sui (iiicm pcrveniat omnis sicut iii Lsau el Saulc ostonsum est, et sicul aiias
lilanlatio qiiam non ylaiitavil Patcr C(r:lestis, quwi dicitur: « VcrumUiDien propter dolos pusuisti cis,»
153 GE!\I!01H PR.i;POSlTI maCHERSPiiRG. 156
viJelicet divitias et hoiioics, iii i|uibus • dLJicisli A slral, ita ul iilut! spcciale suum vcluli sorarc corpuj
cos, dum ailevarcutur [Psid. lxxii, !8), i uon sunt igiie Diviniialis pienum iiicffabilitcr lulgcat iii se, ac
appetentlse liujusiuoiii promalioiics iii ira vel in radios justitla!, virlutis et bcatiiudinis, io corpus
dolo a Uco lulerjndse, ac (jm<I('I!i in sola ira distri- illud UDiversile totius Ecclesise pro mcnsura cujus'
ctisslme judicaiidx, ut patiH iii Saule per iram Dci qae nieniiiu Hauc forinani, bunc vulium
difliitidat.
exallalo et pcr irain projccto, per iram dilalo siiper cjusdeni fonn* scu vultus iniaKinem, scilicet
ac purpuralo, per iraui deiiutlato ac spoliato, iii Dostr.Te nientis rationeni veluli sigiilum quodrtam
niuiite Gelboe. Quodplangens David, sccuiiduin cor regale iinpriracndo ipse sibi adco couforinei, ut,
Dci clecius ci in niiscricordia ipsius beiiedictus : sicut dictum est, facial iniago !ia>c in corpore suo,
« .Moiites, » inijiiit, < Gclboe ncc ros, iicc pluvia qi'od furnia ipsa facit iii sno, lion lamei! siia, sed
vcnial supcr vos (7/ flej. i, 25), > videlicet, iil ipsius formx viilule iiiirabilia b.xc in sua imaînii
ipsa niontis aiiditas perpetua et permaneiis postcris operante, ul sicut ipsa iornia iniaginib altingit a
sil nrce$sari% rci «locumentuui, ut sciiiper prê fiiie usque ad fincm fortiicr et disponit oiniiia sua-
oculis liubeant usde ronimoncantur futui i rcges \iler, sic et ipsaimagu a suo corpore, fortiicr con-
cajierique praelaii caverc supeibia; vitium, propter Ira niala, suaviter tn boiiis disposito, attingat for-
quod in monte Gelboe Saul oceisus ?.c denudaio B titer el disponat suaviter gibi oimiia cominissa
cadavere inbonesiatus, bostium visibilium et invi- incipiens abinterioribiis, ul omnis gloria ejiis ab
sibiiium prasda faeius est. Noniie isie loiies in ira inlus procedat foi-as, et perlingens roriissiina sua-
sive in dolo bencdicius est, quotics elecius et bo- viiate ac suuvissirna fortitudine usque ad extcriora
nus, eo quod non essei vir melior iilo in Israel, se contingentia s-.ipienler disjHinenda.
prauiicatus esl ? Sic multotics < laudatur pecca- Ne autcni graiise, seu gloriae hujus finis impcr-
tor in desideriisnnimse sux et iniquus benedicilur fectus rcprcbcnsibiie faciat tolum anleccdens opus,
(Pial. X, 3) t
,
quando ira Dci super enm tbcsau- ipse Deus Pater, qui prxvouieiido uos misericurdia
lizalur, el sub specic beneJictionis makdiclio in sua in benedictionibus dulcedinis fecil et facit n«s
eum congeritur. Ne itaque sic per iram Dei bene- florere virtutibus fructuosis. dcnuo mii^rcatur nu-
dicamur, \cl poiius maledicamur, Deus misereaiur ilri subscqueule miseraiione daiido virtuteiu perse-
nostri, non tantiim in via copioso disponcns viati- verantix usquc in finem ; quoniani qiii < perseve-
crm auxiliiim, scd in fiuem, id cst in Christum raverit usque iii fincin, liic salvus erilf.WaH//. x,
psallciitjbus, piout babel tilulus, coiiscrvaiis finalc ii). > Pctimus quidein nos illumiiiari ; scd ne vcl
prKmimn, quod est pro vicloria iu miscricoidia et in Judxa sola, vcl in qualiliet singulari scctaluincu
iii miseralionibus coronari, et ia rcgnum senipi- iiosirum sub niodio snperstitlonis cujusque vel
tcrnuin exallari. Hac misericordia nobis pra;orJi- sublccto desidiaiaiit lasciviie abscondatur, imo sii
liata in secrelo divini coiiiillii heiudical iivbis Deus Biiper candclabrum, ut qui ingrcdiuiitur de ouiiii
od cfffcctus bonos exliibendof, ui cxteri videant lcrra , ude omnibus gentibus , Inincii videanl,
opera nostra bona, et gloriHccnt atquc benedicant pctiinus,
Palreni qui in coelis et etiam in nobis esl, quia Je Vcns 3. Vi in loia leria, id est in mnnibus gen-
terrenii ca-lflstcs f.-icit, quos in miseiicoidia sua tibus, coiihoscainus riam lunm, qua rccle HicedciiJo
uic IjeneJicit , ui ipse in cis ac pcr eos beiic- ad tc veiiiuinus; ci quia ipsa via taluiare luuin esl,
dicatur. in ipso a?leriialitcr salvi maneamus. Kcpentina bic
Atque ut boc niaiiifcstc fial cvidens, quoo ipse de terlia persuna Iransilio ad sccundam, ut de Deo
Patcr in Siiirilu siio per iios in nobis ac nobiscum luquens nun dicat : ! iuiii suam, vcl Suluiare tiium,
Lene nperante facil iius veraciicr cl.iniare ad se :
scd luam, et riium, vcbenieutiam notat foriiter
t Abba Pater (Roni. viii, 15), i laiiquaui dilectos uiaiiiis, et gratiam Dci se iiiicr mcdias preccs
filios, itluminet ipse i'H//itm tuum, id esi filium oianii pnesentantis. Ila et sponsa in Canlicis can-
Kuu.ni nalur.ilcin siiper iios Hlios adoptivos, qui cum D 1'corum cum quasi absenle sponso loquens dice-
sit sol juslitia;, stiper nos lucendo faciat nos quoquc rct : I Osculetur mc osculo oris sui, > i-epeiile aJ
ful<;iilos in spleixloic justiti;c, ul verbiset operibus sccuiidam personam transiens adjevit : « Quia me-
viriutes annuiitienius cjus, qui de teiicbris nos vo- liora sunt ubcra tua vino (Caiu. i, i). > Ct Iiic
cavil in admirabilu luinen suum. siiiiiliter foMis cum Dco luclalor, ut quasi alicr
Alitor : ///Mniwct tii//«m juuOT «iipcr «ot, id est, Jacub gratiam beuedictionis bealx iiti precibus et
iiniigiiicm suam iioii iiiferiori iioslro, quod cst caro, flctibus c.xtorqucret, quoniam el ille fle\it ei roga-
bcd superiori nosiio quod esl mcns, Creatoris vii quuadusquc sic tuclando bciiedictioiiem suique
gralia; opeie iiiiprcssaiii, sed peccato et miseria op- laburiosi noininis iiniuutalioncm obtinuit, ul ngn
pi-cssain, sahalricis giaiiic opc iia reformet, ul la- ullra Jacob sed Israel vocarciur, el quasi vir vtdens
ciai iraago in suo corpoic, quod facit forma divini Dcura de illuitiinalioiie diviiii super se vultus iii
vulm, xlttm videiicet sapiemia in suo sibi uiiiio Dominii gloriareiur, non solum Je abscnlc Dco,
corpore. Illa ciiiinsuum corpus non solum illuJ qiiaî longinquus iiivocator pra-misii : Dcui mise-
dc virgine assumptum scd ct illud de nicmbris
, icftiur iiosiri, clc, seJ etiam <|uasi prjesciis luctator
nccicsis omnibus com|iacium bene regetido illu Deuiii sibi piaesenlein slringii quoJ;inimoJo sie
,
157 COMMENTARISJM SN PSALMOS. PARS Vn. — rSAL. LXYl. 158
diceiii ai^l ipsum : Vl cognoicamus tn viam \ Vtus. ten-a 5. La:teniur et enuUent yentes. ficce
tuam. In (jua terra ? In omnibus geniibus. Quiim hyinnuj, et lartticuni prxniissi.s confeijbionihus
fiam Jiifim . Siilutarc InHin ; ne viilelicct jjioniissio apte siibjunctuin. Jam cnim confcssi noii liinent
Abi'a1i;£ fjcia cl scniini ejus do benmiicetidis onini- judiciuni, quibus tu, Clirisie, advoealus es, qui
bus geniibus nllo niodo cassetur, scd salvato eSc- peccatores confessos no;i dainnaro, sed libcrare
cloruiDiiumero de omnibus genlibus verax lu el solcs, cum sis pariler ct judex contileiitium iiijvqui-
justilicaliis appare?s iii sermonibus tuis, < ct viiicas, tale iii futuro jiidicio ; el nunu tjcr.ia in tetra diri-
cum judicaris {Piul. i , C). » Vincas et convincas gis in via a:qui!atis, ul .sint, quibus postca misereri
omiics iioniincs essc mendaces juxla iliud : < Omnis pussis iii judicio sqiiiiatis. Magnu igitur consolatio,
liomo rticnda\ {Psal. cxv, !1) » : tc aniem iii tuis quud tii, quiyKf/iVas populos in <equiiate, nunc ante
promissioiiilius dc bcnediccndis gciilibus oninilius juJicinin (jente'. in terra dirigis. (Jnde lil ut xquilas
csse vcracem scmpcrque victoriosum, iie in verbis illa jiulicii lui noii slt limcndaiiiiiiis liis potissinium
tuis uiium prorsus invcnialur mcndaciui)!, <]u;in- {icnlibiis, quas nunc iit lerra dirigis, et sub rcgi-
qitam {leccatis JiuminuiH ei injuriis nimiis iiri- niine tuo lEelari ct cxsiiUare facis. Proinde /fl;.'c)iri(r
latus promissa tua mutare pctuisses, nisi tu vc\x\, mentis jucundo et livtabuiido motu, ei eisulient
itno vcriias immutabilis esses. t Ecce rnim f ciita- " corporis disi ipiinnlo gcslu pcpiili c! gentcs, .'/iiojijuwi
tem di!c\isti {Psal. l, 8) «, et genlibtis quaiiivis judicas populos in a^qatintc in fuluro cxamiiie, atquc
non promereniilius promissata benediciioncm lar- ul judieium :equitatis ferre vaieiint , niiiic freno
gitiis es. Qui)d ila credituiu vi.l speratum non suffi- discipiiiKT iii (tTia piêscntis pcir^Tinniionis genles
cit ad nostram cousoiationcm, qui dolemus iiaiu- iluiyis. Quomodo eiiiin qtiondnin direxiili populum
rales ranios, Jiiti;eos scilicet abscissos, nisi oculis luuni iii terra deserla, in lotu Itorroris et vasta;
nosiiis in cviuontia raanifesta videamus, ct cogno- soiitudiuis, ut iiabens in die coliiinnam nubis, tn
leanttts tu ierra viam itiam, in omnibui gentibus i.f- noele culumnam ignis prseviani, demonsiratriccro
lutare tuum. Peccat/tr Judseus in pcrfidi.-» sua ob- vi*, ut ncn possci aberrarc : sic inoJo genta ad
slinatus videiiit ei invidebii. Videbit et irascctur fidem votalas (iirigis taui in di? prosperitati?, quain
super JsSa salule gentium : nos autcin aposioli ot in notse adversilatis, nu.nc velut fohimna nubis
aposioitci viri videamus et cogiwscanius , id cst misericordix blandimenlis iiahcndo cas post te,
ditigamu!:. Nam cognoscere inlorduin pro diligere Clni-tc, qui tectus nube rarnis Iiumanse, Salvalor
ponitur ut ibi : t Oves mc:evoceni nieain audient, es naturae huniana;, nunc velul cciumna igtiis iilu-
Ci figo Dotninus agnosco eas. j Jtem : i Et coyi>osco q minando simul et inflamniando per noctem ducis.
ineas, ct cognoscunt me meae {Joan. s., 27), > id quos iiitcr advcFsa lucenlcs et ardentes facis, luceti-
ts;, incas oves diligo, ct ilUe me diliguiit. Nas igitur tes cognitione verilalis, ardeiUes aniore virtiitis.
cugnoicamus ct diligamus in terru viain tiimn, iu Proptciea ilerum arque itorunt confiteantvr tibi po-
omiiibus gentibiis snlutare tuum. Non stonius foris puli, Deus.
cum fratre seniore invido el irato de fraire, qui Pars teriia, iii qua denuo admonentur omiics
perierat, sed inlrcmus, ct in illa symplionia dele- populi gratulari, cl confileri non solutii super jatn
clemar, quam grandis illc chorus ceciiiil, qni ut lie diciis beneficiiS; verum etiam supcr ii!&, quae 9ub-
die in diein giandior faclus multiplicctur in /inein, neciuntur, cuni diciiur :
id esi in consuminaiioncm , nos oramus ot Vkhi. 6 et 7. Cov.fileantur tiki populi, Deus,

dicimus : tonfiteiintur libi populi om/its, quia tcrra prias nria-
Vers. i. Coufiteantur tibipopuli, Deus; tenfiiean- ledicta et spii'is ac trihnlis adifiria uunc dedil pvi-
tur iibi populioimics. Confilcanlur libi primo pee- etum suun, cuin virginea t*rrs Spirilu sanclo ftcun-
cata 8ua dicente unoqiioque : < Pater, peccavi in data, et a malcdiciione oniiiin» segrogata dedii
caMiim el coiain ie (Lmc. xv, -2!). i Deinde ut ciara fruclum SMKHi , fructum bencdiclum, do quo ilii
fiat symplionia, confiieantur tibi assiduis, imo con- ^ ditlum est : « Bcnedieta lii its niulieribus, et bcne-
tinnis laudibus, qiioniam bonus, qutiitiatn in a;ler- dictus friictus vcDtiis tui (r-Kc. 1, J5).i Frnctus isle
nuin misericordia lua. Ordo bonus, quia * enim bâedictus Abiaha; promissus iiunc oniniiius geii-
corde creilitur ad justitiam, deiiide ore confossio libus est missus el dalus, tit videlicel in illo beiti}-
flt ad salutem {llom. x, 10) , . iios corde creilendo diclo fruclu benediclSi! lerrx i>eiicdicaniur oinnps
ul in priori parte Psalmi biijus prosccuii sumtis Iribua lerrs, fjnaienus el illiC facian! frvcium sunm,
primo cognoscamus in lerra viiiin tuam, in uinnibus a!i;*'. iricesimum, aiia; sexagesimum, alia; eentesi-
geniibus salutarc iuum. Deindc, iit iri hae secunda muiii scciindum liistribuiionem douorum sibi cui-
parte informamur, confileantur tibi poputi, Deus, ct !ator<im. Sicficl, ut ti terra isla iiisciisibilis proptcr
percata sua el iaudem tuam. Nec lioc taiiium faciat ppccata hoininum prlus maiedicta el sterilis effccta
unius terra» populiis, scd oinncs populi con/iicantur beniidiciiyne Domini resp-.trsa del frujlum suum
tibi, ul sit Eccicsia noti in Jiidapa tantuni, vcl in alias frumcnto, alias cie<>, aiias vino abundans ,
alio aliquo anguio lerrae unius vc! in scissura prout ei distributum est a Deo, qui sicut iu hoici-
eectae aiicujus angustata, verum per omncs lerr.is, ni\'iis, il.l quoque in lcrris ditaiidis utitiir inensura
in omnibus gcntiims oleo Ijciitix difluso, diitribuiiva, prout vull ; ut Blicr alierius cgeai, ct
io9 ciiiuioHi pp.j:?osrn reichlrsperc. i60
sic miiluatis liinc indi- Lcnelii.iis riueliis cliaiitatis A Vf.bs. 8. Benedicat nos Oeus, Deia noster, bene-
imagis ac majfis ciescat lam iiiter diversas terras, dicat iius Dem. Benedicat nos Deas Pater, benedicat
quam inter lioininum (jistinclas nianiopas. iios Dei/s Filius, qiii noslra earne assiinipla noster
Aliier : Ci)njlivmtur libi pojndi,Deus, eonftteontiir est factus, ntpole <]uia Filius daliis est nobis, qul
tibi popvli omiics. ^«pu/i spivitales f. uctu spirita- piier nalns est \w\i\^. Benedkat nos Deus Spiritu»
rmm ilesideiiorum aOccii, eisilein fructibus copiosc sauclus. Et hac bcnedicrKme irina triiii tinius Doi
ditali confUfardur tibi, et laiideiit nomcn tuum, siiper nos cffusa nos eum diligamus pariler et me-
quia lerra sive saiicta Scripttira, sive sancta Ecclc- tuamus, nt dum inter beneficia enm dilectione
sia, stve caro DomiRica quasi eadcndo in terram mctus habetur, accepia gratia caulius custodla-
moilua, et resurgciido muliiplicata dcdit fruclum tur.
stium. Qu,x confessio lunc plena iik\ poterit, cuni Aliter Benedicat nos Deus, Dcus no^ler. Et quan-
:
ncc uiiiim io(a de Scriptura veritatis non impletum tacunque siipor nos elTiindatur benodictfo, quia in-
erit, ncquc de convocatione juslorum, quse est Ec- certi sumûs de fine nostro, metoun/ eutn OMues fines
clesia v»l unus electorum deerit, neqiie corpus Do- lcna: nescicnle unoqnoque nostrum uirum odio an
niiiiicum vel in uno niemhrorum suoruni iion claii- aniore di^'nus sit, priusqtiam finis advenerit, qui
licatum erit. ilrescit aiitcm isia coi;fcssio de die iu ciim veneril, nietiienl cum omnes piies terrce. Sed
dicm crcscente isto friiriu saiicts hnjus triformir iic tunc meiuaiit piEnali metii, quo etiam dsemones
terraj; donec toto fructu in liorrca coBli collccto metuunl et controiniseunt, modo meluant medici-
verissime dici possit : Terra dedit frvctiim snnm nali inctu omne^ fmes tfrrm, ul i|iios amor justilix
seciindum p;>pulormn spirityliiim spiriiale deside- a peccato non coliibct, saltem tinior frenel.
rium. Alilcr ftcnedical nos lldeles Dius. Dcns noster,
;
Quia (ero diclum esl : Ccnfiteaninr libi populi bmedical nos Deus fcmina bcMedictioiic mcntis Cl
omnes, populi quoque animalcs, dc quorum nuinero corforis, contciuplalionis et artionis, v^l geniina-
cliguntur sfiirilalej, etiam ipsi pro suo sensu ani- dilectionis : infideles autem nulentes recipere bene-
mali necesse habentes fructiliiis len-se inscnsibilis diciionem, sic terreat, ut metuant, et meiuere co-
adjuvaii, eisdem fi uctibus copiose ditali atque pat»- gantur eum. Non sit, qiii se abscondat a calore ejus
peribus inde pcr eleemosynas frucluosi confiteanlur, per omnes llnes terra;, quin vcl accepta bencdi
quodetiam talis lcrra dMl frnctum suum ad laudcin ctione lajtettir el ossullct, vel lerritus judicio, qne
tua;, Deus, pielatis bona leinperie islam quoqne ten- judicas pcpulos, meliiat sccundum qiiod dicitur :
ram fcoundanlis ,
et nialeditiioiiem {[m^voyKiv ^ Metuant eum omnes
, fities tcrrct. Eum ii\e\l, noutos.
peccatum primi Ada C .
lerra maledicla ct slerililati quamvis tertio Deus praeniiserit.

addicta esi, seciindi Adie snperabiindni)te gratia, et Siiper bnne locum beains Gregorius dicit : (12")
benodictione aufcrentis. Sicut cnim tiinc abuiidavit I David, ut auciurem omiiium Deum, Trioiiateia
nialcdictio, iia ut fcniiiica toria opere conjugali se- ostenderct,di\iI : Beneiticat iios Deus nostn, benedi-
minala non daret fruclus siios in cledis velociter cal not Deus: ac ne tcrlio Dcnm nominsns tres
germinandis, veruin gigneret spinas et Iribulos iin- deos dixisse piilaretur, illlco unitatcm ejusdem Tri^
pioruin iiiultiplicaiis .Teriimnis ei conceptibus iii- nitatis insinuans addidit : Et metuant cunt oinncs
liiiiiin supeiiluis, insiipcr ciiam ista iiisensibilis lincs teiTsc. Qui ciiim non oos, sed euii! subdidit,
terra fruulu suo negatospiiias el tribulos ultroger- iiiium tria, qux dixerat intimavil. Unde cl Isaias,
minaret : sic per Cliiisium benedictiim fructum cum laudein de uiiitate Trinitatis aperiret, Sera-
ventris viiginei supeiabundat benedictio, ut inulti- ]diim voceni oxpriinens ait : Sanclus, Sanclus, Sait-
plteetur generatio sanclorum, et eiiam lerra, qoain cius [Isa. VI, 3). Ac ne lerlio Sanctiiin iiniiiiuaiis
calcainus, det fruclum suum lam copios-; ut confi- uiiilalcm diviiise substaiitiae seiiidorc vidciiiur, ad-
leantur mimet populi tam carnales quam spiiilalos. junxit : Dominus Deus Sahaoth {ibid.). Qai ergo non :
quia terra dedil fructum suum. .'Vmplius aiilem el D Domini dii, sed, Doniiiius Deus addidil, unum esti-
iii boc abiindavit maledictio, ut eordis bumaiii stere, qiiod lertio sanclum vocavciat, imiicavit.
terra seminis boni, quod est verbum Dei, oxccpto- Ilicc est, quod Paulus, ut operationem sanctae Tri-
rianon darct, nisi .-um labore ac sudore, friiitus nitatis Oitendcrot, ait : F.x ipso, et per ip!,uni, elin
buic semiiii congruos, videiicet sanctas c.igiiatio- ipso sunt omnia {Hom. xi, 5'j) ; atqae unitalem cjus-
ncs; p;avas autem, sive inutiles gerniinaret ullio dcm Triiiitatis iiitimavit, cum prolinus addidil :
cxigente primi Ad;e morito. Per secunduni vero /p.'ii gloria iii sa;<uia sa^culorum (ibid.) : qui crgo
desuper ahunde loraniibusei nnhibus phionli-
coelis non ipsis, sed ipsi subdidit, unum imturaliter, tria
bnsjuslum, cuni sic Doininus dabit benignilatem, secnndum pcrsonas innotuit, quod .«uperius tertio
lcrra quoi[iie liat frucium suum, dum cor buiiianuin id ipsiini dixit. > His tribus, bnic uni sii gluria
lit sanctis modiiaiioiiibus floridtiin oi sanctis operi- scmpcr iiliiquc. Amen.
bus fructnosnm. Quod quia lolum nou de humana Gtoria Patrt vultuni suum, id esl Filium suum
viriule, sed de diviiia bcnedictionc prncedi!, iiaturalem nobis filiis adoplivis imprimenli. €toria
(1'2') Lib. XXIX Moral., cap. 51.

:
i6l COMMKNTARlllM IN PSALMOS, — PARS VI!. — PSAL. LXVII. 162
Filio vullui patcn»o iiobis adoplivis improsso. f./y- A iioslri, el benedicnt iiobi.'; : illunnr.et rultum iuum
ria Sjiiriiui sancto niiseiicor(ii:e Palris ac luniini super nos, et tniserealur iwslri. Gloriclur ipse in
vultus ejus, de quo alias dicilur : « Sisnaium cst iiobis laiiquani iii filiis bcnediclis cl illiiminatis per
supcr Dos lumen vullus lui, Domiiie (Psal. iv, 7). > jnisoricordiam suam. Glorieniur nos iii eo tauquain
Gtoria nni ae Inno Deo miseratori, bencdictori et in misericordissinio bcnedictore ct iiluniiDatore no-
illumiuaiori nosiro, cui dicinius : Deus miscrcatur stro. Fial, fial, fial. Aiiien, amrn, aincn.
PSALMUS LXVn.
Exsitrgai Veus, et dissipciUur iniinici eJKS, et /'«- B cipcs Nephthalim, qiii sunt lide pulchii, spe forte»
giant, qui cderunt euin, a facie cjus. Scripiusn cst in ct cliaritate dilatati, ubi cst ct I3enjamin adole^cen-
libro Nitnierorum : < Cumqyc elovarelur an.a, dice- tiilus in mentis exrcssn, sciiicci Pauins Bpo.siolo-
bat Moyses : Surge, Domine, ct djssipentur iniinici ruin minimus usque ad toriium rfleliim raptus,
Uii, ct ruîant, qui odcruni tc, » fftcie tua. Cuin dissipentur iniiniei ejus, cl fiigiant, qui vderunt enm,
dcponcrctur, aiebat ; Rcverlerc. Domirie, ad inuiti- a facie ejus^ qiicd et factum est, ct lit et iii (inera
tmliiicni cscrcitus Israei [SHin. x, 55, 50). • Levata sa^culi usque ad consunimaiam vjctoriam fiei.i Cuin
nube, movcnlibus castra principibus, Moyscs pcr- aiitian, i inquit, « deponeietur ar<:a, aiebat Moyscs :
sisteas in conlemplationc cxcmijlaris cjus, quod Reveitcie, OomLne, ad nmliiliidiiiem e.veicilus Isiael
illi osienderat Doniinus, ut s«pe rcpelens ha;c Sci-i- (A'Kni. X, 50). » Et hoc iiliqiie fiet, ciiin plenitudo
ptura testalur, snrge, jnquit, Domine ; sivc : Eisur- gentium subintraveiitk Tup.c enim Doininus ad il-
gai Deus, et dissipenlur iiiimici ejiis. rvani hinc \um carnalc:n Israel revertetur, ut ex eis reliquix
priiicipiuni, Iiinc cccleslem b:ibet cauiam sive nia- salvcnlur.

tcriuin ps;ilii)us isle, cujus iiiitium est : ILxsHrgtil Nulandnm vero quod in hoc psalnio muha s.Tpe
Dtiis, el dissipentur itiimici ejus, et fugiunt,.qui spem cl incium cerlaiis contra
dictus praeli;iter inter
oderunt euni, a facie ejus. Quo Deu.-i cisurgal? lcgem menibrorum invenil, quibus pugnct, ijuibiis
lliuc utique, quo exsurrecturum iliuiu nubcs elevala bostcm foiial, (lagellet, eli al, incciidat. Exsurgal,
tigiiiat. lloc nempe in Psaimista proplicticus scru- inquit, Ueus, et dissipentur iiiiiiiici cjus, et fiiyicnl,
tatus Spiritus quid sibi velil, quod clcvata nul;c tfui odeiunl eum, a facie cjus. Sieul deficit fumus de-
principes castra moveiiles proliciscuntur : Asc<;ndisii ficianl : sicut fluit ccra a facie ignis, sic pereant
ia ullum, inqiiit, cepisti capiivitatem, accapisli dvtta peccutorcs a facie Dei, clc. Ha;c iiumqHe fideliter
in hominihis. Ac deiiiceps in pva'sentis loci sciisu dicu velox ccmiiatur e/rectuF, et velut exsurgenie
mystico persistens, videmnl, inquit, ingrcsstis tms, Deo lugiunl, qiii oderuHt ouin. iiialigni spirilus ciim
Deus, inyessus Dei mci, reijis niei, qiti eu in sancto. biiis siiiigestioiiibiis ut fuinus delioicnies, ut coi;i a
rrtecenerunt principcs conjuncti psaUentibus iii me- facie iftnis defluentes. Et ne forte «lesperel Doj
dio juvencularuni lympattistriurum. Ibi Dcnji/min iniles, si quid incautius agendo perpessus est, si
udoleiccniulus in nientis cxcessu. Principes Judu, ali(iuo peccaio vulneiaius est, audil sibi posimodujsij
duces eornm, principes Zabulon, principes fiephtlia- dioentem Spiiitiim sancliim : Deus in loco sanclOj
lim. Tertius acoctlii Aposiolus, toloqus amoio vela Deiis, qui inhibitare facil iihiks mori% in domo. Qui
niine sensum aniboiiiiu vcvciala facie manirosiius educit vinetos in forliludine, simiiiter etts, qni exa-
eloquilur, qua; vidolioct sil elevalio nubis, ot qui sperant, qiti hobitant in sepulcris. IIoc neinpc sic
caslioium priiicipains, (|ux ascensio iii altum, (-t faclum est in universis gcnlibus, ut non sit, ciir
qu:ie dona in iioniinibus. < Unicuique, t iiiqiiit, despeiet unus Tinctus ; uiius quamvis in sepulcro
I nostrum data est gralia secundum mcnsurain babilans, quaiuvis Lazaro foetenti et quatriiluano
donaliiinii Clirisli. Propter qiiod dioit : Aseeinlens niejilo coiuparandus. Tilulus autom psalini liujus
in aliuiu caplivain duxit captivitalom, dcdit dona cst
liominibus. Et ipse dedit quosdam quidein Aposio- Vers. 1. l.N FiSEM Ps.vLMLs faHiiii Duvid.
los, quosdam propheias, alios voro evaugolijtas, Agitur liic dc exallalione capitis Chrisii vel Ec-
alios autom pastores et doctores ad consumniSLio- clesiae et membroram, et iiiiniiconim dcjeclione liic
nem sanclurum in opus miiiisterii, in xdificalioncm ct iii fntiiro, bac inteniioiie, ut maios terrcat ac
coiporis CUristi (Êplies. iv, 7-12). » Exsurgat igi- bonos laililicet. Unde el in ;titulo et in psalino mii!-
lur Deus, id esl, asccndat in allum Cliristus, ot por lipiiciter inonet et menle exs«Uare ct opeie, primo
istos prinoipes, qui elevala nube camis ejus ad breviter tangens, quae post i.Mius explicat, scilicet
nos missi proliciscuiitur, pcr apostolos, evangeli- cxaltalionem Christi, et iltijcctionem ininiicorum,
stas, prophetas, doctores, atque pastores ; per islos, bonoruin graiiam et l;etiiijmt hic cl iii fuluro. So-
iuquam, principcs Jiida. principes Zabulon, priii- cuiido de veib> EvangsUi ibi : Deus, eum egredere-
m GERHOIii Pn.CPOSm RtlCUEasPEKG. {6i
fis. T.Tlio (ie doiKitionilms Cliiisli ascender.iis, ibi : A pandis. Oai ctiain iiuii paiticuiuriter dissipaniur
/)iim aiiicsiiit cce!cili% rc.je». Qiiarlo dc operibiis, co m.^sgis, quo cvidcntius Dominicie resurrcctionis
qii.c soiil coiKjuassatio iiiimicoram, cohversioncs (csiimoDia credibilia facta suiit nimis in splcndori-
aliiliiori.m, marlyria ab uiro([i!e sc\u, ibi : Dcus l)us sanciflriim, signis el virtuiibus ac prodigiis
ttoster, Dcits iatvos fackndi. Quinlo precacur et iiiullis coiittsiantibus, quod ijui mcrliius est homo
asseri!, qnoii iiirirplîm esl, conlirniari, d iit lioc propter delicto nostra, ipse quoque surrexit Dcus
fial, ii.prctii;os il^slruil, liii : /ii fccli'iii$ benediciti proptCF jiistificatioiicm iioslram. Cura enira surr»;-
J)ci) Dowins. Sc^lo euni, qui nsrcndit, ditit esse i;l:o Ciiristi «it caiisa oflif iens noslr;e jusiiflcationis,
Yenturum, ut saaclos corifirmct, ibi: PsfiUite Deo, ul so! oriens cans.T cst rnicicns diei, quandiu vel
qui asceiidit. quitndo non clnrei postra jiisliiicatio, quasi niuliere«
Titiilus psalmi pr.Tnotalas ita cxponi poicst ; /n lamentantos ad n-.oiunncntum scpuUi Donijn! tede-
finem psalinus ciiiiiici David, iil est hic traclatus jn' mus, et cjiis resur.-ectionera ficri nobis oplantcs di-
ciinilitatis ailribiifndus est Dayift prophclre consi- cimus : Eistirijai Dcks, ci dissipentur inimici ejus,
deraiiti iii fiiu;;}, ideslin Clnislum, qui est fiuis lc- Quamvis eniiii semcl moriuus ac scpultus in pro-
gis 3(1 justiliam, qui ctiari) cum i diloxisset suos, prio corporc siirrcxerii, rursiiro tanien crucifigitur
in fiiicm dilexit eos (ioan. xiii, i) > pro els mo- ^ ct ostciitui iiabttur ac scpelitur, quolles veritas.
ricndo, rerurgcndo, asccndcndo, Spi:ilum<iiic Psia- qua; cst inse, cpprimilur, ccntemiiitur et nalo fai-
elelum mitlcuJo, cl illius oporaiiuDe sanctam Kc- sitaiis consueiudine quasi iapide magno advoiuto
clcsi;ii«,uissipal!s ininiiciscjus, construcndo ctijlo- intra silenlii soputcruai tenctur clausus veluti
rificando. iliec oninia p!a;videiis el desiderans fu- Tiunquam resurrccturus Cliristys vcritas, quar.do
tura Daxsd psainiista psallit ipse, alquf; ad psallcii- per falsos Cliristianos, jpe:' felsns clericos, monaciios,
diim OBteros !ii\iiat in sciiuentibus diccndo ; Pial~ episcopos aliosqtic jiidices, nec non per faisos poe •
iile Dco, qui aseendil supcr cxla ctBlorum cd oricn- niieiitcs ita invalescit faisitas, ut puteiur esse veri-
tem. Attoiideiis autem, quod Moyscs ct popiilus tas. Conlra qua; ma!.i recie cum prnphcla optamus^
Israc! pugiiaiuri contra gentos adversarias clevaltaBt ut ezsurgat Deus, li dissipcnlur imtnici ejm, Exsur-
arraid f>xM!eris dicndu : Surge, Dominc, et Jissi- gat Clirisius in vcris Ctiristiaiiis cjus rc«urreciionc
l<cnlur inimici lui, nioduin sux locjitioitis iiidc Hgu- jiistilic;)lis ; et dissipenlur inimiei ejus falsi Cliri-
rat, et Clirislum, qiii pcr arcam illani signillcaba- j

sliani. txiurgal ipse Verilas in suis inembris aul
tur, 111 quo qiiasi diiae lattiil* lcstamcnti sunt cm- vltc iiinoceniibus aut vcre pocnitcnlibus : e! diat'
iics tbcsauii sapicntia' cl scieiitije Uei aliscoiidli, peniur inimici cjus neqiic veie innoccnles neque vci-c
f.
'
|,srqiirm il tunc înceiât Israel , ad dfjicicndos pa-nilenics. Exsurgci ipse juslitla in suis aut per
intnicus optal cxallnri per g!orios.Tm resarrecUo- innoceiitiam jusiis, nut pcr poBnitentiam justilica-
ncm et admiiabilom asccnsioncni diccns, cx iutimo tis : cl dissipeiitur inimiei ejus injusti et juslitix ini-
coidis afTectu ; mici. Dissiiienlur non in eo, quod sniit hoiDines fa-
Vers. 2. Exsurgat Deus, el dissipcntur iniiuici (tura Dci, scd in co, quod sunt iniqui et iniinici
ejus. Qui miiricns in crucc ac jacens iii scpulcro Dci. Sic ilisîpaitis est Saulus iniroicus, ut tieret
appjruit vcrus !io:iio, ipsc ut apparcat verus Dcus, Pauliis ainicus, ct inulti ex iiiimicis amici facli
exsurgal a mortiiis iii tania su;« diunitatis claritate, osiendunt in se ndimpietum, qund in seqiicnlibus
iit banc ftrre noii volcnles inimici cjus dissipcntur, dieitur : Liiujun canuin tuorum ex iiiimicis, quia de
el fugiaiit qui Ddeiunl cuin a facie cjus. Ipsl qui iiiiiiiicis Uei facti yiiiit cancs Dci bcnc latranies et
blabaiit aiilc faclem ejus in cruce pcndcnlis insul- in custiKlia di;raus iiiit gregis vigihMiler excubanics.
tantes ei, et dicentcs : < Alio» salvos fccit, seip-um Q. i aulcin, cuin cssenl inimici, nolncruut Lenc dis»
noii potest salvum facere {'ilatth. xxmi, 42), » iiunc sipari, malo suo malc dissipaii et perd ti sunt justa
fugiuiH a fiirie ipsius resuigeiilis lericiite illos ful- i!l c>d : I Mulos mate perdai (:)fn((.'i, x\i, 41). >
giirco aspcctu priiiio angelira^ visioiiis ad scpul- Ciini crgo sit gcmina diiaipalio el perditio inirai-
^
ci-uin , deinde ipsius [ioniiiiic;^ gldrifitationis dc corum Dci, iios alteram, qiia; lii bono csl optantes,
vulto ejus proccdenle Spiritu saiicio in ignc, ainicos altiiraiTi, quic in malo est Proplicla; vcrbs prophc-
apostolos iiiflainmaniu siinni ct illunii<iaiite, iiiiini- tantes assidue dicainiis : txsurgni Deus, et dissi-
cos aiitiMn Juilxos ac cxloios inalignos iircntc pr.i- pcntur inimiii <'jus : et fugiiini gui oderunl eutn, sci-
plor iiividiam, ct e\ea;c3iili; proptcr superiii.im. Is licci pcriiiinccs inimici adieiites justuin, fugianl a
igitur, qui moiluus csi ut hoino, exsurgat ut Dsus, fucie ejus, fulgore juslilise percussi odienles lionura,
cum sit ipê pariier liomo cs Ucus, iion duo lanicn, fvgiinl n facie ejus , fulgore bcnitaiis tanquam
scd uiius Cluistus. Exiiagitl, in(|uain, Dciu,€i dii- vespcriii.oncs e\agiiati. Insipionics ct maligni, qui
i.ipnnur iniiuici ejus. Coiiiidcnlcr optaijat, quod niJcrunt sapientiam, fugtant a /ucie <yi/s fulgorc sa-
prajscicbai fiituiuiii. .lain vero faclum est iii partc, pieiitia' ubiqisc radianie, iia ul, ctsi fugiant, non
(jDod optabai. Surrcxiicniiu Christus, cl peroumos taiiie;i effugiaiit a facie ejus, quin conipiebendanlur
goiites dispcrsi sunt Judxi, .idhuc ainpliys dl.-^pcr- in astulia sua. Odiciiies vc-ritatcm el pielalem fu-
gcndi ciim c;eleris ininiicis ejiis paganis, hxrcticis, gianl, nec lanicn elirugiant, quin verse piclaiiset pla;
f.ilsis (iliristiaiiis uliimo jinlicio univorsalitcr dissi- veiitaiis rogulis ct disciplinis, vcluti quibusdam re-
m COMME?^TARll'M IN PSALMOS. PAnS YS!. — PS.^L. LXVII. 16S
tibus i7>si pisoes niaris, i!a involvanUtrj ut vcl pii A Vi;-.us. i. Jutti epulciitur, ci exiutlcnt in lompecttt
(iani, vcl impii, quoii alisii ! pcrmaiientcs viros no- Dei. initi ve! per isiiioceniiam glorificdi, vei pcr
o-ndi vcl sfDiilas riiaris pcramiiulanJi non iiaU'ant. veram pGiniteiifiam puiincati epuleatur in convivio
Fvfjiant non miiiauilo lorum, seil niiitnuin, ijuia iie- nuptiali, ornaii vcste nuptia!i,sciantquc sibi (Sielura
<}ue ab ortesile, nequc ab occidcjile, aeque a deser- a spGiiso : .-

Co-.iiedits, ainici, st bibiie, et ineima-
lis nioiilibus palcH lc.cns fiigiciuli, (];ioiiiai« Dciis mini, cbarissiini {Cant. v, \], > ct idec poii irepi-
uUique prsesens ipS'i juflev esl, neque ulliiciiu.s jii- doni rege i.niroeiir.tc, ul vldRal disriimbciilas; inio
{liciuiR cjus decliiiari polesl, ais; ab ejus ira fusia- exsitlient in eunspeciu cjusdem reîs el Dei tiii, bene
tur ad ipsius liiiseiicorJian). Taiis utiicin iioii lit Sibi I onscii de veste nupiiali, qii.-e inti iligiiur chari-
motu corpoiis locaii scd nioJu ineHiis spirituali, las Bei el pi'ox:nii, quam qui liabueril iioti ejicietur
dum vuUus cjiis iratus limelur, et ob lioc iiil(|iiilas foras a conspcctu Dei i.n tenebras ejttcrioros, uiii
cavetur. Sic ergo fugiant, qui oderunt ann a facie erit fletus ct slridor dentiuiti, .scd inius nianebi'. i»
eJHs peccala pricteriia ilciido et tionda iniposlcrum conspeclv. Dci, visurus ipsura 0eum beata et sciiip'-
cavciido, ut ab ipso irato ad ipsism placaturn sit terna v sione,qi!a beaii niitiiiio oorde eiira viJebunt-
eis naissimuui refugiam. Veniente ipso, ct ajipa- Idco exstihent noii in oculis honiinnm, suam jiisti-
retiic in nubibus, de quibus ait : t Ainei! dicc vo- 3 tiasi jnctiip.ior eiiniidendo, sci *.•( conspKCtu Usi,
i;is, vidcbitis Fihuni iioiiiinis venientem ia nubibus qai sine errote cciispicit omne quod boniim b:>-
cum potestate inagna, et majcslate {HatUi. xiiy, bent, ipsius giatj.fi aiiribuer.Jo. -Ssiper citjus ccrto
50), 1 a fulgurosa ipsius facic tunc ublque splon- et iiiorrat/iU Sestimonio, qiiod Spiritus ejus rertdit
deulc iti saiictis velut in speculis purisr.imis, quaiidij spiriiui eorum coniesisns eo.'; e.sse fiiios Dei, txsui-
ipse soljnsiiiiae apparebitiii nubibus candidissiniis, teni its tonspeciu fjus, non s!ct;t aiitca .?ervie!)!es ilSi
fuqiam nubes atra: a facie maji-siatis ejw. F.t qiiia in liinore et essuliantes ei cum tiimcife, cum nec-
tnnc fugiendi erit appelitus, non tanicii efliigiejuli duni pcrfecta cbaritas foras misil limorein ; ted de-
«iJlus locus, cxpiino quid diAOrin» : fmjiunl sub- lectsntKT iii lietitia sic nyr.quanj iilis finiend.i; siciil
(londo. cliaritfts ooruin nunq;iara e.^cidet. Hujus ciiariialis

Vers. 3. Sicui fumui deficianc. Fumui duoUtis mo- beiic silii conioii, niisso foras timore, iisicnSur, el
dLs dcficlt, vo! in altuiii olevatus, vcl snDgniiwdiuc cpuleiuur, ei extutiesil in conspectu Dei, sitque remoto
Kiirgcntis llamrooe devorauis. Igitur et isti elatioiie penilus p(i'jia!is tiiiicri» aculeo, perrnanente tainen
sii;e meniis defciant, ui maluni quod voiuiit, non timorc sancto CJ. rasto, delectentut ii'. iceiitia. Vobis
vaio.int, sed in pravis coiiatibus ev.inescanl. AuS aiiiem duceiis Dci, qiii ianlaj Ixiitia: iii J'i!tur)> eori-
ceric sicut fttmus ex fiammx. ascensu cvanescit, ita '

sufnr.iiisids nunc arrham leuciis, quia Deum <{ pro-
cs fiainma gehenna; consiilerata, ubi ignis corum iir.ium diligitts, facu nunc ad vos apoairopba io-
non exstiiigueiur et vermis eonim rton nioiieiur, qiicr ut prspsentibys efo Pavid vel ego quivis psa!-
fmnosa eoruni neqniiia deficiat vel nunc per verat;» liiist» el dico vobis :
peenitcotiam quod oramiis, vel iuQC ir> judicio pcr VsR.>. 5. 6'cn/«/e })eo, psalmvnn diciie nonifHl
peenara qaod prophetaaius, ejus : iur facste, Cuu-
qtti ascenditc super occatum.
Ei iicul fliiii cera a facic ignis, sic pcreanl pecca- tute Deo psnlmum di
simpiici bonitatis iiiteiitienc, •
toies a facie Dei. Arrieniibus eandelis ceru fiuit, ur. cite bona opeiatlone. Cantate Deo, ejus pcr omnid
pcrii a facie »</ii!i, et sui detriiaoiito fscit lumon ga- gioriiin qu.Ttendo interno nier.lis prfqiosilo, atque
nis oculis. Est aiilcni Ueus noster ignis coasumens L'i pro.\imi viJeaiii opera vcsira bonii ei giiiriiii^Bl
peccata, quae ipse non fecit, el iilaminans raiiona- Deum, psaiiite noinini c/as bene operaiido. Et st
icm creatiirain, quam ip.sc fecit, uiperearil peccato- quis nomiiii vesli'o aitribuit bujusmotli psalmuy,;,
res, et salvetilur huiaiues, qui lamen s.ilvari ac- vos eontiadicile ac psalmuin diciu iitiniifse e;iis, iili
quie&cuiil. Fiat, fiai iia, sicut piêorttinatun! esJ, ut soJi altribueniii) bonum opus, qui soiits oporfilur
facie Dei se maiiifesJaniis et ignea virtute boiiiss q Gmnia in omnibus ad gloriara sui siur.iiiiis, aJ
iiluniinaniis pcr veritatis agniiionem el inllamman- ostciisioiicm su3e boiiitalis. Pelriis et Joansies asccn-
lis pcr Virtutis anioreni, peccatores, non honiines (iebani in lenjpiuiri ad Lorani oralionis nonam. Sloc
pereant, et suae poiditior.is e.veinjiio aiiis iumoii ct erat curJtnc L>co, Et quidan.'! vii', qiii oral cliiudus
et.emplum osteiiilant, quo iiiSlructi 3 pirdiiioiiis fo- ex •<ucro nialris su.ie, aud.vii ab ipsis : t lu ii!>mine
vca sibi caveant. Vel pereani sicui flvii cera a facie Jesu Chiisti surgc ct ainliuia {Act. sii, 6). t Tuuc
ignis, ui videlicet !iie pceiiileniiie lacrymis iluani ii- exsiiiciis claudus ambuiavit ci iiiiravlt cuni iilis.
qucsceiite ipsoium duiitia prje ardore bou* voiun- iloc erai p.<u//t'ri; iii ?iO!.>]i/i« DoHijni. Undo nec Pe-
tatis de peccato piKteriio doleiitis, et Uc fuluro ii- trus dixerat : Surge, ei ambula in r.omine meo, sed :
bentcr cavontis. Hae vora pceniietilia de injiisiis In nomine, iiiquit. Jesu Chrisii surge el ainbuia,
liant jusli, et plures de nuniero pcccatortnn socia- Postea tilii tKipuius vidit claudiim ambuiai.tem ct
liuntur liumero saiiclorum semotis impoenitentiiius laudantem Deuiii, non 1'otruin sivc J.osnuem, sen-
niale pereuiilibus. lllis ergo seqiiestraiis, ct carccri tiotitos aposjiiii a popuio siiii de tsnto lairai-.ulo gio-
pir.uiiii niaiieipatis, iie peiiurbarc valeaiit uuaiiimi- riiiiji assigiiaii, disoiiiiii : « Quid nos liitueniiiii,
ta(eu) Jiislorum. quasi nosira virtuse aut pieiate feecriinus hunc am-
«S7 cERHom rR^.rosn REICHERSPEnG. I
168
ImrarP ? nnis Palnim nostrnrutii glorltif nvil Mliiiin A .ctcrua semper siatio, ad humanjn fragiliiails in-
jûuin, el in linR ndiulnls ejus ileUil inlcgrani saniu- Crma e\inanitus, et tanquam in solstiiio hiemali
J«in in conspoclu omnium vesinuu {Act. iii, 12, 55, hurailis ct parvulus inveiittis ut liomo, nalus vldeli-
ol 1JS). > Sio npus (iiviiiuui acl gioiiam nomlnU re- cet c\ feminaciicn bienjale teitipus, quando sol
fi-rie p'n/i»!ini dice.ve, fuit uomiiii ejiis, non descendit iilleriiis, nl asccnderel illiic ubi erat
Et vos ifsilur, pcr fjuos Dcus usijue in finem sx- priiis, exlunc profecit • .-ctale ac sapicntia et gratia
cnli IjOJi.i opiTatur, si (juando supcr boc lcntamini, coram Deo ct brtiniiiibus {Luc. ii, 25.) t Is, qui erat
nt (le liis quasi vcstra Tirtute nui pietale gesln sint, I plenus graiia el veritaic (Joan. i, iH). > jam tunc
vel tacite vel apaitc gloriemini, sic psatmum diciie velutl post liiemale solslitiiim coepit ascentlere super
tiomiiii ejus, ul non ve^lnini, scd ipsiiis iiomen glo- vccastim. Qiiasi enim loiic; visus est occidisse,
rifiraniluin pra'tlitelis, ne captaiiJo vcl rapiamlo quolies buMiana passus desiit siice Divinitatis radios
\cl sponte oblstuni vobis acccplando gloriain, Diio cinitlerc : scd tnnicn snpcr liujusmodi occasum luj-
nnn vnbJii (lcbitam, sitis fraudulenti ministii rerle gidior semper ascendit, quia iiilirmum ejus fortiiis
quideni oiTcrendo, seJ non recte diviile.ndo, qiiando hominibus claruit : vrrbi gralia, reclinatus in prse-
bene quiilem opcrafiiiiii, sed D'!n bcne glo;iaiiiiiii sepio ut inlirnius iiifaiis tanquaro iii oceasu fult;
usurpandu vobis gloriani lioiii operis. Retlius di- " scd stella magos eo ducente, atque illis eum ad>
visii aogetus dicens : < Gioria in excelsis Deo, ct orniitibus mystlcis muneribus aseendii super occa-
in lerra pax hnminibus bonx voUintalis (Luc. ii, sum rutilante iu cordibus eorum splendore Divini-
14). » Gloria, inquit, D.o, pax !i<»niinilius, ui intd- talis ejus taiito m.ijoii et miraiiiliori cl.iritale,
ligatur solus Dous gloriiic.icliis ptr onijiia el iii cm- quanlo viitus lii iiinnnitate non ininuebatur, scd
nibus, qiii p.ic-m largiuir lioiuinibiis bonpe volun- magis perliciebalur, inio ali a;lerno perfecta osteii»
talis. Contriiti i.rgo sint oblata sibi pace, ac I*co dciiaiiir. item quoj temiiicis iaclabitlur ubctibus,
rcliiiquant gloriam, ne, si usjarpanl gloiiam incor.- evat iiii soli ;ctcrno quasi quidam occasus. Attamvii
cossani, perdant paceni conctssam. super occasum hunc ascendit canciitibus ii!i angelis ;
Vos pr.T('ip!ie siiis de caulcla isla coinaiunii.i, Cloria in excelsis Deo ; vel cerle in eo, quod ubeia
quibus aiiiiulahir iste psalmus caniici, quoniam sugeiis fcminca de coelo caMlius ipse implevcrat
cnntores et doclorcs parilprque opeiatorcs jusliliGe ir.fliicntc matris virginea inlegrilate, fuit illi super
ad hoc csiis electl ct coiistiiuti, u( in spirilii et in occiisim nsccitdcre. Item : Venit ad nuptias carnalcs
viriuto tliae scu Joaunis praecursoris viam Doinino niiasi homo. qiiod fnit iili occidere, bcd ascendit
pr.i^parelis, reges aliosque principes malos incrc- „ illic stipcr occasnm faciens de aqua vinum, quo nii-
pando, plebcm perreclam parando, prava in dirccla raculo se ustendens Deum, post humilitateni velut
cl aspcra in vias planas ordlnando. Et quidem nos iii occasu praecedeiitem, manirestavit gloriam velut
cum parvulo David parvuli ad ba-c agenda noii suiii ortu corusco subsequciitem, et suptr occasum
mns idone i vel digi.i : veriimiamen in isto ptatmo ascendentem.
caniici applauilcndo vestrae vlrtuli ex aflectu psnlli- Sic orientalcm splendorem Filil Dei prxcedH sem-
mus, et dicinius vobis praecoiiibus et praeeursoribus per quasi occidentalls buuiiliias ejusdem Filii ho-
Doniiiii : itcr faeile ei, qui ascendit super oecaiuui, niinis. Sicut enim sol non venit ad uitum nisi p:'r
Dominui nomen itti. Praedic.itione vestra facite au- occasum, nequc unquam ascenderet in orionte, nisi
diciitiuni corda de pravis rccta, de asperis plaiia, piius 9C( iimberet in occidente : ita semper mert-
simulque servate in omni puriiale corda vestra, ut tum hiimllitatis prxcedentis janua est gloriae sub-
venieiiti Doiniiio sint parata et grata non solum ad srqucnlis, qula < omiiis, qui se eialtat, hamiliabl-
iiiambubiidum, s^^d etiam inbalillniidum, siciit ipso tur, et qui sehumlliat, exaltabitur (/.uc. xiv, 11). »
dicit : < Quoiiinin iiihabitabo in illis, et inanibu- Igi.'ur, ut dictum esi, glorlam Filii Dci semperpi.-e-
labo, et eio iiloruin Dcus, el ipsi criint niihi popu- cedit humilitas uiiius ejiisdcmaue Filii huniinis,
kus (// C»r. VI, 1C). I Iter itaque facile illi deam- n quod agnosci proniptiim cst fere in omnibus qox
bulaluro in Ecclesia percgrinante in lerris, quan- fecit, vol pcrpeli dienalus est, iii tcrris noslraE sa-
quam super omnia cxaltatus regnct in coelis. Ipse lutis voluntarie iiitentus operailoni. >'atus de fe-
est cnim, qiti asceiidii super oecasum, dum cagiiin inina, ut dictum est, virgiiieis Incinbatur uberibus,
proprii corporis in morte recuperavit gloriosa re- paiinis invOlutus, ab angolis < Gloiia in excelsis
gurrectione alquc admirabili ascensione : vel ascem- Deo I cani-ntibus coUaudatur, et in praescpis an-
dit super oceasitm, quia ir. iiobis vetus vita cadciis guslla posilus in latitudiiie coeli slella fulgente dc-
occidit, iiova eum venlcnlcin suscipit. claralur, ad templiin) lanquam peccator deportatus
Aliler : Sol istc vislbilis post hiomale solsliliiiDi a Simeone lumcn vcrum praedioatur, ct jntcr pec-
tendens ad xslivale quotidlc asceiidit super occasum, catores ad scrvi siii baptisinum vcnieiis vocc Patiis
quia de die in dlem altlor asccndit, quam pridie et Spiritu sancto visibili spccie super illum appa-
occidcrat, cuni progrcssionario cursii ab hiemalibus rente Sanctus sanctorum manifestatur, fraudcs
siguig ad £stlv:ilia proplnqnat. Siniilitcr sol jiistitix pcifei t teiilatoris et mox acocdontes angcli miui-
Christus quasi de altu et u;stivali celsitudinis pa- slrant ei. Famcm paliebatur ut bomo, sed de quin*
terna^ »olstilio, ubi una cum Patre allissimo fuit ei que panibus et duobiis piscibus quinquc millia sa-
: »
:
«C9 COMMENTAniUM IN rSALMOS. — PARS VH. — PSAL. LXVIL ifO

liavit Ht Deiis. Fatigatus i» vi;i peiiil r.quam a nui- A spere agenlibus. De liac vicissituJine slias diciuir
licre Sainariiana, sed mox eidctn oblulil aqiiam vi- ( Posuisti tcnebras, ct facia esi nox, in ipsa pfr-
vani, quam qui biberit, non sitiet iinquain. Fugit transibunt onines besii^. silvae. Caluii leonum ru-
persequeniium lapidcs, ne illi inorJeni, qiiara iion gientes, nt rapiant, ct quner.inl a Dco escam sibi ;
prseorcJinaverat, infcrreiit, et mox Lazaro mortuo ac deinde : < Orlus est sol, et congregati sunt, ct
quairiJuaiio vilani reddidit. Sic scmper tiumiliatus iii cubilibus suis coilocabuntur. Evibit homo M
anle gloriam super occasum ascendil so! jusliiiae Opns suum, et ad operationem Suam nsqiie ad \e-
Christiis, ut eodera modo asceiidfiie discat ciiri- speram (Psal. ciii , 20-23). » Varictas hsec allcr-
slianus. Filii Zebedxi quasi practcrinisso taii uc- naii nou cessabit usque ad ilUim solis ortum diei
casii volebant ascciidere petentcs, mediaiite malre, oclava; claiescentis universali rcsiirrcclione, in qua
ut unus ad dexterani, el alter ad sinistram sederet fiilgcbunt justi tanqunm sol, iii qun erit lux lunae
in ri^Kiio Cliristi ; sod ipse revocavii eos ad nrdi- siciit !ux solis, quando reformaiiitur corpiis hunii-
neifi doccns, anle gluriam talis asccnsionis Ijiben- lilalis nostrK configuratum corpori clariiatis Christi.
dum oaiicem passiimls (Malth. xi, 21). Amodo jam dicit Spiritus, ui requiescant a iaborl-
Ad uitimum, ne arguamur tanquam Pharissei et bus nocturnis. Nox cnim ultra non erii neque cia-
Sadducaei signuiii de coelo quKreiiles, et laraen si- mor neque liicius neque dolor, quia prima abieruot,
gna lemporum dijudicare nolentes piosequamur qiiando sancti pro Doroino suo laboraverunt, et in
ordiiiera solis justiti» ruliio descensu ad otcBium occasu ejus passiOni complantali sunt, communi -
lcndenlis, el poSlca super oecasum ascsndentis. An rantcs morienli, ut eidem complaniareiUur orienii
non rutilus fuit ille'descensiis ejus ad niorlis oc- et rosurgeiiti, atque in coelos ascendenti. Undc
caeam, quem ccletjrat Etclcsia in die Patmarum quia non est alia via, qua veniatur ad ipsam, vel
Kolcmniler commeinorando ipsiiis adventum ad lo~ qua veniat ipse ad nos nisi humililas et obedienlia,
cum prxscila? passionis cl mnrtis jam uinc imraii in occasu et morle ipsius prsostensa, vos, qui do-
ncnlis? Multo vero amplius a.scendendo sitper occa- cendi habetis officium, iier facia ci, ijui ascendii
tum, tunc sol iste lesplenduit, cum tertia die vaide luper occasiim prseparando eorda Vestra el aiiorum
ruane orto jam soie depuisa est nox tristilia", aique sd imitundum ipsius occasum per liumilitatis et
illuxit iila dies ia;tilix, de qiia canitnr : < flaec est obedienii* mcriium soiis occasui assimiiatum. Qui*
dies, quam fecit Dominus, et Iselemur in ea (Psal. sicui so! post occasum venit ad ortum, sic rmiiisj
cxvii, 2i). > De hoc ©jus uccasu, et ascensu beatus <!"' se huiniliat exaitahitiir, ei qai ex Charilate obc-i
Gregorius papa in homilia (13) dispulans dicit • r *iit maiidatis, ipse in semetipso pierscntici grossuS
Super occasum Dominus ancendit, i quia unde ia ^^ ^ venientis iiiius Uomiiii, qui ascendii super oc-
passioiie occubuit , inde majoreiosuam gioriani easum. « Si quis, i inquit, t diiigit me, sermonert
resurgeiido manifestavil. Super occasum videiicet meura servabit, el Patermeus diliget cum el ad
hscendii, quia morlem, quam pertulit, rcsurgendo cum veniemus, el mansionem apud eum faciemus
caicavil. Ait ergo : £i, qui atcendit super occasum, (Joan. siv, 23). > Ac ne forte ambiguuDi sit ti!-!,
iter (acile, id est resurgenti Domino in veslris cor- quod ab iilo liaec possunt ficri, dico iibi : Domir.us
dibu.i pcr fidem praibeie viaiii. Ei ulique qui ascen- nomen est illi. Sunt qui dicaiitur Domini mulli sive
dii siiper occasum, iler facimus, cuni ejus gioriara in coeio Sivc in terra, sed iraproprie, quia iiec in
fideiibus menlibus prxdicamus, ul eas et ipse post serneiip.sis, nec a scraetipsis consistit eis potestas
Veniensper anioiis sui piegsenliani illusticl. > Hiiic dominandi. llnde in C(bIo dominationes ipsum ad-
Joanni per Spiritum dicitur i « Praeibis ante la- orant, a quo dominandi potestatem habent, et iii
ciem Dumini parare vias ejus [Luc. i, 76). » Quis- terra exceisus dominatur in regno honiinum, cui
quis etenim praedicando a sordibus vitiorum au- volucrit, dans illud, et quaiido voiuerit, aufert spi-^
dientium corda nlundat, venienti sapientix viaul D riiiim printipuni. Sed ipse, qui ascendit super ocen-
praeparal. ium, qiii piopter nos homines, et propier nostrtfm

Notaudum sane quia Iranscenso scmci mortis salutem in forma servi bumiliatus est usque aJ
occatu sol justitiae Christus ultcrius tali occasu non mOilis octasum, jam Iranscendil omae servile mi-
occidet; quia ultra non moritur, ei mors illi non liisteriiim. £t sicut lunc a domino suo exinauivil
domifiabitur, sed tamen in corporc suo, quod est seinetipsura, cura in forraa et ofricio scrvi diceret
Ecclesia, perseverat vicissilildo illa, in qua idem « Fiiius bominis non venit ministrari, sed mini-
sol cognoscit occasam suum et orium, nunc tene- siiare, et dare aniinam suam rcdemplionem pro
bris tentationum et errorum .seu persccutionum con- multis (Matth, xx, 28), > ita nunc ex quo ascendit
tra Ecclesiam vel eCclesiasticam personam invale- snpcr occasum, resurgens a mortuis in DeO abscon-
scenlibus, nunc eisdem sedatis aut mitigatis in dita servili forraa, Dominum se ostendit in coeio et
lougiludioe dierum fidelibus gaudenlibus et proiii torra. Uude et dicit : i Data est mihi omnis po-
<13) Homil. 17, in Evang.

Fatrol. GXCfV;
471 GL.R1I0II1 PR/P.POSiTI RriCIIERSPERa. m
lestas in coelo cl iii lerra (Afal//i. xxviii, 18). » Vcre A cerp (Jonn vni, 4i). i Isle paler de concupisfcnii.i
ila((ilQ Ac piDp; io Domiiiui nomen csl i7/i, qui iioii iiiiiiidana quasi de matre sibi consenlanra gignit (1-
snliim iii Diviiiiialo sua acniper liabuil et liabei lios et lilias ciipicntes facere desideria lalis patris
<iiin P;ilre omnipoiente ao Spiiiiii sancto individuaui et talis nialris. Oe iiumero taliiim Golligitur Eccle-
poii^Llatoni per o-' iiia el siiper omnia liomiiiandi, sia catiiuiica. eui dicitiir : f Audi, Clia, e( vide, c-l
scd «aindeni poicsiuicin cdiitcsiaiui* dalam sux liiiiii! liiia aiiiiiii iinni, ct obliviscere populum liiuni,
nianitaii. Nempc quod dicil sihi daiaui poteslateni cl donnim pairis lui, el coucupiscet rex dccorem
oniKem in caîo ct in toria, non potesl coiigiuc ad tmiMi [Psal. xi-iv, 11-12). » Qui hanc vocem libenter
f»iv:nilatem cjus icferri, qme iiaiK p(jt:'stalein semei obedii nier audiunt, patre raalo sibi mortuo et
pcr lialiuil, sed ail liumaiiil.iiem re^-! tur aptissime, matie ciiiiciipisccniia illis exsfincta orpliani fluQt,
quaj liaiii; e.\ tempore aicepil. Liiide pcr oronia etnii'liorem paireni Inveniunt. qui verc acjure di-
vere ac proprie Uoir.iims nomen illi, q»i lioe iiomeu ciiur pater orphanonmi el judex viduarum, quia pa-
super oniiie nomeii omniiim di.-miuoniin scmper in ternaheiiignitate fovetaniraas malo patrc desiitflias.
Divinitate liahiiit, cl idem iiumen donaiite Palie in Qiias etiam protegii quasi viduas, utpote qtiibiis cr-
sua Iiuiiiaiiilatc aicepit. Qiiia eniin liuniiliavii se roi' niaiilus, imo adulter, mortuus esi illo judicante.
ipsuiii factus obt-dieiis Patii usque ad moitciii, mor- B qui dicil Samantanse < Bene di.visli, quia non ha- :
tem aulem cruci» : « Propter t lioc illum « Ocus beo virum quinque enira viros liabuisti, et nunc :
exaltavif, ct donavit illi iioiricii, quod » iion esl re- queni liabes , non est tuus vir {Joan. iv, 17-18). .
«•eiiseiiduiii iiitra noiiiiiKi domiiionim nuilionim, Siiiiililei- quspquc (idelisaiiima quinque viros habuil,
sed I qiiod est supcr oinne iiomeii (P/»/i/ip. n, 9) > qiiaiidiu siib rcgiiiiinc quinquc sensuiim dirigi po-
iit qnam piopiie secundiim suam Diviiiiialem di- tuit ac dcbuit, ia puerili videlicct aetate. At ubi ad
ciiui- et eal cmnium Oominus, ita niliilomiiius in aiinos discrciioiiis venlum est, nisi vero sponso
sua liiimanitale codem iwmiiie siiper omiic iiomcii Jesu Cliristo nnLat, magis autcm si aduUerinus er-
glorilicatus omniuiu Dominus dicatur ct habeatur, ror cuin eo cubat, Sainaritanx vcrbis uli potest ita
niLilquedominationiejus resistere valeat, sed pnlius diccndo < Domine, non habeo viram. > El Domi-
:
iu • iicmiiie ipsius omne genu ncclatur, cadtslium, niiscomprobans liujusmodiveritalis et peecaii con-
lerresliium cl infcinoium, ci omiiis lingua confi- fess.onem respondere poierit illi « Benc dixisti, :
leatur, qiiia Domiiius Josus Christus in gloria esl

quia nou babeo virum : quinque enim viros Iiabui-
Dci Patris (P/.i/i;?. .x, 11). > Erjio Dvminui r.onien
sti, ct nunc quem babes, non cst laus vir, boc vere
itti. dixisti. > Placet enim lalis coiifess'0 illi patri or-
Ei (luia talis ac tantus est iste Doininiis, iit ei C pbanorum et judici ac defensori talium viduarum,
scrvire sit legnare, vos, qui ei servitis i(ci (nciendo qu:e eonfilcntur errorem prseleriiuin, ut illa Saraa-
ei, si forte iii servilio tribulalioiicm ei dolorcm in- riiana, qua; a Domino redarguta, quod is, quem post
veiierisis , uolite contristari , iiolite ddicerc ; scd quinque viros lial uerat, non csset cjus vir : « Do-
potius omne gaudium existiniaiitcs, .cum in lcnla- mine, > inquil, t ut video, propbela es lu {Joan. l,
lioiics \arias incidcritis , in siivilio taiiti //oim»! qiiod erat arguenti acquiescere, alque «e vi-
21), 1
ecsulLate in coiispectu ejus. Exsultaie, noii iii con- diiain non uxoreni, peccatriccm non legitimam rc-
fpeclu hominum, qui saepe falUinlur, dum seivos cognoscere, juxla verbum talis prophctiae, qua dicta
iJius Domiiii aspiciunt qiiasi trisles, ct nesciunl quae fecerat. Reliquii erge liijdriam suam,
erant ci,
semper eos csse gaudenles, et idco«jsid/aIc i« coii- et facta est aposlola su* civitaiis, annuniiando suis
ipctiu ijiis potiiis, qui falli non potest, quam in concivibus Jesum vidiia illa quinque viris desiituta,
coiispectu liomiiiuin, spe gaudoiilcs intus, ubi Deiis ei dc illo, quem non lcîiime liabuii, redargiita. Sl-
videi III tribulatione palieutes, ut vidcntes liomincs milos illi fiuiit, qui post regimen quinque sensuiim
glcirillcciil Paliem veslrum, qiii in cadis est. i Qiii siio lenipore, iit diclum esl, legitimiim, perverso in-
aatem eoniurbat vos poitabi! judiciiim quicunque tellecliii lanquam adultero sociati, et inde per do
esl ille (ta/. v, 10), » sicul Achan ille tiirbaliis c>i,

-
rtrinam veriiatis rcdarguti
..- : i.. —
humiliter
:i:...- :-
acquiescnnt
qui lurbaveral Israel piaesumcnsiiiterdicla sub aiia- aigucnli vcritaii, alqite alios, pront possunl, in id
ibemale civitale Jericlio ru.-nto. Dixerat eniui Jo- ipsum trahuiil, ut et ipsi veritatem audiant, suuin-
uuc ad illuin : i Quia turl asti nos, eiturbet te Oo- que Salvatorem agnoscani «t ejus proiectioncm
iniiius ia dic liac (Jvi. vii, '2!')). > Qua sententia dala t.inquam \idux deposcaiit.Qui aiilcm coniurbant hti-
lapidalus est ille a populo. Ita nimiruni tuibahun- jusniodi viduas Deum proteclorem et judicem hj-
lor, qui »os conliirbanl millt.iuteb iii exercit:i veri hentcs, et ipsi utiqtie lurbabuntur a (acit cjut pairi*
Jesu cipiij^naiiiis bunc mundiim toiiim in nialigiio oiphap.oruin el judicis liduarum. Tarbabunlur vel
ft sub nnallicinatc posiluin. Turbat/unlur, inqnain, nuiic ad pir.iitentia:n. vil po^tliac ad damiiatinnem
a 'scic eiiis. Cu>us ejus ? Uiidc luibiibmiur ? a fcc>i siilici l ejus, id csl, a ma-
Vlh». 6. Padis orphanorum et judieia viduarum. uifisla noiitia ejus, i\\ix pw faciera noiaior, quia in
mortuus iiiundus el diabo- facic iiolilia et agiiitio cst ciijnsqMe pei son;r. • Co-
Oi pliani suiil, quibus csl
iiis paicr iiiipiorum qualihus ditiiur : t Vos e\ pa- gnnsoeUir aniem Dominns jndiria fariciis (Psai. m,
ITi. vel nunc diicernendo snos a non suis di^sii-
ire diabolu estis, cl dcsidciia palvis vestii vultis l'a- 1
t^5 COMMEISTARIOI IN PSALMOS - PARS Vn. - PSAL. LXVU. »7i
iiiiU vila, vcl poitliac ilissimili sonteiiiia. Et ex isia A d>'m \oIufil, seil non possunt. Qui vero f;raspfii/
cogmiioi!'_ iii rii ubittttit) tiv.iidm adsdi etneiidationein positi in profundo, coiitemnunt. Multo uiagis autem
per \cstiam docti inani, qui facii:s iter ei, qui (isccu- (•ul fetenl in pravae consuetudinis proiuiido sepiil-
dit super oecaium. cro, iion solum conleniiiuiit, sed nec atteiidiiist
friiotu labaiis vestii exsutiate in s:iluiem suam. llujusinodi mnetof et morluos vo-
Siiper noc boiio
eoiispfclu ejns, ((uia non soliim ilo pixtlii.t!S orfh.a- canti giali* atquiesecntcs educit Salvaior a perdi-
tione aJ salulem. El lioc lacit i» fortitudmc sua,
jiij et vxduis, veruni eliam de malis ad pounitenliain
qua ijise ;iltin;ît a Ciie iisijue ad finein forliler et
turbalis a;<lilicalur domus uuiui tifjtiSy \n qua Dco
locus est rc<juietionis, el iti boc loco suiicto sxto disponil omiiia suaviter. Vel in forlilutline, qua illos
VtRs. 7. Dcus liabilal, et luhabiiare facit iion post multiplicalas iiifirmitates confortal od bonum
quoscunqiie, sed unaiiimes, umus moris (iisciplinam opus, utjam adversus peccalum usque ad saiigui-
Ulieiiler scr\aiites. Nequc enini oinneii, qui sunt t;i nein certanlos forlilcr iii se adimpkuiin comprolient
dvvip, in qua inler vasa bonoris, eliain vasa coiitu- illud Apostoli dictiim : < Ubi abuiidavit iniquitas,
melicK leperiunlur, sunt vol dici veraciler possuut superabundavit gralia {Rom. v, 20). » Quidani sic
locus Dei Suiicliis, sed soluni uiianiines, uiium scn- educli de sepulcris usque adeo convaluerunt de in-
ut casira
lienies, id ipsum sapientes, id ipsum diceutos, et m flrmitaie, fortesque facti snnt in bello,
cadem peroiancnles regula, quae ad unuin dirigit, evcrlerent exterorum prxliando in castrorum acio
quod esl ii<^ccssariuni. Ipsi sunl locus sanclut ejus, ordinata, qua: est Ecclcsia Dci el de talibus adau-
ei loniplum nomini cjus dedicaiuin ct sanciificatura, cta.
non su% virtulis aut pieiaiis roeiitiî, sed ipsius gia- Diapsatma hic interponitnr, quo a dictis diccnda
tia gratuila, qni cducil vinctos in forliludiiie, iimili- distinguuntur : satis congrtie, quia hucusque bievi-
ler eos, qui cxasperant, qui liubilaut in sepulcliris. ter letigit Psalmisla, qux deinceps latius cxplicalii •
Nempe talcs eiaul ex islis nuilti, qui nunc a vincu- rus est ita incipiens :
'is peccatoruni sohiii , el dc sepulcris scelcruin VtKS. 8. Deus cum egredieris in conspectu populi
suoruin educti doiiuts Dd, el sancius tocus ejus el- tiii, cuin perlransires in dcserln.
fecii sunt. Unde nequeadliuc despcranda est eoruai Vehs. 9. Trrra mola est, eleniin cceti distillavcrvnt
sahis, qui simitiier lincli sunt cl luortui ac sepulii, a facic Dei Sinai. Ycrbis istis ila commeinnratt.r
qiumiani iiijiis i)) loco saucto suo maneiis necua- historia praeterita, ui siinul annuiiiietur gratia fu-
quam dcsinciis operari opus suuni, ipse usque ad tuia hoc modo : Verc tu, Deus, educes vincios in
suae domus omniinodain consummatioiiein, quam fortiludine, quod ita futuium probant exempia pri-
C
ipse verus Salomon sibi sedilicat, lapides vivos de ora. Nam cum egredercris in cxilu Isracl de Êgy-
mortuis crcal, quos in se angulari lapide uniat al- pto, finctos tuos ediicens a vinculis Pharaonis,ta
que unaniuies faciat. Proptcrea non dico c.ô David praicedente populuni tuura in colunina iiubis per
prxtcrili teniporis verbis : qni eduxit, sed prcsen- dicm et ignis per iioctein, piae roagnitudine foriiiu-
tialiler ; qui educit vinctos. Denique incessaiitur edu- dinis tuse lerra mota cst, qiioniam et ./Egyplii ter-
ci: vincios ,quoiidie solvii compedilos , vciiialibus rcni .Tgnoscentes in tantis mirabilibus funitudiuein
scilicei peccalis irretitos, propler quae quoiidie iii- tuam lurbati sunt, et moti sitnt, ila ul imniinenlibus
g.'ucnliaetquotidicquoque dctlenda, quotidieoecesse undiqiie sibi fluclibus Rubri maris dicerent : < Fii-
babemus dicere . i Oimitte iiobis debila nostra, giainus Israelem Dominus enim pugnat pro
, eij
sicui et uos dimiltimus debitoribus nostris {Matili. contra nos (Exod. xiv, 'iti). » Et Iioc miraculum tuae
VI, 12). » ^feque vero baec dicentes frustramur, si foniliidinis audientes principes Pliilistliiim < con-
iiobeK corde dimitlimus.Verax csl enim, qui dixit : turbati sunt, » itemque < principes Edom, ct robu-
< Dimittiie, et dimiltemiui {Luc. vi , 37). i Qui stos Moab obliniiit tremor : obriguerunt oiiines ba-
ctiam sub boc pacto dimiitentes debitoribus suis bilatores Chanaau, > quando irruit « su|i.:r eos for-
educU v'n<;tos dimitlendo illis debita venialia,quatia D mido el pavor in niagnitudine bracliii lui {Exo.l.
obrepere solent per ignorauiiara seu fiagilitatem XXV, lS-16), > audientibus tunc ipsis, quod tu, Dcus,
coiitra boiii propositi piam volunlatem. egredereris in conspectu populi tui cducciis illuni ia
Siiuililer eliam eos, qui exasperant, educi!, quo- nianu potenti cl brachio excelso. Cuoi ergo iit tanta
niam voluntarie quoque peccaniibas et ipsius ir.im fnrlitudine, tu Deus, non sulum egredereris c\ ^gy-
cuiUia se irriianiibus, ipsiusque lenitaicm, quan- p!ii, sed etiam pertransires in tieserto, annisquadra-
luni in se cst, esasperanlibus non negal indulgen- ginta proxiinus generationi illi, quam sic eduxi',ti,
liam, si tamen inveneril ipsos paralos ad paenitea» revera mota est terra, et-concussa suiii genlium cor
tiam. Ex lalium numero quidam sepulti coiisuctu- da lerrena propter mirabilia lua inibi ostensa. ElC'
dlne peccaiidi ecce jam fctent ad similiiudinem nim cceli distittaverunt a facie Dei Sinni, u facieDn
Lazari quatriduaui. Ltiarn tales, qui sic liubitaut in Israel, sive ut alia translatio haliet : Mons Siia a
sepuichrii, Dominus pida vocans foras ad confes- farie Dei, subaudis : fumavii ascendcntj in illuni
EiOiteni pccftait ûscitat aJ vitan;, llentibus ct oran- Moysc ac desceudeiile «uper illum Doniino. Ci£'i di-
lilniE ô illis iii sancl!» Ecclesia coiilemplativis et mtlaverunt ,
quia de coelis Dcmiiio loqui-nte .nd
aclivis (jua-,i Martlia ct Maria. Yincli ambulare qui- Moyscr. verba rnandaioruio et ludicioiiini vciuli
::
175 GERHOHI PR.€POSm RKICHERSPERG. 176

i|ua'ilain roris aul pluvix slilli(>idia desceinlcriuit. A f-hrislus in Proplieia li)quensconqueriliir qiiasi prae-
Vcl C(eli dixlillaverunl, quaiuio pluil illis maiiiia de tcrita, qu.* de iilo, cum bsc scribeicnlur, erant fu-
C(£io a facie Dei Siiiai, i]uia in mGnte Siiia data est lura, ila cum hic diclum riiil a propbeta : Terra
lex. liiterpreliitur eniii: Sina leniaiio, qiicd illic da- moln esl, etenim caeli disliltaveruiil: el iiifiimala esl,
Ub lcgi saiis coiigruit, qua: ad tentationeiu popuio lu vero perfecisli eam et catera iu Luoc moduin,
antiquo data fuil juxta verbum Pomini dicentis : verbis quasi praeteritse historiae coniexilur de fuiuris
i Ut tentem euin, utrum ainbulet in lege mea, an eiiiintiatio prophciiae.
non {Exod. xvi, i). > \el qoia ubi venil niandatoni,
Dicamus ergo: Deus, qu! edttcis vinctos, et simi-
revixit peccalum crebrescenlibus inde magis tenta-
liler eos, qui exaspeiant, qui habiiant in sepukrit,
tionibus, qiiod populus ille duras cervicis nitebalur
hoc opus tusE virlulis lUDC maximc operaris, eum
tiemper in veiilum, quomodo primusboino plus ap-
Cfiredieris in conspeclu poputi lui. Qiiasi enini tonc
petivit ligiium scientiae sibi veiilum, quam omne li-
inius in deserio i:iJu!sli, cuni iieduin egrcssiis es iii
gnum paradibi eoncessum sibi. Cuelis igitur ita di-
salutem popud lui. Egiessus veio a Patre purrays-
stillantibus
lerium sanctae incarnationig tua; operatus es 8aiu-
Vers. lOci li. Pluviam roluntariam segregobis
r, ji • •• i, lem in medio terrx tn roiisperiupouui)
r r >/» ttit uc Abia'
de ^.uia
,
tunc ad liilcram
, .,
: Et jeurcnafcii i,-
adhucm spintu
,
liee- B , .
..
bseiirpe geiiui, clPatri tuo indedilecli piopier te

teditati tua\ id esl populo, quera elegisti, in hn:redi-
ua.scituruiii; el egrtssurum de lirga Jetse. Populus
tatem tibi. Pluviam dico votuntariam, id est graliii-
ille tuus peeuliaris in conspeetu suo te babuil in spe
lani, hanediiaii luoi segregasli, quianon fecisli lali-
tcronini nalioni, et judicia tua noii inunifestasli

nasciturum de se. Postquam vero egressa$ «
realiter per iiiearnatiofiis nianifestationem in con-
uili super lerram gcnti, sicul illi, tiicc hcEreditali,
spectu £uo te habuit. Ipsi enim quibus pro-
quain propter hoc ipsum bealificaiuus diuendo ,
inissus cl missus fuisti, tansideraveruni el con-

I BealJ geus, cujus Dominus Deiis ejns, populus,
spcierunt tc, probsverunt et vMerunt opera tua,
quem elegit io baeredilalem sibi (Pja/. xxxii, 12).»
Verumlamcn quia nonerai dala lex, qoa; possel vi-

qualia nemo aliua fecit, quse non vidissent, pec-
si
catuin non baberent; nunc aiitem ct viderunt

vificare, quia iiibil ad peifecium adduxerat, imo in-
et oderunt et te et Palrein luum. Propierea re-
iirniabatur per carnem faeia imporlabilis per cania-
quarum
licta illis domo sua deserla, quse a tefuil prius
les casremonias, i jugum neque nos neque
inhabitata, pertransisli ad aliud desertuiu e\ tune .1
patres nosiii, i ait Petrus, « porlare poiuimus (Aci.
XV, 10),
te inbabitandum juxta illud propbeiicum : i Laplabilnr
I et ipsa hoereditas, gens videliccl culiiii
C deseria ei invia, et exsultabit solitudo et florebil
luo bicredilaria infirmaia esi in pluribus iiidiscipli-
quasi lilium. Germinans germinabit, el exsuliabil
oat s, quoruin corpora in deserto prostrala sunl.
Lttabiindaet laudaos (isa. xsxv, l.^l.Quare 1 1 fuiV
Tu vero perfecisli cum in paucis rtiscipliiiatis, vcrbi
gtorii! Libani data est ci. Libaniis ex uno latere ler-
gratia in Josue.ei Caleb, caiterisque inlroduclis in
ininus Judaeae. sigiiifical Ju laiciim populum, cujus
Terram pi'omissioRis,io qua velut animalia tua iHi
Rloria lianslala esi ad gentilitaieni piius descrlam
habitabanl, qui iegis jugum qualitercunque porlare
conati sunt.
et inviam, quando ipsis icpelleiiiibus verDum Dei,
quibus eral promissum ei inissura, transierunl apo-
Eccc in bis verbis litterae filtcralem seiisura quse-
sloli ad gcnles, diccnie Paulo aposiolo i Vobis
sivimus, etinvenimus, proutjuvante Deu poiuinius. :
oportebat primura loqui verbum Dei, sed quoniani

Verum quia de illa gente per praevaricationem legls
repulislis illud, el indignos vos judica'blis «ternae
inflrmata minus coogrue dici potest: Tu veroper-
vitae, ecce converlimur ad gcntes {Act. xiii, 4(5). >
fecisti eam, quoniam percussa potius quam perfecta
Tunc t«rra nielo «« bominibiis terrenis coraniolis
e»t illa generatio prava el perversa usque adeo, ut
parlim ad obsequciiduni aposiobs, pariim ad peisc-
etiain propter murmurationes ejus amaricati Moyses
quendum eos eorumqiie requaces. Nec mirum, quod
et Aaron leniporali iriorte fueiint percussi atque ab
D ila varie niota «»< lerra. Etenim cceti, aposloli scili-
inlroilu Terrae promissionis proliibili : melius et
cet non uniformiter in una Ungua sliliaverunt, sed
conipetentiiis omnia ista spirilalilcr dissiTuntur et
varie variis linguis loquenics inagnaba Dei disn7/a-
intelliguntur, quod etiam verba iiinuunt futuri tem-
verunl aliis annunii.-indo iram, aliis vero clfmen-
poris de fnluro magis inystcrio prophctaiitia quam
liain, pioot sese babuil varieias audienlium. Sic
de pra;terito bistoriam narrantia , cum dioitur
coeli enarrajntes gloriam Dei disiiltacerunt, non a
Dcus, cum egredieris coram poputo tuo, cum pcilraiii-
semelipsis lamen , sed a facii Dei per illos loquen-
ieris in diScrto ptuviam voluntariam segregabis, Ueus,
tis, et ipsos iiibabitariis.
hmrediiati iuw. QuoJ vero etiam interseruntor
verba pra.'terili temporis, iion est insolitumpropbe- Alia translatio habet : Mons Sina a facie Dei, suh-
fjs, qui mulloti«:s pr:«nuiilianl fuiura qiiasi narrando audis: fumavit, sive dislillavit. Mons idem est,
praelerita, ut illic : i Fodeiunt maiius nicas, et pt^des quod >ec raovcat piuraliier dittuni fa;/i ei
cuili.
itieos, dinumeraveruul oinnia ossa mea. Diviserunl siiigulaiilermonsin ejusdem rei significalione, quo-
sibi vestimenta mea: etsuper vesiem meam inisc- cum
iiiain sic alibi, plaraliler dicium fuerit : t Cu;li
rniitsortem {Psal. xxi, 18,19). » Sicut ergo ibi Ciiarrant gloriam Dei (Psal. witi, i), > singulariter
in COMMEiNTARIUM IN PSALMOS. — !'ARS VII. ~ PSAL. LXVU. 178
Mcm rppetitiir iiomine firmamenii, quod Inlelligitur A £( inf.rmaia csi ipsa hmrediiai, k\ est agnovii ex ae
vel iiniim c(E/uin piopter imani fidem, vel plurcs nihil boni posse. Tu nero jierfechii eam. Nam < Tir-
orH propter divisiones graiiarum. Isti cxii disiilla- tus in intirmitate pcvriciiur (/ Cor. \i\, 9), > qnando
verunt non ex propria virtule, sed a facie Dei Sinai, quis in se dcflciens iii Dei viitule prolicit, alque ;n
qui vidclicet lesem dedit in monte Sina, et a faeie se responsum mortis habens in Deo convalcscit, qui
eamJem legem adimpleie venit per susciiai moituos et viviiicat se sequ* humiliantes
Dei Israet, ((ni
bei.ediclionem. qua beiiedicil vcrum /srae/ comniu- exaltat
lars noraen Jacob iu hrael. Ipse cnim, qui dedit Aliier : Haredilas lua, Dcus, infnmalu esl abiin-
legem montc Sina (quod interpretaiur tentatio)

in dante pcccaio : (u vero perfecisti eam, quoniam < ubi
quae inter tentaiiones, quas exciut, non liberei sed ;

abuiidavit iniquitas ct deiictum, superabuiidavit gra-
quasi picilagogus terreat, etiam dabit lienedictioiiem, tia (Rom. V, 20). i Hwrediias tua i!ifi.rmaia esl,
qu£ liberando nomcn Jacob iii tentaiione liictanlis quia lcge ostendenle, non autem sanante vulncra
iii nomeii Israei commutct, ut hujusmodi luctator eorum, qui sub ipsa erant, « nniliiplicaiaisunt iiifir-
iiequaqusm ultra vocctur Jacoh, sed Israd sil no- mitatcs eorum (Psa/. xv, 4), > id est multae appa-
inen ejus, cuiti attaciu angelico seu diviiio eniarce- ruerunt iniirniitales eor-.im. Tu vero perfecisfi eani
scerel nervus fetnoi is dala dt; siirsum viriule casti- B vel logem vel haerediiatem, quia non venisti solvere
laiis, quae dari non potuit plene per iegem ieula- iegcni, sed adimplere ac perficcre, ip:>osque regni
liones aiigftiilcm, datur autem per gratiai divinse tui ac promissionum taarum haercdes ita ronforlare,
pluviam voluntariam tcntaliones exslinguenlem. ut post multiplicatas infirmitaies accelcrarent sub
Hanc plnvimn mons Sina siillavil, qua: et lex gra- gratia pcrficere opiis proprix saiutis, quod s ub lege
tiam prjeliguravii, et apostolus Paulus cjusdem le- perUci non valebat, qiise nihil ad perfectum adduxit.
gis alumnus ipsam gratiam, quae in eo vacua .non Recte ilaque dicitur tibi Dcus, quoniam et lex el
fuit, geutibus praiaicavit, Vei etiam c.Tteri apostoli hsereditas tua i)'(irmata est, tu vero perfecisti eam, et
simtliter legis aliimni tanquam cmli enariantes glo- pcrficies usque ad plenam consummaiioncm segre-
riam Dei super itrrani distitlaverunt, id cst caule ac gando ei pluviam voluntariam, scilicet novx legis
distincte praedicaverunt. Non enim omn bus omiiia graluitam de qua dicitur : « Yoluiitarie genuit nos
dixerunt; sed aiiler infirmis, aliter fortibus, aliter verbo veritalis, Bt simus iiiitium aliquod creaturaj
scnibus, aliter juvenibus, aliter saiiis, aliter aegris ejus {Jac. I, 8). » Voluntarie gcnuit iios Deus Paler
loqiiendo secundum varia hominum geiiera mulii- verbo veritatis assumendo nos in adoDtionein filia-
formiter distiilumunl non parvo slillicidio, sed i!a _ tionis, fit viro, Deus Fiii, perfecisti, et perficis nos
copiose, ut illis distillanlibus p/aria Seret univer- emittendo quasi pluviam voluntariam Spirilum
salis, non iii Jiid:ea taiilum, sed in universa terra. luum, qui ubi vullspirat, qiiique gratiara suam di-
Et pluvia quideni fuit uiiiversalis, qua pluit Deus videiis siiiguHs prout vult, voiuntarium pluviam do-
siiper justos et iniuslos, verunusmen setireyabis eani norum suoruin segregat htereditali tuoe, alios fa-
diversos effectus iiide operando, cum terra universa ciendo prophetas, alios apostolos, alios evange-
esiude compluta in aliis dat friictum suum, in aliis listas, alios pastores et doctores, quibiis gregem
autem pennanet slerilis, sed quod pejus est, non tuum pascentibus animalia Itia habtlnbrtnt in eadcin
soluni non facit frucium nalivitatls jiixta seminis hcereditate tua, quse da se nihil booi posse recogiio-
9 it pluviae nobilitatcm, sed quanqiiam diligenter ex- scens, et in semetipsa respousum monis liabens
Cilta, spiiias lamen ac tribulos gcrminat. Proptcr infirmata esl: tu vero perfecisii eam, faciens eam
quod dico de hac lcrra tiia, de hac haireditaie lua, ccnvalesccre deipsa infirniilaie, in qua virius pro-
quod infirmata cst, quantuin ad illos, qui frucium ficit, non delicit; nara virtus meiitis iii infirmitate
bonum non fecerunl, lu vero pcvfLTisii eam^qvanum carnis perficitiir, et virtus gratiaj in infirmiiaie legis
ad illos, qui corde bono et optimo vcrbuin Dci reti- qusedtur ct acquiritur.
neutes fructum afferent in patientia. Infirmaia est Q Aliter : Htereditus gens lua, qiiam clegisti in hae-
hmredilas tua, in terra pelrosa, spinosa et concul- rediiatera iibi, infirmata esl, quoniam exlerior bo-
cata, tu vero pcrfecisti eam in terra bona fructum mo ejus corrumpitur : tu vero perfecisii eam, quo-
afTerenle vel triccsimum vel sexagcsimum vel cen- niam te operanle interior bomo renovatur de die iii
tesimum. Tricesimum in conjugatis disciplinate vi- diew. Quando enim infinnor, > ait Apostolus,
<
ventibus, sexagesiraum in continenlibus post conju- I tunc fortior sum el polens '// Cor. sii, 10). » Ila
gium seu forn'cationem casie vivenlibus, centesi- iiimirum in hmrtdiiaie tua forlitudo mentis virtus.
mum in virginibiis torum in delicto nescientibus, est, inlirmitas autem carnis custodia virtuiis. He-
et ideo in respectione aniraarum sanctarum fructum braica veritas habet : Deus, cum egredereris atile
centesiraum habentibus. Aliter: Frucium tricesi- popuium, el ambulares per deserlum terra commota.
mum cognoscimus in fide Trinitatis, sexagesimum in esl, el cali ttiliaverunt a fitcie Dei hrael. Plitviam-
perfectione opeiationis, ccntesiinuin in puriiaiecon- roluntariam elevasti Deus, heBredilatem tuam labo-
tcmplaiionis. His nimirum fructibus inier se distin- rantcm tu conforlasti. Sequitur :
ctis ci ab inviceni scgregatis comprobatur, quod tu Ammalia tua habitabunt in ea. Tu pluviam giatiai
IJcus, ptuviam voluniariain legrcgabis hwreditati tnw. segregas hapreditati iuae, et in ea lia:redilatc vei
''9
giatia habitabunt anhnalin tna, de quibus in iinum

GERIIOHI PH.CPOSITl REICHFHSPFRG m
A ccpit Domiiius Moysi iE.nit. xxsix, 1'.. > Hunc i;'o-
cooadunatis cousistit ipâ hseredilas tiia. Sic de rem loquemii s?cu!us tsl .\p(isiolus, ubi de boc ipso
niultii cof lesiasticis personis liabitaniibus in Ec- dilecto loqiiens dicit : i Qui piaEdeslinaius est Fi-
clesia consistit ipsa Ecclesia sic de Sponsis ob- Dei in virlutc
: iitis secunduin Spiritiiiu saiictifica-
\iam Sponso ct Spons:B obviantiijus ipsa consistit tionis ex resurrrcnonc nioiliioruni Jesu C.hrisli
Sponsa. Ergo aiiimalia iua mansuet;i jugo discipli- {Itom. 1, i). » fio eo naiiiqiic ul dicer< moilumum
t
n.-e assueia, niitcs videlicet alque humiles tui spiiidi suornm dixit : Jesu Chrisli. Siniiliter et hic pro co,
p;iiiperes liabiiabunt in liaereditale tua, ita ul sint iii diceret : Oominus Jesus rex viriulum suarum,
ipsi Invreditas tua. di''itiir virlutum dili-cli. dUecti. Eteiiim ipse est,
Aliler : Animalia lua habilabnnl in ea, gratia fui Paler loquiiur : i llic esi Filius meus dileclus,
vlimx voluntavia^, quam segregasii huire.iiiati tucr, in quo milii complacui [Matth. iii, ilj. > Bis vero
quibusel dicis : < Manele in dilectione mea (Joan. di/«ci«s nominaiur sicut et in Cantiris caiuicorum
XT, 9), > Unquani si dioas : lubitate in giaiia nica, bispu/c/iersigiiiricatur a sponsa dicentc illi : « Ecce
^^timtni pluviameaioluntaiin. Et quidem lu pulcher cs, dLIecte uii, et
tu plnis dccorus (Cc/i. x.\xix,
super juslos et injiistos omiiibus offerendo salutem 6). >'on conlenta est seniei dicere
» < pulcliruin,
veruniiamen soli hwreditati 'm(e parasii jn rfii/cc- •* nisi addat et < decoruni » eminentiam pnlcbritudi-
dine saporem g-rati«; ittw hwrediiaii, dico, pauperi, nis illa repctitione significans aiit cciic in utiaque
ut esi nihil
boni suis viribus aut meritisattribuenti. dilecti sukManiia dignum expressit onini adnuia-
Vel pauperi ca paupertate, de qua dicis in Evaiige- tione dccorem, iii altera gloriosse Divinitalis, ;n a!-
lio :
I Beati paiiperes spiritu, quoniam ipsoriim est tcra gloriiicatse humanitalis, pro qua «cuuiia pui-
regnum cnelorum (Malth. v, 5). i Sic pauperi hte- chritudiiie bis etiam uunc dilecius iiominaiur, cui»
reditati tua; parasti in dutcedine. Quaiila vcl qualia dicitur : R,x tirtiuum ditecli, dilecli ; vel quia l',i-
bona ei praeparaveris, ego David n«n dico ncc di- tereunt diligii seciiudum ulramque naiuram, cui
cere valeo, qiiia nec oculus vidii, nec auris aiidi- secundum di\iiiam omnia secuin selerna-
possidenli
vil, nec in cor bominis ascendit, quae prjeparasli liter, dedit quoqiie, ut secundum bominem assnm-
diligentibus le ; taraen dico quod ineffabilia bona, ptain P,ex esset omniuro, non solum lerreslrium,
quse scntiri seu intelligi non possunl, poraf,ii in sed etiam cuclesliuni virtutum. Hiuc ditectus ipso
dulcedine qu;e sciitiii polest, et beiie seiitiiur, diini dicit : I Dala est mihi oninis potrslas in coelo ct iii
non timore poenae scd dulci aroore justiti:c vcrbum terra {Matih. xwui, 18). » Est eigo Rex glnriie fir-
veritaiiiaudilur et cuslodilur. Nec niiruin si dnhi- r lutum iii coclo cl in lcrra regens, in coelo coeloruni
ter sapit hoc veibum, quia diih is et recius virlules regens, in lerra eos, dc qiiibus dicit Apn
Vers. 12. Dominus diibit ipsuiu verbum evnngeti- siolus : « Posiiit Deus in Ecclesia priinuin aposlo-
iantibus jiixta illud promissum : t Ego lyiim dabo los, secuiido propbetas, terlio doctores, deia virtu-
vobis os et sapientiam, ciii noii possunt'rcsistere, et tes, exin grati.^xs curationuni, opiiulatione.% guber-
contradicerc oinnes adTersarii vestri {Luc. xxi, iiationcs (7 Cer^ xii, 28). > Hic noniine virtuium
15). » Dabilur ergo verbum evanqeHzantibus prajdi- virtiiosos inlellige in ccelo angelos, iu Ecclcsia ho-
catoribus, unde pascantur aninialia. Dabilur dico iniiies clectos, a quibus utrisque, dum Cliristus ccs
cum virtute multa, seciindum quod scriplom esl :
rtgciis (liligitur, ctiam isto rcspectu rctie bis dil<;-
I Virtute niagna
reddebant aposloli testinionium ctus prT^dicatnr, cum dicitnr : Rex virtutum ditectif
resurreclioiiis Jcsu Cbristi Domini nostii .l((. (

dilecli.
jv, 33). » Sic iisque in linem saeculi Dominus Potest tamen Regem Paler, pcr ditectum Fi- p<>r
dabit verbum erangetiiaulibut virlHte viulta. Qui- lius accipi, Domiaus dabic verbtm
iit sic legatur :
dam cudices habent : virlutem mutiam, ul inlelli- cvangeliiantibus virlute mutta. Ouis Dominus? RiX.
gas evangelizaniibus verbum Del sincere solo soliiis Reijis, Pater, cui alias dicitui : < Deus judiciuiu
veritatis amore dari virtutem mutiam vcl consianliae D tuum regi da, et justitiam tuam tilio regis {Piat
in bona convcrsatione.vcl etiam illius cHicaciae, qua Lxxi, 2). » Ipse rex indivisum lencns regnuin to-
lorliter currit veibum Dumino coopcranie ct scr- tius mnnarcirue cuni filio suo rege, Rcx viriutum
inmiom conlirmanlc scqucntihus signis Nwi iiii- cst di/«fii iilii sui, qnoiiiam et angelicac viitutes, el
reris, quia dixi Doniiiium dare vcrbum evongetixun- pcr qiias operaiitur apnsioli, c:clcrique rcctorcs
tibus virliite mutla seu virlutem mutlam. Poleiis Ecclesia;, aeque sunt Patris et Filii Filio ipso pro-
eiiim est ad dandam tiirtiKfi;! multam, qui cst tcstaiilc ac dicente : i Omnia mca lua sunt, ei
Vebs. 13. Rexvirtutum diticti, ditcctt. I'er ipsiiin omnia tua mea (Joaii. xvii, 10). » Ergo cuni ait :
quippc r.piinlur caMorumqne virtutes. Uiide

ca'Ii Dominus dabit verbum evangeti:,antibus virtutc mul-
alias qiKiquc nominaiur c Domious virtuluni, rc.v in, Rex virtutuin Dcus Palcr intcllig:itur ab co :
gioiia; {Psal. xxiii, 10), > qui;\ regit exercilus vir- cnim, a quo daniur, etiam regunlur virtutcs ange-
(utum coelcslium gloriosc ipso rex Mrtulum sua- licx' m1 apostolicic, qu* virlui s, cum sint Palris
rum. Pro eo autcni, qnoJ ditere dcbuil sxiarum, Filium diligentis.etiaui dilecti Filii siint, dilectl, d,-
dicit Psaliiiisia ditecii, dilecii juvta usum vcteris tecti, id csl valde ditecti, vcl dilecti Deo Patri et
Scripluiaf. Sic »'SI illud : < Fcril Moyses sicul prje- hominibns iiem dilccti, bccundum qtiod diciiur :
,
m COMMENTVHIUM IN PSALM05, ,
— PARS Vil, — PSAL. XLVll. <81
I DiU-';lus Deo e! lioniinibus, ciijiis iiipmorij iii he- A iiis, vel cwnobitalibus Patrum regulis ordiiiita. Ki-
netticiioiie est (K«H. xi,v, 1). » islam tanieii repi;li- eiiini si distributores bonorum et ollicionim eoclesi-
lioptfm dileeti, dilecli non omnes cutlices habeiit. astieorum vel claustralium non rectc dividunt pe-
Reges exerci- cuniam sibi creditam, et indignis dij?nitatos iri-

In ndiiaira veritale sic lialjuniiis :
biiunt speciei dow.ns Dei niagnam fffiiliiaicm infe-

tuum fcerierabunltir, [(pderabunlur, et piiichriludo
runt; quo contra nuiic in Spiritu saiiclo Ecclesi.'»
donms dividct spo/ia. Elestsensiis : Reijes exercituum
psailonte monentnr specici dotntts divitlcre spolia, id
rectoies videlicet Ecclesiaiuin, [cederabuntur, ut iJ
crcdendo ad est dhidere spotia, ut spee.iei domus e.\inde acecdat
ipsum sopiaiit corcle jiisiitlam, ct id
ornatus. El quidem spotia dividenda sunt secmidum
ipsuni dicant orc confitendo ad saluleni. Ergo fa--
distinctionem grsKiuum dignilatuni ct olliciorum
Uerabuntur, ct item foederabuniur, ut id ipsum sa-
pSanl et dirant. Attamen ipse Res virlutum. dileeii, sanclae Dei Ecclesise, pro qiiibus ambiondis et acci-
dileeli qui dat ilfls verbum evanpidizare virtiile piendis vos, qui spoiia oslis, nolile laborare, nolite
sapiendo sollicili esse, aiU alios iiida sollicitarc noliie anie

mnlta in gemiiia dileclioiie dilecti, dilecii ;
ipsum, cuiii sit ipseipsa jmlcliriludo domus, da- liicem siirgcro, scd surgite postquani sederiiis. Au-
id
quid suis discipulis Christus dicat Sodele,»
bit eis eliam dividere spolia speciei domus. Etenira „ tliie : «
iiiquit, Iric, et vigilate inecum, » et addit < Dor-

ut speciei doinus docorem et pulcbriludinem faciant • ;
spolia dividcnt cum exeultationc, niite jam, et requiescite (Muttli. ixvi, 38, <;>).» Noii
magis illustreiii,
I siciit exsultant victores capta prsnda, quando di- quasi contraria niandantur, cum dicit < vigilale ;
»
vidunt spoiia {Isa. ix, 5). » Deiiiquc cum forlis ar- additurque : « Dorniite, » qiiia novit sponsa simul
niatns diaboius custodivii alrium suum, totum vi- obscrvaro, qux dicit : « Ego dormio, et cor rneiini
delioei liiiiic mundum in nialigno positum, in pacc vigilat (Cuiit. v, 2). » Non sic potest vigilare dor-
fticriiiit oniiiia, quae possedit ; cuni atitem foriior iniendo vol dormire vigilundo, iiisi qui exemplo Ja-
illo snpervenerit, secnudum quod oplamns dicendo: cob palriarcbse lapidem supponit CTpiti suo, ul vi-
Exsurgal Deus, et dissifentur iiiiniici ejiis, universa delicet iii illam reolinet nieiitom siiam, qni cst lapi»
Hlius ai nia auferet et spolia ejiis distribuel. Quod aiigulaiis maxiinuinque ornamcntum tpeciei doinus,
virtutis opus, quia Rex viriuium per ministros vir- ciijus dividnntiir spolia rectissime fais, qui siipcr
tifosos oj)erabitur a primo adveniu dilecti Filii sui ipsum requiescenie^s doViiiiuiil, et post aliquaiilu-
nsque ad secundirm adventum ejusdcm dilecii, veF lam dormilionem aTj ipso audiunl : « Surgitc, oa-
potius qiiia operatiir in suis ministris ipsa virtus mus (Maltlt. ^wi, 16). > Uis nimirum contcmplu
riilecii Filii Dei, dilecti Filii bominis, recle astrui- C niuiidi primo soporalis, ac deiiide ad collaboraii-
miis qiiod ipsis daliit diviriere spolia speciei dumus. dum Evangelio Christi excitatis lanquam Jacob di>^
Proficit iiamque ad decorem speciei domns, quod somne dulci, ubi angelos ascendentes ct descen-
divlduntur spolia forti arinato a fortiore ablala, dentes vidorat, evigilaiiti coiigruit lapidcm capili
dnm exiude alios f.icit flirislus apostolos, alios suo subposiium, lau.libus et doclriiiis ei igere in ti-
prophelas, alios cvangclislas, alios pasloros alqiie tulum : si tamen liex virlulum dilecti dilecti speciei
«toctores iii aedilicalionem domus suae, qux cst Ec- domus dividendo spolia iu illud oflicium eos assuai-
Clesia. Sic speciei domus prollcit, qood dividuntur pserit, ut non soluni laudatores veruni etiam prce-
fpolia, dum eninde speciosa fit Ecclesia, quod in diralores esse debeaiit. Alioquin soluramodo con-
varios ordines diRtincta variis quoque donorum tenli esse laudatores ct inagnilicatores iiominis
sancti Spiritus cbarismatibus orn.ila, dividenle Spi- ejus, utilla, quae ait : t Magnificat aiiiina raea Do-
ritu sancto singulis prout vult. i Sirut eniin in iino minuni, ct cxultavit spiritus ineus in Deo saIuK\ri
corpore multa meinbra babemus, oniiiia auteni meo (Luc. i, 46, 47), » non sibi usurpeiit auc'ori
iiienibra non eumiem actiim habenl : ila multi talom cujusqiie digiiitatis iu spoliis divisis aut divi-
umim corpus siinms in Chrisio, singnJi autem al- deudis, iiiiin poliiis dorniiant et requiescanf, iie-
tftr alierius niembra {Hom. xii, -1, .'5). » — i Si totiim que se ultro ac praesumpiuose laboribus el soUici-
corpus oculus, ubi auditus ? El si toluni corpus au- tudinibiis ciira; pastoralis inseraiit : sic dorinire ac
dilus, ul)i odoraius? Non possunt pedibus nia- rcquicsre:c obleciabat Pctrom, cum degustat» in
uus, vcl iiiaiiibus pedes dict-rc Nun estis nobis : monte visionis dulcediiie dicorct : i Domiiie, bo-
necessarii, ueque omnino iilluin est membrum in num cst nos bic esse (Maiili. xvii, i). i Nam ^t
corpore, cui non sit aliud iiocessarium, ciini eiiam Lucas narral ipsum Uliosque Zebedaî obdorinisse
infirmiora sint magis necessaria (/ Cor. \u, 17 et illicsomno dulci eos gravanle. boiium tlonniie, o,
Eêqq.). »
somni deleclamentum, qiiod reddit homineiu gra-
Distinctis iiaque niembris in snncta Ecciesia re- vcm gravitato laudabili, de qua dicitur : i In poputo
cte dividuntur tpolia, ita ui quae videnlur ignobi- gravi laudabo le ! » (Psal. lxxxiv, 18.) Quo cf nlra
liora, inveniaiitur niajori boiiore circumdaia, ne levitate viiiiperabili circiimferuiitur, qui niinis aui-
ipeciei domus Dei foeditalem inforat, si spolia lette biuiit spotia ipsos minime decenlia. Frcqae.itant
oblata noii foerint etiam rectc divisalam in univer- curias, captaiit hoininuni giatias, colliguiit miinii-
sali domo, quseeslEcolesia tota.quam in speciall scula minoribus et munera majoribus danda, salu-
«lualibel Ecclesia ecolcsiasiicis canonum discipli- lant sliidiose nimis acdolose penc consiiiiiles jocu-
m GERUOHI PR^P0SH4 REiCHERSPEKG. IM
Litocibus unicuiqae deceiiler aJsiiaiUiLuSs quaruiii A nomen. Cleroi eiiiin Graecc, La;iiie tort. UadeClc-
praecipuus Gnallio quidaro lepraesentatur apud Co- ronomia dicitur baeredit.is juxia moicm antiqunriiMi
•
inieun] sic instiliiius apud seinetipsuin, ut diceret sorte (lividentium filiis ha!redita!es, quod eliaci Ju-
Negal quis, nego : ail, aio. sue iii disiributione ierr;e promissionis fecisse lc-
{Tere>;t. Eupli. acl. U, sc. is.) gitur. Reclius famen intcHigiiiu permisisse quam
bic nioliibus adnlalionuni legumeiiiis vesliuntur, prKcepisse Dominiis, ut sorte distribueretur terra
i|ui !u domibus regum siui!, ct dignitales ainbiunt promissionis, quia quidquid preecr-pii, mulari non
saeculares, aut, qucd longe periculosiiis esl, eiiain iicebit, sicui. est illud ; « Diliges Dominum Deuin
spivilales curas, qu:is ulique, si saperent, fugerent, luuin, ) fttc. {Deut. vi, 5), in iiuiic modum. Quae
curlali^tir ct curiose agendo appctunt, et rapitur autt-in propter duritiam cordis pormissa fuerunt,
soniiiiis ab oculis eoruni, dum nimis in crasiinum ui de libello repndii et de sortibus, eo solum leiu-
soUiciti sunt. Quo contra vos, qui bapilis qiiani pore licucruni, quo pcrmibsa fueruiit. Hoc per-
duicis est umbra sub qua requie.scit sponsa, uiia snisso ctiain npostidi usi siint in eleclionc Mattlii.K
cum ilia requiescite, illamque dicentem audite : ante adventum sancti Spir:tt!S,quodeinceps plcnius
< Sicist ntajus inter iigna silvarum , sic dilectus instrucli niinqiiam postea leguntur sortibus usi,
meus inler filios. Sub uinl.ra iilius, quem desidi^- qusc a saiictis Patribus postmodum sanclo EvangQ-
rabam, sedi, et fructiis illius dulcii guituri mco lio coruscante inlerdiciae sunt utpote cotisuetudine!»
{Caiii. II, 5). > Exe.mplo sponsae ad sedendum invi- piigansc adversanles religioni Christianae. Mauet ta-
tati et vos, qai laboralis ct oncrati estis, nunc men sortis voc.ibulum ju\ta moiem antiquum iii
landTMii fessi ct curis mordaeibus inssati, residetji dcsignalioiic vel haeredilatum, quae sorte dislribue-
siib iinihra illius, qi;i dicit vobis . c Venile ad ine, buntiii, vci teslanientorum , quibus CrmalMintur
onines qui lahoriiiis et onerati estis, et ego reiiciam baerediJatP.^, vocabulo videlicel transsumpio ab eo,
Tos. Tolfite jugum meum super vos, et discite a quod eflicit ad id qiiod efBcitur vci e converso.Ef-
me, quia milis sura ct liumilis corde, ct iiivenlelis liciebatur enim hsercditas leBtamentis et sortibiis,
requiem ar.imabus veslris {Matth. ii, 28, 28). « et rursum hxieditas causa eral, pro qua dividenda
Siih hac linihra, in hac requie dormitc, non iitcun- mitiercntur soites, el pro qua fjrmaoda scritie-
«jue, sed iiiie: medioi cleros. Dormile, inqunin, cl i-Piituriestamcnta. Sic vocabuium sortiuni transfer-
requiescite cum magiia sjie magnae ulilitalis vcstrtr, tur ad lixredilatem signilicandam, el nirsum ah
quuniam lijercditate ad teslamentum signincandum. Qui tro-
VEas. 14. Si doTmiatii ittler mediot cleroi pfittKS (/pus nietonymia diciiu!' apud grammaticos. Ad bunc
eolumbce deargcntalw, el posuriora duni ejus in seiisum loco prxsonii possumus accipere clcros vcl
paltore auri. Super liuuc iocum beafus papa Gre- in significatiitnc duorum testamenlarum, quibua
gorius (14.) dicil : « Cieros Latifia lingua soites di- confirmatur gi^mina h;credilas piomi&sionum \it«,
ciinus. Dormirc antein noslrum est a prava actioiie quae iiunc est, et fuiur%, vcl ipsarum baereditatuin
quiescerc. Et quia clecij qiii a perversorum se iti- prxmissis testamenlis coiiGrmatarum et nominc
quieiiidine compcscunt, terrena deserunt, c«eicstia Grseco, quod est cleros, insinuataruni. Hinc etism
concnpiscunt, iiiniiium iiiler medios clcros dor- clericus iii sortorn, vel iiaerediiaiera Domiiii assum-
niiuiit, quoniam fiigiundo tcinporalia ct a;terna pr;e- ptiis, ita ul ipse Dominus cjus bieredi.as
Domini el
inia desiderando a perversis actibus quiescunt. nomineiur et sii, siciitdicif Dominus: « Fillis Levi
Mente quippc ad summa volaist, unde et pcnna; vo- non dabis bxiediiatem ego enim ero hxredilas :
rali sunt. Qui bene coluinlix deargeiilat« mcmo- corum {Num. xviii, 20). > Duos igitur cleros duo
laniur. Coluraba vero deargeniaia sancta Ecdesia tcsiamenta primum dicamus, quorum quid sit nic-
est, qus aperlw pra^dicationis luce resplendei. Sed diiini, Saloipone docentc didicimiis, qui cuin dc -
hseccoiumba in pennis quidcm deargeniataesi, sed scripsisset fercuium coiuranis argcnieis fultum,
•
posteriora dorsi ejiis in auri specic refulgent, quia cjusqiie ascensum purpurenm , et rcclinatoriunj
sancta Ecclcsia modo per praedicanlium linguas auicuin subjunxit : < Media cbaritate constravit,
claraesl; in illa autcni rcmuncratione, quas scqni- propter filias Jerusalcm {Cnnl. iii, 10). » Habas iliic
lur, non jam argeiiti nitore, sed auri fulgore deco- de columnis argenleis, habes hic de pcniiis colum-
ratur. Ad illa quippe invisihilia bona proveniens, bx deargeniatis, quibus utrinque significatur puri-
ad illa coeleslia dona pertingens, quae nec ocuius tas ct iiiior cloqiieniiae. Habes iiem illic reclinato-
vidit, nec auris audivit, jam pr.Tdicationis eloquio riiim aureuin, et hic posteriora doni columbm in
non indigebil, sed sola auri specie in posterioribus paltore auri, quibus dictis uirinque signilicatur
pulclira esi, quia in eo quod accipiet, solo rcsplen- fulgor ;ctern* Sapieiitiae. Habes illic : media chari'
dcl fulgore clantatig. n Hsec de dictis beati Gregorii tale con.ilrnril : habes hic : si dormiatis inter niediot
decerpta nos moraliter instruant. cteros. Utrobique nomine medietalis cliaritatcm in-
Juxla scnsum vero besti Augustini (15) clcroe tellige, quae qmnium Scripturarura noinine ferculi
significaUrum est media, quoniam de iiia tanquam
voeat duo tesiaineniu, non quod hoc leslamenli sit
N. (1.^) In Exposit. Psalin. in hunc iocum.

(14) Apud S. Paterium de Exposiiione V. et
Tcelam. lib. si, cao. i39.
185 COMMEMAUIUM !N PSALMOS - - PARS VII. — PSAL. L.WU. 186
tte tnedio slipite pcinleiii omiiia ulriosque icslmmini ,V ruin. Fiiii Zc!>*da;i cum pcierenl, ul unus ad dex-
lebliinonia, sicut Verilas dicit : i In iii!> duobuii leram, aUer scdorct ad siiîslram iii regno Oci.peD-
?iiaiidatis tota lex pcndi'l et propbet*. {Mallh. xxii, nas quidein oraiionis liabobant, sed non dearpenta»-
iQ). > item in des('i'i)ilioiie calumba: iiabeiiU:^ pen- taSi iiec de nitore cflvinorum eloquiorum splendidan,
iias dcargentalas et dorsuni aiireum sic iuleliige imo divinis eloquiis contrarias, quia in regno Dci
luediiim, ut caveas angulum. Nota quod iii iQcdio .sinistra» sedos esse nulla diviiiorudi elc>qnioruni
Lcclesia: apcrit Doiiiiiius os jusli ; sed iii aiigiiiis diicet auctoritas. nisi forlc, s uin regnum Dei prae-
platearuiu orantes noii audit. Sietit ergo Jcsus in sens Ccclesia diciiur, in qua qiiia boni ct mali,
laedio discipulorum suoruui, »t oculis corum in- suiriiales et saecuiares sub noiiiinc Christiano prin-
t«niis in iliuiu commenJ.tiet ilii^ iuedium eliariiit- cipantur quasi dexleras et «inisiras babet sedes,
tis maiidaium, quod nou in anguio sectae imiii-, Duobus vero modis babenl sedes in prsesenti Ec-
verum in tota uuiversiiate toiius Ecclcsii- obsei- clcsiu tanqiiam in siuistra sancti Dei, diim vcl re-
vaiulum propcnilur omnibus, et sulScit omnitius giininis illie datur auctoritas, ut sedeant cum prin-
al vitam xlernam consequendara, quod ejus aû- cipibus el solium g!ori.B teneanl ; ve! pvocnotata i!!is
tiiio mediaiiie quasi de mullis niembris liuiU coin lantuin augeltir c!aril:>.s, ut in ca iaiiqtiam in
luiulja una. " scde moiiiEsim.t quiescanl et sibi vivaiii. Ai ilii noi
ilic atlciideiiduui qiiodnou dixitm/er cleros Stccun- de sedibus Ecdesise mililanlis, vcrum de sedibu»
iluni ubuni Latinorum, sed iiitey mediai cleros se- ejusdein regRaniis inlCRucbant, quandu sedem cui.)
ciiiidiim usuni Craecorum. Uli eniui nos dicimus : Chrislo appetebant. Proptcrea dicdtm fst cis ;
Inter ine ct voi, i!!i expicssius dicunt : Intcr tiie- i Nescitis quid fietatis {Maiili. .ix, 23). ; Qiiusi dl-
ciium mcum et vestrum, voieiites lerum aliquem si- cerel : liabctis quidoiu oialioiiis pcniius, at non
giiiiicaie cuiisensum, quem usiis Lalinorum non divino eloquio deaigeniatas. Ei ideo direcii sant aJ
exprimit. Unde et in eo quod Deus dicit ad Abra- rcgulam eloquii divini, quo discerent prius calicnii
liam : < Eril teslameiilum iiiter nie cl le (C?h. xvii, passionis bibeisduin, ef postea iti regao sedcnduui
2). s Ei ad iNoe : i Erit siKuum inler me ei terram lioliiminodo ad dexieram, non autem ad sinislram.
{Gen. i\, 13), i Gricci ad eiprimendum coiisensura Siiiistra euim non eril illic. Multo vero magis ver-
liabent, Inler medium meum ei vcstni,;ii propter con- buni cvafigeliianlibiis virtule inulta est necessariumj
sensum evidenlius exprimenJiim. Unde et hie ut peiinas doctrinae iiabeant ii;signilas argento di-
ncn inier cleros, sed inter medios cUros diccns Psal; yintirum eloquiorum, Jie vidclicet aliquid docere
misia rerum consensum ejipressit, qui siiie mcdia ^ prssutnant, isisi quod inter niedioi tltros didice-
f liaiiljic noii coiistabit. Quas uimiruin quia paliens runl < Quis dabil mibi peiiiias sicut columbae >
:
esl, benigiia cst, non aemulatur, non inflatiir, non (Pi«f. Liv, 7) dearcieHlalas? Qiiis nie iiocebit S:c
irriiaiur, iion cogitat nialuni, noii giiudet tuper iiii- (;vaii,5t!iz,indo looui ad homiiies, ut seiiiiones cor-
quiiaie, congaudet autem vcritati, et quod magis »d dis ft oris rnoi omnes eloquiis Domini c.islis, ar-
prx>seniem locum altinet, quia nois est ambiiiosa, gfiiic exaniinalo assiuiilatis, omnimodis assiiniicn-
nec qua:i'it qu£ gua sunt, velut iu olio quictissimo tur juxla illud : < 31 quis loquitur quasi scrmoneii
apliludincm facit illi doiniitioiii.de qiia hic ilicilu;-; P/ci ? 1 (] Peir. IV. H.) Item : < Noii enim vos esfis,
ii (lorpiiatis inter medios cieros pennw columlice dequi loquimini, sed Spiritua Palris vestri, qui ioqui-
argcntate. Vos igitur, qui laborasiis ia circuituam- tur in vobis? « (Mattk. x, 20.)
biilando, secundum quud dieilur : in circuitu impii Aliter : bominus dabit virtntem evangeiiianiibui
ambulant, veiiiie ad medium duorum cierorum ser- viirbuni, si vos doctores, (jiii esiis peuiiiB coiumba:
vando cbarilatem, qu;e mcdia mcdulla est duorum deargentatcs, durmiulis iiiter mcdios cteros, ut vide-
XeEtameriturum. Siccnim daiur vcrbuin vobis evau- iicct neque meditando, neque orando, iieq.ie da-
geUzantibus in viriule, si a vobis duorum Testa- (;ciido excidatis de ilio medio, quod nuiKiuain enci-
inentorum aucloritas et duobus Teslainenlis com- D det, quia charitas duorum Teslaraentorum qu3Si
mendata diariias llrmissime tiMieatur, in cujus medulia media nunquam eiieidet.
quietissimo cubiculo, si dormiuiis temporaiia bona Aliter : vos, qui dividimini tanquam «fwrta
Yeferi Tesiamento promissa contomneudo et :tier- spectes domw, nolite ambire altiora loca vel oiBcia,
na Novo Teslamento piomissa patienlerexspectan- qiiain distribula sint vobis, nt yidelicci, qui cst ar-
ik), sic in pacc in idipsum dormiendo et requie- chidiaconus anibi<$t ueri episcopu- ; vel qui esl
scondo intcr inedios cleros eiilis vos pennw columboe episcopiis, anibiai fieii archiepiscopiis, et simiiitcr
dtaryentai(v, de qua dicitur : < Uiia cst columba in csleris. Conlenti estote locis et ofliciis, per qiia!
inea (Cont. yi, 8). » Isla columba per vos quasi per specJei rf«.'M«{ Dei oinanda dividente Spirilu sancto
pennas deargcnlafas elevalur, dum vc! oraiionibus sin^-ulis proiil vuli, varie dislribuli cslis. Qiiisque
veslris eloquio divino consonis adjuvatur, vil prse- vcstmm sedeal, quicseat et fultus hiiic inde duoLus
dicstionibus eruditur. « Eloquia « enim « Douiiui cieri? tanquam ii». leciulo s:io dormial, nisi forteis,
eioquia casla, aFgeniuni igne examiiiatum (Psal, qui eum inv.itavii, dicaliirr.iAscendesiipsriusiiM»;.
XI, 7) ; » nec est a(ii|uid vei orandum ve! praedi- XIV, iO). » Taliier dormientes et quiescentes inler
candum, iiii>i secunduiu regulam isloiuio cloauio- mcdios ciefOi eam graiiam accipiciis. ui silis fir.ns
137 CERHOiU r'R,EPOSm REICRF.RSPEftG, 188
colutnba, dum pcrvos 3y'. orailes in sicr/lc et in A pt's miin-!i, iticlores leiiebrarum banim, cuitra spi
('ubiqiilis, ,iut evangeiizanies tci hum Tiritile iiiul;? ritalia nequiti.e in coelesiibas {Bphcs. VI, 12' . Isiat
in nilblicoct siiper tecla oriialiir el exaltatur Kcile- sinii lubte sacerdotales et sicr^», datliles, argentca,
sia 0!'.ic5 Dej lulumha. Sad ct vos ipsi, qiii dortnieii- qu.irur.i ('jngore corruct Jericho civiias niundi hu-
l&i huiniliainiiii snb poteati mana Dei, tempuie siio jus niiiitios iesu persequcntis et ipstsni leciperftiio-
qurjî pe.nniB cdumbx in altum volabilis, « quia om- leiitis. Hujusteniodi clangorem desule.rat, qiii dieit;
iiis qui se liumilint exallabilur {Lvc. xviii, U). • iClama, ne ce»ses, quasi titba exaitu voceiH luain,
Aliier : Vos piaeilicaiores lirtnle mulia ctaitgeti- et aiinnntia populo nico sccleia oornm, et doiuui
ionles ^crbani, i|ui csiis pcnnce cultimba:, iil est Ec- Jacob peccala coiun) {hai, iviii, 3).i Pcr oninii
• clesi» volaritis \n altuiii, qu.erontis qiKC .sursum ban; ajgcnlearum tubaruni sive pcnnaruin neces-
sunl, si doTmiatii inter medios cleros, erilis deur- saria minisieria iiuiic ornaiur et adjuvatur in suis
geutnia pennx in anterioribus columbx, iii sfatu antefioribus Ecclesia una Oei columba ; sed poste-
viJelicel seu Tobtu praiseiilis Ectlesii', sed pour- riora dorsi ejus in pntiorc auri fulgcniia in fuliiia
riora dursi ejas in statu futuio post rcsiirreciionem vita, quando lingujB cessabiinl, pioplietise evacua-
clarescent vobis ik pallore auri, qu.in(lu sicut in biinlur, scientia dcsliuctur, venienlequod pcrfecliim
diebus Salomonis nbundante auro mullo io Jcrdsa- cst, et evacualo, quod ex parle est, i:on iiidigebunt
leM argci:»um nullius erat prclii, sic fulgore sa- elccti >el pennis dcargrntaiis in altuin levari, quo-
picniia; ai)golicTC vel charitaiis divinac lunc supor nLini semel luiic iii altum subliniati sic scnipcrcuni
oniiiia claioscente non erunt necessari;p tjeimrp de- Domino erunt, vel tubis argentcis in cpnlo fcstivo
argeiildie per nitorcm doctiinalis cloquaiitioe, qui- ad laulatidumDoininum, seu in prielio ad dcbellan-
bns Ecclesia velut columba volat radicibus ipbarum dos adversarios cxoilari et animari, quoniam lunc
pennarum flxis in postcrioribus dvrsi ejus. N:jm pix eril alquo Salibatiim a-lernum plcnaiqu!.' feiici-
dorsum ejus est cliarilas, in qua suscnpta sarcina tatis otium beatissiinnm ccssanie minislerio sacra-
praiceptoruin Dei oinnia sufrerl, omnia susline!. Po- inentorum ot ufliciorum, qiiibiis nunc utimiir, et sc-
sterioia vero dorsi est ilia fiilura ft supen alesiis moto penitus omni tiinorc belloriim, Qnod iiimiium
ci.iritas, in qiia perficiciur, qux bic iiicipit, i.Iiari- tantse la;titia; oliiini pusterioribtif coUinib,-» reserva-
las, In hac cbaiiiate ptillor seu viror nuri cnnspi- lum, quia erit seinpiternuni, recle bic iii HiMirasO
quoniam tunc per sapientiae fulgorcni per
cietur, inlsrponitur semper, pro qiio nos habemus Diapsal-
omnia et in omnihus fulgcntem, cum erit Deus ma, sigiium videliceC dislinctionis inier jam dicia
oinnia in ninnibus, videbitur Deus deoruin Sion et adbuc dicenda. Jam quippe duabus partibus psal-
iii
c
facie ad faciviii, sicul est, il,' ut nullus egcatdoceri nu c.âctis iiKipit p«rs tertio de donalinnibns Cliil-
quasi pi:r argcnlei eloquii tinnitum, vel quasi sii ascendcnlis agcns lioc modo : Si dormintis inter
ixiv lub.is argenteas exciiari aJ castrorum moturn, medios cleros, eiilis pcnno;, vcl eriinl vobis penniv
BJCul iii legcMoysi fuit ordinaluin, qnia tunc omncs cdlumbie deiirgeiilata;, ei puileriora dorsi ejus in pul-
a maxinio usiiiic ad minimiim nuilo demonslranle lore auri, sicut siipra est posituni.
per ge videbunl solera justitiae, penitusque dissohe- Sed diciiis fortassc in cuuilibus vestris, el cogi-
lur procincfus castroruni Dci nunc militaniinm el lationes ascenduntiii corda vestra hocmodo : Quac
lubisindigentiuin, sicut in exilu Israel de .flgypio diu erit siudormienduni? Ad bsc, inquam: Tan.liu
percgrinantibus Dei casliis et ad piipram di>po- doriniendum et in civitaie curo discipulis Christi
sitis eral praeceptum fleri tuba» aigeiii.as, quihus scdcndum ut quiescendum esl, quoadusque indua^
clangerent sacerdotes, quando vel habebant in fe- niiiii viiluie t\ aito. Quod niagniTice faciuiu e<:t.
slisepulum solcmne, vel quando ad praeliandnm ca- quando ifactus est repente dc coeln sonus adve-
stva movenda eraiit. iiitntisspiriius veliemenlis.cl repleviliotamdoniuin,
FUqnideniin hac pcrcgrinatioiie fugicMlibns ex ubi eiaiit discipuli sedenles (Arl. ii, 2)» et quasi
ifigypto de sub poleslale iiivisibilis Pbaraonis ini- D donnienics i:iter ;i,edios cleros, quos eliara disccr-
jusiiiodi tuba: argcnteac siiiit nccessariac, dum -a- nendo a caetcris boniinibus fecil eos reges et retto-
ciamcntis Doniinicis lanqiiam festivo epulo exliibe- res supcr Ecclcsiam unicam colKmbnm. Siinili ergo
lar coiigruus c ulius duoruin teslainciiiorum seii ilua- modo nuiic in c(eiiacuIo spirilalis disciplin;« seden-
ruin lubarmii argenioaruiu clangoribus in psalmis, dum, qiiiescendum cl quasi dormiendiim est,
livmnis canticisque Rpiritalilius cidcm epulo con- Vebs. 13. Dum discemil ca;leslis, id cst, Chrislus
gruenlibus, ct cantoribus iir,;enli iiilore candidis, in coilnin ad dextcram Patris exiliatiis.Quidiiitfer-
< jusque tiniiilil sonoris, hcm beilii liinc indc niiiic nii ? reges, scilicci Ecclesiac snper cam variis digni-
inimiiieiitibiis ci>dtni Uibis argciiifis iieccssario c\- tatiiius dislribulos el discrctosdividcnte Spirilo sin-
ciiainur ad pntliandum, verbi gratia, doccntcApo- îilis pioui viilt, ut ex eis alii siiii proplicix, alii
sloio, ut «per arm.i jusliliap a dextris e! a sinistris apoetuli, alii cvangelistx, alii paslorcs ct doclorcs ;
(!J Cor. VI, 7,1» muniti confortcmur in Uoiniiio et qui proffcio ii! sinl idoiici snis ofiicii'-, nive dcat-
iii potentia vir'ut!s ejuN , tqiioniam iion est nobis bubuiiiur ii> S' Imon, iVioc, hoc est, ad siniiliiudi-
ci.llucuilio s<i!uMimodo advcrsus canicni, et sangui- iicm nivis naliiraliler candidiC per renii>.sioiicni pcc-
nciii,» sfd, qnoil pcriculosius csi, «.'idversus piinci caiiiiiiin dealbibuiuur. el hoc est noii merilis siiis.
iSf) COMMLNTAKllM IN fSALMOS. — PARS VII. — PSAL. I.XVIf. J90
icd »ii Srlixoii. Selmon antbra iiiteipreUtur, et si- A et in luimaiiilate de Spiiiiu stiiict') con«cplus, rx
giiilirat grauaiii, dc ijua dixil anjjO.lus aJ Mnriam : quo 3cccp't, ut bonio cssel, parittr qiioque ecce-
• Virliis Aiiissimi obuinbrabit tlbi (Lttc. i, o&).> Ei pit, ut Deus esset saiiclus leque ut Pater suus ei
eponsa in Canticis r;inticoiuiii dicil : «Sicut hi:i1ii3 Spiiitiis saiictus atnor Pairis, quo est coiiceptus,
intfir ligna sylvji uiii, sic dileclus ineus inier filins. de quo angeius ad iiiatrem : «llic eiiini erii.i in-
Sub nmlira illius, iiaem desideraverain, sedi, et quit, «niai;iiu3 el Filius Altissiini vocabitur (/-uc. i,
friictus illius dulcis gulluii meo (Caiir ii, o).> Zi).> Revera magnus Don^nus, ciijusmagnitudo non
Uei» .ilias dicilur : * Scapulis suis obunibrabil tihi, iiabei lincm.
e( iub pennls eju,; sperabis {Psul. xc, i). t Liiibra Simililcr moiis Dei, moiis piiiguin, cujiis piiiguedo
ergo dicilur giatia, qiiae a!i sestu carnaliuin concupi- non liabci flnem. Pingiiedo quippc moniis bujus iii-
sccntiaruin defcndil cariiem el a naminA viiioriim babiians ilium pienitudo Diviiiitalis esl, qtiia car-
spiritiialiup.i, iit cst ira, supei-liia, iinidia, rcfiige- nem Cbristi iicct solus Filius inbabitet eidem sic
rat mcnieni. Fit auicni umbra himine et corpore. iinitu.s, ut caro, anima el Verbuin sit uiuis Dei Fi-
Sinilitcr gi-.iti;-, Gt veibo et carnc. Vei bum enim lu- liiis, lamen et Pater et Spiriliis saiictus uniim cxi-
men est, caio corpus. Accessii vcrbuin caini, liunon sicntes cum Verlw Verbi carncm
, sic iiiliabi-
R
eoipori, ita iit Verlmm caro (ierel, Deiis fiomo cxi- laiit , iit ab ea nunquam recedani. Verc itaquc
stcrct. Qiii ((uoniani gralia suae unib: n crcdenles tiicits piuguis est, cujus piiiguedo suiniiia; Triiiilatis
in sc proiegi! a ni:i!is ot fovct in bonis laiiquam pleiiiludo est. Vere mons caeiiitlulus vel iiicascatiis
gallina co;.j.'regaiis pullns suos siib alis prolegit a pra;dicaiiir, quia Verbym caro factiim quasi panis
milvo ac fovel calorc suo, rectc Sclmvii, id est um- in lac vcrsus nutrit parvulos, qiioadusijue ad id pio-
bra, iiominalur. Ne autem suspicetur quis mimtem (iciant, ut de pinguedine moiitis bujus .iliquid pro
istum ca'teiis inoiitibus comparandiim, dico vobis modulo 5110 percipere valeaiit. qui nunc incato pin-
eco David propli(>t.i, quia mona iste qiiis dicitur, iit tain secundum iiiiiiiaiiiiatem Yeriio
Veiis. 10. Muns Dei est : mons pirigui.'', vcl sicul unitam, quara secundum ipsiiis Verbi naluram Spi-
a!ia translalio liabet : nwns ubcr. Mous ct.oijulatui, ritii saiicto, qiii setcrn.^B Diviiiil.itispinguedu est, ple-
mons fingitis. Vun.s istn jti.Kla visioneni Oaniclis de iius esse iion dubitetur. Mira hujiis nionlls incascaii
i»pide paivo ere\it in allum ot loiigiini, ut stii ma- coagiilaiio, qu;e do diversis naluri-, iii iinum co;igu-
gnitudiiic iiTiplcai universum munuuni [Dun. u, 55). bilis omnino soivi non potcst (|iicniadnioduiii solvi
Parvulus cnim natiis est iiobis tanquam lapis modi- iion potest corrigia calceamentorum ejus. Nempe
cus sine inanibus dc monfe vcl niabs.i liuniani ge-
p actus vel passioucs, qua; de bocnioiiie pi;edicaiitur,
neris abseissus, utpote sola divina operalione se- jii\la naturaruiii propiiclatcsaiiquateiiiisdiiiiiigueii-
grcgaius a peccatoribus et escclsior ccclis faclus ;

ttir, vcibi graiia ut dicatur soli carni Clirisii iiiors
?"il;iis quippe non soliira immaculal.-e virginis, ve- ad lenipus accidisse, qiiando emisit spiriium in cru-
niin eliani Oci Patris aitissimi Fiiius rccle *ocalt:r, cc, quem et recepit in lesurreciioiic. Iteiii soli ani-
ilu ut ipse quoque altissiiiius una cum Patrc suo ma3 iiiesse Iristilia potuit, piopler quod ait: iTrisiis
ereJatur, ncquc lanien Pater altissimus ct Filius Ai- cst aniina niea usque ad mortein [Uatth. xxvi, 38).»
iissimi allissiniiis duo sunt allissimi, siciit nec Palcr Soli quoquc Divinitali xtcrnitas attribiitur, de qua
Deus i;l Filius Deus duo sant dii. Recle ilaquc mom dicil : <.\nte Abraliam ego sum {Juau. vni, 58).»
istc mons Dei nomir.atur, cui datum est ncmen, «El ego siim, qui sum {Exod. iii, 14).» Verumta
qiiod est super omne nomcn, ut videlicet sic dic.v men sic naturarum istarura diversarum, carnis sci-
tur mons Dei pci cxcfilleiitiam, sicut ct FHiiis dici- licci liuiaan* humanique spiritus el Verbi aeierni
lur pcr excellenliam. C;i'leros iiaDique lilios Dci unam personam coagulalio,
facta cst in ut hoinn in .
Peiis adoplavil, isliini vero genuit non solum a;ter- Deum assumptus dici veraciter possit a;lernus, Cl
naiiter spleudoicm sua; patenise glorise et figuram Deus Homini unitus recte praidiceliii criicilixus et
S'i;c sulisiaiiti;i; sibi Dco Dcum coiisiibstaiilialein, D mortiius. Uiide noii ait: Ante .\braiiam fiiil Diviiii-
seil etiam iii fine sseculoruin tcmporaiiler ciimdem tas mea ; sed : «Ante Abrahani,» iiiquii, tego suin.»
genuit operaiite amore suo, ut virgo ipsum conci- Et Apostoius Dominiiiu g!ori% annuntiatcruciQxum,
peret, verumque Deum atque hominem perfeclnm qiiatcnus hinc animadvertas iii Domino nostro Jesu
fieiiiina; substantia; giganleiiLPalri Deo et niatri vir- Christo taiKjuam iri inonte coagiiiato divisarnm na-
giiii consubslanlialem geiieraret. Qiiia ergo in ulero tiirarum inseparabilera unionem, pr«cipue posl il-
virginis operante amore Palris et fide malris coa- lius templi iioii maiiufacti a Jud:eis pcr mortem so-
gnlalio facla csl palerni semiiiis, quod est Veibum liiti lesediliiaiionem seu rcsiiseilatioiiem, qiia teni-
Dei Deus cl malerni seniinis, quod erat matcria for- plum iioc ila est consolidatnni, qiia moiis iste sic
mandi novi iinmiiiis, jiirc id, quod naiuin estex ca, cst coagulatus, ut ulterius dissoivi non possil vel
Sanctiim vocatiir angclo teste. Noii autem quomo- disjungi. Qiiidquid enim posi unionem disjuniîiur,
dolibet vocalui Sanctum, sed Saiictum saiicloriim, vel actualiter, vcl intellcctinliter dibjungitur. Ac-
cni saiictitas noii est arcidcnlalis: ut cst nliis sau- tualitcr, ut anima Clirisli a corpoie ipsius di.'-
ilis, qnibus daluia esl pi ius cssc ac poslea sanclos juiieta, luil corporc jacentc in scpiiSciy tt anini»
ts*. Jslc auleiti et iii Diviiiitatc ab .elerno siiictus ipsiud vciiriuiiipfuiUe in infernn, vc! delieiinUc iH
:
191 GERHOUl Pll^POSlT! REICIIERSPERG. m

parajigo, proul ipse dixerat ialroni; iHixJieiuecum A lauium iii corpure. iSon eniin talis csl coagulatio
eris iji paradiso (Luc xxiii, 45) ;> iiitelleciualiter, inter indiieniem et induineiittim vel iiitcr accidens
ut ileiu ait ;<(:aro noii piodest (iuidquam {Joan, vi, corporis ct corpus, ui non possil vel aciii vel intel-
fii), t Caro videlicet sic intellecla sine »piritu, sicut lectu separari. Christus autem pcrfoctus Deus idem-
inleilexerant eam illi, qiii dixerant :•Quomodo po> que perfectus homo nullo disjungitur vel actuati vel
test !iic iiobis carneni sudin dare ad manducandum?! inteUec.tuali divortio, quoiiiara duse nalurs ipsius
{Ibid., 53.) Et quideni caro, de qua tuiic agebatur, unam persooam, in iinuiii cleclruni, in unum
ita in
utroque Spiriiu cra! pleiia, humano scilicel ac di- Ejnmanuel, in unum montero coagulalx sunt, ul
viiio, scd inicllectu eorum sic fuil a Spiritu sepa- omnis, qoi disjungendu eas perverso inlcilecta ml-
rata, ut veiut pecudis caro inoriua pniaretnr ofSf,- vil iesnni, dunaiilietur a Joanne apostolo esse Anti>
renda eis aJ njanduranduin, cum dicereiur cis : clirisius. I Omnis, > inqoii, < Spiiitus, qui soivit
«Nisi manducaveritis earnem Filii lioniinis, etbibe- Jcsum, a Dco non cst et hic est, du quo audislis,
ritis ejus sanguincm, iion halicbiiis viiam in vobis quoiiiain venit Antiehristus (/ Joan. iv, 5). i Et
{Joan. vi, 54}.> Si yeliiti inaero inlcllectu carnem tf.mc jam in mundo e$i, quia iiiulti ejus pr.vam-
Christi a Spiritu separantes, ipsam quasi niacram Luli seorsuin de anim.3, seorsuin de carne, «eor-
credidc'uiilcoiii?stuiis disliibuendani. Al ilie nio.'i« U iuni de Ciiristi Divinitate disputaiit indi^cipii-
«6«r, mons p!iiyui.i, qni etiam in benedictione Asftr nutis et slultis quxstionibus. Corpus, aiunt, Chri-'
tlictus est ipaiiis pinguis prsebcns dcJicias regibua sli fuit in sepulcro , non Christus. item aiiima
{Gen. xLix, 20), I quique in evangelica parabola di- Cinisii fuit in inferno, non Chrislus ; Divinitas
citurvitiilus saginalus, iiuii ila obtuiit c.irnem suanj Cltristi esc ubiqu-.', non Chrislus. Longc salubrius
suis eJeiidani, (juasi macr^m a pinguedinc Spiri- halitt b€ professio fidei calholicse , iii qua con-
tus ve! aciu m;1 inteiicctu saparalam. Pioptciea di- tiiemur Ciiristum crucili\um, moriuom, sepul-
cit : (Spir!^g est qui viviUcat, caro can prodesj lum ad irjfeina descendisse, tertia die rcsurre-
quidquam {Juan. vi, Gi) ;j caro videlicet sic iniel- xisse, alque postea in cuelum asccndibsc. unde
kcsa, sicut illi cam intcllciieruiii, imn prodestquid- venturus esl judicare vivo» ct inortuos, et nunc anto
qiiasn. Proinde mcliorem inti.ilectum de carne sua adventunt suum cuni suis cst usqiie in linem sjeculi.
ipse Chiistus insinuavit, cmn quasi priora verba \hc. iide anirr.aia bcata martyr .Anasiasia, cum
e\poneiis ila subjnnxit : iSicul me misii vivciis Pa- ialenogaretur a jodice, ubi cssel Chrislus, respon-
lcr, el egfi \ivo proplcr Paiicm ;
qui mandiical me, dit : 1 In cqbIo ;\d deiieram Patris, et in terra ubi-
eiipse vivitpropter me.i iNoiu stuiiiitiulinein. iSiic- qê sunt saiicli ejus. > Hoc lotum de toto Christo
ut, inquil , misil me vivens Pater, ct ego vivo pro- ^' conlitcmur, qui etsi per solum corpus in sepulcLro
pter Palrcm :> siraililcii let qui manducal me, vi- claudebaiur, et per solam animani in inferno tcI
vet piopter w-.> Dijiciat prius •
< Nisi manducave- paiaJiso sanctis aniinabus pra:scntialiler, lanien
rilis carncra ineara, ct bibtritig sanguinem nieum, tylus ulrobiqiie opcrabatur , in sepulcro suum
non iiabebitis vitain in vobis. > Subneciit poslea oorpus cuslodiens, ne viJeret corruptionem, sed po-
iQisi nianducal me, vivci propter me (ifcid., 54, 58},» tius ievarel de corruptione multa corpora sanst»-
ul patenler inleriigas percarneraChrisii iioioinaiam, ruu) sccum resurgentia, el in infcrno vcl paradisa
carnem Christuin sigiiitic.iri, co quod Yerbuni caro suum Spiritum regens, et regnaru facicns, iia ut
factum est, et iileo sicut vivens Patcr a se geiiilo dicercnt advereariae potcstates : < Qois est isle Rc»
dalvilam haberc in senietipso : sic viveascaix» Chri- glorix? > Quibus rcsponsum cst : < Uominus for»
sti scu potiiis vivens Clirisliis digne se manducanti tis, el potens, Doniinus pntcns in prsrlio, Doiniiius
dat vitam asternam, virtutum ipse esl Rex gloriae [Psal. xxiii, 8). > Au-
Procul crjô a scholis ecclcsiaslicis discedanl novi dis, quia et boni angcU et nialiChristum montcai
disputalores perverso inteliectu, quod Ueus conjun- co;igulatuo) non dissolvuiit, sed in aiiima sua soU
xil, scparantes, dum aliud priedicant carnem Cliri • _ regem ghiriie recognoscuiit. Simililur cl Mai ia .Mag-
sti, quam carncm Christum. d.ilfina in solo corporf; ipsum recoi;novit diccns :
Nus autoin prxdicîiius absque sui iniitabiliiate < Tulerunt f)ominiim meuni, cl ncscio, ubi posue-
'?::rbuir. carnem factum quasi montMn coagulatuni runt eum (/01111. xx, Ijj. > Quid tu ei};o iilum sol-
ct ineaseatum, ila ut qui digne inanducat carnem vis, de carne vel de auima vel de Divinitaie ipsius
Chrisu , non possit inanduuare vii-an) in carnc ila segrcgalum disputans, ut juxia luum seusura
ipsa maneniem, et qui digiic inleliigit carnem Ver- caro intellecla iion prosit quidquam utpote qiiasi
bi, agnoscat Verbura in cyrnc quasi carnis pingue- macra «t ilUi pingucdine privala, de qua hic dici-
ilincin insep.irabileiB, qnaiu insiiiuans evangelisla tur : Jfonj I)ci, nwnt pinguis ? Nonne tu ipse pcr
niuluit dicere : t Vcrbum caro fuctiim esl {Joan. solns ocuios vidcns, per solas aures audiens, per
I, li), > quam Vcrbuni carneni induil.Vesiiinentuni solos pedes ainbulans, pcr soias nares olfacicns,
iiamquo ah aliquc indutum polest et actuaiiler exiji per sobini palatuiu gustaiis, per solam nieiitem iii-
an dfiioni, ei inle!ioctuai5'er ab indiienle scparari, telligens, per snlam memoriam recordans, tamen l«
siciit Iin£am tel Cfilorem solo intellectu separamus non ncgas h*c omnia sic facere, ui verc assignaiid.i
a corpore, quanquam uusquam alias exihteiiiciu nisi sint toti pcisonic tusTQiiaiilo niagis illa peisoni de
:
m COMMF.NTARIUM JN PSAl-MOS. — PARS VII.— PSAL. LXYII. 194
duabns naluris iU cosgiilaia, ut el Dco Pairi sil A sai)cio amorc Patris operaiite a vii ginc rorporaliter
foiisub^lanlialis per suam DivinilMlcm et houiini- concepius ci iiauis est permanens Deus Dei Verbum,
liiis prr sunm numsiiitaleni, quidquitl ngit secuu- quod erat semptr, sed incipiens csse coipnreurp. Det
rtiii:i ulramliiiel iiatiiram, SRiilit agcrc sf, tolain ? templuni liiialiler a Dco inhahilaliim, qiiod prins
Iliiic iUa pinûeilo crat cjus actiLiis hmiiaiiis, ul de iion eral; pcrinaiiens intellectus ct Verbuui et laiio
sputo cjus iiliti oculi caeci luniine vestiieniur, liii- Patris, ut crat, sed iiiscriptus pelli buinani corpo-
gua miiti iacta solveretur, et ipsius laclu lepia fu- ris, quod prius iion eral : pernianens Vcrbnin Pa-
gaietur, ipsius vocCTiiortui excilaicntur, ipsius iin- Iris intellectuale, sed factus Verbum iion solum vi-
perio mariiii (luctus ct veiiti scdarentur. Hinc cst sibile, atque andibilc, sed etiani palpabilo juxta i^
ctiani, (]uod caio eju<. manducata vivificat, quia in liid Joaiinis aposloli : t Quod vidiuius ct audiviiiiiis,
ipsa carne Spiiitus esl, qui vivilicat, .siiie quo, ut ;|uod maniis nostrae contrectavcrunl de Verbo >.
itji^
ipsc ait, caro non prodest quidquam. Quarn qui alis- ct vita manifestata cst (/ loan. i, 1-2). > Uniie rt
manducandan! putavertint, quasi carne
qiic spirilu Aposloius cuni dixissel : c lu quo inhabitat omnis
marca sliangulatis faucibus piiigiiedincin ejus gu- plcniludo Divinitatis (Co/os«. ii, 9), » addidit : cor-
stare iioii polueruiii. Unde el aliieiuiil rctrorsuin. poralitcr, quia videlicet Verbum caro factum es«,
Sir etiain il!i. quorum alii dicebaiit eiira Juaniiein B et per carncm suam corporaliter liabitavit in nobis.
Baptislam, alii vcro Jereniiain seu Eliani, nou gu- Etenim sicui Deus in Christo mundum sibi recon-
staverant in ipso pinguedinem iilain, qas sapuit ciliiuis liabiiavit in finem, sic ct ipsc Christus Uabi'
PptiO dicf nli : Tu cs Chrislus Filius Dei vivi. Pro- talni cum suis et in suis electis iu finem, de quo
ptciea iiicrcpaiilui- illi Spiiiiii proplieiito, laudaiiK' dicitiir : < Oinnis consummalionis vidi finem {Pf-ul.
iblc ab ipso Cliristo. Nani iliis dicilur : txviii, 06), t secuiidum quod ipsc proinisit dicens
Vers. 17. Vi (/uid susjiicamini montcs coagu- I Ecce cgo vobiscum sum omiiibus diehus usque ad
laloi, csse moiiicm, in quo beveptacitum esi Iko lut- consumniatioiiera sseculi (Mattli. xxviii, 20). > Vcl
blurc in eo? Ita enini habent quidam codices : L'l habitnbit in finem perdiicendo ipsos usr,ue mi se
quid suspicamini montes coagnUiios, monleni, in quo coiitemplandum, qui est initiuin ei Gnls oraniiun.
bencplnciium esi Deo liabilare in eo. Ac si dicatiir : Yel inhabiiabit eos in finem, ut quidquid honi suiit
Quare sic crralis liomines dc Filio homiiiis, ut su- aui faciunt, non rcferant ad aliaro finalem causaj»,
spiccjnini Eliam vel Jeremiam, vel quemquam ex nisi ad ipsum, qui est finis Icgis ad jusiiliain oiiiBi
proplietis ci coinparandum? Sunt quidem et ipsi credenii. Et quia Dominus babiiabit ia eis, iiiJe
montcs Riaijni cl coaguiati, quia in iiiis naturre liii- ^ fiunt currus Dei porlando Deum sere(icniem, sicut
inanx accessit gratia Spirilus propheiiti sed in- Siiueon sciiex pucrum porlabat puer aulem sc-
; :
comparabiliter illos antcceliit superexcelleiitia mon- nem regobat. IIos ita legendo perdutit iit fmem sibi
tis, qiii cslmons Dei, mons pioguis uiiguenlo vidC' deslinatum, de qiio Apostolus ail : « Primiliae Chri-
licet illo pcruiiclus, quod agnovit Petrus dicens : stiis, deinde qui sunt Christi, deinde linis, cum ira-
I Tu es Clirislus Filius Dci vivi {Mattli. xvi, 16). » diderit regnura Dco Patri {1 Cor. xv, 23 24). r
Agiiovit niootcni et asccndil in niontem, fatiusque Vers. 18. Cvrrus iste non est uniug formse, tft
cst et ipse raons magiius, cum ei dicerelur : i Tu verbi gratia solos martyres vel solos confessores
cs Petnis, cl super lianc petram sedificaho Ecele- vcl alterius unius ordinis p-ofc9sores habeat ; iino
siam mcam (ifcirf. , 18). » Sed supcr verticem moiH est multiplex decem millibHS, iln ut numerum fini-
t!S liujus ac montlum ca;tei'orum longc in inlinitum tum pro iniinito inlelligas posiliim ,
perfeclianie
superexcellil mon$, in quo beneplaciinm esl Deo Pa- sciliccl signiricaiivum, qux iii (lcnario cl milienario
lri,\ui et dicit : « Hic cst Fiiius meus omneg ad hoc
dilcctus, iii Motari solel. Sunt ergo decem milUa
qiio milii coniplacui [ilalth. iii, 17). vcrbum Dei evangelizanic» vii^-
> Cumplacel ekcli et perfeeti, ut
ergo Palri habitare per sc in eo, qui por ipsuiu Me- tute mnlta portent ipsum Dcum ad corda crcden-
dial<>rem in aliis iiiontibus sanrlis habilal. Vd D liiim. Quod quia non faciunl ex irislitia vel ex ne-'
nioiis csl homo iii Deum assunipius, inquo beuepla- ccssiLite, sed spoiilanea et devnla Iiil:uil.aie cunut
cttum ett Deo Verlio inliabilare, uon quomodocuii- ipsi sunt mt//ia lcfianlium, quoni.tm s;k; gaudenti^s
<iUe, scd iu lincm. ctin tribulatione paticntes, etsi liuin inlerJum qua-
FAenim Dominus Verbum Dei liabitabit in eo in fi- si tristcs, aitaiuen scinper gaudcntes la.naiiiup in eo,
nim, in finalem perfcctionern, id est non solum per quem poi tant, ciijus el currus dicuuliir, et surI.
essciitiain, cujus ubique prsesens roajestas non du- Currus apud sntiquos erant vehiculs triumpliao-'
bitaiur; aut per gratiam, qua quibusdara subtrahi- lium et dominantium reguni seu principum. De aiia
iiir,quibusdam pia;sentalur; sed per unionem per- siinilitudine tractam videri polest, quo<i eunusi IM
sonalein, ul homo inhabitatus a Deo Dei Verbo et dicunlur, in quibus tjiumphat Deiis,c ndescende li!
Dcus iiihabilaiis ipsuni boininera sit una cx duabus Verbo Dei bumanae loquclae, qua dicunlii!' currus
et in duabus naiuris cxislens pcrsona, qua; proprie triumpbalcb legunt, auro iiisigiiiti, fuissa ad oroa-
Filiu^ Dei ei Filiiis honiinis nominalur, quia qui menlum triumphalis pompae. Tales per similes our-
iiicorprtraliter eu a Patre genitus, iit iiilclleclum rus fueruiit Elias, et Eliscus, quorum ulerquis di-*
iieiium boDus gigiiil auimus, idem quoque Spiritu ctus esl currta Israel, et auriga ejus. Cujiismodi
»:
195 CERiioH} rR.crosiTi REirnr.nspERG isr.
vero curru> Ejias fuerii, in ciirri! ign-o, fjiio i;ti)Uis \ niijlioiu' morlylil^tis grandi utique oebito i>l jiravi
est, agnosci ["Oloiii, de quo iii budihus Pairsiiu di- siint !'u'!iore libersli .^'aiu exspetlatio niorlis sine
cilur : « lii dielius illis surrcxi!. Elias proiilieta, ei diil;io li.ibet piEnain, alque idcirco Iteaiiores dicere
\eilium illius ciuasi i^'!iis, ct quasi facula ardelinl licci los oiiines, quibus el dti tnorie liinor iiiilliis cl
{Eciii. NLvm, 1). > Qiii cj-isas rile porpendil, jiiic de gloria resurrcctionis cerla spcs esl. Maîiificci»-
veneiati;r igneci facul-x; lani velicmeiiler aideiitis lius t^rgn cuni i!lo in liiin esl ct cum hewlo Enoch, si
ithtm Domiui lam foiliter in Elia, r.urru Doi, curru niorleni non (iisltilcruni sed evascruiil, î viventcs
Israel, acccHsuni, ut uiia die ocliiigciitos quiiiqua- transbli iiul!uni habenl de longa inoiiis sollicil-j-
giiiia falsos prophetas ipse verus Pioplicla (icride- dine vel c.\spiî:l;ili;ine ioiinenliin"!. Scd de his alqui?
rct. i;îlur perfectuin odiiiin el saiicliim hoiii zcli aiiis divinoiuiii iiiiraculoriini sccrclis, de (iiiibus
iucendium, ciijus digiiitalein cceli tcstincati suiit salva lide a divcisis diversa senliuntur, quisque
coiilinciido ad ejus imperiuni, et rursus dando ler- proul vull, qiiibus vu!t, saWa iide con^ciiiirc potest
ris pUivis i)eiie!iciuni, ampliiis autein iiiilltndo cui- absque prjcjudicio diversa senlieutiuin, saiva, ul di -
riim iifiieuiit ciini eqiiis it;iicis a<i sublevanduin victum esl, ficie Calliolica, coalia qiiam iiullius est
CiOicin eineiitum cl poieiileni aniicum Dominaloiis auctoriins vcl sul.iii!las recipieiida. jSon es! aulcin
omnium Ex ! ejiis glorilicatione tain magiia taiiKiui; f! (oiitra fidtiii, sive corporaiilcr iii persoiia sua Elia»
siupeiKiaexciiipliiin accipintspeiiiquc concipiat quis- 3!Siinu-tur veiUuras, sive in spiritu clvii-tatc ipsius
que verilatis aciiKiialor el juslitiae amaior, quod aliquis digne vocandus currus Isiacl cl aui iga ejus,
niercedfi iion careai, si veibi !>ei currus effecJus qijcmadiiiodum ip.^c suuaque discipuius Eiiseus am-
niilitai contia inendaciuin falsis propliciis actepium i;o iuiit currus isiad r.uminali. llle, cuiu in curru
et veris uroplieiis odiosum. Veris auiem proplieiis sursura raperetur : isle cum jam nioili vicinus a
falsos oxemplo Eliê occidere cst cus giadio vcritaiis rcge Israel similiter ciirriis Israel nominaietur. Quis
perciiiieiido coiifutarc, quod in fmem sncculi niulti- scil, si coiivcrtiiiiir cl ignoscat Deus pcccjii» pa'-
plicatis iaisis proplielis bonum malum, mahim bo- iiitentium tiica fineiii srcculi, et rciiiiqiiai)i pnst sc
nuiii diceiilibus erit pernecessarium. Proplerea Yc- benedictioneui tam copiosam laniuinquc abiindan-
rita» prêdicit Eliani venlurura , aiiiequain vcniat leni, iii qnaiitum refrigesceiite chariiate nuiilorum
dies Domini magnus, e! manifcstns. < Elias, > in- iiovii abunJare iniqiiilalcm diebns novissimis, quan-
quit, t veiitiirus esl et reslituet oninia {Maiili. xvii, tuin ubuiidaiile iiiiquitali; in valde inalis rcfi'>i5e-
H). De hoc plurimorum senienlia dottorum cst, scere novii charitatem iu bonis?
quod circa liiicin sseciili cum Enocii venlurus sit, cl El quidcni Elias raptus oblinuit Eiisco tliiplicem
qiiod moitem, quam non evasii, inqviiuni, sed dis- spirilum proplcr diiplicis peccali pcr ipsiim t.iin in
'
lulit ,
pro tommuiii debito persolvere halcal sub Juda quaui in Isiael cvpugiiamli augnicnium. Niiik
persecuiioiie Aiiticliiistl. auiera sic Riulliplicala cst iniqiiit;i» abundans rc-
Porio Hieronymiis viioruin illustriiim iion mini- frigescenie charitalc mnllorum, ut contra eara non
inus aliter scntire videlur in fine Mala( hia; prophe- sulTiciat spiritus Eli* simplcv vel duplex, non sii(H-
tse, ubi Dominus dicit : < Ecce mitlam vobis Eliam ciat unus vcl duo c«rr«s Isracl contra iiinumera-
prophptam, aiilcquam veiiiai dics Doniiiii magnus liiles ciirrus Phaiaonis, contra infii.ilos excrcilun
et lionibilis {ihilach. iv, 5). > Ait enim posl aliqua ;
Aiitichristi exeniplo Pharaonis regnaluri, ct taiidem
• H.cc de Elia diximus sicuii doctores , quanquam in aliysso infemi demcrgendi. Igitiir bcne ad coii-
multi sinteiiam noslrorum, qui credunt cuin ad lii-

solationem Jsracl pericliiantis in exitu de .Cgyplo
teram veiituiuii!,ct resliiuturuin. Cietcrum Doiiiinns persequentc Aiitichiislo promittitur cuiriix Dei Jc-
inierrogalus ab apostolis de advenlu Elise respoiidit cem millibus mvliiplex, ut intelligas non unam so-
• Elias jani vcnit, et noii cognovcrnnt cuni, sed fe- lummodo, vel duas porsonas iii spirilii ct virtule
cernni in cuin, qiiyecunque voliii^ruiit {Marc. i.\, 12), carrus Israel, fMrr»s ignci, qualis fuit Eli.is, exci-
Jounnemiii F.lia voieiis iiitelUyi. Uiule subseculus ad- p iftiiJas, imo taiitiim P\c:ciltim, ut qiiisquc liriciiiim
juiixii : t Si vtiUis recipcre, Joannesipse estElias, iiui habens oculos ad videiiduni possil cum F.liseo di-
veniuiusest(JiaU/i. xi.li). »Cumh*cdicil,profecto ccre : < Mures sunl nobiscnm quam cum illis {1 V
Jocloribus aliis, qui non secundara Iittcrain, scd Reg. VI, 16). > Dtnique ccrlantiluis nobis contra
sceundum Spiriium de adventu Elia; sciitiiint, scse siiiritales nequitias ct rariialia desideria, qnsR mili-
consenlirc iiinui!. Dicendo fciiam : Quanquum mulii iaiii advcrsus snimam , tiobiscum est Patcr et Fi-
siut etiam nostiorum, qtii credunt eum ad lilteram lius et Spiritus sanctus. Nobiscura suiit agmiiia
veuturum, et restituiurum omniit, ae tnoitis debiium ccelcstia in ministeriiiin salutis noslra; niissa. No-
jjciso/uiMitim, satis iiulicat quod cum velit jani esse biscuni saiictyruni miilia coiitia carnem ct ssnjjui-
a mortii [iccfcjsiiatcsolutum .-
qiiod si ita cst, rcvcii iicm cuiictasquc nc(|uilias diaboi-cas jiiiii trniroplio
inagnuiu ct inngnilic-um cst tiultiimque laiidabiie potita. .No!)iscnin currus Dei deceni inillibtts mulli-
inicr viros gloriutos, quori in co maginnccniia sua plex. .\tque ne puics hoc numero diccre decetr, miU
Uoiiiinus oj)c;raliis cst. Nam
morlem adliuc ex- si liitm fiiiiio comprchcnsos omiies, quos illc corrui
sjieclat, xsiiiii;ii« licct quod minus bealitudinis aii- continct, addo iitiiiieiuiii inCniliim aniruiaiis in co
secutiis sit; quain alii saiicti, qui dcposila omni cor- esse 1«?/.'!« (a-iHiiiium , qtialenus pci niiiii('ium deti-
19? rOMMENTAUlUM LM PSALMOS. - PAliS V]|. PSAL. LXV». m
niliirn iiiliiiilum iniflligas itxercituni muiloium mil- \ ipsa, qun? iJedisli. L'nde Aposlolus hunc versuni
Jium Deo mililaiiliuin prec-isque ussiduas tan.juam p-VMOiKTis aucioriiaie apostulica verba iiiutavii ei
jacul.i igiiila miltPiiliuiii coiilra itiaiiolum el Aiili- dinit : 1 A-ccndens in alium capiiv.im ctî i e;ipiii'i-
christuni. Isii î;)il inillia toelannum, iil cjl iioii ix tiitcm, iJciiii. (ioiia lioniiiiibiis [EpUes. iv, 6). i Quoi
tribiiii.i, sed in k;titia pricii.intiuiii, et sps viulon* est ilicere : .Vsccndens in aiiuiii ['ilium Dei a;tcriia-
gaudentiuui. aiijue iiloo in ,tri'>>iilaiioiiti patieiiliain liter 2!iissioiuf in sua Uiviaiiate, sed exaltalus us-
servantinm. qiic ad confessum Oei Palris io sua humanitati),
lUide illis iioc? .N(iii ulique a se, sei! a UQiniuo, cuplifam liuiii capiitiLaum, id est maltos elucius (ie
quia Dominui In Siiia ia iaiuio. Vel i» Sinui snnctu. inferno libcraios ijiioruin plnres. i!t essenl veri te-
Siiia eiiitn, vcl Siiiai nioiis csl iii Arabia, iii :iuo stcs cjus lesuirectionis, corporaliler cum eo siir-
ctatacst lex iMoysi. Coiigruii auleni liujus vouabuli rexerunt. In his deniijuc ante mortcni suam caro
interpr<;lalio il.\k) illic manJato, quiu Siiiai iiitL-:'- capiivaverat spiriium in lege |)cccati el ni.oitis re.
prcliiiur maiidaluni, tt Aptistolus ait : i Lcs quicleni pi!}.;iiai!te legi mentis. Veruni po^t resurrectionem
saiicia ei mamlaluin sanctuin ctjustuin et boiiiim caro ipsa caplivala est a spirilu, quatenus hi, quo-
(iJcia!, VII, li). I Domiiius ergoi!! .Sinoj «a«c(o, id est rum corpora _^ surreieraiit cuin Doniiiio, toli esbcrit
in mandato sau< tu Psl, quia Spiriius vivificaiis iii
**
spirii:iles et angeiib iiealis consiniiies. Igiluf
littera oceideiite tst. i Litteia cniro occtlit » so- captiviias caplivaia fuit, in quibus lex niembrti-
luiuiiMido insirutns ci laciens sciie peccalum : rnin, a lege uieutis in CoO et cum Dco rcgnautis
i Spiriius aulem vivilicat (i/Cor. iii, 6), » qiii dat ausorpia, ipsi legi mentis ultciius rcpu^nare noa
velic et perficcre boîum. « Charit.is, » eteiiini, qiiw poiuit, qiiod oiiiiiibus eicctis, qui iiunc legi riicniis
pleniiudo legis esi, dilTiiiKliUir, « in cirdibus no- in iônuin conseiitiendo, legi cariiis icpugii:iin, ii-
siris per Spiritum saiictuin, qui liatiis est nobis ni!<» isto prselio in pra?miutn reservabitui. V.t ium
(Rom. y, '6), t queni ut ab ailu miileres o Cbrijte, absoiplo eo, quod iiiorlale est, a vita, ( iim absoi-
VsRS. 19. Ascendhti hi. alium. El piicsiju.iiH pta fuiril mors iii victoiia, beata ista fRpii\ilalis
asceiideies in alluin, descendcns in iifeinun! illic CHpli\it:is ciil co:!Suinniai.^, quse nunquam con-
ctpisi! capliitli.tein qi.asi victui- spolia. Dciii acce- suiiiniarctur in hoi.iiiiibus, nisi Cbristus ascciidens
oiili dona in Iwminilxts, qux prius acciipei.is •u in allum dedissct dona Iioniinibus.
!?mctipso, laîgieiite tuii et rairis Divinitate aique
Super liunc locuni bcatus papa Gregorius (i6; aii:
accipieiite lua liumaniiaie, Ei quidein lu in temei-
« Ouid his Proplietne vcrbis iiisi asceiisio Dominica
ipsoSpiritmn accep,,!i noi. ad luensuram, sed i»
c dedaralur? -\scei,dens quippe in aiinm capiivam
/iow.iniius, inembrls luis dividerc spolia scieus per
duxit captivititieni, qiiia.corrupiioiicm iiostrani vir-
distributio.icm doiioruiu Spiritus accephti liiRC ad
tute sua iiicoirupiio.iis absorbuit, Uedit vero dona
mensuiam cujusque jiierr.bn tui.
hominiiius, quja misso desuper Spiriiu alii serir.o-
Abter : Bomirui tn Sina, id est in tentationc suis
iiem scieniiic, alii sermonem sapientix, alii opera-
adesi in s,i!ictu. El exiiidc habebunt l%titiani ipsa
tioncm \irlutcm,alii gratiam curationum, alii eencra
niiliia lcetanlium, quod Doininus adesl eis in Sinai,
iinguarum, alii iuterpieiaiionem .sermonum tribuit.
id est in lentalione custodiens eos in scnclo saucti-
Dedit dima iioininibus, <lum per ejus graliam eo.-um
tatis pit)posito iacieiis, ut oniiic gaudiuin cxisti- iii iiiuiido virtus excievit »
luent, cum in temationes varias iiicideiint, »cienli&

Dedit ergo iicna saiicti Spiritus liominibui, mil-
quod « beatus vir qui sufTerl lenlatioueui, quoiiiaiu
p.r-omiscrat diccns
tertdo illum sicut : « Nisi «igo
cum probalus fiicrit accipiel coroiiam \H:&{Jac. i,
abiero, Paiacletus iioii ii'niet ad vos; ri auicm
12), » Itaque prop"''r lioc omue gauilium, qiiod aiiiero, niiltam eiim ad vos (Juan. \\\, 7). » iigjri :
eii.im iiiier Seniatioiies vaiias in saiicto quolil.-et I iLigabo Patrem raeuin, et alium Paracletiim 4^bit
perseverat, millia lanuniium sum, quia Bominus in
vobis [Joan. xiv, 16). » Ecce in eo, quod mittit Pa-
Siitu insaiiclo. £t lianc saiictiiatis devoiioiiem iii- '

tcr, mittii jt Filius, huac Paracleiiim Spiritutn vc-
lei' teiilaliones invlulabilem habcnt per gratiam ex ritatis clarci procedere ab uiroque, procedere, in-
iioc iiiis Guliatam, quud tu, Christe, asceiidiiii iii
qiiam, non recedere, quia iteque Filius nascendo a
alium ad dexieram Patris. Prius autem ,
quam Palie separatuT a Patre, neqiê gpiritus suncU)» A
ascenderes, ctpisti cupiiviiatem, id est mortera, qua; ulroque piocedens recedj; tiids, unde procedit,
tenebat captivos, vicisti. Vci ipsos homini.\s male quoniam bi tres unum siiiit : una videlicet e^seiaia,
a diabolo captivos lu bcne ccpitli, et sub leve ju- uiia fornia, una naturt, unus Oeus, uiiiis ouinipo-
gum iiiisisii, lit laii Civptionc dicttim est Pclro :
tens, unus immensus, unos seterniJS. Fl idso cum
I Ex hnc jam Iioniines eris capicns {Luc. v, 10), »
Spiritusdsiur homlnibus, per hunc toia Triaiiiisbiit
Ha»c «! be.ita captivitas, quain lu Christus cepiiti, bilat in homiiiibus, quod qiiidain i;on cnciiunt. Sed
H posl uccepiiii domi iu /icminibuf:, id est ipsos dono sancti SpifjSus muiti ei eiscradf ntes cumii Oes
homines aceepisii nuasi donativiim posi triuin- liunt.
pimm, Vcl »« lnjiiiinibus tuis inembris ctccepisli duna Etenim non credenles vihabitar.r Domnum SeiiiHf
(16J Lib. 11, lioniil. 29 iii Kvaiii

19* cf;r\!ioni pn.-LPosn 1 hLICHF.nSPKRC. 200
dono ij)sius graluilo fiiiii! cred^ntes, et in semct- k res sumus, sapicntihus et insipicnlibus, muliunt
{psis experiunlur veruin essi', (luoiJ diritiir: « EcfC siveparum friictilicaniibus, ita ul palmitibus malis
labcrnaciilum Dei cum hominiijus, el liabilahit cnin manu agricola". optinii succisis loia vinea Dei sntu-
eis {Apoc. x\i, 5). » Itein : Verhum csro facium
« tariuyn noslrorum slt friicliiosa fruclu salulari, el
eat, et habiiavil in nobis (Jean. i, 14). t De tallbns, fructus noster maneat non in nobis aut iiosiris viri-
(;uos ipse Uens inbabit.it, vel qui habilant in adju- bus.quse nimis iiivaiiilse sunl, sed in Deo !io/u(ar(t;«Jl
torio Allissirai, conteiitur ille eurru» iki decem nnstrorum.

millibus mulliplex, in quo ipse triumphans conlra Tribus jam partibus p.salmi exact's qnarla sequi-
eirrrus Pharaonis prospere prdiedit ei re^nat. Fa- tur, in qaa quid de prccdictis Doi ilonis cveniat,
Tcndo igitur ejus triuinphali processui dicaaius die ostenditur, scilicet conquassaiio ininiicorum, coii-
quotidie, id est jiigiler : versiones aliquorura, marlyria nlriusqiie sexus tide-
Vers. 20. Benedictus Dvminns in rurni suo super lium. Diapsalma bic interpoiiilur, pro quo apud
omnes coelos exaltalos. Btntdiclnt die qnotidie, vel Hebrôs habctur Seia, quod interprelalur sempert
de die in diein, id est jugiter. Vel sicul hab<>t He- quia baec prosperiias iii s»lularihus fructibus, de
braica veriias : per singules dies. Benedicant iilum quibus prxmissum esl, optandx cst ut maneat sem-
cceli cl lerra, mare et omnia, (jnre in eis sunt, quia " per. Et hoc indc posaibile crediiur, qiiia
per omni», el super omni» irittmphaTit, terrain Vers. 21. Deus nosler, Deus salvos facimdi est.
«ianguine suo purpiiraiido, nare calcando ac Qucius « Filius I eniin « horaiiiis non vcnit ;)nimas peidc-
cjus miiignndo, cacloriim alta penetrando. Quo ut re, scd salvare (Luc. ix, 5t!). i Deus, inquam, iich-
iihim prospero cursu alacritet- seijuanliir : Piosj>e~ Mr, qui iioslram suscepit naluram Deus suivoi fa-
mm iter faciet netis ipse I>tus talntarium noslro- eieiidi est, cni recte dicimus : < Salus nostra in
runi, id cst aucior salvaiionDm, dnm et curniS nianu (Ofi cst, Domiiie (Gen. xlvii, i^). i In quo
prxparat, ut in ipsis curribus trinmpbando captivi- multum commendaiar gratia, dum non in i:*>sira,
tatem caplivat, non uno die, sed qaoiidie, non solum 6cd iii Dei virtute salus nostr» consistere pruulica-
in una siia rcsurrectione vel ascen.;ione, qua? fdcia tur, ut qui gtoriiitur, nou in se sed in Doinino glo-
esl una die, sed etiam in suorum sibi conrcsurgen- rielur.
tium sibique in Cflclo consideniiuin glorilicaiione, Dieis itaque mihi : Cur ergo vel boni acque iit
qux fit quotidie, donco oinnibus curribus Dei con- m7.ii corporaliier moriiinlur, vel ipsi mali tam ani-
summatis, el omnibus curribus Pharaonis in abys- mse quaui corporis luorte destruuntur et a saluce
suiB projociis, in quadriga Evangclica occurramus longe liunt, qui Deuin salvaiorein credunt et con-
p
in virum perfccium,in niensuramx'iatispleniludinis fileniur diceiiies, quia Deus nosler, Dem satvot fu-
Christi. Ad istiusmodi cursum ctMisuiiiinandum pro~ ciendi esi .' tie forle sic loquendo mircris, et de
sperum iter facief nobis I)eus SRtularium noslrornm. mortalitale vel morie homiiium iiidigneris, auiU
Quid sil iier protperum in oninibus inolibus et quia Domini, Domini exilui morlifi Doinini, Doini*
actibus aiTectanduiu, Paulus apostolus insinuat ni, secu.idiiin geminam scilicet naiurain su» per-
scribens ad Romanos in hunc modum : < Teslis sonx ubique tum iii ccclo, quam iii lerra doniinan-
enim mihi est Dciis, cui servio in Spiritu meo, in tis. Domini, inquam, illius, qui {lecc^tum non
Evangelio Fiiii ejus, quod sine intermissione menio- fccit, et idco non subjacuk neeessitati ullatenus
riam veslri facio iii oralioiiibus meis obsecrqns, si morte coi'|>oris aut spiritus morieiidi sicut Ailam,
{(uomodo tandem aliquando prosperum iter habeam cui dictiira est : < lii quHCunque dic comederis«
in yoiuntate [>ei veniendi ad vos. i Qiiare ? « ut aliquid, i inoPle morieris (Gen. \i, 17). i Domiui, inquani;
inquit, iimpci-iiarvobisgratia!&piritalisadcoiiflniian- talis dominaioris viise ac niorlis, cxiiiis Je hac viib
dum vos, idcst sunuIconsolaripeream,qu:c iiivicem non erat alius nisi moriit, id esi per moriem non
est, fidem vestram, atque meam; Iieni : « Ut aliquera neccssitate sed voluniate admissani, ut ciiin in ejus
fructumhabeaminvobis, sicuiet ii) caetcris geniibus. D peisond i onspicitur exiiut mortis, ev.icuetur iii snis
{Rom. 1, 9 ct scq.). i In liis apostulicis dictis culli- famulis tiiiior mortis, quibus ipse dicit : < Nolile
gilur boc essc iier prosperum, quod iii voluntate Dei tiinere eos, qui occidunt corpus, aniniani outcan nnii
disposituui sil bomiuibus frucluosum. Unde et ipse possunl occidere (Matth. \, 28). i
Deus sattilarium tioitrorum cum suis apostolis, cur- Aliter. Ut scias, qiiia Deus notttr Deui salros
fibus elcrtis, el VMrruura Buorum praecipuis aiirijjis faciendi eit, aitcnde illiim salvare servm suos, quo-
dixissel : « Posui vos< ut eatis, i ne iier ipsiirum riiin Doniinus est per condilionem, quia eos crea-
tion csset prosperum, adjccit : « Et fruclum affcra- vit, et Domiiius quoque per Redemptionem, quia eos
tis, » ac no ipse itineris fructus puiarelur tiansito- dc domrnio diaboli, de si^rviiute scilicel liivisibilis
rius, auiiexuit : < Et fiuclus veslor manesl (Joau. Pliaraonis in suum jus transtulil, < iii sine timore
M, l(i). i Sic ergo /jrospeium iier faciat nobis Deus de manu iiiiinicorum nosCroruin liberati servianiu^
talutarium nosirorum, ut iii omnibus niotibus no- iili iii sanciitate et jnstilia coriim ipso oiiiiiibiis
Siris nihil quod noa sit voluiitaii
Ti^t, pielatis di- diebiis nostris (Ltie. i, 1i, 715). » Domini, inquam,
vitia beneplacitiim. et tam nobis quam caeteris !io- lalis esl exiitis iiiortis, quia et ipse dc morte cor-
•ninibiis frutluosum, prxcipue his, quibus debiio- poris per resurrcctioncm siiam, exivit, et in se ere-
201 COMMKNTAKILM IN PSALMOS. — PAUS VII. -PS.^VL. LXV». i02
dfiilibus (ie inorle simul coiporis e« animae patefe- A Sed stibk'vabis de corruptione vitam nioam {Jona.
cil exiiuin, quando el nioitem anim* moiieniJo II, -4, et scqq.). sSicoraotera in profundo marisXio-
drstruvit el vitnni corporum resurjjendo repa- iiiinus exaudivit, ac de veutre ceti eripuit. Sic eliaiu
rnvil. adliuc exaudit de profundis claraaiitcs ad se, ut

Vers. S2. Verumtameii Dcus confriuget eapita adimpleatur quod dixii ipse Dominus : Ex Da:.aH
iiumlMrum iuorum. Quod est dicere : Qnanqiiam conreriam, convertam in profuiido maris. Vel sicut
Deus iioslcr, Deus so/uos facieiidi sit, non lanicn alii codices habent : Converlar in profuiidum maris,
omnes in(liiri.reiiter salvabil, sed cunfrinyel capita id esi, cliam ad eos liberandos, qui dcspcratissimi
iiiimicoruin suorum, duplici videlicel contrilloiic •.identur, eo quod sint ipsi profuiidum Hiaris, dicti
seu confractione, alius humiliando ad pobiiitentiain, proptcr profunditatem suae amaritudinis. Talis fiiit
alios pociiilcre nolonlcs miltendo in geliennain. rcx Manasses, quanrto veri Dei contenipior, idolola-
Cumquc omnes iiiiiiiicos snos confringendo sil po- tra effecius implevit Jerusalen sangiiiiie innoceiitiiim
sitiirus Bcabclluin pednin suorum, tamen prxcipue usque ad os ; sed postea iu BiibyloniMii duclus in
coiifriiujel capita inimicorum suorum, id est, vel ca- ipsa caplivilale pajiiitentiam aj,'eiis qiiasi de pro-
pilaneos eorum, qui lencnl inter eos iiialilia; prin- fundo maris ad Dcura clamavit, ci Dominus t.r Bk-
cipatiim, vc! superl.iara sive aiict:irilateni ips'ruui. $an eonvertil eum. B.ibylon quippc sicut ct Ba.^.in
Sic superbia ei auciorilas Judaeorum, lyiannoriim suo nomiiie signilicai hujus roundi confusioiieiii. tt
ti lia:reticorum periiL, siiper omnia ubique domi- ipsa Babylon profunduni maris pntcst, quo- dici
nanie Ciiiisti aucloiilate, ciii nemo jam prxsumit niain et Isaias contra Babylonem locuturus prxli-
.iperie tonlradiccre vel resisiere. lulat < onusdeserti niaris(/<a. \xi, I); » cl postea
Sed quia veisuiiae falsoruni Cbristianorum per- subncctit : < Facla est niilii Babylou in niira.u-
ambulaiiiium de viiio in viliuni, ct perseveraiilium lum (ibid., i.) i Ilem : < Cudidit, cocidit Bnl.ylon {ibid.,
iii dclcciii stiis adbuc vigenl, itn ul cuni Kti.'^ pos- 9). > Qiiibus dictis onus deserii niaris ei oiius Ba-
simus dicere : • .\dliuc vigeiit roruicaliones Jeza- bylonis unura idemque signilieat esse, quaniqiiain
\k\ i/V [leg. tx, 22), t Conjringel Dominiis etiam seorsum tiaclet de ulroque, piimuni videlicel de
istuin verlicevi capilli perainbulaiUiiim in deiietis onere Babylonis, postea de onerc deserli niaris.
suii. Veniam capilli possuinus iiitelligere iiianium Quos crgo Doininus ex Basan converlil, lios de
qujpslionum seu cogitAiionum versiilias. Sunl enini, Babylonc sive de profundo maris conveitent'©
qiii tales minuiias calumnariuin qii%runt, iit el eripit.
ipôs capillos callida sublilitate scriitari vidrantur, lii Hebrseo sic legitur Dixit Doiniims Ex Bnran
£ : .
quoruin stiilta el versuta cogitatio, si iioii fucrit convertain, coiuiertam de profundis maris. Liide
iiiliibita el confriicta, eos perducit ad culpain. Sed consiat, Laiinum de Graico inteipreianteni
He- et
Domiiius iibi ct quando ci {d.iccbil, coiifriiigel liu- ignarum, vc! crrasse vel casum ac-
braica; veritatis
jusmodi verlicem capilli perumbulantium in deiiclis cusaiivum pioablativo pobuisse, ul cum diccre dc-
iuis. Cvnfriiiffel liimiruni duros, qni flecti noliint, buerit, eomxrtam de profundo maris, dicerct in pro-
sicut alias lcgilur : i Doininus cunfi-cgit indicirx fuiidum maris. Viiiose crgo obtinuit usus iil can-
suae reges [Vsal. cix, S). i At illos, quos inveuit tetur : Cotivertam in prufuiidum maris, ciira rt llc-
(lexibilcs et convertibiles, ipse coiivciiet. Unde lioc liraioa vciilas dissonet , et o^rrecliores codiccs
nasli? Cx eo sciJicel, quod Domiaus, qui mentiri liahcaiil : Convertam in profundo maris, id esl,
naii potest, ciim sii veriias, ita dixii: illos qui sunt in profuiido niaris. Ubi aulem legi-
Vers. 25. Ex Basan conrerlam, scu coiiverlar in tur : Converlar, benc cst iii profundum maris. Con-
profundum maris. Basan interprelatur confusio vcl venitur enim liominiis etiam ad cos aliquolifs I 1 c-
siccilas, quo nomine significantur lii, qui de pcc- randos, qui sunt, qiwsi profuiulum maiis, ii;rbidi
catis suis confuiiduntur, et iiiopcs alque sicci dc- niinis ct aniari atquc a liice, quac superficicm niaris
giderant pluviam voiunturiam. De bis dixil Domi- D illuininat, penitus alieni, oh nequitiara profuiidam
nus : foutertam, converiam sive coiivertar, quia niinis et lurbidam. De talibiis conveilcndis vix lia-
laJes ad se convertit , et aJ lales ipse convexti- bcri possct /iducia, nisi quod Domi;iK.«, (|iii incii-
lur. tiri non solot, dixit : Ex Basan converlam in y.ro-
Quidam codices habcnt : Conrertam i» prufiindo fuiido maris., vcl de profuiuio maiis, vol conveHar
maris, quod est dicere : lllos eliam convertam qiii in profundum maris. Et nolaiHlum non oos convcr-
snnl i« profundo viliorum per enormitales multo- teiidos, qui gloriantur iii malilia sua, vel qiii satu-
rum crimioum sic obluli, velut iii profuudo maris rati e! pleni siid videndir : sed qui secniidiini no-
positi sub inagnis et anuris marinis fluclibus. Talcs inen Basan, qiiod est confiisio, vel siccilus, de pcc-
/Iguravil Jonas in ventrc ceii posilus, qui de pro- catis suis coiifunduiitur poeiiitcniio, et sicci siini
fundis bujusraodi ad Deura cLamans aicbat : < Flii- esuriendo ac sitiendo justitiam, propter cujus rn-
clus lui super me iraiisierunl, etego dixi : Expul- hclant inopiam, suani tcmper aitendendo sirciia-
iius sum jb ociilis luis. Abyssus vallavit nic, et pe- tein, quae nisi desursum acoipial pluviam loluiHa-
iagus cooperuil capui nieiim. Terrse vecles comlu- riam, non polest ferre frucium a scr!'.ctips.t. Sc-
serunl uie. Puias, videbo templum sauclum tuuin? qiiitur :
Patbol. CXCIV,
,
205 ccniioni PR.iiPOSiTi HEicnrRsrrRG. 2(H
Vehs. 24. Ul iulingutur pes tuusin sanguiiie : liii- h. a lemetipso. Pro sccim<la igitur p^soti.i in lle-
guu caiium tnorum ex inimicis ab ipso. In IiJs braico posiia Latinus interpres poiiii tfriiam, di-
(iictis Prophota conversus ad Dominuin quasi prs- cens aiiilitoribus hoc totuin boiium cx iniinicis
seiiteni ailoquilur, ac si Jicat : Doiitine, auditu con-.eisorum esse ab ipso Dco. Ei lursiini coiivei-
auris intcrioris audivi te loqiienteni : ex Bosan con- sus ad Deum quasi prwsentialilcr loquiiur ad cura
vcrtam de profundis maris. Et vere verum dixisti dicens :
tu Verilas, quoniam ita quos volucris eonvertes, VEits. 25. Yidennt ingressus tui, Deas. Atquo
iit inlingatur pes Inus in sanguine, id cst, ul iiant itcrum convcrsus ad auditores dicil de Deo : /n-
ipsi pes tiiiis pori.indo Evangelium, p irtaiido le gressua Dei mei, regis niei, qni est in Stmcto. Siiper
Vcrbum incarnatuni, le caput suum suis bonis hunclocum bcalusCregorius papa (J7)dicit i Qtri.t :
tliclis extollendo, et in orbe terrarum circurafe- hoc loco canum nomine, nisi sancli doctores vo-
rendo Hsquc ad sanguinem, el ita conversi ex ini- caiitur, qui fidelium in sancla Ecclesia cuslodes
miris fiunt lingua canum luorum, non illorum exstiteruiil? Qui dum pro Dbmino suo diurnis iio-
de quibus Apostolus : « Cavete, > inquit, « canes ciuriiisque vigiliis intenti damavernnl, magnos, ut
{ Philpp. III, 2), I qui sunt canes alieni; sed ca- ita dixeriro, latratus prxdicationis dederunt. Nnn-
uum tuorum , tibi scilicel tidelium, pro custodia iiulli quippe ab idolorum cultibus rcvocati facti
doinus iuse Intraiiiium, et dc micis mensae tux li- sunt piaedicatores Dei. Lingua ergo canura Eccle-
beiiler edentiuin. Pioplcica non dico solummodo siae ex inimicis piodiit, quia conversos geutiles
cunum, sed addo : tuorum, iiequu denies eoruBi Dominus etiam prxdicatores fccit. Unde et Judxo-
commemoro, quibus liunt vulnera, sed linguam lum tarditas, qui pro Deo loqui noluerunt, incrc-
laiido, qua linyunlur et ciiraTitur ulcera ct vulnera, panic Prophela repreheuditur , qui ait : i Caucs
geuuiiduai quod scriplum est de Lazaro, quod I rauti nun valenles latrarc. >
« cancs veniebaiil, et lingcbant ukcra ejus (Liit. Duliiianli autcra et sciscilanli quare isti cancs
XVI, 21). I Bona est haec tingua canum, quain et an- in suo laliatu minime Irepidarent ctiam nter peri-
liqnuincommcndat mysleriora, ubi legilur, quwl ciila passionuiFi, hoc sit notum quia luis, o Cbrigle,
Gedeon dux Jsrael fepudialis cseteris eos tantum- provucali sunt exemphs, quoniam viderunt ingressus
niodo ad viftorinsum proelium duxil, qui liiigua tuos, vcl tui, Deu$, ul sit genitivus casus lui. Vi-
sua, ul cancs ,aquain lanibeliaiit, quorura numerus derunt priniilus apostoli , quibus dictum esi
'
usque ad tvccciilos multiplieaius crucis notat sacia- « Beati oculi, qui vidcnt, quae vos videlis (Luc. x.
nientuni propicr T litieram, quae trecciitos signi- ^ 23) : i dciiide posl apostolos etiaiu canes tui •»
licat, eisua figiira cnicem repraesentat, ciijtis viclo- inimicis gentilitjus conversi ,>iderunl grestus tuos,
rioso vexillo triumphant oinnes, qui lidciu Saiiclae vel lui, qiiomodo vidclicel ingressus u\ hunc mun-
Triiiilati3 opeio servant, et verbo laiiqtiarn manu dum propter veriiaicm ct jiistitiani, propter Patris
i!( lingiia, sicut itU irecenti commilitones Geilconis obedicutiam, proptcr fidem vcritatis in lolo mundo
manu ad os projiciendo aquam ct lingiia more ca- planlandam facicns ct doccns bona , sustiuuisli
nn«n larabendo eani, pulchre illos prrefiguraverunt. a malis multj mala. YiiUrunt primo ingressus luo';,
qui opeie simulet vcrbo se in ScripMiiis cxercendo quibus ingrcssus es viani sanclac obedientiae per
bibunt aqtiaa sajiientijc. {Judic, \n, 5). Quod saiie incarnationis hunjilitstein, egressus de sccreio cccli
lunclitmirabilius, qiiando «li/iimifis Dei nulis liuiit ct iiigiessus liunc muiidum siculdix'Sti : < Eiivi a
caiies Dci boiii, iib ipso vidcliccl, ciijus piiiis crant Palie, ct veni in mundum (ioan. xvi, J8). Deiiide
iiiimici, et posteu facti btini aniici, noii aliunde, nisi iterum viderunt ingressus tuos , quibus relinquens
ab ipso. inuiidum et vadcns ad Patrein pbicuit libi conlu-
Mira velocitas apostropharum ! Piius locutus est niclias pati, ct ita per cuntumolias ct opprobria in-
audiloribus de Domino dicens ; Dixit Dominus : ex trare in gloriam luam. Yidcrunt, iiiquam, tales iii-
hasun converium, convertnm in prcfnnJum maris, et ^ gressus tuos, et inde provocali exemplis tuis, eliam
niox ad ipsuiu Dominum converSus quasi prsesenli lo- ipsi contcndeiiles inlrare per augustam poriaui tux
quitnr dic<:ns: ul i«li)i(/alurpeJ ttiusin sanyuine,lingua imitaiionis, elegerunt inhxrere vestigiis tiiis.
tanim tuorum ex inimicis. .\lqtie iierum conver- Moraliler eliam quisquis inordinatos moius animi
sus ad audilores, iie mirentur unde hoc factuni deviaiitis judiciorum Dei mcmoria in se reprimi
sitquod, cum prius fueiint inimiri Dei, niiiic di- ronspicil, quasi in se deambulanlis Doiiiini gressiis
caiUur cunes ejiis, aiinunliat hoc faclum csse ab videt. Cujus videlicct inyressus ad meiitem dirigil
)ps«, ne quis glorictur in suo libero arbilrio aut in primo gressus intentionis, dcin aciionis, iia ul iiivi*
8ua virlui*, sed qui gloriatur in Doraino giorielur, Mbilis ejus ingressus inno cstal per opria booa forin-
qiioiiiam ab ipso, et iion aliunde, salus Cbt, qui et sicus. Qui atitein lisec viiient et ob hoc ainani el
dicil : Salus pitpuli ego sum. giorificaiit auctorem taliuin operum Paireni no-
In Hebraica vcrilate sic legitur : Ut caket pes slium, qui in coelis cst, eiiam de ipsis dici polest
ituis in sanguiTUi . liiigiiu caiivm luortim ex iriimitis qnod tiderunl ingresfus Dei nui, Pi^gis mei «îit cit
(17) Lib, XX, iloral., cap. ti.

m (•.O.MMENTARIUM IN PSALMOS. -PARS VH. — PSAL. LXVR. 206
i« sencto quolibei bent; operaiiU^ vel iii ianclo quo- A prsescicntia prxordinavit et prsedestinatio prxpara-
libet opeie, sine quo niiiil esl validftiii, niliil san- vit : aitatuen propicr uiiitatem cordium in id ipsum
ctum. leiidcTitiuin bene ac vcrc dicitur, quod i uuus acei-
Quod si vos, auditorcs, vultis scirc do ctijiis in- pit bravium {/ Cor. ix, 24). > Adhuc auttm et illud
i;ressibu.s loquar ego David, MiimiiitJo vobis gau- tinc dubio constat quou, licet iion sit sancius, ut
Wium iiiagnuit), quoJ eril onini pupulo, quoniam ago cst Doiniiius, tamen in quolibel s.incto suo inembro,
dc ingiessiljus Dei mei, Reyis mei, qui cm in sanclo. Dci licct miiiimo, licel ab hominibus dcspccto ct neglc-
mci,qm crcator esloinnium, ct/icji« mft,qui creata cto, ul fuit Lazanis, prajsentialiler est ipse rei
omnia gubernat naturas rerura coiiservando, vitia nicus et Deus meus, qui est iii omni sancto. Unde
daranando,virlutes glorilicaudo, dum et naturis adnii- ct dicct : 1 Quod uni ex niiiiimis meis fecistis, mihi
nistral peipeluilatcmesseiiti.e,vii;is quoque dispcii- fecistis (Maitli. xxv, iO). i Item advocaiis ante se
sai mensuram pa;n«velcnieiidatoriani velperemplo- parvuluni dixit : « Si quis reccperit unum parvulum
riam cl virtutibus gloriani. Sic se babet regimen lalein, in nomiiie meo, me suscipii(;Vat(/i.xviii, 5).»
tiegis mei, quiest in sancto, quia Verbuin Dei Deus Cum crgo h;ec sit sententia nou prophetae, noii apo-
legens cuncta csl in saiicto Patre, sicut ipse Filius slnli, (['.libus utique iu Spiritu vciitatis loqueiilibus
miindum ingressus ail : • Ego iii Patre, ct Patcr ia omiiino credendum esi, .sed ipsius Dei mei, Regis
me est (Joan. xiv, 10). » Vcl est in sanclo corpore mei,qui c-^^t in sanc(o, multo gratantius est recipien-
suo cx Virgine sancla genilo per ipsum Spiiitum da , ct ex ejus veraci enuntiatione ipsius Dei mei,
sanclum conccplo, et ideo principalitcr ac siiigula liegis mei pia:êntia m quolibet saricto suo, licet mi-
riier super omnia sancia satuto, iia ut recte dicalur iiiinn,minime dubitanda est adcsse.
Sanclum sanciorum Ideoque ail angdus ad Ma-
: Quanlo niagis igitur in principibus illis, quos
riam i Quod nascctur sauclum ex te, vocabitur
: idein Rex nieus constituit principcs supcr omnem
Filius Dei (Luc. i, 35). » De lioc sancio corpore terrain praesens est ipse, regens eos in virlute sua?
alibi dicitur ad Patrem < Non dabis sanctum luum : Iii qua deniquc, nimis coiifortato principatu eorum,
videre corruplionera {Psal. xv, 10). » In boc sancto Vehs. 26. Prccvenerunl principcs isii alios Dci mei,
corpore, quia corporatiter iiiliabilal omnis plenitudo Rcijis mci scquaces, quoniam sicut ipsi primi oculis
Diviiiilatis, recte dico de Deo meo, Rcge niuo, qui beaiis viderunl ingrcssus Dei mei, Regis mei : sic et
esl in lanclo, quia cuin tota Triiiitas plene habitct ipsi priini post ipsum iiigredienles viam obedieutiae
iii coipore il!o suncto, Veibum tanicn, cui corpus pravenerunt alios ipsorura exempla secuturos. Unde
illudniediante ration ali animaest pereonaliler uni- iion niirum quod lingua canum Oei ex inimicis ab
q
lum, ita ut illud sanciuin juUa pnecoaiuin aiigeli- ipio cst formata et usque ad sanguinem coufortata,
cum recte ac vere vocetur Filius Dei, specialius qu* non soluin ipsius Dei mei, Rcgis mei, sed ei
quodamiiiodo, imo supra oninem moduni est in priiiti^Bm ejus el exemplis iiiforniata ct auctoritate
sancte corpore illo, cui uon ad mensurain dedit rauuita, ipsiiis favente graiia, poiuit siiperare ad-
Deus Spiriium sanctum. versa. Ergo quidem principes piimo videntes ingret-
Praeterca etiam sic Deus ineus idemiiueRex mcus sus Dei mei, regis mei, primi et sidi post ipsum in-
DeiFilius est in sancto, teniplo videlicet samto suo, gredientcs alios prccvenerunt^ sed iioii soii ad ipsum
quod est Fcciesia, ul cxtra iitam nihil iMVcnialur perveiierunt, quoiiiam ipsis prteccdenlibus in via
sanctum. Et quia, ut siipra in lioc ipso psalnio di- jusiiiise, in arcla semita obedientiae ntulii, per ip.sos
ctum est, Deus in loco snncto suo unius moris ho- crediderunt, et non solum iii psaltoriu decachcrdo,
mines facit unanimes Itabilare in dumo, ubicunque, lege -Moysi spiritaliter intellccta, psallere, sed el in
in quacunquc doiuo isla nnaniinilas uniiis morls, tynipano Evangclii tympaniiare didicerunt, viri sci-
u lius cliarilatis, uiiius rcligionis, unius disciplinx licet cura feminis, juvenes et virgiiigs, seiies cum
iiivejiilur, absque dubio cuastat, quod illicest beala juiiioribus, Judai prinuini, et Gra;ci postea, ciirru
praesentia Dei mei, Hegis mci, qui est in sancio iui- D Dd decem miilibus muliiptice currcnte usque ad ul-
jtiscemodi frati um sptritualium coUegio, cieans per tiiiium teriSB. Propierea ego David iu spiritu propbe-
se invisibiliier ct regens per se qiiidcm invisibiliier, tia; futura quasi prai^lerita enuntiando, quasi faclum
pervos autem vicarios visiliillter iiunc lalemcurrum «aiTo et iu ore psallentium quotidie in Eccleoiis re-
suum, qiii si ellam deccm uiillibus rnulliplex iii- >cra facluni indico,quod ipsi principes inacieCliri-
venitur t.v diversilate personaiiuni seu charisma- sti Dei mei, Regis mei printipaies ac primi triuinpha-
lum, lanien quia uiiaiiimis est in cliuiilaie, in uiia les niilitcs coxjuncti sunl fMato!!itu..,bo!!Oru!U opc-
lide, in uua spe, unus spii itus, unum corpus, unum rumchordisct organis Deuia gloriiicaniibus, in me-
cor et animara unam liabeudo in Deo, reclenuraero diojuvencularum ttjmpanistriarum ,
quia nec ad lil-
sjiiguiari ('icitiir saiictus iste cuiTiii Dei muliifHex, icrani soxus feuiiueus excluditur ab iSiO ihoro psai-
pariierque simplex ct niulijplex ; muUiplcx, propler leiitiuni, dum se in b(>nis operibus exercent, tyiup.x-
diversilates charismutum, quas dividit Spinlus uni- nizantium, duro sc a concnpiscenliis niak»ruiii op'. -
I uique, prout vult ; simplex propier uiiuni braviuin, rura toertjent ; iu quarum ncdiu qaasi eolunio*! h<w
qiio leiidil oninis 'ursus cun-uum taliuin, quod , Dorabili ministerio fuiiger.tes, ei loiam domtiiu fui-
eiii mulli siiit acccptiiri qiios Dei mei, Uetjii mei ,
el cicales posili suiit principes isti, secund(iA> quoii dj-
.
2U7 GERIIOlll PR^fOSlTI REICIIKKSPEUG. 9(U
ciliir alibi : « Qiii \icciil, laciniii iliuin colmnnam omnia Ecdesi* membra vivifical ,
quiqiic in niia
in leniplo meo (Apof. iii, 12). » Itein : i In nicilio Ecclesia Catlioliea muUas Eeclesias diitinguit pio
Ecciesi» aperiet os ojus (Eccli. xv, 5). i Item ip.se divcrsitaie cliaiisinatum, in quibus oninibus Deui
Doininus et Princcps pnncipuin istorum lie se dicii Daminus, Deus Paier, Dominus Filius ageiiie lioc
< Ego autem in nieilio vestrum suni sicut ()iii mini- ainborum Spii ilu benedicilur, quein animales huiic
slral (Lvc. xxii, 27). > Cuin ergo dicunlur piincipes spii iiuin iioi) balioiiles, iino senietipsos ab hoc Spi-
isti esse in mcdio juvencuiarum, signi(icalur liono- liiii ct ejus templo segieganles, etsi ore benedicuiii,
rabile miiiistprium, quo ipsiiis priucipuiu Piincipis moribus et aclibus blaspbemanl. Ideo vos psalnii-
Christi obseivanl inandatum cl exeiiipluin. ^fain sl;c ac tyn)paiiistri;e noii in qualibuscunque convcn-
cum siiis discipulis ipse laliler miiiistrassel lavando ticulis psallatis vel tympanizetis, verum in saiiclis
pedes corum dixit eis : « Exemplum dedi vobis, ul F.cclcsHs, in ordinibus et coetibus ecclesiasticis ec-
el vos ita faciatis {ioan. xiii, 15). > closiastica disciplina inronnatis.
Possuiit quotiiie jiaencuia dici Ecclesi;e no>a; Ac ne in lalib.is eligcndis et cognoscendis falia-
sive fragiles persoine ad Deum noviier conversse , mioi, eas lantum veras Ecclesias agnoscile, quae de
qua; tunc laudabiliier tympaniitanl, cum tanqiiaoi fontibus Israel prolluxeruiit. Aposloli enim , qui Ec-
siccalo et exteiiso coiio carnem suam ciuciliguiii B desias per orbem terraruin ordinaveruiit, ipsi fontcs
cam viiiis et coiicupiscenlns, exteiisis omiiiuiii Isracl fuerunl, quia de popiilo Israel ad boc clecii
membrorum ncrvis iii ligno Doininica! crucis, diiiii sunl, ut de venlre ipsoriun fluerenl aquiE vivac pri-
juvencul» singubc desiderant coinpreliendere cuin iiiitus ad irrigandam primiiivam Ecclesiam, dcinde
omnibus sanclis qua; sit latiluilo, longiiudo, subli- ad Eeelesias multas in gentibus planlandas el irri-
luilas ct prorundum crucis, in latitudine ebarilalis gaiidas. Successeriint posiea cislern» aqiias couti-
loiiganinii perieveraniia, iii profiiiulo lidei ac timo- ncre non valentes , id est doelrin* a doclrinis apo-
ris, in aito spei el al superna jiigi desidcrio. stolicis dissidentes, interquas etiam compnlare pos»
Diapsatma. Ijeipit pan quiuta, in qiia iractatur suiiius illani clericornni regulam non in Ecclesia,
de conlirinalione liiijus boni ca^pli boc modo : seJ in aula regis dici;Uam, qua congregation;tus
Vehs. 27. 7)1 Kcclciiis benediciie Dco. Supra me- el;'ricorum pi iino de foniibus Israei propinat sacra-
moravimus, qiio I dixil Dominus : e.x Basan conrer- tissima communis vilx docuinenta, quibus recle lii-
/UHi, cl liiijus dicii cnieaciam pluribus inodis osteii- formatiir coenoliialis dlsciplina, sed postmodum iii-
rfimiis: videlicct i)i lin.-iuu canum cx ininiicis cjiivei- diilgens qu;i!<lam bis coniiaria quasi de aqun piilida
sis formaia, et usqiic ad sanguinis clTiisioiiem, qiio corrunipit omiiia prioia pocula de fontibus lsr;\el
pedes cvaiigelizaMiiiiiii tineli sunt, coiirirniala ; deiii liausta. Leguntur eiiini inter fceiera illic Patrum
in principibiis islos cancs prsevenientibus ; dein in saiia documenta, eliam sermoncs boatiAugust;ni, in
clioro psallentium ae juveiicularum lyinpanistria- quibus reeiiaia e\ .\ctibiis apastoloriim leciione,qua

ruin. Ut aulein lixc laiita boiia dc dic in diem pro- narraiur miiltitudiiiiscredcniiuni coruiinm et aniina
licianl nec deficiant, vos priiicipes, vos boni caues, una fuisse, nec quidquain eoruin aliquem suuni di-
vos psa!inis:anini ac (yiiipaiiis/riaru)» cliori iion iii xisse. Ilis dictis de Actibiis apostolicis quasi de
synagogis JuJaeorum. ivo.i in convenlieulis ba;rcii- fontibiis Israel snmptis ipse beatus Pater anncclit
coruni seu schisniatieiiruin,non in scctis perditio- sua itein de fontibus Israel deiivata, quibus apHs-
iium, sed tn Et-Wesiis benediciie Dfo. Nolite gloriaii siine ordiiiaiur vita cceiiobialisclericorum viventium
qiiasi non acccperitis dona gratiarum quae habetis, secnndura foriuam dc Actibus aposloloram, quasi
scil in graliaruin acliontbus benedicile Deo Palri, de fontibus Israel snniplam. Dicit eiiim inler c-e-
Dumino Filio, cx qiiibus ambobus procedil in vos lera : « Nulli in societale nostra licel iiabere aliquid
illu Spiiitiis, qui adjuvat inlirmitatem vestrani, ut propriuni; si qui h;ibent, faciuntquod noii licei. t
cx virtute non vestra, sed ipsius invcniainini lauda- Cum hxc et similia sanx doclrinse pocula de foiiii-
biles principes vel psalinislx vci tyinpanistrix, sive U bus Israel suinpta sint iu illa regiila simul aggrc-
aUud membrum Eeelesix, iu qua cum sint principes gata, nescio de qua eisterna murtifera illud bauri-
foites in mcdio juvencutarum tympnuistrinrum, salis tiir, quod, post mulla iiiterdiclA pioprietalis., ipsa
appaiet non csse iillam discordiam membrornm proprietas ejusdem regula; professoribus indiilge-
ejus, ut vc! maximi mininios despicianl, vel miiilmi tur, et, posl nrdinatas claustri oflTicinas coinmuni
maxiniis invidcanl. Non dicu;it oculi pedibns : Non vil;e coiigruas, otiam propriae ac pi ivatx mansiones
estis nobis necessarii, qnoniani sicul unius huinani conceduntur, tanquam si pretioso iudumeiilo paii'
corporis meinbra inulta, noii eiiinHem scium ha- nus vilissimus assuatur.
bcniia, reîintiir anima uiia, ut non sit scliisina in Sed esto : maneaut ut volunt : non cos omnes
corpore : sic et in Ecclesiis diversarum professio- damnamiis, cuin ex ipsis agnoscamus allquos, licet
nuiii,verbi gvatiaprophelarura, apostoloriim, marty- paucos, essc ila disciplinatos ul, licet liaboaiil pro-
rum, confessoriira, virginuni, innocenlinm, pociii- pria, quasi non baboutes.babeant ea, ei studcai.t iii
tcntum, continentiiim, conjugatoruin, prxlatoruin, sectanda morum diseiplina. Qui mihi similos videii-
subdilorum rlericoram, moiiacborum, viduariim , tur currenlibiis velociler, sod extra viam suo cur-
Spiritus unus est, procedens a Patre ac Filio, qui sui destinataui, quia videlicel non tenenl rcgulaai
209 COMMENTAailjM IN PSALMOS. — PARS VII.— PSVL. LXVII. 210
su;b conveisatioiii proposiiam, ei ciim iint ipsi sa- A eii.iiii ciiin eo sive in spiritii sive iii corpore ailftie-
piciiles, liijciilcr aut iiimis palicnlcr in suo coeUi runtctalii principes popiiloruni, vidclicet prinei-
sufferuiit iiisipiciiies ; cum sint ipsi casli, palientcr pes Judn, duccs eorum, scilicct, qui sunt iii ipsis Ec-
suffiMunl inlerdicta oflicia manifeste incesluosoriim clesiis.P) incipes Zabutoii, principes ISephtltatini. Has
prcsliytcroruin, diacouorum, suiidiacoiiDiuni. Cum- tribns ideo comiiSemorat, quia forsitan aposloli ex
que, ut sibi videtur, vivaut ipsi ordinalc, non sc iltis tribubus eranl. Quod tamen quia iiiisquani
subtrahunt ab orani fralre anibulante iiiordinatc, ut certa relationealicujus aulhenticae scriptura nana-
moiiet tur, cx qua vidciicct tribu fuerit quisque apostolo-
Vers. 28. Benjamin adolescetitulus. Imo ciim ipse ruin, sicut Paulus apostolus iiidicat se de Benjamin
dicat : yoliie commiinicaie infructuosis opeiibus te- fuisse geiiilnm, placet niagis per nomina c;Blera-
nebrarum, magis autem redargntte, ipsi talibus coiii- rtiiii Iribnum iiic posita illud attendcrc, quod ex
muiiicant et miiiime redarguunl. Neque \ero tiitum iiiterpvetatioiie accipiturei cunctis apostolis eorum-
fiibi piitant inlVingere antiquuin proverbiuni, quo que seclaloribus viris apostolicis coiivenlenlissiuie
diciiur : cl iiter arma silent leges, » cum indisciplinati adaptatur. Nam Juda confessio, Zabulon habitacu-
fratres, paientati, clieiitibus(|iie gladiatis iindiqiic luiH fortitudinis, Nephthali dilatalio mea inlerpro-
stipali suo terrore se inciepaie dcbenlibus indicanl tatui':qux oiniiia Ecclcsiarum principibus, el pi«-
sileiilium. Novinius pro lali causa inHict.i vuliiera, cipue post aposlolos coiiveniiinl sanciis m.vtyribus.
perpetrata boiuicidia, sicui iu Ecclesia llalvcrsln- In martyrio nanique prinia virtus csl iioii negare,
tensi contigit, ubi a miliiibus pi.-epositi unus e fra- sed conlUcri lidein catliolicam et aposlnlicam, pro-
tribas ob boc iu refeclorio fuit occisus, qiiia dc pterquam si quid iiifeitur ailversi, assuiniiur for-
qiiadam exordinalione coiiiia pra^posiluin fiiciat litudo. Inde vcio iiiiitis adversis latiludo sequitur in
locutus. pr«mio non solum in futura, sed etiam in hac vita
Itaque, spretis bujusmodi synagogis Salaiia;, ubi pleiumque, siciil illc pcrsensit, qui Dco dixit : i In
paucitas bonoruin obruilur niiillitudine inaluruin, tribulalione dilalasli iiiilii [Psal. iv, 2). i
vulentibus pure Oeuni benediccie, iiite recteque in Aliter : /'ri»r;;«"s Juda, ipsi primi coiifessores,
hoc psalmo consulit Spirilus saiiclus dicciis : In saiicli aposloli sunl, quoriim cotifessionis sonus
Ecclesiis beiiedicite Den Domino. Jn Ecclesiis, dico, exivii in omnem terrain ct in lines orbis terra!
super apostulice disciplinse petram fundatis, eorum- verba eoriim. Principes Zahulon ordo marlyium
que doclrinis quasi de fontibus Israel rigalis. In sancloruin esl, qui in coiifcssione catliolicae (idei
ialibus££c/«ii"s Quia ifriservatur apnsto- c "*'!"'' *'' '"<"'** jnnunieras agonizanles Iradide-
fig««/(Vi(<;.
llea doctrina per aposloliiinPauIum, Docloreiii gen- runl corpora siia proptcr Deiiin ad supplicia, forti-
liuin pr«cipue in gentibus dilataia, qut quoniaivi de ter dimicaiite», et sua fortitudinc ac patienlia idolo-
Iribu. Boiijamin natiis legittlr, dico fuisse ibi Benja- latrioe moiistrum enormc dcbcllantes. Principes
min adoleseentutum, qni poslremus oninium aposlo- vero Nephtlialim sancti pastnres et doctores sunt,
lorura fuit vocatu», qui eliam fuisse adolesceiu qui in pace dcgcnles Ecclesiae, post tribulationcm
coinmenioralur in Actibus aposlolorum, ubi tcstes martyiii dilalat;e, diices Dominicorura gregum lupi-
falsi stantes contra Sicphaiiuni uarrantur depo nam h*reticorum rabicm a Christi ovilibus arcent,
suisse vestinienta sua • sccus pedes adolcscentis, doclrinis invigilant, familiam Dei blaiida quiete
qui vocabatur Saulus (Aci. vii, 58), » a Saulc iin- componunt.
pio rege denominatiis, quasi Beiwni, id esl filius Non solum autem in martyiio, vcl ih tribiis jani
doloris. Hic postea Paulus, id est humilis et moJi- dictis ordiiiibus servaliir Iiic oido confessionis, fur-
cus a Paulo proconsule, quein converlit, agnomina- titudinis, dilalaiionis, verum ct in omni recto pio-
lus Benjamin, boc csi, Fdius dexterx convenienter posito ciijiisqiie religiosse convcrsalionis, iii cujus
nominatns, et licet novissiiiie vocatus, pi.imus ta- iniiio lit sancije aticujus disciplinifi profcssio nun
men fontibus Isracl insigniter est adiiumcratus, D e^^ ""îs adinveiUionibus incipiciitiuin , sed sicut
cum liic dicilur : Ibi Benjainin udvlescentulus in anliqnilus ordinaverunt principesJuda, duces corum,
mentit excessu, id cst in stupore ineiitis omnium verbi gratia, Petrus aposlolus, ct post ipsuiii Ijcaiiis
dicentium Nonne hic est, qui ad hoc
: « venit, u: Aiisustinus, duces clericorum, Joannes Baptista so-
expugnaret nomen et islud? » (Act. ix, 21.) Vel litarius et post ipsum bealus Ben.edictus, duces nio-
«lupore ac pavore mcnlis suae, quando a Doniino iii nachorum. Facta igilur bujusccniodi profcssione
via percussus pavidus ac stupidus lacius est, qui et quasi praiceJenle Jwrffl, sequitiir Zabulon dictus ha-
poblea fuit iii mentis excessu, id est in e.\tasi, tunc bitaculum fortitudinis, quia necessaria est fortitudo,
vidclit^t, quaiido ncsciens ulrum in corpore an ut angustam viam ingressi non lassentur in teiiia-
extra corpus, raptus est in lertium ca-luin, et lionibus vel tribulationibus quibus inchoanles
,
audivil arcana vcrba, qua; non licet homini lo- probantiir et exercentur, sic autem probatis ct
qui. cxercilatis, quia jugum Domini suave el onus ejiis
Licet autem solus isle nominctur Doctor geutium, lcve fit, cum via mandatorum ci consilioi uin Dci
lamen ubi ille ordinavit cboros in Ecclesiis psal- angusto calle coepta ex ipsa bene vivcnli coiisu&tu-
lcnliiinj , el juvfucularum tympanistriarum , ibi dine voluutaria devolione curriiuv, Zabuloni adjun-
211 GERHOHI PRyEPOSITI REICHKRSPF.RG. 212
gitur Nephlkalim, qiioJ inlerpretatur laliluUo, in A scll, quid faciat Dominus ejus (Joan. xv, 15), » nns
qua povjius fidelis cursor di$cit caiilare : « Viam autem gcientcs noii buroana, scd divina viriule inv-
niandalorum tuorum cucurri, curn dilatares cor pleri posse tali.i lidei, spci ac dileciionis manJata
nieum (Psul. cxvin, 32). » Item : « Cum invocarem per Filium Dei nobis ostenfia, conversi ad PaCrem
te, exaudisli me Deiis : in tribubtionedilata&ti mibi ipaius ex lota devotione illi dicimus :
{Psal. iv, 2). . Vers.29. Munda, Deus, viiluti lu(e. Deus Paler,
Bene autem Benjamin adoleecenliilo, Paulo vide- quia tu scis iii nobis nihil esse virtuiis ad ageiidnm
livei apostoto nunc mente Deo excedtnii, naiic gen- qua; prxcipis, aut consulis, ilanda virluti lua, u\
tibiis, quorum Doctor fuit, sobrio, etiam (ribus est Filio luo, qui iiir(us esi iua per naturam, et
luda cxlerarumqae iribuum princifet associaiitur, vtTtus tuorum per graliain, qiioniam cx quo hsec
quoni.m et !p»e Paulus apostolus, iiolens esse in virtus tua iDCrmata est in nianibvs inimicornm
doctrina sua singularis, ascendit Jerosolyniam ad tuorum, virtas crevit amicorum tuorum, qul ei co
Petrum et reliquos apostoles, . et conlnlit eum iHis coovaliierunt de infirmilalc fortesque racti gunt ia
Evargelium, quod prsEdicabat in geiitibus, iie forte bcllo, quod babuerunt fidem : veleres de oirtuie tua
in vacuura curreret aul cHcunisset, si ab eoium per incarnalioaem iulirmanda, novi de bac ipâ pcr
doctrlnis ejus doctrina diserepans inveniretur. Pro- " passionem inflrmata, iina fide in utrisqae manenii\
pterea etiam, qui videbantnr eolumnx csse dextras per quain vicerunt re^, operali snnt justitiam,
dederuntsocietatis ipsi cl Darnabx ad prsedicandum iidcpii sunt repromissioncs. Ha;c virtutum clara
Evangelium pari modo in gentibus, quomodoetipsi opera liumaiiis viribus hoinincs facere noo potuis-
praedicabant in circumeisione (Gal. ii, 9). Hicergo sciit, nisi tu, Deus, niandasses tirtuti tux, sive, ut
adolescentulus, iicet suamet professione apostolorum dictum est, Fillo tuo sive Sptritui sancte io eis et
niinimus, tamen plos onmibus laborando Pi incipi per eos talla facerc, qualia nemo potest absqiio tiia
apostolorum sic est coseqnalug,ut hi duo quasi duie virtutc. Eteiiiin ct spiritus tuus virtus tua est, qui
olivx ac duo candclabra non impari gratia s[rfen- 01 virtus Allissinii dicitur, el virtvs de Fitio luo
doris iltuminent Ecclesiam, cii.tus in apice quasi exicns iutclligitur, « quia virlus de illo exibat, el
iiimen gentium duoriim oculorum in capilc urbein sanabal oinncs (Lur,. vi, 19). » Qui cliam conforla-
Romamsimul anibo lenenl, ubi et corpora (orum vit ipsos apostolos priiicifies Juda, prineipes Zabu-
non suiil scparata, sicut et in ccelis raerita ipsorum lou, principes Seplitlialim, quoniara debiles et in-
creduntur coscquata. Ibiergo Benjamin adolesceuiii- tiruii erant, quoadusque induerentur virlule ex atto.
lus, et cum co princeps Juda Petrus priiicipali con- q Quanto inagis nos, fragilis turba juvenriila;um, sive,
fessioneChrisluni confcssus dicens : « Tu cs Chri- ul in Hebrseo baL>ctur, ff)icUarum tijmpanistrioruni,
^tus Filius Dei vivi {MaUli. \\t, id), i ct post tri- sumuB debiles ad benc lynipanizanduin, nibi tua
nam ncgatioiicm triiia divini ainoiis eonfessione virlutc conrinncraur ad id, prottt oporiet, agcnduai
purgaius, et illuslratus. Quia vcro Princcps aposto- sceundum cxcinpla jain di^tonim priucipuin piiu^
lorum Petrns non pro se (anluinniodo, sed etiam lnririnorum, sod postca in tua virtutc conlirinato-
pro coudiscipuUs Chrisium Dei Filium est confcs- rum. flaqiie utct iios agnosceutes infinnilatcm iio*
sus, et ipsi una cum illo dici possunt principes Juda, sir0n), qux mandas vcliinus et possimus, ipsum-
duces eorum, qui post ipso» cccipiunt et cx tunc que velle ardeiis in alTo^lu ct posso clarescciis in
receperunt ejiisdcm confessionis lidcm, seciantur- ojicrc sii ad luam noii ad nostraui gloriain, non sis
que fidei huic apiam conveisalioncm in laiitn ope- coiitontus ad nos lillera instruenic ac pcr !iOc occi-
ri'j fortiludine, tjuanlum exigil nonicn Xabuton, et deiite, scd uianda virtuli tBie, qua; iUuiiiiiiat omnem
in tanta diarit.ilis ialitudiii£, quanlani noincn liominem vcnientem in hunc raundum, sie uos il*
iW^philiatim. Tiibus quipjie his liomioibus Juda, luminaresimulquc juvarc, ut qua: facieiidt eogno-
Zabulon et Nephikalim, exprimitur fides, per dile- scimus illa nos illuminaiiie, faciuiiius cliaiu cadem
ciionom operans, qiiam cl ille Beiijamin adolescen- D nos pcr Spiritum tuuni et suum adjnvanlc. SiC4ti-
tulus in suis epistolis vaidc commcndal, cl oniois cinuis convcrsi ad Deum Patrem.
apostolica doctriaa evideiitfr iiisiiiual, ita ut confcs- Ei quia oiunis qui coiillteiur Patrero, conlilctur
sio Juda: sit in fldc, fortitudo Zubuton cognoscatur el Filium, conêrsi quoquead Filiuni diriiinis : Coii-
iii opere, simutquc in spc, qiije de Iioiii operis bona prmii hac Dcus, quod operalus es in iiobij. Tu quip-
coiiscitntia efficilur liinia ; lalitudo vero ex nomitic pe iii nobis, in nostra seilicei natura Vcrbuin caio
prinripum Nephtlialim chariiatis csl prajccplum : facluinethabitaiido i.'i nobis, iiiulta iniiabilia opera'
qua si diligaious invicem, sicui r-t Christus dilcxit tus cs iii nobis, qn.v oramus iit coiifirnics in liobis :
nos, ctiam usquc ad inimicos diligendos dilalati verbi grali.t , hoe initiuni sigiiorum tuoruiu fui(,
efiinus rliimaos.cisi non priiuipcs Nevlukalim, Ut- quo ad ruanifeslaiidum ghtriam luain de aqua vi-
me:\ prinoipum illorum scctalores, qui hujus fidci num fecisli. Hvc idcni opus, quod operatus u in
per dilettioncni opersniis exempla noJ)is pi;ebuo- nobis et pi opter nos, conftrma in nobis, ut et nos cm--
rnnt. Imo et ipsius Christi banc dilectioiiem sno rupiibiles et velut aqua uliibus morulibus srilicot
documento parilcr, ct exeoipio denuinsiranlis eri-. corpinibus iiifirmis iiiclus.'*, iiiniis ad putrei.cciidHm
mus non tam sorv;, t[\ni-\ .imici, « quii soimis ne- jirona, efrioi.miur vinum nosi.s uliiLus utcorrti-
:
213 COMMENTARIUM !1N PSALMOS. — PARS Vi!, — PSAI,. L.Wll. 214

piione coitscrYaiidum, quod pulrt^sccrc ac piitere A Quod utique non frustra pelimus. Xam a templo
jion sinnt t incorruptio, > qu£, ut alias legitiir, < fa- luo atfua sancti Sfiiritiis egrcdlcnleconlinnati, offe-
cil esse proxiraum Deo {Sap. vi, 20). » Item cacos rent libi munera omnes reges terrae, videlicet bene
illuminasti, Icprosos mundasti, niultiluilinem l»n- regentes terrcnitalem suaro. Vel reges terrse ad lit-
guentiuni sanasli, vexatos.i spiritiiûiinunundis cu- tcram sive spiritales reges, quos discernit coeleslis
rasti, niortuos suscitasli, ct.quodhisiionniinuseral, supcr columltam deargentatis pcnnis et pallore auri
paaperes cvangelizando beatificasti, dicens: « Bcati, adorn.itam. Omnes hi regcs offercnt tibi munera non
panperes spirilu, etc. {Maiili. v, 5). > Hoc idcra petl- alias nisi in tcmplo tuo, ncque aliunde iiisi a tein-
mus mirabilium tuorum insigne opus, quod corporafi plo luo, quoniam a Christo accipiunt, quod in Chri-
pneseniia liia operalus cs in nobis, nunc exaltatas in slo tibi Pco Patri offerunt, extra cujusicinplum.ex-
caeluii) conftrma in noWs, cxcitatcm nostraiii [tam] in tra cujus corpus et Ecclesiain non acccpiabis ullum
corpore, quam in anima illufninaiido, lepram carnis sacrilicium. Offerent ergo tibi reges munera el in
et aniplius menli« fugando, nns ad peccalumpronos temploino acccptabilia et a lcmplo (iioaccepta. Quid
et ad bene agendum languidos in viriule bonte vo- eniui boni trabemus, quod iion ab illo el in ilir»
luntatis et actionis roborando, spiritusiininnndos accepimus, auf ouid noii boni ab illo et cum illo
etmalignos, imraundanira et maiignarum cogiiatio- ^ accepiniiisTAudisuper hocBenjamin adolesceutnm

num suggcstores, per graiiam sancli et benigni Spi- Qui enim, ait, i proprlo Fiiio suo non pcpercJt,scd
litus tui procul a nobis peilendo, et in abyssum, pro nobis omnibus lradi(!it illum, quomodo iioii
unde nunquam ,id nos iterum vexandos emorgant, cliam cum illo omnia nobis donavit? » De tuis ita-
eos cum suis et sibi datis porcis mittendo, mortuos que donis libi offerent regcs mtinera dcvoUT; servitu-
qiioqiie nos in peccatis et peccatorum pocnis tibi a lis in operibus cl moribus bonis, in sacrificio alla-
morluis resurgenti conresuscitando, ci nuuc a morte ris, in laudibus devolis, in psalmis et hymnis, ct
aiiimarum liberos, postiiac autemetiam a inortalilale canlicis spiritualibus in disciplina sancla cidoclrina
ae morle corporuni liherandos pascbalibus gaudiis sana.

lietiGcando, ita ut gaudium noslrum sit plenum. Pau- Cui quoniam plnriuii obstrepcnt ferino frerailu,
perCjlein ei jain Spiritus, cui regnum coBlorum pro- ne ultra moditni invnlesrant voccs eorum,
niillis, quara in luis discipuiis, priiicipibus scilicct Vers. 31, Increpa feras ttrundinis. Feroe arnndi-
Juda, principibus Zabulon, principibtis Nephtaiim nis dicuntiir hxretici, quia, ut fera;, intcrdum non
cperuius ei, operare, quam at confirma in nobis. intelligendo nocent et allquando pervcrse iiitelU-
Opeinre, iuquam, orania haec, ut usque in finem gpndo Seriptuiam sanclam, qii» per amndinem si-
q
proficiamus. Confirtna litcc cadem, ne unquDm de- gnificalur, cornimpunt, Antiqui enira scribebaut
liciamus arundine , alquc ideo oonvenientcr pcr arundinem
Aliter : Maiitla, Deus, virlutem tuam, id esl, Chri- intelligilur Scriptuia sacra, quam irrident incre-
slum, subaudis : notificari bominibiis per jam di- duli, qiiales erant illi, qui arundinem pro sciptro
ctos principes. Vel manda viriuti (iuf, id cst, forli- irrisorio dedernnt !n Christi. Quam tameu
manus
bus tuis, u! annuntient tc in gcnlibus. El ne frustra ille quoniam inde percussurus
accepil scrlo, scieiis
fiai hsec illorum prxdicatio, confirma lioe quod ope- esset venenata animalia, et scriptunis nomina sno-
raius es in nobis, dando fitlera llrmam ex auditu nim in libro vita; ac nomina infideliiim iu terra,
eorum. Vel itlorum principum doginata usque !n secundnm quod scripium est i Recedenles a te ;
ftnem gxculi, el usque in Giies orbis lerr» nnntiaDda in terra scribentur(/er. xvii, 15). Item : « Delcanlirr
tu eonfirma tua semper gratia cooperanie, et sermo- de libro viventium, et cum juslls non scribantur
nem corura confirmante seqiientibus signis mira- {Psal. Lxviii, 99), > Ergo ju.storum noniina in coefo
culorura et operum bonorum, ul el infideles per sl- scripiurus recte ChrJstus accepit arundinem, toiius
gna mirabilia convertantur, et jam (ideles facti pep vldelicel sacrse Scripturse Iiabens iii scmeilpso au-
opera bona raagis ac magisconlirmarl mereanlur. ctoritatem. Cul lamen quoniam fera; obslrepunt,
Aliier : Confirma lioe, Deus, in gentibus, quod recte illi vel ejus Patrl Deo nacc dicitur : Increpa
operaius et in nobit Juda;is, incipiens feras arundinis, haereticos videlicet corruptoies ve-
Veiss. 30. A lempio iuo, quod est in Jerusatem, ritatis, qiiantum in ipsis est. Nam ipsa in se cor-
id esl a Judaeis conversis vel apostolis produente runipi non potest.
gialia tua per illorum ministerium a templo luo Noniine quoqne arutidinis recte significantur om-
quod est in Jerunulem, secr.ndura qtiod propbelicis ncs insiabiles, qui oinni venlo dot tiinse mcventur.
visa est ociilis aqua de templc egredlens a latero iiiter qtios plurimiim valeni hceretici gt oianes poiius
dextro usque ad mare Mnrtuum {Eteeh, xi,vii). Tem- nova quam vera docere sludentes, quoniam lales
pliim tuum sive corpus Domiiiirum seu eliain auditores i a veritatc quideni auditum avertcnt, ad
Ecclesia primiHva eidein concorporala nunc est fabulas aiitein converlentur (// T!»jj. iv, i). > Pro-
in JenisuUm, qusesursum est. Sed nos genliles, qui plorea vel ego Uavid prophcla liaec prajvidens, vel
Mare mortuum sumus, de hoc lcmplo egredieniem ego Psalmista hsc mala instantia praesentiatiler
aquam vivam petinius, ut ex ea viviflceinur, el iii videns, conjunctus cseleris psalientihiis iii medio
vita sancta coufirmemur. JMvencularum lyinpauistriarura dico tibf suclor et
str> CERHOHI PR,£POSm REICIIERSPEKG. 21G
awalor illius (iogiiiatis, qiind exprcssiim esl in Sci i- A Sic in tiirl)is indiscipliiiati populi regnat peltilanlia.
pliira verilalis : Increpa ferat arnndinis eniillcnJo quae a populo Domini et ovibus pascu* ejus virga
Spiritum \crit:ilis, qui per ora unn solum piinci- dibciplina; aniovetur, cum »d instructionem sacrse
pum ot re!{iini pra:dictorum tibi militantium, tibi Scripiurx non solum bubiis seu bubalis, sed et
iiiiinera olT r ntium, sed etiani canticis tynipani- vaccis, id est, plus inter lascivos lascivicnlihus ju-
«iriaruni tr.aruni argiiat roundtim de peccalo el de gum Dei suave imponitur. Sic enim boveSjOrdiiiantc
jiistitia ei de jodicio. Inerepa, inquani, fera$ arun- Domino, per Moysen irahebanl plauslra in deserto
dinis, depravatores scilicct Scriptaranjm Terilatis. poriantia labulas deauralas, bases argenteas vel
Et utique necesse cst ul increpes illas feras pessi- jercas, columnas, vectes, cortinas et cunctam su
mas; quoniam sunl inter illas feras tauri pingues pellectilem labernaculi. Sic el vaecce in libro Regum
pingui cervice armati et cornibus terrenae fortitu- legunlur arcam Oei iraxisse, quae etiam fetae fuis?e
(linis metueiidi praecipoe his, qui sunt seducliles et raemorantur, et vitulis earum domi recUisis ill.e
vaccis in eo consimiles, quod istos tauros libeiiler dantes ab intimis mugitus non relleciebant colla
admittunt, et ab eis coucipiuiii dolorem et pariunt Dei arcam trahentia, sed pergebant recla via Beih-
iniquilatem. lulcm ipsi fertt siint atque iauri. herm fiames,quodinterpretaturrfijmu« soHs (l Reg.y\,H).
propter crudclilatem; tauri propter supeibi* ccrvi- g Noune in sancta Eccksia videmus nunc adimpleri
cositaiem, quorum congregatie est in vaccis populo- haec mirabilia, cum non solum viri, sed etiam fe-
nim, id est in decipieiidis illis, qui facile seduci miaae, non solum fortes, sed etiam fiagilcs In mini-
possunt, quos pro niniia sensus debilitate Apostolus sierio ecclcsiastico Irahunt jugum Doniini pergen-
vocat niulierculas dicens : t Ex his sunt, qui pene- tes ad lerram promissionis ct ad domnm veri Solis,
irant domos , et captivas ducunt mulierculas ubi Christus est in dexlera Dei Patris? Quse nimirum
(// Tim, III, 0). > Qui raptivas ducunt mulieiculas ferainse, quod plus in illis quam in viris est niira-
f(3i sunt tauri, qui ipsi aliiciunt vaccas. bile, quasi viiulis suis domi reclusis conipaiiuiitur,
Iloc.tamen non slne ntili causa permittetur a Deo, sed .iJ eos lactandos non redeunt, cum neque pro
ted ut excludant eos, qiii probati sun! argento, id cst, affectu (iliorum seu consanguineoium rtligiosae
ul qui in eloqniisDei probati sunt, nianifesii liant. persona; in sexu quoque femineo deflectunt a via
Propriedicitur : exctudant pi-o eo.utdiceretur : emi- CQ?ptae religionis, iii qua pergentes, et arcam Do-
nere faciant, qiiia et argeniarii dicunlur exclusores, miiii, Christuiu scilicet per fidem in cordibus por-
qui de confusa massa exprimuut formam cujusque tanles, tendunt ad donium seternam aetcrni Solis, iilii
formosx imaginis prius in ipsa massa latcntis. Ni scilicet ipsum Chrisiura Solem justilise, quem nunc
niirum sic et seiisus in Scripturis paucorum intel- ^ porlant et non vident, clare tunc videant, et iii vi-
lectui cognitos et sub Cdei si^naculo reconditos ipsi sione illa aeternaliter gaudeant juxla proroissum
pauci exponunt, et quodanimodo exciudendo parere Pctri .\posloli dicentis : i In quem nunc non viden-
multiludini faciunt, cum hserclici ex advci-so stantes creditis, autem exsuttabilis lactilia inenarrabili-:
tes ad hoc eus compellunt. Dum enim pax cst Ec- rcportantes fiuem lidei veslrae, salutcm aiiin;arum
clesiae, sancti iiuique ac periti lilterarum oratioiii- vcstraruni{/ Peir. i,S,9).» Nonliocproroiiti(urt'arci»
biis tantum et bonis operibiis vacare studcnt, et populoium seii bubalorum. vel c:iam congregriiijni
.inte sancluarium cnelcslium secreioriini cum icvc- taurorum, cum hujus modi vaccis lascivieiitium,
rcnlia excubant, ncquc iliius januam pulsant, et dum adhuc in sua cervicosilatc scu lascivia durant.
in anteriora cjus vd prospicere vel inlrare formi- Neque eiiim tales taitn vel ial<'s vacra- consueverunt
dant, nisi cum advcrsanlium cogit imporiunilas, et portare juguni sancta; obedientiac, imo etism, qnod
illos respondendi urget necessitas, maximc cum dc pejus est, eos impugnare ac pertiirhare nituiitur,
summae Trinitatis, aui de profun-

altissimo jecreto qui suh jugo disciplinae ordinate incedunt, pioul
dlssimo Dominicx incariiaiionis mysierio quaesiio- possuiii.
iies movenlur, quibus non tam humanae subtililatis n Sed licet eos impuguent, ne forte, ut volunt, ex
quam divinae auctoritalis responsa reddenda sunt pugneiil, Doiiiine, qui fortis et putens es in prx-
per eos, qni probaii suni argenio, id esi, exercilaii l\o, dissipa geutes, quce betla volunl, quia sciliccl slu-
tloquio divino. dent noii correctioni sed contcniioni. liaereticos
Aliter : Congrcgatio taurorum ad hiic cst in vaccis dico, ego David, genies\t\ prupier geneia sectaruin,
populornm, ut ab eisdem vaccis excludant, id est, ubi serics malx successionis tanquam generatio fa>
scparcnt cos, iûi prokati sunt argento, id est, qui miliarum confirmat crrorcm, vcl quia vivunt geti-
.<iiint idonei doccrc Dci cloquia casta, qux sunt tiliter ut gcntcs ad siiiiulacra muta, prout ducuiitur,
c argenlum igne exaniiiialum, terrae purgatum sc- euntes. Quid sunt cnim hu:rcticoriini docuinenla
ptuplum (Psul. XI, 7). > falsaquidcm sed verosimilia nisi verae doctiiiix
(juidnm codices habent : In vaccis bubalorum , qusedam sinuilacra ? Ducuntur autem ad liujus-
quod in scnsu non discrepat; quoniam bubali sil- inodi simulacra vcl diabolica siiasionc vel siiae glo-
vestres bovcs iiuloniiti sunt, et juguni fcrre noii rise vaua cupiditale. Nam h.-eieiicus cst, qui pro-
consiieveruiit. Et in lalium bubalorum grege plus priae gloriae ac maxime sui |irin('ip:ilus i iipiditaie
quam iiiier domcsticos bovcs lascivac suiit vaccvc. novas opiiiiones aut rtngit aut scqiiitiir. Quiaulcni
sn COMMENTARIUM IN PSALMOS. — I>ARS VI!. — PSAL. LXVH. 213
Iitijusiiuiili lioriiiiiilius cicdit, liomo eslini.igine qua- A legatos ipsius regls Salomoiiis venit ad ipsuiii :
(lam veritatis doevpius. Quia veio liajrelitûs iii lioc nani et in jEgypium, et ex ^gypio legati, vene-
distai a scliismaiico, iiooii 'i;creticus impugii;il el ruDt, qiii adveiitui liujus filijp Pliaraonis appara-
corruiiipere iiititur sanciae Scriplura; uaiiaieni ;

ti!s congnios feceiuiil. Sed regina iEthiopia; ve-
schismalicus auteni scindere iaborat catholic» pa- niens a (inibus terrae audire sapienliain Saloinoiiis
cis unitalem, |iossiinius apte per feras arundinis, ut pra;venil hujusniodi legaios ct apparatus iiiviiato-
jani dicium est, li.ierciieos noialos intelligere ;

per rios. Dltro vciiit non voeala liLec regina, cum nnilto
genfes autem.^Ka' bella volitnl, notare scliisnialieos, coinitatu.in Jerusaioin, afferens aurum infinitum et
vcl etiara quosiibei inquictos, qui conleiiiionibiis gemnias prctiosas multaque aroinata portantibus
gauuent, seclas faciunt, inter fratres discordiam camelis.
scroiriant, concordiam unanimitalis tuibani , vin- Sic iiimirum ad verum Salomonera pacificum
cuium paeis et charitatis rtimpeiS laboranl, alquc regeni Clii istum venerunt et venient legati ex JEgy-
ideo semper bella voiunt, qiiia ir. pace liriiia suas pio, legatione fungentes ad ipsuin pro lilia invisi-
ncquiliasexerceie iion possisnl. Qoibus ulique ta- bilis Pliaraoiiis, geiitilitate sciliccl ipsi desponsan-
lioDO deceiiti tiplatur et 'n priutipio psalini ul ex- da, cui et dicunt iidem legali : « Audi, filia, clvide,
surgenle Deo dissipentur lii lalis iniiniei ejus, el B et inclina aurem tuam, ei concupisect Rcx decoiem
liunc Ueodicilur : Dissipa genles, (fui betlu volunt. tuum (Pial. XLiv, 11). » Sed regina jf.lliiopissa, id
Wain, quia iiii dissipare niluntur fraiernii; paeis gentium turba, qua; se agiioscit niagis dc-
est, illa
unaniinitatera, recio oratur iil et ipsi dissipeniur, nigraiam peccatis, cnorniitatcm scckruni suoruin
quod interdum ipsis inalis dissipatis non est nia- timeiis non exspectat vocantem seu legaios vocanlis
luiD, seniper vero isla dissipatio malorum boiiis vtl inanus cjus tralieiitis, ut illa, quae dicit : < Tralie
cooperatur in bonuin. Sieut eniin ulil« fuit in.^^re me post le (Cunt. i, 5) ; > verum sponlaiieoadventu
Rubnim dividi, ut paleret via Isracli iEgypiios suo preveniet maiius ejus cuni Zachaô pnBcurrens,
fugienti, et ad lcrrani promissionis tcndeiiti : sic et arborera sycomoium, id est, lignum erucis ascen-
keiiiper bonis bona cst noii soiuni sua conconlia dens, iit, si fieri polest, viileîl illuni, piiiisquam vi-
£eJ et maloruai diseordia, qu% et ipsis uialis ali- dealurin siia nigredine. Sic iii typuni ejus niulier
quandoerit utilis et occasio correctiunis, aliquasido peccatrix non votaia veiiit ad ipsum retio acceden.»
vero inulilis, ut illis, de quibus dictuin csi : i Dis- tanquam videre ac langere desiderans el videri ti-
«ipali sunt, nec eompuncti (Psal. xx\iv, 16). i mens, videndi avida ne videretur, pavida. Sic
et,
Sed hic oratur utilis dissipatio iniuiieorum Dei, iteni in ejus (iguram, quasi faseicnlus primiliarum
qiiam consequatur aui ipsorum aut certe alio- de g&iitibus, vciiit uliro non vocala per a|)osl(ilos
riim ipsos in bono pr*venieiilium conveisio ad atiosve legatos illa aiulicr Chanansa, urgente illant
bonuin. Quod, ego David, prophetans anniialio, di- sua niiscvia. Unde ct clamaiis dixii : « Miscrere
eens : mei, Domine fiii David : lllia mea niale a daemonio
Vers. 53, Venienl iegaii ex A^yifplo : AHthiojiia vexatur [ifatlh. sv, 22). > Et tu ergo quicunque
pr<vveniii maiiuiejus Deo. Dissipatis quippe Judu.-is cujtis filism, iJ esl, aiiimam vol propriani vel libi
increduiis et inler gentcs depiilalis quasi natiiiali comniissam vexal d.Tmoiiium vaiiis passionibus
ramo fracto inseitusest oleaster, el.ex iliorijiii de- tenlailonum seu tribiilationtim, curre ultro ad me-
licto salus gentium provenit, riuin illis cxcaetaiis il- dieiim praeveiiieiKlo faeiem cjiis in eonfessione, ut
liiiflinatse sant gentcs, quaiuin pleniludine iniio- eliain sibi congruat, quod liic dicilur : JEihiopia
ducia reliquia: Israel salvee fient. Qiiod lioc ordino prceveuiut minius ejm Deo. Qiioir.odo prwveniet f
camplebiluv : Venieiit legati e.r. Êyyplo : Autiiiopiu per lillroneam conversionein et vilse veieris ac
prmveniel manus ejus Deo. Sicut praedictuni, ita et nigr* innovationcm et candidalioneni, latentcr la-
(aetum est. Priino legali venerunt in .'Egyptum, men ipsa pi ius praeventa in prsedestiiiatione seu ctiaii»
apostoli videlicet missi per nuindum uiiiversum. D saiicii Spiriius instiiittu miseiicoidissiino. Unde
Deinde quoquc iegaii venerunl etiani ex /Egypio, et diciiur ; « Miseiicordia ejus praeveniet mc (Psa..
id est, ei lenebris gentiuni, qualis fuit sanctiis Lviii, 11). > Quas aulem Dei manus Miliiopia prte-
Dionysius et beatus Augusiiniis. Oiiines isii legaii veniet ? Maiius utiqiie victrices et vindices, i|iiibus
rcconciliationis prsecones intellipunlur. Unde Apo- percuti pavcns et cavens iiltro venit in dedilionem
stolus : I Legatione, > ait, < pro Christo fnngiiniir, legaios non exspeclaiis, sed legalionein miltens et
et tanquain Deo per nos exhorlante obseerainus pro rogans ea qusp. pacis siii:t adhuc illo longe agenie,
(Jliristo, reconciliamini Deo (// Cor. v, 20). » Ihi- cui cuiu vigiiiti millibus venienti, id est, cngila-
jnseeniodi legaii venerunl et vemerd, usque dum liunum ct aclionum raiiones exigenti nos ctiamsi
picnitudo genliuni tota introeat. Vement autcm non deccin niillibus, id est, bonis actibus muniti obvia-
vacui, scd dona ferenlcs ad Chrislura ex /Egypto mws, lesistere noii valeinus, quoniam diijdo supe-
gicut quondain regi Salomoni a iegatis regnorura ratur ab illius excicitu iioster cxcrcitus. Quid ergo
inultcrum ferebantur niuiiera , nominutim vcro restat, iiisi ut ,Etliiopia, id est, aniina pcccaiis ui-
ex jEgypto, unde iiliam Phaiaonis adduxcrat sibi gra, ma;iiis ejus prcevcniat prjeoctupaiido facicin
in uxoicm, Et illa quidcm vocala el qusesita pcr eJHs iu confesbione ac peccalorum condigna emen-
9,!9 GfRnOlH PR.EPOSm nEICHKRSPEnG. 220
datione, nc manwj feiieiHis cl viinJicaniis iiitidat, A T<j;i»i Juda>3 < rodat, salvandam sc offcrict omnipo-
quas effugeic non vaieiit, qui niniiuui sciu, liicirie tciiii bcniioo peecaiis, iiigra gcntililas. .\ganius iia-
sciliccl aui Safabato fugam ineunc, qualilius in prisi- quc giatias unico suiiiini Palris Filio nos, qiii ex
cipio psalnii dicilur : Fuijii^nl (jtti oderuitl eum a gciitiiilato coilecli, atqiie ejus luniijii; pcrfnsi Ju-
facie ejus ? Fugitfnt quidcm ilU sed non elfiigienl, dyam quoque ipsam pneccssinius ad fidcin, ut
quia luccm, quam lippi eoruni oculi 0(!r;ruiit, evi- inxplereiur, quod fcriplnm cst : ^.litblopi.T prae-
lare noii poterunt. Fugieni ergo tuiic inimici Dei veniet maniis ejus Oeo. Nigri ergo pcifulix me-
;i facic ejiis, 3 qua nollent videri et quam non dulcc rilo fiiimus, sed stiscipientes candoiem grati;e ip-
liabenl videre : scd iiequc Dspecliim, neqiic nianum sain oliam Synagogam , i>er cujiis sobolem vocaii
ejiis poicrunt effugere. Hoc prsenoscens .'Slliio- sumus ad graliam Bei ,
pr.crcnimus. » Seqnitiir :
pia iiunc, dum tcmpus cst fugiendi, procveiiit ma- \eiis. 33. Regna temp, canliite Oeo. kc si dica-
iiiis ejut vindiccs fiigiendo non ab ipso iii inimici ;

tur : Pro jam dccursis bencliciis, non in Judaieo
sed ad ipsQni, ut ex iiiiniicis fiant aniici. Prse- soluiii regiio angiisto sed in toto niundo exhilil-
veiiit ergo maims ejtn Deo, ipsi per fiilem inlise- tis, regna terrw, id est, omne genns hominam, oni-
rcndo. nes principcs ommura regiiovum, qiiae pcr duo re-
Aliier : .Etlii pia prwvenict manus ejus, scilicct B goa jCgypti el .^lbiopia! a parie toniin sij?nificandn
jflthiopiae. Qux rclatio ex Gra;co im.elligi potest, iiotavisnus, eanlale Deo puritai'* nientis. clpsalliie
ubi rjus relaiivum pronomeii hnc loco invenilur Domno in opeiihus bonis.
feminini gencrjs, ut sit idom, quod diciiur Prx- : Diapsalma, parssextu. Psallilg OeoChrislo seqne
venielmnnui ejm, ac si dicatur, manus «ans. Qurt u( Deo Pairi, quia ipseesl
sancdicto pcr manus opera bona iiitclliguntur, qua; Vers. 3i. Qiii dcscendit el rtzcendH ad Pa-
per lidem ex diiectione operantcm, ct aliquando ircm. Ascendit videlicet scritnduni qiiod hoino as~
sinc operibus jiistilicanlem proveniunt. Est aiitcni sumptus in sumniam Divinilalis gioriam provc-
Scnsiis . /Etliiepia prxveiiiel manus suus Deo, id ctus est. Nam sccniidum quod Deus Patri Dco nalu-
est, anleqiiam operctur, credcl Deo. El ideo cjiis ralitcr «qiialis cst, iion eiat aliquid aitius quo
juslificatio pfitius Ddei per graiiain inins inspira- ascendercl. Asceiirfjr atitcm .<«pcr rcE/os rar/i, id cst
tae, qiiain operationi forinseca; attribuilur, siciit supcr omues cceios ad dextcram Patris. Ccb/os re/s
pcccatrici mulieri dicitnr : c Fides lua le salvam vocat excelsiores crealnMS, supcr quas ascendit,
fecit {Liie. vii, SO). > Prsveniente autom hac fidc qui sibi subjeclis omnibus crcaluris in aitissimo
scqtiitur operaiio bona pro posse. .\!ioquin fidos IhionopalcriiSB majeslaiis conscdit Patri ad dcsic-
iiioi tiia essel, qu» opcrari cuni possct, nollcl : ct ram cju.^, id est in bonis potitn ibus, quu; Vcrlmin
idco sicut cst laudabiie, ut lides prajveniai ii!a?ijis ciini Patre scmper liabuit, qnyque huntnnilas noii
operantes, ita esl omnrno damnabile, si quis ope- aJ mcnsuram accepit, usque adco ul asccnderil ai
rari hoc rcnuit, quod sana Ode sibi operandum orientem, id est usqiic ad Vcrbl sihi uniii clarita-
ciedit. tcin. Non dico : ad ortum vcl 0}itu'.uiH, quia Verbi
Aliter ; Legati ex Êgyplo sunt apostoli ex Syn- divina generatio non hahei pr.Tieriliim vel futuruni,
agoga, quse erat in lenebris. /Eihiopia, id csl, iii sed 3;teriiura ci intransilorium pracsens. secundum
pcccatis nigra gentilitas prarveniet manits, id csr, quod Filius Dei dieitur « oricns cx alto {Luc. i,
opera ejus jEgypli, id esl, SynagogK, Deo., id esl, 78) > Patre, qui fuit orilnrii», cl nunc est ortns
a.l honorem Dei. Prior eiiini populus gentilis fidei velualusex hnmili malrc. Quondam prxdicahatnr
veibuin reccpil el credidit. iiasciturus ex Yirgine, qui niodo nalus cx illa nun-
Est adiiuc alia litler.-) : jEihropia festinet maniti tiatuf ; sod cs Patie ipsius gcnc ralio initio caret ct
daie f)eo. Quo diclo siiniliiiido trahitur a victis, fine, ac proptorea secundum illam non dicitiir cr-
qui dcpositis armls nianus victorihus dare festi- tus vel ort/iirii.s sed oriens. Kt unde oriens ? ex
naiilneinterficiantur. Ubi diciturin liiiera : JEtliio- jy alto, scilicci Patre. Unde lecto i Altissimi Filius
piapiwveniet manut ejus, hic distingiiunl quidam, (L«f. 1,28) > vocatur iion pcr adoptioncm sed P'T
et posica quasi ab alio exordio incipiunt ; Deo, re- gcneralioncm.
gna terrte, cantnte. Nos autem exemplaria veiaciora Alitcr : Ascemlit itd orienlem, id cst, Ycrsns orieii-
Deo antccedenli lilterx adjungiinus, et dicimiis : talon: pl.igam vidtntibiis discipulis ad titteram
jEthiopia pra;veniet tnanusejus Deo, idest, ad Deum Vel ab orientc, id cst, ab Jerusalem, qua; inoricnte
se conTertendo. Super hunc locum beatus papa Gre- siia esi, ubi de nionlc Oliveli ascendit loraliter, qiii
gorius dicit(18) : ( David propheta videns quod ad in mouleiu OILveti spirilalc.Ti asccndit illocaliior,
Jud;£am rodimcnilam veiiiret Dominus, sed anle quaudo Patri suo, Paiii mLsericordiarum, qtii pcr
gentilitas creJerct, ui postmodiim Jud.xa sequere- moniem Oliveli significatur, suam considere focit
lur, sicut scriplum est : Donec plenituUn gentium hum:!nilatein in ihrono majestalis, in omninioda
iiitraret, ct sic omnis Israei salvua fieret, dicit : glorise stimm.Te Divinitalis. A«l huiic montcm iior,-
Aitliiopia prwveniet manus ejus Deo, id cst, prius- «lum asccnJeral in fide mulieris, rui diilnm est ab
(18; Lib. ivm Horal. tap. i'i2.

m COJUIEXTARIUM IN PSALMOS. - PAR5 VU. - PSAL. LXVIII. 252
aiigelo : « Qiu'm quEpris mulicr ? viveiueni ciini A Vers. 50. Dale gloriam Deo Chrislo in voce vir-
inortuis ? » (/.!(<. XXIV, 5.) Cui et ipse inil Jssus : lutis et nanc in Ecclesia operanti, cl iii finc omiiia
« Noli nie taiigerc : nondum enim asceitdi ail l'a- jiidicaturo, ac bonos dc medio maiorum scparaturo.
trcin ineiim (Joan. xx, i"). » Ac si dicat In lu;i Tiiiic inipiis in infernum projectis, supcr Isracl, id
fidc, qua ine ci'edi:> a monumento sulflatuui, non- esi bODOs Dei visione di(5nos erit evidens «lajni/S-
diini aseendi ad Patreni meum ; iionduro incendi in «K/i(! ejus, quia quos vocavit cl justificavit, illos
monlein Oliveti super ceelos mleTtim. Deniqiie ho- tunc marjnificabit. Ei virtus ejus in uukibus, '(uia
ininis assiiinpti asceiisjo super ceelos Citlormi, id prsc cseteris clectis in virtulis gloria lunc fulgebuni,
est supor aitissimog ordines angelorurn , fuit 9 qui ut nubcs volando pluvinm voluiiiariam longe
monte Oliveii, ijuoniain Pater misericovdiarum de- hileque portaverunt, et miraculis coruscando ac
dit lioc illl, sicut ipsc ait : i Omnia mibi tiadita prceibus el meritis obumbrando se minores juve-
suiit 3 Palrc nieo {MaUh. xi, 27). » A quo uliqiie runt et prselcsernnt. Ne autcm in nomiiie nubium
r:ilre daiuin esi iiomini nonuMi Dci, fjiiod esl siipcr quis capiat alium infellectum, dico evidentiiis :
omne nomcn, ul vidclicet homo Mominctur Ociis, Vers. 30. Mirabilis Deus in sanclis suis Dcus, di-
Tion ui dii muili pcr adoptiouem, sed ul liiius Al co , Israel, id est illornm specialiter, qui tunc
tissimi per gciicratioiiem, qiiia et hoc d.itum est erunt Israei, mundo vldelicet corde, de qno Dcain
homini, iii $it Filius A!ii.ssiini,r|Uod sinedubiuiili vidcbunt sicut est. Et qiiidom in tiHbibus ac sanctis
est asccndisse invisibiliter ei illocaiiter in montcm pi»cipuis prsecipuarn dabit muijnificeniiam. Sed ct
Oliveti a quo et hoc illi dalum est, ut localitcr
;
ptebisux humiii, ac sanctis illis fidcliter «bedienti,
quoque asccndcrei a monte Oliveti super aeloi cw- atquc vinculum chariiatis custodienti dabii virlu-
lorum ed orieniem. lem in resurrectione, ut quod seminalum est in in •
Qiiod aulcm eliani in liumana sua natura viitu.s firmilale, surgal iji virlulr. Dabil cliam illi pleii
jlli sitdivina, exinde patet, quod ecce, dabit voccm catenns iniirmx in semeiipsa fortitudiiiem inipassi-
suam vocem lirtutis, eece dico quia x^vidcns crit in Liiitatis, quam ipse habet in corpore sua; claritaiis,
adventu secundo, ego David quasi pncsenlialiter cui configurabitur corpns nostrrc hiiinilitatis Kr
video quod illc, qui sicut agnus corani londenic se graliam sii* pietaiis. Ergo benfdicins Dcus iii bis
sine voce obmuiuit, in extrcnio judicio dubit vocem doiiis sv.is, et sanclus in omnibus openhus suis. \e\
non iiliqiic infirmilalis, scd viriutis, qua mortui cx lunc benedictus Deu$ in sua gloria videbitur, el
snscilahnntur, inipii judicaljuntur, boni quoqiii! im- 1/1 sanclis mirubilis mirabilitcr ah ipsis glorificaliilnr
mutabiintur. Eliani in priino adventu suo voci (iiccntibus aetcrnum singulis cl omiiibiis Beiie-
siite C iii :
vel vocem suam dedit essc vueem viriutis. Nam di- (liclus lleus.
cente iilo humaniius : « Lazarc, veni foras (Joan. Vloria Palri Domino, qni dnbii verbum evangeli-
XI, 43), I in vocc humana operata est virliis divina. znntibus virlntem mnltam. Gloriu FiUo, ipsi scilicet
Similiter in csetcris ejus dictis humanis eniluit ful- Vcrbo, quod evangelizalur. Gloria Spiritui sancto,
gor divin» iiiiiaiis, ut tum dixit lcproso : Mundare qui virliis aniborum datus est in dona bominibus.
illc mundatus cst ; cura dixi! ca;co : Respicc, iUe Vei : Cloria Patri diiectori dilecli. Cloria Fiiio di-
raox vidit; cum dixit mortuo : Adolesccns tihi dico : lecto dilecii dilectoris sui. Gloria Spiiitai sancio
Surge, iile surrcxit. Usque hodie qunque dat voci amborum dilcctioni. Gtoria uni ac trino Deo ab
suai vocem viriuiis opeiando per verbuin kuuiii in a-terno et usque in Kternum in coîo sursum ct in
«fliciis ministrorum sucrum tantae virtutis opcra, ut lerra deorsum, ut pleni sint cceli ac tcrra gloria siiu
inde illi semper debeatur gratiarum actio et glo- seinpcr ubiquc hac laudc sonanle : Denedictun
ria. Erso Ocus.
PSALMUS LXVIIf.
Sa/iiam me [ac, Ueus, quoniam intraverunl uquK D iribuiationihus exieriorilms ,

qiinniodo quemquo
usque ad animam meani. Cerlator illc, qui in prinio SHOrum vult orare pro suis lontationibus iiiterioii-
<|uini|uageuario corroboratus per fi*!ein, in buc sc- bus. Satvum me (ac, inquii, Dcus, quoniam inlra-
cundo, ut s.Tpe diclum cst, pra;Iialur sjie victoria;, terun; aquce r.sque ad ammam menm. Infixus svni iif
animaius evidenicr in hoc psaimo instiuitur quo- limo profundi, el non est substaiilia. \'cni >n ullilu-
modo legilimc ccrtando pugnet non qnasi aerem dinem maris el tempestas demenil me. llaic namque
Veiberando, scd ipsum hosixiii piccibus assiduis ct c.*iera orando suis intcr viiia pciiclitanlibus
quasi lelis acutissimis ferieiido. Nain et ipsiim ca- e.t.ûipiuin oraudi sc dare inniiil cuin dicit : Vidennt
put noslrum Christus veliil iu rroiilc caili oruin diix. piiupces el iwtentu) : qucerile Oeiim et vivet aniina
liclli praccipuus hic iiiducitur, sic orans pro suis vesira, Quoiiiam exaudivit panperes Dvminus, ei
::
2i5 GERHOm PRyEPOSlTl REK.HEnSPERG. 2«

'^^" ''";'"''• so/w);rfo, et paeiias
thiHos sucs nou desjwxit. Ui.Je bem iiabct liiulum A im>lia Pîii"'-. '/"«
iminriiitas fficiulo. SccuikIo preratuv eos, pro qui-
psaliiins hic, :
bus paiitur, sua ?pe non frusiiaii. adjuogens fiuania

(Vers. 1.) i.N FiNCM rao His, Qui coMMUT-MifMiiB,
Pt qu3m x-qswniniiter feral, ibi : Lêus, Iv. scis insi-
PSA.LMUS DAYID.
Et est sensns : Hic psaimus agil pio his qiii ;ji«i(«aw meinn. Teriio logai a luto saeculi se suos-
commf.iandi r,unt in fonfoimitau-m Chrisli. ita nt que libcrari. Ilem quM paiialur, commemoiat ibi
sint euntcs in linem, Ul est, in omnimo.lam p^rfc- i> êro oralionem mcam ad te, Domine. Qnarto
quid inimiris sit veniuriim, prophelat rbi : Fict
clionein. (Jum autem varie ac multiformiter niute-
tur ! Iiomo nalus de muliere brevi vivcns tempore, viensa eorum coram ipsis in laqiieum. Quinlo fineisi
qui quasi flos egreditur et conterilur, e! fugil velui ia:lHm passionis e^jponit et (i leles liortatur ad lau-
uinbra, el nunquam in eoiicm statu permancl {Job dem, qiiae est intenlio sua ibi : Egu sum pauper ei
cUAens tnlus lun, Detis, sn*eepit me. I.oqiiitur au-

2), i dnxtamcn sunt
:
XIV, 1, principalcs fonimi((«-
tiones ejus : una, qua peccaiue Adam natura hu- leni in hoc psalmo loius Cliiislus, nunc propria,
raaiia in ea coi'.rupla per peccalum commtiiaia esl a iiunc ir.einbroriini suoruin voce clamans aj Ueuiii
statu bono, inquocrcala cst, mutatione miseraliiii Palivin siniiii diccns :
iii qnoniam in quo onines peccavcnint, R

deterius, Veks. 2. Saiimm me fac, Dens. Ecce granum si-
iii ipso qnoque mortui sunl. Sed quia sicut iii Adani iiapis pgn Christiis, in foiina ser\i parvulus, iii
omnes moriiintur, ila ei in Christo omiies vivifaa- hoi to piojcclus et conculcabilis, qui despicior a Ju-
credentibus, quod sim futmus magnun»
bunuir. Alicra est qua fidelcs a malomu-
niui.^lio, il.xis r.oii
tantiir iii bunum, proCciuntque de bono in meliiis olus, inio arbor allissinia, inter ipsos Iribulanies et
usquc nio ciiiuulo:iiitcs rlamo, cl dico : Saivum me fac,

in finem, propter quod et psalmus isle atiilu-
latur : Pro liis qui commntabunlur in /iiiem, qui llfus, quouiam inlraveruiil aquee usqiie ad animam
meiim. Aquse mull.-e populi mulli sunt {.ipoc. xvii,
rinis eg| Ciiristus ad justiiiam omni credenti, linis
i
scilicei consunimationis, linis uUra qucm niliil est 15); » qiiia vcliil uiida snpervcnit undae, sic gene-
appetenduni, quia ipsc linis ct caus.i linaiis prx- ratio p!:eleiit et geiiciaiio advfiiiit. Scd genj-ratio
lianiium victores inGnita gloria coronabil, quando haec mahi cl ailultera, gcncralio nequam el per-
eos (inito certamine commutabit Nam versa Jiida:orum, seiiipcr motibiis avaiiii*, super-
iii finem. cora-
niuiaiioiiis bigus est initiiim, cuni iii nra>sc!iti nior- biae, invidix* ca;icTorumque \iiioruni nuctuaaiiuiD,
miitantiir animx rccle assimilalur aiiuis lurbidis el amaris, quae
tnliliite a \itiis ad virtiilcs. Fiiiis
veio iiinc erit, cum implebitur quod dicil Aposlo- „ tiit/airnin; iis^Mi; ad aniiuum mcam, quia pnevalue-
lus : I Canct enim tuba, et mortui resurgcnt in- runt non laiilum ad tcncndum, ligandum, colaplii-
corrupti, et nos iminuiabimnr (/ Cor. xv, 52). i

/ar.duin, sed usque ad animam meam toUcndam.
H.x>c niulatiu dextrae F..\celsi ad hceilos in sinistra Quanquani enim dixerini : i iNcino tollet a ineanl-
slatucndos non pertinet ; sed ad illos, qul cum niaiii incp.m ; scd egc poiio eani, ct iterun) sumo
Aposiolo dicere possunt : < Nostra autem conver- eain (Johii. jt, 17, 18) : » lamen ad c.vprinicndam
salio in ccelis est. Unde ctiam exspectamus Domi- tenla.ioiiis Judaicx uialili.4m , qua clainavcrunt
nuiii Jesum Ciiristum, qni reformabit corpus liumi- < Ueus csl inoilis (i/ait/!. xxvi, Oti) ; > iteni : < Nos
lilaiis nostrae conriguiatum corpori claiitatis suse habenius lcgcni, et sccunduin leteiii nostrain debcl
(P/ii7. rii, 21, 2i). I Hiijus aiitem «.owiiniitatioHis est niori, quia Filiuni Dei se fecil (Joan. xn, 7), i recte
tausa eHicieiis ipsius Cliri.sti passin. Per iianc enim dico, quod intraverunt aquee usque ad animam meam
ci ipse Cliristus iraiisivit, et nos transire fecii de toilcndani : qnia quo'! cgo passus suin propria vn-
lioc nuindo ad rairem, dc timore ad secinitaiem, lunlatf , illi sua inalignitatc arbitr.?!! sunt mihi roo-
de niorte ad viiain, de corruptione ad iDcorriipiio- lcstum et ainarum, sicut fcl ct acetura, quod iii
uem, de terra ad cceluin, unde ipse dcscendit ut eos, passionc mihi obiuierunt, quod cliam cisdeni pro-
qui ceciderant, siiblev.Trcl. Hic transittis dictus esi D pinaniibus discipuli raei poslea gustaveriint, quod-
Hebiaice Pascha, facius iii passioiie, qu« Gncce qiie usquc in fiiieni saeculi onincs, qui pie vivere
nair^jw. Pro liis ergo, qui ita commulabuniur in ôlciit, inalis infcstanlibus gnstare haliebunt. Uude
fiiiem Cliristum, esl psalmus iste attributus ipsi nicos pusillob iii anuis iurbidis periclitaluros Irans-
David, iJ est Christo, et est tinns de quatuor, tigiirans in me, pro ipsis quoquc salvandis claina,
qui dc passionc ct rcsurrcctione lalius agunt. dum vox saiiguini^ uiei de terra clamantis boc uxi-
Quorum priinus est : Deus, Deus meus, respiee in git in conspectu Palris ac toiius curiae roelcslis, ut
me; secuiidiis : /m<'iVv(, Domine, nocentesme: ler- iii. pro quibus ego aiiimani meam posiii, iiou si-
tiiis : Kxaudi, Veus, orationem meam, et ns despc.re- iianiur in aqiiis teuiaiionuiu scii tribulationuni $ie
ris depreculionem meam. Quartus iste, qui niinc ha- obrui aui pra;focari, sicut obruti ac prirfocali suiit,
tn:tur prie manibiis, in (|Uo sicut et in ca;leris de (|iii in lalibiis aquis omnino defeccruni nimis amau-
passionc agciitibus initium trisle, tiuis la;tus ludo aiiimas suas iu hoc mundo. < Qui enim ainat
venitiir. animnm suam in hoc mundo, pcrd>?t eain. i Quo-
Prinio cnini de tribulatione sua suorumque cla- conira, > qui odit animani siiam in lioc niundo, in
inans Chrisius precaiur salvus ficri, narrans quod Tilani .cleriiam custodit c.-^m {Joan, .\ii, 2-?). > Pro-
2i5 C0MMENT.\R:UM IN PSALMOS. — PARS V». — T'SAL. lxviii. 226
plor tiujusinudi animas i/i vilam jeternam cuslo- A suni subsistore in profuiido ,
quod noii liabct fiin •
(licndas ego Clnistiis r.on lii^cessilaie scd spontanea dum, quia ipsum peccalum non estaliqiiid soliduiii,
voluntaie siislinni uqnas intraulcx us(jUe (id unbmm scd liiiiii : uon esl $ubstaiilia siibsiaiis alicui forma;
meam, non milii invitoextOKjiienilam, sicui cxtorla; vesticiiii se , nec esl forma, sed deforniilas : nou
sunt anima; latronum , diini frar.gereniur cruia est aliquid , sed iiiliii : non est veitiinenlum, scd
ipsorum, sed voUiiitane poncndam ct in manus Pa- nuditas. L'nde Adam cognuvit se nudiim posl coin-
iris coinniendaiidaiii. Deniijuc ul ego Deus inimor- missum peocatuni. Atque utinam quod cognovit pcr
talis nioii possein. expeiiiiicnt>jm misciiic, rceo^novisset pcr salisfa-
Yers. 3. i/i/(:r!i5 SKJii in hmo profnndi, iJ est as- ctionem pceniteniiie ! Aiille ad nihilum devenit tan-
siimpsi homincni de limo plasmatuin. Et quidem si quain aqua decurrens ab alto jusliiiae iu profunduin
liominera (alem assunipsissem, qualcm eum plas- iniquilali.';, quae non est subttanlia, quia iion c-\ a
niaveram, ivfixns cssem in linio, sed iiou in Hmopro- Deo per Verbum facia. Oinnia er.im, qiiae aliqiiij
fundi; nunc auteiii qiiia ejjo Deus iminorlaiis mor- snnt, per ipsuin facta sunl, et sinc ipso lactuni esl
lalcra assuinpsi liominem, ul inortcm pro moriaii- nihil. Per ipsiim faclae sunt omncs creaturae, om-
bus gustaic possem, rccte dico quod infixus stim nes suiislaniiae, oj nnes formac omniaque de sub-
in timo prefundi,cl uon esi subsiaiilin, tuni quia mor- staniiis et formis coiiiposila, quse et laudajil Donii-
lalis factiis ai) moilem usque dcveni quK «0« est , iium ulpotc aililicfMi) siiiini : non quod oinnia sen-
substantia, lum qiiia inilii pra>valtiit Judxorum pro- suiH habeaiit laudaiidi, scd quia ciincta beiie cogi>
funda iniqiiitas, quse non esl substamiu. Sicul eniin tata, et consideraia pariunt laudem in spiritus ra-
nuditas in corpore, ealvitium in eapitc non esi ali- lionabiiibus, it;i ul oinnis spii itus 'audel Domiiium
qua subsianlia, sed substantise piivatio sic pfcea- : Crcatorein oinniuni, coiisiderata pulchtiiudine crea-
tum in nnima,ct poena pcccati, mors incorpore non turs, quarumessentia, ordoet uiilitas trinum Dcum
esl substantia, sed substantix quasi qussdain aiini- commendat, cx qiioomnia, per quem omnia, in quo
iiilatio. Et quidem peccalo ego Christus non fui an- omnia. Siiler quse omnia Deum laudontia nulhim
nihilatus, quia peecatum nec originaie nec actuale liabet locura iniquitas, qiiia non es! snbslanlia per
habiii, et ideo integra milii rcinansitsubttaiuiaoiiini Verbum creala, neque forma sulisianiise, seddcfor-
decoie virtutuni peroinaia. Non sic ille adolescen- mitas, quomodo inoculo cacciias non cst ejus forma,
lior filius cusiodivit subslaniiani suam, qui peregrc scd deformitas : quae non cst creata per Verbuni,
profcctus dissipavit eam cum meretricibus viveiid» sed pcrvcrsitas iiominum fecit easn.
Unde nec lau-
luxuriose. Allanien quia de talihus muhi conntendo q dat Deum, quem laudant omnia creala non solum
el ptBiiitendo co»/»i!((at)u.'i(ttr, cgo eorum qiierelas coelestia. scd eliam tencstria iisquc ad inlima vc-
in me transformo et dico Inlixus snm in limo pro- ptilia. Homo ergo a laudibus Dei mutus ad iniqiii-
:
fundi, et non est substantia , id esl non est virtus latem lapsus injixut est in liinu profundi, et non est
ccrnis evadendi inortem ,

qu.t! non eit substautia , siibstav.lin, tunc inaximc, (um iiiiquitali toiiseiitit,
eed siibstaiitia; destrnctio. et regnai in eo peccaium.

Vel quia snbstantia pro diviliis accipi solet, non Sed ut eessaret boc regnum, el regnaret juslitia
esi rnihi substanlia, qiiia egciius et paupep sum, us- in his, qid commutabuntur, dnm iiiiquilati, qua se
quc adco depaupcratus, ut eliam vesle mea niidatus tsniari sentuint, non consentiiiiit , ego Cliristus «ch»
ei nudus in cruce suspensus, iiiius iiuditatem iue- (K aliilitdinem maris, et tempestus demersit me. Veni
rcni, qui descendens ab Jeiusalem in Jcrichn inei- sponte in altiiudinem raaris, id est, in piofuiidiiin
•!it in iatrones ,
qui eliam despoiiaverunl cura, el hujtis SKtuli , ubi nici patiebantur naufragium, el
plagisimpositis abicruntsemivivorclicto. Unde po>l lempeiitas Judaicae perseculionis demersit rne. Veni
pauca sequitur : Ego sum pauper et dolens, quia do- ego Aiigplus magni consilii descendeus in aquam,
loies illius vulnerati el spoliali super nie accepi visilando scilicet gcntcin Jud.-corum, dum suinpsi
cgoSamarilanus, ego illif3Ciusproy.!musaccipiendo D caniem deprogenie ipsorum, sed mc desccnilcnte
in me non culpam iiaturara qua;;
ipsius naturam, : movebatur aqua, et facta csl perturbatio magna flu-
vere substantia csl non ciilpaiii, qua^ non est sub-

; ctuantium, tumulluantium ,
piocellas evaliaiitium
stanita, quam tame:i, quia flageliis muUisluo, quasi alque tlamanliuni : 4 Crucilige,crucifigeeum {Jonn.
cgo peccaverim, voce ineorum dico qnod infixtis : X!.\, C). > Talis tempestas demersit me, qiiia iii fiu-
tum itt iimo f)rofuiidi, et non esi substantia. Quan- elibus hujusmodi sediiionis morlera passus quhsi
diu enim unus ex minimis meis infixus cst i» liino alter Jonas a ceto fui absorptus iribus diebus el l.n-
profundi per iiiiquiiaiem ,

qu.T. non esi subsiantia, bus noclibus.
ego me couqucror infixum iti limo profundi, id est, Dicat aliquis : Quare, Domine, Judaeis in lc sae-
iii limo noii habenie fundum solidum ad pedem 11- vicniibus non dixisii, quod tu .yessias idis promis-
gendum propler peccalum ,
qnod noii esl substan- sns, et ad salvanduiTi illos missus fueris? Forte,
lia, s«(l nihil. imo certe, si le cognovissent, nnnquam te Doiniiiuni
Concordat ijuic sensui Uebraica veritas ita se iia- glorian crucilixissent. Ad baec ego Christu.s lespon-
bciis : itifixus tum in limo profundi, ei non possum deo :
ttibsistere, quOd iilem est, ac si dicatuv : iion pos- Vfins. 3. Laboravi damans, rauca; faeta sunl fau-
; ,
r.ERIiOUl rU.ErOSlTl REICliEUSPEUG. 22«

827
dumans, el praedicans quod ego, anicm licce maier tua. Yisus qiiippc J^sii corpo-
ces mca-. Labci-avi .\ :
ver.erim qHaiiere et rciis divinnm quiddaiu siipra quam dici polcsl ,

Filiiis I>ei ct Filius liotninis,
sa)v«m facere quod pcrierat , contestans operibiis radiabat, atf|uc ideo nunc jostitise, nunc eiiam pic-
(iivinis, quod esscm Fitiiis Dei Palris. Diide ct disi : latis exorcebat affcclus, iiUer qiios maxime deieciat,
opeia Patris rnei, iiolite credeieiuitii quod vidcns Jesus discipulura dixit ci ; Ecce maler
« Si lion facio
si aul«ni facio, etsi non vuUis niibi creJeic, opcri- tua. Visus denique iste attingit a Cne asque ad fi-
bus ««dile ut tognoscatis, et credaiis, quia in mc ncm foftitcr, ct disponit oniiiia suavilcr, ita ut oni-
csl PaSfr, ot ego ia Palre {Joan. s, 57, 58). » Ta- nis qui Cbristi discipulus (it vcibum Dei audioisdo
liter c]:«nando laboravi sicut aiias dico : « Laboravi et cuslodiendd, ipse illiiis fraler, soror etiDater fit,
susiiiiciis {ha. I, i4). » Qiiid vero est qaod omni- ac proiiidehuic tali fratri etiam sauctaMaria raater
potens dicil : Laboran, ciii niSiil diificilc vel impos- lil. Qu;b iiiagno parturiiioiiis dolore juxta cincem
sifaile esl? Sed hoc, ut beatus Gregorius (19) ait, ex stando in linigeiiili sui morto luuilos filios peporit,
pcrsona Redeniptoii* Proplieta de perverse adhuc qiios idem Uitigeiiilus in fralres adopiavit, quorum
vivciilibus dieit : Non enim sustlnciido Dominus ia- singulos uiatrisu.c dem ^^lrando ei dicit ; Erce fi-
borat , ciijiis diviiiitatis potentiaui nulla faligaiio lius luus.
coiiiiiigil , sed vei'bi.<; hiimaniiatis loqucus ipsaiu D tUiiiani, Doiiiiiie jesu, el me beiiignis oculis Tt-
suam cjrca nos puticntiam laborem vocist. dcndo malri tux, matri misericordi* dicas de me:
Iteni quod dicit : Rauce fuelm smit fatiees tnea;, Mulier, ecce filias iuus. Quem enim talibusocu/ts non
n n iegijnus ad littcram contijjisse. Attamen qiian- aspexrris, ncque frater tuus est, ncque filias mairis
tum Dli illos raiicus iocutus est, a quibus non cst tuse. Ilis ocuiis intuilus e$ Sinionem, cuin diceres
auditus et intcllcctas. Dadectdiccbanl : tQuiseuin ci : Th e$ filius Jumma : (u locaberis Ceplias (Job l,
poiesl «ndire [Joan. vi,6!). » Iteni : c Dxmonium ii, Vulg. Jona). His oculis aspevisii peecalricein,
habel, ct insaiiit :qniJeum aaditis? « (Joun. \, 20.) cui uixisti : Fides tua le saham jecil, vade in pace.
Nciine TOfO i.ilia dicendo sunt excusabiles, quia iion Ilos oculos tuos in iios coaverti, cl aiiobis nunquam
iliis audiendi S'3U intelligendi cum defuit facuUas, aveiii iiptanius assiduis precibus, verbl praiia cum
scdvolnittasjuxta illud : « Noluitiiiteiligcre, ut bcne dicinius : Doiniite, respice in servos luos ei iii opera
agcrct (Vial. xxxv, 4). i Inier lales ijîlur aiidilorts tua. licni : Rapice, Do>iiin«,de Sanctuario luo. Ilem:
raucec factre sunt fauccs mew, sivc ut iii Hcbiaio lc- Vide Ihir.ine, iiffticUiineni Ro^tram.llem : .ispice, Do-
gilur : Exasperutuiii ai anltur mewmf: quia friiElra wiue, desedc sancla iua etcastcM in huiic moJum,
l.-boravi ego, Chiistus, prsdicando maiignis audito- quibus.o Domiiie, si;pernosiuvocamusbehignnmiii-
(;
ribus, asque adeo me odicntibus ul nie, verura Sam- tuitum oculorum luorum.
rasum ct dccalvaium ih loco CaivariiO,
so.ieni qu.isi NosiHC itaque miiabilc simulquc iniserabile esl
CEcarent, imo sensusmcos omnes corpcraics cxflin- ocalos tuos corporalcs divina pietate radianies vtl
giiereiit, ul omiiia menibra mea in cruee distenta ad tcmpiis defecisse, qu.v, qiuisi qua;dam feneslra
suis otliciis carerent, dum ncqiie aures audiendi, palcntes, buic mundo eatenus icnebroso intrerai-
iieque ocuii videndi vires haberent in corpore mor- serunt lumen diviuap misericordiae ? Defeclum lurai-
tuo et exstinelo. nuni islorum in capite Christi, Solis justitite, sol
Ego auteui, pro loto parlem ponendo, descUsocu- iiiuiidi liiijus videre iion sustinuit, qui 'eis deficien-
lis conqueror ei dico : Defeceruni oeuli inei iluni tibus ct ipse defecil ; ilu ut tcnebra; esscnt ab hora
iperu in Deum iuetim, id esS, dum prarstolor miseri- scxia usque ad liuram nonam, qua mors Christi
cordiam divinam sieut iniirmus alius isomo, ei non consummata iumcD lenebiis eiiam iiifcrnaliiius in-
esero pol<fntiam. Mirabile visu ':
visum jlluni deC- tulit, siinaique accelerata rtsurrectione iu die ler-
quo videns Jesas turbas ascendii in moiitem

cerii, tia spiritales oculos, qui eliani, ipso moricnte, defc-
daturus praicepla Wovi Testamenti, quo vidcns IV ccrant, aposlolos videlicel rcstauravit, claro lidei
Iruni el Aiulrcam vocavit eos, qiio videns hominem D lumine ipsos clariiicaDdo, qui usque adeo defcce-
sedenicm in leionio vocavit eum et fecit evangcli- ran!, ut oinnes in eo scandaluin passi, relicto lO,
slam ,
quo videns civitatem flevij supcr illam, quo fugerent, cl vix parvas fidei ac spei reliquias apud
videns llentes scrores flevitct ipse, quovideus meii- sc reiiiiercnl. Unde esi illud; • Nos aulem sjiera-
sas nummulariorum in tempio comraolus est ma- bainus quoJ ipsc csset redempturus Israel (Luc.
giio itch) coiilra iaiquas ncgotialioiies ,

quo videns xiiv, 21). < Notandum sapc quod cum dicunl: Spe-
lurbas niiscrtus esl caiu.ni, quia erant vexafca sicut rabamus verb: praHeiiti imperfecti temporis, iunuunt
ovrs miii habenles i>astOMm, quo suspiciens vidit spcm suani penitiis non defccisse, quoniain actus
Zach.xiini, quo ctiam, cum sublevasset oeulos, vi- tali vcrbo siguiricalus intelligitur non esse loius
dil maxiniam riiulliludiuem venienlein ad se, qoo prartCiitus. Propierea dicoci;o Chiistus; Defecerunt
tandem vidcns niairein et discipuluni juxla cruccm oculi mci, disripuli vidclitet, dum spero in Bcum
pielale liliali motus csi erga malrem et fralerna erga ineum, id cst dum ipsi sperant in Deu:ii mcum. Qua
discipuium dicensnuUi : Ecce filius luus ; discipulo dc causa etiam exicriorcs corum OGuli (ei)ebanliir,
(i!>) Huniii. 8 in Ezecliicl.

229 COM.MCNTARIUM IN PSAIJIOS - PAUS VII. - rSAL. LXVIl!. 250
«e mc cognosccrciil, cuni lanicii aJhuc speiMrcntcl .\ ram Dci filiuin, qiiasi dixisscni falsom lcstimo-
(Ijccrcnt : « Nos auiem spcrubainus, » ac si dicc- iiiuin, ct quasi per rapinam Filii Dei nonitii usui-
reni : Spem bnbuimus, (|uam uon cx loio dcposui- p:isscm, lalso niilii arrogando similitudinein seu
nms. Tsicsutiijue ocitli mei mo. dillisenics adtciniius aNlualiiatcm Doi. Quam ccrie rapinam diabolus et
dtfeceruni, el ad magnam paucitilcisi rcdacti suiu. Adam feccral, scd cgo miuime, quia el in natur.i
Quo conlra divina uiia cum Patre Deo actern.tliler mihi Filio
Vers. 3. Miiltiplicali sunl siiper capillos capilis Dci una divinitas, xqualis gloris, coxterna majc-
tnei, qiti me cdervtti graiis. Ambiijuum fonc viilo- stas, ei in natiira liumana, iu qua exiiiaBivi mo
tur, qu05 prius uixcrim aquas, timiim, utliludinem ipsum, iolam gloiiain acccpi per gratiam, quam in
vtari^; iUeo cvitieiUiiis (Jic) : Qui odcrunt me y>ii!is. divina sempcr habui per naturam. Accepi, iiiquam,
ISain ipsi sunl aqua lurbida, limus fiioftindi, alli- »011 rnpiii : acccpi danle Deo Patre, non ripni no-
ludo maris. Deniquc odiciulo mc quasi inare amari lente Patrc. Uiidc et dixi : 4 Omnia mihi tradita sunt
fufciiiiit. Scd quia grasis ci absque ulla causa id ie- ,1. Patre (5fu«A. II, 27): j Itom : « Dala est mibi
ecruol, nltiivdo niaris dici possnni, qtioiiiun) alta ct omnis poicsias ui coeio, cl in terra (i)fo((/(. .kxviii,
profuiida eoruin ncquilia (lante aquilcue iii allum 118). j Non eiiimad mensuram dcdii Deus Spiritum
luil supcr me lcv.^ta, cuin lales muliiplieali sunt stt-
" iiiibi bomini conceplodc Spiriiu sancto et Maria vir-
percapilios copiiis mei, quja infinili eranl nuniero- ginc, quae ulique siniui vlrgo et sponsa erat : virgo
siiaie aique capiUis quodainmodo coniparabiles in- scilicetviro uescia, sponsa vcro Palris mei ainore
sciisibiliiaui. No.que eiiim doluerunt nul senserunl, fcccundata, et sic in cellaria Dei Patris intreducta,
quando nic in luco Calvaria (.ruciiigcntes ipsi mc- sicul sponsa! legilim.Te inlrodiici solenl in possessio-
lilo abrasi buiit a nic, qoi suni capul lucLioribus nes viroruin jurc matrinioniaU. Lnde nalus cgo cx
capiilis dignum, dcqualibiis lit spousa mea in Can- tali sponsa,lia;re6 legitimus, iion rapinam arbitratus
.ticis Comas illius sicut clevata; pal-
canticoruii) : « sum, quod me dixi Dei Filiuin. Nam et angelus hoc
maruni, nigrxquasi corvus [Cmt. v,ll). t Hi sunt ipsiim contcslans ail ad virginem, mc Filium pari-
clccli mci niilii cspiii suo iiiha;rentes, primo vidc- turam : « quod nasceiur cx tc saiictiim, vocabitiir
licct apostoli ac posl eos cctcri per ipsos credituri Filius Dei (Lui;. i, 36). » Hoc ipsum ot ogoprotiten-
miliique iiiii;v,suii, v>ui cum siiit niuiti, tamei! mul- do, quod sciiicet essem Dci Fiiiiis, judiciitus sum
lipHc/ili fiml super nuaieruia corura, r/ui odcrunt insipiens, cl essolvi pociias qiiasl falsus lcstis.quasi
me yratis, Quibiis eliam, tii ampiius mulliplicentur, raptoret usurpator nominis a me alicni, cumin con-
de nunnjro discipuloruni raoonim quidam addiiniur Q spcclu sapientium bujus niuiKli viderer bouio fa-
ul Jndas lalso discipulus cl vcre diaboius, qucm in tuuset insipiens atque in conspeclu eorura, qui se
consiinili apo»iusia imitabuiitur mulii. justos arbitrabantur el aspernabuiilur caeteros, ju-
El quidem si essent inulli taniui.tt inlirnii, csset dicarer liomo peccator. Dixenint cnim Pilalo: < Si
malum utcunque tolerabile: nunc aulcm et syper nou Cbscl hic homo malefactor, non tibi tradidis-
eapilios capili ii'ei muUiplicali suiit, etconfvrtatisuttf scmus eam {Joan. xviii, 50). » Sic insipienlcm
ipsi inimici mei, qui perseculi iunt me injuble, gratis et peccatorem judicaveruiit me Judiccs iniqui.
sciiicel ndiendo. Ilxc «sl laus passionis in mc ac Sed
inartyiibus meis iion pensanua cx poens acerbilaU! Vebs. G. Deus, lu scis insipienliam mcam, et
sed ex causae bonitale, quia nou pCBna, s.c-J causa delicla mea a ie non sunl abi-coii(lila. — Pars st~
laudabilc facitmaityrium, niaxime cum qu<s paiitur cunda.
innoceiis, ut cgo, ipii, qucu non rupui. liiHC exsolve- Deus,iu scis insipientiam menm, quia videiicet
bani Uapuil diaboius in ccclo anogando silii, qui,d pro insipientibus ad sapieiiliain cominutaiidis, egoi
suuiii i\vii\ erat, cuin jatiaict se .\liissimo siniilcin, supcrmc accepicausam insipientiuni: etdeticia mea^
cl ob boc recle poenas cxsolvit rudeiilibus infcriii id est mecium, quae suscepi, non quse coinniisiîu
dctractiis ab alto etligatus, ampiiusquc adhucligaii- D nosti. Eiiam in lioc scis insipicntiam meam, qiiod
dus iii iiifcriio, advenicnle judicio exticmo. Rapuii per .Spiritum scientiae facis hocsciri, quod stuitiini
quoqucAdaiii in jsaradiso, quando suasu diaboli di- meum s;)picntius cst hominibus. Unde Apusliiliis
cciitis : « Eritis sicutdii.j siiiiilitudii)cm Dci afloclavit liac sriciitia instruclusait: i iJios pr^dioamus Chri-
acquiesceiido mulieri dcceplai, alque idco recle poe- stuni cruciiixuin, Jiid.xis quluem scandalun:, f;cn~
iias exsolvcrunt cuin uQini poslcritale sua cxpulsi tibus aulcu) stultitiam : ipsis autem vocatis Jud:cis,
dc paiadiso, ct expositi mullis niisuriis in iiujus aiqiie Grxcis Christum Doi virtutem et Dci sapicn-
mitiidi cxsilio. Al cgo non rapinani arbitiatus .lum tiain ;
quia quod iiirtrmuni esl Dci, foriius est iii>-
esse ine sequalcm Deo. Nain etsi arbilratiissum csse minibus, ci quoa slultum est Dei, sapieiilius csl ho-
nie aMiiialem Dc-o, non lioccrai vcl esl rapina, scd minibus ( / Cur. i, 5!^, %i, 25 ). » Ita Paicr uoii so-
iiatura ;
quia, cum sim natitralis Dci filius nsqne ut luin tu scis, vcrum cl alios scirc facis insipieniinm
Dciis Paier c;ô q;ioqut> suiii Ueus altisbiinu.<. Et la- meam, stuliorum quidom ooulis fainam, scd iii tnis
incn diccitlibDs iiiiniids i crucilijjatur, quia Fiiium tuorumquc oculis omni sapiciiiia.'iiujusmuiuli pr»;-
Dei £C fccit (JooH.six,?), t quK iton rapui, lunc c.v- icrcnuaii), quoiii.im iwr illam dcccplus csl iilc scr-
ielvei/am; quia punicbar ob boc ipsum, quod mc dixc- peiis aiiliiiuus, qiii crai sapieniior cuiiclis aniiuan-
251 GERHOIll PR.€POSITI nEWr.llERSPtHG. 252
libus terra!, atque iJeo, Pater ini, J« «cis, id esl A Non igiiur ego, seciifiiliis Adam, ut primiis. abs-
apjjrobas et disponis insipienllain mcam, \idclicei condo :ne vcl dclida mea, iniii in coiispectu luo,
niorlem crueis, qua" cum viiitaiur insipieiiiibus Deus, sanclorBm angclorum ego pro diieciit bu-
et
csse magna in!.ipienlia, eo quod cum prredicer om- jusrnodi exaltiUu» in crucem extra portam passiis,
nipotcns, non decuerit me lanlo labore liumanum volo ut omni crcatur* coeieslium, lerrestnum et
gcnus rediniere, cum solo verbo id poluerim face- inrernoruin sitii conspicua dclicla mea, qn;!:, quan-
re : tu tamen scis et disponis hanc vejut opus ma- tum ad personam meam, nulla sunl fneditaie noia-
gna; sapicntia. biiia; quaniiim vero ad nnios in me credeiiles alii-
Lisuperff deticta mca a le non sunl abscondita. ncl, mco sanguine deleta sunt. Si cnim fatiguina
Oiijccla quidem sunt milii deticta dicentibus Ju- agni Pascbatis poiuerunt filii Isiael cxpiari ac de
d«eis : i Noii est hic bonio a Deo, quia Sabbalum non ^gypto iiberari, quantomagis ego Agnus, qiii lollo
custodil {Juan. ix, 16). t Quia eiiim in Sabbaio peccata aiundi, sanguine mco
eodem purifico, qui>g
c;eci nati oiulos Hnivi et saiiaviiquia paraiytico sanguinc insuperliminaribus domorum suarum e(
iiera Sabbato curafo pr«cepi lollere ac porlare gra- iii iilroquo poste pcsilo muiiiendos pernosco. Neque
baiuin suum etire in uomumsiian!, quia et alieri enim (idelcs mei veri Hcbr*i de lioe mundo transi-
habenli manum aridam Sabbato dixi : i Exlende luri sanguiiieRi mcum ponunt in postc uno tantum,
maiHim luani (ifarc. ii!,5). » Etitem Sabbato ercxi communicando sciiicet sacramonlo leniis oresoluni-
ac sanavi nuilicrem curvam, caeteraque feci opera modo ; sed quod ore percipiendo velut uiium po-
in Sabbato pcr iegem, sicut pulabatur, prohibiia. stcm Siniendo accipiunt, ctiam in poste cordis po-
Uii nescieiites me Dominum etiain Sabbaii, rcpre- nuiit, cum se dcvota mentc pa>^sioni mcx coniplan-
hendebaiit hujusmodi opera boua quasi dclicta ma- tandos propr>;iunt, abnegando sc ipsos et toUendo
xima. Sed lucc delicta mea a (e, Paler, non sunt crucem suani ac ine sequendo, ul videlicel sic facti
abscimdita. 5'nmus Adaui, pos^quam deliciuin prae- socii passioiiis, etiain socii resurreclionis el const-
varicationis admisit, abscondit se a facic tua in nic- lalioiiis invcnianlur. Hoc niiotrum signiruaTi ego
dio ligni paradisi, qiiia erubcscebat foedilaiem pec- discipulis ineis,dando reliquias piscis ctfavi mellis
cali sui a :* -iidtri. Unde ei fecit sibi peri/oma dc post resurrectioneni nicam, ut videlicct spe coilis-
foliis fici quoquo modo suam tiir-
ad contegend;im sima exspectarent melle dulcedinis xteriix se in re-
pitudincm. Verum cgo, secundus Adam, propter de- gno meo sanandos, et ia pra-senti quoque peregri-
lieta mea non fugio a conspcctu tuo, Pater, naiione quibusdam reliquils deliciarura
quo- foveiidos.
niani ipsa delicla mea te non sunt abscondiia, hi duniaxat, qui mibi passo et pisci asso meo coH'
:i id ^
est omniiio !uo aspectu digua sunf, el tibi piaccnl forraantur, ut carnera suam crucifiânt cum viliis,
utpote orani decore pleiia. Quod et cgo seniulis meis et concupisceniiis. Hanc sanc mellifluam dulcedi-
laiia delicta vituperantibiis conabar iiilcrdum ra- ncm et ipsi exspeciani, qui niihi asso et passo in eo
liOBe ostendere, verbi gratia, dicendo; ( Multa bona coroplantantur, ut adversa propter jusiitiain susli-
opera operatus sum vobis, propter quodeorura vui- oeant. Quorurn expectatio, ne sua spe frustreiur,
lis ine lapidare? i {Joati. x,Z'2). Iteni : < Si cir- ego proeis rogo, iion promundo, quia mundus te
cumcisionem acclpii homo Sabbalo, ut «ou sol-
in non cognovit,Pater jusie, sed hi le cogooverunt Pa-
vasur Itfx Moysi : mihi indigaamini, quia totum ho- Irem, qui me Filium tuum receperunt; quoniam qui
raiiiem sa:ium feci in Sabbaio? > {Joan. vii, 25). halKjl Filium, habetel Paircni; sicul qui negal Fi-
At illi surdis auribus b.2c prscioreuiiles rac legls liura,negat el Patrein. Uogo ilaque, u( quoniam re-
pia:varicatorera judicaverunt propier jain comme- ceperunt me,
moriila et similia ddicta, quae tamen, cum sint lio- Vers. 7. Non ciubeicaHt in me, qui exspeciant le,
nesta et bona opera, non sunl a te, Pater, alscondita Domine, Domtne viriuium. Qui ie, Domine miutum,
*ei abscoiidenda, imo conspectui fjo ac (otiiis curise cxspcciaui in me, ac por nie opera ririuium facieo-
coclesiis offerenda quasi acccptabilia sacriflcia, ut D tera ante mortem meam, eadem ririutiim opera con-
liis aboleaniur dcticta mea, id est raeoruin, qiiaevcre sunimaturura gloria resurrectionis et ascciisionis,
sunt delictu mea, non quidcina nie pcrpeirata, sed non erubescani in me : quod ricrct, si inagna opera
fnilii omniiim nieorum viceni gerenli ac pro eis lirtutum e.^Rpeclantes in mc, aique cupicntes vi-
jnoricnii a te, Pater, impulata, sicul unus meoruni dcre qu.iE multi reges et p.-oplieiae vohierunl vidcie
fateiur dicens Ecce vidimus eum non habcntcm
: «
et non vidcrunt, quia mc in carne praeseiitem non
speciem, neque decorem, et Domiiius posuii in eo habuerons, et ipsi qui nie habent praescntem, non
•.ni(|ijitales ojnniu.ii nostruin disciplina pacis no-
:
vi'jerent. Nam cum eis dicerelMr : iJlii est Deu»
slrat; super cuui (Isa. i.in, 2 et seqq). > Mira res! vcster? ubi cst, qui .-'lixit vobis ; « Creditis in Deura,
Pro servonim pcccalJs filius innocens castigatur et el in mecrediie(JoaK. xiv, 1) : >sic me Deum verum
non Sansen iiivitus, quoniain
disciplinalur, ipse uitro esse po!i possent operibus viriuium
demonstrare,
susccpit causam servorum, et pro eis ad discipli- merito «rubesccrent. Sed ego rogo le, Domir.t,
rir-
nam obialiis est, quia ipse voliiil ei peccata servo- tuiwH, fac per me a inorte su.sciiatiiin ct in calos
nufi Dominos ipsc portavil. Quid bac pietate hon«- cxaUatum pr»c!ara opera
. vinutum , quihuf in
itius aiii piiichrius. monJo inauifcstaiis (icii cruietcaM me, gui
itt ex-
:
235 C0MM!:NTARII'M IN PSAI.MOS. — r-AKS Vll. - PSAL. IXVIII. 334

tpecliiul If, Domiiie virlulum , sccundma proniibsa A merito al» ouiiii opproluio iilierariiiis. Tl eiiim bre-
mea iu eis upciatuiiiiii. Di\i riiiin illi» : < AnK-n, viicr iii uiiuni cangiegcia qiiae pio eis liberandii
amea dico vobis, si qiiid peliriiiis Patiem in no- perluli, ciiriam coeleslis ac lcrieslijs Ecclesi.-e cwpio
mino nieo, (iabil vobis [Jouii. \\i, 23). • liein : nunc sttealam csse iii <>i!ispectii tuo, dtiin et me-
« Qui credrt ia mv, opera, qus (>go jacio, ft ipse fa- rjtiiin meum iiarro, ei pi-A-iiiium exposco. Wcritum
cid, et niajor.i horuni l'ii<:i«t, quia ego 9:1 P;>lrciii dico, non parviiiii :
vailo, et quodcunque petieritis P;iircm iii noniine VtRS. 8. Quoniam prop!er le iutlituu opprubrium
mcd, hoc fac'i;ini {Jonu. xiv, 12, 13). » op?ruil coiifnsio futiem ineam, etc, usiiue : In sili
HtijusceBMxli pwuiissi.s nieis iiKieddii iion «.t- mea polavertml me accto. Hts dictis de passionc Do-
tpeclani le, Dcmine e'ifi'ii/«i!;, \iitutes alifjniis ii| minica qaasi collectns esf peiic lotus ilte fasciculus
noroiae iae<i fu<.'laruni seu daluruin. Scd in me cre- myrrlisp, qni seiupcr coninioiari del;et inter uliera
«lenle» et cmliluii tisque in fineiii ssecnli eispectonl spoiis;c, iie uiiqiiani fiat inimemor quod sponsus
le, Patei", thmiMih-iutum, virlutes taiit;is jwr mc suus nro ea sit passiis, q.icm suas passioncs eiiu-
siMiiper operaturuiii, lU nunqaam vacot iniinicis miiantem qiii liabet aures audiendi andial.
cxsullare, meisque aiiiicis insuHare, qaod qu;isi !Son coiifundaiilur,
ail, tuper me,i)ui qtncrunt ie.
alisque Deo sinl In hoc niuiido, cum tw, Domi/ie vir- ^ lûs hrael quoiiiam ego pro eis tradiius iii maniis
:
uitiini, sis iii me et ego in eis facieiis per me in eis iniinicorum iustinni ojipiobriam, ija ul diccreiur
«pera virtnluni, quibus associeiitur angelicis virtu- niihi : t Ecce liomo vorax, poUitur vini, iilius fabri,
•fbus, quorum lu es Dorainus, o Domine virtulnm. Puhiuanoriini, d.emonium iiabet, et in Becl-
.•smiciis
Hoc promisi meis anle nsoricm meani, hoc pelo in zebub principe d.rmoiiiorum ejicit damonia (Maitli.
morl* mea cum clamore vaJido, «l ipsi, qui pro- XI, 19). t Sic mnliiplex opprobriHm sustiiiui egn
missis roeis oreduii exspextant te Domvmm omnium Christus, quod inde prcliosuia ac hude simulLjin;
univprsaiiter, el specialite,'- fiominum lirliilnm, cla- ma;;na remiiiu-raiioiie digiium es!, quia no» propti r
liiicentur sic lc operanle in eis opcra finuiuin, ut meas ciilpas !iOC iUilimi, sed propter te, Deus Pa-
non erubeicant inlcrius desiiiuti virluiiijas et cxpa- tcr, f;ictus oliediens lilu annuniiando veriiateni, pi o
«iti vitiis aoussv ilifisauro ^bscotidito in agro boiue qiui lesiiQcanda ex luo mandato veni in niunduni,
coiiscientiae, sicutdixi Pilato : « Ego in litw: natus suiu, nt perlii-
Rogo ul etiam non eQnfnndantnr exterius inimi- beam teslrmoiiiuni vcriiali {Jdou. xviii, • Sic ."57).
rts ulti-a modum insuiianlibns el c^probr»ntibiis, eo ilaqiie testificans verilatein dicendo boiium bonnin
ijuod quasi Dci crucifiii et mortui ciiltores et ipsi r ^^ mahnn tnalum, lacera iucem, tenebras tenebras
facti veliu oiortui, aute sepulcrum ejus jaceant e4 ex tuo mandato ct iii tua ohedieiiiia, Patcr, susliuui
feteant, odore bonje famae ainisso. Polius inimici approbrium propler if a incndacibus hoiiura inaluii»
nolcnles me viveie ajigelico aspectii perteriiti et el maluin hoiiuin diceiitibiis, niiliiqiie verilati usque
facti veiul inortui, ime vere in animabus morliii sic aJeo rccalcitraiilihus, quod operuil confusio faciem
jaccaiil et feteant, ul coriuii exeniplo caetcri coni- i:ieam, quando injhi in faciem ohlociiti sunt, lU
{janlur, eteliain cx ipsis aliqui piopiio fetoic com- quaiido faeiem liieam non avcni ab innepautiLus
puisi coiivertaiilur. Porro aniici, (fni cum beaiis niii- et coiispueiitibus iii ine.
lieribus quarmU te, Domine virtutuin,porlanles aro- Nec miruiu sane, quod confusio faciem meain ope-
niata moriioi sanclorum el prctidsorum ad scpul- ruit; quia sx sc liahel iiatura hiiniana, iit inler np-
crum lueum, iion confundautur super me, quia !ii probria, licel filsa, rubore suflunilaliir, et quasi
tales qtuBiunl te, D<us Jsrael, Deus ouiniuni genera- opcriatur facies boni homiiiis, quod eliam speciale
liter, Deus videiitium Deum speciaiiier, qui scilicet decus esi iUius dilectse meae, cui ego sponsus dico :
videntes me nou dubitaut se videre

crucitixum « SicHt fragmen maii punici genae tuas, ahsqire eo,
Dcum vivum, Deuni Israei ic Pairem in mc Filio et quod inJrin.secus latet {Cant. iv, 3). i iNoii deiiiqiiu
me Filium in le P;Uro meo, atque in ambolius noliis q niaj^niim decus cst genas inier opprobria tuiii; ru
amborum Spirilura. Talcs igituraniiei mei iwn coii- borc peilundi, quando intrinseciis est in corde toii-
fundanlur insullatioiiibus imptoborum super nie scicniia pcccali. Sed cum absqne eo, quod iiitriii-
inoiiciile, scd gloriliceiitur boiiis nioribus qiiasj odo- secHs latel, rubor siifftiiidit vitieam fjlem faciei
riferis ai-omalibus, et ilicatur eis ah angclis meis ; usipie adeo ul confubio lalis faciem operiat, lamia-
« Nolite tiinerc vos. > Qiiarc? « iân Jcsiiin qii;eri- bilc decus est et sigiium honae ac lenera; conscien-
tis (hiattb. ijtvu!,5), • qui se puie qu;eifiiiibus cst tirc, quic oppnsita cst illi ciji dicitur : « Frons me-
aeterna salus. Omiiia hxc ego Clirislus rogo e.vau- retricis facta Cit libi, ncscis erubescere {Jer. iii, 5).i
liiendus jurc tiim piO mca revcreniia, quia siini Isla e legione cum hafieat iniriniwcu» undc juio
saccr<los magnus ei in diebus mcis piacui Dco Patri, debeat erubcsccre, indurata in malo nes;ii eruhe-
qui et dixit de me : « Hic est Filius laoiis diiectus, sccre, sicui sponsa raea, cum sit absquc con-
inquo milii complacui {Malih. isi, 17); > tum etiam scientia! offendiculo, quod intrinscce iatet, gcnas
pro inuliis ac magnis meriiis mc<$, quilins gloriajn iamen inier opprobria, iicet faisa , similes liabet
magnam piomerui non s-ilum niihi, qui sempcr fragmiiii mali punici, qiiod geuus pomi, ciim in-
gloria digiius fui, sed servis ct amicis roiis meo tegrum bene oleai ac rubeat, factuni lanicn longe
Patbol. CXCIV. 8
255 CI:R!10»I l'R^POSiTl REICllEftSPERC. 25«
amplius el t.duns Sjonl fiagianiia el niboiis pul- ^ nundalus in servuiii, (luam cgo fucriiii vcndiiu» iii
chritudiiic dclcilal. Sic iiimil-um dilecla iiiea mibi iiioriem ; ille aJ servieiuluiii, ego ad murienduni;
dilcclo suo assimilala iiibil habens iutrinsecus coii- ille propter somnia, ego, ut aiebant, propier bla-
fusioiie (liijnuin propier simpliteiii coriiis oculuni, De bono,» inquiunt,
spLeniias. < < opere non Itipida-
qui rotuni ii)riMi-, luciJum facit, cuiu nuliis oppio- mus te, se<j de biaspliemia, et quia lu homo cuiii sis,
bjiis iaceralur, iloiida lacie veiiusta csi sicul corlex faeis lc ipsiiin Deiiiii IJoan. \, 35i. » Plus igitur
Miali puiiici : veruiu inter exprobiaiilos as»iiiiiialur ego
fraijmini ejusdera pomi aoiplius rubonli cl suavius Yers. 9. Factas sum exlruneus fralribus tnnii
olenli, absque eo lanif n quoil inirinsocus lalel. Non Judxis, <.' percgritius /iliis malns vicuc, Synago^;e.
tigo LTJruni, «lUixl operuil cunfusio (ackm vteam Nam inier lllos venditores fralres e\ patre Jaceb
rubore verecuiidiae iiiter opprobria, licet lalba, quia niillus erai lillus uierinus matris suae Rachelis, quo-
sic sc b;il(el iiaiura liumana, cujsiscarni el sanguiiii iiiarii defiiii Beiijaniin fraicrejiis uterinus. Al in uiea
ego Filius Dei commtinicavi per oiuiiia naturalia, veuditioiie f. atics de Synagoga mibi uleriiii diaci»
HU« sine peccato inteiligi possunt. £t lioc est, qiicil pulum meum qiiasi liliuin Racliclis, inslilutUin vi-
»lic« : Abtque eo qiwd inirtmecus laiei, quoniaiii delicei sanciissiiiia: vitx liiscipiinis junxerunt sibi
unitie pectanim, quantHm in sc est, lalet ac laiere ^ ^d perficiendum scclus traditionis, qua traditus iion
vttU, cuin sit opiis tcncbraruni; propter quod ct adscrvicndam, scd, u((!i.\i,ail inoriendum/ai-(iiisuin
< oinnis, qiii male agit, oJit lucem (Joan. ui, 20). » cxtranens fralribus mcis ipsis veilditoribus descen-
Kgo au!fti:i loins lu\, loliiin lumeii de lumine cuid dendo in .€gypiuni, non laineii, ui illi volebantîllic
veiiissem iu mundum, et arjjiiercin opera lei;eb:3- peiilurus, vcnim potius dominatuius in toia lcrra
runi, propler le, PaU:r, qui lale opus lucis injuiixisti .Egypti.cuiiictinferinim velnt iiilerio:em i£g>'plum
milii, suUinui uppiobrium, ei indc, lii-et carens viiio dcspoliarein, et hunc mundiiin iiuasi ..Cgyplum siipc-
naturiiE hunwii;e quod iatiinsecuslatet, taniesi cx ip- riorcni, deviitoforti arnsato, legibus.mesedisclpliiiai
siusiiaiuia; iiuinaiia; boiiaci tonera conspersioiieve- subjugarem, ego verus Joseph, qui, sicui ille aiiti-
recuiidian) paisus in facie, sicut et tristitia in ineiilJ quub Josepli fratribus siiis iii ouiiim vcncral, noii
veracitcr dico quod opervit cnnfus20 facient mcaw. suiui» piiqite- soiniiia sua, scd piopierca qiioJ «c-
A.Ua transialio habel : Operui! irrecerenlia [acieut cusaverat iilos apud palreni de criminc pessimo :
tnenm. — i:-nercniia cstnor. confundi, qnasi quadam sic et ego istis fralribiis meis in odium vcni, iion
inspudentia bona, qualeai liabuii Apostolus diceiis : solum proptor dnctiinam nioain bonam, sed propier
« Noii enim erubesco Evaiigciium lliotn. i, 16). » vitani suaiii criintnosani, qtiani freiiuenter accusavi,
HancimpUilenliamseuJrreiiecciKiam Jel)(.mus liabeiv (liceiis verb; gratia : i Vaevobis, Scrlb;« et Pharis;ci,
iiiter eos qniiius displicet Cbri .lus, ui cis iuipro- liypocrity, qui d! cimatis oiinic olus ct graviora lc-
pcranlibus, quod mortuum adoiainus, tanquain gis prxlcrilis, jiistitiam el miscricordiapi et C Icin,
impadentes noii evubescainus. Vel irreverentic ini qui apparriis hominibus foris mundi ul scpuicra
jiiorum niiUairi inilii reverenliam cxliibeiilliiin, se.l dfalliata, inlus vero csli> pleni onii>i spurcitla, ct
ine in inullis irreverenier habeniiiiin opcruit fa iinmundiHa, (|ui halientes clavem scientl.ic, ciauilitis
ciein mearii, qiioui.iin ad lilteiam qnoijue vtlabant legniim ca-lorum iiec ipsi iiilraiile<, nec alios in-
faciein nic.im prodeiitcs per boc iiudignitalem suain, trare sincntcs {Mutth. xxiii, -2Z ci scqq.). > Talia
(|iia volcbant operiri potius quain ai>erjri splendo- quidem loquemlo qiiasi accusator fiatrum estraiitut
rem facici incae, qiii sum sol jnstitiae ; unde ct syl fijctus mm ipsis frai^-ibus Hiiis, pcrina\ime au(i'in
iste visibiUs abscondii eis facieni suain. Scd cl ;ps'i e\ h(K' illis fui molestu: qucxi contra eorum avari-
valamcn cxlunc habucrunt siiper curda sua , ci tiam dispiitando, et nieiisas ati|uc catheilra) eorum
rcvcra confusio illos cpcruil, qiiorum irreiicreiiiia iii leniplo snbverleiido, 3tqn<> ipsos de templo p<'r
faciem meam opcruil, sic feiTC noii valcniibus mî fi^Kelluni de fnniculis facium cjiciendo, ipsos latroDcs
clariiaioin vnliiis inei. sicut p.în^s ipioiuni nuon , tis^ê aiscrui, diceiis : < Scriptiim cst quia domus mea
dam ferre non vaiebant (:larii;i;e)ii vultus Moysi. domus oralionis vocabitnr cunctis êntibus; vns
Et cei le non mirum quod opc.ruit confusie faciem atitem fecistis illam spcluncam lalionum {Maiih.
tneam, qtiando cgo paiiper ac dcspecius inter diviics XXI, 13K I QuoJ lamcn sic a me dictiim et farlnm
el lionoi;itos outni liuinaiio lesiiiiionio desiiniliib, csi, imo ei usiiue inftnem s.'«ciili sicfaciendumest, nl
compcllebar de nie ipso lextimoiiinm perliiberc illis videliceliicgolialoresmali cjicianlurdedomotua,Pa-
mc subsannaiiiibus otque el.irnantibus : i Ecce au- icr nii,PlSpirilus vcrilatis arguat iiicalafocinaoles?
distisUaspbcmiaiu ilutlh. xxvi, 65).» Verba quippe
i Vebs. <0. Quoniam zelus ilomus (ae eomedii aie
verilaiisde oic inco rapia judic.ibant blaspheinl.im, in persoiia propria, et eoinedet in cleciis memliriv
longe crudclius ine condeiiinanies, cuin esseui fralcr nieif usque ad illiiJ extiemum judicium, quo plene
eonim seciuulum carnpin, quain olim palres eornm mundabllur domus mca sive donics Patris niei ,
coiidemr.avcrinit Joseph rticcndo : < Ecce sonmiaior, s.inct.", videlicei Ecclesia, cjcciis iiide laironibus ct
venit«s, occidanius eisni (CVii, ixxvii, 19). » Nani rc- omiiihns iniquis, magno judlcii Hagcllo de funiculis
vera crudelius sooat ; Ecce audislis blaipheminm pcccaionim etcrinilnum contesio, qua!cnm ubique
qujm ; Ecce somnlttot ; et lolerabilius fuit ille ve- siiit abominabilia, tamen in ieu:plo Dei maxiuie
, ,
CS? COMMENTARHIM IN PSAI.MOS. — TAhS VU. - P.SAL. l.VVIl!. »8

drteslaliilia sunl, in vila scillcct religiosam discipli- A gno nieo hilxinliun mibi per devolioDem fidei ob-
nam profossa, quae sic pr»emiiiet in toia Ecclesia tiiicrunl, sed viiiuni fdle mistuia al.|i!e itiyrrbatum,
sieiil lempliiiii iti tiîtJic Hierosolyma. Cuiii cigo iiimis uii.j:je aitiarum ,
qii.tte fuil et cor eormn.
in tota saniia Ecclesia detester mal» quu! iiiint, iKique tale vinum noiui bil.erc , ac magis jeju.nare
Tidensqiie civilalom fiere lialieam supec illani volui, quani sic aniaricatum poium reciperc in cor-
qiiando non rognosctt tempus visil«lionis suir, ia- pus meiiiii, Riiiiiilieando per lioc , recrobandos et
men in sacralis personis vic^ tcnipli ad oditimn ylienaiidos a corpore mco eos qui gunl amaii ct
ânctiinonisR (ledtcatis amplius inuveor videns ab fclle impietaiis coriiiipli. Ut auteni etiam lales i?ul>-
ris et in eis malas fieri negotiationes el latrocinia cescasUex patle, diciiur lilis ab Apostolomeo inler
pessinia, nuae cuni .1 me vel a nieis arguunlur con- cclcia : « Om:u» Sinaritudo, ci ira, el indignatio,
viciis veris, in spiritu veriialis e\ Ikhio rclo docl ciainor , el biaspliemia (ullaliir de medio vc-
proinptis, falsa rcdduntur, quia incropali de pec-ca- strum cuin omni maiitis (Epheg. sv, 5J). 1 Sic m.ii-
lis suis tc-la opprobrioriim jaiiiinl in increpanlcs, tatos el diilcificalos bibo, periinacitcr vero omaros
ut in memctipso experlns sum , quoniani oppro- rrspiio, et a gusiu eorum jejuiio, sicui in cnice ]e-
bria exprobr/Dtliuin tibi ceciHerunl $uper nie. junavi et opetui in jejunio aiiiniuin ineum quasJ qiio-
Bene dico : Exprubraniiiim tihi, quoniam qui in- f> uam pallio irisiilia!. Vei cerie in hot aiiiniam nieam
lioncrsl missum, inhonorat niiticnlem. Sicut cnim iuiic operui, quod viriuie^ ejits non eserui vindi-
ego dico his quos ego milto ; t 0"' vos audii, inc cando i;i hosles, proul poiui , :juis in corpore timc
audil, el qui vos speinii, me spcTiiit (tuc. i, 10); t iiilirmo ac fragili, pioui i-go ijise voiui, anima for-
sic ctiam qui nie filiuni a lc Palre missum vti glo- tisKiiny istuit suasq'!»» vires non cicrua, sicui ex-
riB honoran!, vel opprobriis cl injuriis inhonoiani, utacarne fccitsi-.uiiaiidoiiifKrnuro. ji»MimcatJo.(Eg\-
quod mihi r»ciuni, tibi faciunt : imo ctiam quod ptios, diiondo Hebiseos. Denique uuui adhiic ^sset
uni ex roiniiiiis meis boni ve! mali faciunt, mibi el hora et potesias toiiebrarum, sci vavi m servaiidtiut
riW faciunt , atque ideo cxpiotraiiies uiibi , e\- demonstiavi patieatiain, dififereiis el ubscotidcns |Ki-
probrant libi. Sed quia tu impassibiiis ei aliissi' icntiam.
mus es , opprubria eorum laiigcre te iioii potuc- Ei foclum ekt in opprobrium luihi hoc ipsum,
niiit me auiem, qni sum passibilis factust
: super quod exhibui ine iriiirmum, ut inrinnos Jucrjface-
tant opprobria qnam oalors injurioe c^cideruni ct rcm. Hoc ipsuin vpprvbrinm ailamit clisru ille U-
usque ad inortem me opprcsserunt. Similitcr et Iro blasphemus, qui dixi.l niitii : < Si qiiiu pou-s
posi moilem meam discipulos incos et me in eis , saivum fRC iemelipsuni, ei iios (Luc. xxni, 39). 1
perseqneiido ininiici oppresscruiit, imo et olim pro^ " At cgo lianc inibeciililalcm lioii habui e% natiira
pbelas meos advenlum meuin prsenunliantcB el vel diviiia vel liuniaiis , quia divinitas niejs inltr-
fruclum vinca", ipsis malis colonis commisss, rc- iiiaii non poiuit, qux ad Indiciuin suk forlitudiiiis
quirenles male tractaverunt , ei opprobria mulia lerram commovit. Humafjiias quoque niea, cuni es-
siipcr eoi velsuper te polius, qui eos misisli, pro- sti absque culpa, de nuiio jure subjacuii pocnis,
J4;cerunt, quando sliuro c^cideriinl, alium vero ia- quaiuin praicipua est inlirmitas humana propter
pidarunt. Novissime autem cum diccrcs : i Verc- peccalum primi parentis ininiissa, qusndo tunicain
buntur Filium meum, » atque me mincres, « oppro- pelliceam accepii in Indicium siis moiialitaiis. qua
liiia m.njora exprobranlium tibi ccciderunt super videlicet morlaliiate r:um ego carens peecaio jure
nie (Mattb. xxi, 37) 1 quam super alios nuntios debuissem carerc, nlhorao, qucm cgo Vcibum in-
tiios. Dixerunt quondani patrcs eorum famulo tuo dui, cssel quasi vestimcistum lene ac stola jiicuiidi-
Moj-si cum irrisinne iii deserio : « Hevera indu'/isli latis ; lamcn ul mortalts a niO! lc anijnas aique cor-
iios in tcrram lacle et melle inaoantem : an et ocu poris liberarem.
los iiostrus vis eruerc? {!Sum. xvi, 14.) Item : Vrits. 14. Posui veminicuiuni meymciliciu,n voluii-
I Nunquid poierit Oeusparare mensamin dcserto? » D larie admitiens carnis niorl;:litateai qiiasi liliciiiam
(Pial. Lxxvii, 19.) Sic el inodo mihi in cruce pen- asperitalcm, in qua cgo iiiiioccns pro noccnlibus
denti cur.i impropeiio diverunt : 4 Alioi saivus posniientiam cgi, uot: soliini qaadragiiita dics in de-
fecil , se ipsum non potesi salvum facere (Maiih. serto jejunando, scd alia diflicilia ci aspera in cai-
xxTii,4i). » Ilcro : < Vah qui dcstruis tcmpliiin Dei, ne mea porlando. Hanc Socvicniibu.') occuUuta divi-
et in tribus diebus illud re.T;di(icas (Marc. \v, i9].> iiiiatemea opposui, ut de prccTto in mc commisso
Uxc, alia<iue iinpropcria cxproornnliuw tibi cecide- daMitiarcin peccaluin. l.n liac eiiaui tanquam in lii-
runt super me. llli sic inc subsannabant ; cgo autem gubri vcstc Pievi supcr civiiaiem pcccatricem. Fle-
orabam, VI eliain Lazsro mortuo et tristis eram usque ad
Vess. li. Et ojicrui in jcjunin flniiiiam meam. nioricni, per quam ei'.ieio sive sacro isio ccuscisso
Esuries el silis mea fuii, ut ilii credeiido in rne ciicumdatus laeiitia cxsuU;irem iti carue glijrificata,
transirent in corpiis meum : sed quia illi crcdere ego Jcsus sacerJos magitijs, cujiis in typu.Tt legiiur
iiohierunt, me quasi vacuom ct jejunum rcîque- Jcsus saccidos magiiiss ablalis ab co sordi.lis Ycsli-
nint. Undc ctiam cum in cruce di.xissem Siiio ,
bus ,
mutaloriis indutus, et cidari munda ornalji.^j,
illi, non, quod silivi, iiOTum sciticct vinum in rc- atqiie (.oronis aurcis coronalus ( ?oc/i. iii, 4.5),
,
259 GERHOm l'UJ:rOSlTl RF.ICHERSPERG. 2(0

Ipsos etiam crucifixores luei corporis ,
qui mibi \ niinabaiii , siout c! ipsi cum dicorent Pilaio :
eranl ciliciam , iii esl aspeii , \olni esse mihi ve- I Domiiie, recordali siimus qiiia scduoior ille di-
itiinenlum, cum oiarism pio iliis, diccns : i Pa- \il : Posl lies dios resurgam i,tfn(;/(. xwil, 63). >
ter , dimiKe illis , nesciunt cnim quid faeiuiit Quia eniiii [lassio moa eral quasi coinmuiiis fabiila ;
(Luc. xxin, 24). i imie esl quod Cteoplias ait : « Tii solus peregrinu»
Sic bona faciendo, et pro ei» mata palienilo os in icrusalem, cl non oognovisii qu;e facia suiit
fasUis »vm illis in parabulapi irrisoriain , id est in in illa bis diebus? i {Liic. xxiv, 18.) Quasi dicat :
siinililudiiiein inaproperii ac nialeclicli , ut maledi- Tu qui pi-rogiinos es, ignoiaic potes. Turbic »u-
cenies euilibet dicerem : < Tu discipiilus illius sis leio ad diom iVstinn collicLr de n jjior.e nna cum
{Joun. IX, 28), > id est ila libi evenial , siciit eve- civibus urbis noverunt quae faola suiil in iUa bi*
iiit illi crucitixo et cuin iniriuis repuiulo. £t quidcni diebus. Il3, iit lilxi : .idversum nic io(/uebantur tna-
talis malediciio revera nnii est benediciio ; sed la- jores, el in me psallebmil eJiaiii niiuorcs, qui i» la-
inen haec et similia dicendo verificaverunl pai a!)0- bcmafulis convoniciido bibebanl riimm, ubi inler
las de nie i!li.-quc didas, veibi graiia : i ISomo crebras ei snpoi rtuas poiatioiies iri isio de nie fre-
(|uidani plantavii vinoani, > etc.ûsiiue < vcnbun- queiitabatur, maxinie in i!la nccte pasehali ,
quaii-
tur (iliuin ineum (Litc. s\, 9 et scqq.). > ^»iii do post paschaloiii a^num viito mulio potati ine
quod parabolice de inalis colouis, iiliiim inieiri- a tiaditore susrcpto vigilavefunl 9 vespera usque
cieulibiis , illic dieiuiii esl , ifiti vestiilor iniplevc- in ni.ine tota noct< , illiideuiis milii primo in domo
runt iiie cruciligcndo eûa poitaiu, sicut iiipa;a- Anna?, poslca in douio Caiplix. Sie indigesto vino,
bola (ilius oecisus diciiur «tra vineain. llein cuin quod in ooena pascbali solito amplius biberaiil, ru-
in aiia pariiLiola signiJic^.tUb fuerim por Yitulum olus niagnos iiitervcrba omiseruat in faoicra meaiD.
sagiiiDluiii ocfisuni , illi ot haiic par:ibolani, licet Proptcrea dico : In me psullebant ,

qui bibebant
iiescieiiles, implevertinl, qiii nie rnioiligonles oo.ci- tinuin, ironia graîssiina \orans pmlmodiam cla-
ilcruiit, ac t»li inodo ptodigo filio rcverso ad pa- mosain loqnaGit:ilcm ,
qiia tota inKie illuscrunt
trein conviviuni magiiuiti paraveruni ,

quanqiiain inihi , cuni dcbuissenl magis lunc psatlendo gra-
008 torqiioat iinidia j)L'r o:);iKlon) parabolaiii in lias cgisse Deo, quia lixc nox eial qux e&spolia-
senioic lilio notata. FiHtus ergo iltis iu purnbo- vii jEgypiios , (litavii Hebrjeos palros ipsorum,
Itini, in [larabolis loquoliar illis. Lnde et di.\i diMi- qiiiliKS uliquc ipsi boatiures longc mdiug dllali
piili« Kiei:. : € Vobis dalum esl nosse mysloiiiim fuissent, si me verum Agnum onni reverentia sus-
i-egiii Dci , ciuteris aiiiem in pHrabolis, ut vidoiites C cepissenl el comedissenl non i iiui fernicnto veiwi
noii vidoant, cl audienles non intoUigaiil {Lue. viii, nialiti» ei nequillx, sed cum a/.ymis siiiceiiialis ct
10). > tlli aiitem cuin par;iholas mcas iiiiims intel- vcriiaiis.
ligcrent quaiii oporlerol, noii lue ouin leverenlia Aliler : Ipsi quidciu conversi iii amaritudine vitis
biipor his intenogaveruiit, siout discipuli qiiibiis alicnx potaiites me

advenum me loqueban- aceto
liimiiliier qu.vrciiiiiuis d;auin cst nosse niysieriuni lur : sed qui bibebant rinttm dnlee io coeiia mea
rcgui Dei, sed bibiliiri quuque iUud novuin in regno mco cuni
Vebs. 15. Adiersum ine hquebiiiilur, ut sibi vii!e- iiniiiibus , idoin vinum bibentibus iiuuc in pe-
hantur , sapionles , i/iii sedebanl in poria juxia rc^riiialione ac postea bibituris in regno ineo
eonsiieiudinom antiqiiani , iiu:i solebant juiliccs i'.i in me psaUebani ,
quia lales probabili operc ine
porlib civitalum sedtre ad judioandas ingiodioi!- boiioraiit, et iii caiiticis psalniodi:c spiriialis gluri-
tium causas, iil in Rath legitur, ubi causa Booz a fKaiit.
setlentibus iii porla judioabalur {Hulh iv, 1 et .\lilei' : In me puiUebanl , qui bibebaul viNUiM ,
seqq.l. Fiebat autem hoc, ut qux-quc civitas iiide quia non suCfecil eis, quod ego, ut icremias deplo-
paoala ei iinperlurbata inaneret, cuin qiiis(|ue rivi- rat, fui < psalmus eorum {Thren. iii, 63), > cuin
latem iiigiessiisa scdentibiis i« povin sapioiitibuî, D psalleicnt irrisorie de lueabseiile, nisi hoe iileui
si quid babebat quxstionis, oxpo.ilitus nibil ijiiere!;e taoercut in nie pr;csciitem, quod niaxiine illa iiooie
liabcrct iii civitate, sod coiisideiilibus iii porta sa- feoerunt, qua noii solam vcrba injuriosa in f&ciem
pieiitibus curiositate sedula liebaiit tunvenlus be- meaiii jeocrunt, scd et spuiis assiduis ipsam lacieiii
miiium divorsoiuiii varias parabolas illuc et iiide meum debouesiavcrunt imermisccndo aUipa» iuut:as
terentiuin. Si ergo eveiiit in purla oivit;uis Jerusa- ct oolapbos, ut lale opus maiiuuin inier vcrba cou-
lera non cognoscentis iu me tcmpus impletuin visi- luineliosa esset eis quasi qua;dani psaliiiudia, iuio
lalionis svaE ; si, inqu.im, cvciiit nl iiigrediciites vcl deleolabilius quam psalmodia in psalterio dcca-
egredientcsaliquisiniplicioresde nic boiicloqucren- cliuidu mudiiiaia. Isti onim crant, quos noia\it
tur, aliqaibus dicentibus qnia lioniis osi, aliis diceiili- Amos proplicta dioens : « Qui blbebant vinum iu
bus, non, sed scducil turbas, ipsi,qui tanquain judiccs phiaiis, sicui David putaverunt .se haberc vasa can-
et sapientes, ctavem scienliac babontes, iu poria se- lici, el nibil palicbantur supor coutrilione Josi^^ph
debant, adicnum me /o^wef-nHiKr contrailicendo liis (AiBosvi,6). I Ego enim ernm vorus Joscph \e-
qui ine dicebant bonum, fi soa tanquam auctora- nuiidatus pro calccumcnlo , ut ittin conqueritur
bili sententia favendo illis qui mc seduclorem no- Amos (ii, 6), quia triînta denaiii apnd illus pnuti-
241 COMMK.NTARllJM J> PSALMOS. — PARS VU.— PSAL. LXVIIl. 2.12
ficrs, ingrediculcs poiiipaiice ilo!iiiifii Dei, vii eraiil A quam lu verai niilii proniibisii, ut justidcei is iii
prctlum calceanieiiii ; sicui >i;i;inti argeiilei ab scnnoiiibus tuis, quibus inilii sa/u/£ifi promibisli, et
Isitiaeiitig pro Josepli quonilain rialribus uiideciui olini iii prnpbetis el niiper vocifcus apeiiis. Olini
dali, \i\ eran; pfetiura calceaineiiii , cum ruisseiit dini(]ue mullifariain multisque modis loqucns pa-
intcr sinjûins dislribtili. Et illi luiic viclciiles aii- tribiis in proplielis, iiiilii salutem perfeclaiii resor-
gustiam animae ejus, cuiii deprecareiur eos, ct reclionis proniisLsti el prxiigurasti, non iii ambi-
noii audierant , nibit patiebniiiur siiper coiiuitioiic guiiaic, siid in veritate conleslanilo, quod sicut
ilSius Jusepli. Simiriter el isti vldeiiles angvstiam Adairi primus pcr inobcdientiam cecidit iti niuitas
meain, in nullo niihi vero Joseph conipassi suiit; iniserias : ita ego STiindus Adam per obcdientiain
cuiu lamen sicul Da\iJ putanles halere se vasa passionibus et morle jirobata proisus omnem eva-
caniici pMitereut ia ine, id est contra nic, quia derein mtseriain, ci niilii meisque oninem acquire-
verba Scripiur* sacrx sibi usurparunt contra nie, rem gloriani, ut siciii \n illo Adum omiieB iiioriun-
verbi gRMJa dicentes : < Nus legem babciiius , el tur, ita in me omnes viviflcentur. In hujus veritalis
sccundiiin legem noslram deliet mori, iiuia lilium Qguram Joseph non antc, sed post venditioiieni ei
Dei ^ fecil (Jooji. xix, 7). > Sic nimiruin psalle- carcareni, loliiis .^gypti accc-pit doiniiiiuiu. Moysos
bent tn nie iaimici niei, id est psalnios de mea ^ P''"^ parvulus in aqua morti exposilus, postea ma-
passioni' scriptus coiiipleveruiit i.i lue. Nani ct in rinas aquas dividendo iterumque Jungendo, fralres
aiii mea pntaveruiit ine aceto , ut scripiiiiii est liberando et hustesobrueiido, iiiventus cst priiiccps
iii boc pixsenll psaimo, ei rxlcra passioui.s mcat magnus. Jephte prius a fratribus suis rcprobaius i-t
pracconia psaluiis Davtdicis inseil.t ipsi coiuplevc- espuiius, pobt fraiiibus et conliibulibus cst in prin-
runt. Sed iiiter ha,e vidciiles aflgustiam anima- cipem exalialus ct nobili iriuinpbo iiiagnificatus.
mc;e, quaiido, ut in alio psaimo dicilur : i Anxia- Samson rasis capillis dehoneslalus et ca;catus alque
tus est in ine spirilus nieus {Piai. cxlii, 4), i ni- inflirniis cilecius, posiea colunrinas domus concu-
liil patiebaniur , iiihil scilicet compassionis lia- liendo fortis comparuit, quia plures moriendo quam
bebaiil in passionibus et contritioiiibus nieis ct vivcndo ex lidstibus intereiiiit, siliquc tniigLTicni
meorum (iiscipulorum, valde mibi conipali(.'iitiuin, nieiiiis rcdificii tumulum gloiiosum cffecit. £t ecce
cuni et matcr nica gladio duloris tiansvcrbeiaia cum plus quam Jos^ph bic. N.iiii cgo Deus Homo, ille
dilccto discipulo st.iret jur.ta crucein meam specia- piirus boiiio : ille venundatus est io servuin, ego
culo miserablli, quo non sunl bostes inei ad inis(v in morlein; ille missus in Carcerem, ego desceiulo
remlum commoii. j. iii iiifcinuni, Piopterea, Pater, exaudi me tn reri-
Veks. 14. Pabs tertu et QtJARTi. Ego vero oraiio- laie salulis iuw, ut sicut in iimbra lunc ventura; vc-
noi» meam ud te, Domiite : tempus beneplaciii Deus. riiatis vivendo in gontibus ille dominabatur in toia
In liac jira^diclis nialis pro parte sua Clirislus terra .(Egypti , sic ego Veritas i;i veritate saluiis tuoe
orationeni snppoiiit, ut discanius ejus eiemplo con- nunc eiaudiar accipiens dominiuiu loiius mundi, ut
tiimeliis, jurgiis elvituperiis non rixas, sed oratio- appareat ipsis quoque vendiloribus meis, quod daia
nes oppuncre. Quasi dical : Ipsi adversum ine toqiie- sit mitii omnis poiestas incoeloct in terra.Hoc iin-
baiitur, ut prxdichiin est : Ego vero orationem meam minente jam passioiie petivi dicens : «Ciarilica iiu',
aU le, Domine, dirigcbam, eliam pro eis ilu diieiis : Pater, apud temetipsum (loan. xvti, 5). i ftem :
Ueus, tempus beneflaciii est,quod per alium pio- 4 Clurifica Filium tuuni, ei Filius tuus clsrincabit
pbeiain pr;eiiuiitiasli, diceiis : t Tempore acccpio le (ifii<<., 1). > Sic bumaiiiiati suscepl;e claritateni
exuiidivi lc, ei iii die salulis auxiliatus suiii lui divin:<; glonae ae potentia; inihi roganti tu respon-
(Isa. iiix, 8). I Ecce ounc leiiipus accepiabilc, disti : < Et clariflcavi, et iicruin clariiicabo (ioan.
lempus beneptaeiii : ecce nunc pleiiiludu RMiipoi i«, xii, 28). I lll ergo justificeris in sermonihus tuis et
quo vciiicgo Filius luus, cui di.vlsti ; < llic cstFilius verax appaieas in promissis tuis, e.Tai((/i me, tn ve-
nieiis dilectus, iu quo mibi complacui (Maitli. iii, D ritule saluiis tuce et claritaiis promissiE, non loluin
17). t Quia ergo (i;mpuj beneptacili cst, quo cgo iii siiigiilai itate iilius misciicordiae tus, qua ego Fi-
graiium iii lenam cadeiis mortilicatum nunc debco iuis honiiiiis el Filius Dii nominor cl suin, non ra-
fructiiicare , tu iii mutiiludine niiserieordioi tu(e pinam arbitraiis esse me «qualcm Deo Patri, qui
eiaudi me in «eritale saltUis tuce. Muliiiiido inise- nie in Filium proprium geniiisli ainore tiio, qni
ricordia; («a? superabumJet, ubi abuiida\it niiseria. Spirilns sanctus est, Virgiiiem inaiiem tiii Filii fa-
Est anleni duplex homiiium, pro quibus p:itior, licudo, sed etiam in muliiiudine iRisciicordia; iiuv,
niiseria, iu peccatis videlicel atqiic poenis. Ad hanc qiia me voluisti essepriniogcnilum in muliis fratri*-
ego multam iniêriam peUendaiu in mutiiiHdine nii- Ims adoplivis, multitiuline misericoiduc iiue iiuli-
sericordim tuce siceJai((iimeFiIiuni,tuPaler,nie lio- gentibus, sicut latro, qui me in cruce coiifessus in
ininem jiistum, Deus Pater jusie, ut noii solum libe- multitudine misericordi(e tuce sahalur, ul exleris
rcr a ptenis quas indebite, volens tameii, susiinco, fides ac spes ad eanidem inuliitudinem misericordict
solveivs qtt,(E non rapui, sed cl mei, pro qulbus hccc consequendam lali exempio iribuatur.
solvo, .«olvanlur a peccaiis pavitcr ac puytiis. T.t hoc Et quia nmlli sunt hac inuliiiKdiiic miscricordice
totuiii lial in veriiale saluiif iiiw, id csl- in ca sululc, Indigcntcs, imo quia conclusil Scripfina oiiinia sub
215 CERHOHI PR^POSm RLICllERSPERC. 244
prccatd, lU non cx meii(o jusliti.f.sedex ma//i(urfine A ierunt. Ego auieiii verilas ih ve)ilate ialutis (ipu
MUiericoTdtm tatut in dpiilluni pmliciatur, exaudi exauiliri, iit quos dedLsii milii, Pater, cducenilo.s
mC; Pater, in mulliludine misencordias tuce, ui sicut per aquani cl sanijuiiiera de Jigjpto in vcrain ler-
nullus meorum iiber est a miiiia misOTt», sie omni- raiB promissioiiis, veic salventur, sicut salvati sunl
l)us proveniat eu iiac inea passione iiiulia misericor- aposioii qiiasi diiodccLm tribuum seminariiim, et
ilia inveriiate saiuiis. tuie. me veraciler et eflrioacitei- iiemo ex eis periit nisi fllius perdilioiiig. Sic erffu,
domiiiante in lota tetra i*)gypti, ct fiairilius meis excepiis liliis pirdilionis, quibus estobstinala ma-
una mecum diviiiis .^"gjpii l»ene (ilentibti), meque lignitas pr.ivae inteiitionis, me dueera seqiieiiies et
illis reJilwit.-ri: uona pro malis intimo dilige.uilms, Pharaonem invisibileiTi fugicntcs, in tcTitate satulit
«t txompio nu'ti siiiiilifer fucienliltus, in mtilii(u<iine tuee conservcnlur.
viiielieei mispriy debiia nlaxKniibus, ut eadem nii- item sicut in umbra Jephle priu» a trairibus csl
seneorijca' i«en-ui-a iils rcneitatur, nequc uliuiii rcprobatus, et poslea gentem suam lilierans in priu-
pec«as«m pnj«eniat ipsis ad nialiim. 5(^! oiijni.i iiRs cijîem fuit cxaltaitis, it.i ut pai> ciSPt genli suas in
cnoperenliir ia bonam, in U'r<taie ialmit \n acier- ditbus ipsius : etiam nuiic miki a fratribas nieis
nufn permsnturae. Otiomoda fiairibus /osf-pli non Juda<:s rcpiubalo in terilaie talutis eveniai, no me
ad jiiB(ii!n,bonum pf-ovcnit,
S'-.3 ad quot? insum verv-
" printipanie tcI extraiieus vel domc^slious iniinicus
dendo ppr.avfrjiie in iwlum ct in patrem suum inilii siibuiioi oppriinorc vakai, sicut iiUus tem-
iiioh-.iie oinnibus, quos inilii fralres prseordinasii. pftie neque alieiiigena- tilii Amon. Qcqiie filii tpbraim
vera de iKTCistis in nie Filinn. !>c te Palrem coiiiinis- donicstici, semcl ab eo conlrili, poteraiit illo prin-
sis p«5nitc!!lifi el per hant- plitia mseritotdia Sriliiia- ciprmtc uUerius prxval::re Galaaditis conlribulibus
iiir. Njin qiii sjccivr.-ît in 8i.i.'ituni sanfium, i;t Jii ipsiiis Jepliie, qiioruiii ilie princcps fuit, sicul egu
das, qni nie vLTnfn Jc.wpii s<,ienterfi libeiHer v.vjl- ClirLstiis piinccps oiniiium Ciiristianorum nomiuor
.'('facieiis vendidil, rousciit x-tcrni dclii^ti. Similiter 01 suin iii veriiatc saiuicr &)n)s..!iiem in umlru pnKmou-
Jiinndo logo. scd pro his qtios dedisli mihi (ie sliiila, niiiic iu uenlatc saiutis proveiiiat, ut rueufc
niiiudo, ul oniiiHS ad iin' vcruin joscph vcniani, ct a omni machina mihi meisijue inimica gUiriuBuni li»t
Kie iVtimeniQiii sibi r>cecssariuin recipienlcs miiii- scpiilcrum uitiim dc ipsa congeiie lalis ruinx, duiii
qiie ubiqiic dmninanti oiiedienics vivant et non con- liiiiorc aKijc amorc me.u furiiludinis quasi duobns
S'iiii:iii(ur inopia. qiiJF. ir.uixium iii iiiaiig.io posilum /. inachiis cincussa ruent hujus muudi excelsa, iia ul
cni oppressura; srd sint iii verttat^T iutiitib (ti<r, di- ex tali ruins eliices.cal virtoria el gloria mca, sit
ceiiilo : I baSus iioslra in manu tu^ est, Doininc, qiic in boc ge|Kilcrum niihi gloriosum, dvni divi<
respiciai super iios inisericordia tua, ul securi ser- tibus cl siipcrbis iiiundiiiuniililatisrcquicscat coipus
viaiiius tibi (Cen. iLMi, S.*;). > tnruin, quod esi Ecclesia, eorura el munilfcentia
Ucrnm quia luajor Mo)iO sumcgo, et plus iilo in t':im coiisolanle et p.iientia protegente,quorum pi lus
aq.iispeiiciiior, ononwrrtirKrittftTiiHj jcm aqute Uiqae vcxalialur inipritbilalc. Sic Ecclesia fcr orbem terraj
ud animam mcam, veimue i» altitudinem maris, et ililatala dc divitiis et aidiliciis prius muiidanis facial
tempestat dcinmit me, ciim iils dc aqua sunipliis sibi cneiiobia quas: gloriosa qit.rdani sepulcra, iii
ct s filia Plifti-aoiiis iii lilium adoptalus, Sand.jm fa- ipiibiis requifscaiit ntsmbra mca, ut ctiam lali modo
ctus grandis, «i.cuD; ol a;-cei:.siM'Ciii sc persciiiiciiteui aiiimplcatur, quod de me srripiuin est : i Ipsum
polius in in;ire deiiicri»i.'iiii quani ipse in maremer- gentcs deprctabuntur, el erit sepulcrum cjus glo-
sus fucrii : rsc.lo rosn, 5âler, iii me in mnltin^tline rinsum Hsa. \i, V)). » Proquoiii a!ia tianslationc
viisericordiiU tum niiiic exnudiu», qiii tuiic lilcui diritur ; Kt eril iioinen ejui ôriusum. Sit crgO ile
cxaudisti, ci aJ clamoreiu orotionisejus omr.cs curlali iiiuiiipiiO ci si^pulerum ct iininen nicum g!o
rus Pbaraunis in nuiê incisi»ti,viam pccben» po- D riosuiii i.>i vefitale taiuiit, Deiis Palcr, iiiimicis mci.s
puio luc, cujos ilic dux eral. Kt nur.c igilui inc cnrniciilibus per po^nitentiam, qiiod oro, aui per
duccm populi tiii, qufnt dedisti nillii, cxaudi, obse- pcciiaiii, quod promitlo cx justo jiidlcio. cl membiis
cro, :n miii(ixiiai/i« miierii:»rUia! luir, ut miiititudo incis beaia requie frucntibus nunc paciriccvivcndo,
popuii lui ci iDci libevolur ali oppi-cssionibus ct ^KVr ct post nio) tcm scmpitcrna pace gaudcndo.
sccutioiiibus invisibilis Pharaouis, cl ("ii iii;r«(n(c- Bona sepulcra suiil religiosa coenobia ct Ek:cKv
iuiutis lute pcifiualur loitis tam ii> via pcrcgriiin- six sanctx, iii quibus ct corpo;a sanctorum in pacc
tiof.ii qusnt i!\ icr.'^ pioiiiisiioiiis. Lienim salutit scpulta sunt. et itli minimi requiescunt, de quibus
tnit quaxlain loii iimbra ilî populo cxliibila, cui Je Cliristus dicct iu judicio : < Quandiu fcciglis imi
cobIo paiioiii dKditiii iiabcntem onnnc dclcciam>:iidc his minimis fratribus mcis, mihi fcci&lis {Maitli.
tum ct (ui-.ncm sapoiem siiaviialis, cui de pelia \\\, 40). I Duin ergo tales unaniinitor vivendo, ei
proJuxistl aqiMs, 'tuciD glorifif asli por crebras vi- ncccssaiia curporis et animx habciido ex divitunt
clorias. Atlaqieii quia Lnbis donis tuis non erat le- eieemosjiiis cxcubant ad scpulcra luariyriim sub
ritat, sed umbra siilutii, ipsi to in dcserlo etacci -
aliari Dei sepultorum, tani vivis quam defuDClis
iwveruui, ot iilurimi lorum diversis mortibus inter- incmbns Cbristi pajaium csl sejMilcriini de ruiiii^
245 COMMr.MAR.lM IN PSAI.MOS. - PVRS Vlt. — PS\I.. I.WIIT. 246
n)|iiiila:ia: aliiiiiliiiis liumilianie vlmo Samsoiie suos A fiuoti ang»lus pxposiiil, iioiniiiis liujiis, q« (! fsi ic
inimicos, el plures ci cis facii-ns amicos, iia ul sus, ratioiipm diccns ; < Ipsc cnim salvnm farif I po-
intcr taics el in talibus ipsum tiflcclet requiesccre piiliini suuni a pcccatis corum {Mailh. i,2t). • Pio
tanquam in scpulcro piilcherrimo, scu isnqiiam srilute liac orans dico :
in leclulo norido, quciii ci dcinoiiîrU s(w>iisa sii.i, Vkps. t:i. Eripe me de liilo. »it Jton inpgir.\(\
iliceiis : « Lectulus iiostcr fioriJus, tiijiia itomorum sicul alia traiislaliO habel : »( non inhwrenm. Kripe
noslrortim cedrina , laqueai ia iioslra < ypiessina me raput de tuto miserite. quam pro meis menibns
iCant, 1, 13, 16). > Quibus niminim verbis rcligiosa; ciipiendis tolero solvens quts pon raput. Eripeme, r.t
describuntur congiegaiiones, iii qiiibus ili\ersarum 11(1(1 iiifigar, vel bseream diuiius quam c-:xpedit tii IuId
virtutum persons laudaltiles ci tam spoiisu iiiiain sivc i« limo, in quoin/ijn? sism, sponte morialis fa-
spou&xainabilesdcsignnntur, alii florum, alii ligiio- flus. Eripe de hoc luto et Ihno per resurrectionis
rura.alii laqucaiium noi«ine,iioc sigiiiiicaiiteSpir.lu glori.iin, gloriftcandn ciniem meam. WI eripe mc

.sattclo, (|uu'.l ii) lcctiilo laiii Aoiido iii doinibus ila a Judxis impiis cortimqiie similibus boniinihus, sci-
perornalis deleclabile sit sponso et spnns» rcquie- licel lutosis per immiindlliam ci impiis per iieqiii-
sccre. Unde et sponsus ipsc verus Samson, cum liam. Vcl Iiitosis atque limosis pcr dileciionein
magno lerrxniolu et solis obscurationc lotam iiiundi ''
niali, ci iinpiis per odium boni ;

propter q\io(l dico :
fabricani ttioriens concussissei, voluil in liorio mo- I.ibera me ab lii$ qiii odernni mc nieosque odio pro-
nDmentum haliere, oslendens etiam in boc sibi fundo. linde assimiiandi sunt profundis aquarum,
sui9<]ue membris conveniens esse in loco florido re- qiiales eranl aqiise Rnhri maris antn faciein Moy-
quicsccre, nbi TJdP.licet floreai religio saiicia, njunda si. Ergo sicut lunc ipsum fiini popiilo sc conii-
el iiiiinai uiala, per disciplinse custodiain sic mu- t.tiite lilK'rasl!, sic me ciim populo meo itbera, noii
iiiia, sicul liorlus niuniri solet inaceria vcl sepe , i:i unibra. sicut fu illum, sed i.r veritale sa/utis
conlra iiicursus mundaiii lupiultus ei maligiioium liiir.
spiriluura insidias. Sic nimirum sepulcrum Domiiii Vers. !6. .Vo« me demerqat lempefla» aquce, uti
crit gloriosum, quod noii iii platea, scd iii liono nicrsus est Pliarao ciim cxercitij suo : non mo
floriilo inveiiilnr posiium. Quo contra de novissimis involval JndjBOruni seriiiio tcmpi^slinisa ,
e!si ve-
temporibus iii Aiwcalypsi grandis est querela, co xet nie serundum carnis pas>ihilitat?ni, qiia in-
qood corpora sanclorum occisorum noii siinintur firmtss et inpxui s-im in limo profnndi. attamen
iii iwDnuinenlis poni, sed i jacebunl in plaleis (Apoc. qiiia spiriius promptus est, non sic me demergnt
XI, 8). ) Qiiod videlicH ibi cerniinus (icri, ubi loca p hxc .'(•;>ipt'*ifl,s vel ubioybe,i! mt profuiidiim ejus. ut
Sancla sanctorum reliquiisdedicata sicprofaiianiiir, absorbear iristitia, qua tri.îis esl anima mea usque
ul plateis lulosis omnia simiba inveniaiilur, dum ad mortem.
religio ecclesiaslica non magis oliservaiur in cis Alilcr : l?on me absorbeat profuiidum iiiferni,
<{uain in plateis. Contra quje niala ego r.hrisliis in quo descensurus sum, ui illic tcncar, sed solnlis
pre.sei.li psalnio vehementi cl.iniore oians diiô doloribus infcrni, et libcratis iiidc meis me iilic
exandicndus pro mea revercnlia : In multitndine exspectanlibus, impossib:!e sit me teneri ab illo
misericordice tuw sxaudi me, Deus Palcr, in reii- profundo : neque urgeat super mi putais inferna
late taluiii tuw, ul saUis, quie per Moyscii, Josiie, lis profvndi os tuum, quoinodo illud super oni-
Geileon, Jeplitc, Samson aliosque salvaiores, nun- ncs homiiics urgere solebat anle meiim advenluiii.
cupaiive sic nomiiiaSo?, in uiubra veritatis aiileccs- Polius me illic iriiimphanie aiue faciem nieaiu
sit, quandu claniaBlibus ad le liliis Isr.icl niisisii lolianlur poil» inferi, et nulla eiirum prxvaleat
galvatores hDjusmodi, qui liberarenl eos : nunc in mihi.
reritate per sacrificium passioois mese iii lioc psalmo Aliter : Eripe me, id esi meos, de iuto peccati et
retilalx compieamr. miseri», ul, etsi caro in talihiis inlirni' tur per sen-
Benc auUMU jungo mitericordiar.i veritati hac ora- U su,n, Spiiitus non infigiilur vel hmreat per consen-
tione, qua peio ego verilas exaudiri, qiiia i uni- sum illcccbra; seu per impalienliam miserue, sen iri
versa vise Domliii iiiisericordia et verilas (P»o/. bona patientia possideant aitimas suas a coiisensu
XXIV, 10), 1 qiiibiis quasi iliiobns pedibiis snibulal peccali, Pt iinpaticntia laborum lilicras, imo per
in domo sua, qnse est lationabs cletta creatiira, mc Salvatorcin liheiatas et ereplas. ilanc eicpiio-
diim ul condal iluos parieles in unum, pcr miseri- nem et iiberaiionem illis peto dicens : Eripe me de
cordiam puccala homiiium dimittit, per veriiniem lulo illecebra», ai noii inf.gar per consensum men-
p:oiTiissa coinplet, quae per aiigclos et propbeias tis, licel corpore inf.xus sim in limo profundi. Li-
loqucns pricnuuliavit. llaque interpellala, ct com- bera me ab liis qui oderunt me, ne contra eos iiiipa-
mrmorala misericordia simul et reritule pelo exaii- tiens eQjriar, et de profundis aquarum, earum scili-
diiinoii in parvilaie vel paucilaie »«i»en'cor</i(p vel cet lcniationuin quiC levi alluvione lerram sondi
iii urabra salutis, sicut exauditi stuit anle me sal- propositi dissolvunl ei in profundum trahuot. lu^m
vaijorej pneountii mei, sed «n multiludine niinericur- ne niiiii, vel nieis noceat illud genus lcntaliouuiii,
qnod non lenitei alluil, sed foriiler irruit, ita ul
dia, cl iii veriiaie talutis, prout ego vere dicor Sal-
vator inundi, non unius Judaici popHli, seciindiim eiiam sa>a de ioco suo transfcral, quomodo iii Job
;
24.7 erEKUOHI Pli^POSlTl REICIlJLRSl-I-nG.

2i8
•licitur, quod paulaliin terra alluviom. consuimuir, A nusni, o.diarum, guomom benigna est miu-rkordia
I cl saxum Iraiisipilur de loco !>uo (Job \r«, 18), i lua. Non oblendo merituin, quia loquor in p<!rsoiia
quo dicto liaec duo genera «enlaiiouuia signiltcala inenibrornm, quorum nulliim est ineritum coiidi-
sunl, iie. iiii]iiaui, vel mollior vel gravior tentalio gnum exaudilione. Dico igitiir ogo Chiislianus his
meis noceat, conlra iinam petito auxitio, ne videli- verbis mihi congruenlibns, qiiia ex meriiis m.-i^ imn
cetlrahanlur in profundtim aqnaruni.ct coiitra ina- sum dignus exaudiii : Esaudi me, Domine, quoninni
joroin ct fortiorein peto fuilius auxiliiini diceiido beniynt
: est miserieordia lua. Passus est pro ine
Non me deincrgal tempesltis aqua, neque ahiorbeat Christus,qnem tu Paler misisti, rton qaia merui
vie profundum, neque urgeat snpcr me puleus os eum ego in Adam perditus, sed quia benigna est
imm. Idein esl puleas, qucd profundum iniquilatis niisericordin tua. i Apparnil » enim • benignitas ct
liumana*. Illic quisque si cecldcrit, in profmidum humanitas Salvatoris noslii, < non ex 1 Filii tui,
cadit, iibi ct tcnetiir, si daudit 05 «iittm 3 confes- oporibus justiii», quae fecimus nos, sed secundum
sioiie pcccati. Sed si pcccata conriletiir et clamat, snam, > el tuain « miscricordiam (7'if. 111, 4, h), »
de profundit evadil. Si aulcm cum vencrii in pro- qii« cnin benignu fuerit, ut hic SalviKor proinitte-
fundum, contcinnii, supcr eura puteus claudit os reiiir ot niilterctur, multo magis nunc benignu est
sunm, ct mortuus cst, el implctum cst in eo quod crga nos, nieinbra ipsius, pro qaibus ipse obliilil
iii Saloinoiie dicitur morluo veiut qui noii sil,
.\ :
&<inetii>suu! sarriticiuni in odorem suavitaiis. Unde
peril confessio. slia Iranslatio liabet : Exaudi me, quoniam iuaeis
Su|ter liiinc lociim ificit beatus papa Gregorins nt misericordia tua, vidcllcet propler lassionis Do-
<20): i Oiiinis qiii viain vitaedeserens iii peccalorum iiiiiiicae sacrificium in odorem suaviiatis.liccisemel
tcncbras se dejccit, senictips.'im qnasi in pnleum oblatiim, lameii in psalino islo et Scri|)turis cseieris
vcl fovcani demcrgit. Si vero diuturna pcrpetratione diviiiitus inspiratis mullulies rccilatum el recitan-
etiam consuetiidino iniquitatis opprimilur, ne ad dani, atquc in sacramenlo altaris iieratum el ite-
siiprriora ]am possit exsurgere, qiiasi angitsto ore randum curisequo supercoelesti prxseniandum iteiii
piitei coarctatur. Ilinc ergo David sub si>ecie pec- in odorem sua\italis ac proin suavis est misericor-
:
canlium orat dicens : Non me demergat tem)>estas dia, cum proplcr odorem suavilalis jam commeino-
aquae. Quem enim mali operis iniquilas a bona sta- ratum et jiigitcr commeinorandum, luin cliam pro-
bilitalc commovit, quasi lenipcstas aqua rapuit. Sed ptcr iiistaiitiani triliulationiiniseu tentalionum. Sic-
si adhiic consuctudine noii prsevaluil, non dcmer- ut cnim panis siiaris est, sic tribulatis consolatio,
sit. Jam in puteiiin cecidil, qui lioo, quod diviiia q tcntatis liberatio. Pcrmitlis enini ant etiara facis ti>.
lex prohibot, perpclravit. Sed si adhuc longa con- Dcus, misericorditer tribulitiotiein, nec altmcntuin
suctudo non dcpriinii, iioquaquam os sniira piilriis subtrahis, sed desideriu m moves. Hoc eniin modo sic-
coaiigiislavit. Tanlo crgo facilius cgreditur, qiiamo ut frigus [f.
calor] algenli, potiis siiienti, sic miscri-
minore consuetujiiic coarctaliir. Quaetlani iiamque curdiasiiavior erit miseri^m palienti. Igitur et ogo
qtiasi concltisioris angnstia ost, ali oppiiinente inara David vol cgo popnilens liomo natus dc muliere, brcvi
consucludine oxsurgoie velle, nec posse : jani qiii- îvciis tciiiporo, rcplctus multis miseriis, inullitudi-
dein dosiiloiiis ad supern."^ lenderc, sed adliiic aciii nom qtiairo niisericordi;i; dicens : Ezaudi me, Do-
in infninis reinanere : prxire corde, non tanioii se- viine ; non dicn, ut snavis sil, sed quoniam suaeis
(liii opcrt», atque in semetipsum contrauiciorom eil misericerdia lua flagellato fliilii et anxiato jam
perpeli somelipsuin. Cum vero ita tendcns auima tani multis miscriis, ut muliis qiioqnc misericordiis
nianu gratia; exallantis ailjuvatur, ab aiiguslo ore luis iitdigtâm sd consolationein meam. Priiplcrca
ad latitudincm pcivenil, quia, victis diHitiiltatibus, (Mco Secundnm mulliludinem miserolionum tuanim
:
opera bona perficit qua cnnspicil. David prophcla respice in me; non in peccata mca, quorum lanta
concliisioncm .Tiigiisti oris aspexcral, cum dicchal : esl niultiludo, nt si ca respicias, exigetilc justitia
Salvam lccisti dc noressitaiibus aiiiniam meam, D mc dcspicias. Quod ne tiat, < averle facicin ttiam a
iioc ccnclusisii mc iii niaiius iiiimici. Lalissimc sal- pcccalis meis (Psal. i,, II), t cl respice iioii iu
Aiitum se essc memorat, oum subdcret diccns : Sta- ea, ne ad vindiclam juslani contra me irrKeris
liiisli in loco spatinso pedes incos. iii spatioso 6cd in me multis miseriis repletum iiiterius el
qtiippe loco pcdi-s stabililisunt.quandoad eonginen- circiiindatum cxtcrius respice serundum multitn-
lia bona tcndiinus, ct mitla difliciillate prjepeilinuir. dincm misericordite lua; in affoclu, nmeralieiimu
Qiiasi c.nim por latum locum, quo volumus, por- luartim in effcctn. El si ego peccatis mcis cxi-
gimuK, tpiin niillis objcelis difllcultalibiis aiigusta- gcnlihHS merui facicin tiiam avcrti a me , la-
mur. > incn
PnBmissa auirm oraiione coiitra nmlia pcricula, Vers. 18. Ne aviTlas faciem luam a puero luo, qiii
orat pro ipsa orationo cvaudicnda, dicons : ct iii cruce pro transgrcssoribus exoravii, iit non
Vers. 47. Kxiuidl ii/f, Dtimini', quoniim beni/pia pcrircnt, ct iiui.c i» ca-lo interpollai pro eisdom, 110
eit misericordia lua. — Kadwdi wc Christuiii, Paler pcroaiit. Nam cl vox sanguinis ejus claraaiis ad te
(J'0) L';b. XXVI MoraI.,cap. Sfi.

uo COMMENTARIUM IN PSALMOS. - PAKS Ml. — PSAL. LWIII. 250
de lerra Ecclcsia psallente auJilur in psalmo isto A ipsoruiii, qiiem contempserat, praedicavit, el Ua-
tl uliis psalmis passionem cjiis commemorantibus. nicle de lacu leoniini liberalo, inimlci ejiis traliii
Ei-go (11, Paler rnisciicoriiiarum, iie averias facinn siint eisdera lconihus devor;iii.li. Ergo qiitx! dico
luam II pueio luo cleclo ex miilibus, qui solus ad le ego David : Intcnde aiiimcc meo', et libera ef.m, ad
nolits. stTvis luis placanduni sit iiloiicus, et pio siia ncculiam liherationem pcilinct, qii.ê oculis insipien-
revereiuia cxauiliendus, de quo dicis in Isaia :

liuin non palet. Quod vero dico : Propler inimicos
« Ecce piicr meus clectus, quem elegi, posui super tiicos eripe ine, ad aperlam. Sic ego verus Davicl
euni Spiiituin meum [ha. xlii, 1). > homo
Prinius primo in aninio liberatus continuo paradisum iii-
de terra tcrrenus noi) acccpit Spirituni tuum, quem troivi, animamque latroiiis eo intromisi, cui ct
coiisummsla obedicntia erat acccptuius, nisi eum divi : < Hodie mecum eris in paradiso (Lhc. xini,
pcr innhedieiitiain prjevciiissel spiriius inaligniis. {."j). » Sed lisc solius animx mace libeiatio iion pro-
Isfe autem jiner luus de Spiiitu sanclo conceplus. liiit iniinicis. Exaltalo igitur in cctlum corpore
et tihi, Pater, ulicili.Mis fjctus rccle ac vcre ditii :

iiieo ascensioiie manifesla ei misso desursum Spi-
• Spirilus IViiiiiiii super nie, projilcr quod unxit nic rilu sanclo in igneis linguis 3|K)slolis(|ne, pridem
iha. XVI, 1). 1 Ûioinodo ergo a\erlas ah eo f;uieni idiotis, 1'xluiic Io4{uenlihus variis liiicûis, ita iit In
tiiaiii, qui habcl supii m: S|iiriuiin tuuni? l,>iind au- ^ omneiii terram exirel soiiiis eorum, liboraiione inci
teiu dico cgo D;ivid : Ne ovprtus [aciem luam a corporis manifcstata, inimici mck paitini funfusi,
puero tno, pariini pnipiietia, pariiin oratiu est. Naiu partim conversi sunl.
de capite proplictia, de me ceuiisque niemhiis Super hiMic locum beatuspapa Gregorius iii Joh
ejusdcm pueri oratio sou exjictio csi, quia vcluti dicil (211 : ricrumiiiie accidit ul juui tribulnlinnede-
ex quodam jure iion soluin oraiido, scd eliam e\i- preiieusi supcrni,iii cliam solatium temporaliler per-
gendo lequiiimus facicm Patris pcr obedieiiliain cipianl,quod tainen Uiiipornliter nmi implorimt. Sal-
Filii, dicendo : A'e avertas fuciem tunm a puero vari eiciiim non proptct se, sed propier adversnrio-
luo, rvm saiulem concupiscuul, ul dum illos omnipoiens

In Hebraeo legitur : Ne abscondus fuciem luam a Deiis ab iinmcnsis pericutis sancto (juodam miraculo
iervo luo. Sensiis idcm esl. Qui eiiim propier nos liberal, virtHlein suam ipsis eliam persecutoribus
puer natuB est nobis, ipse quoque semctipsiim cxi- innotescal, atque iiide odversarios ad wteridtnlein rc-
nanivit formam servi accipiens, non sohini iMhiiu dinuil, unde suos lemporaliler i.alvul. llinc esi c\nod
invenlus ut homo, sed el poena inveiilus ul latro. Vsatmistn vocem mnrlyruiii iUicipiens uil '
Propter
ciim iniquis repuialus propler iiiiquos lilterandos. q iuimicos meos eripc me. .\c si diccrct : Proptcr ine
Ne Siulem 'dtm U\, Paler, abscondas faciem luam, ah qnidem eripi de teinpontli tribulntione iion nppelo,
hoc servo luo, serva eos, pro quibus orans dixit : êd lamen cripi proplcr adcersario.'! concupisco, ut
i Noii rogo, ul tollas cos de raundo, sed ut servcs '^""i "nea vila salvuri miriibiHier ccrnilur,ipso inira-
cos a iiialo (Joan. xvii, 13). « Non enim pro solis culorum visu inimicorum duritia converlainr. Sicut
apostolis bocdixit, sed pro liis qui crediluri eraiit enim sa;pe Dominus vitam suorum lemporalittr pra
perVerbum eorum.quoriim ego pccnitcns unus sum inimicorum conversione cripil, ila spf/ie suoriim vo-
jain puer, id esl liumilis el Qngellis hiimiliatiis aique ccs proptcr dninnationem persequcntium noii e^caudit,
ulseruus dignus plagis mullis iribulalionibus flagel- ul videlicel inde realum &uum cumulent, vnde pra-
latus, inler quas trihulalioncs clamans ad te, iion valuisse se nequiler gaudent. Nam qui iiivisibitia de-
rourmurans conlra te, nunc psallens dico Quoniam : spiciunt, moveri nonnunquum visibitibus niiraculis
Iribulor, velociter exuudi me. Yelociler, iiiquain. possunl. Sed idcirco cumjuslis pterumque nit miruni
exaudi. Non enim est opporliinum differri solatium, viiibiliter agiiitr, quin eoruin adversarii illuininari
quouiam (ridu/or ct secundiim carnem ct sccuiidiim invisibiliier non mereniur. Sequitur :
auimam. Sed niiiii dc anima major cura est. Ideo Tu scis iniproperium meum, et confu-
Vr.ns. 20.
dico : I) sionein meam, et reverenliam meam. Propter iiiimi-

Vers. 19. inlende animce niem ci tibera eam pro- cos meos logo manifeste liherari ct cripi, non de-
pier iniinicos nieos, vcl coiivertendos, quod opto, lcrminans uiide. Ncc cnim opus cst quia scienti
vel confundendoset infirmandos, quod juslili.e coii- oinnia loquor libi Dco scicnlianim, cui pr;cparaiilur
seiiliens approbo. NoUMiJiiut quod dux sunt libci.i- cogiiationca, et cni niida suiit oinnia. Tu erao, qui
tiones : iina occulla, quce proplcr ipsos sanclos scis omnia, scis ctiam impropcriuin meuni et conju-
fit, qualitcr liberaii sunt septem fratres Machab;ci tionem menm, el rcverentiam ineam, a quihus omiii-
lomientis iiimiis corporaliier iiilcrfecti cuiii inaire hiis pclo nianifcslc liheraii proptcr inimicos mcos
sua ipsa eos hortanle, iii cligercnt pulius inori jho iinproperuntes niilii Chrislo, quod sim lilius fahri,
legibus Dei quain viverc cuiilra eas ; est ei alia san- quod qui alins salvos feci, me ipsiim salvarc non
ctoruni liheratio apcrla, qii.T lit jiiopier inimicos pDliicrim, et confundcntcs mc spulis, alapis ntque
coiivertendos vel puniendos, ut tribiis pueris dc in- colaphis illudendo inihi, addendo etiam revetcniiam
cendio libcratis, Nahuchodonosor conversus Dcum faisam quasi rcgem salutando me genu flexo, et
(2IJLih. XXVI .Moral.cap. 18

251 GEUliOHl PH^POSITI REIClIERSPLRC. 252
spiiiis coronando arundiiieinnue proscjptre dando, ,\. ciiiin peccavcrtnil el egenl gloiia Dei, juslilifaW
ct ohlamydc coccinea quasi regali iinrpuia mc in- gialis per giatiain graluitam, qiii mc Doiiiinum vi-
duKiido. In quibus omnibus eral rerereiijia falsa et nea; susceperunl et suscipiunt : qui auloin adversari
iKnoaiinia vera. 1'ikIc iii Hebrseo poniiur, ignomi' mihi non dcsinuiii, ct in siia pcrtinacia tribulant nie
habomus revcremia, scu ve.recundia, vl

niu, uhi nos in mcmclipso vel eliam membris nieis, te, Patre in< u
quidam coJices babcni. Est auiem opprofcriiii», quoJ iiispicienie, nlique Jigni sunt indigiiaiioiii» tuae ira
olijicil iiiimicus : confusio, quat conseienllam nior- jusla ct ignis siniilalioiie, quse coiisumpiaia est ad-
det, qna; in Chrislo Cise non poieiat, in n,uo culpa ViTsario» irriunles te, Pater, in compectu luo. Kttf-
iion crat : verecundia, qux facit ingcmiam froniem nim lonspedu luo sunt omiiex qui tribulant me;
1«
e;iam dc falsis criminibus erubcscere, qiifc in Clirl- inipiopei ia c! roiserias machinando contra me, non
sio esse poicrat et fuisse ciedenda est, ni.ixlMie eun» tamcii iiesciente v:>l noieiite rac, quia jnipropcriimi
ipsc paiijxT inler divilcg iiiimicos do se ipso tcsti- exspeclaril cor meum et iniseriam, dnsidcrio deside-
ntonium pcrJilben» ens auilirel sibi contradicentcs raiis hoc Pasclia inanducar^, qun Iranniliirus eram
Cl diccnles : « Tu de te ipso tesliinonivim perhibes, ej hoc muiido ad te Paireni, et bilicre calicem qyeni
tcstimfliiiiim tuuni non est verum {Joan. viii, 15). >
dcdisli inihi tu, Pater piissiinc, per impiorum qui-
Talia ilis dic.enlibns oral quidem in fafi«' rerectm- ^ dcm crnenla» nianiis mibi pirrctlum, scd ad fuu-
dia quQsi de objectione falsi tesiimonii, lujus tunc siimm.iiidum summa: pict.-jtis efficinm, quaeet>t pio
veritas abscondila siio tcmpoii seivabatur manlfo- iiiipiis mori, cum pro justo vix moriatur quis. Ego
.sianda. Sed niinc ipia hiijus lestimonii verilaic de- auicm pro impiis, ul pii flerenl, inipropiiia ei mi-
vlaiaia per Spiritum sanclum, de .|iio diiit : « llle scriaiii tandcmque moilem suslinere volui, et ideo
Jestitnoiiium perhlbtbii. de mc {Joan. w, 461, » ac iivproperium el miieriani non declinaTi, scd ex.^pcc-
per 8p9stol03 tesliiicanles in Jeiiisaiein ct in nmni lavi. Ncc dico siuiplicilcr : cxspeciavi, s?.d ettpe-
Judxa cl Samaria at Uiqne ad iiliimiim icrrae, cum elatil eor meuni, ui evspeciationis ineje desiderium
ClicUtianis objicitur noinen Christi qnasi vacnum inleltigatur voliiiiiaritim. socunJum illu.i piopheii-
iKililusque virfulis vera: signidcalivum, furtibiis nt tnm de me dictuni . . Oblatus cst, qiiia ipse voluil
I*aulo nec cmi(»t$io cst iicc verecundiu, scd gbiria. {hu. Liii, 7). I Licel enim caro mea fuciit inlirma.
IJnrie ipsc ait : Non eriib;sco Evanselium {Rom. i, l.îinen spiriius proniplus et cor meum vohinlariuni
16). t Ll : < Mihi aliiiit gloiiari nisi in criicc Oo- liiil ad tokiaiidum improperium et niiseriam, qu:E
mini nostri >osu Clirisii {i.al.vi, U). > Qniiitisdam lamcii iHiicria vcrius assignari potest mc cruciC-
*cro Ctttn olijiccrclui», qnoJ Chrislum orridcrnnl, geiilibus quain inilii crucilixo, cui polius congrui»
compuniii sunt conscientia mala et salubriler con- misericuidia quaro iwiseri.i, quia pro miseris me
fusi, ut diccrc Dco posset quisquar.i illonim Tu : « ci uciligentibiis ego misericors oravi diccns ; i Pa-
S;'is inipi.ipciiiiin ntcuni ct confusionem mcum. » l.^r. igiiosrc illi.s, non ciiini sciunl qiiid faciunl (Lur.
Quidani ctiam cri'Jun(, seii confiieri erubcsrunt, et v.viil, di'*. > Pro illis eliaiii, qui scienlcs me Domi-
itnpiopeiia limenl. Qui ciiai siiit nicmbra Christi, num vinc.c, taineii priEsuinpsoiuni occidere, ut lia-
licct iiifinna, crcJcndi sunt adjnvari hac ipsa ora- iKTCDt h.-erediiatem meam, tristis crat iisquc ad
tione Cliristi, qua illorum tm/irvpcrtii el confusionem niorteni aiiinia mea per viscera niisericordiic coni<
ei verecundiam traiisUgurando ia sc orat aJ Palrcni, inota. l'iide vldens c.vitatem ncvi guper illani, cuni
dicens : Tu scis iirproperium meuin, id est meoruui, illa noii vidcrei, ego aulem vidercra ipsius mitt-
el cunfusioneiu meam, id est ineorum, ci rereren' riam, quani in eo commeruit, qnod nou rognovit
liain scu rcrecundiatn meani, id cst meoruni, |,ro lempiis visilationis sua;. Proplcrea qiiia illa n luit
qiiibus cimlirinandis i/Mpr«j;jfriH;n, confusione.n cl llL're, majjis nevi cgo ct contristabar.
revereniittin snstinui, iii eadein ferre disccreiil moi El (iitliNiit, qui simul conliistarelur, et iion fuit
nieo cxemplu pariler et AU%ilio, quod ininiici non e-i omnibus illis colonis scienier in me pocranlibus
norunl nnde iiec emendari volunl. D vol unus qui siniul coiitrislarcliir; quin polius en-
Tii anteni, Palcr, qiii onuiia «fis, et a qiiibus et sullando in rcbus pf-ssiniis Ixti scelus propotitum
pro quibus talia suslimani, nusti, qniyiiiim pcrcgeriiiit. Ego quoquepcrsistensin proposilomeo
Veus. H, Ih contpeclu luo tuiit omnet qiii triMant ci ncis improperium, qiiod futurum exspec.aterat cqt
tnc. Quidam nescicniesquid fai-iaii(,pro qnitniseiin meum, jam prxscniialitcr imrainens vuluntarie sii-
cnice 01 u dicons: < Pai<;r, dimille lUis.quia nesciunt i,iinvi, trislis utique non propter calicem niihi
qiiid faciunt (f.af. jxiii,54). » Qiiiilsni vero scicntfS propinatum, sed propler impictatciii propinanliuin,
nie luuni Filium lifcrcdcm vinearurt , quag niaic p<issi- cl iiutintit, 9111 si/iiuf ron(rt((arf(ur, et non fuit.
dcntcs inter se diciint : « Hic csi lijcrcs, venile, m- Nain oisi discipuii Diei coniristat: , ci niuiicres
cidamus cuni {Malih. xxi, 58). > Pro lalibns cgo lamontalx ac nentcs doluerint super me, lanieii
Christus non orn, quia voluiitarie pcccanlilnis 11011 simul iristabanlur, quia carnalis fuit corum
|>08l acceptum noiiiiam verilatis jam non rclinqui- Uislitia de amissionc vitx prvsentis, quam in me
lur pro peccatis ho^lia ; tcrribilis aiilem exspeclalio dile^êrant, cujus morle se viviflcandos nondum in-
ct igiiis ieimilalio, qu:c coiisninptura cst adversa- iclle.\cranl ila plciio intcUectu, itl posscnt vel de
rios. Non dico petciitores, icd :idvpr«;iiios. Oiniios inoilc mea, qua ti';iii.-iturus eraiii ad Patrem, gau-
S»3 COMMI-NTARILM IS PSAl-MQS. — PAftS Vlh - PS.VL. LXVIII. 254
deitf, vel <Je plirencfici», qui in me medicum irru«- A slo vel apusiolis ejits cam si>e veiiioe, seJ quasi mI-
raiit, i!a conlrislari iii et^. Ipsa quoque Matar meu ler Cain cum de:^pt;ratiorie indulgcutije criniinis
fujas aniinain (lertransivil jjlaJius doloiis, coni vi- ejusdem consortibus Scribi.s et Phariaîs coiiies -
derel nie cruci afilxum, quaui luuHer cuiii p.irii, sus est peccatura suunt. Simon quoqtie .flagus ro-
trisiiiiani liabuit ^seJt^cr uirnia ipsitt^^lri^liiia trisli-

gaiis Pelruiii aliosqui aposlolos, ut urareiii pro se,
tix mesi coiisiiniiis iion fuil, siciil nec spusioloriiin, (juoniani non biiicere liot fecil, quasi vimiin (dU
quorum iamrn iristitia, quia laudubiiif;, vertenJa oiistuin ulTerens sudivit a Petro aposlolu inicr c«-
crat iii JiÂuiiluQv M-4iri:i enim et apoBtolorum iri- lcra : i !n feile aniariludinis , et obligalioiie iiii-
Slitid, laei piu, tameii iristiliie inexlonê fuit sup- qiitUiis videu te eise (Acl. viii, 25). » Uccle itaque
poaeutiu. quia iiii iri$l<<baiitur de mfis itijuriis, ;ii
Dominu^ viiiuin fdle seu myrrha penriistum tum
egu irisiabar *ie me inJHriauliijus inifnicl». Egii gusiassei, noiiuil biberc, quia duplices ei (icte px'-
eiiiiii quasi galiiiia congitâus pullos sucs &iiii

nilonle.s non letipit, qui tamei» etelfm legitur
alas volutr.^m to» rongrcgiire, aeJ liii noiueruns. accfpiik^ silii porrectuiii circiimpusilo iiva.sopo, i|nia
Gg« qusii mc<ii<.tis tliis xgrolantiuua !ueiiicaM.i«-jita plat;ei i!li porniieiniai ainariiMdo \i- ij.unjjia cordi,.
saluiarif gr^ti» obtuii ; scii iUi litlibtii itiiiraij, «t cuiiiriii el liuiiiiliaii, qudlis erat pu-iiileittia Peiri
qua&i p!;ri'iir-t:ri mnle furles irrsierunt in nic niedi- B jiii.arc flenlis, qui verc quasi unus miiiluni biiio-
tiieuni, £'( in lAi iiora ieneutyi um non fuit qui iom Ciiiisio siiienii pfleiiitctilix ipsius ohtulit pi>-
tonxjlareittT we 6ui morbi rbcognuiono cc 6u- ium, ilelu tûo temperatuni, non jMe aoiariratum.
««CFiiune meJiiinalis poiioui», t{ua[ii ego ntedicus Titieiu poiun' se habcre acceptuin ostcndii ipsc
de farne «l saiiguiae meo paraiani iliis oiiiul!. Clirisius alias <liccns:< Poluin iiteum eui» fletti
ilaiic illi bibera Rolueruni, sed quasi acerliim rc-^ trnipeiai i {Piul. f,( , 10). i
fcpverant iia dicendo : < Quôcnodu puiest iiic nobi: iNolaiiduin ii.iiie qitod legiiur lie spongia, iion do
carntm siiain dare ad niaiiducandum? i iJoun. vi. culice bibisse aceium. Qui cnim dc .spongia liiLii,
55.) iiein : < Durug esl, • inquiunt, i liic sermo, partom suinit, partcm in spongia rcbnqult. Sic cl
qiiis poiesi eiini audii-e? i {lt>d.,0i.) Ila cilum ct Clirislus noii oiuneiii pceniienliani, licel siitiplici
poiuni niennitaltibrein illi rcspu?ruiit, clrelribuen' corde obiaiam, recipit, sed eam diinlaxat quam
Uis milii .iiala pro bonis, judicat fiuclutaam. Undt iion dicilur : < Facile pa>-
Vebs. 32. Dederurtt in eseam meam fel, et in siti

ititentiam ; > sed i facile rructus digiifjs p<£niieiiii.e
meo poifiverunl me aceto, Quia ctim eos quaererem (Lve. 111, S). > Quos qui nuu f:icit pru ituo possev
Julcera ei sapiduni cibuni, ipsi fortruui se fellieo- liCel iu amaritudine aolori:> oAVrti aiei.^tn',, noa
*08, et iii siii nuu, iii eoi, .ibi cos siliebani, fece-
'
tamen ticceptaiine lUi esl, qtii dcsideiai diguum
runi se acenimos. .W liiieranr. quoque sccunduni pceiiijenlix fidcluin. Taif Qretiini vinca illu obluiii,
Joannern passio Domini con.iumniala fuil in eo iiuse coitvcrsa est in smaritudincin viiis aliiTiSe,
ûod, cum unus miliium spnn-

disisset : Sitro, exspcciata scilicei ut facerct uvas, feril autein spt
jtiain aceto plenam, imposilam arundioi ei bys- nas. Ndin et spiiiea corona imperiuni Cbristi do<
4opo circuinposilam obluiil ori ejus. £t ipso cunn riiiii.
aicepisfiei acetum.diiit'. : iConsuminatum tsiîosn. Videlur hoc loce liltera psÎnii a tittera discor-
iix, 50), I Matlba>us quoque narrat : i Vinum cuni dare saiicti Kvangelii. Legilur namrtue in Evan-
ftille tnistum a militibusilli daium,iubibcret(.)fa/i7i. gelio fei nuii in e%catn, sed lu poiiiiu daliini fuisse.
\\s\\, 54/. I Sed iiie cum gubi^ssiei, i<aUit bi- L.ide lioc polius m)Siice aceipiendum est. In quo
bere. satis tonveoil, quod non dixit : Fci dedtruni e»r
Hic notanduin quaJ viriuin felie mislum fecunT (um, sed fel m escam dederunl, ut littera quo-
dum Maithasum, 8i\e myrrbatum secundum Mar- qiie psuLmi contcirdet cr.m liiicia Evangclii. Jam
eum a miiitibus Doiidum cle^st') in crucem ob!a- en<m DominU! acceperat esrum, qui eum di$ciû«
tum, cunt gDSiassel, ituluit bilicrc; aceium vero lis pascha comeiierat, ubi et sr.cramoniiim corjjo-
accepit hyssopo cireampositum jain in crucem exal» riset saiiguinis sui minislraverai. Hsc aea es> cl
tains. Qno faclo sigiiilicalur qtiod amare de snia- sacramc!ilt!m et res aique virln« membru>
uttijaiis
riindine sua paeoiteutcs, ct hiimilitalem, qusc p<'r rum el cspiiis in coipo;e Chrisii, qiiod est fci<?'
bfs«opun) notatur, habenles noii respuit i» qui tor rlesia. De qua loqiiens Apostoliis ait : i Cniis pa-
contritum et humiiialum non despirit, qaique cinis, unum corpus multi sumus (/ Cor. x, 17). i In
nercm fanqoam panem coinedil, qvando puciiitei)'- hane igitur escam lam suavem, lam sa|ildam !unc
tes aeque ut innoccntes in eorpus siiiim li-ajicit. perscculores Domini fetetaceium injcceiunl,fjoando
Vcrum duplices animo quales no!3'>tii'- nev vinuin eos nou snveiiit secuni trisles aut sc consolantc»,
mynlia scu ftlle seu etiam iitroque permistum iion imo se cdiilristante.^, alqae de sua suorumque Cri-
;!li siint acceptaljiles, qualium fuit unus ac praect- slitia, qiiod pcssimum fiPl, exsultanles. Ignari sci-
piiiis Judas mercatof pcssimus, qui diceiis : Pec- licet eran!, quod ipsorum gaudium verteadiim es-
e.ivi, tanquam in confessionc pcccati vinum obtu- scl in lui'tum, et suonnii tri(.iilia coiiverlcnda ii>
Ut, sed hoc vinum felle ainaritudinis et myrrha gaiidium, qriibus ctiani ad cspuijjalioncm Judaiti
iinpictatis mistuii! fuit in eo qnod iio;i ipsi Qiri- fcilis ipse Christus post resurreglioiiciiiindtilsil uiia
;
C65 r.KHI!01ll PR I.POSITI nCICHEHSPERG. 250

secum .ibTii'i dt favo iiiffUis. ScJ ituiic wiitmiido- A filii Dci exjCclsi, el agiiostalor ab omiiiLus ijtunl
rcs Cliii.^li sFiiiîlis in ca:lo gravius pmMiilcs ex pHire diabolo suiil, cujus el desldena facere
i|Uani Ju(i«i, ijui anibuianicmin leira craeinxeruiit, volunt.
injiciuiit fel ei afelwn escce, cuni malc bibei)duni Bealus papa Grcgorius [ii) hiwic lociim perslrin-
Erolcsis sfjiidalum iiiferunl givc peccalores sivc geiib iii J(ib, djcit : Oiscureiilur uculi eortxm ne vi-
ha'iclici. Giistavil Doniiniis ainaruin poculutr, do- deuiil , et dorium eomm scmper ificurva. i Hoc
cciii lioc saoraincnto nos (iuimjiic giisian', iil es( a Piijpli -ta dc rrprobis, iion optantis aninio, sed
pali lale!>, sed iion iiiliif. quia rccipi lules in cor- propiiclaulis ntysterio deiiuutiatur. Oculi ((ulppc
pns Chiisii nun possuii!. iiiic crgo inystice sic pra;- suiii, ((ui iu ipsa bonoris summi facie positi, prt»-
«ticitur, slciil iii passiofifc luyslice factum esl. Pio \iileiidi iliiicris ofliciiiin susceperuiit. Quibus bi
qiiibus cgo Clirislus paiiini fleclciKlis, partim fran niiiiiruin, qui subsequenier inh;erent, dorsa iiomi-
geiiilis oru (licens : iiantur. .\it ergo : Obscurentiir ocuti eoriim rit ti-
Vf.rs. 23. ¥ial mensa eorum cornm ipsis in ta- dcunt, et dorsa eortim semper iiietirva. Ac si dicc-
qiicuni. Ipsi nicam mcusam, (jua Pasclialcm cocnaiu ict : Qji humana; vitx actionibus quasi prt>vi-
coiisuniniarc disposiii, disposuoruiit roram ine, deiidis itineribus praesnnl, verilalis lucein iion ha-
sricnte me, in lai|iieuin niiiii, quia cis mftcliiiian- beaiit, ut et qui sequuntur subdili, iniquiiatuiii
tilius nianiis ine iraileniis mccimi eral in inciisa, iit Euarum oncribus incurvati slatum lectitiidiiiis amil-
pcr illam caiterer et ilbiiiicarer. Fiat crgo illis jii- Uiiit. (23) Qiiid factum iii Jiidxa procul diiltio no-
s.ia relribuiio, ut i't mema eoruin, sacra sciliccl viiiius, cuni ipso Bedeiiiploiis iios:ii a Ivenlu 1'lia-
ScTipliira, coram ipsi», iJ cst In notilia eorum pro- risawi uin turba, alque sacejdoium a veiu luiniiie
posila illis ad Pascbale tonviviuin, <|uo parantliis mcnlis oculos clausii, ct pur praepositorum excn"-
erat eis traiisiliis cx iCijvpto |)cr iiiarc Rubruni pta gradieiis ia inGdeliiatis iciicImis pnpulus er-
scilicot cx lioc muiido pci- b;iplisinum iii tevram lavit.
promi.ssionis, vcrlalur illis iii Itiqueuin corain ipsis, Diierit ergo Proplicta proplielaiido, quod fulu-
iit <]uasi vivi absorbeantur, duin siiam videnics iiiirum prscvidit. Scd Clirislus, qiii b«c prxsenliali-
quitatem parilerqiie infelititaieiii perscvcrant iii icr periulit, iion lanquam prophcta prxniintial
e-a ipsa liiteia .Moysi, quaiii legiini, cos arcHnante, fuluia, scd tanquam jiulcx jiislas dictaiulo sen-'
sicui eis ore proprio dixi : < Movses vos accusai, Lciiiins cuiiira iiijurias injusle sibi illalas dicut in
Oemeeiiim ille scripsit, ct liuic vos noii creilitis conspectu Patris et loiius curix ccelestis pcr os
(Joaii. V, 45, id, 47). Fiai ergo
» ipsa littcia le- q proprium. Dicat etiam pcr os psallentis Ecclcsi»,
gis in laqucum, qui volunt iiidc alios illaiiueare iii qiia et ipse ciediiur psallere, juxta quod alibi
abctendo Scnpluris veritalis ad conliriiialionem sui dicil ipsu '
( ConGlelior tibi io populis, Doniinc,
«rroris : quod iion soluin faciuiit Jiidaci, sed om- psaliDuni dicam libi in geiilibus [Psat. lvi, tO), •
nes haereticl el caeteri doctorcs p(?rversi. Qul, ne dical, iiiquam, ipse Cliristus coiilra Judapni> iuiini-
alios, prout volunt, pervertero valcanl, opto illis cos suos aliosquc illis coiisimiles viiiuni fetle mi-
utsuis laqueis illaqueati cadaiil, et lior /'» relribu- stuin illi offeiciites, id csl mundissima el saiirtis -
tioiiem sui voluniarii erroHs accipiaiit, ut quia clia- sima sacramenta iiidigne tractanlcE vel pcrr.ipien-
ritatem veritatis non rccepciunt niil rocipcre vo- tcs, et iii eis administraudis quê sua sunl, que-
lunt, mittatur illlg operalio crioris, et credani leiites, duin in omnibus, qiia; in divinis ofGciis
mendacio : quilius qui.Iem primo \erbiim Dei opor- agiint, no:i Doiiiiuica, sed propiia luera cogiianU
tiiit pr,edic3ii ad conHrinatidas proinissiones Pa- Aiinoii viiium felte mistum offeiuiil, qui piopl;'r
truni, quibus boc crat proinissum. Scd qnoniani iiiaiiirestos incestiis et Simoniacos qiuBSIus uilcr-
lepuleiuiil cl repelluiit illud, aiwsloli nus conver- dicii «t concubinarii ci condactitii, tamoii sacrifi-
iciitur ad genles in icprol;alioncm Jud«orum , ei care praBsumiini? Similiter odiiini, vel cujiislibet
in icaiidalum, i j cst offeiidiculiini, duin sicul al- D criminisi mnrialis amariludineui gerenles in cnrde,
ler Ehau giavitcr eouirigtali olTeiiduniur, propier- cum pncsuuuint prca>s vel sacrilicia offcrrc Dco.
oa quod siipplaiitatis ipsis geiiles bencdicuiitur. viiiuni fette misKiin orreniiit, qiio sacriHi io Dcuiii
F.t prinio qiiidcm fient eis hy<; ni.-.la ipsis scieii- iion placant sed offeiidunL, maxiiiie si comnioiiiii
tihus. Vcnini quia scicnlia sua ndluiit bciie *H redargiili emendari noUiiit, sed pcrliiiaciler in
uli, cl oculus Iiabenles nolunl videiv, .i;ed invi- sua nialitia persisteie voluut. Coiilri lios iii psalino
dere. islo dicat Clirislus judex juslus ; Otiscjrtiiittr vcuii
W.ns. ii. ObsciireHlur ociiii corum, ne vidcaiit. eoriim, tie videaiil, et dorsum eorum seiiipfr iintirra,
Missi scilicet in lenebras cxlcrioics, qiiia diiiguiit iil est praelali enruin, qui se sapicnies cl ciaie
intcriores. Qui ergo nolnnt liabcre luntcn con- videnics glorii>nlur, qiiia sapieiiies ad lioc siiiil.ul
scienliae bonse Yidendo et diligeiido me Christun- faciant niala, cl eadcm facla, duiii arguuntur, de-
solein jiistitiif, pcrdant clariUiiciu bon.x famjc, se- feiidcie sci;inl, pcrdaiil quod lialH^nl ai uiiipn ralio-
cunduni qiiain dicti sunl lilii .\brali;e, \cl cliam iiis ci liiiiicn scicnti.c, ne \aleant alios in ciroreiii
(22) Cura' Pastoral., pari. i, cap. l (?3) Idcni lili. xi\ Moral., cap. 16
257 COMMF.NTARIIJM IN PSU.MOS. - PAHS VII. - PSAI.. LXVIII. 258
sodiiccre, setl intelligaiil se tiiKe iii«ligcrc. f)oisHin A Ecflcsiie diro lilii, PaWr juste : Obscuieniur otuli
qtioi[ue eoitim gei»f>t'r ituurvn, ul sequaccs eorum eorum, ue vidianl, el ionum eoruiu sem^ter incurvii,
iioii .siiit erecli per siipefliiam, 8Cil incurvali ei liu- ulaewper-arv\ ei nuiHpiamerccii noii Yaleani oppri-
niiliati vel ad pi»iiilenl!A(ii, qvioJ pcr luisoiicov- mcic booos, pioiil volu;il.
diam volo, vel ad iioenam, qui/H jicr justum ju U- F.l quta JL^ypliis ([uondam (ilios Israd oppri-
El hoc iem}fer ita seciui(ium (lucd menlilius (4 oJienlil;us isii sun! in iiialitia coiupa-
cium lolero. s,rt,
dico : DorsHin eortiiH semper iinurra, ul et pfleiii- raiidi vel eiiam prasfeiemli, comparenlur ((iioqtic
lcnlilius Imniililas maiieat senipilcrna, et impflerii- iliis in r«jna. De illis di\isti ad Moysen ; < Exleiidc
lentitms Iiiimihaiio item scnipileni», nt ncfjHC manom Luain !,uper .ililgyptuiii, ct sii>t toiHbix in
in iHis pcr iiuiiii;ilaiis virttilem, netjuc in istisper ./t-gvpiii 131»! dciisaj, ut palpari qneant, et iactiiui
humiliationis poiidns inctirvatis utla sil otcisio est ita {Efud. s, 21). » Nam spatio triiiiu (Ueiinii
claiiouls. tcnoi'ê lioriibiles eraiil super oinncs iEgyptiif.s,
Alit«r : Obscurentur oculi eorum tti vidtanl, et dor- obscuraii^ sciliccl otulis eoruni, uon exsliiicta iii
tum eemin sempcr i^cur-cn. Scripium Cbl : € Sa- cis viiione, si'(' «ircnmfusa eis umlique dcnsa ca
pientisocuii iii capiic ejus, oculi «utcm sliilloruin ligiiie, vt.t ut non posscl quisquaiii iiloruni viiieit!
in nnibiis lerrjc (t:<f/f. ii, U; i'roc. xvii, 2i). j b fralrem suum, iiec inoveic se de loco iii quo ei&t.
Sapientis oculi sunt in capite ejus, quia iii Clisi- Sit eiistis !iiioslsraeloi!i('i<iii)us,et boiiosoculo ne-
stum, qui esl capul omnium bonorum, qui etiam quam inspicieiitibus.iêl potiusdespicicntibus,'pncpe-
caput ct ]irincipinni cst omniuiii cicaluiariiin, sicut dialuriii:onguin!aiui!iqutiprospectiis,iitUceibabeaiit
ipse ait . « Ego piiiictpium, qui el loquor vobis ratioiiis aciiir.^n, lauian deusafaluitatiscaligiiie cir-
(Jnun. viii, 23), » ct dc quo Moyscs ait : < In cumfusi, non bc possint, prout voluiit, ijiovuic, seu
principio creavit Dcus toeluni el leiram ( Gen. i, mala^quaemiiliuiilur, proinovere. (tein SoJomitaivo-
1); • in illud, inqiiam, capiit ac priiicipium diri- li'ntes irnimpere iii domum Lotjusli sic &.ccitaicpcr-
guntur ofti/i sapieiiiis, ut indebatxMnl recte sapere, ctissi 3unt, iit oslluin inveriire non posseiit (Gcu.wx.
unde Iiabent esse. Oculi autem stultorum in riniUus II). Ita ei isti Sodouiiiis in iiiimunditia el ucquitia
terrx, quia sola tcrrena sapiunt, et quê sursum consiiniles domum jnsti, de qua scribitiir : i Oomus
sunt sapere nolunl. Quibus quia utilius est nihit justi plitrima fortiliido {Prov. xv, 6), i volciitcs ii-
sapere qunm inale sapere, ut potius assimilenlur rumpcie ac perturbare, sic percuiiantur caeciiate,
jumcntis iiisipientilnis, quam haljeantur pro sensa- ul ostium invenirc non possint, adilum Dulluiu rc-
tisct sapientibus, obscurentur oculieorumne videanl. perientes ad perturbandum qucuiiibet virum ju-
utfierdita vel obtusa, ia qua gloiiaiitur, subiili- C stum. Ipsum etiara Chrrstum, qui dicil : < Ego
lale stieiitia' inlus in homine iuleriore, forls quoqu<? stini ostiuin (.lonn. \, 9), > nuiiquara invcniant, qiii
humilicntur, incurmto dorso in homiiie exteiiore Soiiomiiica impidate pleiii non lidctiicr, sed infi-
gua dejeolionc intcrioris hoininis cjeciialcm cimtc- dditcr ipsum qtiairunt. Uctn a icfc Syriae missi
siantc. Per faciem (juippe inteiior lionio, pctdxr- mi|i(f:s ad cap;cndum prophctam Elisxum lcgiiii-
iKiii vero exierior noii iiicongrue (tccipilur, qiiia lur percussi Ciecilale V Rey. vi, 18), ita
(i ul ne-
in it!o vuUus (iivmi similitudu et imago exprimi- i>eicnies quo ireut, in Samariam civital«nt rcgii
hir, iit iste ipsius rcgimine dticatur, et post i|isuni feraei introirciit, qui tamen rex ljr,iel ab Eiisa-o
quasi dursum post fuciem dirigatur. Oiiscuratis igi- [iroliibilus est eos Ixdere, licel niissîs &J lu;den-
tur oculis iiiterioris boininis consequcns est etinm dum se. Sic et iiti boiios la-dero parali, cxcitaic
defoimari habiium cxterioris, u(i qnondam rex istili percutlautur, et ab ipsis bonls in bouo via-
Naliuchodonosor seiisu privatus, etiam cori>ore in- cuntur, sicut et illi Syri bonitatc vitii Eiiêi noit
rurvalus quasi bos fenum cnmedit septeni annis, appOKUeiuiit uitra veiiiic iu terram Isracl ad qucm-
hurailiatus bar pee>iali dcforiititaie, doixjic medicata quam isedeiidum. Usijue adeo fuU tain Syris qiiani
sujieibia recognoyit qiiod Alijssimas domiiiareiur Israeiitis ulilc oculus iRtmicurum oranle prophela
in regno hoiiiinu>!U. Sic ciiaiu nunc iioniiiium cou- D obscuratos ad teinpus fuisse. Igilur gcniinx ulili-
tra discipiiiiam divinitus iiislilutam siipi-rl ienlium taiii' iiiieiitionc oralio Ua:c dcprompia sit : Obscu-
ileprimatur supcrbia, ut obscnrentur oculi eorum, ne renlur oeuli eorum, w iidtanl,et der.-.uin eorum
vitleanl, et dorsum corum seinper incurvclur. Semper stimfier ijicurviz, ul inimici EcclcsiiC perdila mtiq-
dico, qiiaiidiu suiit, (jusles niodo stin!. Nnin si fiie- tis astutia seinper habcant ad atiis v^l etiam ai-
rlirt alteratiet humiles efi'vX'li, iion eos taiigit isla binict iioceiidiim corpora invalida, el duna incnt-
maledictio, sed convenil eis bumiliiim iiuatiiudG se- vuta teniper : si larenjii superbia coruni a.^^cendit
cundum itlud : < Beali pauitercs spiritu, q,iioiiii>ra scmper. Ad fjtiaBi rcprimendam vel i VbiirigucndaiD,
ipaoruiw es( regnura cfletorum (AlVi(i/i. v. 5). i Itli nc ulira inodum ascendat.
vero, de qiiibas aiias ilicitur : « Ne obliviscaris vo- VEas. 2S. Effuiuit irain tuum. Ncd dico : stilla
cc» iiiimicoruHi tuorum ; superbia eorum, qui tc minaliUim, sed ; Ejjui^de cojiiosc in Oiorcni ll'j-
oderunt, ascendil seroper (Psal, lxxiii, 25|, > miiiis magiii supcr cos, ut »£iUccl eos obruat
iiicurvciitiir scmfier, ut evidcns Aat in ets ista im- iro 1(1«, qii.iliier facium can.stat eseicitu Uo-
prccaiio, qiram ego Ctiiistus ex ore psaiicntis siaiio Jiida:o3 vastante, atqui;; lu inoduui numinis
,
159 GERiwHi PR.f.posni tiF.R;ni:i!SPEnc. 28»

cxunaantis, otnnla maîiia corum snbverionU', ita A i/iiente iief(ue ab occiiicnte ijcque a desenis mon-
utnon relinquercl4ir lapis Siiper itipklfni, quod cra( libus patcai fugii'iidi iociiSj quoniam Dcus juden
evidens ostCHsio ira lum, Dcus juJex josie, qui licei cst, «ujus tr(.-»i vix, iVfl' uuUo fuodo
iiUtem furorem
non irascaris per singulos dics, iraeceris lanien ssi- quis efliigerc potesii Ac proplcrea cgo CbrisUB 7el
quando licet snimo liaiiquillo, atquc extunc nisgis ego David psalletis hoc ioco uoit optantis vato, ecd
irasceris, cu!n peccantibus irant (uam almcc dis. jublo judicio uii iimquc sujM^r impoctiilenles vctiire
Ideo dico : Elfmde iram tuam, ne iuius occuliaia ccuccdo, ir«m videlicei ei furonm, diccns Ubi,
crcscat ei furor liat, quia ira crescil in furortisi, Dcus Palor : Effumli- iuper eos iram ivatn, el
quando milis corrcptio non enieiidat pcccaloiciii. furor ira; iva; tomprehciidat eot. Tu olim verbis
Cl esl quidem, o bcus, ab ira lua piKsenliaiiicr prjîeriii teinporis pia^nuiitians futura , divisii .
flageliaute ad misericoi^diaiu tuam fiiga sccrciissima i igiiis succeiisus csl iii (urore meo, ct ardebit itsquc
Itis quos mutanl et cinendant ipsa prassenlia Ha- ad iiiferiii iioviss ma (OeiK. \5Xii, 'ii). > \ste furor
gulla. Verum qni flagcllis ipsi» pejoratur, taudem irie iaa; comprelie/idal eot, ui, quia ipii uul lut
linila vha pra;sciili furore ineOugibili coniprchen- inicliigero, ut bcne agani, balieni iM:iie ajerc \o-
deuir. Ideo quia loco prsescnti ior;Uor de impiis icnles impedirc noit valeaiii.
incmcndabililius, item siiniil el fururem pop.o di- ^ Atilcr : Kffniide tuper eot iiani luam per occul-
itns : Effande super eot irnm (uam, el fiitor irte l;is poonas auiiiiarutn coiiira illud, quod mihi meis-
iiiee comprtlmdm eot, ui temporalilms pariier ct quc opto liuciatioiiem occullam diccns : iiiieMde
xternis poeiii.-i lorqucantur, qui veriiati ei jiislilia aiiiiKo: niew tl litiera eani. Siniiiiler eliam quo«
pcrlinatitor ad^crsaiitur. Qoo confra is qui vcre iniuio mvis tîlo manifestam liberationem diceus :
l>flcnilc!is pflBiiiteiiiiales psalnm canit, iram simul l'ropter iiiin\icvt meos eripe me ; sic iiiimicos iii
el furorsm cupiens effugere, dicil assiduc : « f>o- iiialiiiasua obstiiintos furor (iiaiiifestus iro! luascom-
miue, iie iii ira tan arxuas me, neque iii fiirorc luo prehtiiuat, ui cxti.H'i (iiuoi«m haltcaiit, qvandu pec-
corripias ine (Pial. vi, 2) : » sive ut liabct usus cantcs cor.iin oniiiibusarguuutur quoquc ac puuiun-
iranslatioiiis alierius : < Doniine, ite in furore luo lur coraro umiiibiti poeiiis manircstis eoruin culp^c
arguas me, ncque iii ira lua rorripia8 me. i coiidigni-i.
Est iiamquc non parva difrereuda intor tram cl Eiciiiui quia propier conservaiidum locuin rlgen'>
furorem tuuiii , Deus juilcx juste : quoniam, t cuut lein prxtendciilcs pupulo timorein, crucilixerunt
iraiiis fueris, mii>ericordia: lecorduberis (//atuv*. mu Dorainurn loci ei geiilis, dignuin e>l ut
IX, 2), I cl iii ira minericoriliie nienipr erit ;in /u- Vkrs. '2t>. Fiai liabiiaito eontm deterla, tl in
rore autem tuo nuH.i fst niis«i icfiwllfe menti<). labernaciiiii eonnti vch fil qui inhabiltt, Vciiieu-
Ulriusqne rei cxempiuin («'iieinus in duobus judi- libus Uumauis e( tullciitilus ipsorum locum cl fxw-
cils luis p: aeterilis, qoK legimns. Nain et homiium loin. &IC Romanis, licel iiiridclibu< Oco milltaoli-
suasu diaboli peccauiein in ira tua jndleaiis, ac bus, et Judai amisso lomplo ei privaiis habiiaculis
rfe pradiso eiicicns mcuior crss miff.rifordi*T pro- incl)t£ ac sanclx civitaiis Jcrusalcni vjgi sint ac
hibeus illuni abesu lif;ui \ilae, cujus fruclum si pec- prufugi relut alter Cain super tei rikm, qu£ apcruit
cator comedisset, atque Inde in s^ternum yivcre ac- os suum et suscapit gaiiKuinem CLrisli tle tnauit
ceplsset, nullus illi ad mUericnrdiuin tuani fuisset eornm :<;t iiunc Romanis Udel.bus iiem Oeo roili-
redeundi aditus, quoniam esset xque ut diabolus taiiiibus auctoriu e reiîminis apuslolici falsi CbrH
Infeliciter immoilalis, et imiiiortaliter infelix, cuiu stiani, ct maxime falsi clerici negotianies in domo
essei cjus raisere In seCenium viventis iniscra aier- Dotiiini Uagcllo Domliiico ojiciantar de templo di«-
iiSlasei«iernarniseria, aqua niiserlailium tuncmis«- cente illis Domino : < Eccc rclinqueiur Tobis do-
rkordia tua, Dcus Paler, custod vit cujii!» furor dia -
mus vcslra descria {Luc xiii, 5o), .t oi fial tiabila-
bolum iii cflelo juJicans atque ntiit iiUint quasl ful- (10 eorum deterta , d iii tabcrneeulii eurjtn, quse
gur praicipitaiis nullius u)isericordi.e fuit tnciiior lA simt eonim privatje manîoncs, noit tii ^ni iiinabi-
er{(a illum superiiuin sola superhla in p>;ccaii£ cla- Incubilibusetimpudiciliisdiabole
lei, nc vacet iilis
lliift, ne<j«e iitla fragilifale iiitrlnseoa, seu lehlalione serîrc, qui Deo volunt scrvire.
forinseca supplaiualum, sIcutliomi)fi'agilisdcceplu-> Aliter : Haliiiaih eorum, in qua corporatiler ha-
ct subversus ost ab illn. Ciim ergo .>>ii multum prave biiaiii, vidclicet ipsum lenipluni, qnod rauseqUae>
in irn (««, Deus, eorripi ia similituiiincm Ad« prai- .sius frcquciitant, el tabernaeula privaia, qose men-
varicaioris, omiiinn autem dainnabile argui a te lis affectn inhabitani , citm e convtrso in fempln
in furme luo ail simllliudiitpm Ssian» qiiasi fiilgiir mcntis afff ctu iihabHart, atque in Kuis privaiisdo»
<le coclocadeniis : pneiiitenshomo utroinque nialuiu mibus coipnralilcr solummodo babiiare debereiit
c.ipit evadcrc, dialiolus autcm et meiribra ejus ita RDinanis militantibus toiUnliir ab cis, ut et /ic>
ttirsauriTant sibi Jram iu dic ire et rcvelaiio- biiatlo eortm.fi.at abeis det^trta, ei in tnbtrnacuUi
•lis justi jndicli lui, Dcus. Im vero Ihcsaurlrata et eortim nm tit qui inlinbiici de numero eorum,
quasi caimilala rcoie furoris nomen accipil, qui mi- scd aoferatnr abcis rogium tcmplum, regalisetsan-
sericoidiam peiiitus uullam admiiiii, quio pee»;a- Cta cWitas, trauaturque genti facienti fructus ejue.
lorcs imiKciiilcntes ita comprtftendtl, ut rteqiie al> IIoc c.\ parte'iinplclnnj vidcraus, cjectis non solu:u
m ( OMMEMAUILM IN t>SALMOS — PARS VII. — PSAL. LXMll. U^
scdct dciicis Jud:rorum A imitaiilur nonnulli qni me iii meis
perscquen h>
Judicis dc lemplo Doniini,
consiniilibus ilem ojcciis.el reiigiosis Dei cuUoiil>us vulnoiant leno attt vorbo aspo:o, quoruin drnte.s
aima et sagitlae, et liiigua eorum giadiiis acntus ;
inirodudis iii locnm ipsonim. Sedquia psaliniis isle
iulilulalur, /« finem pro his qui comvitil(ibiiii(ur. adiluut cliain svper doUrem vulnerum vol mri vel
verba liujns psaliiii nieoniMi, ut ad perpetranda inala bpnis ecclesia-
oinnis lonsuminalionis llncm
viJelicet |km licialiir ex loto m fittein s!io*f;icult.iiisabut3nlur, quibus coemunt sibi mili-
mjiiii unt, ut
quod iii psalino islo, psallciitc Cluislo, rogalur, cum lianiadp-rfioiendam malitiam. Quia crgo sic niala
Fiat habilatio eorum dcterla, el in lubcT' inalisappnnuni, tu, Pater judox justc,
dicitur :
tianiiis eorum non tit qui inhahilet, purificalo vidc Vf,rs.28. Ajipone iniquitatem super iniquitalemeo
temp!op>>r spiriialein Autiochum profa- rnm. Ir.iqnitas torum suadct illis occidere bomincm
licet saiirto
nalo ei potluto , «juod puiiiicari non polosl , nisi jiistuin injuste, ob hoc prscoipue qunniam contra
ejectis Judais et Judscorum similibiis CUristi cruci- rius eral operibns eoruin. Super hanc iniquitnlem
veris vcr.f religioiiis alia esi addita, ut oeciderenl Filium Dci. llanc tu,
nxoribus, aliiue inirotSuciis
observatoribus. Nec inirandum, qnod cyo Cliristiis Pater, apposuisti, qui me per nniitios et servos liios
naliiraliter pius rinpios isiosila disirictc judico luo, ab illis occisos, rliam ab eis occidcndum misijti ct
occidi permisisli qnod eg» luae voluiiiaii obodiens

Pater jus^c, concordans judicio justo, in qiio a liliis 15 ;
iHsipicnlibus isiisct nia- approbo, quantum ad iiiloiiiioiiem tuam ,

Pater ,
sui» jnslilicatHr sapicntia
justissimo uti- sed impiobo, quantum ad corum intentioncm, qui
ligiiis, qoi odcrunt canf>, indignata
propterea me, quem tu percustisii, pcrsecuii
citnr,
quc judicii).
super dolorem vulnerum meorum adihdnitnl up
Vers. 27. Quovuam quem lii percussisti penccuti ct
iunt, et fuper doiorcm vulncnm mcorum addiderunt. poKcniio iniquitatein iniquitati, Mt mepcr iiiiqnita-
— Qiiem lu, Paler, vercussisii, qui (lagcllas oiniicin loin occiso iiaberenl h«redilalcm meam iloin p r
quem recipis, qiiod iii niu salis osteixii^li, iniiiuitatem. Appone igitur miquitatcm iiiiquiuii pii-
filiuii)
(ium mibipropi-ioFil.o luonon pepcrcisti, qiicni pro niendo, sicul apposuisli cain lieri permitt«ntIo iit
llliis adopiivis redimendls percussisii mortalitnic niR Domino vinea; sibi per seqniiatom propier ini-
qiiitatem abl.tto auferalur quoqiie illis iteni per apqiii-
aliisque niiscriis, (iux sunt pocnae iiiiquit;iiis, ciim
tatem propleiimûiJoIfm hflcreililasinclioiibus agri-
fgo iniquitaicm non fecerim .Quem ergo iii gic f»er-
rttssiiti boiia iiitcntione tui perculiontis cl niei pa- dilis comniitleiida.
tiontis, illi mala intcntione persecuti sanl insislen- Et non intreni in jusiitiam tuum, qusc ex fidc e.t,
tcs Piliitn, ui cniciligercr , et de viiiea mea proje- qui siiam pertinaciter volunt slaiueie, quae es lege
fliis ego Doiniuui vinca; crudelitcr occidcrer, alque ost, cum jusUtia fidei quasi domina introHucere vn •
pos!uiuduni fugaiido apusiolos nicos ileci\itaic iii loat in rogiiuin, vel potiiis ipsa sit rogniim. sicBt
f ivilateni pers^fiiii luiit me in iiicnnbns mciscrude- alias dicitur : negtium Dei non eH csca vei potus, spd
iisgime qiiosdam cx eis occidoudo et truciflgendo, jnstitia et piix et ijattdinm in SpiiHu' sunclo : jufti-
hipidaiido, ll.igellainloiii synagogis suis,< ui venial Tcro legis quasi ancilla de regno Doi sii ejicien-
tia
siiper eos omnis sangiiis jusius, qui cffusus csl a cnm suis soclatoiibns, juxta illud Ejice ancilliim
da :
sxiiguinc Abul justi usque ad sanguinein Zac!i.;riie, ei fiiium ejus

qiirm orcideruMt iuier iemnlum ct aiiare {ilalth, El qiiia mulli hac falsa jusiiiia deccpli piitanl
asui, 53). t soriptos iii libro vivcnlium, id est justorom,
lii omiii aulem saMgiiini^. jii.ti efTusionc rfu/ur vul- Vers. 29. Deleaniur de libro tivenlium patefact;i
neruiH mcortm isie fuil pia;dpims, qiiod nec vul- veriiaic, qucd juslus cx flde vivil, si tamen lide»
viveiis f I
neribus meis aiil meoium diiurlorum pcrmovcri po- ipsa non csl mortua, sed per dilectioiKMii
trrant iiiimici veriialis ad charitaioin vcritalis, licct operaiis, non opora iegaliuro.cabremoniarum,
fod
vidercut 1110 iiieoi>(|U(; diloclos diligere vcrilalcni signifscata eariim, verbi gratia pro lurlure olferen-i
tssquc ad niortoiii soii viilnrra et oiniiia lornienlo- oastitalom, pro columba simplioitatem pi'o agno
D ,
i'uin genera, quibus etsi potulssent ucciJi, non po- innocenliam siniuhiue patienliam cccleraqiie fidei
teranl flecti raailyres ac testcs .vcrilalis, imilatorcs per charitalomopeiantis opera bona, quibus caren-
meae morlis, quam pro veriialc sustinui ego iii lioc tcs, aui, quod pojus est, conlraria illis
facieiiies ds-
Eiiam jusioium ex rklc per diltclioiicin

natus ut !.esliiniiniuni perltiberoin veritsii. .'(•.jniifrrfc /i!>ru
in hoc super duloran mlnerum meorum uddidcrunl, operanlc r/wi(ii(m, nojusti noniiiienHir aul putcii-
qiiod post inortom itteam Pilato dixcrunt :• Doniiiie, tur, sicut ipsi pulant se habere viiam siernam €>,
recordaii suinus quia scductor yMc dixit : Post noliiia Scriplur;irum sine ohservanlia caruro.
Pro
Ires dics rttfurgam jube ergo eustodii i sepulcruin, » pierea ego Cliristus Judgei* iii U;gis soieiilia glo-
;
eic. {Plattb. xxvii, 63, 6*.) Sic ine pcrso*|ucndo rianlibus dixi , el adhuc sinulibus coriim dico :
nou «olum viventi ri('ii«ra iiitulerunt, ged et si^piiliu « Scrutamini Scripluias, iii quibus pulalis vosila-
nomen seducturis imposuerunt signanics lapidem bere vitam aiiernnm (/o<i)i. v, 59). » Quandiu ec^n
cumciistodibus, qnoset postoa dau pccuiiia ropiosa illud pulaiil, qnod iu Scripluris vilam aetei nam ha-
falsum testinioiiiuui ihesauris beant, suo aibitratu soripli sunl in libro vitae. Sod
coemcrunt in lciiipli
abutentes coiilra me Dominuin tcnipli. Quos adhiK auferaturels liocc falsa opiuio, ul iHt;lligaot se non
t
265 GI;RH0HI Pllii-rOSlTl REICHERSPKRG. 2«l
«>ssc scriplos in libro vit;e, qui noii teiient mandit;! A intoi jiislos illic soriplos non invcnianlur, sod intcr ini-
vit«. Si enim sciipti essenl in libro vila;, iisii est pios iiem illic inscriptos et pr«sciios ad damnaiio-
nolitia prsescienlia; mea;, nunquam delercntur inck. nero, sicut jusli prsesciti suntad saluteni. Pra.'scipn-
Natinnios pra"scivi nna ciiiii Patrennocoiiformes tia enim omplcctitor omneslam nialos quara bonos;
(
fieri milii novo itomini «ecunrtum Dciim ciralo iu pra;dcstinatio aatem pertiuct ad oranes el solos l)Oiios.
JHSlilta et saiictilalc veritalis, illi codnplantali simi- AlitiT : Quaiidiu ha;retici, vel qniciinque secta-
liludiiii inortis mea; simul et resarrectionis erant, tores prav» sectx alicujus nomcn habciit, quod vi-
Tiii.hique Vci bo scleino pelSi humaniiatis assiirapl» vant, cutn siiitmoriui, ut aiigelus Ecclesi.ie Saidis,
iiisoripio ct ipsi ascripti non poterunl iinquam cui dictuni esl : < Nomen liabes quod vivas, scd
<i;i libro vilae, qui liber vel qu« vita cgo sum, deteri.
moi tuus es [Apoc. m, 1), » plus nocent vera pravi-
AuamcR es eis qui pulanlur ascripti, sc< undum tate iram Dei super se aliosque provocaudo in oOi-
quod anic Ciirislo Christiani, a nic justiiia justi, a cio aliquo ecclesiasiico, quam prosint menttta san-
me sapienlia sapienles denominali sunt, multi de- clitate quasi bona exempla pratendendo. Ip,i ergo
lcbuiitur , cum patefactis eurum iniquitalibus vcl dcleatiiur de libro vivenlium , primo ut ionotesrat
nunc vcl in e.vlrcmo judicio insipientes ,
inju.sii ct
ipsis quod moiliii sunt, ut ptenitentiam aga'it ot
ipsius dialKili vcl Antitbristi membra esse cogno- B per eos niorilura
conlirment cstera quse in eis, vel
sccntur. Qnod proptcr ipsos liuiniUar.dos et aliquos aulem perliiiacilcr roaneiit in mortc pcc-
craiit. Si
ex eoriini Buincro vel exeuiplo eraendandos oro catorum pessima, iiomen tamcn liabentes quod vi-
fieri quanlocius , ne tonc demum cadaiit a lalcre
vant, ne tali siraulatione decipiantur alii, ine Ctivi-
iueo qui se piitaut sessuros meruni in judicio, vhI
vivorum morluorum diligenter in Ec-
sto iudiee et
a dexiris meis qui se putant statnendos cum agnis
clesia exercente ollicium raeîm ; deleai-.tur huju=ce-
ad dinicraiTi, non cuin iioedis ad sinistrani, qntintto modi seducloics de libro tiieiniitm, ut sicut corda
iiec illis nei'. aliis ulla ex eorumcasu erit emciHlalio.
eonim non vivunt in fidc qua juslus vivit, sic ctiam
Potiii'! Munc deletmlur delibio tiventiunt el cadaut dc
nominaeoroni non TWaiit in saeculo sed agiio- ,
jiiimcro judiciim, ut roîliiia eorum djtiu-lata po-

scanlur mortua et sicul morliclnia iminunda non
:
Seslas illis aufcralur judiciai ia, ne siot jiidicc» in £c-

sunt eomedenda, scd ahjicienda, sic nomina efirum.
dfsia praeter illos quibus a Putre meo sedeo est pa •
sive nominentur episcopi sive clerici sive universali

i"Uii, qualilms diii : t Vos qui sccuti eslis me, siJc-
iioniine Cliiistiaiii, sive reclores populi , ut sunt
bilis super sedts judicantes duodt-cim litbus Israd reges et principcs niundi, cmni sint ahjcctione di-
l:ilaiUi. x.x, 28). > Qul crgo tuiweiiam angelosju- ^^;^,;^,^^ ji.dicaiue sa.icla Ecclesia. Nomii.a auleni
dicabiint , ipsi nu.ic etiam s£cularia judiccnt : iie
corum vivantin saeculo, quonim corda vivi.nl ii»
quiii meorum fiilclium habeiis ncgotium cogatur ju-

caelo, qui et dicrrc possunt cum Apostolo : « No-
dicari apud iniquos ei non apud saiicios, deposilis
stra autem eunversatio in ccelis est (P/ii/ipp.iii, 20).
iniinicis ineis poicntilius de sedc ji!diciaii:j, cvalta-
llem : < Vivo autem jaro non ego, vivit vero in me
lis huniilil)iis, quod iiunc particulariler agitur, in
ChriStus(Ca/. ii, 20).
line autciii, sicut?); finciii psalmus hic litijbfus esi,
VEiiS. 50. Ego sum pauper el doleitx: lalus lua,
, qnando
«niiii.no csi coniplrridiiiii univrisaliier on»-
Deus, susccpii me. Pars quinta, ubi dispensatio in-
nes vere injusli ct falso ju»li iioniinali delebmUur
curnationis ct passioiiis fiuctus cxpriinitur. Ac si
41 tibro iitieNiiKiii. Noncst autem atiiid (/e iiliro tii-
diceretiir ipsi Chiisto: Quare vcnient oninia
haec
»«1(1(101 :iliquosrfi7<;ji, quani in jiidicio diviiio ina-
iiialedici:i super gcjierationcra isiara de libro viven-
iiifc-siari quod nunqnam fuiniiit iii co coiiscripti. linm deieiidaui ? Isla diceiiiibus respondeo ego
Uudc quasi cxpoiicr).siiiiod dixi deJeanliir, nppono: :
Clii istus paiipcr ct dulcns hoc ipsuiii, quia eyo sum
el cum jusUf iicn ncribanlur. ul quns £al.sa jiistilia
piiuper el dotens. Propterea quippe mali coloni ma-
simulavii scriptos in Iibi'o vit.i>, vcrit^s juslitiai Icdicl lueruerunl, quia uie nominum vincae foras
oslfiiijat nuiif|uaui fuisse in co sciiptos. D eslra vincam projici:>Dtcs ha;riMlitale mea privaruiit
.i.Hler : DeieauLur de tibro viveiitium Abrahatn dicenics Hic esl hjcros,
, : « veiiite, occidamus euni,
l>aai; el Jacob, quorura dicitur essc Deus is qui cl lialK-bimus haereditatein ejiis {MaUli. x.vi, 38). *
r,on esl Deui morliiorura , sed vhcviiutii. Onincs Propositio ista Judxorum partim ab ijisis iinpleta
cnim iUi îvuni, qui horum Palruin fidc justincali cst, purtim quotidic implelur a successoribus
suiit, .sieut Abraham credidil Dco, ei reputaium
«
corum. Nam quod dixcrunt: i Veiiile, occidainus
csl illi 3d jiistitiaui (<."««. XV, 6). » De isiorum con- eum, jain ractum est qiiod vern
>
;
aildidaruiit:
soriio aurerantiir qui eoruni lldei advcrsanuir, ei « Hiibebimus hxreditatein ejus, i non putuerunl
ct/jnjiuiis. Niivi Tpslamenti Patribus, ;ipo.>»ioiis vidc- quoniam
pcrficerc, veiiieiites Romani tuleruni els
licei, iivn »crt<iaRXur,quoriiractiaia iidci el doclrinx locum et genlem, dc peivasani tciiereiil bseiedila-
adversaiilur. Ir.m.Sed eorum seqiiaces episcopi siiper cathcdran)
Aliter : Deleaniur de libro vivetuium, qiii est pra^- Mojsi sedentcs, et clerici loca sancta q.iasi haredi-
scieiUia diviiia, tion quod illic pcnitus uesfiaQlur, taria possidentes, qui ol diciint ; t IfaEredil-ile possi-
cuva i. Dto laiii niala qiiam boiia omnia futura prne- deanius sanctuariuni Dci (/*«n/. lixsii, 13), i pan-
6ci:iiitw, scd itaul cuinjuitis non scribanttir, id est perem fatiunl me i.i niembiis meis, in quibus mo
S6S COMMENTAKIUM IN CSAI.MOS. — PAUS VU. — PSAF.. LXVIll. 2(50
liec esuiierilfi'» miscunl, iicc silienterii jiotaiil, iicc \ iinwpil iiie. Salus tiia, de qiia supra dixi : ExauJi
liuiluiii vc:>liuiil, iiec liuspituiii coliigunt, iicc inrii- mc iii veiilalc salulis tuw, susccpil i:ie Oiisluia ia
niiim vel in carcere posiliim visilant ; iino, guod piopri;i (icrsona ita ul sini iion soluiu salvus in me,
pejua est, prctia peccatoiuin, patiiraonia paupe- se.l ci siiltis populi crcdeiitis in ine, qiioniain qui
nim, i«de!uptioiics aiiim.uum, ol>lati>iiie^ iidciiuin treiJideril iii ine, salvus eril, qui vero iion credide-
IraiisleiUiit iu iuvuiiam, siipeigrcssi flagiiiuiii illius lii, coiidciniiabilur, llciii : Sahts litn, Dciis, SHscepit
adolesceniis, qui dissipavit subslaniium suam cum me David, seu queinvis cvcmplo ineo linmilcin ac
fnerelricibus vivendo luxiiriose. Naiii cuni populus poRnitentim, ut mihi piius hiuguido in grabalo iii-
gentiuin adhuc ambulans iu tenc]>rts igiiurantia; vi- tnurx carnisjacei)lia Salvalore meo sciitiain dictuin:
\erel luxunosc in passioiie desidcrii, sicut adliuc «Suige cl ;iiiibuia {Mallli. i.v, .')). < Iicni : i ToHe
aoibulant gentes, qux ignoraiil Ocuni, non in suis grabatum tuum, st vadc iii domum lu.im {ilurr.. ii,
luxuriis di.ssip9vit subslantias pauperuin, sed sUas. H). > l'roptcic-i ego Chiistu» in niemctipso ct iii
Istiauieii), gcntililius nequiorcs, dr rebus piiupcrum inembris ineis

tlilati ultia moduii), vivuiit lu>.uiiosc ; at ego Cliri- Vers. 51. Luudabo uoiiier. Dci salvaiitis ine, si?e
slus, qui cum divcs essem, pro ineis niinimis di- dct sive auferal ca qu.e cxtra nie suiii. Dico enim
landis pni/piT fadus sum, ut ipsi paupcrlatfi inca B i.iudans noinen cjus : « Doniinus dedit, l>oniinus
divites cssciit, in eisdcm cgeiiiibus, angustiatis, absiulil, sicul Duiiiino placuit, ita fa. tiini e.st : sit
aliliclis iiiniia premor pauperlale, quouiain ecce iionieii Onir.iiii bciiedictuni iJcb i, 21). t Hujiisce-
ipsi peccatorcs, et abundantes in sxculo obtiiiucruai niodi laudaiioiieai frequejitabo non cuni irislitia dc
divitias, qiia; sunt paiiinionia pauperuui nicoriim, rebus cMerioribus ablatis iiige=,la, scj cum caniico
quoiiiiiin ager tiguli, tiTia sancta estagcr sanguiiiis iajtiiia; de insroissibili gaudio salutis et spei, quod
inei prelio coniparslus in sepullurani peiegrinoiuni iieino loliel a me. Nam ct ego Chiistiis, cojns aiiinia
non hnheiiiium hic mancnlem civiiatem, sed fu- tiistis erav iii passione usquc ad niortem, cum esseiis
turani inquirentium. Sed ecce ipsis peccatoribus et pauper ei dulens anic mortem, jam devicto niorlis
abundantibus in sseculo, agrum sanguinis mei pre- imperio gauilio fruor Kierno, et inei omnes, licei
littemplum pene tolum occiipantibiis, vix peregiini aliquolies in re Iristes, lamen spe gaudenies, ita
ctpaupercs mei scpulluram ct rcquieni suoruni cor- suut iii iribulalione palienles, et inlcr prospera hu-
puruni possuiit iuvenin; in ipsa tena sancta, ijuoe miles, ut «os nec adversa exerciiantia irangaiil, ncc
iliis est huirediiaria. Sic olim patriurcha saiicius piospera coiisolantia exiollant, to quod in gaudium
Abiabain lenaiii sanctam sibi snoque scmiiii pro- Domini sui nunc spe ingrcssi, post iiac re ingres-
miiisaiu, et ei proniissione ipsi ha;reditaiiam possi- stiri dulce liabent iiilcr adversa cito Anicnda non
deiilibusCbanaiixisvixin ea spcluncam, et inea jiis lam plorare quam caulaie, scientes quod coinpian-
srpuicri obtinuit prciio dalo Epliran, quod iiomen tati siinilitudini passionis mex siinu! ct resurrc-
inlerprelatur puiiis inulilis, quia sic futurum eiat, ctionis erunt. Unde iii iliis, lam iiiler aivcrsa quai.i
u( impii taiiquaiu pulvis, qucin projicit venliis, iiiler prospera, Laudabo r.owen Dei cv.m cantiro,
landem judiciali ventilabro dispergeiidi lei ram sa:i- lyelus videlicct de bon.ie conscieiilia; ihesauro lan-
ctam occuparent, et iii terra sanciorura inique agc- quam de oleoin vasiscordium reposito. Etmagnifi-
reiit juxta illud prophct% « In lcrra .'ânctorum iiii-
: cabo eum in iaude, operum ))onoruin lampariibus
que gc.'.sit, ct iion videbit gloriam I>oniini {ha. ardeniibus et lucenlibus coram honiinibus, ul vi-
ixvi, 10). «Tollelur enim impius, iie lidcal gloiiain ileaiit opera bona, et gloribceiit Patiem luminum et
Ooinini. Tales aliquando vijL prciio inducuntur, ut aucloreni corunidem opcruni lucidorum. S:c iiie
in terra saocla qiiam occupant, aliqiiam spelun- lauilante Dcum cum caniico, cl magiiilicaiite eum in
cam saiKtis Abrab^; Cltis cuiicedant, aliquando cei- laude saerincium budis honoriricabit Deiiiri.
te nec prtliosis rriuneribiis iiiduci possunt, ul eos Veks. 32. Et plicebit ipsi Deo supir vitutnm iio-
lolercnt secuni jus sepukri halienles ,

quinimo D fc//Mm conma prodnccHfem*.' linou/ai, qiiaiis in lege
cjiciunt eos dt« linibus suis, et pcrsequuntur dc ci- pro peccato sacerdoiis vel niultiludinis offerebatur,
vilate in tivitalcm, ui veiiiat sapcr tos omnis san- quin Dco sacrilicium latidis cum devotione coriiis
guis justos ab iiijustis effiisus. Iiilcr ba;c cjo Chri giaiiu.s est nuani sacriliciuiii brula; pccudis. Neque
stus pauper sit^n el dalem geniinc doiure. Nani el vcro absque ratione inalionabiiia qiia;rebantur ani-
siiper malos inale perdendos doicu alTeclu plusquam maiia Dco sacriticanda, qoia his prxflgurabantur
-naterno, quia eos tanquain gailina supcr pullis suis Loniiiics rationales Dto saci illcandi et sanctiflcandi,
languida congregare volui, el illi nolueruiit : et su- verbi graiia, in agiiis innoeentcs, iii bobus obedien-
per niiniinos e( pauperes ineos, egentes, angustialos les. Viluius auleni producens cornua el itngulus, licet
doleo, iii quibus el csuvio et silio, nudus i;t hospes, nondum idoiicus jngo, quo siûificatur obedieiilia
iiirirmiis et i» earcere niultas causas dolcndi habco perfccta ; aiiamen dum ct cornibus adversarios ven-
laif! de inimicorum copi-i qiiam de pauperuin meo- tiiat, et leiiani loiou/is c.\cila juvciiilis setaiis fer-
ruin nimia nopia. vore calejis et quodammodo impaiiens, dat fiduciam

Sed inter has paupcrtalis et doloris aiiguslias hacc se iiulrie.Ttibus, quod de tal) i'i.'i('o licri possit l:«s
nihi, meisque coosolaiiu, quod salus tua, Dous fortis el jugo feienJo idoneus.
Patbol. CXCIV. 9
:
267 GEIUIOIil l'R.tPOSIT! KEICtliiKSPKRG. '268
lalis ntiilus comua proitnceiis el itngiilm fuil A abusiis ci\il aJliiic spiraiiii iniiiartim el Laediii iii ili:>-
Moyses iii /Sgypio, qtiando adliiic adolesceiis AL.<f,y- cipulos meoh, jam tunc recta uieljatur coiitia bo-
piium cum Kebrjeo nxanteio pcrciissit quasi corni- stes mcos. Piurcs in hunc modum viluli el cornibus
biii jdsta! ulltoiiis. Qui eliam qiiasi imyuris lerram adêrsarios ventilaiit, et unûtis terrani exciSanl
excitaliat, qiiando aUiva die duos Hobi«os inter se adversarios veiilatis ventilando, ei terreiia sapientes
nixatJlos ad pacem ftalernain provocabai diceiis: ad seiisuin eoeiestiiiin provocando. Ei quidein placft
t Fraires, uiqiiid noeetis altenilfuni? {Aci. vii, hujusmodi liiitliis Dcj, cui boiia cuncta plaeeui. Ve-
2(i). > Et qiiidem placuit Deo liic talis vilulus cvrmia ruiutamen sttper vilulum novellum cornuti produ-
produreas et ungulas ; a'.lSinn:n super litiiie r((a/w»j ceuiew et uiiyulas placet Deo boviiia li a inaiuriias,
noveUam cornua proiiuienleni, el utHtuiiin jilacuil ei, qua jiigum Doinini suave sunviter iionatnr, et in
qiiod idem tiiulus jain iios inagnus faclii';, jain caiitico laelilia; Deus iandaiitr iii tati pace, in qtia
loris olK:dieiili% in /iLigyplum reductus Doniiiio inil- iiec adversarius venlilaiidus, iiac pigcr est excitaD-
tente sic iii tola .£i;yplo agricuiiuraiii gianden! [wr- dus. Pax ista est boniinibus bonae volunlatis in
egii coiij;ig5<lo sibi Aaicn fialro siio quasi altero uiiiiiii coiigregaiis, quibus e^t lionum ei jucundDm
bove, ut semen verbi Dei sparsuni illic iii cordjbus liabiiarein uiium. Sed piena et pciferia in hac pe-
audicritium grandt operarctur judiciiim, non uiio regrinatione pax i.îa iioii poiest csse, quoniam bic
i£gyptio qiiasi coniilius vitiilinis pcicusso vel uno iniiianda, et in futuro Dei regiio erit coiisummanda.
llebriieo sic iiberato, scd (|iiasi boMnu: jîaviiatis In quo rcgiio ego Cliribtus jam liiuinphc poiitu>
inaturilale uiiivcrsa it>i-.i iîgypli exaraia, ci tola uilra choros aiigelorum câltaius, devicla morie
liebrxoruin gciile inde liberaia. Hiiiceliairt bos isle gloria et honore coroi.atus, jain iioii tittiiui noKellua
qua&i niiigilu grandisonu laiidaliai Dctim ruin catt' adiiuc immolandiis, quia niors iiuhi ulli-a non do-
tico, ei luagnilicabalcum in laude sicdlcens: « Can- miiiabilur, sed luo si\e aquila nomiiiaadus taudabo
lemus Dominc, gloriose enin. niagniricatus est nvinen Dei cuni caiilico, el niagiiificabo eum in laude.
equum ct asccnsorem projecit in msrc (Ex4)d, xv, Laudabo, tt maynificabo iii meipso, qui suin i psai-
i). > islud caiiiiciiin laudis placebal Deo super tiiu- leiiuin jucuudinri I in spiiilu, i cum clliiaia (P.â/.
lum mueUum, qualeni iii se idem Moyses expii;s- Lxxx, 5)» caniis uioililicaiae in passioiie, sed glori-
serat, quando zelo }uslili;e moius (leicusserat ununi ficaia; iii resurrectione. Laudnbu in angelis, luudabo
itigypliuni iioii ad hoc facieiidum !oro siiicliis obe- iii l^cdcsiis. Cotiliiebor in gciilibus, psallam in pj-
dientise vel jugo jussionis Dumini, siuut jubente Do- puiis, dum psaUeiiles, coiiiiteiite» cl laud.inte: t&-
liiino, maie liivisit, per ciijus mdnuTi Pharaoiie q cio, quOF inihi per iident, spem ei charilaiemcoitl-
cum exercitt! suo inerso populuin Dei traduxlt. unabo. Et boc âcfilicium laudis iii me, ac ineis
Ego ciiam Clirislus quasi vitulns cornuaproducens placebil Deo super vilulum notetlnm eornutt proiu-
et unyulas terram quasi ungulis exciiavi, cum ad- cenicm el tmgulns. Cujus nilque sacriHcium con
huc diiodenis iii inedio dociorum scdeus in teinplo est pauperum, sed divitiim, non iiilinnorum sed
intcrrogalionibus lueis eos fcci aticnios, ita tit stu- loitium, qii.iiis crat Moyses. cuiii peicussit i£gy-
pereni stipcr prudcntiam et responsis meis, qiiibiis pliiim, qir:ills erai Petruii, cuin percussil scrvuni
ullque cum ipsi lerreiii essent, cxcitabuntur ad ine- pi incipis &acci\lo(um, quaiiii erat Sieplianus pienus
dilanda ca-lestia. Sic pcr multas parabolas excitavi i;i'aiia vitiiliiix leneritudiuis ar piMgiiediiiis, et for-
niciilCE eorum teireaas ad verilatis inquisitioncm. iiluitinc coniiiim, forics qnoque lauros veiiliian-
Cortifbus <|iioque interdum vcniilabani brutos adver- tlum. Sed ) saciilicium laudis hoiioriruabii me
sarios nieos aperie sine parabolis increpando, iit (Psiil. xciv, 25), I ac Patrem meum, quod laoi ^'iiu-
verbi gralia, cum subverlciido mensas iiummulario- pci ibus quain divitibus, lam inrinnis quain forlibus
rum, et calhedras vendenlium columbas dicerem oUcrrc possibiie esi, imo dc inaiiu paupei uiu el in-
iliis : j Sci iptum est qiiia (loiiuis nv;a domiiî ora- firinoi uin pliis acceptabile esl, quaodo exeiuplo iU
lio.ils esl: vos aulom fecistis iilam gpeliincam la- D lius paupeiciiia: vidiia;, qu.e iutuiii victuin suum in
troiiiim (Luc. xix, id). > Ilem : i Y;e vobis Srrib-jj doiiaria misit, ct Ipsi lotiini, quod vivuot, quoil sa-
et Pi!arisa;i, qui deciniatis rutam ei anetbtim el piunt, quod (Kissuiit, iu iaudem namiuis Dei expeiH
omiie olus, et pr;riei'iiis majora legis, inisericor- duiit nibil sibi dc se leservanles, nuiiquam suau^
diaiii, jiistiliain el (iJem (Manli. xxiit, 25). i Talia volunlatein a dlvtiia separaiiies, iiiio se, suaque
liiccus, c! opcra uiiraliiliti taciens assimilaiiis suiii omnia Dei obcdientla: subdenles.
t'iû/o noielto cornua producenti et ungulas. Non VcRS. 55. Videant pauperes, el Imteniar, quoniam
(lico : liabenti cornua, sed pvoducenti ; qula, duni eisi vitiilos olTerre nequeuni, siiii iiiudo pauperes
producuiiUir corii '.a, dc dic iii diem capiunt aiig- spiritu, laudaiiles Dcum iu paupcrtate sua, Ihr
aienta, scciuiduio quoJ cgo, cuiii adliuc ci(u'us nu- placcbunt super vilulum novelium cornua producen-
D<iWi(s csseni, pioliciebam s.ipieiitia cl .Tiafe et gia- tem el uuyutas. JLtrltrnlur ergnpuu/êres, quia obblio
ia apud Deuin cl liomines. jain iion in lacultatibus poslla cst, sed in nieiile,
lleiii aiius iiilii/«s incus norelhis cormis produccn.t ubi ilivill pauper aeq>ialur. Cicdaiil bis diclis, qui-
e! H»jM/as adolc.îcoiis, qui vocabattir Saulus, iiiagis bus pauperes cvangciizaiilur, hl poltssimum, lino bi
ac m:igis convalcsccbat^ ct coruiculis quibus anlc solummodo, qui pnuperes peiniaiieiit aut divUiis
269 COMiUNTAR!UM IN PSALMOS - PARS VU. - PSAL. LXVill. 270
carendo, aut aSlueritibus coi r.on appoiiemlo, iioc \ hiijus peie^riiiaiite, atque in vinetilis mibCraecarHis
se vel c)k lerum piieieieuniimii, vcl <ie viriuluni liilwr.Tiiii- .supeicielestis Kcdei-ia ib his viuculis ii-
copia uUateiius evtollcinlo. Vos ilaque jiuupires pau- bera iii angelis, lilxjrata iii aiiiniabu> justis, orei
periglis veslia; cuslodiasn sic obseivale, iie vobis iiislaiiler, sicut fetro in carccrc viiiciilato oraiio ai>
aliqiia si|,'na superbia^ ruciantibus panis vii* nege- Ecclesia iielMt ad Oeum pro eu. Militcs vcru islius
lur, qui quicieiitibus, p.lenlibus el perseveranler llerodis dinnciios ct niiiligri liomines iiileliiijuiilur,
pulsunlibus dabilur, et de sua \irtute gloriantibus de quoi uni manibus et custodia boiii oniiics bcato
iirgabilur. Qumriie Deum panem viiai, pancm vivi- Pelro iii (ide consiiniles ila liberabuntur, ul quili-
licum, i-t e% illo rii'f( (iiiiwR vesira. i Qui niandiioat bct eoruni de htijus vita; liheralu.s ergasluhi valeat
hunc panem, vivet in .'eternuin {Joaii. vi, .^^j. ; gnilulari cum heato Pttro, dicens : « Nunc scio
Isluin panein qmeriu o paupere^, el vivei uiiimfi re- vere, quia niisit Oominus aiigelum suuiii, eteripuit
tilra. Exeinpla iiois desunl hujus rei, quam aslriui me de manu llorouis, ci deonini exspeclaiioiic pk'his.
cgo Psaiinisl», vel ego Chrislus in passione inea Judx-orum (Aci. \ii, H). > Picbs Judaeonin! perlidoruin
eom puuperibus, imo ei cuiii iniquis repulatus, el pote.stiiiiclligi muUiiuriodimonumClirisiiiruDei Fi-
:ii paiiperlate nioa oraiis txauditiis a Palre, qui liu'n cunliier.liuin sicul in Evangelio halêinus, quia
senipcr paratiis osl paujK-res aJ sc ctamaiiics exau- dseinonia imperio ipsius increpata ei exiie cumpuisa
dire, qiiod eiiiiide ciarei, ci>nlilebanlur euni esse Filiuin Dti ; » scd ipse in-
Vcits. 54. Quoiiiam exavdivil pauperes Dominui, crepans non sinebat ea loqui, quia sciebanl ipsum
ft vinclos siu)s uon debpexil. Exaudivil patres no- esse Chrisluni {Luc. iv, 41). i Judaeuriiiii isiorum,
siros (ilioi Isruel iu tcrra yfigypti paitperes ad se daeiGOnum scilirei grandis ost esspetialin super
claniantes, et vinctos in potcstate Pharaonis, iiios quolibct viro liJeli et juslo, promitlente iilis ipso-
noH deivejiil. Vinctas, inquan», sub alieno doniinio, rum principe diaboio, quod pust Pascha, id est post
scd lameii suos per lideni scrvos. Sara sunt \incli, bujus viia; raorialis trar..siium, producat iilis cum
sed iioii siii, d:tii'On.'!S scilicei, qui rudentibiis ii»- aflligendum cl iriideniluni. Conir.'» quos oral in
fenii detriicti a coclesii serenitjte iii caligiutso aere psalmo aiio justns ex (ide vivens iiij dicejido : « Ad
deiineniur vincii usqiie ad uitimnm judiciu.ni, quo le, Domine, levavi aniinam ineuui : D.jus inciis ii»
detriideiidi suiit iij inferioris inferni carcercai,ui)iJe te coaCdo, nou erubescam, nequr; iiriueani iiie iiu-
illos non libcrabil boiiuiius, quia non hunl vinai mici nici {l'sul. kxjv, 1-3), > Virlus igitur orn-
siii ; bicut ii!i fiicryn' q«i, me Clifisto in in.ferinim tionis hujusniodi obiinct a Dco, ut vincioi suui
descendente, ad nie claiuaveruiii ; .\dviinis'.i, Deiide- g non detpiciat, sed eos libcralos de manu Herodis ct
rahHit, qiiem i.T.fpe£tabamu$ in tenebris, ui edueeres de omni eispectatione piebis Judaearum cura beato
iiae nocte viiieulfltps de rlanscrii. Hos nimiran'. eui- Peire aliquoties in prsesonir vita honoriilcei, pev
ctoi siiot Doiiiiiiiis nuii dcspi'Xit, qi>i ut nuoiidsm ampliiis autem etperfectius in jclerna viia beuficet,
Moysen pro liberandis iJliis l.srael de tenebris .^lgy- ila u» gaudium corum sit pLeniim, ei gaudium co-
pti, sic me nunc in tine ssciilorum niisii pro suis rum nemo toiial ab cis. Super his igiiiir graliae Dei
viiictij iilHjrandis nou solurc de leiiebris poeuaruro beiicriciii iarîssiniis
infernaliiim, sed unde ampiius gaudcndum cst, de Vers. 53. Landevt illum cccU el lerra, mare el
duabus catcnis, peccatoiun) scilicet aique poena- omnia rspnlia i» ds. Laudent tiium cceti enarranies
nim, qunrum insigaum Petrus quoque uaus de vii;- gioriam Dei, priroo angeli, deiiide apostoli sancii-
nis meis erat vinctus caienis duahus (Acl. xtt, 3,
• que mariyres aique confessores, ct osnnejj peifecli
ot 8j, t ii) rarcere hoslis Herodis impii. Scd quo- secuudum aititudincni ioeli a terfa subUniali; Lcii-
iiiam oraiio fiebat ab Ecclesia ad Deuin pro eo.ejcu- dî iiium teria, id esi Ecciesia Judaeorura fidchum,
divii pauperes Dominus, et vinclum svum non despe- ei intire, id est Ectlesia de geriiibus, qux ubique
xil vinctum suum, q;ii propicr ipsuni eral vin-
; tcrraruro ambit Judi*ain sicul mara lerraiii, Aslra,
ctus;Vinctuin suum, qui babuit spem in ipsum, D solum, mare jucundeutur, et omnegenu coclestiuiti,
quwd iii vinculis non dercliuqueret illum, donec terresirium et inferuorum fleciaiur in nomiiieJe.su.
afferret illi sceptrura legiii ei potentiam adversus Eisultet ccclum iaudibiis, resuUet tcrra gaudiis,
eos, qui eura depriinebunt. Exsuliel jam angelica luiba cosloruni, exsuileiit di-
Ainplius aiitem, quia Herodes iiitcrprctatur pW- vina mysteria, ci pro suirnni Hegis victoria tuba
/iffa.ij quo nominp aple sigiiiiicatur diBbolns, quo ir.sonei salutaris. Gaiidtat lellus taniis irradiata
tiiachiiiaiitc factum esl ut huirianum gcr.us, prinium fulgoribus : et aBleriii Regis splendore illustrata
stola innoc«nlix nudaium, riccesse habuerit vestiri Sotios orbis se senlial ami(.isse catiginem. La;telur
tunicis pelliceis, quibus iiotstur fragiliias humana et mater Ecclesia tanli luniiiiis adornata fulgoribus,
morialitatis, quia luiiicae pcllicea?. non nisi de mor- dum pauperet exandit Dominus ct vitictos suos uon
,
luonim pcllibus animalium liuut. Rerte in Peiro deipicdi, iii lerra, et in mari salvsns animalia sua
sub Uerodis poteslate captivalo intelligitur Ecclcsia spiritu viue animata, non solnm gressibilia, qui-
Peii-i fide roborala, seu quselibet «idelis porsona bnsaclivi, seu volatilia, quibug conteniplativi, scd
vinculis hnmanee mortalilalis coai-claia. Pro qua niet repiiiia, quihus iiifrrnu et tniperfccli signilicantor
mirura sic in lena suh poteslalc pnncipis mundl quasi hserentes tena liguris laonslniosis abomina-
271 CI^RIIOiU l'RA;POSIi 1 RtlCHKRSPEaG. 272
bites. 1>B qtiibus ojimibuii dicliim est Heiio : > Ma- A VtHs, 57. Seiiieii iervoruiu ejus pvstidebit eam,
fla, liiacla el maiiduca {Acl. x, 15), > ul cliimi lales cum iii serris impei fecti, el iii seiiiine servvrum Dci
iiisuMiii toi|ius iccipiai sancta inattT Ecclcsia Pftii ciiani iutcr iniperrcctos iiiiirniiorcs valcant inteili-
iU\<? loborai.i, ct super pciram qux Cliristus tst, gi, qiiiumiies liaTcdilale possidebiiBl tcirain viven-
fuiiiialu. i.umlfiU eipo ilium iion solum ci£li c! s-iil) liiini passionc Cliiisli, qiiic in hoc psalmo reciiaia
cofclis voialili.T, si;i! cl',.iiii (enu, )iiar<? atquc orHiiiu csl, libciati a teria liioiicntium, si tameii ililigunl
reptilia in eis, Humen ejiis, qiii dicil : « Si dili;;itis nie, niandala
Ys.KS. 3(). (JiioJiia/i! />«u« sulvum {aciet Sion, iil Hiea scrvale {Joaii. xiv, 15). > Atque ne ignores,
est Ecclesiam eti'im de replilibus iii uiiuin con- qu* siiit mandala : « lliec, » inquil, 1 inando vobis,
grcgalis au;îneiilatam. Doiis a;tei'iia!iler juslus el iit diiigalis invicem {Joan. xv, 17). > lla'C mandata
sanctus ieinjHjraliier justificat el sanctilicai leirain, ejiisgravia nun sniil voleiiii, licet gravia videantiir
inare ct orniiia rcptilia in eis, alque boc niodo tiolenti. Gravia non sunl, imo lcvia ct jiicimda dili-
ialittiiii fiuiet Sim saiul« sempiterna. El de ialiiiu* gciiliiius DonMiium civitatis cl bxrcditatis hiijus al-
!i:alleo leiitalionuni ac iriliulaiiuiium [loiilin iri/i/i- qtie civcs cjus. Va ideo rdntUisione psalini iiiijus
cubuntur cirilules Juda\ id esi Eceiesiae Clirisli dc liortor vos ego David propbeia, ut, (juia vos Dcus
tribu Juda nati, el in quein crcdere ad jusliti.ini, prior dilcxil ea cbarilale, qua majoiein nemo ha-
quciniiue eoiiliieri ad salulem Jebent onmes fiii- Lel ; vos quoque dUigalis iiomen ejus, el cives civi»
taicf Judie. Uns civilas jiiiias uiiiversa esl tccic- taiis ojiis, juia qnoque ac ieges. ct disciplinam ci-
sia, lie ijua dicil spuiiâ : « Surysm el ciruilio civitalis cjuspio \cstio poss» defendalis, el utii de-
>itiilem, qiiaeram q»itm diligit aiiiroa nica {Cunl. esl posse, non dcsit vclli;, quia Diultuni Telle esl
lii, 'ij. » luiii . « Jn\cneruiit inc vigiies qui msto- dii:gero. Unde pax esl homiiiibiis bon« voluiiiatis
«Itiiiil civitatcm (Cuni. iii, "1;, » SeJ hax una cii'i- lioc est, ver« dilectionis, qii« bipartiia est in jmo-
tas iiiuiios liabei vitus angiistos el plaieas laias lem Doiiiiiii civilalis i^lernn!, aique cives cjus. N'-
|ilu:iinas ;
quia pei aogusir., ei laia îadioitcs qneeiiiin .iiii civesejiis eriiiit, iiisi qui noioon Di>-
mulia» lialict persMia.s diversis oriiinibus ac prolVs- liiini et decoicm doinns ejus <l>li{:i!iit. Et idco Uir
sionibiis dislinctas. Et idco inhrdiitaimnt ibi noii sit linis psaimi in iiumiiie Domini, quo<l(;iii riiliguut
quasi liospites el ailveniU pengrinaiid'*, sed qu^'^! n'tmen eJHt, iiatitatmn: in en civilalc, quam ipse,
civcs saiictoiuni et domeslici Dei 1 onbtaiisii- nS- qtil naius est iii ea, fuiidavit Alussimiis. Qui nalus
iieiido, iioii solum giandes, veruni eliam ci parvuli el passus est im ea parvulus, ipse fuiidavit eani
repiiiibus asbimiliii. Kt lnereditaie ucqiiircni eam q AlliBsimus, fundatinenta e]us in nionliius sanclis et
Sion, vci qiiaiulo ad ea-lestem Jenisalem peivc- altis poucsis, ipsc nioiis moiitiuin tacliis iii verlirem
uieiit, eam lixreditule acqiiireiil, adoplati vidclicet nioiitiiim, ipse l'u:id:iiiiciiiuin fundaniciitorum por-
1 servis iii liliys, ul siiit liaîcdcs qnideui l>ei, co- •aii» icdllicium toium.
hseredes auleni (_diristi. UndeApostolus : 1 Si aitlein Glortu Valri Deo , cui loquiturFiliiis Deiis, ilonno
Clirisli, ergo Abralix' scnien eslis seenndum pro- diceiis in lioc psalmo : Sitvuin me fac, Deui, etc.
missirmem lixreJcs {Gal. 111, 29). » Ueiti : « Si Gloriu Fitio Deo Jc sn Cliiisto sic «ranti pro se »«:
autem lllii, et li*redes {lioin. viii, 17), > vulclicel inciiil.Mis a tO!iipp-.laie lilterandis et salvaiidis, Glo-
superuic civitatis, dequa liic dicilur : Et liivicdilatc rii, Deo Sfiniui saiicio, qui est iila dileclio et salus, <
sivo, ut quidam codices liabent, liivrcdiialem acqui- qii:! Deus saUam faciet Sion, qua eliam qui diliguiil
reiit eiiiii. nwiiieii ejus, liabitubil iii ca. Sicul erul ci ^loiia m
Non SJilitm auicm filii, ijui SBiii perlVcli, setl yrincipio piuvlcslinaiili {;loriysa, qua" dicta sunt de
etiam servi licct imperrecii, dc ijualibus dicitur :

le, civiias Dei : sic in prxdcslii.ationis adiinple-
( Impcrfectum meum vidcrunl ociili tui , el in libio tionc sitii gloria njmr el setnper et iii iwtula tar^
luo oiinic» scribeiitiir (P«n/. cxxxviii, 161, > iKissi- eulorvm. \men.
dcbunl eaiii, quodque iuaîs miruni cst, etiaiii
rS.\LMUS LXIX.
lieui \n adjutoriuin nieum inleude. Psalpias istc n X, 4). » Siniililcr David Cliristus, ad quem verka
sicut et prascedeiis in persoiia Chnsli deraniatur liujus psalmi diiiguniur laiiqtiam 1:1 ,if iiem, laiiqnain
ad Instruclioiieiii cojusquft fidclis, ut et ipse oret et iii iinalem causam, quisijue Iiic nrans inlclligilur
laborct in spe, quoties ab iiiitiiicis qiiicrentibus ani- taiiquani capiit pro inembris suis, rex David pro
laaui suam divcrsis tcntatioiiibus fatigalur. Titulus £e ac militibus suis, boniis pasiur pro ovibus siiis
autcm ejus est :

pariiin salvatis parlim salvandis. Uiidc additur :
VBr.s. L 1n Ki.iLs» pSiLMis David 1N bf.ycmor»- Jutwiiemoru/ioHi; eo qiuidsatvitm eum fecit Dominus,
TlO.fX 66 OUOb S,aVL'» EIM FECIT DoMi."<t'S. id cst in c^nsiJeralionc liabita ca di re quod tnt-
« Finis Christus ad jnslitiam onini credeiiti {Rom. vum eum (ecii Domirus. Remcmoialio '1*0 duobus
: :
273 COMMICNTAniUM 1\ PSALMOS. -PARS Vll. PS.VL. LXIX. 274

modis (It. Auteniin mcinores jjccLOioriim noîiDrum A nie diicenlerii alifpiolies iii lege peccaii el niorlis.
iiuliciiiin fiitiiruiii formidaiims, qiialitcr accipilnr iii iicqu'; contra violciitias aiil frauikileiilias nialigno-
p&alnio tricesinio septiino, qiii canitur iii iviiieRio- rijin angeloruin et tiominiim. Tu orgo, qui Diviiiila-
rntionc Sabhali ; aul dum proniissa bona rplinennis lis 111:« sptendore hiccs in lenebris quoqiie, licct
iii iiipiiioria, securitaiem coiicipiinus (ie saluie no- ipsa: tenehra» iion compreheniiaui te, quia tu vide»
fctra in fiiiem consuniinanila ;
qualiter liic accipilur, ciiam non vidciiies (c, niinc in temporc certamiuis
qiiod ostiiiiiitur e\ co qcod subdiiur : eo quod 1« adjiitoriam meum tnlciide in boiia voluRlate tiia,
$a l vu 111 eum ftcit Domimis. Congruum quippe fuit, proul scis ei vis, niiseieiiilo mei periclitantis in
cum in superiore psalmo Chiislus caput noslrum ccilamine diuluino, iii quo si iiiniium tardaliis ad-
passioneni suam iiarraveritei de spe quoquc resiir- juvare, non po^siiin durare aut siare. Dico ilaqne,
recti«nis addiderit, vocibtis et cl;inioriliiis propri% 0, Domine, ad adJHVandum me (eitina. Dominc, do-
su:e personx alquc iii virtute sui sangainis cldnian- Kiinator ea>lorum el lerra;, cujus dominatioiiis po-
tis dc tcrra, id eslde sancta Ecclesia qua; aperult tciiti<e nil il potest resislere, tu ad tidjuviiiidum me
os suiiin iii confessioiic lidei, ci suscepit ipsuni dc festina. Tu Paler festiiiiis veiiias in auxilium inilii
niaiiibus parricidaiibtis Judaeorun) : nunc iteiii iii Cliiisto Filio tuo iii mciiibris ineis ialioranti et aflli-
tioc subsequente psatmo vocilius et clamoiibus clfl, secuiidum quod Saiilo dixi : « Quid me persa-
meniljronim passioiies eorujn edi<erel, siinulquc qiicris (Acl. ix, t}, > cum nihil persociitioiiis in
de s^ê rcsurreclionis cl iibcralionis eiirumannccte- nieinetipso paterer, sed in membris nicis. Qiiandiii
ret, veibi gralia, cum in fine psalini dicitur : Ailja- eniin niuis ex minimis meis alTtigitur, cgo licei jaiii
lor meus, et tiberotor meits e.sto, Domiiic, ne moreris. impassibilis compatior ipsis niinimis nieis. Ide»
Kst ergo vox tribulalonjni , ciiin Christo inler pas- non dico : In ndjutorium tneoriim, sed iii adjnlo-
siones et teiitationes corlaniiiiii) et periclitantinm, rium meum intcnde. Neque dico : ad adjuvandum
scd de siifl capiie praesunieniiiim tam marivrum mcos, sed, mc festina.
qnnm «KteTOrum justoruni qni, cs cliaritate veiila • Aliier: Ego !>avid, id esl poenitens qiiivis ut Da-
lis quse noii gaudel super iiiiqiiilate, ainiguiiiiir et vid, Saiilis, lioc est poccali rcgnantis vel regnaro
contristantur, quandn ipsa verilas ct jiistilia oppri- .ippetonlis in corporc meo mortali non valeiis ty-
niitur a niendacilms et iniquis. Talis eral ainiciio ranniili resistere, confiigio ad te Oeus iia dicens:
Loi justiuae aniatnris inter Sodoinit.is, qui, ul d'us, if« Hdjutorium meum inlende; Domine, ad ad-
Pelrus aposloliis ait, < operibus iniquis aniigehant juvandum me festina. Prrepnsitus moriis diaboiiis
snimam justi (// Petr. ii, 8).i De horitin siiiiilibus q ciim suis satellibus inieiidit me perderc; sed tu in-
aitpropheta : < Ei peccatum suum sicut Soduma lende adjuvare. fniende, Deus, pro tut! Divinilaiis
pneilicaverunt {Isa. iii, 9). » Neque cniin tales eru- bonitate : Fcalina, Domiiie, pro lil* dDminalinnis
lescunl cum in fronie, ubi signum Christi fuil im- invicla poleslate, ad adjuvundum me, ne p'.'ccali
pressum, portaiit characterem beslia;, id est Anti - aeuleo tanquam lancea Saulis pcrfodiar, m^vc in
cliristi. Propteica opiatar istis, ut coniertantnr et nianus ejiis vel satcllituin ipsius aliquando ii:ci-
erubcicaiit , iim quandiu iion erutescunl, i[»si niali daiii.
il ifi maJitia siia iuverecundi bonos afltiguiitet pei- Vf.rs. 3. (.onfundantur poiius < qui me pcrsc-
seqiiuiitur. Hanc perseculionem conlra justos evci- quiinlur, et non confundar ego : pavcant illi, ct
iat diabolus multiformis proditor, qui est cl Ico in n<)ii paveam cgo {Jerem. xvii, 18). i Conjuuduntur
impelo el dr-tco iii iiisidii>i. 1 ruiiefcoiiilo se cffipisse turriin siiperbiie, dum iion
I:t prima igitur partc psalmi oralur cl eonlra poterunt eam consummare. Confundantur lingui»
violeiilias lconi^, uli dicitur : Coufmitianlur et eru- siiis divisis, ut desistant ab sedilicaiioitc lurris
bcicanl.quivolunt mihi ma/«, ef contia insidiasdra- crectae ce.ntra te Dominum et Leuni intendentem, et
conis lilaiide sihilantis, ubi dicitur : ^rerlafKur fetiinantem in adjuioiium paiiperum, quorum uniig
$tiitim eriibescciiles, qui dicunl ii:ilii : Euqe, euqe. D eô suni, sicut iii fine p.satnii hujiis dictorits sum
Secuiida veio parte inonentiir honi exsultare ac Ego vero egcnus ei juiupcr sum : Deus, adjiim me.
Iieiari, qHOS Deus et in certamiim adjuvat pugnan- Confundanlur de sua pcrversitate conturbati, ct a
tes, et tandem a cerlamine lihcniios coronai viclo- snis conalibiis jnipediti, et retereanlur tm eiites, ne
res. In quo ctiain pattt iiiieiilio psaiicniis iiii pro Ixsa justilia scquatur poena. Pa-na; hiijus limore
Exsultent et Itvicntur iti /c omnes, qui iiucErunl te. af ciisando pefeata siia (iant confnsiliiles, qui prius
Cbmal ergo ipse Clirislus pro suis cl in suis tri- ea defendeiido, vel se in eisjactando cranlin oculis
biiLalus. Ciamat eliam inter leiitationcs ct irihiila- stiis gluriosi. Cunfimdantur et revereantur de suis
tiones ccrtator s;cpe dictiis, qui per totiini islum malis conalibus fnislratis haltendo verecundiain,
qiiinqiiageiiarium piignatcoiitia le^'eiti imnibroriim. <'l lionis fcr sua niala sliidia exercitatis el corona-
Vers. i. Deuf, inquit, in ailjutoiium tneum iniis c.vbibciido reverentiam. Sicul Iratres Josepli le-
tende. Deus, qtii oiiinia vides ct seis. Iii in adjuto- giiniur induti conftisione siiniil el reverenlia : coii-
rium meitin intendc sciciis et videns quia iiiliil pos- riisione quautum ad sua inaia sludia frustraia;
suiii cx hiiiiiana virliile, iieiiue conlia legein nieui- revefcniia vern, quantum ad ea, qwe inde provc-
lioriim ropu^nanlcm lcgi meniis niCi£, ct caplivum neraiit tjuna Oeo verScnlc in bonnm. qiiod illi cogi-
:
275 GERHOHl PUJ-.POSm HFECHERSPr.RG. 27«

laveruni in maluin Siiui accusanle coiiscientia
ilii
A Paifem suutn, (tiiam iiiirare in gSoiiam Pairis soi,
confnsi ilijLerum : Mcrilo hsc palimur, qiiia pec- itequft aliud lioinim .issuuiplo in Deiiin, l.oc cii ut
(•avirnus iu frairem nosirum (Ge«, xin, 21), » ei sil I>eu8, «scenderc ad Deuin suuin, riuani glori-
ip^îui fratiis pnlentiam reverili proiii cedideriint in (icari ca gloria, quain Dfus habuii xternaliter lu
terram.e»:lu)>eiiilo jlii leverentiani sic
; iiirtuaiUur divinitaie siia. Qui iiiet noiiduni credunt, aitrtun-
confusione et reverentia omnes inimici mei Cbrisii, lur retror.wm cum Maria el discant, qiiod adhuc
vc! niei ciijus.iue pauporis et ogeiii, CovfundantuT, iiesciuiit de lloniinics asiensioni.^ ginria. .ivrlan-
et levereuiilur, qui qnaûf.xt aniniam raeam lolicie lur eliam reirortafm, sicul iili cccidernnl relronum,
per niortem in trmpore persecqtionis aperte s;e- qui comprehcnderunl nic occidcndum, illi, quibus
vienii.s.
conlra mc meosqiie ubi deest noccndi fscul»as,
VfBS. 4. AoerianiuT eiiam reSTorsam, et enibe- inest Isnien obslinats maliiis voluntas, qu,t volunt
icanl, qui voluiil mihi malu \n leiiipore pacis qiiando :)ii/ii wiaia. Arerlauiur h; lales reiroisvin pcr hunii-
iion aiident manifesie osicndere mala, qiijc coiitra liationem, quia nunquam volunt cailere in facies
me lubeni in volumate. AverlatHvir reiromum, ui suas.per volunlariam humilitatem. .'iF«r<antur tta-
qtusuo arbitratu viventes non dignantiirsrqiii vesti-
^ quo primo cadcnlcs rrJrorsum per coactitiam gal
gia sanctorum, sed quasi pisEceduiit eos. quorum teni huniiliationem, ut sic humiiiaii discanl uaii
ilocumeiila conlciniiunt, J^m ulterius noii prace- blasphemarc, non infiari, non e,'.lolli , sed spoiite
daiil, sed scquanlur, ncc suo vivaiit coiisilio, srd assucscant hiimiliari siib poienti manu Dei, ut me-
sanclorum. ^DeitfliitKr ie.'ro)««m, sicut illa beata, rcantur in tempcre visitationis exaltari.
quse confiisa et crubcsrtiiS ric peccatis sujs accessit Nota diversa iempora in Ecclcsia. Primo enim
retro, et lacryniis laut pcdes iilius, a qiio ipsa la- fuil iinpetus perseqacniiiins tyrannorura, unde su-
vanda fiiit {Muifh. is, 20). Vel sicut ilia li<emorroiua, pra ait : Qui nuwrunt aTiimam meam. Nunc vero
«aeppoeCo-oquieposlquam in nicuicos falsos frustra ccssante aperlu (terseciilioue remansit rnalevoUntia
erogayerai omneni subsiantiam suam, posica retro cogitaalium. Unde hic itit : Qui voIhhI, sive qui
accessit .".d medicuro veium, icligitque fimbriam cogitant miVii mula. Jiein : Notandum, quod diio
vestinsenli ejus (i5/fl<//i. xiv, 36). Vel Cciiwr/anlnr Bunt genera persecutorum, seilicet vituperantium
retrornKjn, prout dicUtrn esl Petro : Sequere me et adulaniium,et plus persequitur lingua adulainris
Vel sicut universaliter dictuni esi : « Qiii vuli vcnirc quam gladius persccutoris. l<irumque eniui, i<l i?st
posi me, abnegct scnictipsiim: el tollat crucejn vilupersiio et laiis ignis est, quia ut igiie .iurum,
&uam et sequaiiir ine {ibiU., .wi, H), , Q sic vituperio ct laude auditor probatnr. Kst ergo
Aliter. Co'it'<:r<<in(ur iciroijara, ut Mari^ in horio beatus, qui ne hiijus ignis fornaccm itttre!, exaudi-
conversa est retrorsum, et vidit Jes<im stantem, tiir orans, ne iulrei sive inducatur in tentalionem,
quem pulaTcrat non vivum iilare, sed inoiliium ja- u.^qiie adeo liberntus a malo isto, nt nc teiiteiur in
<ere, Aiier(mi/ur reironiim cogitando dics auliquos talihus permanendo, scilicet iiiiraobilis inter vitu-
et aiinos xiernos, in quibus crat Jesus priusquam pe.fantes el laudantes, non abiens in consilio pee-
veiiiret in mnnduni, et sciani, quia illuc asceodit caiorum seu terreQiium scu blandientium. Hic lalis
corpore, uhi crat prius : Diviniiate. Alioquin dicelur quasi extra fornacem non sentit Babilonici regis
cis : Nalitc nie tangere, fiofnlnm enim ascendi aii ignem nrentcm: Sed esto, nt intrci sive inducalur
l'alrem meuiu, quantum ad pusillam fidom vesiraiii, in hunc ignem, sentiendo videlicel lingude nreiilis
qua inc pcr noctes quxriiis in lectulo sepulcri, incendium, dum laude seu viiuperio ientatur; ca-
qui nunc ingressus palatium regni mei non ita clau- veat iamen ;il;eiulro sic flecli aul frangi, ut a ve-
dor angusiia unius loci, ut non possim piiriter esse ril;iiis et jnstitix rectitudine dccliiiel, iiiio cum tri-
in coelo et in lcrra rtiam curporali prsescntia, prout bus pueiis in niedio furnacis Dciim laudando et
«.^poscit salus coruni pro qiiihue humanicas mea oraiidu ipsius invocet au.vilium, ct ipse faciet ei
iii divinilatis me% personam cunccptti virginali est D medium fornacisqu^siventuin roiis Oantem. Tactus
.issumpla, quswiuc nunc pcr gloîam resurrei tionis lioc igne rex llerodes, cum populus ei acclamarei
in ejiisdem diviniiaiis gioiiain cst assumpia. Hino Inudes miKlcrjUs , noii dedii lionoiem Deo , se
est illa gioria ctiam corpoii meo, ut assumptum potius, (jiinm Deum laudari dclectahiie liahens. Liido
iii codum nec descrens coKlcslia impleal altaria ier- perciissus ab angelo compiitruil, et scaiens ver-
resti"';i in toia Ecclesia pcr .jrbcm terise dilalaia. Qui mibus exspiâvil. Periculosus ergu est ignis lingux
ergo iia me qumrunt ii: sepulcro iiniiis loci, ul non vituperaiit S more illoruin , nut qucerunl animam
possim imo eoiiemque tempoieplarihus isilocisetiam mtam, qiii r.oUnt, ct cogjtaiit miAt mala.
corporalilcr pr;esentari, avenunlur retrortuin, et dis- Sed longe periculosior cst ignis iingu:e adulanli$
cant, me docente, quia nondum iliis ascendi ad Pii- mcic illorum, qui dicunl milii : Euge, eufje. llndo
Irem nieum.Vadant ciiam ad fratres ineos et discani contra ilios orans ,

qui qu(eruut niiimam meam,
.nb eis, qiiid sit : < Ascendo ad Paiiera meiiin et Pa- sive qui viiiitni ei cugitaiit milii mala dixi quidem;
tremvestrum, Deum ineuin, et Deuin vestrura (Vo/) Confuudauiw et rex:ereanlur, avertaulur rcirortum,
XX, il). t Nenipc non aliiid cst hcmini assumpto in sed uon iiilerposui statim quouiam inier vilupe •
Dci Filiuin id est ut sil Dci Filius. asc«ndere ad rantcs ali<}iir>ties exerceiur paticntia , repiiniiiur
277 r.OMMENTAJllUM iN PSALMOS PARS Vil. - PSAL. LSIX. 278
îii«;rl)ia. dotcrgilur culpa. Sensii hoo rex Davii!, A iti (iiem inagis ac tnagis iHnroinanitir, nos inagnifr
quoniaiu Htiquaiido inaiedicMini es( ilii a servu iiu- camur in ipso et ipsc iii nobis. Hoc dcsiderantc?
quam. Al iile nee ciiimil.iiam injuriain seusii, quia oiamus, ul sea\pf:r macni/irelKr Itomiiitn multipli-
Vra'scnsit graliam.UutJi; et vetuit proliibcri iiialedi- cando cl magniric ando scrvos tales, quoruni dcecat
vutii convitianteni quêstura xstimaiis nialedicla : eum Yocari Doniinum et amiciim, quibiis ct dicai:
« Quid mibi > ait, n et vobis litii Sarviae? » Et addi- « J:>in noii ilicam vos scrvos, sed amici^s (loun.
dit : ! Doriiinus niisil \\Uim ad tiiMediceiiduiii Da- XV, i.5). > Ainici enini dici wicienlur, >i!.n qui ti-
vid (// P.eg. XVI, 10). » vere bominem sectmdum mcnt scrviliier, sed qui iHHiiunt salulare luum liliali
cor Dt:i, (jui non stalirn «t aadivit maledicuni, pss- diieclione. Annon dilisîadus est, qui prinr dilesit
sns est impoui eidem siloriliiiin, sed se ulcisceiiti nos? qui pcccatorom vocat, coiifitcntem justificat,
jmlius (juani exprobrtinii sucoeivsendum pul«vit. juste vivctitcm rcgii, perse\erantcm glori(ical?Qu08
Proisus seotiiidum cor Dei, qui lic cord ^ Oci fcre- enim vocal, illos ct justiiicat, et quosjiislifieat, iltoii
bal se.nlentiant. Saeviebat liiigua inaledica, et llle el niagniticata vftiisaiicJiando ct virtutibus ditando.
i!il<i<d.-lia!, quid in occwlto agerci !)eus. Vox raa'e- Vf.as. t». Ego vero ecjenas et pauper .tum pra;oni-
iiiceniis in auribus, ct aiiiniiis iMcliiiabat se ad be- nibus quos tognoscu egenos et paupcres. Nan ets»
nodiciioiiem. Nunqiiiil iii oie bl.\ipliemi L*cus? Ab- cst in genere iiuniaao aiiquis me pûperior bunp
sil ! sed lilo usus esi «d humilianduni David. Nec ego nescio, sicut meam pauperlatem scio « cgo vlr
latuit ProphKtam, quippe cui iticerta et occiitla sa- videiis pauperlateni meam (Thren. iii, i). i Veiba
pientiaesuae inariifesiaverat Deus. ideo rn alio psal- boec Jcreniiae bmentantis, et suam pauperiaiem con
1110 dicit : i Boniim niiiii, quod huniiliasii me, ut liienlis mibi qiioqiie Qvvitl pcKnilenti convcniiint,
discani justificatioties taas {Piol. cxviii, 71». » lit qiioniain et ego vir vidcns paiipertalem meam con-
bic orans , ut litijusccinodi malcdici avcrlanlur, fiteor, quia egeiius 't nauper sum. Tesic conscienlia
non addiditsi.ifii/i cnpiens per tales bumiliari prius- mea tanla est egestas x\\\3 niiiltis cge», lantaqiic
quam ai'fr(«R;iir relrjrsum , eo qiiod liiimiiiatio paupertas qua, quibus egeo, non itabco, ttt om-
vis est ad liumilitateni in cordc lidclis, quidicit: niom pauperum, quus iii hoc inundo cogiioscu, nii^
Bonum milii Doniiiic, quod humiliasti me, ut invcni.itn paupcriorem proprSo videlicel jndicio,
discain jitstilicationes inas. » Vides qiiia bnmililas quo intcr paupcres invit^tos iid ciEnam Dei vix et
jiislificat nos? Humitiias dixi, iioii ImmiUauo. Qiianti cum tremore audco mibi novissimurn locum vitnli-
bumiliaiitur, qui hrimiles non siinl! Alii cum ran- care, quia plus omnibu!» invilatis egeiius ci pnuper
«ore humiliantur, indiynanler feiendo, ciim vitu- C siim. Nan) dc liis, qui foris sunt, iion cst meum ju-
perantur, sive aiiis modis tribulantur. Alii patien- dicare quod sint pauperes, cum cj ablindantia di-
ler , a!ii libenter ba;c fcrunl. Prinii rei suiit, ae- vitiantm suanim scu villam scu quinqiie juga bouin
cundi iniioxii, uliiini j(i.cli. Quanquam et itinocen- eiiaendo seu certe u.?.orem duccndo exciisent vcnire
lia portio justitiae est, sed consnmmalio apud bumi- ad cocnam, soiiscjents ac foupetibus pnralam, quo-
leni. Qui aulem dicere potcst : ( Bonum mibi, qnia rum iinus ego sum, qui, licet noverim quod sum in-
liuniiliasti me, » is vere liuniilis esl. Non potest viintns cum cseteris pauperibu.", tamen neacio an
dlcere, qui invilus potlat, minus qui murmurat. sim elecius, quique legi Dei licet mente consentiens,
Neulri horum protnittimus gratlam, qiiod Iiumilia- Inmeii non per omnia perfecie obedio, qitoniam vi-
(ur, etsi sane loiige hi duo a se diHerant, ct alter deo aliam lcgcm in membris mcis rpptign:intem legi
quidem in paticntia sua possldcat animam suam, mcnlls mcse ct c.iptivantem mc in lege peecati cl
alicr ii) suo nturmure percal. Sed eiiim elsi umis moriis. Proin itifelix ego homo iii corpoie morlis
iram, neuter taiTien graliam promerctur, qtioniam hujiis egeiiiis ei paupcr, cgen.s adjulore forlissimo,
non bumilialis, sed bumilibus dat Deus gratiam. sapicntissinio el benignissimo coiitra ininiicos ^
Vcra igitur ct sincera hiimilitate in ine servo tuo, qni quaefuni auiinam meain, qui voluiit cl cogitani
Deus aicus, coniirmata. " niihi niata, qni dicunt mihi : Eiige, cuge.
Vers. 5. Exitillent et Ixtentur in te omnei qui Dico assldue ; Deus, adjuva me, adjutor meus et
qucsrunt le. Videutes iu me opcra bona glurilicent liberalor meus es tu : Domine, iif moreris. Slcut in
non me, sed te, qui quwrunt le qua^siti prius a te. principio, sic et in (ine psalnii de adjutorio Dei agi-
Tii cnim prior eos quaesisti, et nt poitares oveni tur, »t si* quasi circulus in iiiipsuin reditcnis bujus
perdilam, dcsceiidisti. Igitur adversariis confusis psaltni scnsus aurcus, quo vtliii armilla pcrfoiauir
et aversis exsultent el Iwlenlur in tc, in quo fai.ii maxilla Leviathan, cujus membra sunl ilii qui
suiit lux, qui fuerunt aliquando tenebra:, qui dili- qiiu;riint aniriiam mcam el cogitant mibi mala,
gunl snluture tuum, Pilium Itumi, qtio et in quo (jiii dicunt niibi : Euge, euge, ut me devoreiit,
bolo salus est. Hunc ergo diligentes dicant senipcr: .sibique incorporenl. quod ct facercul nisi adju-
ilugnificetur Dominiis. Quisquis iliorum dicyt ex iorio divino inveuireni exilum de oie ipsorum. Sic
tolo corde: i Magniiicat anima inca Doininum {Lue. circuliis adjuiurii divi/ii nositus iii naribus regis As-
i, 46), » non quod ipse laudibus crcscat in sc. qui sur, infatiiabii astutias consiliorum ejiis, ui tcnea^
est absijue omni defeciu et profectu Sol justiiiae. tiir latuus ct rcdiieatur pcr viam qiia vcnit, quo-
8cd diiiii iios taudando illuiii prolicinms, el de die iiiam ad iioccndum nic David veiiit pir invidiaiii,
;
279 GERIIGHI PR.tPOSiTl IIEICHERSPERG. 280

sei.t refiiitclur aJ inajorem invidiaiii, cuni vidfiit A rcti» aspiciam, vel coiJe rsvertar in .Egyptuiii ; si-
oiniiia sna niacliiiiaiiienia niilii aH iiialuii) inteulala milib illis, qiil faliftali iiiniio t;Edio rccoiilabanliir
per aujutdrium (Jiviiuim jngiti-r invocaliiin, prove- ollarum el eamiuni .tj/v-pliacaruni, pelicrunique
iiisse miiii l)ona sic magna, sic cvidcniia nl, eis cia- ildicias in îa, quas palipnii-r ct lon-jaiiiiniter ex-
rcsccntiUis Dcuniqiic in ailjutoriiiii) nieum inten- spectare dcbueranl sibi proinissas el reservatas in
(Jisse, atqtic ad ailjnvandum nie fcstinasse deiiion- paliia. Exauditi suiit tamcii, scd itialo sno, quo-
strantilms confundamvr,ei iivertantur relrorsiim.qvi iiiani cum adhuo csc.u in o;c ipsoinm essi'nt, ira
voliini ivilii tnata, ct avertaninr ^tnliiii qni (iicunl Dci ascciidit snper eos, et oceiiiit pingues conim.
miJii : Euge, euije. Avertantur, inquaiii, erxibeiccntes Mulla qoiiiom ct alia niala cveiier;iii'. illls proplcr
fialim, quia suis adulalionilius dircnles niilii : impatienliain suam, qu<e iioii nportct rememorarj
Euge, euge, voliierunl in ine supcrbi c turrim a;di- in psalnio isto i» reinenioriiiionem salulif praBlilu-
licare, scil iion potueiunt consuni;irire,l)eo in a^liii- !.)Io. 11*0 aulrin comnienioraia siii.t, nt [km pi-
lorium insiam iniendcnti alquc ad aiijuvHiKinm mc lientiam ft coiisoiaiioncfii Sciipturaruni spcm lon>
(fsliiianle. Qiiod ruin iili sentircnt, aveiicbantur ganirnem scnipcr liabeainns coiiicnii iioiiis et do-
statim. Sed nondum staiini linis vei leiitalionuin vei nis viatitis in via, el esspeclanics majora in pati°ia,
liibiilalionum, qii;:nri!n rgo Daviil, ego p<pnitcns ot C ne ila longa vel la-diosa videatr.r inora teinponim,
IiMmilis i;t David, morlali:; adhuc ct vcniinJatUK sub quae Palor posiiii in sua poleslaic, ut taedio fratli
petcalo rcpI.Miis multij iniseriis iiescio uliiiin odio dclicianiiis in via.
ai) aiiiore (Jijjiius sim, confiilens quidem in adjutorio Si^d ad liaec quis idoneus? Noiine eliam spiritu
.Mlissimi, sed SHspcclaiii lialions fragilitatem corpo- prompto caro esi iiiiirma'; liMle, o Dcns meus, e! \n
ris infiriiij ;
quia, licel spiiiltis prunipdis sil, t;iio piinciplo psalnii. ul riii iidhvaiidum we fcilinet. el
lamen esl inlirina, indigens adjulorio forlissinio ct niinc iii line om : Damme, ne moreris. Nisi enim
I oniinuo. IiIpo dico : Dcus, udjuea mc. Lt hene dico dics mali tvjo festino adjulurio bre\ieii|ur, nfiii fiei
quia spcni in aliuui nnn hab<ô piieler in tc, qiii cs s;'.iva oronis caro. Non taiiicii in jusliiicalioiiibus
atljutor meus iii nMtaminc, iit vincam , cl libcrulor n>ei« prosierno preces anle faciem tu»m, sed in nii-
inejis a lerianiinc, ut libcre lilii soli .scrvinm, cui serationibus luis niultis peto, ut festines in adjulu-
ssrvicft esl rcgnare ac lihcntm cssc, quomoilo ci oi;- rium meiitn, nec morerii cxaudilis Kcclesise tuje prc-
tr.^ io, qui tibi non servii, scr vut utiquo fit tot do- cibtis ad te clamantis et diccntis : Deu», in adjutp-
iiiiiifiium quot vitioruin. riiiin nietim inteiide. Uc.m Se moreris proplcr
: le-
Piuin a viiiis taiiquam a crudclissimis doniinis nieiip-iinn, Deiis, inciina aurem tuaiii, et viile tri-
recU' ad lc confii;.;io, Deus mcu.s , quoiii;im adjutor '

bulationcin noslram. llem : « Re\erterc, dilccte mi,
rr.cus et liheraiur meus es tu, Dnmi.te, lanluin ne siiiiilis eslo caprae, bliinuloquc ceivorum super
mnre ris ; \ii esl auge mihi cum desiderio ttii ad- inonles Bethel (Caut, », 17) » salienti et vcluciter
venttis, lui solalii, tni adjutorii, tiiae libcialionis iit rurrenti. C.\sultaut gigas ad currcndam viam tiiam
CYspectalinne mea palicnliam. Si eniiii (|iiod spero. tii iiiljtiloriMn meum, ncc moreris in currendo cl
per palieniiani cxsppclo, ero similis liomliiibus cs- succurrendo niilii panperi ct cgcno ad consolatio-
Kpettanlibu , Domiiium suuin, qu.todo rcvertaliir a n<mi, libi nd glorificationcm.
nupli^s, ut cum venerit et pulsaveiil, confcslim Deo in adjiitoriuii! nieum inlondenli.
C<oriij Patri
aperianlei. Ri aiiteni fueio iiiipatiens, nioram fa- Clvria H!:o,Domino ail a<1juvandum me fcstinanti.
ciciiti' sponsfi , dormiians ant dormieDS polero Cloria Spimui saneio, Doimno a<ljulori ft liberalori
fraudari ca beatiludinc qua bcati sunl scrvi illi nioo, quoniam < Spiritus adjuvai iiiliiuiitatem no-
quos, rMni vonerit, Doiniiius invenerit vigilanies ;
stram {Hom. vni, 2l>), » ait Paulus apo&lnlus. El
aut certe, qiiod aniplius pav.Miduni siinul et eaven- « ubi Spirilus Doinini, ibi liiienas (// C.ui. iii, I7).>
diim est, ex nimio la-dio )no)',TD aspiriani retro, 'it Cloriu tini at Iriiio Deo inlcndenii m\ liliciaiidum a,
ii\or Lot iûjc iib Iioc niul;tt3 cst iii statnam i.alis nialis ct adjuvandum in bonis. Aiucn.
iil luc coiidiat, nc insipidus ei insipirns ffclus
PSALxMLS LXX.
/(! le, Dominc, syeravi. non confundar in mtcrnum. D mea. Item : F..;io nutem setnper spernbo. el nrf/iVinm
Psalini hnjus voces maniffst.T pngnatoris s;cpc dicti suj-.er onincm liiiidcm lunm. Ncinpc in eo, qiiod di-
voces suiit iii ccrlaniiiic posili, spcm rcliiieiitis, cit : Deus mcus, eripe ntc de mnnu pcccatoris, el de
spcm prolilentis. In te. Doiniiic, spcravi. inqiiit, non manu cnnlra lcgem agentis et tHi<;iii ; promptum esl
(nnfundar in (eternum. Ac dcinceps : QKfoiwm tu es diaboliini iiilrlligi, cujus instiiiclu illa diseordia (it,
pationiia mcn, Dorfiiie, Dominc, spef inca ajuvcntaie nl adversM* Ifgein menti» rcpiieiict le* pcccati, quj-
::
281 r.OMMENTARIlJM IN PSALMOS. - PARS VH. — PSAL. LXX. 281
esi iri mpinbrls. Sane lnijusce oraiioiiis pra>cenloi' A 1"'^ piius, (|uo(l aiiinialc i'sl, deiiide qiiotl spiiiule
ac pradotior cst ipse Cluisins legilinie cenaiilium cst. dicil prinii, quia ai.te vitiis captivati, quaiii
capiii el dux oran.s, ul eiipeielur liic de manu con lilii Jonadab, id esl sf!on(<iii<?i, Chrisli scilicct, qui
tru legcm ctfi>nih Jiidaiii populi, el iniqui Rornaiii vobintalu Dto Pairi obtdiens nos, qiii cum nihil
imperii, cadeni jusiilia vcl divinilale, qua poieiis iiisi niali siniu.> *•% nobis, liberjvil de corpore inoi-
esl el eos qoi leiilanlur eriperc. Ueiiii|ue tilulus lis lnijus per yratiain siiam, riijus miseriroiilia su-
ejus talis est : miis quidquid sumus. Hax igilur lanta (iiaiia nobis
VeRS. i. PsALMCS DavID, FlllOiilM JoNXDAB ET in hjc psiilnio fcre siiigulis s\llabis commendatur,
pitior.uM CArTnoiusi. liac iiilciitioiic, ut lolam speni noslrani consliiua-
El est sensiis . Hic psalmus cst Chrisli, quia ips-; iiius iu Domiiio, non in virihus nostris ; noii contu-
et in hoc psalmo loijuitur, el de scipso loquitur. iiiariiini fijioium captivorum iniilatoris sinius, scd
Kst cliam jiiiorum Jonndab, quia dc ipsis hic Oo- obcdipntiiin! /iliorvm Jonadab.
niiiius lcquitur, qui filii prius raplivi lueniiit. Liidu Est eliam consideraiidiim in obi'ilieiiiid filiorum
cl dicitur prioiiim cupfitiorum. Bene autcni Jonadah Jonatliib. qiiia pi';ece.piuni posiiit illis pater eonim,
et s<^'uiiduM iiegoliuni et seciiiiduii! iioniinis inter- • (iioil iion fuit a beo posituni, scilicct, iie biberent
pret.-uioncm liic apponitur. Sccundiim ne.goiiuni vinuni ncque babitareiit in civitalihus, sed futis
ila : qui;i sieut Jouadab sacerdos filiis snis a vino in talieiiiacuiis. rnde imminentc obsiiiione Chal-
alistinere et in tubernaciilis habilare priecrpii, ita dieonmi, duni cogereiitiir m-.ineie in civiiaie, hoc
Domiiins uosier fideles suos a teiuporali jiicunditaie ipsum repi!t.ibaiit sibi pro prima caplivitate, ut
proliibei, et ii! nac vita percgrinos et ad\ciias se re- txiiiile prinii raptivi nominari videaiiliir in litulo
putareatque futUTam inquirere admonet. Seciindum psalmi hiijus, euni dicitur : 1'salmus Darid filiorum
\ero noiiiinis interprelationem sic : Jonuclab Doniirti Jonadab, et prioruni caplirorum Deiiiqiie ipsopuiii
ipontanetis inleroielatur. tjus inlorprclalio apte talis c.iptivitas piior erat e;i captivilate, qiia desiru-
Uumiiio noiiro congrtiit, quippe qiii [>rx otiinibns cia Jerusaleui ductl si'iit in liahyioiiein Jiida:i, quo
sprcialiter, 3C singularilcr Deo Patri usque ad nior- non sunt Jucti isti filii Jonndab, qiiia principibus ct
tem ubedivit Ipse iii hoc pgaliiio orat, ut vldelieet, bellatoribus parliui occisis. partim abduclis in Bu^
sicot jani dictum est, cxemplo (iio filios suos orare bylonem relicti suiil panpeics lerr:e iii Judsa, de
doceat. Ad lilteram islo est Jdiiadab, qui commcn- quoriim nuiiicro cum essenl /.'/ii Jonadab, et ipsi
dalur a Jereniia, qui pra-cepii (iliis •=iiis iitnon bi- rcmanseriiiit in Jiid.iea, soluii videlicet a capiiviiatc
borent viiium, eiiionin domibus sed iii talicrnacuris „ illa, qua priini c.iplivati fueriint, quandoin civiiaic
babiiarent {Jer. xxxv, 6, 7). Qni iiitelligenlcs Do- contra p;ilris prscpptiim et sii;e voluntatis «rlii-
miiium praeccpisse parentibus in bono ohediie, san- tiiuni cn'icti &iiiii habiUtre, iii qiia tamen viiium
clum scrvaverunt pra^cepium propicr quod bcnc- ; siiii oblaUim contra palris .sui mandatum bibere
dixit eis Deus prnpier obedientiam, scilicct cos ob- noliicrunl. Et ob lioc a Deo bonodicti pronuii-
lendeiis ele.>iprobrans popiilo suo iiiobcdienti. Quod ti.')ntiir per Jereniiam propbetam ex illorum com-
Jeremias conimeiidaiis id agebat, cum populo Israel paratione inc>'P|i;uitem jud;e05 ohedire iiolentes prse-
suadens, ut se captivllali pararenl, nec voluntati cepto divino, cum illi obedicrint prsecepio humano,
Dei resistereni. Juda'i enim pro lege Dei rontem- Aiidianl l.cec mansueli, el Isetcntur, qui filiorum
pta destiiiati suni primte et secundx et lertix capti- Jonadab sunl in hoc imitatnres ,
qund obediunt
vationi, u' earrigerentur. Aolcquam prima venirel, suis prselalis qiia^daiii interdicentibus, qoae non in-
prsenuntiata est per Propheiam. Videtur ergo inde terdixit Dcits, ut est bibere vinnin vel cohabitaro
tracius titulus hujus psairoi 1'nde ciim divissei : tuibis civitatuni. Nonnc sancti Paires Basilius,
filiornm Jonadab, subjecit ; Et eorum, qui caplivi Augustinus, Beiiedictus et ccteri, qui icgulas co!-
piimi durti sant. Non utique quia ftlii Jonaciab ca- noliitaiis vita; ordiiiavernnl, hiijusnio.li quaedam
pli\i ducti sunl; sed quia opposili sunt captivandis. p slaliila posiieruiit in ahstinentia servanda in silen-
Opposili siinl, ut intelligeienl se ideo captivaiidos, lio lenendo ct c«ioris regularihug discipliiiis? Qiii
quia Deo non obedierunl, sicul illi fpccrant patri. ergo slatiita lalia ohservaut, ipsi cum filiiiJonadab,
Et captivjti quidcm sunt filii Israd primi, secundi, filii Rechab merontur beuedici, et quia paup<Mc&
tcrtii. Seri de his psalmus niliil soiiat. spiriti! suiit, liiet prima illos ^'ravet caplivilas, qua
Ev hac ergo comparatione fiiorum Jonadab pa- viileut aliain lcgcni in mombris siiis repiignaniein
Iri ohedientium nmnis potius iiioliedier.tia culpala legi mcntis suae et captivantenri cos in logo peti-.-^li
cst, per qiiam iu lege peccati, qux cst in menihris. et moilis, dum carnis oblcclamonfa iiiviii sentiiinl
sumus caplivati, et per inobedieiiiiam Adx, in qiio attamen in sccundam captivitalem non veniunl,
omnes peccaveruiit, priini. Et ideo primi capiivi cum oisdein iioii coosentiunt, qiioniani pr^poipitur
perpiimum hcmiuetn, serundi rcdcmpti per secun- eis noii biliere vinum, in quo esl liixiirla. l\on ila-
dum, quia primtis homo de terra tcircntis, cui si- qiic Toiiienl iii Babyloiicm, sed acclpiciit heiiediclio-
tniles sitmus : secunilus de coslo coelestis, a quo iieni, ul a siciinda capliviiale, qiia; cst tonsciisus
liber.^miir. Vd prinii iii hoc munilo, unde potosl poicati, omiiiiio bint lihcri et a prinia qiifi(|iio cilo
evadi. secundi in inferno, uiiile imn potcst. Vel libeiaiidi, sccimduni quod (juilibcl «oium ditit
283 CERIIOJH PR.«POSIT( REICnLRSfKRC. M4
« Ir.fciix ego homo, qiiis nie liberabil de coriwre A jani noii cjjo, vivit yero mincC(iris[iiS(Cu.'. ii,20).»
morlis liiijiis^Gralia l>ei ppr Jesum Cliribluiii (Rom. Item : < Miiii aulem absil gloriari nisi in cruce Do'-
VII, 2i, 2!i). > Iii liesiderin hiijus liberalioni.i, gralia mini nostri Jes« Christi, per ((uem milii niundus
Dci p(>r ji>siim Clinsium citius aoce)'jranii:e, psaliii cnicitixiis est et ego miindo {C.at. vi, H\. > Absit
quisquc ilinruni diceiis : igitur miiii gloriari in mea justitiii, sed gloriari mflil
tn lc, Domitte, speravi, mn confundar in ivlernum. dctur in tus justitis, Domine, cui et dico .
Primo in persona omriium ^liorumJonadab psallcns Vers. 2. !n jusiitia lua libera me, id cst per Hdnrn
Daviil petit liijcraii exteriiis et laude repleri. Se- qiia credo, quod justificas impium, qiiod repulalur
cundo idem pelil sibi conservari tempore sencctu- ad jusliiiam quae wa esl, a te data, non mea quam
lis, ibi : jVi; prujicias nie in Umpore leneciutis. Terlio si slatuo, justitiiB tvm non sum suhjectus. Ideo
dc isla gratia gralias agil ibi : Deus, quis similis dico : In juslilia t\ta Ubera «is, ul tii jiistificeris in
eritlibi? Dicst nunc Israel, diral, qui redeniplus seriiioiiibus tuis, (it tu juslus iiivcniaris et verax iii
est jam iii spe, redinieiidus adbiic in r e ; dical, iiieo, quod conlilcnii el poeiiitenti vtnumque rllud, iii
quam : Jn le, Domine, iperavi. Ego Jonadab sponta- qiio est luxuria, bibere abnuenii grati»m promiltis
«eas Doviini, Deo Palri sponle assistens pontifex ine piae.sigiiaiain in liliis Jomiriai liberatiseia prima capti-
ipsum in ara crutis offcrcns, qui pro meis, quos '^ îlat«i neiii tabernaculisliabllareconsuelipal«ienlur
deiJisti milii, Pater, me ipsum sanctiHcavi et sacri- nimisdiuluriiainin civiiaieobsiditineroêta secunda.
licavi, ui cl ipsi sancli siiit iii voritatc, in le speravi, nc lum csBieris Judasis ducereiilur in Babyloncm.
quod non confundar in trternum, id est nuiiquani Est quidem opus misericordia;, (|uod ad painilen-
confundar, sicnt confundisnlur, qui aon exaudiuntur tiam vocas peccatorem, sed !/piis esl noii soliu»
iii suis procibus bonis, vel ctiani, qui exaudiuntur iiiisejicoidiie, :mo cUam jusiiii<e tuie, quod liberas
ifl petitionibus inalis. Ego entm pro ineis iii me ac jara paeniicniem, <• de profundis niali primie capii-
per me sanaifKuindis :id multorum CTliaurieDda >itai!s ad le clim3ptcm. Ideo «go jam poeiiitens,
peccaia semei mortuus vitain pctii » le, Paier, liis, jaiu cuin liliis Jonadab vinum, in quo est hixuria
qiios de(li;;ti mibi, et in bac pelilione spiro, imo bibere nolens, jam de lcge peccati me captivantc
scio nie Bon confundcnuum iii a;iernuin, scd cxau- dolciis tt-lcgi tuse conseiitiei:S dico : Injustitla iua
diciidum pro salute ineorum i.iilii cohaireutium in libera nie ab iliius Icgis f aptivilaJe, ut fruat ea li-
aitertium. beriau», qua li.bei alus a peccato, scrvus aulein factii»
Aliict: Ejio David, cgv) poDnitciis, ego veri lilios tibi DuniiiiO legitimo iiunc liabeain rrucium in san-
ionadab, videlicet spoiite sanctiiicari ci in cruce sa- ,, ctilicatione , liiieni vero cispeciem y\tin tcternam.
crilJcali Chrisii spoiiiaiieus iniiiator, licet prima Et quia xgrotus ego exaltare clamoreiii non valco
captivitiilc preiiiar, dum vc!k' milii adjacet, perflcon) ad te AUissimum, tu inclina aurem luum ad me ja-
aulem non invenio, quonium allain lcg«-ni legi nien- ceiitem semivivura rclictam a bitronibus, qui nie
lis mcjs contrariam viribus nieis viiicore non valco; vuincravcruiit «l spoliaveruiiti Inclina sic aurtm,
lamen in te, Domine, tperavi sl spero quod non ion- ul appropians alliges vulnera inea, et iatta me in-
faniar in (eiernum, tisi ad tempus invcniar confu- fuso psritcr oleo ei viiio, gcmiiio scilicet sancti Spi-
Bus in Adam pio peccaio iion baliens fnicium iii ritus dono ; iino iii remissione peccaioruiii, ultero
bls, iii quibus nunc erubcsco, et confundor non ea iii iarîtionc virlutum : sicut apostnli laiiquani ule>)
confusione, qii* aildiicit peccaium, dum stulie quis perunci.i fuerunt in dic resurreclioiiis dlcente ad
crobestit confilcri et emeudare peccutum, sed ca eos Diiir.iiio : < Accipite Spiriluiii sanclum quonini
(«iirusione, quK adducit gloriara, duni is, qui non remisijritis peccata, reinilteniur eis (Joan. », 28,
crubuil eiiibescciida perpelrare, jain dcbisconfusus '23). I El iu die Pentecustes quasi vino potati etiasn
per pijeuittiiiiaii! iioa erufacscit cadein coiiliLcri ct diuibaniur musto pleni propter virtutem sancti Spi-
eilieiidare. Talis taui lUilis e»t confusio /itiorumJo- rilu.s eos inflamnianli< et iaebriantis ad evidentiam
nuUab in priina capiivitate, qua ei e;;o David C(ô D silii data: aique niissie talutis per olenm et vinuin.
uiiiis filiorttm Jonuditb confusiis incrcpaiitc me N.i- id est per geminum saucli Spiritus donum, sicut
Ihan prn[jihe!a sptro, qiioc non ronftindar in aHer- ditluin est. Sic miiltos a-grolos audiens medicalos
iwm. Spero aiili;iii ncii in me, sed in le, Domiue : ci salvatos. ego quoque in te nitdieum vcriini spe-
iiOii iti nica, sed in lua virtuie ac pictaie. Neqiie laiido saiutfiii peto dicens : Inclina aureni luum, et
eiiim «eest Nalliaii prophcta red;irguens p*>ccaia salea nK. Atqiic ut salutein semcl acceptam iioii
fHiorijim Jcn,idab, quaiidiu scrmo Dei adversarius pcrdain iiiter iiostes cnnsiilutus.
cst iii via ne n«s accusct iii pairia, (jiii adversatiir VtRS. 3. Esto mihi in Deum proteclorem ; qula
ju piima capiiviiste ul libcrcl a secunda. Cujiis ego iiicipsuni, sicul cre.*re iioii piKui ut «ssi-in. vcl
mn in via redargiieiitis quniiiafli consentio legi sslvare u< beae essem : sic noii possum dcfciidorc,
qua; boii<t fist, ft ideo niente condoleetor ei, spero ul tulus maneann. Ideo ad lc confugio pi^tens, iil sis
quod «01! cvnjuiidar in ceiernum, scd a confusione mihi in domum refugii, sive in Uicmii mnnilHin,
libcratiis, ei muudo citicilixus gKiriari valeam cuiii ve! sicut Hebraica leritas lialK-t : Ksto nii/ii pelr-t
illn prsF^cipiio fllio Jonadab, qui iii crucc Doniini forlis, robuslum liabiluculum. Tii, qiii fnisli meius
nosiri Jesu l-hnsii "lorians diAit .. • Vivo aut?m Adsc fKîeiiti, eslo jam filiis Jonatiab lociis vcfugii.
285 COMMENTARIUM iN PSALMOS. - PAKS Vll. - PSAL. LXX. 286
aJiiiiem, q;ii rufugil, luliig est, q'iia sic esl in allo, A o^ ipso spci gaiidio maiiis erunl iii tiiliiii.iiioiie {)a»
ul iiiiinicns de sublus noii linieat. Esio mihi in lo- lieiites. Hoc autcm totum lioniiin px le iiiiiii, no»
cum inanilum. Siciitturri$ DaviJ, qiix sediliraia ot ev me Deus meus, qyoniaiii tu es palienlia inea, Co-
tmn piopiignaciilis, inille elypci pendeiit ex e.i, mine, in tribylalione scu ti-nlalione, aiqiie item tn,
omiiis armatura roiiiuni. Esto mihi in locunt tniiiii- Domine, spes mea es, quod per te liherer de ipsa tri-
tum, ut quomodo uu^ fecisti sic Cise de iiiliiU), ul bulatione ac lentatione. Coepit autem Ii;ec sfcs niea
iioii possini non csse : similiter me iia de iiifiritio a juiieniHie mea, qua; vidclicei ;clas apta est beilis
et «groto snivitin fncias, ne aniissibilis milii sil a le ct \)xc miiii ex lunc coepit, ex qiio contra diaholum
data saliis, qiia das hoioini bcne esse, iiberans cuni et carncni pngnalurus jam transacta Jnfanlia et
a prima captiviiate, qui a te crealore hahens esse pucrilia susccpi arnia lidei et spci t;i oharitalis. Ad
nou pctcsl ivon esse, (iiianiiimlihet prciiialur \el qiise suscipienda, ut essem idonetts, aniequam ea
prima: vel secund» captivitutis miseria. Siciil ergo siisciperem, prasventus sui misericordia tua, qua
inamissibililer halwo esse a le Creatorc, sic haheam Vers. 6. /n ieconfirmatvs snm ex utero antcquam
inainissibililer hcne ac bcale csse a te liberatore, sperare scirens, qui primo fldei ruilimento in uiero
sub le protecljre, ui salvum nie fucias, ([uniii.un sa- Ecclesi» concf ptus, et post ex aqua et spiiitu quasi
lus populi tu es, el in salutu protegas ;it')ae con- * de veiihe nialfis generatus non infirmadis sum fide
servcs : quoniam finiianientiim mcum ts iti conlra 8ed laote alimoniae spiriialis nulritus juvinifi^ ro-
Uiitaliones ei Iribulationes in h»c priina capUviiaie l)oris aiiîiieiitiim accepi. Uiide in te caniatiu niea
lilios primi Ad» ahBOrbenles, fllios qnoque Jorji- semper. Spcjn in alium ni,nquam liabui, iiiinqiiain
dub, scoundi scllicet Ad;c graviter iiifestanlcs. A habcbo ; scd in tc eantalio mea semper. Etiamsi aii-
quibus, nc absorhenr ego David, ego pnenilens, ego quando in jlio aliquo fuit mihi cantaiio seu dele-
(ilius ionadab, (u es refngiam meum, Deus meus. clutio, amndo non Deo vero, adju-
cril, nlsi in te
Tu qiii es, Deus crealor meus, tn idcni ipse ci lefu- lore ni<;0 fortissimo, quoniam dum In tc speraus
yiuin meiiui secundiini iiicainalionis ture sarrameii- tiias justificaiiones anians cl prsdicans.
lum, quod cst flliis JonaHab m;iRriaia paiorna scr- Vtrs. 7. Prvuigium fuclus sum viuttis. Tu adjutor
vantibus, iiiexpugiiahile firmanientum. fortit mihi fuisti eJ eris, ut spero, usque in Sneni,
Vers. 4. Tu, Deus mcus, eripe me lie ma-nn pcc- Ct ideo in lc a&jutort fortc cantatio mea semper, et
caioiis, et <te manit coiiira legein agenlis et iiiiqui. rium per fiJeni ainbulo, ct dnm per speciem videlio.
Mc Cliristiim veruin Joîadab eripe de manti pecca- Quot^ meuin votun>. caiitaiionis povsolvenda'. niiiic ei
(oris pagani lcgem non habcntis, nt cesset perse- q semper et iii siecula sa;cu!orum ne lir.t irritum e;
culio lyrannorum gentilium idola colenlium, et de \acuiim, sed sil af?cclu devolionisetefJeclu consum-
munu coiitra tegem agenlis, et iiiiqui, vi:IeliceE Jud;r;i maiionis plcnum, peto :
canialis el f.iisi chrisliaiii, legiîn quiilsin habcnlis Yf.rs. 8. Hcplealitr os mfuni Inude, ti( canlcin glo-
et tamen conira tegem utjeniis, unde i»r7«w5 judiea- riani luam, tota die magnittidinetn luam. Hepleainr,
(iir, et per legem pcccans per ligeii! judicatur, sicut inqnani, latide es mei:m sic, ut a fiindo cordis usqne
et paganus iniqiius est, qui sine Icge peccans judi- nd labia oiis pleninido grati* tua;, Deus, cordi meo
catur, ft peribit sine lege. Al) iitioquc. Dcus incns, iiifusas aique diffusis iii iabiis nicis tc aêcluose
tripe n;«, ne talibus lncor|iorer aul conformor. niagnificet, ne siinilis inveniav popiilo, de qno dicis :
Eripe, dico, quod et supra dixi ei. iiiinc 'rep'-to « Popiilus hic iabiis me honorat, cor aulcm eoruin
camdcm precein propter geminam ereplionein valdc longe esl a iiio {lea. xxsx, 15). » Noii eranl hsec !a-
mihi necessariam : priiiiuin, ne deleclatio peccali liia lalis popiiii tua laoilc repleta, seiil quasi forin-
mordcat, secundo, ne contia legem Dei conscnsiis secus respersa corde intiis vacuo, qiio>.! Jonge fuii ."s
;ccca(i onniiiio inlcrtlcial. Proplerea dico : Eripe Dio. Egii aulem dico : P.rplentur bs mruin lauilc per
me de manu peecaloris, et de manu conlra legem graiiam cordi ineo infusam atque iade scaturicnteni
agenti», nc vel delcctatio peccati repugnnns legi D ot in labiis diffusam, sicsit aliquls tnnniin Isgitur
utentis mex sauciet, vel consensus moitificet fripi; plonus gratia el foniludiHe, pknu; Spiritii sanclo
nihilominns de manu iniqui univcrsaliter omiiis el fide, in labiis quoqtie suls tania gratia redun-
,
iniqui, sive angeli, sivc hoininis, sive aiicujus iiii- das.w, nl auilieiiies eum advers.irii !ioii poiiiorinl
qui, ut esl ira, superbia, invidia inentis, et libido i resislere sapienii;» ot Spirilui, qiii loquebalur
carnis, ne aliquis talis iniquoruin sua nianu, sua {Aci. VI, 8, JO). t Sic a faiido cordis exundanie gra-
potestale valeat mc gravare, ae spoliare mca inno- (la lus usqiie ad os i'«p/ea/nr ipsum o$ weum liw'.e
r.entia vei, quod aoqiie periculosuni csi, mca sapieii- lua, vl cdiilem gtnriam iuitm. (iloria est ofts niulto-
lia, quic milii non cx mc, sed ex le. ruHi ctilebrala laiidatio. Isiiusmodi ijIoWiim ennlein
VerS. .'>. Quoiiiam lii es palicntia meri, in qiia, si sotiani habens in hoc boiuinim mniiitndineiri, qtii
persevi>rabo inter teiiiationcs velut altcr Job, srio eisi comparalione (nalorium paiici snnl, tainen quia
qooi non confundar, fjucniam patienlin probalio- ipsi mali « ad nilsilum dcveiiienl lanqiiam aqua lic-
nem operalur. Probalio vero spent : spes autem non currens (Psai. ivii, 8), > gloria hxc esl el eril
confundit. Ua crgo dc patienlia nascilur tpes, et omnibus sanctis Dei, ut ore iiloruni celebraia lau-
rvrsoni de ^pe m.ijor pniiciilia, dum spf goudenics daiiosil giorio.->a pariierque specioM», tîcu! e ton -
<M7 GERHOHI PR,4\P0Sm RElCHERSPi UG. 288
Irario ( in oie pccratoiis nou cst spociosa laus A lciilalio dialioli vel cariiis tiltia quam siistiiiere pos-
(Ecfli. XV, 9), I «liamsi iii claiiiosa, quoiiiaiu Rei siiiiiis, iiivaliscit, lunc uc projicias ve! dcreliitqvas
aurilms t-sl oncrosa. Uiidc ait : < Aufcr a iiie tu- mi;, lidelis Deus ; sed facias cum lcntaiione ctiain
iiiullmii carmiiiiiiii tuoruin, et caiiliciiin lyra; tua! proventum, ul possim susliiiere, qiiia >irlus hu-
iion audiam (Anios. v, 23). Quod iie njihi tc in-
i maiia lassata co mngis indigct conrortari a Spiriiii
digiie laudaiiti dicatur, quxso replenlur os meum Domini adjuvante iiinrmilatem nosiram, quo magis
laude lua ita pcrfiTte, ul cantem, prout decci, glo- experla est ipsain infirmitatem suam.
fiain luam : lola die magiiituditn^m luam. Tota die, Diciiur etiam in Clirislo fuisse senectiis non pec-
scilicet et cuni pcr prospera fovendo coiisnlari.s, el eali sed poena', ex qua vetiistate vel senecliitc iiifir-
tuiii per advcrsa corripieiido corrigis, caniem glo- mus prodigium factus est muilis, irrisus in crucc,
riam lu/nti, ct maguiludinem lunm, qua me dc iion iibi vcius homo noster simul crucilixus est, ut quo-
essc fecisti, ut csscni aliqua creatura : et cum es- niodo ille a nnhis habuit inrnmilatcm, sic iios ab ea
sciii, protPxisti ac piomovisti, uilifreni nova crea- capiamus fortiludiiiem. Qui cuiii pcromnia teiilaliis
tura. liem cum peccassem, igiiovisli, conversum possil et his, qui tcnlantiir, auxiliari, verus Jo»u</ufr
ju isil, pei sevcraiiii coronam prneparasti, quac repo- sponle obiaius pro salute lilioruin scu nieinbrorum
sita est niihi apiid te in tuaj pictatis mai^nitudine. B suoruin recte intelligitur pro ipsis inlirmantibiis in-
Mulia eniiii lieiicQcia tua solo r.omine magnitiidinis ifrpcllare apud Patrem lioc inodo : Intirmata est
tua; coiicludo laudans, et cantaiis tota die magnitu- \irtus mea in inanibus iiiimicornm nieorum, quanto
dinem tuam. < Magna eiiim sunl judicia tua, Do- niagis inlirmabitiir virlus parvulorum Oliurum mco-
niine, et inenarrabilia verba lua {Sap. xvii, 1). t rum in manibus iiiimicoruni suorum, quclics in
Magiia potontia tua, qiiseoinnia quaicunquc vis, potes. priori captivitate, qua; illis est a piirao pareiile,
Magiia sapieiitla, qua omnia scis, ei nulla te latct apponitur eis vinum hibendum, in quo cst iuxuria,
cogitaliu. Magiia miscriconlia, qux niisereiis oin- in tentalionc caruis invaicscente ac virtute hiimaiia
niuin, el iiihil odisti coruin, qii;u fecisii. Magna ha;c dcticiciite? Tunc igitur, cum defecerit virtus mea,
oninia in te, imo uiia iinmensa rutgiiiiudo h:ec om- id est meorum, ne dereliiiqnas mc , id est me«s,
nia sunt in te, nec aliud a te, secundum quam di- in manlbus inimicorum meoruni exinde niagis ca-
ciiur : < Magniis Duminus noster, ei niagna virtus vendorum :
ejiis, et sapientij; ejus non est numerus {Psal. cstvi, VEns. 10 et U. Quia dixerunt inimici mei mihi, et
S), el niagniiudinis ejus iion est fsnis (Psal. cxliv, qui custodiebant aiiimam meam, consiliHm fecerunt
3). > Facis ei,.ô mirabilia magiia solus magua vir- in unum, dicentes : Deus dereliquit eum, elc. luimici
tcite, qiinD nec senescit nec deficit, sicut hoininis mei, qui sludio supplantandi ctislodicbant animam
virtus et seiicscit ct delicit. Igitur cgo miser, et nieam ronsilium fecerunl, id est ex consilio dixe-
iQorlalis hoiiio senio et dcfectui olmoxius ad te con- niiil, et ipsum consilium fecerunl iii unum, \H quasi
fugio, ct libi setcnialitcr maiienli dico : fascis non divisiis el idco gravis ad portandum gra-
Vers. 9. .Ve projicias me in Cemporc tenectuiis. vius opprimeret. Aiidi, Dominc, voces adversario-
Par$ secunda de gratia ttinpore tenectutis nccessaria ritm nicorum, qiii co)i.«i7tum fecerunt in unuin, di-
hoc habet exordium. Ne, inquani, projicias me in centes : Deus dereliquit eum, persequiinini, el com-
temporc lenectutis fruslrata exspeci.atiune mea.qua prehendile eum, quia non esl qui erxpiat. Hajc dixe-
spes mea existens a jnv.;nlute mea hoc fecisti ine riiiit, quia nic vidcnint calamiiatlbus faiigatiim car-
speran-, quod non projiccres me in tempore sene- nis iiiliriniiatc giavalum, variisque necessilatibus
ciHiis. Reposita erat lia;c spes mca in sjnii mco olislrictum, nec habenlcm ex me in me quidquam
ijuasi pigiiiis et arrha dcsursum daia. Lnde quia virium ad resistendum tot nialis, lol viiiis, lot nii-
spes noii coiifuiidit, quasi debituni spci prxmiiim scriis iiudiqne premetilibus. Piopierea dicunl :
r»;<liiiro diceiis : iVe projicias me in tempcre seiiectu- bciis dereliquit eum. Deus, quein prxdicat, quein
tii. Tenipus juvi'nlutis est, cum dc suis viribus quis p glorilicat ipse dereliquit eum, situt ipse AllCiilatur
prjesumcns acciugil 'w et ambulat uhi vult dicens : diccns : < Dcus, Deus mous, iitquid dereliquisti inc?
I In abiindantia sua^Vii/j. iiica)non movehor in a:tiT- (Maith. XXVII, 46.) > Scd malu suu piilant nie dere-
puin (Psa(. XXIX, 7). » Yel : < Si oporlucrii mc niori, licluiu a Dco, quod tamen ipsum malum pro\eiii|
ego nuiiquam scandajizabor (Mattli. xxvi, 35, 55).» aliis iii boiiuiii, his sciiicct, qui secundum propu-
fy^d ha'cjuventns cito delicil, cttalisei succeilit sc- situm voc;itisunt sancti. Sicniiu cognovissent, nuu-
iiectas et buraansvirtulisdefectus, ut lalis juveucu- qiiam inc Dominum glorix crucifixisscnt. Si non
Itis immatura seneclitte pnnvcnlus cogalur diccrc :
fuisscni cruciiixuE, iion salvarelur hoino pcrditus,
< Domiiie, in vuluiilale taa prxstitisti decori nico nullo prelio nisi meo sanguinc rcdimcndus. Iloc
virtutem, averiisti faciem tiiam 3 mc, el ractus sum illi ncscientcs (igiioravcruiit enim sucrameiila Dei)
ConiurbatiiE {Psal. xxix, S). > Sera qiierela post clumavcriint : < Rcusesl inoilis(.Va((/i. xxvi, l*(i|: >
islam conturbationcm in alio psalmo dcprompia, 1'enequimini et coniptehendite cum. Perscijuinitni ut
liic prxvcnilur, cuiu dicituT ; .V« projicias me iii larHiiiii ; comprehendilc ut iiivaliduni, quia non est
lempore sencftutis, quod lempus cst, fiim defecerit qtii cripial apprchensuiii, ligatum et cruci anivum.
virlus mea, cuin paticiitia quassaia mollcstil, ciim Sic dc iTie vcro }oiicdab delibtiravcruui. stcut cliam
m COMMLNTAUIIJM IN PSALMUS. - PAUS VI!. — PSAI.. L\X. 430
<ic filiis iiu-is censueruiil, qiiod vidt^licci a Deo es- A fuianl auhtiacta silii iiialci id rlotralicniii , sicut
hiMil derelicli, quaiido eiatil iiiiiiiis tcnlalioiiiljiis igiiis dofioil ligiiis subtraclis. Deficiant, iii(|uaiii, de-
vol Iribulalioiiibus exposili. Scd lu, Dous, qui oni- traheutes animw mea; vel nicoiuin. Con fundunlur <it
iiia boiia et mala scis, ct boiia sola vis tani|uam peccatis suis, et defictuni a pervorsis viribus. Coii-
suiiinic providiis et bciiigmis. fiuidaiiiur erubosochles malum se voluisso, quod
Vers. 1:2. Ne eiovgcris a nie, siciit »idotiir, (liim eliam î perscveiaiit volle, deficianl a viiibus, iie
tardas vcnire ad servos tuos. Feslina por cxhibiiio- qudu volunt, faccie pra;valcant.
iicin auxilii tunc niaxime necessarii, cum iiisultant Quidain codices habciit : Deftciant eommittentei
advcrsarii. Se elongeris a me lardando :iu.\iliari ac aiiimam ineain, id csl commillenles bclliim cum a)ii-
liberare de imniiiieulibus tahmitalibus. El nc gra- niflmea ut eam provocciit ad Dco rvsislcn-

,
vioribus exponar, Deits, Di-us mcus, iyi uu.ritiutii dum, quod csl committi-re bpllum coiiir» ipiuin,
mcuiH rcipice sic tiio rcirpectu milii subvenicndo, ul faciunt, qui divinis judioiis noii tonsfnliunt,
sicut snbvenisli Potro, quem quia respexiiti, flevil eum bonis adversa et nialis prospcra evenire
aniare, meruilque beaiincari ea coiisolationc, de qua senliunl. Ad commissioncm lalis billi provocavii
(liritur : < Beali qui lugent, qiioniani ipsi consula- saiiclum Job iixor sua dicens : i Adbuc porniaiK^
buniur (^latth. v, 5). i Itera : < Beati, qui iiuiic fle- " in simplicilate lua? Bcnedic Domiiio et morcre. »
lis, quia ridebitis {Luc. vi, 21). » Tii quoiulam cur- At pacem ciim Deo sorvaiis, ei eja? jiidicia,
ille
ritius Pbaraonis, populo tuo appropiiiquantibiis, in quanquam sibi dura coiiimeiidans, < quasi una, t
aiiKilinm cjnsdem populi lui de /E^ypto egressi iiiqiiit, « dc stuilis locula cs. Si bfina suscepiinus
« res|>exisli siipL^r caslra jflgyplioruin {Eioii. xiv, dc nianu Dnmiiii, inala quarc non siislineamus? In
24) > ct ferebantnr iii piofundum qiiasi ptumbuiii omuibus his non peccavil Job laLiis suis, ncijiie
iii aquis vchenienlilius : ila iiiinc respice sh|><,t ea- stultnm quid contra Doum locuius csl {Job. ii, 9-
slra dxmonnm et viiiorum sive liominiim viiioscH 10), I cavcns comrnissioncni belli pcr!rul(>sis,siini.
ruii), ut feranlur in lalc prolniHluiii judiciorum Nani ex quo quis lesislit tibi, l>ous Dininpoioiis, cx
tuornin, supcr quo iiceat cantare popiilo tni) |)er tunc ira tua implacabilis iiiardcsoit, quani sapicii-
liiuin respcclum liberatum, cuiilicum Moysi dioen- tissimc dcclinat, qui tuis jndiciis bumil ter acquie-
lis : it Canteinus Dorairio, elc. (Eiod. xv, 1.) i Sic scit, iion te, sed se culpando el voniam pieiando.
in aiuilium ineum ct nieoriim respice, per meam Cominiuitnr eliam aniuia l>ollo pernioioso si «ox
Ocns Pater, placatus obedieiitiam, qii* in.ijor est odit, a quibus patitur mala.
oliKdientia (ilii)rum Jonadab, quia illi obediciido p;i- Ilebraica vorilas liabet : Confnndantur, et con-
p
liisuo nolueruiit bibcre vnium ego auteni tibi,
: iumanlnr adversarii animm mece. Tres eranl quin-
Paler, obedieiido gustavi vjium cum feile niistum quapenarii contra Eliain missi abinipio rege Israel
sivc inyrrliatuin, et bibi accluin lam in niea persona cultorc Beeiiobub, quonim duo ciim suis quinqua-
quain in martyrum ni(:i>iuin, sive eoiifcs-

persoiiis giiita snnt consumpti Elia dicente : < Si lioino Dct
sorum carncm suam oastigantiuni, sivealiorum fel- suin, dcscendal ignis de citlo, et devorct te, el quin-
lila et nmaia opnrobria, propter nie portaniiiim in- quagiiita luos(i V ficj. i, {0-12,1. Terlius liuir.qiia-
ler iiiimicos incos dclrnhentcs anini.ne meie, proqui- genaiius noii est cotisumplus, qiiia liumillier seii-
bus oro dioens : liens confusus est inisericordiani precando, iion

i.,(infnndaiitur el deficiant detrahentes animce mea:, irain provocando. Et adliuc icstihns vcritnlis coiilia
qui dotraliunt aninw: mea:, id esl vitx mese, Verbi Deelzebub dimicantibus piomiiiilur, quod siiil caii-
gratia, dicentes : Houio vorax, potalor vini, et c*- dclubra iii conspectu Domini leir* sianiia, cisi quis
lera in hunc niodum faisa opproliria, ipii eonfun- cos voluerit lidorc, ignis exiet de oic ipsorum, ct
dontur in suis detractionibus de jusliricante ae nia- devorabit iiiimicos conim. Ditit enini quisque illo-
gaificaiite aniniam meam, id csl vitam nicam jusli- rum, quod in pra;seiiti psalmo habemus : Confun-
llcanle per peccalorum immunilalem, magiiificanle D dautuT, ct conmmantur udversnrii anim(e mea\ Con~
per>ii'tulum clarilatem. Cujus fulgorcni ferre non sumantur, jgne coelesti. Etenim • Dous noslcr igiiis
valeiites ipsi detractores amrtm mea; confundanlur coiisumens est (Deul. iv, 21). s Consutnanlur igne
vel ad pu6iiiientiam, si per ignorantiara seu fragi- ardentissimae oralioni» vel jusla sententia exconi-
Elaiem peccant in ine, vel ad pcenam cateris emen- inunicationis adrersarii anima: meiF, rioii ut oiniiiiio
daioriam, si pcccatum eoram sic est ad mortcm, non sinl, sed adversarii non siiii, uec adversaii
nt pio illo remitlendo non sit oraudum, quod fit, possiiil vcl detrahere aniin»! nic:v, siciit iili dctia-
iiini peccatur in Sptritum sanctum. Ita qnomodo- xernnt et adversati sunt Elii.c, qui cidem in monle
ibel peccenl, eonfundantur videntes f&lsiticala op- posilo di.xeriint : i Ilomo Dei, rev pr.eccpit, ut de-
irobria detractionum suarum, le subvenienle ac sceiidas (/V /?<;(/. IX, 11). i Qui enim de allopiofos-
iiie palienter omuia suCferenle ac suslinenie in clia- sionis, de vcrticc saiicta: convcrsatiunis aniniaiit
•itaie palicnte ac nunquam excidente in spc, qu» delraliunt vel detiahorc cupinnl ad ima principis
non eonftindii. Ipsi autem, qui adeo sunt inali, iit muiidi negotia quasi aHCXoiitaie icgia dicendo .id
dc mt; non babeant spcm boni, confundantur pcr quemlilict sanctorum in vrrtice uiontis posiluni :
«videnliani bonorum, quse in mc claresccDt : et dc- • noino Dci, rcs piaccpit, desccnde, » ijtti digni
:
m r.ERUOiii pn.crosn I nEICHERSPERG. m

suiit, iil ignis exiens de oio sanctoiuni ilcvoi-fi eos, A pcccalorein nun horreas. Nun liorruisii cnnruentoiD
quud hic oplaiur, cum dicitiii' : (.'oii/ûuttuiifui, f( lalrooem, non laCrymaDtem pcccatricem, iion Cha-
coiisumantur, sive deficiant adver$arii, sive detra- namcan] supplicanlein, non depreheiisam in adui-
lieniei aitimce mciE. lcrio, non .sedeiitem in lelonio, non sup|ilicanlcm
OperiaiitHr confusione, et pudore, tjui qmrrunt publicanum, noii negaiilem discipulum, lioii perse-
mala milii, qii£ licet pcr se non iiireiant, atlanieo cutorcm disci|iu!ornm, iion ipsos crucilixoies luos.
quwrnnl et desidciaul ut mala milii eveiiiaiit ali- Cuin Je tiis, aliisque siinilibus gialix tuae operibus
quaudo scieiido, aliquaiido igiioraiKlu quid faciaiil, laudaris, niagna est adjeciio laudis super omnem
sicut uior Job, de qua jain diclum esl, cl uior To- laudcm, qua iii populo ant!(|uo laudabaris. Lauda-
bisB, qus illidicebat ; < Ulii suiujustitix tu»? {Tub, bal te Synagoga de. beneliciis temporalibus ticuni
II, I6-22J. » Tales videndo siisiiiuin Dosiini supcr tcmpore transeunlibus, verbi gratia, quod eduxisli
j
me api;i Jaii/ur tcnfusione el pudore tanquam ve!o el filios Israel de /Egypto iii manu poleiiti et brachio \
npcrimeiito, quo legaatur eoi iini peccala, sicut aiias excelso, quod eis divisisti mare Rubruin in divisio-
diciiur : i Beali, quorum leraisDa; sunl iiiiquitates, ues, qiioJ dedisti manna, quod exterminalis Cha-
el qiioruni tecla sunt peccala {Psal. xxxi, 1). » Ke- naua;is introduxisti populum luuro iii terram co-
sciuiit enim qiiid fatiuiit, cum iii dKsperationem di- ^ riini. Sed ego Ecclesia super lianc omiim laudem
vinae consolaiioiiis iiic velut allciun) Job sivc Tu- udjiciain grjiiaruin actionem dc beneliciis eisdeiii
biain niilk'rc qua^ruiit, el hoc niodo quxrunt ani- spirilaliter iii nie coiiiplciis : verbi gralia, quod
«lOKi nicam dcjiceiva ceisitudiuc spci in foveam de- cducla su<7i de tenebiis ignoranlix prscedenle me l
spcratio:.is. Christi liumana coQservalione lanquam columna <
Vtiis. 14. Ego autem semper iperabo tii Dco, di- nubis, ct divina aiiraculoruni illusiralione tanquam
cens cum bcato Job : i Eiiamsi occideiit iiie. iii culumua igiiis, quod paiieiu verum angclorum dat
ipsi) sperabo {Job xiii, 15).»Kslo ut peimittatur Sa- oîhi Pater dc coelo iii suciosancto altaris mysierio,
tana; t«iiiaie stû lolapliizaie me ac privare divitiis, quud jam iii spe iniroducta et re introduccnda sum
aHligere inorliis vel ulcerc pes.simo, quod est cariiis iu rcgnuut coelorum, de quo exlerminalx suiil c»-
prava liliido, igo lamen semper sperabo diviiium tciva: angclorum superbieniium. Pro bujusmodi
auxiliuni ct SDlaliiini, (ium iiec iii advorsis niuriini- gratias agcns adjicium super omnem luudeiu iuain.
10, iicc hlaiidiiiienlis piavis constfnlio. Sicut in Nuctaiituin iu inelauJabo^SPd ad proximos in eam-
priiiripio psalmi de pntlerilo loqueiis lenipoic dixi dcm luudem iiistruendos.
/n te, DciHvie, tperavi : sic cl iiunc de fuiuio lo- \eHS. 15. Oi mciim annuniiobii justitiam tuam,
f.
quens dico : Ego auteni in le speiabo, id est iii spe lolo Jie suluiare tuv.iu. Os meum unauniiabi! justi'
uica (icrsovcrabo. lictr. tuam, Christum scilicct, qui < faciug est nohis a
Et quia spes iion confundit, provciiici;tibii8 boiiis el Oco sapicnlia el jii!.i!iia et saiiciincatio et rcdeiiiplio
sjtCialis egiiadjieiamsuperomuemiaudemiuam. Laiis (/ Cor. 1, 50). > Uiide iion meain jusiitiam, quse ex.
lua, Deus !'uier, magua eral in rcruiii oinniuni cica- lege faeioruin est, jaclabuudus aniiuulio cuin Pha-
lione, distincliono, ordinalioiie, giibernatione : sed risxo dicenlc ; < Craiias tibi ago Deus, quia nou
ego (îuislus, ego vcius Jonadab tibi Patri spoaie sum sicui caeieri liominuni raptorcs, iiijusli, adnl-
obedicos, ctlilios rouus ad obeiiietiiiatn sanctam in- lcri {Luc. xviii, H) ; » sed eam jusiiiiam, quae nuii
struens adjiciaiu supcr omnem laudein tuam, duiii est aliud quam salulare luum, Filius tuus in prin-
laudabilis a^^niiscrris non solum de mundi couslilu- cipio muiidi ('icator, iii niie saH;u!orum factiis
Vione, sed et de luunJi restauiatioue pcr meiini mundi salvator. Iloc sotulare luiim aniiunliabil ot
spontitiieam olicdieiiiiam ct gloriain tali obcdlenlije meum lola die. Tola dies intclligiturcuip stia oocle,
deliitain, sicul aliqnis filiorum Jonudab Jicit de ine: quia nox dici ser\it, iioii dies nncti. Laudabo igitur
f Huiniliavit seipsum factus obcdiciis usque ad toia die, id est omiii lcni|M>re, scilicet iii piosperis
mortoin, moileni auiein crufis. Prop;cr quod et D cl iii adversis, quia nox, per quam signilicauliir ad-
Dcus exaUavil illuni, et dedit illi noinen, quod cst versa, cuin die iiilclligitur, quia in bona bonoiuni
supcr omne nomon, iit iti noniiiie Jcsu ooiue tieitu coiivcrsatioiie non dies nocii, sed no\ diei scrvil,
lleclatur ««lesliufn, tcrresliimn ct infcrnoruni, ct duin tioii piopter cariiis emolutiientum &! saiictiia-
omins linûa coiifitcatur, quia Doiiiiiius Jcsus Cbii- tis exeicitiuni, scd putius quidquid in carne lil,
Slus ingloiia est Oei Patiis {Philipp. ii,8 et seqq.).» sanctitalis e.icrcitio condurit et pioficil, dum nun
Laus hujus canfcssioiiis aiiie legem vel sub lcê cvangeluainus, ut niandnccmus, quod esM^t diem
iiun eral. Sed cgo Clirislus, ego Jonadab iuper oiit- nocti servire; sed niaiiducamus ut evanguiizetuus,
neni laudem, aiiteincum advcnluni pr;t;tcritam, banc 01 ad alin spiiitaiia excrcitia validi ei cxpcdiii si-
laudoin adjicium. inus, quod est nucteiu diei servire, et in ipsius diei
Aliier : Tu, Reus judcx jiisle, onmi laiide fuisii iiomen traiisire, duni i nox ut dies illuminabilur
|
digiius pro jusiiiia, qua vel ante legcm vel sub lcge {Pial. cx\xviH, li), » ei corporalis excrciiatiu vul
nunieoas peccata, sed super hanc vmnem laxtdem ipsius ruVporis discrcla prucuraiio ad inodicuin
luuin laus niisericoidiae tM;e ailjicictur, cuni iii luto uiilis, minisleiio subsctxit piefatis ad oiiinia valen-
muudo pi3.'dicabitur, qiiod nou (.piTuas paiiporem. tis aique promissionob vila', qu<c nuiic C'>1 ei fulurse.
:
233 COMMEMARltJM W PSALMOS. — PARS VII. - PSAJ.. I.\X. ?94

liabfntis. Atilei' Os ntfum anruntiuhil jiisliiimn, \ pmlicibus continebal ianguidos, in qiia non .s;ina-
qua jiislus suiii, o.ssc luain qu;c e\ liJe osl, non bal, quia roncluseral Scriplura lcgis oinnia sub p^c-
mcani (|ua; fx lcgo csl. calo (Jo<m. V, 2 ct ic-qq.} ; sod desrcndit angolus,
Ottoniam non cognovi lilteraiuram lcgalem : tion ct sanatur iinus, qiiia Chris.tas iiumili;i(iis ei facliis
cognovi, non approbavi cgo Ecclesia liiieram occi- sub iege vivilicavit ipsam logem prius mortuiim
denlem posse niilii prodesse ad juMtifirationem, quia imo ct mortifcram, iittoraj ocoidenti ndjungons vivi-
\e\ sine gralia, litiera sola esi non vivillcans mor- (lcantem spii ilum pcr su2r passionls inefiabile sa •
fuum, slciil liaculus Elisaei munuo saperposilus non cramentsm, quod ut perflceretur, mota est aqua, ei.
vivificavii ilttini. Vcnit ergo ipse Proplieta inagnus, suscitata cst magua tcisipestas Judaica; p^TsocMtio-
qui Tenturusfrat in muridum et per illuni Deus vt- nis ad*ersHS angeluri, qiii desrcndorai salvaic
sttaTtt plebem siiam. Isie Proplioia m:ignus niagni- ipsum Jiidairum popiiinm, qui erat volul aqua mo-
ludliiem suam ad mortui corpusculi pravitatem con- bilis omni vcnto erroris rcdens, et solidam vcrila-
traitit, el remoto legis baculo et onere. < quod ne- tem sibi 'jblalam reoipero iiolens. Mola cst igUur
que iios neque patres noslri poriare potuimus {.4c«. aqua illa iisque ad ipsins angeli submersionein,
XV, 10), > alt Petrus, per seir.etipsum visitavit p'e- propter qoml dicil : t Salvum ine fac, Dcus, qiio-
bem suam de Domino servus, de divitc pauper, caro B niam iiitravernnt aqus lisque ad aiiiniam meani
de Veriio, et de Dei filio Filius hominis liori non {Psal. Lxnii, ). » Sic in illa tenipestale morluus
dodlgiiatuj. jKlernas erat, sed puer nntus est no- est aiigelus, el sanabatar nnns, qttia pcr Riorieni
liis; magnnserat, scd parvulus datiis est nobis ;
Christi non sanatur quisque ab unitale fldei ail
Crealc erat, Saivator factus cst, et ipse factor fartus Deoifl et dileeiionis ad Deuiti pariter et p!oximu:«
est mihi Eecle-iifE in salutem. senrsnda segregalus, iit illi, de quibus dicilur :
Nabuit et Judxa qiiosdam salvatoros, quia ctania- « Aiiiiiiales, seipsos segreganies, spiritiim non ha-
tiaiii lilii Urael multolies a facle irlbiilantiiim ad bentes {Juiie 19). i Poiesi otiam slc littora conli-
Deum, el mijit eis salvalorescl propugnatoros, i|iii niiari
'iberareiit eos de cjede vastantlom, verbi gralia, Vebs. 16. Quoniam non cognm litteraluram, »'«-
Gedeonem, Sainsonem, el alios lales, qtii iiuneii- traibo in potentiai Doiitim, id est quoniam ncc in
pmi sunt s:ilvatores, longc ufique iinpares, longe legls ca-reinoiiiis haiiui flduciam saliiiis, ideo in-
iiifedores illi) Je»u, illo salvatore, rujus nomlniS troibo in peiemias Domiiii, id est reripiam et cusio-
tausaiu reddcns angolus ; i Ipse eniin, > imiuil, dlam sacranienta Christi. Qiiia eniin lex infirmata
< saivum faolci popiiluni suum a peccalis eorum per caniem nihii ad perfcctum aJdaxit, neque ali-
(3latth. 1, H). » Pi-jemissi bniensuntilliaiiteisium quein vi\illcare poiuii, eô introibo in poientsas D6~
Ijinquain littcra legis aiite spirilum, (anquam bacu- mttn, scieRs potciitia ei poienter salvaiuia
Cbrlsti
!us ad mortuuia, prophctam praeseniens, el jua in- sacramenta non consistcro m
virtaie Inimana, sed
lerpreiari nomlna nequierunt : vacua quippe eiaut. in pnlentia ipsius Diimini, qui reeie procdicaiisr Do-
Supcrposilus monuo baculus est, ei non erat vox miiii:s fortis, Uominus poteiis in prsllo, qui ei po-
iieqtie sensus, qooniam bacuhis erat, n(C vitara in tesL-iic.ii hahei in lerra diniiilendi poccata pcr siis
ê habens, nec vilaiii dare vatens. Si enim data mortis et resurrectioiiis atqite ascensioiiis vividca
esset iex quie possei vivificarc, vere ex lege esset sacramenta. In morte qnippe ipsias bapiizaii su-
Justitia, scd conclusil Scriplura iegls oitinia sub mus, ui quomodo surrexii ipse a morJuis per clo-
pecraio, nec valuit baculus legis vitam dare mor- riani Pairis, ita et iios in noviiale vit« ambutemus,
tuo. Descendit landein Prophela magniiSt qiii ba- introducti videlitet iii poie>\lias Domini, sivo ut iu
cuiuin raisil, et mox salvum fecit pojiulum suuin a Hebr*o iegitur ; In [vrsiiudin^tn Domini. Non enini
pcccatis eorum, prohans utlque »e esse, quod dice- parum forliludinis aut potentiff praeslat niihi, quod
batur : « Quis est hic, qui etiam peccaia dimlttit? magnus ille vir propheta poiens in opere el sermone
(tuc. *!i, 49.) I Nimirum qui dicil : S.ihis popiili ^ de excelso ccelorura descendcns vlsli4r« digiiatus esj
ego sum. Jani voi, jam sensus est, et parei noii me, cum sini cinis el puivjs, miseieri mortuo, in-
inan«! portare nomen iiisiar prioruin. Scnlitur iii- clinare se jacenti, eonlralii, cojequari parvo, cseco
fusa salus, et benelicium non Ucetur. Intus sensus, partiri lumeii ccuioiuni suoruin, et os mutum oris
foris vo.t. Auiii vocera suscitati morlui : Adjicicm, proprii oiseulo s&Hiere, dcbile.sque manus manuum
liiquil, \tper omnem Inudem luam. Os menw aimun- suarum roborare contaciu,
tialiit justitiain luam tota die salutare tunnt, tfnoniarri Suaviier rumino ista el repienlur visccra mea et
tioH cogiiovi lilleraiuram legis mibi profuisse, non inleriora mea saginanlur, et omiiia ossa mca gef-
Scnsi pcream gratiam Spiritus inrusam. Ideo non niinant laudcm. Ilucsemel contuiit universii.iii, lioc
cvguovi litieruturam, id est gIoriaiit<.>s in iittera iion quotidie .singuli in iiobi.s actitari s«ntiinus, ei cordi
vivificanle, ac resilienies a gralia reprobavi, sciens scilicet iribui ihicliigontiae lunieD, et ori %dilica:io-
quod icx siue gratia littcra occidens est, id est vinis verbum, ct inanibus opus juslitia^. Dat seiiliie
laiti auferens vivo, ncdum tribual inortuo. Lex fideliler, dal perferre uliliter, dat adimplere cflica -
cnini quinque libros Ii.ibens Convicil reos, quemad- ciler. !!ic cst fuiiiciilus tiiplex, ipii difHcile rumpi-
nioduni pisciiia qiMuque porticus habens in iplis tor, iiimirum fori;s ad citrahcnilas ar.inias de car-
29,-; CEriiiOIH PR.£P0S1TI nElCIIEKSPr.RG. 29iJ
cere ili:ilioli cl iralieinlys ad regia copleslia leciiin A gis, introibo in poUniias Domiui graiaiilf r suscipieiis
01 post te, si rccte seutias, ei digiie iiroloquaris, si Evan;êliuni ClirisLi.
viveiulo conlirnies. Oculis siiis tctigit meos, inierio- Alia iraiislatio habet : OiJoniiiiH cognoii iirgolia-
ris lioiniiiis (routeiu claris luraiiiaribus onians, Gdc lionem, introibo in polenlias Domihi. Esl neyotialio
scilicet alqiie iiitclleetu, ori iiico juiuit suuiii et laudabiUs, de qua dicitur « Simile est regiiuiu eoc- :
iDortuo sipiium paci^ impressii. Non ergo sola glo- lornm honiini ncgoliatori {Mailh. xiii, io), » et de
riclnr spoiisa, jain luta puklira, jam tu cubiciiluni quadicit patcrf.imilias seivis suis ; « Negotiamini,
introihicta, jam iii sinu Abrahas duici requie potita, dum venio {Luc. \n,iZ}, i quia boniiin esi bona
iii pairiarcliis et proplielis annulo lidei arrhata, in temporalia dari, el luini^teria corporalia fieri pr»
regibus el justii i.<iullis coroiiala, qnod osculo oiis spirilalihus lucris : H.inc negolialionem Jud;ei car-
sui eam sponsus digiialus adniittere de ipsius cariic iiales nescicruMl, qui Dto tantuiu pro lenipuralibus
seinen Abraliai suscitavit. Osculatns est ei me de rilleram lcgis tciieudo servicrunt, quod eial male
geniibus Ecclesian[i,quoiiiaai, cum adliucpeccalores negotiai i, dtim in proraissionibus lejialibus, verbi
esscmus, rctoiiciliavii aos Deo Palri Filius Dcusju- gratia, iii abundautia frumeiiti, viiii ct olci aliuil
siilia; luoiluos. Non glorittur scuior liiiUi, quod noii iHlellexerunl, nisi quud liUera sonuit, qiia: soU
liiierain legis leiicus Liun(juam mandatum Patris " illis lcmpoialla, quaiitinn ad .'upcrriciem /ii/erafara,
prxlcrierit, ct ob liuc solus ipse in domo pateriia proraisil. Pcrversa iiimirnm fuil isia negotialio pro
hisre» esse dei>cat, quoiiiaui ego adolescentior lilius temporalibus tantum servire Deo in judnismo : per-
cgt) iK>puliis geiitiinii, qui habilabam in teiiebris, vcrsa C'pI ailhuc in christianisino talis negotiatio, ct
vidi luceiii Hiagiiain, vidi cleineiiiissinii Patris erga hujusmodi negotiatores flar'cIIo Dominico ejiriun-
me piclaicru digiianter ipsius adniissus osculo, el tur dc leinplo, neque aliquis talium iiitioirc |ioterit
cjus jussu priiiia siola iiultilus, annulo fidei oriia- m poteniias Domini, cum sint exlra templum pio-
tus, ct iii piicpjrationem Evaugelii pacis caiccalus jecti, et a poteiitia viautis divinse penitus alicnati
audivi piaiii graiulationem ipîus dict^ntis fralri dicentc Pctro aJ Siinonena Magum : < Noii esi tibi
ineo sen.oji : « Opuiiet le, fili, gaudere, quia fraler pais. neque sors in sermone isto, quoniam doiiura
tuus moriuus fcirst et revixit, peiiorat et invoiitus Dci cxislimasti pi:cuiiia possideri (Ar/. mii,2I.20). i
est {Litc. XV, 52). > Moriuus quippe fiii, sed revixi Quo d cio illius pessiinae negotiationii arguilur in-
per osi'.iiluin Palris piissiiui, q'ii os siiura ori luco luiitio, i.ua ille iiiieiideiat sic donum Dei quasi pro-
npplicuit ileraio iiispiraiis in fiiciein lueam spiraru- prium |)Ossidere, ui illud seinel eiiipium pu$<et.
luin vitx, sed saiictiuris tiiiam pi iino. Nam primo q quoties vellcl, vendere. Ne<iue eiiim cvange'icus
qiiidcm in aiiimaiii viveiilcni (.navil ine, s;cun.)o in illc negotiator inde reprciiciisibilis csl, quod iinenta
spirilum vivilicaiitem rcfoiniaiit nie, aiiiiulu lidei pretiosa ninrgariia dcdit oniuia sua, el tomparavii
ornavit ine, ul ducen,'! m;ijius meas ad prieiiuin el eam. Tales iiegotiatoics qiiifirit, qiii dicit : « Vadc,
digitos meos ail bcliuni. pcdcs nicos munivit talcea- ct vende, quae habcs, ct da pauperibus, ct habcbis
mentu cvaiigelico dans tuiJii polrsialcm el viilulcm lixsauruni in coelo, ct vtni, setjuere mc (Uuiik.
calcaiiili super scipeiites ct super sco.pioncscl su» XIX, 21). » Talibus dicit : • Ncgoii.imini dum venio
per uniiicm virtuiini iuiiiiici, ct, tûoj lii» majus (Luc. XMX, 15), » ut quii nego.ium quasi iicjans
est, daiis omnihus, quoiqiiotcum lecepeiunt vel le- otium vcl quasi ncr oiiwiii dicitur, iiullus otio iii fa-
ciplciii usque inliiiein sa:culi, potesiatein lilios Dei inilia Dei IolUs rciiiiqnalur. De liac ne(/o.'ia(toB« nii-
(icri, his, qui ciciluiil i:i iiuiiiiuc cjus, qui iioii ma- iiime dicitur : Quoaiam non cognovi negolialionem,
nent sub legis iiucraiiiin, sed adjiivaiite gratia in- iiilroibo in polenlias Domini, quia nisi cognoveris el
giCtliuiUur 1« pbtcMun Domini ccito c.vpeiiniciito exeicucris islain cvangelicam negoliatioiiem, qua
cugiioscenies, quaiitum distel inler litteram occi- tcrrcna pro coelcstibus, tcmporalia pro ieternis,
deiitciii, ei spiiiluin viviiiiaiitem, iiitcr uinhiani ct coipoialia pro spiriialibus hicris cxpeiiduntur, nou
rem, inlcr liguraui el verilalem. « Lcx > ciiiiii iil- D iiilroibis in polentias D^^miui, diiiiiiuodn sit sfia tl
tpnjc occidenlis < per .Miyicii ilala csi : gialia aiitem facultas ila negotiainli, qiiud propter infantcs el ii»-
ct vcritas per Jcsuni Cliiistuiii facla e.^t {Joan. i, tiiraliler faluos dicluui.
i7). > Syiiagoga crgo, quai solam lcgis cognovii lil- Porru Judaica vel Simoniaca illa nejolifllto, qua
tcrnluram, repclleiulo graliam voluii introiie iii po- spirilalii ct diviiii cultus c.\erciiia, ut esl jejuniuiu
Dmnini. llinc cst illud Nos scifnus quia Sive oratio seu cujuslilicl cccicsiastica' di^'nttali? ad-
tcntius : «
ininistratio, fiunt pro quol.hct vcl quxstus vel gra-

.Muysi hicutus cst Dcus, hunc autem iicsciinus iindc
tix liuiViaiuc seii laudis tcriciio fintilumeiitii, tlau-
sit {Jvun. IX, 2'.)). > Itcin ca:co aiunl illiimiiiato :
dit iiitroilum iii regnuin, iii potentias Domini, el in

« Tu d scijiuliis illius sis, iios auicni Moysi disci-
tlialamuin spoiisi. Pniplerea falui» virginibus clau-
;mli siimus {Joau. i\, 2»). » Itern < Nos lcijein ha- ad veiidentcs olcum, quot.
sa est jaiiua, quia
:
cuiit
hcmus, cl scrundum legem nostiam debct mori est favur adulantiuui. Ite m de bis qui omiiia opera
(ioflii. XIX, 7). » Sic illa iii logis lilleralura gloiians sua faciuiit, ut videaiiiur ah hominibus, dicit Veri-
iioluit iiitroirc iii potcniiat D^fnii. Sed e«o ex geii- tas : « Qiiii reccpcruut mercedtm suam {Uaith.
tibas Ecclcsia, quvniam non cognovi litterniurum lo- VI, 5, 10). • Turpis negotitttio dedisse auruin pio
297 COMMENTAnilM IN i'SA!.).iOS. - PARS Yll. - FSAL. LXX. 2»S
oratioucm vel aliiid tale A inenioria ol>livioneni, ralio errorem, volunlas te-
lulO, scilicfl Jejuniiiffl sive
)>ro favoro liumano vel quxstu lerrcno. llinc est posem fiicilliaic incidat, si cam divin* pietalis po-
qnod luijusnfiodi negolialores morc forensiiim ne- lentia non adjiiv.it.
gotiatorum snaoninia inagnificeappretiant, ct ftliena \'identur dissonare iranslationes, diim ;dia li(te-
plus jiisto vilifican:, biciit i!I'', qui dixii : < Jc- ralurnm, alia negotinlionem habcl. Sed si conside-
juno bis in Sabbato , dcciinas do oninium quse ratio adiiibcalur, non multum discordant. Proplieta
possideo {Luc. xviii, 12). > Praemiserat autem : nanique vidcns, quia nihil proderat !ex litteralilcr
lYoii sum sicul cceleri hominum, ut sna nuTJla prae- arcf pla, nen fojnoci, inquii, iitteraturam, id csl,
cellere ostendcret meritis alioruni, sicui niercalo- non probavi poiiere spera saiiuis in lege juxla liltc-
res forenses in arte ncgoiialionis piafcrunt suas ram inlellecUi, quia littera legis non sanat niorbum
merccs mercibus ;t!ioruni, fjuod lamcn non est ar- concupisceniia;, sed gratia Dei pcrJesum Christum
tis vitiani, sed liominum arle abulentiuin, qua: per Dominum noslruni. Et ideo iitlrolbo in poiemias Dc-
se non ejt mala, si absquc mendaciis ct fraudibus mini, id esl, in spiritalem sensuni, qul polenter vi-
exerccatiir. Quod quia nullatenus aiit vix putfst fie- vilkat euin, quem littcra occidit. Ab eodem sensu
ri, ma.^simc ab horainibus qu.Treniiluis, ijii.Te sua iion multuni recedit iila translaiio, quae hab-.'t Non ;
sunl, non iniincrito puenitentibus inlerdicitur ofTi- ^ coyiwvi ntyoiiaiicnem. Siquidcm lc.\ lilteralitcr iU'
cium negoiiandi sicut mililandi, cum lamen sivc teliecta populum nonnisi carnaliler inforinabat, et
uegotiari sive miliiare perfeclus liomo valeal sive iiiiiil non terreiiuni sapcre docebat juxla illud :
dainnalione, servaia pra;cipue illa caulcla, ut noii i Si volueritis, et audieritis nie, bona terrre tome-
faciat alleri qiiod sibi nolit fieri. Possunl ergo etiam detis {/so. I, 19), > et ideo tales intelleciores nego-
lales negoliatores introire in polsntias Domini vel tiatorcs fecit, iioc est, circa bo.nOruni tomporaiium
non fraudando, vel (lefiaudalaexeraplu 7.acli.*i, etsi qu;eslu£ occupari. Porro Pn.phela liberlalein spiri-
non ui ille, in quadrupliiin, sallem pro posse led- liis, qui negoliulianis hujus vincula diriirnpit, ain-
(ieiilo. Veriim Judaica, i,i dicluni esl, vel Siino- plccteiis nun cogiwvi, ait, neijoliuiioiiem, id est, nou
nlaca negotialio claudil introituin in potcnlias Do- placel inihi Icx sic siitellecla, ut involvat ine neijo-
mitii. Poinit Simon Magiis in felle aniariludinis tiationibus oliservaiitiarum carnalium usque ad Jera-
manens intrare in foiitem baptismi sive in templum pus corretiionis iinposilarum, et tunc manime Inu-
Doniini vei etiaiu actiiiore cnrpus Doiiiini, sed liliuin vel ciiam damnabiliiim, cuiu (iunt propier
quoniam cognovit et approbavit negotiationem pes- emolumentnm quodlibet saeculare, ut est favorhu-
sintam ex tunc ab ipso dcnomijiatani, non poUi l ,, iiianai laiidis vel gratia; sivecommodum temporale
per sacramciita visibilia inlioiie in polenlias Do- Liber il:ique, inio per graliam libcratus a lali-
twtn/. bus negotititionibuf ego Filius Jonndab spoittaiiei
Sic ninlti usquc hodie illi consimiles iiegotialores, sponlc videlicet Patri obcdientis Chrisii, et ego pcr
in officiis ccclesiaslicis niariime vel soliimmodo obedicntiam spontaneam introductus in potentias
quae sua sunt quaercntcs, iio» iiiiroibwit iu polctilius Dontini.
Domini, quia, licet specieni pielatis habeant, lanion Doinine memorabor juslitiw tuce solius, qiix non
virtutem cjus abnegant. Ei consial sine virlule pic- esl ex lege ca-remoniarum in litteia legis tradiia-
talis ita inania et niortua esse omnia sac!°ameiita, runi, iiec e\ viribus liberi arbitrii liberalore indi-
sicut corpusabsque anima. Propter quod sancla Et- gciiiis, cum siinus de numero priorum caplivorum,
flegia ex filiis Jonadab, id esl, spontanei Clirisli col- utsupracslexpositus, mcmoraborjitstilla: luoi soliui,
lecla ipsi Pairi obediens, et tontra ojiis prsefcptum qiige non ex lege, sed ex fide est crcdentibus in te,
iion bibens vinurn, in quo est huuria, coiilenla vi- qui justificas impium. In hac justitia nihii potest
110, quod tetifitat cor hominis, habitansque in ta- allribui buiiianse virtuii, quoiiiani sola divina pie-
bernaculis, quae suut h.ibitacula percgrinaiitium seu las in corde credenlis excitat voluntateiii seraiiian •
militantium, siciit [sunt ecclesi;e vel monasteria, D do bonas cogitaliones, et juvat ad bonas actiones.
vel xenodochia sanctorum sancle viventium ; Ec- et inflammai ad bonas affectiones per se ad juslifi-
elesia, inquarn, taiis in flliis caslis in hoo niundo cationem ssifficientes, ubi forle defuerit tenipus et
pcregrinantibus et mililantibus atquc Pati i obedien- faculias operandi quod bonura esi. Quia ergo haec
libus recle ac veraciler dicit : Quonium non cogno- jusiiiia ex te, Deus, initium proftctum ct consum-
ri negotiationem, introiho iu polcntias Domini, cum nialioiiein habet, tibi soia assignamia cst, et ideo
speciem pictatis habendo etiam virtutein pieCatis, 7H«moiai»or justiliw luis sotius. Ki ut boc intellige-
ui, verbi gratia, riicens iiie in Chrisio niancre ani- rein, tii,
hule.ni •icui ipse ambulavi'., non in niea, std in ejus Vkrs. 17. Deus, docninli ine a juveniute mea, et
potenlia, qui orniiibus, < quolquot eum rcceperunl, uiritie nunc pronuniiabo niirabilia tua. lu ducuisti
dedit polcMatein filios Dei fieri, Iiis, qui credunt in nie inielligere quod jusiiiia Udei lna est ei ex le est,
iinniine ejus {Joan. i, 12), et credendo introibuitt in qui fidem inspiras, et eidem, ut per dilectionem
potenlias Domini niinime coniidentes in polenliis operelur velle rectum, aspiras dans recte senlire ac
anima: liuiiiinoe v<l corporis corruptiliilis , ipsas reeto consenlire, nt sinl recti corde quicunquc jn-
anliii;£ poteiilias aggravantis el deprinientis, ut ejus stificantur et rcctificantur ex te. lia docuisli oie,-
Patbol. CXCIV, 10
291 GKUHOHl rR.-EPOSlT! RElCllEHSPEnC. 5ue
quiu qnidquid ju^tiiliê seu rcelitiidiMis habeo, ex le A mi oie a juieiiiule mia et usquc nur.c, si ine vel ail
lialufi. < Qutd enidi habcs, honio, quod non acce- monientum Jcserueiis, umiiino me dt-ricere iion ne-
pisti? Si autem accepisii, qui-d gioriaris qiiasi non scis, quia, cura lu sis aiiima; mea; vita, sicut ipsa
accepeiii? (/ Cor. iv, 7.) < Hoc seriptuiii lego ei iii- est corpiiris niei vita, quomodo aiiima subtracla
lcUiiiO, quod niliil boni liabeo ck ii>e, sed miilla cuncia corpori? harmoiiia «lissolvitur, ila ut nec
iiiala, inVr qiu« suiU eliaiu deiicla jiiveiuulis rncie oculi videant, nec aures audiant, neque reiiqua
vel secuiiduni tciiipus a;talis huiiianae vsl secundum membra sua teneaHt oDQcia : sic le deserente me
priraiiias lidei, quaiido iion juveniliter praesumcns ac cessante a justificatione anim.ê me.t, ips» erilin-
ciiigchain me cl ais)!jul;ilani ul>i volebara. A juveu- jusla, quam si tua prssenlia non illustias, erit te-
tuU itaque docni.fH wc, ul peiiculis propriis erudi- nebrosa ; si non vivificas, eril morlua; qiiia quod
lus discereiTi non pr;esuniere dc me, iilius exeniplo sobrle, jusie, pie, sapienter vivit, non ejus est na-
eruditus, qui quolies de sua virtuie prjesumpsii, lo- tura, sed ttia mirabilia, qui sapra iiaturam facis hxc
lies iniirmilaii bus: relicius mas.'islruin negavit. Et mhiibilia solus. Et ideo, Domiiie, iii his memorabor
ego ci!!!i csseiii jijnior, ciiigebam me, «t amlmla- jusliiiie lti(c solius, qui eadera miiabUia facis, Ht
bam ubi volfbam p!;esiimptione iiltroiiea iiiteniiis juiiificeris in sermonibus tuis, pcr qucs lalia raira-
ad maxima bona, ininimc suilicicus vel ad miiiima, li biiia prujiiisisti, tu, qui nescis meuiiri. Eigo in om-
sicut poslea in multa probavi experienlia, qua iu, liibus talibus raecum a juvcotutc iiica peractis iion
Devs, docuisti me a juveifilule nica el usquc nunc. jactalio mea merila, scd pronuntiabo inirahilia tua
Eiiani aique eiiaiu post accepiam et diu eserci- tac ecclesiastica pcrsona vel ego univerbalis Eccle-
laiam fidem doceri mibi est iieccssai-ium, iie te ces- sia. Et quia scio talia iiiirabilm deficere, si gratiam
saiilc a docendo liam insipicns et non inielligeiiS subliaxeris, et de praeterili» grstias agn, el dc fu-
qui I desit mihi. INon calm sic se habet opus do- turis orans dico :
ttrinaj divin;e simt bumana;, quia homo docct lio- Veiis. 18 et 19. Vsque in scuectam et seniitm Deus
miiiein, verbi gratia, agriculHiiara vel ariom car- Hc derctinquas me. Ego Ecclesia tunc juvenile robur
pcntariam vel aliud la!c,.inslrutlusque homo, rece- habiii, quando apostolis aiiis-jiie viris aposvolicis
deiile a sc iustructorc, ipsc, absque illo, aequc ut illc prxdicantibus per E\aiige!ium geiiita, et non solum
vel forlabse mtlius opcralur iîve in agricultura sive lactc.sed ct solido cibo eiiuUita et confortata forti-
iii domo fabricaiida scu iii opere nlio, qiioJ iini lci.i ter in mariyrio conira tyrannns 'iimicavi. Senccta
didicit a magiilro; sed opciari n'>vii ei potest et;;im mca successit biiic ju\ei'tuti, quaiido cani sc«.>us
siiie magistro. !ii miraculi? qooque per hominem liic! enitucrunt in coufessoribus, fidem rectam ver-
factis id ipsum inveiiies, q-iia suscitati moriui pcr bo sana: doctriiix ac moribus maturx disciplinse
Eliam ct l^liseuin, reccdeiiiibus iilis vixeruiii absquc cummendantibus. .\dliuc exspecto sfMiiiHi jam cito
ilUs. Laiarus quoqite sustiiatu» per Homimin iii:.t.int!bus vci palcut^T ecce nunc e.tstaniibus tein-
Dcum, recedente a se C.lirisU). < orporaiiter, poluil poribiis peiiculosis, iii.fjuibus abundantc iiiiquitate
vivcre absente susciiatore. Sic et qui planlalet qni ac refrig^^sccnle charilatc muliorum, lidti fervorest
ilgut, oyere suo peracto, gaudet si*.a ope opiis non ;„ pancis el?clis, qui ct ipsi fortc, si ticri pnsset, iii
indigere, quod operaius est visibililer, si lamcri eiTorem inducerentur, nibi dics lam pessimi scnii
Ueus adesl incremcntum dando iiivisibiliier, qui si brtviareniur. Ei s; de his, qui clecti leputantur, pa •
inanum sublraKcrit, opus ipsius inanerc non polcrit. vcndum esl ne inducantur iii errorem pi'opter signa
Sicui ciiiiii iol iste visibilis praescntia sua suo splen- meiidacia, sacranieiiia videliccl speciem quidem pie»
doie acicm illustrans dicm facit suner lerrim, quo tatis habentia, virtuitin vero ejus abnegantia, ve-
abseiitato pcr occasuiu dies, quam iecii supcr tcr- rum est utiquc veritatis verbum contesiantis quod,
ram, deficit nec rcsianratur, nif.i denuo s.^l super iiisi breviati fuerint dies illi, iion fiet salva omnis
terram ortus iterum s«;» praisenlia illiisivel subjc- taro. Caro eiiim dicuntur infirmi ac fragiles ct se-
cta aeilieiis et acris spatia : sic Sol jiistiliin licet p duciliiles iii Ecclesia, (|uo modo illi dicuntur ossa,
u!)iqiie sit et nusquani non sit, nec tanien alicubi q.ii sunt foi tcs.
localitcr sit, suam per sui graiiam nunc cxhibtl Ijti ique ;id t'.hrisii fO!'pus periiuenl, ciijus in fi-
nra;senliam ,
periuaxime illustrando raiionalem gura dixii Adam
Hoc nunc os ex ossibus meis,
: i
cieaiuiaiu iii angelis electis icth-^ri pus-issiino, in cl CiTO dc caiiic me.( {Gen. ii, 25V > Tanquam di-
animabus humanis carne adhuc iuduiis aeri Ciasso cat sccuiidus Adam Ego iii corpore ineo, et de
:
el iiebuloso assimilalam, facitque dicm, de qiia

dici coi'porc meo formaii^s halioo non solum forics, vc-
jpolest : I H*t es4 dies, quam focit Dominus, o.\sul- rum ctiam fiagiies, utrosquu apud roe prxdesiir>.i-
femus, 6! laetemur ia ca {Psai. c.\\\i, 24). t Sed si tos et electos in me anle constitutioncm mundi. Di-
gratiam subtiaxerit, profycto dics hwc dc/iciet, nec cit cnim unus de ipsis cleciis « Sicut elegil nos
renovab tur uiiquam, nisi dcnuo ipse Sol juslili* in jpso anie con:-.iin:tioiiein niundi, ut esscmus san-
pcr graliam reddiiain suam digneiur exliibere prsE- cti et imraaciilaii in conspectu ejus in chariiaic
seiitiain. Eliseus derelitlus :> docioie buo Elia nois (Ep/j. I, -i). t Moc '•go seio Ecclesia calholica dc fi-
«iiduin iioii defecit, sed maiiisui spiiitu in ipsum du- liis ionadab coadunala in juveniutc snea vabda, i»
lilicalo etiam piofjcit. Tu autcm, Dcus, qui docui' senecla niaturs, inseitiodccrepilo multas infirmittir
301 COMMF.NTARILM I.N PSALM05. - PARS VII. — PSAI.. LXX. 502
tes passuva, ct jam forsitan cx paric passa jii.via il- A <|iiod estrejiiis Job rcposila eial ni;(jor misericor-
liid : « Siauteni ln pol«:ilalibus octogiiita anni, et dia quaoi priinis uipoie jam Saiana: tcntatiitnibub
amplius eorum labor et dolor(P«a/. lxsxix, 40). i oinninu superatis. Sicsic jam supctata violeniia
Labores itaqiie el doiores niultos et inagnos jam lyrannoruia per niartyrcs, fraudulentia hacretico
passa, plures et majores liaieo in senio ailaiis de- rum per coiifessores, (anden! superetiir vcrsutia
crcpilae, niultis defectibus et suspiriis cxpo.sitx'. falsoruin iVatruu) per bonos fralres, vere lideles ct
Ideo di<o, iiKO supplico tibi, Deus meus, qui rfe- prudciiies, ne insuitetur ieuiG Ectlesiif, quod noii
cuisli meajuvenlute usqite p.unc, ut usque iii sene- sit ei iidelis dispensator ei prudeus, quem consti-
<(on'., et senium ne derelinquM tne. Tu verus Jona- tuat Dcniinus supcr familiam suaii!, ul det illis ti-i-
dab, sponlaneus tn omnibus, qui- propter filios tuos tici uieiisur.tm, tcinporc «eiiji pcrn.axinie necessa-
erudieiidoB fecisti bona, et sustinuisti mala, pro- riain, quaudo eiil famcs et fuga Elia;, iinminenle
Diidens ipsis filiis (uis nmlia bona, iiiter exleras niuiia siccitatc-, rcgnaiite JezaL«li6 ncqiiitia cl spiir-
proinissiMies tuas di.iiisti : « Ecce ego vobiscum eilia. Usque ad illius lemporis novissimi oniiiia
sum omnibus dicbus asque ad coiisunimationetn pericula siipeiando, esle milti Dcus iu Dcum pro-
sesculi (Malih. xviii, 20.), > hoc est, a juveiituLe tectorein et in locum ifiumluni, sicut supia esl c.\-
circa primordia Ecclesije, in senecto circa inedium, " positum eirca initium psalroi, quod assimilari po-
et in senio, quo linienda ad consunimanda est Ec- tfst mex juvcntuti. Hoc igiiur pelo ut, factus milii
clesia. Ideo lionura illud fiiiucialiier pelo, de qiio ih locum niuni!,ijm el in domuni refugii, circa iid-
promissoreni vcracein le ipsuni leneo, qui et dico, tiuni lidfi daiis milii rohur viriliter agendi, non mc
«t jiislificoris in serinoiiibus tuis, ul juslus et vera\ Oescias ienii tempore, cum defecerit virtus mea, sed
appareas, ut proplietx tui, qui talia ciediderual cl iinpraBtermisse usque in finem forliter nie adjuva.
prophetaveruat, lidcics et justi et veraces iiivenian- Donec aniiuntiem bracliiuin tuum generalioni omni,
tur : esto nobiscuni us.'[ue ad cunsumniaiioucm quiV vcntura ai, potenliain iucni., el jusliliam tuam
sxculi. Esto inecum, Ucus meus, qui docuiîi >ne a Dcus us/iiie in diissima quK fccisti maijnalia. Inter
juventute mea usque nunc, et usque in seneclam et has vicissiludines rerura, et temporum, quibus ge-
senium Deus ne derelinquas me. Ne derelinqunt for- neralio pr.vterit et genernlio advenit, velut iinda
tes ,
qui suiK 05 'ex ossibus et inlirmos , qui !-,upeiveiiit uiida;, generalio rectOium quiereniium
sunt caro de «anie niea. Memor esio verbi lui, Doniiiium, una-rentium faciem Dei Jacob noD deii-
quo dicturus vobistum sum, praemisisti
donee ego Ecclesia per hanc generalioner: de : Ecce ego. ciat, ,
I Ecce, » iiiquis, < ego vol.iscum sum omnibus

qua promissum leneo quod non pra;teribil donec
diebus usque ad coiisummationem sseculi [Mullh. C omnia fiant, anmtni.iem bruchiiiyn luum gcneralioni
xviii, 20). I Dicens < Eccc ego, » uuc licsidera- omni qucE venlura est, bive boiia sive niala, ut noii
:
bilia super aurum et lapidera prctiosum promisisti, sit qui se abscoudat a caloro solis hiijus, in quo
evideiitiam videiicet cunctis demonstrabiiem per vcrus Jonadab posuit tabernao.ulu.m suuin, praeci-
adverbiuin demonstrativum, pracsentiam non um- piens eliam suis filiis ut habiteiit in labernaculii:,
braiicam scd substantivain per noraeii ilesa demon- pcrcgrinaiUes et »11113010$ exeuiplo palris sui vere
sirativum et etiaa» suljstanlivun}. Quondam priC- Jcnadab, vere sponiar.ei ad obedjcndum Deo Pulri
sens eras pcpulo tiio in columna ignis et nubis et suo. Pcr biijus iiaque aiios «sque in Cnera sacculi
aliis umbralicis figuris. Non lalera nunc prêsentiam permansuros aauuntiem brachium tuum praidicans
tuam quoero, sed omnino et demon-
subsfantiv.iiTi ubiqee, qiiod m virtute bracbii lui dispersisli ini-
Blrativam, ut et verwm sit, quod di.itisli « Eccc : niicos meos, quod fecisii poientiam \u brachio tuo,
«go vobi,>'cuiii sum omnibus diebus usque ad con- cum dispersisti superbos menie cordis sui, depo-
suramalionein ssculi : » et nos in hac veritale glo- suisti poientes de sede el exaUasti humilcs. Sic m-
riantes dic;imus : « Ecce Agnus Dci, qui toiiit pec- nwitiem brachium tuuni in praeteritis dominatum.
cata inundi (Joan, i, 29). liem : i Ecce Dcus irieus, p iu praescnli domiuans, iu fultiro dominaturum ge-
et hoiiorabo eum : Deus Palris roei, et exaUaho neratinm omm, quoe ventura est ;
quia sempcr bra-
eum^fxod. xv,2), » neque ultradicant in genlibus ; cliium tuum, FiHus tuus, per quein fortia operaris,
Obi est Dcus eorum, Dcus Cbvistianonim, qui esse resislcl superbis, humHibus autem dabit gratiara.
dubitatur apud sanctos, quando dcficit sanctus, Sic annuntietri et poieniiam tuatn, qaa potens et
quando diminutae fuerint verilates a iiliis homi- indurare quem tis, et misereri cui vis, et jucHliam
«uro, quasi apud nullos permaneat veiitas divino- luam, sine qua iieutrum horum facis, qui omnla,
rum promissorum, quorurn lamen evidentia etiam qu:e facis, potenter ct jusle facis, ita ut nullus te
tenio Ecclesise non dubitaiur proniissa. Hanc po- argucre possit, quod inique facias vel indurando
stulo, ego Ecclesia, vel ego ecclesiasiiea persona, quos induras, vel miserendo quibus misereris.
dicens : Vsque in seneciarn et senium Ueus ns dere- Hjec potens jusliiia, et jusla potentia tua, Deus, at-
tinquas me, ut sicut juventus mea claruit in robore tingit a fioe usque in iQuem fortiter, et disponit
fortitudinis fidei, se;tectu in maturitate spei : sic ornnia suaviter, a iiue 'jsque ad finena, a vermiculo
estremum senectuiis m^^se leiopus, quod dicitur usque ad aagelum, ab iriSmis ab5'ssi usque in altis-
senlum, clareat jn injsericordia verbi, secundum siira coeli, usque in adiisima, qmf con solum iti
305 GERHOHI PR.-EPOSITI REICHERSPERG. 304
lerra, sed eliam in coclo fecnti magnalia, liialiolum A cidimiis per supeibiam ei inoliedictitiam, (luatcnus
superitientem de coelo {irojiciendo, et illiic bnmi- quoJ iioii possumus per naturam, sinius per gr.i-
nura, qui cinis et pu!\is est, exaltando iion solum tiam, Dco vidclicet similcs in ipso et cum ipso ma-
usque ad alia coelesliura virtutum agmina, quiljus nentes, et banc simililudinis gratiam et gioriam
associanda sunt Ecclesi» lolius raerabra, eliaoi indc ipso lanquam fonte ino.hauslo jugiter bibcntei.
fiiaa, dumraodo sint in chaiiiale non ficla, sed Nam qui per se vel a se pul?t se aliquid esse vel
eiiam usque ad aliiaima illa, qus habet Pater in posse, cura niliil sit a sc veJ possii, ipse se scducit,
majestaie sua, cujus ad dex!er;,;n collocata est in quia taliler esse vel posse solius est calura; divinx,
Christo natura humana, ul ait Leo papa, i illius quse sola cst super omuia el poiest, ac scit omnia
glorix sociata in throno, cujus nalurae copuiabatur per se nuUo c.xtrinseco egens adjutore. Quisquis
in Filio. > igitur hominun; vol angelorum lalem poienliam vel
Annunliabo eliam iu hoc polenliam luam, et ju- scieiitiiim silii a bpmelipso iisuipat perverse am-
ililiam luam, Deus, usque in allisfima qna; fecisli Jjiendo.\ltissimisimiIitudinem,decidet infoveamdis-
viirabilia, qiiod sive horao in iaiirmis sive aiigclus similitudinis, vel sieut diabolus inibi lelinquendus,
in allissimis invcniatur potens el justus, non est vel sicui homo longis funibus iribulalionum eiinde
!i:ec polcnila et juslilia vci hcminis vel asigeii, sed reliahendus. Qui eniin cum hominibus non flagel-
iua. Tibi soli assignanda, cui ot supra di;\i : Do- labuiimr Bi da-moiies, ipsi cum ipsis dxmonibus
niine, memorabor jiistitia: tua: sotius. tandein miltcntur in abyssum cruciandi cum eis
Cum hsec ita se habeani, o Deuf, qnis similis tibi? ietcrno igne. Qui autem praedcstinati sunt advitam
NuUus ulique, quia lu propria virlulc tua es quod :>:iernam, nc in abyssum scmpiterna? perdilionis
es. potet Quod j>oles: ali.i oinnia ex tc habent esse jniltanlur, plurimis tribulationibus aagellanlur etad
quidquid sunt, posse quidquid possunt. Hoc non Yiamsaiiciae liuniililatis.Telint, nclint, coarctantur.
consideraiis Lucifer in coelo pra^sumpsit se cseleris Quod ita esse, lara ego Ecclesia quam ego ccclesia-
angclis coiinaturalibus et coiisociis prasfcrre, quasi siica persoiia multis experimeniis didici. Nam, o
esset vcl esse possci siniilis AUissimo. Seu in ruina Deu.'!,
sua didicit vel polius nos in ca discimus, quod iion cst Veks. 20. Quanlas Oilendisli mihi tribulalionei
similis lui, l>eus, is qui cadeudo serpenli esl assi- mvluis, et tnntas, et convcrsus vivi/icasli me, et de
milatus. Qucai el ingressiis uipote vas aptura sibi abijssis tcrrm ilerum reduxisti me! Mihi volcnti as-
el rongruum, perBuasil priinis hominibus perverse similari libi Altissimo per extollentiam primi homi-
sppetere sinuiitudinem Dei, dicens : < Eriiis sicut ^ nis, qui noliiit ut servus leneri pnecepto, ul niillo
dii, scientes bonum el roalum {Ccn. iii, 5). s Et sibi dominante licret sicut Deus, milii tali, ne lalis
illi crgo projecli de paradiso niuUimoda miseria pcrr:i3nereiii, qnanlas oslendisli tribulatioiies lanLê
«locii sunt ct diaboUim falsuiii promissorem el il- debitas cxtollenli^ vel inobedientiie, quod nimirum
luiis verum dot;lorc!n, qui dicil : Dcn.;, quis simi- palel in ipso priino parente prioruni capiivorum.
tis libn Nam quia solvii pra;ccptum, prior ijisc cjplivatus

NuIIus ilaque propria virlute; sed nonnulii assi- est, et cjus posteri sitnul in ipso captivati prius-
milantiirlibi ex dono gratije luae. Nara in isla con- quaii! isati. Et hxc ipsa caplivitas quunias habeak
valle Jacrymariim, dc qua claniamus ad te : Deus, tribulaliones multas et malas, ecarrari non polest,
quis timiUs libi? quosdam facis libirai-iipsi assimi- quamque in his Dco heaio et ab omnibus liibula-
lari sccunduni niensuram donationis tua;. Aiioquiii tioiiibus extraiieo tribulalus el captivatus hoiuo sit
frustra essel iionio factus ad iniagiiicm el similitu- dissimilis, ilem enarraii uon potest. Unde non
I dinem tuam, si omnes homincs in regione loiigin- !ara enarraiido, quod esl inenarrabilo, quara cerlc
qua dissimilituuinis luae perirent. Sed non est ila, adiiiirando pxcUimarc compellor : Deus, quis similis
quia rcqiiTrilur draclima perdiia, et in ea refornia- libi ? quantas osicitdisti mihi tribulationes mullas et
lur pulchriiudo abolila : inveiiiiur ovis perdita, cl D malas, numcrosas quantitalc, malus noxia quali-
rcporlatur humeris pastoris : suscipitur lilius pro- tale! Has iribulutiones muttat et malas non snlum-
digus ad palrem suum reversus : promiliitur deni- modo iminisisti, ut punires proptei culpam, ked
qu.i omnibiiji tui vultus, o Deus, lucida siinilitudo, eliani usiendisii, iii erudires ad discipiinain, quo-
qiii suos i.niraicos diliguiil et eis, piout valeiit, rum alleruiR justitia!, allcium vero miscricordi»
bene faciunt ad similitudinem lui, qui solem lnum opus fuit, ac proinde utrumqiie simul junclum vi-
uriri facis supcr boiios ct raalos, ac pluis super num cum olco profuit milii vubieralo. Nam per hacc
juslos ct injustos. Hac via sanciie charilatis, ohc- duo conversus ad me, qui per culpani superbi» fui»
dienliae ac pietatis oblinebitur Doi siiailitudo, quam Eti aversus a me, ul non rema:ierem cura piicposit»
ncc angelus in coelo per extollentiam, nec homo iii morti.s diabolo in raorlc .senipiierna, xivijicasii me,
paradiso per inobedienliara valuit obtinere. Per et de abyssit terra; iterum reduxisii me. Tu, Pro-
aliam ergo viam redeuadum est in regionein no- phcia raagne, ad me morluura conversus feri^ti per
straio, ad quam, cum vencrimus, similes Deo eri- tcmeiipsum, quod Geri non poiiiit per baculiim
mus, et videbimus eiim sicuti est. Redcundiiin quippc tuum, quia coiitractus ad meam parvilalem faoluii
illue est per huiuiliiatcm et obe<iienliam, unde ce- horao vivilicasli me^
305 COMMENTARIUM IN PS.VLMOS. — PAKS VII. — PSAL. LXX. 506
Et liic modus erat vivificationis mea!, quod da A mnlitia sine pceniteiiiia. Porro prfedestiRatis ad vi-
abyssis lerrce iterum rcduxisli tne. Situt aliud esl lam iiominihus, qui ve! inMOcenliam cnslodiuiit post
creari, aliud recreari iioininem : sic esl aiiud educi, baplismiiin, \>j! digiios poeiiitciitiie fructus faciunt
aliud reduci euii» de abysso leiTsc. Scmel crcalus iinte obilum siium, postrema erit retluclio de ainjssis
est, et liujus diviiuc operationis peniius nulla cst rcsuncctio corpoiHiin, non in judicium damnalio-
vel essc potesl itciaiio, quia creatus ex niliilo ullc- nis, tiim ( judicia Dei » sinl ( abyssus niuUa (Psat.
1'ius noii icdil iii niliiluni, iil itcruni possit cicari XXXV, 7), > sed iii gloriam illius sommutationis qua,
(le niliilo. Aiiamcn lacLiis <le nihilo sic naturati dc- cum omnes resurgamus, non tamcn omnes immu-
feclu ad iiiliilum icndit, cuin pcnilus niliil cssc iioii labimur. Nam ( omncs qnidem morUii resurgent
possit, ut ci scmcl crealo muUotics rccrcari sil ne- incorrupti, ; id est quaiitum ad inlegrilalcm mem-
ressarium per diviii;e pietalis assidiiiim sive «onli- brorum perfecte integij, ( sed non onincs immula-
iiuum solatium. Siniiliter scmel cductius cst liomo bimur (/ Cor. xv, .^1), > ait Apostolus de se suiqtie
de «d^/sAM <eriw, in quibus laniit, ciim adliuc sub simililms, quia litieiaii de abyssig lerrce tunc nou
aquis abytsi liUens csset inanis et vaciia otlencbrse opprinicntur vel submeigenlur in lacum «lernaj
fuissent siipcr abyssum. Tiinc opcie rtivino aquis miscriai per jiidicia tna, Oeus, qu» sunt abyssus
ahyssi congreâlis iii iocum iiiiuin, dc ipsis abyssis mulia, de quibus, ut iam dictuin est, reduxisti me
ediicta cst teria, formandi iiominis materia. Hujus lertio iterata rediietioiie. Sic, inquam tedii.Tisii me
di>inx operaf.niiis iiulla csl ileratio, «'.ua ultra non uiiiversaleni Ecciesiam, ut hoc in grali.irum aclione
oril cinfusio rcrum, qualis fnit iii p'.'ir,\!>;dio mundi. coinnieinorans digne ;<djiciam super omnem laudem
Eductus aulcm de sub aquis uhyssi rnoi-talis bonio inam. Licet enim magnura et onini laude sit di-
cuin esset cinis etpnlvis, ultra modiini suum se ni- giium quod serael eduxisii nie de abyssis terrm ia
mis exlulit, qnando siio Creaiori, aUlssimo spiritui prinia rerum iormatione : tamcn quia hoc faciendo
psr siiperbiain praesunipsit vclle assiinilari credens niii! laborasti, dixisli cnim : Fiat hoe, vel illud, el
doceploii dicenli : « Erilis sicut dii {(ieii. m, v). > factum csl ita, neque tuiic in dicendo seu faeiendo
Proplcrca dignus fuit audire : < Tcna es, el in tei'- vcl lu, Palef, laborasti, qui verbuin bonum eructa-
laiii ibis (Geu. iii. 19) : » quia sequitas judicii disti, vel tibi Fiiio, qui Verbum es Paliis, fuil labo-
viiii lioc e.vpostebai, ut qiii;>. sc uUia coeli!ii) e.vlu- riosum gigni dc corde Genitoris in partn non dolen-
leiai, sub ccelo iuuliis plagis linniiiiaietur, donec tis, sed xlernaliler gaiidentis ; nequc tiiii Spiriiui
reverterelur in terram, unde sumptus erat, qaod sancto, qui tunc ferebaris super aqiias abyssi, fuit
morte corporali pcrficilur, quse omni ho:niiii ex C '''^''^riosuni laliter stipeiferri, ul oper;Uioiie tctius
Adam per conciipiscentiaiii genito ilcbeliir. Trinilatis hoir.o eduteietur de iltis aqiiarum teiie-
Sed in homiiie uiio siiie coiicupiscciilia carnali brosis al'yssis; verni!i nunc lu, Fili Dti, iiiia in
pcr opiTationcm saiicii Spiriliift coticepio, de vii- Tiiiiilate persona, ut tertio educerer eijo Ectlcsia
gine genito, reducla est huinaui generis terra in dc abijssis terrte, ul dictum est, homo facius mul-
eaiii dignitatein, ut nihil haiierel juris in eum mors lum laborasli sustinendo in carne morlali diulur-
corporis, iii quo non eral mors aiiiinie; quia non nam coiiv.^rsalioiiem : in doctrina conlradittionem,
liabiiit iii se peccaliira vel originale vel actuiile. At- tanquam scdurlor fueris in ir.iraciilis derogalio- ;
lamcn sponie atlmisitmorlem indebitam sponte ,

ncm, tanquam in principe dacinoniorum ea feceris,
«ifscendit in ahyssum iitferni, morlnus quidem eor- in victu subsannalionera, tanquam vorax et potstor
pore, sed inter nioi tuos iiber a morte aniina:. Non vini fueris, posSrcmo spi:ta, colaphos, flagella, vc-
crgo dicat aliquis : « Quis descjiiJit in ahyssum ? »
siem irrisoriam, spineam corotiam, cvuceni et in
quia « Iioc est Clipislum ab inferis revocare (Ro!h, criice nioriis turpissiiiiae addiciionerii sustiiiuisli,
X, 7), » ait Aposloius. SoJus iUuc hbcr descendit; cum per h.TC oinnia dc abysiis terrm iierum reduxi-
ged non solns inde rediit, quia niuitos inde secuiu sti me. Proinde siiper oniuem laudera illius educlio-
reduxit, ex quil.ms muili eti.im corporaiii.er cuin eo D nis, qua siiie iauore de abyssis terra; in prineipio
WMrexerunt de abyssis terriP, id est de sopukris, cduxisti me, lianc laudeiii adjiciam et superexlolluin,
el introieruiit in sanclam civitalem, et apparueruiil qua de abyssit terrtn iierum reduxisti me in labori-
muliis, ut in principio apparuit aiida semotis abys- bus et passionibus muilis, ut et istas reriuctioiies
sis. Ila-c fuit uiia reductio de ahyssis. conlemiieniilius major sit culpa ingratitudinis, et
Iteraia vero est reiluctio de abyssis ci dc prolun- eas, prout dignuni cst, refogiioscentibus major ma-
dis, quoe sunt iii iacu miseri% 'iniDiarum, per iidei teria el vchcmcnlior sit causa gratiarnm actioni';.
sacranieiiia resurreclio prima, qua qui resuscitali non solura pro universalibbg iUis iterationibus re-
perseveraiil.vivunt, lii bis secunda mors poteslatem ductionis de ahysiis, qu.r, ut ostensum esl, habcnt
iion habel, qu« est cxtrema impiorum damnatin et numerum cerlum, sed etiam pio singularibus et
projeclio in abyssum dicente Judice : i Ite iii igiicm parlictilaribus, qure noii habent numeium. Cuni
aiernuin, qui paratus cst diabolo, et angelis ejus enira seplies cadat jusius in die ac resuigal, cmii-
(Matth. XXV, 41), > quibus niilla est reductio de que scptuagics seplies pcccanti el p'xnisenti promit-
puteo abyssi, dc profundo inferfli, de lacu miseriae, Julur pectiiioruin remi^sio, aii.-snon est aliud quaiii
(juia non est illis conjgi^tilaiio permanentiiius in sua dc abfjssis lerrce tolics ileiata rtûctio ; quis dinu
;
307 GERrfOHl PR^POSITI REICHERSPERg. 308

nierarc valeal qaotetquantis iteralionibtts hujusce A inter sacrificandum in liilaritate, quam diligis lu
reduciionis iu, Oeus Dtu.s, exsullando : quoniam
Vcns. 21. Mutliplicasti magitificentiatn tuam, et Vers. 23. Exsaltnbiini labia mca cum canlatcro
conventis lomoiatus . s ine. Toliter tiiira per ili- libi, et anima mea, (iuam redemisii. Exiullabuiti la-
versa et muUa flatrellornru et consolaiioiHim genera bia ii!ea,iiom psallam spiiilu : exsullabitadifiiu mea,
tuos filios Jonadut) sponianea diiigeiuia reducis de dum psjlbm et nicnte. Nani spiiitu soluminodo
abyssis peccatoniia, quoties ea i.ociderint et de pro- psalkie, mente sine fruclu existente, oinnino cst
fundis ad le clarnavcrini, ut quisque non soluro uni- inutih;. Spiiitu vcro psallere est memoriter psal-
vcrsalibus, fced eliam p.îiiiciiiiiribus reduelionibirs iiioruin verba pioferre ; inente autem psallere est
reduclus dc fdnjissii terrm haleat cau»3ra tilii iu vilalem Yerboruin sensum mente percipere, qui tuoc
graiiarum .iclioiie assidue ditendi : ilulliplieasti dulcior est gusiui animie, quam redemisti, Dominc,
viagnificeniiaui tufim, et conversHi comolalus es me. eum su3e redemplionis mysteria in psaliendo ruini-
Mutliplicasti inagnijiceniiam luam iii flagellis, quia nat, irt, verbi gratia, cum psallendo canit : Panem
miilta flagslla peccatoris, et mnltiniodis ilagellas angelorum manducuvit lioino, non tam furfurem lit-
ornnem fiiium quem recipis. AUamen quia, cum lerae scqucndo quam similam^ spirilus illura intflli-
Jralus fueris, miscricordiae recordaberis, per ipsam B gaipanem, non quem Moyses dedit, vel quem Moy-
misericordiain fulgura in pluviam facieiis, quasi de ses cum popaio manduiavit; quoniani illius man-
austeritaic ad ienilatom conversui coiisolatus es me, (lucalio clsi carnera aluit, non Samen ad redem-
Jion sineiis r.ae inlcr flagella sie absorberi abundan- ptionera aniroa; suffecit, sed qoem Pater significa-
tioii iristilia, ut obrcpat salulis despcratio, sed vit, et inqao vitam mundo dedit, quo angelos im-
eiiam inler fiagella spe gaudendo per speia salntis niorialiter pascit. Qnod quia Judsei non faciunl,
obtineam rein. QuoJ evenisse mibi liiio Junadab tKtidentem litu;rani et non vivilicantem sequenda
spottle in fiagcllis buiniliato et tponle per obedicii- spiritiitn, conteniptibiie est, quod psallentes oQe-
tism patern» disciplinae captivato exinde constal,
runl, rectequc lUis per prophet&in dicitur : i Offer-
quod confessio peccati ad me accusanduro, etgra- tis snpcr altare mouni panera pollulum {Malach.
liavum actionis ad ie Dcura laudandum jngiter in I, 7). > ilaque iil anii.na mca, qaam redeiui>ti, Do-
cordis dcvotione, ubi lu audis, frequenicr in auic,
mine, de abyssis terrsc ileriiin reducendo cam, va-
ubi homines audiunt, resonat. leat exsuliare, non ero contentus in vasis psatmi ex-
Vers. 2i!. Nam et ego'confiiebor libi in vatit trinsecus nitorem argenleum scu fulgorem qua&l
psatmi vcriiatcm tuam Deuii, quod est eonfcssio lau- vinum bominis
p aHrewn spectare, sed laslificans cor
danli» ; et ptatlam tibi in cilkara, sanclus israet, repositum in vasis ipsis gu-
et oleuin exsunationis
quîd est confcssio pceoitentis, carnem suam caeti- qatmiam suavis Domine,
stabo, et videbo, es, to,
ganlis et cruciflgentis cum viliis ei concupiscenliir, qui rfc abyssis terrec ilerwm rediixisli me.
ad gloriam siuicij Itrael, qui se pro suis Id cruce Gu.^tum suaviiatis hujus in vasis psulmi vas et
sacrificavit, ut et ipsi sancti siiit in veritale psal- nos
ipseelectionis Paiilits accepcrat, qui ad idem
lendo et ciUiariândo in orani sanctilale. Psalterinra
eicliortans, et a coiitrariis deliorlaus aiebat : « No-
liamque vat sive instruiuentura psallendi, quod de lite inehriari vino, in quo est lunuria, sed imple-
superiori sonat, signillcal Spiritum, quidesuperesl, miiii Spiritu s3ncto(E/)A. t, 18). > Et quasi dubi-
qui spe jam snrrexil, el qua; sursum sunt, sapil, tantibus, quibus ex vasis Spiritum sancium haurire
ubi Chrislus est in dextera Dei seJens. Citliara Bossintus, benevolus doctor vasa demonslrans, el
veroahiiifefioribus resonat signifieans corpus ca^ quasi manu porrigens adjecit ; « Loquenies vobis-
sligalum el laudibus Dei adaptatum, qiiod quidem meiipsis in psalinis et hyuinis et canticis spiritua-
de lerra suiupsit originem, scd in resurreciione fa- liLus canianies, et psallentos t non quidem senipcr
tura co»lftslera el aBgeiicam aocipiet impassibilila- coram buminibns in a|ierto, sed < in cordibus ve-
tem in larito majori gloria, quanlo nunc niagis d stris Doniino (ibid. 19). » 1d hujus implelionis
exercilabiiur In serviiio divino l>cne psaMendo et spe, iiDO et quantum dederis impletionis ipsius ad-
reole operando, quia honus psalmus bonum esl juius re psattam tibi in tasis psalmi, cor meam
opus, et t Lonu.Ti esl confileri Doraiiio, ei ps;i!Iere eibibens libi insirumenlum psailendi, psaltam, oi
nomini luo, Altissiuie {Psfl/.,xci, 2j. » Proinde coii- iinplear, et implebor, ut psatlam, tibi, Domine
fttebor libi in vasis psaimi veritatem luam, Dens, psallam, inquam, et psallens pro capaciiate mea re-
hoc scicns qiiod psalmi ct psalmorura verba seu plebor, leplotus efBciar et ego vas ex tasis psalmi
cantica sunt quasi argentea vei aurea vasa veriia- plenuiu spiritu sapicnlise et intellectus, spiriiu con-
tis, vinum et cbaritatis oieura contineniia et scr- siiii et iorlitudinis, spirilu scieniix et piclatis, c(
vaiitia. Propter hoe sive in p.salterio desuper sonoro replcibit ineex vasispsatmt spiritustiraoris Doiniui.
per stiidium sanciae conlemplalionis; sive in cithara < spiriius eniin vitx i est « in his rolis {Eiech. i,
dc subtuG canora per studiuin bonae actionis, tibi, 20), > iu psalmoruui vasis, digiiis et nianu Dci tor-
/)«Ms, psatlam in vaiis vialmi oleo eisuilalionis ple- [latis et rotaiis. Sed quid, si nimis pigium anininl
nis. Hoc faciara non per angariam crucem portaiido, sum, ut cum his rolis elevatis a terra paritei' nou
«ed voluntaria oris mei voIuntai'ic sacriiicanuo, el possiin cievari, ct quocunque rolx giadiuiilur, pa-
,
309 COMMKINTAUIUH IN PSALMOS. — PAftS Va. — PSAL. L\X. 310
riter gradi, ut psaliens spiritu semper psallam et A hoiTibiU, etquasi cum revereniia, licet nimiura
nieiite, idqne scmper versetiir iii corde, qiKiii pio- taida, iniiabunlurin subilatione insp^^ralas salulis,
ferliir ore?Hir, est enini psalleiidi motliis iegiiiiiius videiiies inihi provenisse bnna insstiinabilia, cum
el semper a nobis dcsideranûs. Scd qiiid, si iiili- illi sempcr mihi quaesierint maia, Tuuc cnim erit
inur et non exsequiinur, coiialiimur et reiabimur, sanclis locus securre exsullationis, cum impiis in
nunquid ideo a vnsis iisalmi sinc fruclu et vacui re- divino judicio confusis et in abyssos lerrse detrusis
dimus, coiitestantc Apostiiio, quod iii spiritu laii- non licebit ultra domiiiari. Tunc erit solummodo
tum ct liiigna psalUiUimn nifiis sine fruclu csi? vox exsulialionis, et saliiiis in tabernaculis ju&lo-
Sed consolaiur mc verbiim angeli dicenlis : < Pax rum cum Christo regnaniium, sed non ila in taber-
hominitius hon» volunt.itis {Luc. ii, H). » liemvox naculis niiiitantium, ubi voces cu.m exsultatione
Psa!nii«!;e diccmis : « Quor.iani cogitatio hominis psalloiititini crelMO iulerrumpunt gemilus llentium
coniitcbitiir tibi, el rdiquiae cogitationis dicm fe- ct dolentiura. <-«i enini carnis adliuc sarcina gra-
stum agent tibi {Psul. lxxv, II). > Qiia; est eiiim vato sic in vasii psalmi redundat oleura exsuUalio-
illa confiler.s Deo liominis cogitatio, nisi principa- nis, ul non interduin cogatur gemere de ipsorum
lis illa Deo i>!acendi et conGlcndi in psallendo in- vasoruiu vacuitate, sed, quod pcjus cst, vacuitale
lentio? qu« nisi relicla nobis a Deo senien esset B siniul et rarirate.' Est enim dorauji miiera, ubi vasa
etiam in psalleiido, irruenlibus intcrduni ia nos vinaria, scn olearia mulla qiiidem sunt, sed viiium
uoxiis aut vaiiis cogitationibus, qu.^-si Sodoma fuiS' lum habent sive oleum. Sed raiserrima est illa
semus, et quasi Gomorrba; similes essemus. ubi nec ips-i inveniuniur vasa vini vel olci ca-
Nunc ilaque Dco placendi

lianc principalora , ct paci.i.
conUlendi iDlcntioncm accjiuaiita Deo, de qiio Sic nimirum uhi disciplinata est psalmodia vcrS;!
Psalmisla : iMedia,» inquit «noctesurgebamadconli- graiia, cancnliun) : i Eccc qiiam bonum, ct quam
tendum tibi siiper judicia Jusiilicalionis tuae (Psal. juciindum liabilare Iratres in unum, siciit ungucii-
cxviii, 62) » , ct e diverso immissiones aliarura tiim in capite, quoJ djsceiidii in barbam, liarlain
cogitatioiHim mc rcpellente vcl invilo suslinenie, Aaron, quod descendit in oram veslinieali ejus
luijus cogiiaiioiiis priiicipalis a Deo rclictse nobis {Psui. cxxvii, ii) t , et non est illicipsum unguen-
reliquii^ dieni feslum agent tibi, dum linis orationig ium vel jucundilas fralriim cobabitantium in unum,
ir.elior erit quani principium psallentis el confi- vasa qiiidempsalmi speclantur pulthra, sed iiiania
tentls !ibi, quoniam de efcyssis lerrie iierum icrfu- siifil et vjcua, sicul anteqnain primituseduceremur
siili me, primo itcrum confileor me leduclum in de ahyssis terrce, ipsa terra erat inanis el vacua,
uiiinia, quam rejemisli, sccunilo ilerum in corpore iiuUo videlicel fructu frumeiiii, vini ct olei adhuc
meo, cujus piimiii.Te in te, Cliriste, in his qui ic- venustata. Item cum aiius Deo psallit Tuus : < siim
cum suircxerunl, iaiii de abyssis terrw iterum rc- ego. salvum me fac. quoniam jusiificationcs tiias
duclse fulgent in cip.lo. L'nde cum cuulavero !ii'i,ncu exquisivi {Psal. cxviii, 9i), e- ct est ipse servu3
solummodo exsullabii anima mea, quam tua mone mammona?, servus lol dominorum, qucl vitiorum,
redevtisii, ct vivificasli ; nec ab ipsis viliis aliquaiido sic jastilicari qu*sivit,
Vers 24. Sed el liugua meu tola die meditabilur lii possii vsrc dicere Deo ; .lustificatioues tuasexqui-,
iutiitiam lunm. Lingua extcrior ioquendi quidena sivi : iionno vas psalrai Inijus et»i linnulc sonel in
ei noii medilandi cst insliumentum. Sod cum hoc ore velut ks soiians aul cymbalum linniens, vacuum
versatur in cordc, quod profertur ore, ipsa quoque est ab interna dulcedine atque illa verilaie, de qua
liiigua rarais fit instrumenJum bonre meditutionis. dicil bcne psallciis : ConfiteboT tibi in vusis psalmi
Propter quod non riico ; Linijua mea loqueUir, sed veritatem luam, Deus ? At ubi neque iorjnseca ser-
dico : Meditabitur jusiitiam luam. Nam iu illa i(c- valur psallendi disciplina, ibi domus csl raiserrima,
I aia rediictioiie de abyssis tevra:, qu;c iatelljgilui in ulpote nec vasa habens i» se vel vacua. ul noii di-s
carnis beaia resurrectione, ipsa quoque tingua car- j) cam picna. Et iiiius domus famiiiae necessaria est
iiis ciim omnibus corporalibus nnMTibns ila efficie- talis magislerii diligeutia et solliciiudo inaterna,
tur spirilalis, ul reclius dc illa ditam, qiiod medi- qualis fuit in iUa vidua, quie cum ftiisiet una de
tahitnr justitiam luam, qiiam si diccrein, Inquctur, uxoribus prophotarum, viro suo mortuo venit aj
quia loqu.:la illic vocalis non erit iieeessaiia, ubi Eliscura pi-op'ietam iu diebus suis maxiraum pro-
linguis ccssabuiit. ubi propheliae evacuabuntur, ulii phetaiuia , diccns illi ! t Servus luus vir meus
sine monitore, Domiue, niemorabor justitiss ttiae moituus est, et ecce creditor venit, ut loUat duys
solius, ubi linyna mea tota die, id est, iii ailerni- filios meos ad scrviondum sibi. El ilie ait Qiii<l :
tate, sine fine nicrfifafrjVar juj<i.'tam tu«)«. Tota, 'm~ vis, ut faciam llbi ? Quid habcs iii doroo lua ? Et
quam , dic a1)sqne nocluviio limore : nox onim illa dixit Non liabco aiicilla lua in domo moa
:
pon orii iliic. Tota, inqiiain, dte in niagna serenitale qiiidquan), nisi pauhilum olei, quo ungar. Et illo :
ac secuvisate. qua" non est necesse polest hic intor Vade, Isiquii, ct pcte a vicinis iuis vasa vaiua noii
Hlos, qui q".a'ruiii mala mH.-i ; sed erit !unc piene, paiica, et claude ostium domus luae super tc, ct
rum confusi et reveriii (aerini, qui qucerunt mala super pueros tuos, elcum intrinsecus fucris, miiie
mihi. ConfundeDlur cnim ct turbabiiniiir liniore ijj omria vasa, ei cum plena fuerint, lolles (JK
3ir GERaOHl PH4:P0SlTi KElCliERSPEUG. ;I2
l!t:g,i\,l et seqq.}. • t.l faiium esl ita, qiioiiiam A loris. Uuic acctdii ad aiigDienliim coiibulationis,
de oleu modico in oninia vasa rnisso ipsa vasa lue- domo disciplinala el regulariter clau»a ma-
qiioil in
ruut repleta ita, iit Jieciet pioplieta : « Vade, veii- ternoslia, qu* sursum estlibera, familiare habet
de, el redde credil )ri tiio ; lu uuicin cl filii lui vi- suis comnianere filiis ordinale psalleniibus et vasa
vite de reliquo (ibid. viil. > iili offercntibus. Ex illa namque sunt i principes
Salvo niiniruni sacialiore ac myslico sensu, quo eonjuncii psallenlibus in medio juvencularum tym-
viUua illa universaleni sigr.iiicai Ecclesiam secun- panistrianim {Psal. Lxvii, 26) • , sancti videlicet
duai noiam dudumquc a Putribus expositam allc- angeli, quoruni in conspeciu psallam tibi Deus.
goriani, suavitas moralii. lis l;cc aspiral. Quoeliliet Nam el ego confitebur Ithi iii rasis psalmi, psalmos
nanique anima veibis propiieisruin c^duia quasi ipsos, cl psalmoruni cantica, nlpole vasa, quu; fa-
una de uKoribus propheiarum rcclc habot refugiuin bricala suiit nianu artiQcis in conspectu supcrna;
ad illuni Prophetam magnum, qui semel mortuus niatris prnponens iuterdum plena, inlerdum scmi-
ct moi s murtis lacius, ac destruclo mo) tis impciio plcna, intcrdura vacua. Qux plona fuerint vino vel
suscil.^tius uIMa noii nioritur, et niors il!i ultra nou oleo isetiti*, lu conservarc digneris : qux' scmi-
doniinabilur. Huic reclc suam pauperlalem con- plena seu vacua fuerint, adiinpleri postulo saliem
queritur anima, cui prophcti;e seu psaliuodise spi- per idiquias cngitationis, qiix diem festum agent
ritus, qui eral \ir ejus, est niorluus, de quo et libl. Bonu<>i quidom essel ac maxime optandum,
duos filios habet subditos, scilicet activos et con- ut priiniti% cogiiaiionum in vasis psalmi oSeran-
tcniplalivos, seJ inorluo patre, spirilu videlicet tur, ei sio ipsa vasa plcna inveiiianlur, ul nec
exslincto, sic depauperalos, ut creditor ille pessi- uuum .sit iii psaloio vcrbuni vacuiim, sed in tcto
inus diaholus, a quo peccaii nuramus hnmini datus psalmo a principio usque ad (inein psallatur sapien-
esl, eos tollere vclit ad servieudum sibi. Sicui eniu! i lcr, ita la sapiai in palato nieniis injdlecius verbo-
coi jungit .\postolus dao hxc < Spiritu ferientes,
; I ruin. SeJ quis moiialiiini gloriari poierit sc ila sa-
DcHiiuo scrvienieB {Rom. xii, 11) i : ita e contrario pienicr psallere, ul sapianl a principio psalmi us-
junguntur duo Iioec . Spiriiu exstiiicto lepidi, servi' que ad iinem priiniiise rogitalionum cum reliquis
diaboli. Cuni eiiiin icpidos recalesceic nolenlos oiunibus psalniodix verbis iotegro sensu prulalis ?
iniiietur Oominus de orc »110 cuiovendos, iiisi poe- Si est aiiqiiis iU, sapiciitor psjll.iiis, uiacnus est co-
iiitentiain egeriiit, qui',! iiiis iii lepore suo peinia- rain Doinino ct curani hominibus vencrabilis, at-
Kenlilms erit rcsiduuin, nisi ul leo i ugiens quaerens tameii paucis imilabilis. Mecum bcnc agitur, si de
quem devoret, cosdem incorpurcl sibi animalcs, rcliquiis cugitalioiiiim dabilur niihi agcre dicm
sp ritum iioii li.ibeiiles, et per hoc se a corpuie festum. Reliqui;e ciboruni, qua; suporsunl come-
Doniini segregaiites ? Qua; igitur spes consolationis duiilibus, parva; suiit comparatione ciburuni, qiiu-
in lanta dcsolalione ? llla nimiruni, quae concipitur rum sunt rcliquiir.. Sic in couiparalione illius, qui
ex ore ac verbis piopheia; doceiiiis : t cullii,!-!e omnino S3pi<'ntcr psallit, meuiu sapere quasi reii-
vasa vacua non pauca (i V Beg. iv, 3), « petenJa quia; parvac sunt ii\ paucis cogitalioiiibus diem
scilicet a vicinis.Namnede lonyc pcU;niur cvfnipla, festum agcntibus. lu ipsis est illud paululum elei,
unicuiquc patii scu niatriramilias vicina et disci- quo ungar, qtiudque in vasa vacua dispertitum sic
plinata cueii.jbla v»sa psalmi sufficientcr habentia spero posse augmentari ex benedictione magnt
siiiil ad iniitanduin pigris discipulis propouenda, ut Prophel*, Ht nun solum sufliciat milii segrniativo
exindc pi;iaiil vasa i\on pauca, sludendo scilicci vel a;grot3iiti ad salutiferain uiictioncm. scd ei puc-
in consimili discipliiia psallenJi, ct bcne secundum ris mois v;isa niihi aUciciitibus, id esl, nieciim
Scripiuras vivciidi ;
qn.i; scilicel vasa, etsi vacua disciplinate psullcntibus ad oiiiuimodam iiberaiio-
sint apud eos, qiii pâlluiil spiritu et nienle, aut uciii a ureditore alque ad sudicieiiieni sustenlatio-
operaniur beiie, sed ii-m ex devolione : attumcn in ueiii viiassobri.c, jusla; ac pia;, in qua sit
COiigregatione puerorum in dnmo clausa cum rnatre j)

C/uii« Pairi ile sobrielate, Filio de justitia, Spi-
obcdicnler manentiuui el illi vasa ollerentium, cre- rttui sancto dc pielate : ticut erat in principioprx-
seit oleum, liique de parvo magiium, si vel una destiuala isia gloria in liliis Jomdab perniansura
illic est auima de uxoribus nrophetarum, quae in 1'airi cl Filio ct Spiritui sancio in omnia sx;cula.
vasa iiiilUi oleuni p:'o po^se alttndoiido seiisuin Aincii. Notatur enini sobricias liliorum Jonudab iii
Psalmoium. eo, quod vinum non biberunt ; Jastiiia in eo quod

Claudaior ergo domus, ne dissoluii evagari pos- ex injuncla sibi oLedientia in labernaculis cxtra
bint pue:i. Cla idatur oslium, ul clauso ostio qiiis- civitates habilaveiuiu ; pietas in eo qiind hoc
quc piicrorum ct (iliorum Ecclcsi* orel Palicin lotum sibi a pntrc pic mandatum, pic obscrvave-
suuni, oransquc laetiflcet ni:itrcni suain, id est eani, runt noii ex tristilia aut necessitale, sed ex hilari-
inqua nutritusest.congregalionem. Sicut ciiim unilate, quam diligit Dcus, cui ut dictum cst, de hac
versalis Ecrlesia materest singulorum euorum, sic ipsa sobrielaie, juslilia el pictaie sil seniper ct
uiiaquaHiue c!'ngregatio digna censeii inler nxores ubique gloria : sicui crat in prinripio pi*tl;stiiia-
pfophetaruni recle maler dicitsir singulorum, quos ium et pr%ordinaiuin aiitc tenipora sa;culariA.
uulrii, quosque liberos esse cuiiil a servitio crcdi- Aincn.
.
313 COMMKNTARIUM LN PSALMOS. — PARS VII. — PSAL. LXXI. 314
PSALMUS LXXf.
Deu.i, jtuluinm hium rcgi dn, et justiiiunt inam A Vr.RS. 2. Devs Paler, da judicium iuum regi
/5/io regis. Pbalino islo qiiaila jam rocapilulalioiio Christo, qiiia Fiiiiis liomims est. Ipse iiainque iii
ad suninuiiii spLi noslrae levocaniur iluiii (Uciiui- : eo quoj Filiiis tuus est, habct a-ternaliter xque ut
bius, judiiium tuum reyi da, et justitiam tuam filio lu, Pater, poteslalem judicandi. Sed quia ipse Fi-
tvgij, elc. Quod ditil : i/a,jani priiiio advciitu fa- lins luus, FiliHS quoqiie homiiiis, et hoino factus
clum est. < Pater i quippe « iioii judical quenir]uarii; fst hominem assinrieiido, lu eidcm hoiriiii assiini-
scd judiciuin oniiie lieuit Filio [Joun. v, 2;!). i Ipsum pto da judicium facere soli visibiiiler, quod tota
suleni judicium becundo adveiilu fulunimest,q<Jant!o Tiinila."! faciet invisibiliter. Et qiiidem iion esi po-
Uox iste juxta veritalem evangdicam bcdebii iii lcstas, nisi a te, qui regnaie facis aliquando hypo-
scde inajostatis surc, et congregabuiilur anie tiMii ciilam propter peccata populi, et iiijiislos juslis
omnes ijentes. lllic iu eo metus est, quia juJicaliit dominari pennittis justo quidein jiidicio, qiianlu.ti
in JHStilia; iii co veio s|jcs, quia purcci paiiperi el ad te, sed iiijuslo ,
quantum sd se, qiiia quod l.i
iiiopi el ammas paupeium saivas faciei. ila';et aulcm jiiste ordinas, illi iion jusle prosequunlur abuientes
liic psalnius liuiic tilulum : data sibi potestate, ut Pilalus ini<|ue judicans Rcgem
VeRS. 1. PiAbUCS DAVIO IK SAI.0110>eM. filium Hegis, aliisque lalcs judices juslos ejusdciii
David, inquam, Piopliet* le.spicientis in Chri- ^ Regis servos iiijnste juriieantcs. Ul crjo talibus
«lum, qui est venis Sulomon, vcrus pacificus. Ipse juriicibus jiidicium siue justiiia exercentibn* noii
eniiu jwsuit paceni intci' Dcu^n et liomiiies, inlei' sit liberuiii, prout volunt, coiilia justos doininaii,
angeiicani et huiiianain creatmain, inlor Jiida'os et tu, Jiideit orflniiiin, qui ciini IranqtiillihUe et cuin
^•Jiiliies, de qua pacc psaimus liic : Orietur, iiiquii, magna reverentia dispoiiis otiiiiia per jiidiciasemper
i(i diebus ejus juslitia et abundaulia pncit. Salem jusia, licel ipsa juiliclorum juslitia interduin sit
interprctalur p«i, unde Srdoiiiou deiii>nuiialur, ([uud occulta, lu, inqiiam, Jiidex omnium, da judiciuin
est pacificus. Quo liomine aiitiquui ille Saloiiwii iu tuum lUiii, scilicel hoinin! uiiclo iii rcgem, l.ili uii-
lisura, Cliiislus êro in veriiat»'. noiniiiaius cst. itioiie niisericordiaj tu;c, ijualis prseliyiirata cst i;i
{piC enim gcnlibui dirucns idoiulalriain, et iii Ju- luictidiie Sulomonis Kegis filiu Itegis, mei sciiicet,
dsth lcgem mandatorura evacuaiis, quic iiivic.em quia egj Diivid rex illum gcnui, et in throno nieo
ahhirreliant, ulrosque popiilos fecil unum in lide, legnarc disposui cuiii pace, sedala undiquc advcr-
per quam eosdom reconciliavil cuui Dco. Addidil sarioruiii inreslalioiie? Sic et lu, Deus Pater, undi-
quo lue pacem super pacem, quia posl pucem rccon- q-ae hiimiliatis ct subjuijatis inimicis pacis;«(/ifiu/n
cilialionis dal pacem imuiorlaliiatis, siciU ipse d<i tumn da Begi filio Reyis, queui tu, ISes, a lc genitum
p
utraiiue dicit in Evargclio : < Pacem nicani do VQ- ita unxisti pra3 consortibus suis, ut non sotnin in
bis, pacein relinquo vobis {Jouii. xiv, 27). j sua tibi consubstaiitiali Disinitate sancius , seti
lii hiinc Saioinoiiein, id est Chrisiiim coinmen- etiain in sua iii cta humanitalc a se sanclificatus
d«ndum dirigilur iste psahnus, qiii ejus utiaraque idoneus sit, non soliiin invisibiliter lecuni , seii
naturam qiiartus cslendit. Piinio oral fuiuriini jiidi- eliam visibiliier per »e aomeicbra sua regere oni-
cium filio dun, et pcr eii' . prius |Hipulo dari pa- nia et judicare. Unde cum scderil in sedc niajesta-
ccm. Secundo, asserit quod oraît ,nddensde;cterni- tis suae judicare sseculum per ignom, SBijpbunt el
tate illius ibi : Judicabit pauperes populi. Tertio, illi sccum jiidices, qui inundum sperncntes eunt
d:cit quis ct qualis venturus el quanta rcverenlia fuerint scciiti. Non soliim aulein judices crunt in
icnnaturus ibi ; Descciidet sicut pluvia in vellns. illo exlremo judicio, scd et antea, poteslale sihi data
Quarlo, qualilcf utilis ihi : Quia iiberabit panpcrem ligandi ft solvcndi. Qiix poleslas quoties u;»urpa-
a poteiiie. Quinto lie hoiioriliceiilia ejus fl iiosis-a tor a liiio iuiqiiitatis. a fllio perditionis, Antiehrislo
per eum ibi : Et vivel ei dahitur ei de miro Arubix. scilicet ac membris ejus, agilur quidem jiulicium,
S:'xlo, intenliunem aperit, cum et iioilatur ad ha- si.-d sine jusiitia.
(lcm ejus benediceiidos in ipso ibi ; Sil iioineii ejus l) Ut ergo exlcrminetnr de legiio luo \ixc polcslas
heuediclum in scnculn. Sepiimo, laudat euni ipse iniqiie judicantium. tu, Judex juste, judicium tuum
Propheta ibi : Benedictus Dominus Deus Israel. Piic- Begi da, el justitiam tnain fiiio Regis, iie sit in regiio
v'(lct Propheta qiiod, cuni modo judicet occulte tola tuo ulliini judiiiuin sine ju.s//;/V(. Juslitia dioo, no:i
Tiiiiitas Di:us, in futuro tanien Pater noii jndicat iegis, q;i;p, ex operibus esi, sed tua, (lua; ex liJe csl,
qucmiiuam, sed oruiie judicium dedit Filio; non qiuE jiisliiicat credentes in euin, qui jostifioal im-
rpiin haberet illud iii uii.i Deitate cuin Filio, sed ul piuni, ({uia juslus ex tide vivil. et sine ipsa nulla
iu homii;i> ventnro 11 u ! offondcret. tjuod crgo pra;- est vcra ju»titia : unie nec vita, quia, ut diotiiiii
\idil orat, ct ait csi, t Jiibt'js ?x fi(]e vivit {Rom. i, 17). i Fidei erijo
313 GERHOHS PR.tPOSITI RlifCHERSPERG. 316
jnstitia in illa unttione Sulomonis fuii praesignala, A inembris, quam in prt|)ria ptraoi a psallens in Sa-
qua mixit euni Sadoch sacerdos et Natlian propliela. iomonem pQtojudicium dari a lc, Pater omnipotens,
Sadocli einm inttrprelatur j«s(ks, Sutkan dedil vel ut possit JMrficoi« populum tutiin t,i justilia et pan-
dantes, quilus nominibus illa sigHinratiir justilia, peres tuos in jvdicio vero, id est in jiislo jiidicio.
qua iioii est ex lioininibws pcr legis opera sed, per Patiperes dico luos, tuo scilicet spirilu paupfies, ij
fidem (ideique sacraraenla tt illis coiigiua opera est liumlles factos ju!(ia iilud : i Beati pauperes spi-
desursiim dala secundum gratiam, qua omnedalura rilu {ilaHh. v, 5). t Paitperes islos judicct rtgno
optiinum et oinne donum perfcctum desursiim et a s;io dignos judices et mililcs, ita dicens : « Beati
Palio luniiiiiim, apud quem non est iransmutatio paiiperes, quia ves;rum est regnum Dei {Luc. vi,
nec vicissiludiiiis obuniliratio. Tii ergo, Pater lu- 20). I Ut aulcm isli ponperes libere pnssint iii regiio
ininum. apud quem non est tiansiiintaiio qnl Salomoiiis jiidicare ac niililare, alque una cum
,
inlransmuubiliter disposuisli regnatiirum in lio- ipso er suh ipso regnare, ipse per se ipsum judicium
mine asguinpio Filium luum, pi.ecave ne icfiiitl cl uliioncm exrrccat conlra sui regni perlurbatorej
jllo supplanlalo, Adonias, qui d:c:t in corde suo :
ambitiosos, Adonix siniiles humiliando, nieretricPSi
« E-o rcgnabo (/// Beg. i, v). • Qiio diclo iio- fiiiorum siiorum inlerfeclores a veris matribiis
talur ainbitio vtl quoj pejus est, Absalon scilleet distinguendo, primo Synagogam a sancta Erclesia
manifestiis pcrsecutor. Extcrmiiienlur ambo isti discernendo , deinde io Ecclesia omi>eni sectam
et
inlerveniente B 'ilisaboe, saiicta scilicet Ecdesia soli pravain quasi raerelricem, et suorum liliorum in^
Silomoni detur potestas plenaria in taiiia pacc le- tcrfectricem daninando, malcdicos quoquc Semei
t.enda, ut ei suisquo amicis liceat sine peilurha- consimiles , Absalonis coiisocios, imo Aniicliiisli
tione fi ui deliciis, qnx continciilur in
ejus canticis, niiiiistros, C.lirisli persecuiores, veri Snlomonis bla-
qua; propter sui exce'len:iaiii diruntur Caii/ita can- sphematores niorlui, nisi vcie poeniteant, .'iddicendo,
ticonim, sicut ob similem causara dlcilur ipse quod facere esl judicare populum tuuin Deus
verus in jn-
Salomon Hex regnm , Dominus dorainanlium ct stitia, et pauperes tuos in judicio. Dicendo Juiim^K-
Sancius fanciorum. Qui rum sit Re.t legiiimus, ut- dicium, tuam justitiam, tuum populum, luos paupe-
poie Filiiis Retjis a-terni, Filius tuus, o Deus Patcr, res, Oitendo tua omnia esse illius. et quae sunt ejus,
qui icgisomiiia tamen ut doceal non usurpandum tua, ui ipse ait ad te Paior Oinniu mea
: : « lua suni,
cuiquam regimiias oniciuin (iicqueeiiim rccte quis- et oninia tiia niea {Joan. wii, 10). i IliKC quidcm
qiiain surait sibi hQiiorcm, sed voealus a Deo tan- omnia data sunt Filio ab ae'erno, lainen dabuiitui;
qiiam .\aroii), et ipse licet Regis Filius cum reve- '^'dum, quia Filius hominis est, ut in homine osteii-
C
reniia exsp<^ttat Patris vocera dicentis : < Po.siulaa danlur manifesle, qux anle liomiiiis assumpiioncm
me, et daho libi genles haeieditatcm luain, et pos- dala sunt occulte ipsi seterno Filio Regis xterni.
scssioncin luam lermiiios lerrae. Rcges eos in vii"j Qui per Spiritum sanctura conceplum et natus homo
ferrea {rsnl. !, 8, 9). > Vox isia Rcgis Patris Ki. de lioiiiinft, Filiiis lioiniiiis faclus h.iberc ca;pil
iiuni suiim regiiare disponentis et <liceiitis : « Ri-oes mcnibra huinana et in siio singiilaii corpore, nuad
C03 iii virga fcnea, » in hoe psalmo ad Salomonein esl in Palris gloria exallaium snpei onuiia, el in
dictato tlcsideratiir, cum psallciitibus dicitur : Deus, siio magiio corpore, quod est Ecclesia sancta. In
juUicinm luum vegi da, el justiliam luum fiiio Regis. q<!ibt!s nuijaiii -iini inagiii ut niontes, quidain parvi
tlQ judiciuui, ei jusiiimm homiiii assumpto in per- ut cultes, quidam vero niinimi, campis aut vallibus
fonam Filii lui, ut habens potestatem in tcrra di- coinparandi.
niitleiidi, peccata dimiitendo ipsa peccata justilicet Li qiiia in rcgno Snlomonis pacilici nihil est ac
impios et pectatores ipoenilcnles, damnci impoeni- teptius pace ipsa, qiia' exsupurat oMiiieiii sensuni,
lenics aut (icte pwnltcntcs, deponat polenlcs de quaijue jiinguntiir coelestia ei lerresiria, ita ut (iant
sede pcrambiiionem praBsumpla, quo ruodo Salomon utraqiie uiium rcgniim per oninia pacificum, priiuo
dcposuit Adoniam fratrem suum aCfeclaiiteiii per 'f^ *l>ipso Rege pacifico iiidie triumphali rcsurreaionis
Iioc itgniim, q;iod Abysag Siinamiicm petiil in con- cjus ipso diccnte admonles: « Pax \obis(/oan. xx,
jiigium judifaiile Salomone eonlra animam suain 2(i). I Suscipiniit ipsi wontes, aposloli videiiccl pacrm
6)0 Adiiniaiii ioi iituni cssc, ut per affeclatiim regiiue diniio parieic inimiciiiarum per sauguinisac morlis
conjugium poslularctur ei et regnum. Divit cnim ejiisimestimaMIe prelinin. Sii!ripian(,iiiqnam,pfla'»f|
ad matrem suam : « QuarC posiulas Abv.sag Suna- reconciliati Deo, qui cl posuit in eis vcrhum recoii-
mitcm Adoni*? Posliila ei ei regnum ijil Reg. ii, cilialioiiis, ut $e agnoscant suscepisse vacein non
22). » Sic dcprthensa iiiiquae anibiiionis frauJe jiis- solumiiiodo sibi custodiendam, sed et populo cnnfe-
Rii rex rrgni sui insidiaiorem interfici. rendam. Piopleiea dico : Suscipiani montes pacem
Similiier inlcr Ouas merctrices depiehciisa frau- populo, i:l non soluni sit ipsis pecc.itorum rcmissio,
duleiilia, ei, quas fuit raalcr vivciitis pucri, pr*rc» qiiae veia pax est, et rcconciliatio ad Bcuni, sod e.t
pil ipsum pueru;n dari. Semei quoqne nialedicum qiionim rcmiseritis peceata, rcniiiiantur cis, in po-
silii deputatis pcrniientiae tcrminis noii eonlentum pulo. Factiim csl lior, ubi stans in medio discipu*
prsrcepit occidi, et alia muUa exercuit judicia jasta lorum SalomoH verus dixit cis : • Pax vnbis. Hoc
in tignram vcri paci/ici Filii Dei, cui lam iii suis diccns revefa osculatas est cos osculo or:s sui.
"Sn COMMENTARIUM IN PS.VLMOS. — PARS VII. — PSAL. LXXI. 1513
Nim et € iiHufflavit Pis dicens •.

Accipilc Spiritum A dcruiit, hoc eodem .Spirilii adveniente abjufc intcl-
saiicliim {Jaan., xx, 22). i lcctu adimplenie corda corum plcne iiit''ilt;xcriin',
Noii flmem snffecil ad pacificandum regnum suum ct in hoc inicllectii pacem servavernnl ; (|uoniam ei
totuii. sulos monles ab eo accepisse Spiiituiii san- tunc neque a Scripturis nequc a se invicem in in-
cluni pcr talc osciilum diu in Canticis canticorum telleclu veritatis dissenseriint, sicut apparct in eo,
pra-opiatum, nisi etiam speciosi pedes evangelizan- quod pncem populo genlium concordiicr ipsi apo-
tiiini parem dirigereiitiir in -viam pach ai) dandam stoli pra;dicaverunt, el hoc ila facienduni por Sni-
scieiitlam salutis plebi ejus. < Dixit crjio cis ile- pturas tiinfirmaverunt. Scd eorum discipiili qoasi
niin : i Pax vobis, i et adjecit : « Siciit misil mc Pa coitcs montibus minores non erant in liac dmtiina
U\\ ct ego niitio vos (Joan. xxvi, 21). > Ac si Jice- concord.iiites, quoadusque a moiitibus a;leniis illu-
ret : Sicut misit me Pater pacem \obis rnvntibus miiiati haiic fidem susceperunt, nt credcrcnt, quod
daro, ila ei cgo mitto vos pacein popiilo dare; non non Juda;orum Deus tantiim. sed et genlinm. Hac
quod vos siiis aiictoies tanli munpris ci graiiau, igilnr fide persuasa cotles acceperunljiisdda»!, qiiia
sed sic vos cxislimet poptilus ut minislros mcos ct juitus ex fide vivit, nec est ulla vcra justitia siiic
dispensalores mysteriorum sacrorum seciindum fide apostolica, qua docetur Ecclesia sancta non ii>
mensuram donalionis meap, ac proinde non aitcr C Juda;iscoarctata, sed in omnes gentcsadco dilatala,
adversus alterum iiiQetur seu gloriciur diccndo ; iit recte dicatiir Catlwlica, id csl universalis, co
c Ego siim Paiili, ego Apollo, ego CLpiue, ogo au- quod per ipsam undique ainplialain admiiabile est
lcm Cfiristi (I Cor. i, 1^2), » cum sini onines ncque iiomen Doniini in unrversa lerra, non in so!a JiidTa
a Paiilo Pauliani, neqiie ab Apollo Apnlliani, scd a vel in aliqua particulari secta, qux ab univcrsaii
me Cbrisio Cliristiani denominandi, per quemcuii- Ecclesia inveniiur divisa. Qui ergo secrela Scriplu-
qne ministrum baplizati, conlirmati, ordiiiaJi spu rae sacrse mysteria cuin aposiolis intelliguntei dili-
coiisccrati. Hoc notilicari pnpulo csl pacem daii po- guMt, ipsi quasi montes tcnebrosa aqua, quae in nu-
pvlo, ut non sil scliismatis ulla oecasio in regno hibus aeris est, altiores habent pacem cura Deo cl
meo pacillco, cui ego verus Salomon paccm do,
< inter se. Qiii autera taliuin doclrinis credunt et
pacem relinqno (Joan. xiv, 27). > Pncem qiiippe mandatis oliediuiit, ipsi quasi coUes infra nulies
meam do vobis montibKS tcnendam : pacem qiioque quidcm siiiit. eo qiiod otistinaiii liitcram non intel-
relinquo vobisin populo docendam, secundum quoj liguiit, s«d fide simul et obedientia justificantur.
opiatur in psalmo, ubi dicitur : Suscipianl montes Suseipiant montes pacem populo non so-
Aliter :
pacem pnpnlo. Ipsc popiilus accipiens pacem a nwn- lum per os proprium dicente vero Salomone : t Pai
Ii6i<sdicai in graii;inini actionem : < Levavi oculos vobis, » veiiim et per ora episcoporam in ejus vice di
ineos in ninnlcs, uiile venicl auxilium mihi \^Psal. cenlium : !'ax vobis. Ilcm sacerdotibus caiholicisdi-
cxx, 1). » Si'd quia ipsi ntontes non sunt itujus picis eeiilibus:«Dcminus vobiseuni, » vcl: « PaxDoniinisit
et auxilii crcalores ve! auctoies, conseqiienter sul)- sompervobiseum, > svicipiant moiuet, idest, oiiincs,
nectat : < AuxiliHin meum a Domino, qiii fccit ca-~ qui in sublimilate suiit, principi-s popiilomm pacem
lum, et t(^rrain {ibid., 2), » ac prninde auctor est popuio necpssariam, et colles, minora gerentes ofli-
oniiiinm griiiiaiuni tam in lerrestribus rt visibiiibus cia, magnates regiminis lain sftcuiaris quam spiri-
ntililatibns, quam in coeleslibus ct invisibilibus lualis ministri suscipiani jusliliam, ut ct miindi cur-
fiuctibus dans terrestria bona populo suo ad uten- siis paciflce in rcgno Sulomonis dirigatur, et Ecclc-
dum, caleslia vero ad frnendum : frnclus enim sia sancla tranquilla devotione iKtetiw
Spiritus sunt chariias, gaudium, pax ct ca;tcia hu- Aliter : Sascipiant montes pacem popuh, iil pacem
jusmodi charismala, nunc et in seternum perinan- unitalis et compagcm concordiae scrvent io populo.
sura, ac proinde meliora liis, quie cum vila praiscntc Uxc cnim debet esse vigilantia suinma summorum
transilura sunt. in Ecclesia principum, ne siipci be domiiiando iii
Inier oninia vcro charismaia pn.r, qnn; et cliari- D clero el aiiutendo principalu suo scbismata laciant
tas «orainalur. cst cminentior in regno sive in t!'a- in populo Sal< moni sulijccto. Siiscipinnt etiam cottes
lamo Salomonis, plus iilam unam reginam, illam justiiiom sic praesidendo el proeemiiiendo campis ct
unam colambam perfectamet electam suam dili- vallibus, ut non dcsinant subcssc obedienter suis
genlis qiiara scxaginta reginas, scilicei virlules alias majoribus, scilicct momihus, ante omnia moiiti
post illam nnicam diligendas. Ideo principaliter su- mouiium Regi regum, Sahmoni vero, contra cujus
tcipianl montes pacem poputo alTercndam et oflercft- imperium nuUi penllus est obedicudum, cui obcdirc
dam : deinde suscipiant et colles jnstitiam popuio si- vera est justitia iion solum in his qusE per se-
miiiter annuntiandam, quia regnum Saloraonis verl metipsum praeccpit, sed etiam per cos dc quibus
< non est esca ct potus, sed jusliiia, et pax et gau- dicit : » Qiii vos audit, inc audit; qui vos spernit,
dinm in Spiiiiu santto (Rom. xiv, 17). > Cotles me spernit (Luc. x, Ifi). » Per hos enim suos vica-
minores montibvs ipsi suiit apostolorum discipuli, lios juste judicantes,
pacis, et justiliiV post ipsos minislri. Et qtiidera Vers. S. Jvdicabit pauperes popiili, ct satcos fii~
tnonics paceni primi Eiisrpperuiii, quia qiiod anle ciet /i/itfs pavpcrum, el humiiiahit enlumniutorem.
advcnlum sancii Spiritus Christo prKdlcanle crcdi- Pais sicundu, qua fructiis pncniibsac oiationis af-
319 GEnHOm PR^POSITI REICHERSPERG 320
Hrm.ntur. Ac si dicalur : Ecce qnod concupivi, jam A lorem, quoniam (nfirma mundi eliget, ul confuudal
iii spiriiu video : quod speravi, jam leneo in cerli- fortia, ci ignnbilia et coiilcmptibilia, ut ea, quae
tiidine fidei, qu3e ceriura est argumentum reium suiit, destruat.
non npparcnlium carneis oculis, cuni sint manirrsla Caluiniiialor est diabolus, qui per calumniam bo-
oculis lidei. Petivi cnini judicium Rcgi Satomoni, nis detrabit, eosque depriinere niiitiir, in quantum
fiiio Regis dari, ct exaiidita est oratio mca. Nam a Deo perniiiiitur, sicul de viro simplici el reclo ao
ipse data sibi omni polcstate in ccelo et in terra limcnte Dcum dixit : • Niinquid gratis Job colit
judicabil pauperes popiili, et sulvos fariet /ilios pnu- Deum? ! (Job i, 9.) Sed Salomon verus, et in pro-
penim. Populiis i liiislianus in regno Salomonit ante pria sua persjna, secunducii quod homo est, gratis
ipsius cxlrcinuni judicium sic est confusiis , ut Deiim cnlcns, Patri suo usquc ad moiiem obediens,
sint in eo divites, quit)us dicitur : « Vap, vobis divi- aliosque suo cxcuiplo pertrabeiis ad camdem obc-
libus, quia hatielis consolalionem vestram {Luc. vi, dientiam, gratis imitandam, sic /iumi7.°at catumnia-
24) : I et paiiperes, dc quibus dicitur : t Btâti paa- lorein, ul evidens fial ejus mendacium, qiio calura-
peres spiriiu (Mailli. v,'?>). i Sed nunc particulari- niatiir vitam boiiam bonoriim, quipp^ accusator
ter el in iiliiriio examine onivcrsaliler ipse Judex fratrum ct caluinniator accusans eos in conspeciu
justus judicabii pauperes populi discerneiido eos a Dei die ac nocle, id esi, in prosperis ct adversis,
divitibiis, lU rcijiiuiii ccelorum lalibns piumissuiii quomodo beatum Job calumniabatur el accusabat
soli accipi.Tni, sequestralis indc divitibus, qui nunc iii prosperis, quod non gralis colerel Deum, slmilii
salurati poslea csurient, nuiic ridentes postea fle- ler, et in adversis per oia caliininiantium amico-
buiil et lugebunt. Judicabit ergo pauperei populi rum ct uxoris, maxime aulem per os Eliu deiraxit
solos eos facicns liaeredes vcgni pauperibus promis- ejus perfeclioni mullis versuliis, quibns omnilius
si, quoni:iiii et bic regnarc incipiunt regciido car- pcr os ipsius Job, el niaxinie per os Dei loqucnliii
neni suam tt oinnia sibl siibdila {liix enim a le- pro eo falsilicatis liuiniliatus e.l confulalus esl ca-
gendo seu rei te agendo iioniiii.nlur), ct li) futuro lumniator, ostensa viri simplicis ei recii ac limcn-
amplius regiiabuni. Ilic rcgii:iiit niorc Davld bclla- lis Dsum virlute praclara, qiia el iiiler prospcra
leris iiiclyli, diim non sinuiit rcgnnic peccatuni iii liuinilis, ot intor adversa seeiiru?, a dextris et a si-
suo moilali corporc ad obediciidiini pravis deside- nislris per aruui justitia; iiiunitus, ncc diviliis cor-
riis, qu« militant advorsus aniinain sed iii fuliiro ; niplus cst ad cxtollenliam, nec miseria motus ad
ainplius regnabunt mote Salomoiiis pacifici R^^gis, iinpaiientiam.
quando neo erit nec esse poterit pcccatum iii co- Pcramplius aiilem, el perfectius in illo virosira-
q
rum corpore lunc inimorlali ct impassibili, qiiia ptici ct recto, qui non solum vir, scd el Deiis esl,
tonc ipsi paupcres populi erunt sicut angeli Dei. Sic Filius Iioininis<:t Pillus Dci, calumniatnr isle liumi-
judicubit paitperes populi verus Saloinoii, quibus lialus est, ci liumiHabitur iisque in lincm, falsifica-
ipsc ulprile perfectis in monte loquens cl apcrieiis tis ejus ministris prinio Judxis, qui pcr calumniuiii
os suiim grandi enuiilialione dixit : « licali paupe- dixcruiit eum seductorem, magum, iiialcfacloiciu
rcs spiriiu, qiioniam ipsorum est ic^Miiim coelo- d:emoniuiii babere et insaiiirc , dcinde pagaiils
riim {Maltli. V, 5). j deos faclos Ipsi Deo factori, deos perditorcs ipsi
El satvos faciet fiiios pauperu.v., scilicet miiiores Duo salvalori calumniose prxferenlibus, nec nou
niajorum, tamen pro suo posse imitaforos, qiiibus bxrcticis ipsius glorix dctrahenlibus, el postrcmo
in loco campestri loquens mediocri enuntiatioiie falsis fralribus, fictis chrisiianis, qui verbis cuin
dixit : I Beaii pauperes, quia vestrum esl regnum coniilentur, faclis aiilem iiegaiit. ilis omnibus fal-
Dci (Luc. VI, 20). I Et qiiidem tam in monle, quam sificatis el confutatis huniiliabit calumniatorem per
in campo non aliis aique aliis discipulis ioquebs- pauperes populi, quos jiidicai longe discernens eos
lur, sed tanicn ipsa locoruni divcrsilate inter per- n populo iu loco caiiipeslri conslitulo per culinen
fcclos et minus perfectos pauperes taiiquaiii inler ^ sanctx coiitiniplaliouis, et por filios pauperum ,
qiios
Datros magnos et eoruro fiiios minusculos distincllo iii ipso poputo salvos facil ii;aiientes quidem in loco
esl Dotanda. In principio denique nascentis Ecclesiae campeslri cum populo, sod iii boc distinctos 3 pc-
Domiiio in moute scdenlc alque ad culmcn sunimae puto, (|uod ad cos principaliler el spocialiler llt
perfectionis provocanle se sequcntes, acccsseriint sermo Salomnnis dicontis « Boali pauperes, quia :
;;d euni discipuli ejus sicul domestic', sicut perfccti, vostrum esl regnum Dei {Luc. vi, 20). » Nam sicnt
Eicut alacres altiora qusequo virlulum sludia viri - scdens iii nionte paupeiibus, quos tali celsiludliie
litcr appelentcs : nunc autom quasi descoiidens de di^'nos judicat, os suum aperit, ut wagna siibliiiii-
monle slal Jesus iii loco campesiri, condescendeiis ter audlant : sic stans iii cainpo «levatis urulis snis
p;>i'vulis apostolorum liliis ct imitaloiibiis, »1 satvos lii /i/io» paupcr.tm specialiter inicndll, iil audiia
facial ipsos filios pauperum, sciliccl apostolorum. patenter intclliganl. Per b;ic orgo duogeiicra paupe-
Qiii quoniam pro patribus nati sunt Ecclcsix filii, ri.m vcl in inonleconlemplanliiim sodonlonicl Irans-
9cproinde principes constiluendi supcr oinncm lor- figuratum Salomonem vcrum, vol In campo stan-
ram, Salomon verus ipsos honorabii, nc salvos fa lium staudo laboranlium slanliquc Salomoni col-
ci
(iet iii regiio suo. et pcr ipsos humiliabil cattip>nitt- laboraniium, juxla quod uuus ulium dicit < 1« :
331 C0MMENTAR1UM VS PSALMOS. — PARS VIU — PSAL. LXXL 322
qiio laboro usqiic ad vincula (// Tim. ii, 7). * Ei ad A «î"" «<>'« pro exprrssa snHi ci ipsius apia similitii-
riiieleni discipuluin . i collabora, i inquil, < Evi>n- dine dici noii dcbi.il : Permuncbil cum tuna, qiiia
gelio Clirisli {IJ Tim. i, 8) ; » pcr lisc, inquam, similiiudo ipsius cum luna osque adeo claudicat,
(luo griiera paupL-rnin êrbo vai aiitium cl in veibo ut maxinia dissimilitudo inlcrcedat, cura illa saepe
laborunliuin, Saloinon veius huiitiiiabit culumnialo- iiocturnas tcnebias absenlata vel obscurata dcsli-
retn diabolum ct Anticbrisluni, quorum uterque tuat, interdum quoque cclipsin sustineat : Chrisli
inultuni coiifundetur, quando videbil panperes apo- aiitcni coriYcisatio huniana in cculis fidei eva;icns
stolos et jilios pauperum, scilicet imitaloies eorum, qiiasi luna peilecia in a-ternum semper sui cando-
judices Siuciili, vera mundi luinina, coruscare in ris oslcnsione (aciat, ut nox sicul dies illumiiictnr.
potestale judiciaria el nuraculoruin, seu, quod cx- IIlc igitur Salomî;, ijiii dicitur peimanere cum sote
cellentius est, uioiura pra;rogativa, in cis ipso vege proptcr congriiaui siniilitudiuis coiivenienliamîpse
Salomone opus suum, opus tnirilicum, opus glorio- dicitur peimanc.c u)i(e lunain propler sui candoiis
sum, quo exallans liuiniles patiperes ei deponens etiain secundum opcra sua liuniana perraanentiara
clalos pntenlcs humitiabit calamniatorcm in suis et oslensam inter adversa suam palientiam, qcx
membris omnibiis diebus, qui sole oiienle ct cc- quasi luna perfccta in sctcinum pennanebit, nam
cidente foiraabiinlur, usque ad cousumniationera B paiientia pauperum non peribit in selernuin, dico
sxculi. iSlorum , de quibiis jam dictum cst, quod judi-
Vers. 6. Et hoc agcns pcrmanebil cum sole el cahil paupcres populi, et salvos faciet filios pau-
ante lunam in generalianes grnerationum. Sicul enim pcrum.
lotis ortu et occasu dics forraabunlur, et tunce can- Aliter : Permancbil cum sole el anlc Ivnam, id est,
dore interdum nox ui dies illuniinaliitui, quaiulu cum temporibus et ante tenipnra per solein et la-
videlicct iuiia pieiia esl, interdum vcro luniiiie nam disterminata. /ii generuiiones gcneralionum ,
ipsius immiuuto pars noclis obscurabitur, el in lioc quia dura geiieralio pr.Tterit cl geiicralio adveiiit,
opere suo diio luminaria permanebunt usque io ip.se a solis orlu usque ad occasum jiigitcr nomcii
finem lemporum pcr successioncs generationum ge- suum laudabil.; oslcndit el clarum sicui sol el plns
nerationibus ordinale succcJeiitKiiii, ne ulli uiiqnara quam tuna. Sol enim in se jugiier ciarns Deura
lempori desit niinisterium istoriim duorum luniina- Patrcni sigiiilic:it, splendor solis Deiim de Deo geiii-
rium : sic ipse Salomon Rex jusiitia: verusqiie Sot luin, scilicet Filium. Qni cuin sit splentlor gloii;e
iustiiiiB susD clarilatis et ligura subslantU-e ejus, tamcn, ut piirgationem
imnc manileitatione dies for-
nando, nunc occultatione formans r peccatorum faceret, visus esl ad tempus iii passione
cifaiis noctes ct
tcnebras fii omnes generatioiics generationum tem- sua obscuratus, quod ct sol iste visib lis eo nio-
pora ornabit usque ad consummatioucm sa:culi, iic riente sua obscuralionc testjtus cst. Vciuni du:n
unquara stanle sxculo dcliciat religio Christiana ascendit supcr occasum devicta morte resurgcns et
prospeiitaiibus diurnis el adversilaiibus nocturnis « orlo jam solc {Marc. xvi, 2, 9) » discipulis suis
jugiler cieixenda, iieque in die prospcritetis lucc apparcns magna cL;ritate rutilans, per potcntiam in
solari, qua: est splendor glorife iu vero Salomone, coeloet in lerra sibi dalara clare ostendit, quod ipse
neque in nocte adversitatis lucc lunari, qux esl splendor sofis, ipscFilius relerni Patris cum ipso
camlor conversationis ejus, uiiqiiam deslituenda. Patre siio, qui Sot oeternus cst, f-i ipse iiibilomiiius
Wam convcisatio Satomonis hujiis in carne mor- dici potest SotJi(si)(i(r clarificato jam sun corporc.
tali cl passibili habita prae oculis inter adversa de- Quod nimirum cum t"mpoie defectivai niorlaliia-
roonstrat vias vitx ac paiicntix, ne timeamus a ti- lis, propler nos assumpts, dici potuerit ro:p:is lii-
laore nocturno vel a negotio peranibulaiite in tene- nare : nunc ex quo decorem gloriae divinie in;luit,
bris : tronsfiguratio vero ejus iii montc, qua facies corpus solare cicditur esse, soli visibili per hocali-
ejus rcsplendiiit sicut sol, vcl polius glonlitatio quaienusassimilatum, quod sicut iu corpore solari
ejus iu exeeko throno paicrna; majestatis habita D mta virtus ignis Klherei habet fontem suum, sic
pra; oculis iii sui comparatione vilescere nobis facil in corpore Domini omnis plenitudo divinitatis cor-
gloriam niuiidi ct Iloicm carnis in tempore prospc- poraliter habitat , atque inde radios gratiarum
rilatis, ne uiiquam Ixdamur a sagitla volante pcr dispensat iii generationes gcneraiionum , id est in
dicm, vcl a da;mnnio mcridiano, dura lidei et spci regeneratos « priraa geueraiione in secundam trans-
oculis jugiter praesens cst visio desiderabilis hujus lalos. Primae generaliones siint, quibus raortaliicr
claritatis, quoraodo prxsentia solis noii defutura est generamur : generaliones vero generalionuin sunt,
unquam diebus formandis. quibus Ecclesia natos ad mortcm regenerat ad sa-
Quia vero noctibus creandis aliqaande subtra- lutem. Quia ergo non omnibus generatis, sed snlis
hitur prsesentia lunse lucentis, recle eum dictum regeneratis isle sot iniperlit splendorem suum.rccte
sil prophetice, quoil permanebit cum sole Salomon dicitur permanere in generatione generaiionis vel in
sempcr adfuturus Ecclesia; su« pacificata; per se generatiofies generaiiomm sive in swculum zacidi,
rcgem paci&cum, quomodo sol visibilig aderit scm- ui habent codiccs quidam.
per diebus pcr ejus prxsentiam formaudis ; recte, Ilera sicul sol isle de coelestibus ac lerreMis acqua-
inquaiD, cura satis congruu diclura sit : Permanebii litcr etementatus, de coeleslibus claritateni,de.ter-'
GEftHOHl PR^POSITI RElCHErxSPERG. 324
325
A nulua isla siraililudine ailvenlum cjus primuni co-
rems solidilalem rciinens o.eaium aelheris ac me-
gnosce. >iam iu secundo venlurusest in spirilu coii-
dium f.lanelarum locum obtiucns, medio cceli el
terente petras, quia « spirilu labiorum suorum in
terriE libialur spalio, nec sursum evulans iiec de-
impiura {ha. x!,4), quem sicnt Apostuius
orsum subsidens, scd hinc iu pbysica ponderum terficict »
mcdio, ut diclum est, libralus spalio sua ait, « Domiiius Jesus interticiet Spirilu oris sui
ratioiie
Dominus Jesus (// Thesx. II, 8). I Venict quoque in comraotione,
utiiquejura conserviH nalurse : sic
medialor Doi et ho- quia toniini.vebil non solum lei ram, sed et coelum :
geniinie gigas subsiaiitise recie
scmciipso ac Nam virtutes cuilorum nioveluntur {Luc. xsi,
minum coiiSlitutus esl, in caelestia <
paciQcans, coelesiia illUstrat, 2G). Ycniel eliam in igiie, quoiiiara i ignis in con-
lerrciia conlinuans et •
suo calorc vivificat, spectii ejus exardescet, et in circuitu ejiis tempe-

ten-eiia calefacil, iliumiual ac
cosleslibus adest, urrcnis iion deesl, exsuUatqiie stas valida {Psal. xux, 5). > Si prinio advciilu taiis
suam et taliter vcnisset, quis eum sustinuissci ? Non sic

ul gigas ad curreiidam viam niedio univcr-
terrcsirium libra- venil in virginem partui consecrandam divinu. Sed
sitatis ad ulililatem cceiestiura 'ic
quomodo descendel in Yirginem ipsum Filiura Dei

tam, neccsi, qui se aiiscondal a caioie ejus, et ita
nnigeiiilum parituram, el dcscendci in Ecclesiam
cum sole, ei anlc ljL>mm pcrmaiut in generatioiies ge-
neralionuut. B fiUos multos per gratiani regenerationis pariluram ?
ilebraica vcritas lialx-t : Ei timebiint te, qnandiu Desccndit et descendet sicut ptLlitt in veilus, et sic-
uUra ',un:im in generalione gcncruiionwn. ul ititticidia stitlantia super terram. Sicui piuvia
erit tol cl
iloe est : humiliato cabiraulalore sub pedes paupe- sine slrepiiu descendit in lanam, sic Deus leniter
r»m tiiorum, quibus da» poiesiatoin calcandi syper occulta virtule in Yirginem. Lana in bibciido ei
sjrpeiKes et scoipiones ci super omncm virtuiem reddeiido aquam non riimpilur ; sic Yiigo conci-
inimici, pauperes ipsi noii de hac victoria extollen- piens el paiiens Filium permansit incorrupia ci
tur, sed licfi iu le aiKiaccs, lameii iii se pavidi suic integra. Simililer et mater Ecclcsia et ipsa Verbo
sibi riagililalis conscii '.iuiebuHt ie, quandiH erit iol Dei fccundaia, filios Dei parit maneiis incorrnpta,
el utlra lunum m yeueratione yeneraiionum, id cst quia sic Jeviter veniet sd eaiii spousus ejus Vcrbom
orani lempore, iiuo so/ cl iuna sui cursus peraguiil Dei «iru( siillicidia roris, blande, sine slrepitu stil
niinisterium ad usum generalionum detcdcnliuui ct lunlia super terram,
suci.edeiitiun). Cujus rei signum Gedeoni quondam fuil oslcn-

Pars TERTi*. Yebs. 6. Detcendet niiut pluiia sum, qui piignaturus conlra Madianitas pctiil,quod
iit vellus, el sicut ilillieidia HiUamia super terram. si esset victoriam adepturus, vettus positum in area
Oido arlificialis est. Prius enim dictum esl de fu • <^'

rorc iinplerctur et area veraanerel sicca, quod ita
luro judieio Ragis, nuncde nalivitale ipsiiis, qiiem- faclum est. !icm propier iilcm pctiil, ut rore madc-
admoduin prKcedit, siilijungitur. Et hic ordo, iil lierei, area ct veltus posiium iii ea invenirciur sic-
dicium est, artiticiaiis est, uaturali oppositus, quia cuia, quod eiiam sic faclum est. Myslice veltns hu-
natiiraliscst, cuin quod prius actum esl, prius uar- niidum Judxa, quse rore coelestis duclriox pcr legcm
ralur, et pfc(-,terius postciius. Artificialis vcro est, ac prophctas iriorata unum Deum colebal. In hoc
ciim quod poslerius acium esl, narralioiie anticipa- vellus ipscFilius Dci iicut pluria descendit, (ûiai gra-
tur, ct quotl prius actum est, posterius anncttitur, tia sua d>; Jud*a in virginc cariicm assunipsil. Di-
ut iu hoc loco narrato Regis judicio quasi quwrat scipulos inde elegit totius orbis area sicca manente,
aliquis : Quoniodo erit advcntiis ejus, vel quu- quia nubibus pi oliibebalur, ne pluerent supcr hanc
modo incipiet rcgnum ejus ? flcspondetur : Non ve- arcain. Ludeest iilud : « In viam gcntium iic abie-
nielin spiritii giandi cl forli coiiicrenie petras,nou vc- riiis [Maiil!. s, 5). » Judscis aiil«.m hane pluviam
uielin cornniolione vel igne, sed « in sibilo aurae gratix a sc rcpelleiitibus vetlus cxca-cala; Juda?3B
Ienis(iii lieg. xix, li), > utdictum esl Eliae. Pr«- siccum remausit, el tuac descenderuni sfitticidia
cessit quideni advcnluin ejus el spiritiis coiitcrens graliae super terram sicca». prius arca? gentiuin. Bene
j)
petrns ia capiivitate deconi tribuuiii Israel ; sed nou aulem Judaa letteris numiiie designatur, qua> sieul
iii spiritu Dumiiius, quia noodum fuit teinpus ad- veltus aiifertur ab ove, ila eral exspolianda doctriiije
ventiis c]us. Praecessit el cummotio in capiivitato aucloritate : vel quia sicut vellus retinct aquam, iia
regis Joacbim spoliaia Jerusaicm : sed iion in com- Judxa docirinam sine fructn. Aiea veroper aquam
molione Ooiuinus. Prxccssit el iguis, quando capli- irrigaia gerniinans germiuabit. Sic et vocaiio geii-
vato rege Sedecia civiias Jerusalem Chatijaico igiic tiun» coinplula pcr verbum gcrmiiians gcrminabit
conriagrst» ct vastala esl in transmigratione Baby- ixiabunda el iaiidans, eo quod gloria
ct cxsultabii
ionis. Sed uequc in commotione neque in igne Do- Libani dala esl ci, dccor Carmeli et Saroii ; quia
niinus, quoniaat difTercbatur adventus ejus usqiie veslibus Esau valde bonis junior filius indutus, ex
ad Virginem, annunsiatione angelica per Spirilum ipsa veslimeniorum iragranlia spirat odorem, qno
sancliim tanquain sibilo aurse lenis aillandam, t»t delectaius Pater *ternusdicit: « Eccc odor filii mci,
qu3si Yento roris Cante fecuiida.ndara. Quod ego Da- sicut odor agri pleni,qiiem benedixit Domious {Gen.
vid prajniintio dicens : Vesceniiei sicui ptuvia in vet- xsvii, 27j.> Vis audirc biijus agri pleni, stillicidiis
lus, el iiiiut sntlicidia slillentia suofr lerratu. Ge- de rorc curli post iongani siccitulem irrigati, qus
:
5i3 COMMENTARIUM IN PSALMOS. — PAKS Vll. - PSAL LXXI. 326

sintgermina Regem Salomouem de\eclnntia ? .Niioi- A ges terrw adarabunt eum, ac proinde in omnibu!i
ruin li^ta sunt, (|'JOil rcgibus cuivftio niunili iiujus imperio consequens
Vers. 7. Oiieiur in diehus cjus jnslitia el abun- oril, ul omnes genlfs regibus subjaceiites sereiant
dantia pacis, donec auferalur tui.a vel extuUatur vol ei. Senient ainici amando, quaere ndo, saplendo qiiK
tollaiur, quue oniiiia verbanlur rirca sensiim cum- sur«um sun! , sed inimici ejus ierram lingenl lcr-
dem. Sancta f-nim EeclHi-ia nunc pulclira ut tunu, reiia sapicndo el amando in niodnm serpentis, cuj
quxnecin plenilunio suo cartt inaciila, sic ab eo dicluin est : Terram comedes. Ve! lerram lingent, id
statu, in quo niinc est, auferenda \el lolleniia vcl cst iPiTenos doctores aiuabunl, quibus auclorlLus
cxtoUenda est, ut perficialur quod de illa dicilur : contradicuiil cloquiis divinis.
i elecla ut sol {Cant. vi, 9). > Hoc autera erii,
Super huiic locura B. Gregorius dicit in Job (24)
quaiido raorlalc intluet immortaliutem et eam cla- I Libel Intucri boc, quod per Psalmistain dictiwii
riiatem, in qua corpus !iumi!italis nosira; sptralur est : Inimici ejus terrani tingent, Duo quippe sunt
contigurandura corpoii rlarilatis ejus, rtc quo su- genera homiiiuin .imbitioni sei vientiom : umuiii vi-
pra dictum cst : Permanebii cutn sote ; nunc vero (ielicet, quod semper ad avariliam blandiinenlis uti-
anlequam sic extoliatur lunn, lumen suum a sole lur liiiguae, aliud voro, quod aperla \i inteiidit ra-
muluaia, ex beneiicio cjusdein solis, teriaiii .5(i//i-
piiKi;. >iam curn aliquld extciius furii annisu atteri-
ciJiis complulara suo calore fovenlis. Orieiin in nius, rodlinus. LaniLitur autem, quandu hoc, p.uod
diebiis ejusjusiiiia, quae per (idem est, quia jusius facile cdi noii potest, impressa Iliigua; leiiilale gu-
ex (ide vivit per ipsam fidem reconcihatus Den, ut siatur. Oniiies ergo cliam sub spccJe lidei jn-avi; \\-
sil pax inler Oeurn el Iiomiiicm, iiUcr spiriluio ct veiilcs, qui alicna .ipiietunt, sed ea, qua; appctunl,
cariieni, inter Ecclesiain in angelis immoruilitius at-
rapere ncquaquam possunt, blanriis auiem sei nioni-
qiie. spirilibus jiistorum in Domino, vcl, quod plus bus, el quasi moliilie duicedinis concupita abstra-
esl,pro Domino mortuorum rcgnanie et Ecclesiam Iierc conantur, quid alliul, quam terrain liiiguiit.qui
in hominibus morlalibus peregriiiantera, Sic onViiir lerrciia qua^que quai virtule nequeuiil, aufcrre niol-
jusliliaetpax,ul eliani cum modicsjuititia sil pacis lilie riiiguaD moliunlur 1 Qui vero in huc miindo ali-
cbundantia, quando pax erii honiinibus bonse vo- qua potostate suBûlti sunt, et concupi>,centes aliona
luntatis, etlainsi desint boni efleclus ipsias bonae fraude despiciunt, quia
blaiidirl quidcni ex ctiaiii
volunlatis, qux est modica justiiia illias compara- ii;juslo robore pussunt implerc, quod vohint, liuc,
tione quae non solum fervet in afTeclu curdiuni, sed qiiod appclunt, lion lambunl, scd roduiit, quoiiiain
etiam claret iu effectu operum. Erit Igliur abundan-
q pruplnquorum vltam forlitudine virium veiut antii.iV
tia pacis, quoniam pax ista inler bella initiabilur, dciitiniis demoliuntur. »
sed post bella ila consummabitur, ut, postqiiam no-

Ali[i:r : lieges Tkarsis, et insuli^ muncra offercut :
vissinie iiiimica desiruetiir inors, ultra iion sit in
reges Arubum, el Saba dvna adducenl. Hse patrix di-
moaarcbia Satomonis regis pacitici iilia perlurliatio,
versis odoribus nares niuiceiit, el signlficant niuii-
regiio eJHs per omnia pacato. Quod antequam !ial,
dum vaiiis oldectaineiiUi rcsiicrsum. Sed qui ba;c
ipse doiniiiabitur in niedio inlinicoruu) suorujii, ci,
blaiidimeiila rigld:*; dlscipliuic suiijicinnt, ipsi n.jes
ul pnêm pcriiciat,
Arabum et Saba dici possunt, et lii lales Regi Snlo-
>ERS. 8. Uominahitur a mari tisque ad marc, et
vioni libenler serviunt.
a flnmine usque ad terminos orbis terrarum. Sic do-
lulnando dllatabit regnuni suum ultra termiiiosan- Allter : Tliarsis exploratio giiHdii. Arabia Immitis
guslos lerrse Judalcis, a ninri ttsque ad mare, id est \c\,f anipestris, Saba inccnsio vel conversio intcrpre-
circuniquariue in orbe, qucin circunulat mare ma- tatur. Quibus nomlnibus hoc significaiur, quod con-
giium. liicipiet aulcm hoc opus diiatationis «/!«- leuiplalivi gaudia a;terna exploraiucs, huiiiiles con-
mine, ac perducet usque ad terminos orbis lerrnrum, versi, et igne, quem Doiiiinus inisii in terram, in-
quoniain bapiizalus in Jordane flumine, Spiritu ^ duin et ipsi bene vivunt, et alios ad beiie
ccjisi,
saticto super cum apparcnte ac voce Patris desupcr vlvcndum regunl, nuasi reges doua Satomoni addu-
sonanie manifestatus est bic esse, qui baptirat ia cimi. Picges etiara lyranni, dum sancios aiUiguiit et
Splritu sancto. Abbiiic ejus doclriHa dilalari cuepit. martyres laciunt, iicei noientes Deo seTvtuni et ei
Cui tt posl resnrrectionem ipsius baptiy.andi re- dona adduamt, vcro Salomone inipiis miiiistris pia
gula cst addita ipso dicenle ad apostolos ; « Itc, do- yieiite, ui omtiia cooperentur in boiium his, qui
ccle omnes geiiies,))apiiz3iiies eo.. iiinominc Patiis sorundum proposilum, vocaii sunl s.iiicti. Iiisulx
et Filii ei Spiritus sancti {
W«i('!. xxvni, fO/. >Sic quoque sunt, qui vitia mundi circuinrmenlia a se
exoliifluiit. Et hi lalcs maiirr<; o/fcruut cura in
baptlsrai cjus docirinaciirrentc dllataium est rcgnum ,
ejus, quod est Ecclcsia u fiumiiie usque ad lerr.iinos sanrta devoiio,ê opera bona faciunt, (t hsec noii
orbis lerrarum : Qu(vJ in partibiis apparebit. Nam suai, sed divin» laudi aseribuut ; Aitliiopes etiam,
Vers. 9, <0el41. Corata itloprocident .aihiopis, qui situ locorura sunl ullimi, vel signiticaiioiie siiiS
rtges Tfiarsis, reges Arabum et Sahti, cxlcrique re~ nigrediiiis peccaiores Selerrinii, ccrum iilo preridcnl
^) Lib. XX Moral. c. 14.

l
527 CERIIOHI PBiCPOSiTI RElCIIERSPEnG. 3'23
aJorantes euni. ni e\ lali iiiiinero Lcdesi» diUiiala, A ifS- Sed pauper, cui nrm erai adjutor, homo erat,
et co: ain illo liuniiliata rcprxseiiient illam reginam qui descendeus ab Jerusalem in Jericbo, u paradiso
/Elbiopia', quae vciiit a fliiibtis terrse audire sapien- in hunc mundum, iucidit in latrooes, qiii etiain de-
tiam Sulomunit. Audilureteiiim sapieniia Salontonis spoliaverunt eum, ct plagis impositis abieruni seini-
noii solum ex orc sapieRtiini, sed etiam ex ore in - vivo reliclo. Huic non eral udjutor prKtereuiite sa-
fantium et laclentiuni, dum linguas infantium facit cerdole ac levita, quia neque sacerdotiuni Levit^citra
disertas Uex ningnus, Rex p-icilicus, (|ucin adorant neqiie legis miiiisteriura piofuit ant prodesse poluit
reges lerrcB, quales aliquaiido adorabantur et sacri- illi ad curatiunem vcl salutera. Hunc itaque puupe-
ficiis lioiiorabantur, iit Angusuis, cui ajulans insi- rem, cui non crat adjutor, liberat iste H.ex pacificiis,
guis Poeta dicit : Rex pariter et medicus infundens ejus vulncribus

« Melibae, Deus uobii hxc otia fecit. olcura el vinum, ducens iii siaoiilura sepibus tcclc-
Namque erit ille mihi semper Deus : ittius arovit siasticx disciplinae munitum, et ciiram ejus agens.
Scepe lener tiosiris ab ovilibut imhuet agnus. £t quia peritus rocdicus est, non parcct morbo,
VinG., Ecl. 1, 6. queiu depellit, non parcet carnibiis pulridis, quas
Ilem Fiaccus ait ad eumdem :
desccat, sed inter hac agendum paTcet pauperi et
n1 Prcesenti libi maluros largimur honeres, B inoî, salvans iiaturam, delens nalurie culpam, et
Juraniiasqne tuam per numen ponimus aras. sic dum culpas aniniarum delet, animas pauperum
In diviiiis quoque ScripHiris tanta: proesuniptio- salvas facict, noii iuiputando illis'peccalum,pro quo
nis cxeniphi non dcsuiit, quoniam i!i legno jEgy- abolendo se ipsura dabit pretium. Nam sui sangui-
ptiorum Piiarao, et in rejjno Babylonioiiiin Naba- nis pre;io
cliodoiiosor Deo vero se pr^ftulerunt, et iii regiio Vers. i^. Ex tisurii, et iniquitale redimel animai
Pcrsaium, licelsecundus a rege, Ainau tainen se eorum. Futurx poenx vocantur usura:, quia plus
adorari vohiit quasi deiiin. .Sic iu rcguo Grsoornm aniaritudiiiis invenietur in suppliciis xlernis quaiu
rex Antlocluis lionoreui divinum sibi anogavil. Sic ii) temporaii peccati^ invenialur dulcedinis : vcrbi
in regno Uomanorumjam dictus Augiislus pro deo giatia, cx brevi quis libidiiie ulcisccndi se per ho-
coli Bon expavit, sub cnjus teniporc nstiis est liic micidiura solum curpus iaiinici sui o<;cidil ac peri-
Saiomon Kcx paciiicus, ctiain per hoc lionorilicatus niit, propter quod ipsius cl aiiima et corpus iii ge-
el Rex pacis dcmoustralus, quod oo iiasccnte pux heniia perdeiur et crueiabitur xternaliter, si nou
in tulo muiido fuit, quain sux industriai Augustus aiiie mortein poeiiituerit. iiem , qui fornicaiiuuis
falso arrogavit, oum ab illo esset, cujusln orlu au- acluin pcrpeifavil, ex turpi et brevi libidine, actii
gelica vox audiia esl dicens : « Cloria in excelsis licet jarn pr;cierito, reatu ejusdem actiouis conslrin-
Deo cl iii terrapax hoiniiiil)us boiiac voluntalis {Luc. giiur xteriiu, si non fuerit ei subvemuin ab i!lo
11, li). 1 Hunc jure lanqua-.ii pa-î^ auctorem cuncli Rego, qiii e£ uûris , ct iiiiquitatc rctiiiucHt animun
reaes adorare, huic gentes, hcot lerrenos dominos paupcrum .•mlvos faciet eos.
liabentes tanquam siunnio Doiniiio servirc del;ent, .\liier : Peccatiini sive originale bive aliud, quod
quod et faciuut omiies cx oin.ii natioiic, qu.-c sub csl causa peciaturum alionini sub»e((uciitii!in rccie
coelo sunllingua; . omnes (jcniex,iion turaen omniuin iiiiquiias nominaiur anioiior.iastice, duin nomen ge-
geiitium oinnes lioniines. Nou est gens, de qua iion ncrale fil speciale propler erainontiaMi. Sic Ixet
siiit aliqui convcrsi ad hunc Rcgcm adoiaiiduin. multi sint puel:e, nomen tamen poetx Virgilio tralr
apud Laiiiios congruit specialiler propler ipsius in

El mcrilo :
Quia liberabit pauperem a polen- poesi 1'xcelieiiliain. Sic nomen, quod est npostclu$f
Vehs. 12 et 15.
qua miiliis toinmiiiie est, lamen Paulo aposioto propier

te. Al) hocdicto pars qiiarla incipil, osleiiditiir,
adorantibus. Est enini porgrandis ipsius in laburibu.- plurimis emineniiam datum esl
quae sit ulilitas
utilitas ac niagnus fi ucliis hunc RegtMii voneraiili quasi proprium et speciale, ul cum dicitur nb>ioIute
911;« liberabil pmqnfrem a Aposlolus, iiiteUigatur solus Paulus. El peccatuni

bus veris ador.itoribus : f)
polenic paupercm spirilu a potcnie hujus iniindi gitiir, qiiod esl causa peccatorum siibscquenliuin,
;
prineipe, qui tanquani polens el fortis armalns cu- rectc nonunalur iniquiias propter sui cmineiiliam,
licet omiie pcccalcm sit iniquilas, et «Imni» 11117111-
fitodivit alriiiiii suiini iisque ad istius Regis adven-
tum, (jui furiior iilo superveniens vincct oum, ct tas peccaiuin. Talis iniquiias aiiieccdens peccaw
tiberabit ab ejus poteslale pauperem, iion (inahm- subsequeniia sicul numinus numiiii tisurum, ivcle
cunque, scd enm, cui iwn erat adjutor. Pauperes comparatur priinogeniio Pharaonis vel (.eteris pri-
eiiini spiritu, id est, humilcs inveniuntur cliam san- liiogenitis jEgypii, qua^ primum Deus pcrcussii ab
Cli aiigili, qui non iniligcril ab luic potenle iiberari, iiomine usque ad pecus, ut exindc consequeiiter
qiiia potentiores ipsi sunl in bono quam ille in peifuieret uiiivi^rsum e:»erciium .(EgYptioriim. Sic
nialo, et illorum potenlia Deum h;iliens adjiitoiein o.iginale prccaium in regn^' Salumonis hujuspriino
longe supercxc«ilil illius poteniiam, qu.« tanquiim deleturquasi priinogfniiiiin Pbaraouis, dtiii aclua-
phrenesis imagincin liabet forliludinis, cum sit in- liaqaasiquamJam illius peecaliusurdmtollit Agnns,
tirnia co;ilr;\ Deam forlein e! p;)iontem ;n prôlio et qai loilit pece;iia niuiiJi, noii per lineram legis pco-
tontra cjus angclos ipso adjuvûiie fortcs el poten- e»ta denioiislraiilis, scd per virtuieni gratia; groli«
32!» COMMENTRRIUM IK PSAI-MOS. PAKS VSI. -- PSAL. LXXI. 550
u malis omnibiis liherantis, et ad oniJie bonum A prehensa et inter .\rabes mullum excrcilala ct, iit
sa-
luti nscessariuin sifiiililer gratis adjuvanlis, ct iicm quidam volunt, primitus iilic rcpeila. Iliijusni0,!i
gialis iii lioiio coepto confortaiilis et conseivantis, anrum Arabicnm noii lolum Salomoni offertur, quia
(jiio 1 lolum est liberuri, et redimi ub iiiiquitate si- s:!H"ul.iris scieiitia non tota in Scripturis divinis ap-
inul el tisiiris ipsiUs iniquilalis eos, qui nomen ejus piobatur, sed ex parte recipitur et ex parte repio-
el niMiien Patris cjus in IVonlibus siiis habent scri- batur. Unde non diclum csl . Dabitur ei aurum, sed
pluni, ut ab ipso Clirislo vere noiuinentur et sint (labitdr ui dc auro Arabia:, quia quod in sajcularibus
Chiisliani, vere iiominentur et sint filii Dei Paliis libiug^jidjnstriictionem san;e scientia; ad sedifica-
asterni. Et hoc iiomen, lieet munilo in nialigno po- tionem hona; vitse accoramodalum reperilur, hoc lan-
sito viileatur contemplibile , tamen est Iwiiorabile quain ab iniquis possessoribus milites Salomonis au-
coram iiiso Chiislo, a quo dciiomiiiali sunt Chii- fei unt el ipsi offeruul, dum exindc fidei seu inurum
stianl, coram ipso f)eo P.itre, qui misit spiritum Fi- doctriiiam vel ornaiit vcl inuniunt. Sic spoliatur
lii sui iii coida ipsoruin rlaniantem : Abha Pater, ut jEgyptus, sic justi tulci unl ct adliuc tollunt spolia
e«inde sint filii, quod liabent Spiritum Filii. Vel impioruin, sic niulier alieiiigeiia crinibus abrasis et
nomen ejus, Regis, erit honoTttbile coram ipsis refe- seclis unguibiis transit in coiijugium Israelitae, dum
renlibus gralias de beneficiis, quoriim lioc cst prx- sapicns doclrina magistrorum sxcularium desectis
ciputim ,
quod conslat ipsuin Reêm eorum sua iiiutilibus, quasi crinibus et ungirnMiFvilali sangiiine
morie redemisse unimas eorutn ex usuris et iniqui- caicntibus, interseritur cloqiiiis divinis, iit quasi de,
tale. Et illiul quidem, quod moriuus est, crcdunt auro Arubiw fulgeant, vasa mensae impeiialis iu coii-
infideles quofjue Jud.iei et pagani, se.l non credunt vivio Salomonis.
qiiod sequitur :
F.l aJorabunl de ipso semper. Adorabunl ipsuni
Vr.ns. 15. Et vivcl. Nus autem credimus, propter Fiiitim Rcsis, qi:oinodo Patrem ejus xteiniim. Et
qiiod, et loquiinur, quia verus Salomon, qui semcl liocipsum, quod adorant ipsum, de ipso habent,
mortuusest ad multor im exhauiienda peccata,jain qiioniam ipse docuit eos orationem, qua vel orent
vivit, et vita lioraiiiiim cum eo sunexit impleia pro- vcl ctiam adorent ipsnin. i Cuin st;ibitis, » inquit,
phetia, qu% diiit : c Et vivet. Quod enim moituiis « ad oraiidum, dicite : Pater noster, qui es in coe-
estpeccalo, mortuus est semel : quod autem vi\it, lis, sanclificetur nomen tiium, » etc. usquc « Libera
vivit Dco. Morluus esl propter delicta nosira et rc- nos a malo {Jtfan/i. vi, 9). i Sic orabunt e/ n(/ora-
surrexit propter jusliticaiionem noslram {Rom. vi, biint ipsiini de ipso habenles formam sic oraudi et
10). » Mortuus est ut et nos pccc.Ho mcriamur : „ adoranJi Patreni in Filio, Filiuin in Patre, Spiiii
surrexit et vivit ut el nos in novilate vitae arabule- tum sanctum iii ambobns, quia in hac oratione Do-
niiis. Vivit suscilalus a mortuis, et mors illi ultra miiiic^ per iiomen Palris tota Trinilas intelligitur,
non dominabitur, ut ipsius meinbris licel peccato iit ibi : j Unus Deus et Pater oinnium, qui super om-
gmvalis, peccatum tamen non domiiielur, neque nes, et per omnia, et in omiiibus nobis, qui cst be-
regnet in eoriiin corpore, quamvis mortali, cspe- nedictus in s^cula {Epl,cs. iv, (i). > Cum enim di-
cianlilius ipsis futiiram gluriam, qux ficl, ut nec sit cilur : f Dcus Pater omiiium » vel t Pater iiosler, »
nec esse possit peccatum in eorum corpore iminor- iiiiivcrsalis illapalerniiasgraliiE intclligitur,quamiil-
«nli. torum filioiuniPateiiiisiiiiialur unusiriiiusDeus,qui

Magna consolalio niilitiim iiiler multa morlium est supra omnia el pev omnia ei in om'iibus nobis,
gencia peritlitantium, quod Rex eorum vivet. Unde quoiiiamex ipso cl per Ipsuni et in ipso sunl omnia:
unus ac prsecipuus millium istorum seipsum coiiso- verum, cum singulariicr Paier a^lernus xtcrni Fi-
lans dicit inter caetera : f Scio quod Redeinplor lii Paler nominaliir, iiatiiralis i!la pal5i;ji,itas intima-
meus vivit, ct in novissimo die de terra surreclii- tiir, in qiia est illi soliis iinigeiiilus xirrnus Filius i
rus sum, » elc. usque : « reposita esl liaec spes mea Itaque cum dicit hic Saloinon R 'gis Filius : c Pater
in sinu ineo [Job xi\, 25). » Magiia consolatio nio- p meiis usquc modo ojicratur et ogo oj)eior {loan. v^
rienrium, quod is, pro quo vel iii quu iiioi iuiifur, 7); > liem : » Paler iiijus, quod dciiit milii, in.ijus
vivel in «teriium. Cui si ooinmorimur, ct coiivivc- estoinnibus {Joan. x,2i>), » illa siiigiilaris pateriii-
mus alque divitias cjus pariler cum ipso posside- las pro noniiiic posscssivo, quod est meiis, expri-
Limus. Dives enim esi hic Salomoii, in quo siint mitur, ex qua solus Unigciiiius reete se Pairi siio
omnes ihesauri siipicuti» ei scientix Dci abscon- coi«quakni gloriaiiir, co ipio;! qiuTciinque illc lacit,
diti. hiec ct Filins similitcr facit, quia pnicslalcm dcdit
Huc accsdil, quOil ad cbriricandam divitiarum ei et judiciuin faceie sieiil ia principio psalnu
ejus magiiiliniiiiem dabiiur ei de auro Aratiw. i'i'r postjlaiiir, iibi dicilur : Deiis judicium iuum Regi
Arabiam geini!iuis iiitelligitui', t<)U) sigiiilicaln per du, et jusliliam luain t Uio Regis : jndicure popu-
iioii\eii partis, in qna esi aurum pieiiojum : per lum luum in justilia, et pauperes tiws in jiidicin.
ipbum vero Arabicuir. av.rum sapiciilia philoscpho- Vciiini, ciim docct nos inter oraniium, sive aduran-
rum sieculi signilicatur, verbi giatia, Platonica, sive dum dicere : c Paler iiostcr, qui es in ccelis, > por
Aiiblolelica docirina, sive numeroiiim scieiitia pir iionien « Palris i lota Tiinitas intclligilur, (;uie
oiiaractereset liguras Arabicorumeleanentonuu com- 1 in cojlis, » id cst iii spiritibiis muudis maneiis
ii
P^T^.. CXCIV,
S31 GERHOHI PR/EPOSITI UKICHERSPCRG. ^l
adoraiur, «ijus In una pcrsona, qute Filiiis est, A Palris vestri; respondeWmu» illud Aposiolicum :
eliam nalina liumana in ipsum assumpta recle udo- Elsi ("hristum «liquando Juxla carnem cognovi-
raiur. Neque lamen hac adoraiione ab illa regula mus, se<l nunc jam non novimus. i Deniqne idem
devialur, qua dicitur : i Dominum Deum tuum ado- Apostolus pnncipio Epiiloliesuae scribit ad Gala-
in
rabis et illi soli servies {Deul. vi, 13). » las : I Paulus aposlolus non ab hominibus, neque
QuO'1 si mihi Phoiiiius objicit, genus esse idolo- per lioinincni, sed per Jesum Clii ibtuni, et Deum
lalriae creaturam siout Deum adorare, quia ilie Chri- Palrem, qui suscilavit eum a raorluis, et qui mecuni
ttum iion concedit adortmdum, quem pulat csse pu- sunl omnes fraties. » Si enim raois absorpia est iri
rum liominem, nulla melius auctoritaie me defen- vicloria, quare no.i caniis humiliia-;. quie propter
dendiiin pulo, quam ea, quae milii est ab ipso. huinanani saluteniassoinpla fe<t, in Diviniiatlstrana-
Nempe, cum adhuc morlalis inler moi talcs viverel, ieril niajestalem , ul fecrril uti unique uniim , ct non
a mort;ilibns fuil adoratus, ct non abnuit, inio se adorenius creaiuram, seJ CrcTiorcni, qui est bene-
adorantibus largitns est gratiam, verbi gr.ilia, cui- diclui in saeciila? »
dam lcpioso ipsum adcranii et diccnti : c Doiiiine, Ilaec dicente illusiri viro Hieronymo nostra illi pcr
si vis, potes ine mundare omnia con-onat asseriio, qua Hominein-Deum sim-
(Malili. viii, 2),i largiius
est inundiliam, quam postulavit. llem reges ab " plici adoratioueadorandum faiemiir juxla iHud El :
orientc|venientes, licet in cuiiis jacentem, tamen pro- adorabunt de ip»o semper; Adorabunl ipsum et hoe
« cidentes adoravernnl euin (Maiili. ii, H), > qucra habeni de ipso, quia palnies noii hahei vitam iiisj
el.suis muneribus coiilesiali sunl homiiiein, Rcgem, de vite, neque ratnibruin vivil sine capite, atque
Deum, ac pruindc recte adorandum; nec in adora- idco, quod membra caput adorabunt, de ipso seiB-
lione Christi vel hominem a Deo, vel Deurn ab lio- pcr accipiunt, in quo scmper vivuni el sine quo
mine scquestranduin. Unde, nt longe supra in alio nihil pussunt. De ipso accipiunt virlulem seniper
psalnio denioiislravimus, rccte synodus Ephcsina et jugiter orandi et cdorandi. Semper, id esl omni
sub analliemalc damnavil non soluin eos, qui ho- tenipure, siiie inlermissioiie orabunt cl adorabunu
minem a Verbo Dei assuinplum docebanl iion adu- Fiiiilo vero teinporalilatis cursu in seiernitalis tota
Tunduni, scd eliam eos, qui lioininera Vcibo as-ê- die benedicent ei.
rebant condoranduni, quia iiiia siniplcx arioraiio. Alii codices habcnt : Adorabunl pro ipso. Qiiid
debetur Houiini Deo, quia Vcrbuin caro factum de- cst orare pro ipso nisi vel pro ipso constquflndo, vel
dil sure carni suse adorationis indiscreiuin coiisor- pio ipso in suis mcmbris niuUiplitando ct niagiii-
liuin. Uiide Patres Ephesini concilii, cui praisedil „ licando? Vel sic distingue : Heges Tliarsis et insulcB
Cyrillus Alexaiidrinus patriarcha, dicunl iiitcr ca;- munera offerenl : reges Arnbum et Saba dona addu-
y tcra : < Si ([uis audet dicere, assuinptuin hominem teni et adorabuni, ctpostea subjuugc : De ipso sem-
a Verbo coadoraii Deo Verbo el congloiilicaii
cuiTi per tola die beiiediceni ei. Hoe est : in senietipsis
et coniiuncupaii Deum lanquam alterum allcri (ad- habeiitcagsas etmateriam sire orandi sivepiorandi
jectio enim unius sWlabsc, id est co, hoc togii in- corani ipso semper; scd de ipso accipient causas el
tcUigi), cl non inagis una revereniia venerelur Ein- niaterinin.unde loia dic bentdicantei. Laudandiseu
inaiiucl, unamque vcneralionem dependerit , se- bcncdicendi euni tausae non niinimx sunt 1i;b ,
cuiidum quuu Vcrbuin caro factum esi, anathema quod

sit. I Vers. 16. Eril firmamenlum in lerra in suinmis
Igitur quod dictum est : Adorabuni de ipso sem- nioiiiiam; quod superexloUelur super Libanum fru-
per, sic esl accipiendum, ut Regem Salomoncm non clus ejus, el (torebunl de rivitale sicul feiium lerra.
solum in Divinilate, scd etiam in hurnanilale sua Lcgimus prmamcntum factum in medio aquarnin,
credanius el ciinfiteainur adorandum uiia pioisusct cum adliuc lena esset iiianis ct vacua. Hoc crat
indissiniili adoratione ac veneialione ; quoniam, ctsi opus primariae crcaiionis. Videinus hoc coelunv
ex duabus et in duabus naluris Ghrislus exislat, q stellis adornatum ,
pulchruro opus ct niiriricum,
una tanicn, salva naturarum pcrmancntia, estutrius- quod factura est per Verbum necdum incarnatuin.
que nalurx claritas, in qua facla suiit ulraque Sed longe mirabilius et vener^.bilius cst, quod ip-
? nnum. Hinc Hieronymus super Jercmiam (xvii, 5) BUin Verbum incarnaiura esl et eril (irmainenium li
«xponcnb illud < Malcdicius homo, qui confidit
: in lerra prius inani et vacua. Erit firmanicntum in
homine, » dicit inlcr ca;tera : i Si inaled.ctus cst tcrra,- quia panem angelorum manducavit homo, et
omnis homo, qui conlidit in bomine,Paulus auttm hic panis cor hominis conGroians erit firntameniutn
SaniOiiatcnus, ct Phoiinus, quamvis sanctum ci in terra tanto pulchrius illo ta-lc!-ii tlrmamenlo,
cunctis txcelsuin virtutibus prxdicent .Salvaloiein, quanto difTereiitius pnu illo nomrn Iwreditabit. Qut
tamen taniuin bominem conlitentur. Ergo raaledicti eniin cuelum illud aelbereum vocavit firinatrtenlum,
erunt spcm habcnles in hoinine. Quod si nobis op- eu quou fiiina distinctione difid.^t Aquas ob aquis,
posilum fuerit, quod el nos credamus in eum, (|ui ipse poiiens /irmamenium in terra dedit ei aonien,
dicii : Nunc aulem qnaeiitis me iiitei llccre homineni, quod est super omne iiomen, et potcslatem dedil ei
qui veriiftteni locutus suni vobif, quam audivi a et judicium faccrc, ut diviilat aquas ab aquis, po-
Deti : hoc Abrahaui uoo fecit, vos fatitij opcra piilum suum a populu uon suo. Nara < aqux inullsp
»
S35 COMMFNTARIUM IN PSALMOS. — PAliS VH. — PSAL. LXXL 354

populi mahiiApoc. wii, 15). • Sed ex his alii super A lege : Vere luper Liba>ium, iii cst supf r sxcularem
firmumenli soliditalem sic maiieol , ul siniilos inve- candorem, est fructtis ternt, cujus firmamenlum est
niantur liomini «diUcanlt doDium suatn supra flr- Dominus. Kst cnim frucius manens in nfternum. Sed
mam pelram , < pelra auteni est Christus {1 C.or. in sa^cuhiri candore hi, qiii siint de civiiate, florcbunl
\, i) > : alii vero huic firmumenlo, hnic firmajpetrae quidem, sed inaniter, sicut fenum ierra, quia iii illa
noliint innitl, sed lameu ejus disposilionibus mi- civitale t oinnis caro fenuni et oninls gloria ejus tai -
nime poterunl renili. Ci ideo sub illo tanquam sub quaiii fios feni (Isa. xl, 6), » quoiiiani, sicut fenuni
firmanunto slrlngunlur, nec super illud exlulli pote- arescil, et flos ejus dccidit, sic mundana gloiia cilo
runl quantisliliet moveantur tcinpestalibus, quando deDcit. Fructus aulem illiiis terrcn, iii qua regiiabit
exaltati Ouctus ascendunl usque ad coelos minime Sulomon Rex p.icificus, pernianebit inaeternum,ergo
tamen valentes eiallari super caelos. Vers. 17. Sit itomen ejus bemdiclum in scecuia,
Propter lias aquas in oidiiie suo distiiigueDdas et id est in aeternuni, quia fructum confert in seier-
«onstringeiidas erit [irmamenlum in lerra, quae jam nuDi, et noinen ejus ab «teiiio est ct in xlernuni,
non csi iuaiiis et vacua : quia in summis montium quoniam ante se!cm permanet nomen ejus. Solis
iuperextoUetur super Libaiium fniclus ejus ; et flo- cursudistinguunlurteinpora, et ideo recieper sulem
rebunl de cititate sicut fenum ênTc. Copiosa feilili- intelliguntur lempora. Est ergo ante svlem nomen
tas tcrrx, iti qua non soluiiiiiiodo valles aliiindabuiit ejus, et sigiiilicatum nominis ejus, qui est xternus,
frumeiUo, sedeliain in suinmis montium supeiextvi- qui et pi*cedil solem noii tenipoie, sed *teiiiiiate,
letur super Libanum frucius ejus. Terra, Ecclesia no;i lempore ui dies hesterna boiiicrnam vel ho-
firmumentum lides vel Scripiiita canonica ; Montes dierna crastinam, sed aeternitate, ut Crcator iniiio
electi, de quibus alias dicitur : < Fundanientacjus creans creaturam quandoque iuchoaiam, et cum
in moiilibiis sanclis (Psal. lxxwi, i); > Summa esset iiiformis, foniiatain. Sit numeii cjus benedi-
meiuium \el einiiieiitia viiiutiim in >anclis ve! aii- ciam. Et iie ilU bencdiclio sit solitaria, benedicen'
cioritas fidei cl Scriplunirum ; fruclus summis iii turin ipsoumnes iribus lcrroe. Non dico in ipsis quasi
moniium charilas est, quam dicil Aposlolus: « Ex- in mullis, sed quasi in uno dico : i» ipso, qui se-
celleiitiorem viam, et super omnia viiiculiim per- luen cst Abrahae, cui dictum cst iii proiiiissionc :
feciionis (/ Cor. xii, 31 ; Colos. iii, li). i Hic est « Et lietiediceniur in semine tuo omnes tribusterrae
fruclus, lie quo diclum csl ipsis moniibus: < Epo vos {Gen. \\u, 18). » Sicut promissura est, et liet usqua
elegi de hoc inundo, ul eatis et fructum aireiaiis, et iii (iiietn stecuii. Nam benedicentur m ipso non solae
fructus vester raaneat (Joun. xv, 10). IIsec mando r> duodecim tribusIsrael,sedomiies Jiifrus rerKr.Alqne
Tobis, 111 diligatis invicem {ibid., x\, 17). » Iiem :
ideo ex omnibus tiibubus omnes genles magnifica-
« Hoc cst prK^cepiura nieum, iit diligatis iiivicem bunt eum, id esl niagnuni coiile credent ad justi-
{Joan. .Mii, M].i Item : « Mandatiim novuin do vo- liam et ore confitebunlur ad saluteni. Dixi ; magni-
bis, ut diligaiisinvicem sicut dilexi vos {Joun. xii). ficabunt, et ego David magiiilicans et niagnlficandi
Fructus iste nunquam excideus tion tanium extol- furinam piaeostendens aliis, in laudem ipsius secun-
litur, sed eliam supcrextollitur, id est niultuui ex- dum carnem Filii niei, Rcgis aeterni, Regis pacifici
tollltur super Libanum. Libanus inlerpretalur can- Salomonis hyiunum de canticis Sion brevem scr-
didtttio, ct significataliquaiido caiidorein virlutum, monc, scnsu giandcni, eructo dicens
aliquando niiorem saecularlum digiiiiatuiu. Sed qiio- Vers. 18. Bcnedictus Doininus Ueus Israel, id est
modolibel inlelligas hic Libanum, fvper liunc ex~ oninium. qui ad hoc tendiint, ut sint hract, qui
toUetur Iructus cbaritatis, quse non solum cînalia, facit mirubiUa solus propria virtute, sive per se sive
sedctiam spiritalia Dei donasuperexccllit.Nain cum per alios iila operelur, qux iiemo aiius faci), quia
iint charismala magna fides, spes, niajor tatiien his iiemo sinc illo facit. Quanquaui cnim dicat : < Pjter
est chariias. inmeroanensipsefacit opera(/oaii. xiv, 10), i lamen
Et florebunt de civiiate sicnt fenuiu terrce. Duae ^ sine ipso, qui cst manus, brachium, virtus et sa-
«nnt civitales, altera Dei, cujus nomen Jerusnlem, pientia Paliis, iiec Pater facit aliquid nec Spiritus
alia diaboli , cujus nomeo Babylonia. De utraque Patris, qui ct Spirilus ejus est, quia indivisa sunt
iiiteUigi potesi, quod dicitur : Ei florebunt de civi- opera summae Trinitatis. Facii ergo mirabilia solus,
iul«. De civitate Dei sic legitur ; Vcre superextolle- nec tamen solilarius, quia homoassumptus in Ver-
Libanum fruclus ejus, terrx scilicct, inqua
tur super bum, quud est uuius cum Patre ac Spihtu sancto
cril^rniamcntum.Nam qui sunt d« civitute Dei,quae essenlix, in lotius Trinitaiis operatur virtule ae
est Ectlesia, florebunt graiissime sicut fenum terrm potcsiate seu icajestalu. Sil ergo ipse benedicius,
fructifcrum, sicut est fenum frumenti, quod in Ge- Yers. 19. Et Benediclum nomen majcstaiis ejus
iiesi dicitur fenum, ubi legitur ; < Praducat tcira in CBlernum, et replebilur maje^tatt ejns oiiiiiis terra :
cinne ligiium, ei omne fenum {Cen. i, 11). > lu feno Fiat, fiat.
«nim frumenlura accipitur, quia de frumeiito post In Hebraeo legitur ; El btnedicium nomen gloritr
bxc verba Dibil adjecit. Civitas vero saeculi est, de ejus in semptternum, tt implebitur gloria ejus vni-
qua inGeiifsi dicitur (6'en. iv, 17), qnod Cain condi- tiersa lerra : Amen, amen. Benediclus in wternuiTi,
djl civilatem, cnjus gloria sicut (los leni. De hac iia quem nomine ccierno haereditivi. Pater aeteriius dans
33S CERHOHi PR.EP0S1T1 KEICHERSPKR*;, 536
« nomen, quod esl super onine nonien {PliH. \ oplanlis : it-ralo aiitem ilicere signum vehcmenler
ilii
i!,9), > ut dicatur et sit super omriia Deus beneiii- desiileianlis. Dicanius igilur omnes : f ia/, /Sat, sive
majesiuiis Aiiieii,f;ii veliemenli dcsiderio dosidoianles \idere

ctus in saecuia. E( hoc iiotnen gioiise se.u i:ii
ejm, qtiia est aelcrnum, sil benedictuin in ielcr,ium. P.ej;cni Sijliiiiwncm, non soluni in diadcniatc, quo
El replebilitr majcstaic ejuo uinius terru. Ejiis scilicet coronaîi euni iiialer, sua coronans ilhiin spiiica
Salomoiiis. Vel nominis ejv.s majeslate, alque gl.iria coiona, qiia s-ij;iiilical,a cst Ecdesia i!c pccial rilius
replebilur omnis terra, quia non solum in ccelo, sed el pcccalCicibus collecta cl iri nioduin corouie Cliri-
eliam in tcrra i muliipllcahitur ejus imperijm s!o aptata ; sed etiam in diademaie, quo coronavit
{Isa. IX, 7), > et regnante ipso Regc pacilico, pncis eiini Patcr suiis propier pas?ioneii) moriis, gloria
«011 erit finis e\!einiinanlis landeni a regno ijiis ci l.onore coronans cura ci coiisiitucns in throno
oiniiibus pacis ininiicis, tiuod qiiotidie agitur parli- gloria; sempiiernae. De qiio ihuno pelimiis : Regal
culariter, sed cum sederit super sedem MaieUniis oinnia sibi subjecia, ila ut repleatar wajestate, at-
su»,tunc adimplebitur universaiiler. Fiut,fi(ti. Fiui qiie gloiia ejiis universa lerrn.
nunc particulariter, el fiat tunc universaliter. Fiat 6/oiia Patii ;elyino Regi, suo Filio Rpgi danti
nunc prout nccessariuni esl ad vise solatiiim : /ial judiciuiii. Cloria ipsi Fi.'io Regi vcro Siilumoiii fa-
lunc ad pl nuni gaudium patrix coelesli condignura. ^ cicnii paccm in toio rcgno suo. Gloria SiJirilui $an*
Vel fiat semel dicluni sit subscriplio Principis con- cto qui cst pax omnium SaUmoni !iuic iiiilitanliiini
eionanlis : iterum dicluiii sil consensus astanlis et el niinitlrantium . perauplius autcm pax erit hio
astipuiaiitis inultitudinis ac dicentis : Fial sive Spirilus cornmdem cuin ipso in cuelis regnantium.
Amen. Quod seniel dicere psallentem signura esl Fiat, fiat : .Xmen, Jimen.
PSALMUS LXXIl.
Qmm bonus hraei t)eus liis,(}ui recto sunS corde. ^\x^ adliccrerc Deo bonum est, ponere in Domino Deo
Prscedenli psalmo pro judicio Regi Regis Filio spj„, ,neum. Vera iiamquc laus a spiritalibus viris
dandoclaniatuin estad ipsum Regem RegisPatrein, amore coeleslium ei conlemptu lerrestrium fieri
qi;o judic io jndicabilur popuhis Dei tandem in jii-

^ incipii. JNuiic lilulum evidentius pandanius, qui se
stilia lanla, ut nuUi bono male , nulli inalo bene ^\(. jjabei :
sit, diini nullus bonus habebit, unde tristetur, niil-

Vers. 1. Defecerunt landes vel htfnini David, filii
Uis;ii>.'> nialus, iiJide IsBlelur. Sed, antequampcrlicia- Jesse (25) Psalmus Asapli.
tur illud jmlicium, sscpe dictus cenator noniiuu- Pfjeler solituni addit : Fiiii Jesse, per carnalem
quain deficit, ct a siia i^pe panUihini decidit vidcns generationem signilicans laudcm carnalem. Solebat
inultos peccatOiCsquauHiam pacem habere in nialis, enim IsraeLticus populus pro temporalibus benefi-
justos autem advcrsilalibus fatigari : sed postnio- ciis laudare Deum, sicut in historiis legilur, qul
dura poenitet illuin hujus erioris sui. Uic lahs cor- suhmersis Algypliis canlaverunt, et sa-pe in deserlo
rectus scqiiciiti . id cst septiiagesimo secundo pasti, ci victorcs hosiiuin, ct acccplo rcgno in Je-
psalinosicloquitur : i Qnani bon;is Isr.iel D.;us his, rusalem cecinerunt. Sed dcficientihus hiijiismodi
qui rccto stint corde. Mci autein pene nioti siiiit prKspeiilatihiis proptcr peccata eoriini defeceruni
pedcs, peiie effusi siinl gressus mei, quia xelavi sii- qiioque /ii/mni David, non dico : Filii Dei , scd
pcr iiiiqiins pacein peccatoriim videiis. > .'^c dcin- filii Jessc, qiii leinporale regniiin hahuit in Joriisa-
ceps : I Si dicebain : narrabo sic : ecce nationcm lein, id cst defeceiuut liyinni, qui pin lcniporalibus
liliorum luorum reprobavi. • Si, iiiquit, dkebam p erant. Non ciiini ia defcctu temporaliu.n laudave-
vel narrubam bic : iiiio si dixero sic : Quomodo scii rui;t Deuin qiiidam, quibus ipse vidoliatur perversus
Deus, ct si cst scmiliu in Fxcelso, etc. Ecce nationem daiido lualis prospera, bonis adversa. Fuerunl au-
filiorum tuorum reprobavi, id est lunc cro contra- lem quidam de eodem populo, qui ipso defeclii
rius omnium sanctorum aucloritati. Nani qui h.ec eorum piofccerunt : nam deficienlibus illis, quae
Tcl hujusmodi dicunt, illi praemisso lilulo dcnolan- pro magno ;»cceperant, coacti sunl quserere ea, quae
lur : I Defeccrunt, > inquit, ' l.-mdcs David, Filii nunipiam deliccrenl, ct intellexerunt sirul in ra-
Jesse {Piul. I.XXI, 20). i Filii, inquit, Jesse, id es: dice fi iicUim, ila suas promissioncs in (iguris vele-
eoruni in quihus regnavit David, (ilius Jcssc, ct qui- ribus latuisse. In Vclori enim T<'^taineiilo Novum
cunque illos iinitantui nimio lerrenorum sive car- cral, sed occultum, sicul cl Chnsliis in David et
naliiim aniorc, laudcs defecerunt, diim sic dicuiH, Abraham, pro quibu» in titulo cst : Psalmus Asapli,
dum rcrum tomporalium affluentiain haboant,

nisi id est Udelis Syiiagogse, qii.Te liccl propter terrena,
Dciim laiidare dcsinunt. Quid igitur? MHiiaulem, lamen pie coluit Deum, a quo solo illa peiobat, non
(2S) In editione Vulgata tilulns cst Psalmus : Lxxi, vcrsus ullimiis, nimirum vigcsimus : noa in-
Afuph. Prior:\ vero verba suui pra;ccdentis Pialmi lucu ibi iii Vuliiala bal>cLur vcl Hyniui. :
SS7 COMMENTAUIUM IN PSALMOS. PARS YIJ. PSAL. LXXH. 538
a dseinoniltiis sicul geiiles. Attendens auleiri bla- A bona. C;rci ilonique non consitlerant quod viiiciila
splieniiis his abundaie, pio quibns seiviobal, cwpit hiijus muiuli asperitalera habeiit verani, jucundita-
iiutare, ncsciens quid iii liis tiguiis laloiol, quasi teiu falsani, certum dolorem, inceriara voluptaiem,
iion esset aJiquid niolius, quod Deus daret. •ôd ad- (lunim laboreni, tiniidam quietem, rem plenani roi-
monitns iile .4 sffpA per b;vc sibi subtiacta iiiiarere seiiK', spi'm bcatitiidinis inanem. His ipsi non rorti
ea, qu;o non babet cum iiialis coniiiuiiiia, iiiLeMiio- coide iiiseruiii ooiia el iiiaiius et pedes, cum fal-
neni nioôt, ut dctioiciilibus lonipoialibus, tai>ion sas ot r.«llei!tos diviiias amant, roc facta sua exisli-
pro aeteriiis sil liymnus. Ilijmnus coiiliin-t tria. Kst iiiaiit aliier fructuosa, nisi esinJe provenianl eis
eiiim laui et Dei ot cuin cantico : Jii imtde confcssio prxsentia et temporalia lucra.
est, et hilarilate cantici ainaiitis aQeclio. Misi onim
In iA\ errove quisqiie obsiinatus porit, non olisti-
cantetur bilariter, nyii esl htjnnr.is . iioii c:;iUul, qji
natiis rcsipiscil, et de suo crrore pcenitons aliosque,
uon ainat.
ne similiter errent, inslruens dicit : Quam boirus
Prirao descriiiit Asapli felicitatem malorum, et
hvael Dcus, quam pius, quam dulcis! Quibus? llis,
poeiiitens recordalur ojus ie\o se fuisso deccpium.
qiii recto sunl cordc, quorum cor non est curvatum
Secundo suum et a!iorum de prosperitale nialorum
B ad inordinatos appetitus lerreslrium. sed babentes
errorem exponens dicit, se ot illos i.ide reversos
ad raelius consilium, ul scilicet aiteudant impio-
ipsa lerrena in uûm necessilatis, non in abusione
cupiditatis lolo corde appetunt ea, qiiae sursniu
rum novissima ibi : Ideo eonvertelur. Tertio aperit
sunt. Ei quia ipsa temporalia lionis et malis cor.;-
causam prospcritatis nialorum et poeiiam, et suara
liberationeni ab ea ibi : Yerumlawien. Qiiarto arguit niuiiia sunt, non pro magiio bono babent, qiiaiido
se de hoc, quod terrciia zelavit, et qu;erit cwlestia affluur.t, neque illis aniuenlibus cor apponunt, ne
ibi enim. Ut ergo melius credatur e>;pt'rlo,

forte ii!is eiiam doniieniilms pariler elipsi dcfluaiil.
: I3«i(/
Unde (it, ut cum Deus bonus bonis lalibus eos vo-
ipse Asapli, qui erraverat, castigans se et reco-
gitans, quid sublraotis temporalibus Deus suis re- luerit carere, cavcanl eis absque dolore, quibus non
inh;rs.^ranl amore, sitqiie illis lanto major patirn-
servet, ait :
tia in laliiim carentia, quanto voluiitati divina; per

Vers. 2. Quiim bonus Israel Deushis, qni reclo sunt
omiiia leclissihie voluntas huiiiana fiicril coaplaia.
torde. Israel vir vidensDeum sive princepscum Deo
ut iion sit tortn sed rccla, non in inferiora lerne
lalisinlolligitnr, quiclaros et mundos babensocul.j
slernum lumeu veriialis, justiti;e, sapienliir, boni-
declinaia, sej sursum erecta. quam bonus Deus
Isr/iel talibus, qui perversis perversus videlur.
lalis, aelernitatis intueri deleclabile babot, quia
^ Unde illis errantibus gressibus effusis in invio et
dulce lumen est ociilis mundis et sanis, quod xgris
esl poena. Hiiic ille Israel, qui in omnibus, qnx- sub non in via, pedes eorum penilus moti sunt, ita
sole liunt, Solcm jiisiili;e voliit in speculis lequirit, ut caderent retrorsum pcrnianendo in peccalo suo.
Yers. 2. Mei aiitem pedes, ctsi non peiiitus, ta-
vidcns omnia jusle ordinari, delectatur visione ip-
sius justilise quasi princeps cum Deo et aniicus
men pene moii sunt ; et non quidem peniius, atta-
mcn pene effufi sunt gressus mei. Pcdes meos scili-

sponsi in Iiis etiani, qux non rcclis nou recte vi-
cet arbiirium mentis moveii pe'sensi aliquantulum,
dentur fieri, cum ilanl omnia recte, dictante atque
crdinante sumina jiislitia, summa sapiontia, sumin» non tamen us^jue adcasum;nam ipsuin liberura
arbitrium quaî peduin tenet odicium, quo fixa vo-

bonitate ac poteniia, quae attingens a fine usque ad
luntas ire disponit. Gressus voro sunl ipsi actus,
finem foriiter disponit orania suaviter, ita ut omnia
quibus volunlas, quod disposuerat eflicit. Hujus-
coopercntur in bonum liis, qui reclo sunt cordc, qui-
modi greasus mci penc inoli ;.init extraviam justili;e.
que babeiit oculos raundos el sanos. Unde cnm de-
lectatione inierioris bominis, lege Dei condelcr tiii- Pene dico, noii penitus, qiiia licet vix, lamen re-
etiam in liis bonitatem Dei approbant, qua: mali mansi intra liniilcs a^quiiatis, ut non approbarem .
tis,
suggesiioiiem erroris. Nec niirum, si ego Asnpk
male judicantes vitiiperant, quasi absque ordine d
graviter fui tentatus :
justo irijuste fiant : verbi gratia, cum bonje volun-
talis bomines aliquando in tanta miseria laborant, Yers. 3. Quia zelaii in peccatoribus pacein pecca-
ul et menibris debiles, et rebus tenues ipsius bona; torum videns, pacem lemporalem, pro qiia Deo ser-
voliintatis fructnm per opera boiia ostendere non viebam, nondum inielligens, quia non venit Deus
valeant, et e regione vjdent in buius iiuindi prospc- hanc pacem mitiore sed gladium. Nondum qiiippe
liiatibus florere malignos cordo, damnosos opere. aiile adventum Salvatoris missum fuit bellum bo-
Hinc veluti caeci non videntes in talibus lumen di- num, ut rumperelur pax mala. Proplerea pacem
vinae jusliliae bonos per aspera casiiganlis, el velut temporalem, quam praecipue appetibileiii putavi,
aurum in fornace tribulaiionum probanlis, atque abundarc peccntoribus vidcns zelo magno commotiis
malos per prospera cic;ccai;tis ot rcpnibanlis crum- fui, acpene de \ia squitalis exorbitavi. Quod milii
punt in indisciplinatas murmurationes, quasi vel aliquando accidisse nunc doleo, dolens confiteor,
Deus non sit, vel cura illi de omnibus non sit, sed et quasi pifinitentialem psalmum decantans dico :
vel omnia vel ex omnibus aliqua fortuilis casibus Quam bonus Israel Deus liis, qui recto suut corde.
bonis mala vel malis Mei aiilcm peiie moli sunt pedes, pene ejfusi sunt
aganlur, et inde proveniant
5'9 GERHOHl PP.^POSlTf RElCllERSrERG. 340
greuus met quia zctai'} in peccatoribut paccm vi- A bolo el angelis ejus (Uallh. xiv, 41). » Etideo malo
dens. eorum fit quod cum hominU>u» noii pageliabuntvr
,
Super liunc locum beatus papa Gregoriiis dicit in ad emcndationem, qni cum da^monibus cruciandi
Job (26) Cum malos flurere inQrmi conspiciunt,
: I
suntad aiternam damnationein. Non egent vel segro-
trepirtant, el apud semelipsos peccanlium prosperi- taiit ut Lazarus mendicus , sed epulantiir qaolidie
tale tiivbati, intus gressibus mentis nutant. Horum splendide, induti purpuia et bysso quasi roges i»
crgo speciem sumpsit Psalmisla, cum diccrel : Mei purpura dominanjo, quia reges geiitium r.omiiiau •
autem pene moii sunl pedos [Psal. ltxii, 2). Cum vero tur eorum, et quasi pontilices bysso relorla ornati
eoruiii gloi iam fortes aspiciunt, proiinus, quae posi honorem sacerdoti, cum nec impcrio,
vindicanl sibi
raoncm po-na sequatur, altendiiiit, el alta intus rogita- quod ad purpurani nec sacerdotio, quod ad bys- ,
lioiie despiciunt hoc.quod superbi foris faslu v.-!cu;e sum speclat, sint digni. Honoranlur tamen, quasi
clalionis inlumescunt. Unde et de hoc perfecioium digni cL idonci cum sint ministri Satanae pal-
sini,
despeclu per bealum Ji>b dicitur : < Ego vidi stultum liati honore forinscco, cum sinl intiinsecus lupi ra-
firma radice,eimaledi.\i pulchriludiniejus stalim. > paces. ni, cnm illicita perpeirant, a nullo increpan-
Pulcbritudinem quippe stulii maledicere, est ejns tur : I Qiioniam laudaiar peccator in desideriis suis,
gloriaii) cx considerala damnatione judicire, quia el iniquus benedicitur (Psa/. \, 5). i Et quoniam
co adocius in tormentisobruitur, qua altius in pec sic prospere cedit eis, ul nibil resistat pravis eoruici
cali.? elevaiur, quia Iransit quoJ extollilur, perma- desideriis,
net quod puniiur, qnia honoratus in via in perven- Vers. 6. Ideo tentiil eos superbia. Non dico su- :
tione djninabitur, et quasi per amoeiia prata aJ perbierunt, quod quidem esl grave ma!um cliam ,
tarcercm pervenil, qui per vitae prospera ad interi- cumdebonis pcr inanem gloriam supeibitur quanto
lum tendit. i Sic per temporalem prosperitatem magis illa superbia est execrabilis, qnx de malis
slulti currunt ad seternam damnationeni quasi ocii- iit, ctim quis gloriatur in malitia, eo quod sit po-
lis claHsis praecipilando .se iii ignem ; tens in iniquitate ? Talis tam detestanda superbia it-
Vers, 4. Quia nun est respcctus morli eortiin, dura tiuit eof lanquara servos captivos, quoniam i omnis,
neqiie Dei niisericordia respicJt c-os ad mortem proqui facii peccatum , servus esl pcccati (Joan. viii,
perantes, quia de talibus dicitur : c Sine mortuos 44), I ac proinde a peccato quasi caplivus tenctur
sepeiire morluos suos (Muith. viii, 21) : » ncque funibns pecefltorum circumplexus , non sicut ille,
ipsimet respiciunt vol recogitant se nunc mortues qui dolens ita se captivura leneri clamat cura Apo-
m aniraa post inoriiiiros in corpore, in cblivione stolo : « Quis me liberabit de corpore mortis hujus
,
D?i, el sui alto sopore depressi, de
, ,, quo nec
.
inter
<..
*^ ...
(Hoin.
nn
VII, 24), »
.
aut sicut alias legitur

.... : <
«.
Funes
plagas evigilant, quia non est (tTmainentum in plaga peccatorum circumplexi sunt me, ct legem tuam
eorum. Cum enim sint eorum vulnera putrefacia rion sum oblitus (Psat. cxviii, 6i). > Non, inqiiam,
in pace ac prosperitate sua, forti sectione fuerant sic istos lenuU superbia caplivos, ut se liberari opla-
secanda. Sed noo est lirraamenlum in plaga eorura. reiit , et ad Deum pro sui liberalionc clamarent,
Plaga quidem peccati f(Bientis, et inveterati alia quoniam sic operti sunt iniquitate, qua sunt inju-
esl; scd p!aga sectionis mcdiciiialis non ita firmiier riosi ad proiinium, eiimpietate qua sunt blaspliemi
«st impressa sicul c\igitputrcdo profunda. Proinde conlra Dcum, ut ne saltem caput eis, vel os libe-
quia non est respectus misericordiie Dei sanandae rum sit ad clamandum vcl Spiritum verilatis attra
morti corum, vel sicul in Hebrao legitur : Qu\a n«n hendum, sicet ille fecerat qui dixit i Os meum ,
:
recoyitaverunt de morte suOy et non cst firmametilum aperiii ct attra\i spirittim {Psal. cxviii, 151). • At
in pliiija eorum, ita ut duret flagellantis castigalio isti adeo suiit operti vohiniaria iniquitatt et impie-
usqiie ad emendalionem : ideo taie, ut nec ipsi videant, nec ab aliis videantur. Non
Vers. 5. In lahore liominum non sunt, quia tra- dico quod sint amicti ut sponsa circumamicta va-
didit illosDeus in desideria cordissui, ui qui in sor- ]) rietate, quoniam in lali annictu facies tola relinqui-
dibus sunt, sordescant adhuc : sicut aegrolus, cui tur lihera et compos sui, ut videat et videatur ipsa,
nihil proliibet medicus cernens, quod incurabilis est scd dico eos operios iniquitate et impietate quasi di-
morbus. ploide ac dupKcl operimento , sub quo nec videri
Aliter : Non cst respectus morti eorum, pro quo nec videre possunC. Non videnl se nudos ul illi primi
eodices quidam habent : Non esl declinatio morti parentes, qnorum ad hoc aperti sunt oculi, ut vide-
torum, id cst non cito moriuntur, sed diii vivunt, renl, unde confusi erubescerent. Non vidcnlur ab
et non percutiuntur plaga transitoria, sed est firma- aliis, quia, cuni sint intus miseri , foris piiLsnlur
mentum in plagn eornm, id est flagellum eoiuni fir- hcati ab his, qui beatum dixerunl popnluni ciii h.-ec
inura cst, non tcmporale , sed scternum. Et ideo sunt, qu.% istos abundant , videticet mundanae di-
nonsunt niodo in labore hominum, quia rcservanlur vitix, in quibiis incrassati, impinguiii, dilaiaii non
siippliciis d.Tmonuin. Talibiis enim dii'elur : i fte, soiiim intrinsecus ditigiint iniquilalem, quam qui
maledicti, in ignem «lernuni, qiii paralus est dia- diligii, odii animam suam, sed eiiam forinseciis ad
{2S) I.ib. vi Mor.il., oap. 6.

:
34! COMMENTARIUM IN PSVLMOS. — PARS VH. — PSAL. LXXII. 34i

Ixsionem proximi ostendunt illam. Nam quasi re- A eorum iransivit in lerra. Potuerunl os in ceelum yi-
dunJans ab infHs foras. tuperaiidu bonos et sanctos, qni coelum sunt, iii quo
Vers. 7. Prodiit iniquilax eurum non ex malilix Deus babilat, qui dicit : < Cisluin miiii sedes est
noccssitate, sicut flt cura quls furatur npcessitaie (Isa. Lxvi, 1). > Unde anima jiisti, quae sedes egt
\el egestate compellenle, sod quasi ex adipe de sola sapienli;e, quando a malis injuriatur, ccelnm Dci
videllcet peccandi libidlno, incrassalum cor haben- .sedes talibus injuriis piilsatur, ct is, qui sedet in ea,
tcs, et liujusmodi crassiludinem pcr opera mala inhoiioratur. Nequc vero sulTuit iilis Deum sic in
ovtendcnles iransierunt in affeclu coidis. Transie- coelo suo, in scde sua inhonorare ; sed addunt p^c-
Tunl de vitio in vitium vel transicrunt audacler an- catum peccato, et tiuijua corum transit, etiara sa:pe
tiquos terminos P.itrum. Vcl Iransietunl ullra me- trunsiiil iilira calum, usque ad ipsum Deum coeli
tas ronsuetudinalitcr peccantium, quaiulo ibant in blaspliemandum. Mira pr.csumptio ! Lhtgiia eorum
adinventionibus suis , nova el eatenus inaudita trausivit ultra coeluiTi,C!jm esseti« lerru, cuni csset,
cnmmiitentcs scelera. Vel transierunt metas com- terrcna, deberetque hls iiinitibus esse conteiita, de
munis humanitalis, ut se non recognosccrent c«- quibiis alias dicitur : i Qui de terra csi, de terralo-
leris hominibus natura pares, cum simul in uiiiini quitur {Joan ni, 33). t De laii pra;sumptione mul-
ilives et pauper habeant naturalia Dei dona, ut vcrbi totics baeretici emerserunt, qui cum essent iii lerra
gratia sint pariler homines ratiunales. At isti suain Oxi amantes non ccelcstia sed terrena, tamen ausi
cum pauperibu? non attendcndo paritatem quasi fueruntde coelestibusdocere, qux veritate magistra
obliti se transeunt exlra se, implcndo, non dico illa non didicerunt, scd ipsi ea de corde proprio con-
peccata solummodo, ad quae videtur impellere ali- iioxerunt. Imitantur aulein illos adhuc multi, qui
qua necessltas vel tralicre inlirmitas hiimaiia, seJ cuin sinl aniniales iion percipientes ea quac sunC
(ranseunt in affecium non Dei, sed cordis sni, ut Spiritus Dei, sa;cularibus liuêris erudili ab illa sa-
ex intimo affectu liberi arbilrii suis cupiditatibus pientia, quie tenena cst, aniinalis, diabolica trans-
intenti noii solum faciant, scd et diligant peccala. cunt ad dijudicanda coclestia, cum sint adbuc in
Hoc autem non ex improviso illis conliiigit, sed terra, longe separati ab his qui sapiunt ea qua;
Vkrs. 8. Cogilaverunt, et toculi sunt nequiiiam. sursum suiit, non qu.T super terram. Possuntqui-
Cogitaverunt interiori mcnlis deliberatione. Nec hoc dem istius modi hoinines terreni rotare verba spu-
satis illis visiim est, scd eliam locuti sunt foris do- nianiia buccis crepantibus dc scripturis verilatis,
cendo aiios nequitiam intus conccplam. Locuii sunt sed ipse Spiritus verilalis, qui docei omnem veri-
non in occulto sed in excelso, id est clare niultis q tatem discipulos Cbristi, longe abest ab istisdisci.-
aiidientibus. Miniis pcccarent, si nialae cupiditatis pulis Anlichrisli. Nam discipulorum Cbi isti cor in
motum intra cogitalionis claustra non siinulatio sed coelo est, ubi Christus est in dextera Dei sedens :
timor absconderet : nam simulata reqiiitas duplcx istorum vero discipulorum vel prseambulorum An-
est iniquitas. Ille quoque, qui cogitaia facinora di- tichristi cor irt lerra est, ubi thesauriis eoruni esl
vulgat diipliciter peccat, in altero Isdens conscien- « Ubi enim est Ibesauius tuus, ibi est cor tuum
liam, in altero lamam, quae duo suiit homiRi valde {Muilfi. VI, 21). » Uiideamplius miranda csteorum
neci'ssai ia, ut videlicet bhnam conscientiam habeat insaiiia, quse, cum sit cor in terra, lingua eorum
propter suimet salutem, et bonain famam piopler trunsit a terrenis ad coeI."stia discutienda. Atque
sedilicatioiicmproximi, quem si diligiisicut se ipsum utiiiam simui cum lingua transirci illuc et vila, uf
procul dubio cavel ne malo excmplo scandalizet eorum convcrsalio esset in ccclis, qui disputant de
Ulum. Si autcm semetipsum recte diligit, conscicn- coelis !
tiain suam Dco teste mundam scrvaic stiidet. Nam Aliler : Arbitralu mo linijua eorum transivit ullra
qui mala inteiidit sola iMtentione, silum Deum in- terram quasi ad cceleslia, sed revera in lerra est, et
spectoreni cordinm ostendit, nc proinde necesse ha- de terra loquitur juxla illud Isaia; : i Huniiliaberis,
bet diceie Dco : « Tibi soli peccavi, et malum co- •^

de terra loqueris : Ei erit quasi pylhonis vox tua,
rarn te fcci {Psal. i, 6). i Qiii aiitem locutione seu etde bumo cloqiiium tuuin mussitabit {Isa. xxix,
et operatione inala cogilata foris ostendit, proximos 4). » Nam spiriuialrs honio, qui dijudical omnia,
baec audientes aut videnles oflendit coiitra illiid : etipsea nemine judicalur quoties hiijusmodi ho-
« iiemiiii dantcs ullam offensionem (// Cor. vi, 3). t minum dicta vel scripta examinat, quae illic sua
Proiiide impiiis in Dcum propier polliitam coiiscien- quasi furto ablala invenit, ea persrepe in usum dis-
tiam, crudclis in proximum propter negleciam i'a- serendi assumii : qu.ie vero illorum siint propria,
mam, si resipiscit necesse babet dicere : i Pator quoniam cum loquinuur ineiidacium ex propriislo-
peccavi in coeluin, et coram te {Luc. xv, 18). • In quuntur, h«c spiritalis repudiat quasi vocem py-
ccBlum, » id est in sanctos, qni coehim sunl, qiii ilionis de terra mussitantis.
visis vcl auditis offiMisi et coiitrislati Pars secu.nda. Vers. 10. Ideo couvertetur populm
meis peccatis
sant. I Coram te » intiis iu corde muUas malas ma-' meusliic. In supcriori parlc (ria dixit Asaoli, scili-
pacem malordin, et qiix niala de pace illa con-
chinanscogitationes, te inspectore. Sicdeberent isti cel
At lingunl, et quod zelo hujus pacis ca>pit nuiare et

conliteri se peccasse in ccelum. illi
coclum os suum, lingua enarc. Nunc in hac secunda parte qualilcr evrar«
Vebs. 0. Posuerunt in et
5-15 CERHOIII PR^POSITI REICJIERSPERG. Z-ll
v«peii., expoiiit, et qualiter allendens mala., qux A Vers. II. Quomodo acH Deiis, ei si esl scieiiiiain
lii: pace poccalorum veniimt, lesipueiit. tdeo, in- £a;ic/so.'Sciendum vero quod, sicut vicina sinitatc
quil, convcrfelur pupulus weus liic. Poputus meus no- magis sestuant ct sudaiit aegri, sic anima qiianto
miiie ineo, qiiod est Asapli, digiiiis ideo convertetur impetuosiiiS alicujiis qua;stionis fluciuat icinpesiale,
hic, id est iii prse?enli vita, quia noii est ei pax ppc- tanto citius ad intelHgendae veritalis pervcnil por-
caiorum, sed flagellalur assidue propier peccala tum. Ergo, quamvis periculose ac penc blasphcnian-
Rua : illi vero cum Iwmiiiibiis iwn flagellabuntur. tes, tamci), ut ad veritaiein traiisircnt, dixerunl :
Meo iion ut honiines convertuntur hic, sed ut dae- Si esl icicntia iu Ezcelso? Non dixeiunt airiiiiialive:
inones dynmaljunlur illic, ubi non erit locus fi'u- Dcus niliil stit, el non esl scientia in Excelso, scd
ctuoase pocnitenlia;. tanquam in re ohscuia ha;siiaiido dicunt : S« est
Aliter : Ideo convertetur poputus meus huc, id es( iclentia in Excetso, id csl an cst scienlia iii Exccl-
ad hoc diligenter considcrandura, quod hic tracla- so? Ei hoc receplo quod vere scientia est in Ex-
lur. Nam quia dc paee ninloruni plura mala evenirc cctso, resiat adhuc alia qiuislio, videlicet quomodo
terniintur, ideo convcriclur poputus mens /mcvel hic scial Deus, Ilanc praeoccupaiil dicendo : Quomedn
ad prospiciendum silji et cavendum a t.^ntis raalis. scit Deus .' utnini per semeiipsura an per angc-
Hebraica verilas ita sc bahet : Prop/erca foiivci- "^
los intiriiunlios? Ahsit autcm nt Dcus oninia
ieiur poputuscjus /n'c. Sed quaalam translationes ha^ pia;lprila, pix-scntia et futura sciens aliqnid per
bfAdhuc, (Uquu;dam hic. Sensusidem est. Possumus augclos discat, quasi prius incogniluni sihi. No-
tliam sic dicere : Poputus meus hic, id est in eo- vit igitur omnia in semetipso et per semctipsum,
dem zelo mccum cernens mala de malorum pio- qiiaiiqiiaui \clit habere ministeriuni angclorum, noii
spciitate veiiicntia, converielur ad veritatein perqui- sihi scd lioininibus prsedestinalis ad s.ilutora neces-
reiidam. fcl cum verilatis desertorcs non dimidieul sarium, quia, ut Apostolus ait : < Oinnes sunt ad-
(lies siios, dics pleni iiivenienlur in eis, qui eani di- ministiatorii spirilus inissi proptcr eos, qiii haerc-
liyunt cl iiiquirunl. Plenitiido temporis vei dicrum dilateiii tapiiint salutis (Hcbr, i, H). • Proplcr
semper in hono accipiiur in sacra Scriplura. L'iidc cos, > inqiiit, non propter eum : < Propier eos vhle-
« cuin veiiit pleuitudo leinpdris, misii Deus Klhuni licet, (pios adjiivant sibi commendaios, iion propier
suum (Gc/rtl. IV, i). t Et de Ahraham sive aiio qiio- eum, qui misil illus. Nam sinc illis ipsc oiniiia nu-
libet sancio viro scrihitiir, quod niortuus cst « plevit ct poicst oiiHiia qua; vult.
iius diLTuin (Gcn. xxv, 8;. » Et : i Elisahelii ini- .\(!liiic tamen qiiocrit Asaph et dicit : Quumodo
pleluni Cbt tempus pariendi (Luc. i, 57). > Ei , scit Deus ? IJtruin sic scit omnia, ut eiiain de om-
f Coiiipleti suiit dies > Mariae, i ut pareret Filiuni iiibus, qii* scit, sit itli cura, cuin ditat cjiis .^po-
guum primogeiiitum (Luc. ii, 6-7). i E rcgionc dies slolus : » Nunquid de bobus cura est Deo ? (/ Cor.
yacui, dies iiiaiies vel diniidii sive semipleiii dies IX, 9.) > an ila scit oniiiia ul dc quihusd.Tin nulla
iiiali sunl. Si ciiiin rcx Ezcchias dixit : < lii dimidio sit ei ciira? Respondetiir ad lia;c : Dius iia scit om-
dierummeorumvadainadportasinferi (Jsa. xxxviii, nia, ut etiam de omiiihus ei sit cura. Nain qiiod
10). I Si inquam, iii dimidio dierum timendac sunt Apnstolus iiegat ei ciirani de bolius (|uadriipedibiis
portie inferi, eo quod dies diinidii vcliiti scmipleiii esse; iioinciique homn transfert ad iTa;dicatorcs
icmunerationc heatitudinis non fuerunt digiii, ac frunienluin vcrbi tritiiranies, iia est accipienduni,
proinde rcx prudens flcvii, fletuque siio ac preqihus ut, Deo cura iion fuerit propler hoves irraiionabiles
dies plcnos obtinnii Quid de dicbus omnino vacuis, lioc in legc poni et pracipi, ut non alligarelur os
oticse vri etiain damnose traduciis censendum esf, hovi irituraiili; scd propter bovcs rationahiles, quo-
iiisi qiiod non solum ad porlas inferi railtunt, sed rum unus fuil ipse apostolus, unde et dixit : i .'Vn
ct in prufundum iiirerni sepeliunt? Uiide ille dives piopter nos baec noii dicit? Sane igitur es' intelli-
Ifcgitiir « scpultus in infernuin (Luc. xvi, 22), > cii- gcndum non lianc fuisse curani Dco de hobus qua-
jus dies vatui a beno fruttu fuerunt, aut si quid j) drupcdihus, iit propter eos in lege non praecepcrit,
bnni habiierunt, non ad plenitudinem perduxerunt, non alligari os bovi triiuranti, scd sub legmine lil-
lino hic reiiiunerati aniiserunt, judicante illo, qui lcrae providit iiiposterum, ne dcbituin siipeiidium
(lixit : < Fili, recordare, quia reCcpisli bona in vil.'» iiegandum putaretur evangeliâiitiljus vorbum, cunj
tua, et l.azarus siiniliter mala (Luc. xvi, 25). > llle potius is, qui evangelizalur veibo, comniunicare
quippc dics ptenos hahuit, nec de plenitudine die- debeat ci, qui se catechiiat in omiiibiis hoiiis. Di-
rum quidquam perdidit allluciilibns ei piosprris, giius esl ciiini operarius cibo siio. Alias auleiii,
sed iiiter adversa de die iu diem profecii usqiie ad quantum attinci ad universalem Dci provideisiiam,
plenitiidinem dierum. Qiiam pleiiitudinem iie di- ciiraDeo non est solura de magnis bobiis, vcruni
minuerent pcccata venialia et quntidiana, rccepit etiam de parvis passoribus, qnnrum unus iion eadit
pro eis ninla iii vita sua. Sic diet pteni inveuientur in super leriam sine Patre, oiniiia, qua; liunt paiiante
eis, qui flagellis atiriti convertiiniur hic, oi pur?;a;i- atijue ordinante, qiii ei bona patiarc atijuc mala
tur in liac vila per adversa. Cujus rei noliliaiii an- ordinare ita consuevit; ut in tota suae dominalio-
leqiiain pleiie coniprebenderent, h*silavevuiit et iiis repiililica a siimmis coeloruni usqiio ad fuiidiim
apud se cogitaverunt : ronim infimarum nihil tiat, quod non ab ipso aul
345 COJIMENTARiUM IN PSALMOS. - PARS VII. _ PSAL. LXXIF. ^8
jubeatur aul permitlalur, ordine riecentissiino etiani A his iiiagis abuuJaret serviens dîconibus, ego tor-
in rebus iufimis conspicuo. Quis eiiim fenuin agri Laius ila dixi, hoc apiid nie cogitavi.
sic veslit, ut iiec Saloinoii in oinni gloria sua ita
Vers. 15 et 14. Ergo sine causa juslificavi cor
vestilus aut coopertus fuerit, nisi ipse? Qnis cliam
meum : et lavi iiiler innoceittes matius vieas. Ergo,
spinas et tribulos cie terra propter peccatum primi
inquam, si Deiis, aut inscius aut iniquus est, ego
homiiiis maledicia germiiiari facit, niî ipsc? Quis
Asaph sine causa, id est frustra, juslificavi cor
dat gallo scientiam ad disiinguendas lioias noclis,
metim per miiniijtiam saiictse cogilalionis, ei lavi
uisi ipse? Quis deniqui' oniiiia, quae liunt in rebus
inter innocentcs manus meas per Jusliliam bon» ope-
creatis, dispensat, nisi Crcator ipse? Qui si te a
ratioiiis, et fntslra fui flagetlatiis lota die, cuni nibil
rebus creatis omnino subiraheret, oninis creatura
milii piosit virtus patientiae, et frustra fuit castiyatio
in nibiluni rodiret, quia de nibilo facta sine factore
mea in matuiinis, qui non larde vel sero veni ad in-
suo subsistere uon possei. Non eiimi Deus ila fecit
senieniluMi Creatoii, ut quitlam pigri, sed in nialu-
crealuram sicut arlifex arcam. Nam discedente ar-
tino, priiiio mane conducliis ad operandum ac pon-
tiffce non propter ejus discessum desinii esss aica;
dus diei et lestiis port;^ndum. Non ha;c dicit Asaph
Deo vero artilice ac fabricatore oranitim se absen-
conlirniamio. se.l aeslimando, ,,»o,l melius apparet
tanle, nii.il omnium'in'rebuspersesVbsislere"pos- B
in Hebr*o, ubi sic legitur : Ergone frtnlra wundavi
sct, siciit dies noii subsislit, quaiido sol, qui cam
cor meum, el lavi in innocentia manus rneas, et ftii
sua praesentia facit, se subtrabit. Multo magis hoc
jlagcliatus tola die, ei increputio mea in malutinii,
de solue justilix senlienduni est, quando sola sui
Ei diii : Si narravero iic, ecce generaiionem filionim
spirilali prxseuiia creatur iii hominibus justitip, et
tuorum reliqui. Scquitur :
€0 subtracto ac piopter injusliiias abseiiiato nox
accedit in justitiic, utpote abseiiEulo So!c jusiitix, VfRS. l.*). Si narrabo sic, ecce nalionem filiriTWt:
non localiaut essentialiabsentalioise, scd suxgrati» tuorum reprobavi. Ordo verborum est, Diceham ;
sublraciione, proui ipse sciens orania sctt, qiiibus Narraho sic, non conlejilus apud nie hoc sentire,
el quomodo adesse vel abcsse debeat. flaLemus jam, qiiod inscius vel injiistus csset Deus, aique ideo
quo modo, imo quam sine modo, siue mensura, ul- fiustra ei serviretur vel ignoranii vel non curanti,
tra oiunes modos et mensuias Deus scii omnia, de ae proinde iion remuneranli servilium sibi cxliibi-
quo erat quxslio isla, qnomodo scit Dexiil Qiiod si lura. Taiia inilii pi'opo!ieiili erat languor furiissi-
itaest, et si esl scieniia in Excelso tam iiixblimabiiis, jnus, ila ui non remansisset in me lialilus, nisi mihi
ut oninia sciat, nmnia curet, oninia dispeiiset, at-
f,
occurrissel et succunisset aucicrilas jusloruiii et
que ordinel, unde ista confusio in rebus, quod pec- sanctoium senlenliae inese non concordantiuni. I.leo
catores abundanles in sxculo oblinueruut divilias. dicebain : Si narrabo sic : ecce natinnem filiortnn
Nam tuorum reprnbavi; quia coiitraria mibi esl auclfiri-
Vers. 12. Ecce iucvidenii satis omnibus denion- tas Patrum sancturum, qui docent Deum non iii-
blrabile est, quod multi sunt et peccalores et taiucn scium, nnn iitjiisium, siciU quidam erranies puta-
abundantes in iceculo obtinuerunt divitias, ciim verunl. Quorum errorc destrurio asiruiiur lioc vc-
muUi sint egenles, aiigustiati, afOicli,
econlra jusii riim ex auciorilale sanciiirum filiorum Dei, quod
quibus dignus non est mundus. illi peceatore» et omitia sciente Deo cst scienlia in Excelso, et riun
abunduntes in seeculo; isti sancli et egenl, Illi per sit ei cura de omnibus, rulius bonus vel malus erit
violenlias iniquas o6{iitueruii( </)t>tftas etiam alicnas; ipso jiidicante irretnuneratiis, ctim el boiii recipiant
isti iion dico alienas obtincre, sed nec suas lenere mala in viia sua, et niaii simiiiler bona pro liis
polueruiit, quia quanto quis ab iiiiquiiaie reccssit, dunlaxat ineriiis, quse in hac vita sunl remiineraii-
lanto inagis pia;tLiR patuil. Magiia opposiiio. magna da. Nam quibtis acterna debetKur prcemia sive bona
contrarietas esse peccaiorem et abunJare di-iiiiis, sive mala, in ruturuni sevvantur bonis bona et ma-
esse jusiiim ei egore necessariis ; illuin epulari quo- D lis mala, ita ut peraclo exlremo judicio niilli Lone
lidie splendide, islum iicc micasde incnsa iiiius ca- male, nnlli malo bene sit. Sic dotet nuiio filjorum
dentes posse obtinere; illuni saniiaie gaudere, istuin tuorutn Deus, quam reprobati et reliqui, si alitor et
diuturna aegriliidine languere; niaininonx servien- aliiid narrabo, qnam illi. Sic ioquendo mecum re-
lcm prosperilatibus floiere, Deo scrvientem variis pressi erroris inipetum, nc, qui meani conscieniiam
advcrsilatibus oppressura dolere. Cum hgjc ila sint polluerai per hiesiialionem pravam, etiam aiios cor-
confusa in niagna rcpublica, quomodo scit Dens, et ruinperet per docirinani pravissiniam. Correcias
quuinudo scire credendus est istn, qtii non punit ergo, itt auctoriiati niajoiuiu ceiierem et doclrins
perversos ei non coiisoialur pios ac sibi devotos? iliorum credeicm, post recepSam sana; doclriiias
videtur judex iniquus, qiii, sciens iiiiquos, noii punit credulilatein per fidei scalatn nitebar ad intelligen-
eos : excusabilior auietn csset, si eos nesciret, nec dani qii;estionis hujus puram veritatem, qiiare vide-
puniret. Nunc aulem rurn id conslet quod omnia iicei in bac viia itiiquis arrideal prosperilas, et jii-
scit Deus, et est scientia in Excelso, grandior inihi stos pletumqiie latiia vexet adversitas, ul cogalur
Asaph orta est non tain qua;siio quarn couquesiio. lionio jusius aliqiiando clamare, ac liicere : i Taetiet
Nam, cum adhuc Deo servirempro temporalibus, el aniinam mcam vitae mcae {Job x, 1). » iiem : < Heu
347 GERKOHI PR^POSITl REICHF.RSPERG. 348
miltf, qtiia incolalus meus proiongaius est {Psal. A pano causani piosperilaiis inalotuni et suain libn-
ciix, 5). > rationem dicens : Yerumlame)'. propter dolos poruitti
Vf.Rs. 16. Et existmnbam, ul cognoscerem per eis. Propier dolos. quos intendunt aliis prae terrenis
iiilelleclum, quod per fidera accfpeiam jam u-nen- acquireiidis, ct ipsi capientnr dolis ei laqiicis : Nam
dum ; sed lioc labor cst anic me. Hoc ad plLiuim I qi:i volunt divitis licri, incidunl in tcnialione.ii et
cogiioscere labor est ante me. Laboriosum esl intuitu laqueum diaboli, el desideria miilia, et notiv;*, quae
eoriim.quse siinl anteme, id est rerum praeseiitium, mcrguiit homines in inlei iliini (/ Tim. vi, 9). >
qune anle o< ulos lialienius, in quihus lanli secreli Hebraif a vei itas bubei ; Verumtamcn, posuisli eot
ralioiiem providere uon valeo, qiiia suiil unte me in luhrirn. Quo;l idem es.t in scnsu. Nam diviliae
quasi murns raihi oppositus. Faicor, qiiia, viclus illis propter dolos posit* lubrirum siint, iii quo lu-
PatruiTi doclriiia, non possum non credere, quod eos brico per amorem posili stare noii possunt, sirut
scio credidisse; sed hoc ipsum, quod credo, ralione stant, qui veras diviiias amanl. Unde ait sanctus
vel inielieetu cojinoscere labor esl ante me, cui lioc papa Crpgorius (27) : « Si vcre. fratres, divitesesse
scire iii liac viia penilns esl iinpossibilc. Sed non cupitis, veras diviiias amate. > !dem quoque dicil
est labor ante Dt-um, quia non est impossibile anle in Job (28) : i Reprobi cum recla opera diviiiis ope-
Deum omne verbum. Unde, sl et ego fuero anle ribiis non repcndiii;t, cum toios se liic desorunt
Deuin, credo, quod Iiujiis quxslionis transgrcdisr et adlucntibus prosperilaiibus dimittiint, unde cxte-
murum per ipsius auxiliiim, qiii solus aperit et ne- rius proliciunt, inde ab iiiliinis cadunl. Hiiic rst
mo claudil, claudil, et ncmo aperit illud sanctua- quod in infento cruciato diviii dicilur : Recepistl
rium, in qiio ciare vidcliilur, quod nunc est ob- bons in vita lua, idcirco cnim bona hic recepit ei
sciirum. Proplerea non dico absoliile, quod illud malus, ut illic plenius ct mala rcciperei, qui liio
cogiioscere labor esl ante me; sed adjuiigo : fucral nec per bona comersus. Non ergo ail : De-
Vers. 17. Donec intrem in sanctuarium Dci, et jecisti eos postijiiam elevali suiit: sed cuni alleva-
illic iHlelligam in novissimii eorum. Interim siifC- reiiiur, qiiia boc ipsum fit superbis interius deîci,
cial mibi sciie iiisciliam meam, quod primus gia- quod eis falsa continjît gloria extorius elevari. Or-
dus est ad pleiiam scieniiam. £t in Iiac provida diiiante eniin divino juiiicio noii eis aliud lulpa est,
ignor.inlia ero pnidcnler nescius, ct saiiientcr in- alque aliud poenu, sed sua iilis in puviam convei-
(loctiis, conlciilus fidi>, sola, qux non solot irrum- titur culpa, ui elcvatis fasiu supcrbi» boc ipsum sit
pere, sed reverenter pulsaro ad ostiuni amici, dn- vcre iiitus cadere, quod foris oslenduiilur profe-
iiec siirgal miliiViue aperiat, quod eateiius clausum _ tissc.
erat, et ego, illo aporieiite, inlrem in sanctuarium « Vae qui pitedaiis, noiine cl ipse pracdaboris,
Dei, secretum vidclicet saiictae coiitenipl:uionis,quod {Isa. XXXIII, 1) I ail propheta, quoniam, qui prseJani
malis aliscoiulitum, bonis vero expressiim est in facit boiiiini, praeda eOitilur diaboli : siinlliler lioc
Scripluris verilatis. Vel tii(r«in in sanctuarium Dei, loco diccre possumus : Vae, qui dolo alios capis et
quod esl Cliristus in quo suiit omnes thosaiiri sa- decipis, nonne ct ipse dolo capicris ct decipieris?
pienliae et scientise Dui abscoiiditi, quod ûtic/uarium Aufcrt enim aetcrna ipsc amor temporalium, qiis
intrure non est aliud, quam incorporari cjus mem- dulose aliis auferunt homines dolosi. Ju.^to igiiur
bris et vivilleari atqiie illuniiiiari spiritu ejus, quem judicio tu Deus sciens omnia doli ngmenta propier
qui non habet, liic iion cst ejus. lllius crgo spirilu dolos, liccl hoiiiiitibus absconditos, tibi lainen raa-
illuminalus ct instructus dc fiiie bonorum ci malo- nifeslos, posuisti dolosis ipsas divitias dolo acquisi'
rum, intellignm in novitsimis corum Deum fuisse tns quasi decipiilam, qua capiaiitur et dejiciantur.
prascium fmurorura, quando boiiis bona xierna Naiii rfo/cfisli ecs non solum poslquam elcvali siiiit,
prredostiiia-. it, ct malis iiiala aeierna prioordinavit, dnm alievaienlur ad siinilitinlinein lola?, qaaf,
sed
pariterque utrosque de mioutis bonis ct malis me- dum in posterinribu.s elevatur, iii aiiierinrihiis deji-
ritis in pr.xsenli vita remuneravit, sicut lcgitur, D citiir siciit et isil, dum in oxtcnoribus clcTantur, in
;
quod di>os ille, qui guttam aqu;<> pctiit, a paire aiiierioribus de alto praccipitanlur. Quo? iii foveain
Aliraham audivit : i Fili, recordare, quia rccepisii pôfundam sempiiernae desolatioiiis, qiiam comini-
bona in viia tua, ei Lazarus simililer raala (Luc. nalur Veritas dicens : i V* vohis divitlbus, qui Iia-
XVI, 25). J Sic inlroductus in sancluarium Dei co- betis consolalionem vcstram : va; vobis, qui riiJelis
gnoscam siciit ct cognitus si;m, non ex parie, si- iiiiiic, quia lugobitis et nebiiis : vae vobis, qui sa-
cut moilo per speculuin ct in seiiigmalc \idoo. tuiaii csiis, qiiia csurlctis [Luc. vi, ii, 2.^).» Magna
Vers. 18. Verumiamen etiaiii nunc aiite sanclua- iitique desolatio erii illis perdentibus tomporalia
rium sians, et reverenter pulsans de quaistione hac quae amavcnini, et non obiinentibus seterna bona
prosperilatis maloriim aliquid didici, qtioJ prius quae neglexerunt. Pinpicroa cgo Asuph, Cf;o lidclis
ignoravi, hoc scilicet, quod tu, Deus proptcr dolos congregalio inteliigens in novissiniis eorum gramle
posuisli ets. Dejecisti cos, dum aUevarenlur. pcriculum, e*. exitum, pro tanli eiroris magiiitudine
Piirs teriia, in qua priedictus Asaph aporit ex compellor exclamarc :
(87^ I!(Mii. I.T in Evang.

{28; Lili. \\\'.t Moial. cap 9, et tnr. Pai-loral part. iti cap. 20.
,
349 COMMF.MARICVJ IN PSALMOS. — PARS V«. — PSAL. LXXI 350

Vers. 19 el 20. Quomodo jueti funt in desulalio- .K riaB ac figma substaniioe luae nonpossijnt tHO ipsius-
nfm/Non hoc dico intcrrogamJo sed ailniiraiido, quc aniore, qui cst Spiritus sanctijs, iiiflanimati
sicul et Jereinias aii : « Quomodo tetiet sola civitas essc dissiiiiiles libi. « Nunc enim filii Dei summ,
plena populo! (Thren. i, 1.) > Quia videlicei niagnji sed nondum apparuit quod erimus. Cuni aulem
desolatio est ista Tastavi civitatein pleiiam populo, apparuerit, simiies ei erinius, qitia vidcbimus eum
ui oiiinlbus ejus civihus aut fugatis, aut captivalis, sicuti esl (/ Joan. iii, 5), > ait Joannes ill'; prsecl-
aut occisis redigalur iii solitudineni, (juod accidisse puus ainaior et civis illius civitatis, in qua imngi-
legimus in evcidio clvitalis Jerusalem primo per nem ipsorum ad niliilum rediges, qui te oderuni, et
priiiiam Babylonicam, secundo per sccundara; quo- imaginem Filii tui cUiiificabis in adoptivis filiis,
iiiam et Roma dicta est Babjloriia in Lpistola Petri quus innannnabis. Necmirum si tunc inQaramabis,
apostoii diccntis, cum esset Romu= : « Saluiat vos quaiuio claie videberis facie ad faciem.
Ecclesia in Babylone coUecta [J Pctr.y,\o).> .Sicut Vers. 21 el 'i.t. Quia et nuiic inflamnuitKm ett tOT
trgo Babylonicis vel Roniaiiis interfectores pioplie- vitum, ex quo mentis intuitu et fidei gressibu» in»
tarum, sapienliim ct Stribarum alque ipsins Cliiisli tvavi in s;iiu Hiarium Dei, et inlellci.i in iiovissimis,
tradili atqiic ab eis vaslati fucli sunt in desotutio- quod inteliigere non poteram iii primis. Jnflamma-
nem : sic ia novlssimis eorum, qiii proplioias et sa- B lum ett cor mcnm nunc zelo justitioe, Deo gratias.
pienies odio habent, xtcrna desolaiio eveniel, quod Sed prlus, quando zelavi in peccatoribus pacem pec-
milii Asapli ita ccrtum est cs^ê futuruni ac si jam cainrum vidcns, indammatum fuii eor meum zeio
videam faclum. UiiUe niagis verbis prieteriti quam stuUitise, cum divitibus iiiiquis graviter iiividerem,
fuluri tcinporis cnuntio, quod iii novissimis eveiitu- el bonos in egestate viderem, atqiie supei lioc do-
rum scio. Dico ergo : quomodo fncli sunl in desola- lereni. Nuiic autem zcio meliore influinmalum est
lionem, id cst qualiter siint desolati amissis rebus cor meiim, cuin el bonos et malos aeniulor Dei BDnm-
in morte, qua repenie veniente subito defecerunl; latione, illos cupiens de bono semper in melius au-
et quia novissima et mori babent coinniiiiie cuna gmeiitari, et istos a malis ad bona cominulari. Scio
bonis, addit, in quo Quare?

diiferiiiu : perierunt. enim ex domeslico argumciiln illud esse Deo pcssi-
propler iniquitalem suam. Qualilcr? veiul somnium bile, per ciijus gratiam et renes mci commxiiaii tunl,
mrgeniium vel exsurgenles. Pauper accubal, som- cum temperala, seu resiincta dclectatione cavnali,
liiai babere divitias, ihesauros, honores et iiujus- qua; rRgiiabat in renibus meis, melior ei deleciaiio
moJi. Sed qiise clausis oculis habere videlur, apertis successit, de qua dicitur alias : « Deleciare in Do-
rion liabet. Sic et malis, cum de liac vita, qua caeci mino, et dabii tibi petitiones cordis tui {Ptal. \\i\i.
dormiant, evigilaveriiit, moriendo nibil invenient, *^

i).* Ilem : « Deleclaliones iii destera lua usque in
nisi oiiieriain. Vere. Nam, o Domine, etc. Civilas finem (Psal. xv, 11). i Prius autem, cuin delectatus
raalorum, quam .pdificavit T.ain, leriena est. de qua in bonis temporalibus invidi babentibns, ad iu'«i-
ipsi abstuietuiit imaginem Dci, et suas iinagines vel /um mioctas .';um, per invidiam ei ;cmulatinnem stul-
enijies exslru^terunl.dum alius fcrocitale faciusest !am. Nam, i ptsi habuero propbeiiam, et noverirri
leo, alius levilate avis, alius siis libidinis sorde, alius mysteria omnia. cbarilaiem autens» qu« non a:mu-
asinus torpore et Uujusmodi. Teinporalem quoquc lalur, (|ii,x<iue bcnigna est, « non babuero, niliil
rc.licitatem duxerunt, quae tamen oon est vera feli- sum (/ Cor. ,\ui, 2) : » quanto magis zelo semula-
ciias, sed ejiis imago, id est siraititudo. lianc ergo iionis raalignas tabesccndo ad nikilum redactus sum
quamcunque imaginem, quae esl eoruni, id est quara iioii babendo saltcm scientiam ipsiiis peccali mei,
ipsi feeeruut, o Domine, tu rediges ad niliilim in ci- quod eral piofuiida igiiorantia jumenlonim iiisi-
vii.ate lua, coeiesii Jerusalcm, Nam ciiam bic in parie picMii* coniparanda ? Ideo peccaiuni et igiioraiiiiam
civilatis luae adbuc pcregriiianiis imaginem ipsorum mcam confttcor diceus : Ad nihilum redacius sjim,
ad niliiium redigis, quos depusiia velustate pecrato- e'. iiescivi.
itim in noviiaie vitas ambulare, ac tibi conformes

p Vuns. 23. IH jumentum faclut sum. Scio enim
fieri facis tu, Cbriste, qui es connaturali? .niago Pa- quod sicut « liomo, cum in honoreesset, non intci-
tris, ciii confprmandi sunt omnes ejusdcm Patris iexit» lionorem ipsum, «coniparaliis est jumenlis
adoplivi Qlii. «Nam, quos prsescivil, bos et praede- insipiemibus, ct similis faclus est ilUs (Psal. xi,viit,
stin.Tvit conformes ficri iniaginis Filii sui, ul sil ipse 13 el 2!}, i ita homo, cum in peccato est ei rmn iii-
primogcnitus in multis fratribus (Rom. viii. 29). » telligii ipsiim peccatura , comparalur jumentis
Sicut enim quodiibet metallum iii igne liquefaclum maximc curn diligens terrena et ncgligens ccelestia
fornias, qaas prius babuit natura sua permanente, non ut hnmo reclus incedit, sed ut pecus prono
amiltit, formamque ipsiiis igtiis induit : sic in -id- vultu graJitur. Sie ego fnctiis sum ul jumenium sola
tate tua Jfrusalem, qiiae sursum est lilMira, oranes lerrena appeteiulo, non petendo tamcn eadem vei
ipsius cives a pcregrinaticae hac, in qua suaiiis li- a dxmonibus vei n.b idolis gentium sed a Dco vera.
berati, luiqiio anioris igne inflamnuli eriint coufor- Idco dico ; El ego temper tecum. Nam quaiitacunque
rses iniagini> Filii tui, qui cum sis ignis consuinens milii fuerii appetilio terrenorura, non, ca iamcn
riibipincm, consumma.is aurum Fiiiiisque tuus tibi qufsivi nisi a te Deo vero, tc solum coicndo, et in
toictcrnus ei consubstaniialrs ignis ei splciidor glo- hoc ego semper lecmn fui et ero. Fui iccum tempuce
S5I CERHOHI PR^POSlTi REICHKRiPERC. 352
ignoraiilise; cum pro t.ilibus adipiscendis i.e putavi A non «t, seJ isia gloria fuii occulia, donpc per glo-
colendum spretis iiivisibilibus et aeternis bonis. riosam resuirectionem et adinirabilem asceiisionem
Multo magis amodo ero lecutn scicns in tui cultu sauctique Spirilus effusionem clare manifeslatum
primo et priiicipaliter ctRlestia quserenda, quibus est, quod oponuerat me pali, et sic per passionis
adjiciemur haec omnia, qi.as tibi servientibus erunt contumcliam intrare in gloiiam meam. Propterea
iiecessaria. Ideo «30 sanper lecum, quod proporio cum potuissi-t manus loea dcxiera, quae est Divini-
mihi Siriiiissime tenendum ex mea viriute, quse talis nieie pot^jiiiia, dtfcndisse manum sinistrara,
nuila est, quoniam ei in hoc ad nihilura redactus id est humanitatem meam tot miseriis et coniume-
sum, ui sine te uihil posse mc facerc sciam, sed ex liis expositam, tu iennisti maniim dexleram meam
lux virlulis tuxque gialiae adjutorio, ciijus in hoc vel raanuin dcsters ine», id cst pulentiam Divinila-
experiraentum certura liabeo, quod ex quo [aclus lis meae, qua me potueram de manibus inimicorum
siim uijumenlum ad ft.Tenila onera tua raansuetum excussisse alque illos iu infernum dejecisse, quihus
et subdiiura, ita ul iii hac obedieutia eyo iemper tecum semel dixissem : « Ego sum, abierunt retror-
cum tim, tu sum, cl cttiJtrunt in tcrram {Joan. sviii, 6). » Ni»i
Vehs. 24. Tenuisti manum dexteram meam, id csl ergo lu, Piiti^r, manuiii mcani dexieram tenuisses
©pera nica, et in voluniate im graluita deduxisti B qua virtute feei, ut cadercnl in terram, eadem fa-
me, el cum gioria susccpisli me, id est adhuc susci- cere potuissent, iit cadereiil in abyssum. Sed tenui-
pies ine. Nain pro magna futurorum cerlitudine tii muHum memn per obedicntie viiicuium astri-
prsEtoriti temporis verbo leni futuram enui.iio. Scio ciani, et in vaiunioLe luu deduxisli me dc coelo in
cniin quod, cujux rfejreram lenuiiti, quamio videus uiurum virgiiiis, de utero in munduni, de mundo
veiitnm vaiidum limeiisque mergi clamavi ad te, iii iitfeniuin, de inferno rursus in muiidum, et
queniqiie iii voluntate tun grataila nuilis merl-tis pra;- deinde assnnipsisti me cam gioria in coeluni tecum
veiita detluxiiii, huiic tmideni cum tjiuria sustipies regnaturuni in Siumauiiaie jam glorificata, sicut ab
in re;jiiuin tuum. Alque idco, qiiod credo et spcn» a;teriio regnavi locuni iii Diviiiiiatis mese gloria
fuiuriini, eiiuiitio qiosi pr;eterilum et jam lACtum aeterna.
proplieiico inoie, ut ibi : «Foderunt manus ineas el in liehrKO legitur : Conlracium esl eor meum, et
pedes i.ieos (Psal. xxi, i8),» diclum est depassionc renet mei resululi siint. El ego insipiens, c< nescius
inea futura, sicut islud dicitur de gloiia mea fuluia, nuasi jumenium fuclui sun apud te, el eram semper
qui psailo et loquor in Asaph, quia ego Clirislus iile tecum, ct tenebas manum dexlerce mece. In conti'
.sum flaviJ, cujusiio» delieieiit lauJes, n«c iinquain „ lium tuum deduces me, et pustea in gioria tuscipies
ilufeceruiii, etiam quando laudes defecerunl David me. Quibus iii verbis aperte sonat ct de pccratis
filii Jesse carnalis, populi nati carnaliser ex Josse. \icrpetratis confessio, ct de virtutibus gratiae gratis
Mil:i ergo principuliier conjTuil, qiioJ hic dittum collal% graliarum aclio , et futurorum bonorum
pst : lll jumcnlum faclus suiii apud te, et ego semper ccrla exspeclatio. Nain quoil dico ego Atapli : con-
tecuni. Tenuitii munum dexieram meam, el in voiitn- Iractum est cor meum, idi-iii est ac si dicara : Non
lute tua deditxisii me, et cum giuria suscepi:~li me. liabui chaiiiatem, cujus latum niaiidatiim in rorde
Nani,cumin fofina Dei essem, non lapinain arbitra- suscepliim dilatat ipsuin cor, quod per invidiam
lussiiinessc nie a;,i»alera Deo Pairi raco; scd me- «ciuraque malum coiilracium non potesl pariier esse
meiipsum cxinanivi forraam jumeiili accipiens ad iii cliaritale dilatatum, sive ut supra diximus, tii-
portaiidum ilium semivivuni, cujus me feci proxi- fiammaium. Confiteor itaque quod coniractum etl
nium facieiido rnisericordiam in illum. Ei quidem cor meum per ii.vidiani, sicul aliquando coriuin
ad hoc missus fui a te, Paler. Sed taraea cgo semper contrabitur siccilale nimia. El renes mei resoinli
iecum et lu mecum et non reliqiiisti me soluiii, quia sunl, quia deleclatio cariialis nullis inhibila frcnis,
tibi placila feci et facio Keniper Dcus puteiis a:que corde licct per malitiam couiracio, per delicias de-
\il lu, quia cgo et lu.Palrr, unum sumus. Poteram D fluxit ronilius rcsoluiis, quia eram sine ilia juslitia.
itaque restitisse crucilixoiibus meis ; sod tu, Patcr, qiia' cinguliim luniborum est, ct siiie fiJe, qiia; cin-
sic tenttisti ntanum dexierum meam, et in voluniisie ctoriiim renum est. Eram igilur in grandi pcriculo
iua deduxisli me, iitopnrlueril iiie dieere: « Patcr non corde sicc;!S, carne dissolutu>, et hoc ipsum intel-
ineavolunt.is,saUuafiat(/.u<-.xxii,42).iLlqiiia,tett- ligoiidij ud niliilum redaelus, ei insipi^^ns, ac ncscius
iienie dexteram moani,idestopcrameal)onactdivina quasi junicnlum faclut sum. Gralias lihi, Doniine,
dirigeiili», obcdivi ad vohinlaiem tuam, ideo tandem <iui me iii liaino et freno constringeiis de stulto ju-
consiitiiiiiata obedieiilia cum gloria suicepisli et as- inciito et indomito fecisti sic mansuetum, ut ego
sumpsisti mc in thronuin celsitudinis tua-, daiis sempir iecum fueriin, cx quo tenebas manum dex-
mihi nomeii, quod cst supcr onme nomen, iia ui iet« mew, id est opera mca bona, quae pertinont ad
dicere possera : 1 Daia esi mihi omnis potestas in dexieram, sicut raala perliiicnt ad sinistram. Tu lc-
ccelo et in tcrn [Mallli. xxviii, 18). » Piimo qui- iiebas iii dexlera tua susleni.tndo iiic, iic incipiens
dem in conccptioiie snscepisli me, id est naturam incrgi touis mcigeret, gradiens ad le sup<'r mare.
meam hunianam unioiitlam Verbo tiio, ct erat iiti- ulii perioulose ambulassem, iiisi dexlcram mcani iii
ûc in susci"'ptione isti magna gioriaj ij-ia uiajor tenuisses, et ad porlum saluiis d£duj.ihses, ac de
553 COMMl^NTARIUM JN PSALMOS. - I»AR5 VII — PSAL. LXXII. 554
porlu art littiis omnino solidum, ubi nullum dein- A xxxii, 35). > Sic tenuit manum Filii sui tempore
cops pprirulum sit limendnm. qnod mihi fiilurnif! passloiiis, ne se tunc vlndicarpt, exemplum dans no-
in Spirlii! verilalis propiieio dicens : /n consilium liis, ut ot lios ita facianius, animasque noslras in
tKnm dediui's me. nt postea iu gloria suscipiei me. patieniia possidcamus, quia i tribulalio patieiitlam
Consilium I)ei quasl poi iiis esl optalus ab iioc mari operaliir, patieiitia prohationem, probatio veio spem
magnoel spatioso fugienlH<us : verbi gratia, virj;' {Rom. v, 5, 4), » qua spercmns coelestia, non ter-
niias et voluniaria pauperlas, devolaque Patiuin reslriu.
per omnia eiiu oinnibus obedienlia usque ad nier- Quid enim tnihi est in coelo ? Et a te quid volv.i
tem. Quae orania liisque siinilia vitae arduos inslitiita tuper lerram ? Non dico definlie : hoc vei illud bo-
quasi poitus quidam cxcipiuiu eos, qul undosas iium reposilum est mihi in coelo, sed indcfinite sr-
niiindi hujus proccUas fugiunt, qu« solo mandalo- gniflcsr.s uicunque illud summum prsemium, quod
rum navigio dediios aliquoties obruunt. De hoc oculus non '.idll, nec aui is audivit, ncc in cor Ito-
porlu ad iiitus seter»3e stabiliialis facilc venitur, roiiiis ascendit, prx admirallone magna exclamo
ubi gloria seterna invenllur. Hoc ego Asuph iii spe ego .isaph dlcens : Quid enim tnilii est in ceelo?
certa mlhi proniitlo de luo, Deus, adjutorio, qul Quid? Hoe est quanium? quammagnum? quam
tn consilium luum dcduces me, nl a te aiidiam lilien- in«sliiiiabile praemium mihi praeparalum eai in
tor et obedici!l>.-r non solnm proponentein salubria Deum diligo? Nam se diligentibus dabit sp,
ccclo, gi
mandata, sed et satuberrima perfeeiionls consilia, quod esl prKmium insBslimabile. Hoc tu, Deus, pisc-
el posteu in gloria stiscipies me consumraala et ser- parasti diligentibus te, ac prolnde siulte aiiud ap-
vaia usque ad inortem virtiile obedicnlise, qux ve- pelivi pro le. Vilis coniniulalio lulum capiasse pr»
lut scala patriarcha Jacob ostensa per observan- auro, terram pro coelo, crealuram transilorlam pro
tiam mandalorum terrse innililur, sed per obser- Creatore ipso ! Quid enim milii esl iii r.alo ? Magnum
vaiitiam consiliorum usque ad coelum exallatiir di- qriiirf verbis exprimi non polest, acqniri potest, JESti-
ceiite veritatc : i Vende qu* babes, et da pauperi- niaii non potcst.
biis, eJ vfiii, sequere me, ct babcbis tbcsaurum in E conlrario o f. âirf totid siip.?) terram ? Deiicias
coilo (Maiiii. six, 21). I voluptatum? brevcs sunt et in aeternas poenas mil-
Vebs. 2S. Quid cnim milii esl in ccelo ? Uilii non lunt. Nam qn.jsi putredo vermes gi^nunt, qui CMi-
soluin praeceplis, verum eiiam consiliis divinls ohc- seientiam rodonfs non morinntiir in aetemum,
dienll, et ob boc iht-saurum in coalo liahciili qnid quia nec ignis ecrun; exstinguelur, noc vermis eo-
et qiiantum boni repositum est iii arlo? Abliiiic C rum morietur, quibus in judiclo dicelur ; i Ite,
pars quaria psalini cnarguit prlorem stuliitiam, qiia maledicli, in ignera a:ternum,(J/ii(i/!. xxv, H). f
lerreiia cfleleslibiis prsp.rerebaiitur ab iiis, qui Deiim Quid 1'otiti sii^T terram ? Pula hiijus mundi gloriain.
laiidabantet laudandum pulabant solummodo vpI Sed, o quani inanis, quam lallas est gloria, qus
maNinie pro sospitate corporis el p-nsperilale vel quasi fios feni cilo decldet, et sui amatores in aeter-
alllijcntia rorum tempoiallum. Hujnsmodi autem nam confusionem deme.-gel Consideraiis in imnc !
laiides non defecerunl ex lolo in Dei populo, prius- modum singuHs et omnibus, qiix volui super ter-
quam Dominus noster Rex omniura siEculorum ad- ram, iioii iiive.iio .iliud me captasse nisi umbrara
veiiiiet, el ex bis, quae pas.iis est, coiiliniiaret nos, ad simililudincm canis, de quo in fabulis dicitur,
ne scandallzaremur nialos prosperarl, booos aiitcna quod portans in ore fruslum carnis, dura in lignoa
injuste oppiimi videnles. Quis enim jusius videns semiia translret aqiiam, vidlsselque in aqna carnls
ipsam juslitiain esse crucirixam ab bls, quoruni ini- umbram, capessendo umbralicam pordidit carnem
quitas qiiasi ex adipe prodiit, qui in labore homi- veram. Sic el ego desiderando falsa et umbratica
num non erant et cum honiinibus non flagellaban- bona super terrnm pcrdidi vera, nec ea uilalenus
tur; quis, inquam, juslus cum sibi aliquid simile possum rehabere nisl vere poenilendo, ei bis, de
euntigerit, dlcat jam : Eryo sine causii justificavi D qnibii.^ pcEttileo, contraria facicndo. Esl autem pri-
cor meiim, el lavi inter innocentes munus meas ? mus gradus pocnitentix deficere a malo, secundus
Nam si nariavit sic, ecce natiouen: fiUorum Dei, imo priillcere in bono. Piopterea
ipsam naiuralis Filli Dei passionem reprobavii. Vers. 26. Defecil caro mea et eor tneum. Defecit
Bene ergo lii commemorailoiic flagellali et ciucifixi caro mea pcenitenllse castigatioiiibus alilicia, ut ad
hujus naluraliior jusli et boni Fiili , die palmarura mala opcra sit languida. Defecii et cor meum a con-'
cantant lilli adopiivi per illiim juslinrati vcl juslifi- sueludine ac studio cogllaudi vana cl inuiilia, quiC
eandi : Uuain bonits Israel l)eus reclis corde ! ut si aliquando memoriae oculos diverbciant, ad cordis
islo c^nlieo iiiolructi eiiam inter adversa Deuin !au- tamen voiuniariara approliationeui proptcrea non
demiis, ct iion nioveantur pedes nustrl, id est ra -
attingiinf, quia ejus intima secreta melloribus desi-'
tlo tl judicium no^lruin, quaiido pacem psccatcrum deriis occupala suni. Nain Deu» eordis mei, el pars
videinus, iiei^»'. nosmelipsos, etiam cuin possu- mea Deus in ailernum, quod est dlcere : Deut pos-
nius, viiidicenius, scii !>eo juslo cl pio vindicta.ni sidet cor meuni, ct ego vicissim possideo eum.
restrvenius, qiii eo ipso teiiel manum noslram, quo Deus fordis mc.i, subaudis : possessor est : el pars
dicit ; I Mihi viudicla!!), ei ego retribua.ai {Dcut. mea, iii esl po.>tsessio niea Dnn noitad boram gsn-
:
35r. GERHOHl PRyEPOSm RLICIIERSPERG. 3SS
denle me vel cssultanle in Iiac luce, seil ineelemum. A Me !ta(jue diceiitcni ei fiimitei- propuiienlefu, itt
Detis ccidis mei eo pondere iliclum esl, quo dicilur sim senipcr ttciim, ttnuisiiet in iclunlate tuu de-
Deus Abrnliain, Deus Isaac, et Deus Jucob, eo quod dii.Tisii. Sed qui elvntjant se o le, peribiint, sicut jain
geneialiler creator oinniiiin, sit specialiler non so- pluriini lales pericrunt: Nam perdiJisli omiiem, qni
lum crtalor seil et amaior illorum. Sic et corclis mei fornicalur ubs le, idola colenda vei aliquid pra;ter le,
nou solum crcaior, sod et ainator in eo cognosci- contra le ac plus q-iara te diligendo, qu,« est luagna
lur, qiiod et ipse vicissini a corde meo piae omiiibus foriiicaiio, cura tu solummodo vel saltein prsecipue
crcaluris aniatur. linde iion in me, scd in ipso glo- sis aniandus ainore casto, quo gratis te amantes iii
riaudo Iiumiliter dico : Deus cotdis mei, et pars mea te solo habeot omnia, quia te prin>o et principali-
Detî iii (clenmm. ter qiiaercntibus adjicienlur omnia tali studio evpe-
Coiiveniciiler hoc dicil Asapli, id cst coiigregalio diciitia ei ulilia, sive prospera proptcr lales fovcn-
eoruin, qui sic assuiiiuntur iii cleruni, ul noii iia- dos, sive adversa proptcr eos exercendos. Uiide
Ijcaiil li;i;icdiiatem scu iiosscsjioneni propiiani in stulii suiit, qui a le reccdunt. et huc sibi utile crc-
terra, scd sit Dominus pars, ct liu^reditas eoruiii. el duiit.
Jjtsi qiioijiic sint puis et haereditas Doiiiiiii, sioiit

Q Yers. 28. Miki autem adhcerere Deo bonum esi,
scriptuni est ia icyc Domiiii ; i Filiis Levi non dabis
ponere in Deospem meam, ui nwniiitiem omnes tau-
lixrediiuicm, cgo Uominus cro hxrcditas eorum
dationes liias iii porlis filix Sion. ilihi adhcsreie
(iVum. xvm, 20). i Cum crgo singulis vcris Chri-
Deo per iidem bonum est, ponere in Domino Dco
slianis diccre coiivcniat : Deus cordis mei, el pars
spem meam siraililer bnnum est, ne sil lidcs absqun
meii Dcus in wternain, pra^cipue illis tongjuil, qui-
spe. Siiper omnia vero bona bonunLesi bal)ere tai:-
l>iis iii tcna non tialH:ntil)US el halicre noleiilibus
tam cliaiilatcm, ut et ego ipse lc Deum laudcni,
Iixreditateni ipse Ueiis dignalur lieri haiicdilas, iia
aliis quoqac annuntiem omnei laudatwnet tuas irt
ul cuiilidciitcr diccrc possinl : Deus cordis niei, et
poriis filice Sion, quoniam veri amaiuris est nego-
pars mca Deus in wltnium. Ecce qitid milii est iii
lium et studium, id quod amat, laudare et c> a-
cteio! Eligaiil alii alia, pars mea Deus eil. Pcut fi-
matorcs allicere.
lius ailolescentior pailcm, quse se coiilingai, ei iu
regioiiera loiigiiuiiiain aijcat, ego jain de regione Aliter : Milii adhaircre Deo, id est facie ad facicm
iungiiiqua leversus ad piiircm pra;ier ipsum iion videre illum, suranuim bonun: csi, alque inlerim,
pclo hxTedilateiii : ipsc inilii de ca^lero sit hxiedi- duin lioc csse non potesl, bjtiuin est miiii ponere in
tas, \f%e Detts cordis inei (ullor ct inhabitatorsit al- Dto spem meam, quatenusiat-lc lidci el s|M!i nutr'nt
que posscssor jii (elernum, et pars mea Deus ipse iii ad visionem spetie: ct rci, qiii forlasse ideo differor
celernuiH, a qno ultcrius non abiLo iii rcgionem lon- ab iiitroitu civitalis diu dcsirlerai.x*, in qii.i iinagincs
giiiquam. Qiioniani iiiimico'':iin ad nihilum redigcs, ut aniiuntiem omne$
VuRs. 27. Ecce (jiii ctoiiganl se a te, peribuni, su- laudationes tuas in poriis filim Sion sive in atriis /!-
baudis : iiisi paMiitcntiain egerint. Hoc eiiira subau- tiieSion. Pcr ptntas vcl atria Sion coeleslis, videlicct
diri oportet iii plurlbus Dci coiniiiiiiatinnibus, ut ibi Ecclesia" Deum spcculaiitis, piTCgrinanlis Ecclesias
« Omnis, qui acccperit yladiura, gladio pcribit inlelligunlui sancta cxercilia, qux dirigunl ad aulx
{Matth. XXVI, 55), > subaudis : nisi poeniiciitiam coeleslis illa xdilicia, qux nec oculus vidit, nec
Cgerit. Qul elotujiml se a le, peribiinl, noii qui so aiiris audivit, iieque cor humanum compreliendii..
aliquando cloiigaverunt, et postea rcsipiicrunt, siciil Extra liujusmodi portus vcl atiia, qiiibus ambi-
ego Asaplt clongatus a le utjuineiitum factus sum, tiir ct unitur universa Ecclosia , laus omnis est ina-
sed nun nimis longe recessi a le, qui fui apud le nis. Iileo proposui, ut annuntiem omnes laudationet
ipsa lemporalia, qu,e dilexi, non qua^reiis nisi a te. luas Dcus non exlra, sed in atriis vel poriis filite
Tandem vero cogiioscens, quod siciit talia iioii sunt Sion, id cst Ecclesia; peiegrinantis, qu;e fihaesi Ec-
quxienda nisi a te, sic ncc appctcnda suiit nisi D «lesiaE jara regnaiiiis. illa enini, quaj sursuiu cst.
propter te, sicul, vcrbi gratia, navis a transniariiio libera est, qux est niater nostra, cujus cst (ilia
pcrcgrino ad hoc solummodo quxritur, ut ad pa- Dobilis Ecclcsia lahorans in terris conjuncla illi per
Iriani, quxdiligitur, perveniatur : clegi non solum vinculum illinc materiiae, isthiiic filialis dilcciio-
es9C apud tc pelendo ha;c a le, noii ab idolis gen- nis.
tium, sed etiam semper csse tecuni dicens : Et egc Gloria Patr; Deo Israd, qui bonus esl rcctis corxle.
semper lecum, diligcndo videlicet £o'um tc praecipue, Gloria Filio Deo, cUjUs dcxleram manum Paler
acpostte vel in lc, quid inibi prosit ad conscqueu- leiiuit, .';ique in voluniatesua iiluin deduxit et cum
dum te. Pivi cigo ; Etjo semper tecunt. Sed ct tu e.x {itoria assumpsil. Clorin Spiritui sohcJo vero el vivo
lar.t fiiisli semiicr niecura. Nani lenuuti mamtm Iko, qui esl jila Pairis voluiitas in qua ipse Pa!*r
dixitrainnieam, el iv. vcliint(Ue tua dedviiidi tnc,ei dt-duvit Filiiim volunianc obedienlcrii i;i Imayaa^
aim glorid $u-repitl\ ine, quod siipra fxposiltim iion tatc suj priiptcr homiiium saluiein. Am«r,.
cii iieiato cxponendnm.
:
337 CO.NSME.NIARIUM liN PSALMOS P\KS Vll. -_ PSAL. LXXIH. ou8
PSALMUS LXXIII,
VtRS. 4. l't quid Dcus repulUii iii ftnem? Paal- A Denifiiie quiD onoJ leneHir, non est opus pro-
mi hujus tiiuhis est miiii, quia jaiii veiiias veiiil, ablala siint liguralia,
I.MELLECTtS ASArn. sicui legnum, saccidotium , lemplum, ciicnmcisio
Inteilectum quippe habcntes, ct sapientcr psal- v.i liujusinodi. Hic inali altera pars synagogic iion
lcntesin lioc ps:ilniO(]u;esiijnes proponunt dicendo ; atieniJentes coelesiia, (juae promittebuntiir giaiuli-
Vt quid, beui, lepuhiti in fiiiem, iialus esl fuior bus, linuMiies leriena amittcre i\ux acceperanl par-
luui supeiovcs pascuw (u(C .^ clc. Licel liujusniodi vuli, occidcruiii Christum qiii dederat, piopti r quod
quaestiones propoiiaiU, iion tamen id dubitaiido. cl illa aniiserunt et ipsi occisi suni. Ul auieni lem
sed alioruin saluli et instniciioni providendo !a- piis quoquc cansain o.-tenderet, revolulis quadra-
ciunt, ul prius positisquaeslionilius allenli, ct deiiule ginia diicbus aniiis iii ipsa fcstivii.ite, qna Domi-
solulionibus edocti excniplo eornm jiislo Dei judi- miin occidiMuiit, a Tito el Vespasiano passi sunt et
cio applawdant, nec dc tribulaiione lidiiium coiiiri- civiias cversa, quod in iioc psalnio plaiigit Asaph.
sleiitur, sed gaudeanl spe, scieiites quia dura et Dic tnr aulem planctus iste inlellecius Asaph, quia
aspcra patieiido perveniuri sunt ad gloiiaiii. j^sopA duni plaiis;it causain irreparabilis eversionis, in-
synagoga, qua cum sit quorunilibet congregatio, teliigil iianc, scilicet ut homo, reliciis terienis ct
pioprie tamen dicitur populi Israel. lluic Veius B Veteri Tcslamenlo, desinat esse aninialis et dxspe-
Tostamentuni datuin est, qnod continet Iria, scili- ctet ccelostia iii Novo Testaniento factus spiritalis,
cot piu'cepia, piomissa, sacramenla. Prxcepiorum quac est intentio psalmi.
vcro quadam fucre moialia, ut lYon orc (ifs ; qiiac- Modus iiilis esl. Primo dcplonits destruclionem
dam figuralia, utcirciimcisio indic octavo ;
promissa irreparabilem precaiur, ui saltein reliquia^ s.ilvaj
vero teinporalia, ut lerra Chanaan copiosa et re- iiaiit, memorans quando et qualilcr Jinlxi Deurn
gnum teniporale. In iiis aiilem pra;cepiis (igurali- irrilantes destructi sunt. Sccuiido deslrui lis signis
lius et promissis quaedam alia promiucbantur spi- oslendit rein ipsam, scilicet adventnm Clivisli et sa-
ritualia, iinde ipsa praecepta, et promissa crant lutcm ubique per ipsum ibi : Deus aulein. Tciiio
reruni in se latcntiuin sacranieiita. orat, ut Deus pteuileiilibiis parcat et Riimanorum
Praeter iisec auteni sacramenla iiguralinm praece- superbiara utiiiier punial ibi : Memor esio. Piirniu
ploruin et proniissorum fuerunt aiia sacranienta, ut psalinus lameittaiionis, scd dc ultima c.iptivilate
in venditione Joseph et hujusinodi. Sicut auleni pri- facta per Tilum. Sequunlur alii duo de laraeni;»-
nius homo de terra tcrrenus, secundus vero de cieIo lione, sciliccl : Deus venerunt ijenies, et : Super
ccclestis :ita illipopulo.qui poi tabatiinagincm leneiii flumina. Attende veio quanla fiicrit in Proplut.n
prius oportebat promitli,quod animale est, id esl ,
C miseiicordiae amplitudo, qui cladem diu ventuiain
temporalia; deinde porlaiili imaginem ca:lestis illud deploial iii prosperis iion ariter, quam Jeremia.i,
qu(|d spiiiluale esl, id cst spterna. £ic ergo erudito qui visa capliviiate dellexit. Eit antcra hoc genus
animali populo in leinporalibus volens eas Deus dicendi plenuin cliaiitate, qua docemur flere cum
spiritales lieri, leniporalia absiulit eis, et abundan- (lentibus. Idco siibversio civilaiis deplorat* descri-
terdedil iniquis, ut pcr hoc doccrct ea, quamvis bitur, ulduriiia Judxornra vel calamitatibus terre-
data a Deo, tamen non esse vere bona» Ilic divisa rctur.
est Synagoga in bonos ct inalos. Nam boni fuerunl Prophelans ergo captiviiatem ail in persona fide-
qui prius videntes pacem peccatorum hsesitavc- lis synagoga; : Deus, tu rcpuli>,i! pojiulum luum,
ruiii, sed abhoc convcrsi sunt jiostea, utsolumpete- siculsfepe repulisti noa, et ilesiruxisii nos, iiattn
reiit Doum sicut coniiiRt superior psalmus. His No- es, et miserius esnobis. Quibus alleriiantibus os/cm-
vum Testanienlum datum est, quod continetsimiliicr (.'isii populo tuo dura pariter et suavia, per duia
iria, sciiicet praecopta, piomissa, sacrameuta. Sed dans metuenlibus te sigtiijicationem, ul [ugercnl a
praeccpia moralia eadcin, qux fuerunt ia Veteri : non [ucie arcus, per suavia, ut est pax el rerum tem-
vero figuralia eadem. Promissaquoque etsacramenta p poralium copia, provocans ad ;eieiiia inagis quain
non tadem. Ibi cniin lemporalia, sicul dictum est, hac appetenda. Sicut Ciiira pi r dura lemporalia,
promitiebanlur, hic aelerna. &aciaincnta etiam esse qux nulura ipsa docet fuîcnda, datur signilicatiu
diversa manifestom cst. Nam ibi proinatentia, hic te inctuenlibus, ut fugiani a facic arcus : sie per
habentia Salvalorem. In quo nunc promittilur, in Euavia tempoialia, quae naiura ipsa nioaei apps-
futuro dabitur salus. Illa ergo fuere sacramcnta tenda, datur significalio te diligentibus, at appeiant
nune pnesentium, lia;c fulurorum. Illa enim Sal- scierna xtcrnaliler- suavia. Si eiiim per mulra im-
vatorem, bac salutcra promiuunt. ilic est iiitellc- pendia dilBcilia laborant bomincs eiadere vei cavere
ctai Asaph id est fidclis sjnagogx. morbos temporales, quanlo magis debent laborare.
3S9 6Enil0m PUyCPOSlTI reicherspekg. S60
lit evadant el caveant pflenas aeleniales? Iteni : A s>ed irafus es/ /uror <au«, non dico singillalim iraius
Simagno studio diligitur et servalur salus corpo- es aul furibundus es. sed dico : quod iralus est
rum temporalis, qiise taiulera, Telimus nnlimus, furor Liius, ut hac geminatione magnitudo ira- ac
aliscindcnda est in >rte, coiUra quam nulla valetars pariter fuioi is lui osleiridatur, Et hoc non supcr ho-
medicinx, quanto «iiajore sludio labor-.uiuuin est sles, seJ £up<;i oves pascua; iu(b, cum quodam-
sit
pro saluie animae non morilurse? Propterea nunc modo naturale in illos parcius viiidicare, qui dome-
aspera, nunc prospera vicissim populo luo s;cpe stici erant quandoque, Non in hocjudicium tuum
oslendisti, quia in liis iltum erudisli; sed sola cgo Asaph reprehendo, sed proximis coinpatiendo
modo dura durare viJrto in flneni, e\ quo repulisti cum adiniratione conqueror dicens : b'i quid hoc
populiim tuumin Unein. Quod vldenduet admirando {ociiiil u( quid tantura furorem et iram super ovei
cgo Asapli cum dolore ac gemitu dico : quoiidaro pascua lux induxisii? Nonne tu, cum < ira-
Vl quid, Deus, repulisli in fmem '! flepulisti qui- tus fueris, niiseiicordise memor eiis? (//aiac, nt,
dem justo jiiUicio, sed taraen occuko, iiopulum tibi S). > Igilur ne in hac ira tua misericordiê imme-
peculiareui g te el a tiia defensione, alque ideo moraiit obliviscaris misercri, Dc.is,
non conlra justiliara rcrientis murniuro cgo Asapli Vebs. 2. Memor esto cov.fjrcgaiionis tuts ,
quam
intelligens le justuni, red inquiro ill-jd, quod est poss«(/>s(t at imtio, ul lu, pius juJex, consucta l)e-
occultum, qua videiicel ex causs illud sit juslum, quam errata oviura le pasto-
neljcia plus attîidas,
quod repulisti populum luum non ad modicum lem- rem non agnoscentiuni. Mcmor esto, inquam, con-
pus castigandum ct cito liberandum, sicut sxpe li- gregationis, quam non in fine sxculorum sicut gen-
berasti eos de ni:>nibuB geniium, qua; dnuiinalse tes collegisti scd possedisti ab initio. Nani, cum
,
sunl eorum, verbi gralia, psr Gedeonein, per Sam- dimittercs omncs gentes ingredi vias suas tenipo-
Eonem, per Sainuslem, per DaviJregein, cselerosque ribus inuliis ab iniiio raundi, a generalinne inala
salvatoies et propugnatores. Nuuc auteni repulisti Cain fialricidae generalionem banc disiiri.visti , do
tn finem, qnouiani usque sn finem saticuli suiii re- qua tu, Deus borao, iiasci voluisti. Uuic signacu-
pulsi, et lunc iion ouines coiiverteiidi, sed jusLa ium circuincisionis et jugiim legis posuisti, Iluic
Piophelaiu reliquixtaiitum, idestex pluribuspaucio- patriarchas, judices, reges ei proplieUs disposuisii,
res, Nam ubi ait apostolus : < Cum plenliudo gen- quia eain sub discipiinx tu>£ iieiio possiilere di-
tiuin iniroieril, tunc omnis Israel salvus fiet [Rom. giialiis es, cum cxteras gentcs quodaminodo ne-
sr, 25 et 2Gj, > snbauditur: prxordinatus aj vitam, gligeres , iieqne aliquos ex eis operarios in vt'
ne conlraria senlirevidcaulur prophotarura oiimius C neain luain conduceres usque ad hanc horam un-
Isaiae. et ipsedoctorgenliuni Apostolus. Quosdara dcciniam , in qua linis muiidi crediiur propinquus.
etiane ex illis ita repulisii iii jinem ul eos flagellis Non solum vero populiim tuura bunc possedi-
tuis eruditos milieres clcompellcres iii finim, id sti ab initio secernendo illum a populu non luO
esl in Chi islum, qui est « iinis lcgis ad justitiara pcr signum circumcisionis , et alia mulia , verbi
cicdcnti (liom. x, i), > qui est principium et finis gralia,illorum sacrilicia et boslins lanquam gcnera-
K el n, initium rerum eiconsuminatio. Quoa niani- li.-.nis Abel respiciendo, aliurumvero lanquanigene-
nifeste impleluiii csl iii Paulo apo!:iolo, quein plaga ratioiiis Caiii licel recle olTerentis, lanien non recte
evidcuti caecitalis percussuin repuUsti a gynagoga dividcnlis, iion respiciendu : sed el posiea cum pec>
Satanse et cxca el noii intclligeiiie ad iniellecium casscnt vcndcndo fratrem innocenlem, et ob hoc
Asaph, cujus in boc psulmo titulus praifulgel, quia farae urgente venerunt in i£gyptuoi,rcdigendi vide-
ipse es< A«ap/<, synagoga scilicet lidelis, cujusiw- licet iliic in gervitium propter fralrem suum a se
lellectut in prxcepiis ac caeremoiiiis legalibus lolus venundatum in servum, tu recordalus patrum fide-
tendit in Cliristum, qiiem iidelis Asaph inlelligit lium, scilicet Abraliain, Isaac et Jacob miserlus es
omnis consunimatioiiis finem. filioruin, ct miilcndo illuc virgam redemi-iti virgam.
De his ergo nou cst quciela, qiii sic repulsi in ^ yirga qiiippe Moysi, pcr quara signa faciens popu-
îiem consuiiiinationis et p<.rfcclionis dimissa figura luin luum redemisli , hunc ipsuni populum tiiuin
tenutruiit verilalem, sed de his, qui repulsi sunt in significavit, qui et ipse qiiodamraouo tirga tua fuit,
finem defcctioiiis usque non solura inle-

adeo ut, quia pcr eum multas gcntes nagcllasti, ut propter
rius, verura ct evterius deficerent in animabus mor-> tixorein Abrah.x assumplam in domum Pharannis
lui, iii corpoiilius partim occisi. partiiii captivi et ipse Pharao ac donius ejus fljgellata cst plagis
dispersi omnique cultii legalis panicr et evaiigelicae mngnis, ac postea majoribus piagis alter Pharao
observantix desiituii, ulpoie neque lemplum neque nagellatus est per bunc et proptcr buiic populum
taccrdDtiiini, neqiie altare secundum legem habeu- tuum, tirga: Moysi assimilaluoi, qua eliam virga
tes vel seciinduin Evangelium, ut sint omiiino va- duodecim genies ejecisii de tcrra sancla sancli.<;
Stati ac uesolali in finem, ullioia scilicel capiivitatc tuiE promissa. In quo aulcm gciis isla virg<B Hoysi
facla pcrTilumct Vespasianum, qui quasiduu ursi assinulata est? in eo vidclicet, qund, sicut virga
de saltu Roinani imperii vcncrunt el slulios pueros Mojsi priino recta, deinde in furnia serpeniis ap-
veii Elisei deiis^.-res dissipaveiunt. lu quu apparet pariiit loiLitos», ei deinde forma draccnis dcposila
quwi noii ut anion sinipliciler cl brovilor es iratus. inveni» enl in manu Moysl Oenuo recla ) sic illa
,
261 COMMENTARiUM IN PSALMOS. - P.VilS VU. - PSAL. LXXiil. 363
geiiii tua iit .nnliquis justis ac [lairiarchis rrcta in A ciiim esi ab hnjus loci tractatoiibiis , pcr itir;am
raaaii fiioysi fuil, ijuumiiu iegeni per ipsiini (i-.iiam .Moysi humaiii goncris rcciitudo, iii qtia crcatuin
aeivavil, Chrisiumqnc in Irtge promissum (idcliler est , aceipitui'. Dciis eniin fccit bominem Tcctum,
exspfClasit. M u!ji negavit iltum, \ersa cst iii co- sed ipse misciiii se inlinitis qiixstionibus. Virga
lubriiin sic lorluasun!, ut fuglrtl .Moyses , iuio ul igilur tadens in terraiii mutala csl iii fcrpeiUciii,
a<cuset hanc ipse Moyscs, iii quo spcrant, cujus qui corporis siii lortuosis movetur andactibus ,
dicia ieciilaiil, seJ fru.slra, quid lillera ejus absqiie quia diabolo pcr serpcntem sibilaiiteni aUcctusi, a
spiNlu eos occideiuio iiifert eis itiortein, qua; signi- siabilitate ae rccliiudine, in qua crealus erat, de-
ilcatur pcr scrpeiilciii, <iuia homini accidil per scr- jccliis honio cccitiit in hiijus vil* liiorialis ct iiisia-
peiilem, iiiio pcr ilinboiuin iu serpeiile loi[utii(cin. bilis niiseiiam , iii qua jfravatus inorte aniiiiae
Fulurum est autem ut iii ftne tnnquaui iu caiida corporisquc moilaliiale, iion vaiet erectiis inccdere,
Moyscs app-ehcndnt sailetii re!iqt!ias populi hiijus, sed moite serpcntis gratiiiar supcr peclus suuin,
cifca Huîi s*culi rccnguosrentis Christum iii lege dum raiionahilem sensuin , quein hnbct snrguin
Uoysi prxligur.itum cl proniissuui, el tunc reverle- crigoie non valens iii terra dcprimit, solaque vel
lur iii stalum prislinuu]. maxirac lerrena conciipiscit, et ad siiliilitildiiicm
Ul eiiiiu prAlcrmittain sacrificia el hoslias aiias- scrpeiitis tc."iam comedit, cuin lerrena sapit. Ser*
que legaies observanlias, quihus muitifariam niuliis pens auleiii in cauda redienssd manuni Moysi fll
que modis pi';etigiiraius es( Chrislus , iii iiac ipsa tir/ja, (jiiia in !ine sxcuti, qui pcr carudam iiiteUi-
vtr^ti Moysi, de qua nunc sornio est, inveniiur ma- gitur, liniiio ad manum Domini resurrectione re-
nifesle prxiiguralus, qui et f virga virtulis > est ve:iciii priinam rectitudinem recipiei. llsec mu!a-
flurcns I in splciidoribuii sanctorum {Pial. cn, i, (io dt;5.tei;e flxcolsi Cflspit a iesiiriectioiie Chiisti,
•5), I quain proplerea eiiiisil Ooininus, ut donii- perllcieiiir iii electis utiiina rcsiirrcctionc, qua ct
iietur iii incdio inimicoruiu suoruin sicni ninjo Moy- onines honiiiics rcsargent incorrupti, et soli clecli
si dominaia est in mcdiu .^gyptioruni. [ia:c est tij>'- sic iininul.iLuntur , ul gaiidcant se pliis rcccpisse
ga, de qua Jercmias ail : < Viigam vigiiautem ego per gialiam qiiam pcrdideiiiii per culpain. Tunc
video , » quod de se exponens Duniinus ait : i Bene ciiiiii pcrfirietur, qiioil iii exitu Isracl de iEgypto
vidisti, quia vigilo cgo siiper verbo nieo [Jerer.i. i, pric<igi!iaiiiiii. tl his veibis prophctaluin est :
4], Mj. > iiêc est viiga , de qua Doiniiius ait Hedemiid viigitai ixsredilaiia iux. Quod est diccre :
ad Moysca peleniem signum, per quod crederetur pristini- stabilitatis reciitudinem in huiQano geoere
Biissus ab co « Quid tciies iii inanu tua? Et aii
:
C rcloimasti. QuoJ idco vcrbis pnetcriti teinporis
Mciyscs ; Virgam. Ki liuitriiius : Projice itl&iii in eiiu:.iiuntu ', .]uia certissime fiiluruinspcratur. Non
teiraiii. Quam cum projccisset, v.;rsa est in serpcii- iminerito; quia illias nniversalis messis jam prinii-
tcin, el expavit Mojscs el fiigit. Et ail iiti Domi- lias iiabenius in Christi rcsurreciione siinulquc illo-
iiiis : A.ppi'eheiide caudam tjus. Et appicticndii, riMi),qu(>runi corpora surrexerunl cura co, sanguine
ct facia esl itcrura virga sicut priiis fuit (F.xod. vcri pasclialis agni rcdeiiipti de inlerno, situt qi.ion-
IV, 2-4). » Myslice pef «erpeiilcm ,

qul inor- dam sJMgtiiiie figuralis agni lethmpti saiit de Jigypto
lem suasit, inteliigitur mors, per lirijcm Clirislus. hi, qiii ciant virga hcereditalit tuw, sicut supra est
Igilui- lirga tcrpens Christus moriens. Hic cst scr- exjKisiliim.
pens ;eiieus ereclus ia desena, in qucm iiUucntes Longe v.cro cxccHentius virga Itmrediinlis tuie
a serpeiitibus morsi sanabanlur, quia cicdciilcs ia Deus, hi siinl , quos redcinisii nunc de lenebris
Christiiiii mortiium salvaiilur. Expavit Moyscs, vi- vocisndo id adniirabile luineii luum quorum piinii
,
•
sa Eerpunie, el fugit, qiiia limueruut discipuli, visa et pnccipui cranl aposloli de illa congrcgaiioiie,
passione, et recesscrunl a priori spe. Refornn.aius quam possedi-sti ab iiiitio, clecti. Qui niiniruni totitis
est serpciis in virgatn, qiiia de iiiorlc rediit Cliristus Kcclesi.m de gentibus colleciaB virga sunt, .-juae lua
vitam. .Moysos caudam sine limore,
^ est AiEredjf «.s juita iliud
>d Teiiuit : « Po.stula a roe , ct dabo
quia discipuli credideruiil iirniiter cogr.ila icsur- tibi gentes bairedilatem tuam {Psni. ji, 8). > itcm :
fetlioiic. Qua duiii caio cjus cefluruit qnasi lirga « ECce baircditas Domiiii filii inerces frucins veii-
Moy:-i sive Aaroii , islcs frutius atiutil ul per ejiis tris {Psal. cxxvi, 5}. > Virga, inquain, iliiusAi^re-
viriutem spolieuiur yii^gypiii, dilenlur llcbra:! ; spu- diiatit ;ip()stoli siint firgo recta , qua regilur /iic-
iiclur infenius, ditelur paradisus; nicrgatur per rediias ipsa quse cst iiioms Sioii, quia eorum doctri-
aquam baptismi Pharao invisibilis cura suis eier- na legitur et fuiget Ecclesia ut sol et luna, ut soi
citibus ac satellilibus , viuii videlicct a*- dxiiion!- ic perfcctis, ut luiia in iinpcrfectis, Atque ideo
bus : ct hiaeiiif I)ci populus cantaiis Doniino, qui ipsi .''tcte ;ic propiie dicuntur virga htsredilatis
gioriosc bomHiticatUi esl , equuin el ascciisorem tutz , nova: de gentibns Ecciesi». Unde inirabile
projecit in mare ascengorem diatiolum suifocaiido, siniulque miserabile niniis esi populuiri illum sic
sed equnni de munu e]us iiberaEido, videilcct sibi repclli, dc qu'i virga, Iikc eslegressa, ut us<jue iii
creduluin geiius huiuanuin, baptisini SKcrainenlo fiueiii iiatus fcror tuus in cos noii sinat rccolligi
purilicatuni, alque iii iioc ipso iiiry<e Moysi , de qua disp«rsos, reduti abjecJos, ultigari eonfraclos, cuin
iiunc agii , assiiailatum. Sicut etiim snic nos dj- lu sis illc paslor qui dicit : t Ecce ego rei)ui-
PAtBOL. CXGV. 12
,
565 r.Eruiom puj^postn reiciirrspekg. zu

ram uves meas qu'>d al>jeciiini fueral reducani, A qiiain pleniludo g- ntium a fliixu idololaliire curaia
quod confractum fucral alligdbo (Kiech. xxiiv, fiierit ,
gcns illa veliii archisynagogi filia resusci-
il, 16). > tahitur, cuni roliqui.-e illius coiivoitoruiir. Et lioc
Alilcr : Rtdeinhti virgam limreditalii lua", id esl esl ,
quod in parle bujus psalini prsemissa g::mi-
virgum, i\\\x csl lia-redilns tua lilii a l'alre luo d;i- tibns inenarrabilibus dcsidorat et postulat .Uap/i,
(a , sicul liicis : i Tiil eranl, el niihi eos dedisli, coiigregaiio videlicet illiu» popiili lulclis riicens :
et scniioiieni luiiin scrvaveruiil {Joan. xvii, 6). » litquid repulisli in liiiem, iratiis est fi^ror tuus su-
Viiga baec rccla el florida liwnditai fecunda libi per uves pascuw tua:? Kedctnisti virgam lia:reditath
acceptissiiiia iioiine dcbel niovere le ad niisciicor- lua moiis Sion, in qno habttasli in ev. Abhinc ad-
diani super gtntciii illam , de qna egrossa csi liwc versus inimicos postulai jndiciiim et vimtictam
virga, pcr quam lia-reditui lia;c est assuinpia ? Sic aliqiiibiis emeiidaloriam, aliqiiibus peremptoriara,
de nova Ecclesia polcsi iegi , quod sil Iwridilas, dioons :
rujiis virga esl apostolici legiminis disciplina, qiia Vtns. 5. Leva manus luas in superbiai eorum in
rcgilur Ecclesia tola. Veium specialilor ad aliiim finem. Tu quidein, o Dcus uUionuni, jara « humi-
itos mitlil iiiltllectum, qnod iidjungiiur muns Sion liasli sicut vuliieratum siiperbnm , et in virtute
vi'l yiiontis Siim in quo liuOituili. lioc ('iiiin pra>te- biachii lui dispcrsisti iiiiniicosincns (P«a/. lxxxviii,
riti leniporis vcrbn cogimur iiiteliigere iion novain 'II). I Sed quoniara adhuc superbiuiil contra te.
Ecclcsiam , iii qiia nuiic Deus liabiial , scd aiiti- Lcta manus tuas in superbias eorum , ct exallelur
quaiii iltam, in (|iia olini sic iiabiluvit ]i>-r b'galia deNlora t'ia, ut quasi ab alto vibralo ictu forlis-
iiistilula Chriblum prseliguraiilia ol |iiuuiiltenlia, sinio siiperbia eorum fenaiur iii fiiiem, hoc esl ut
«l exinde recte vocaieiur moiis Sioa. Dicamus crgo: haboat liitem. Levu manus tuas. Exeice altain po-
Redemiati virgam liivredituiis lum intransilive, id tciuiam tuaiii in fraiigenda superbia eoium, goiiti-'
esl : Redi:imiii populiim (uura aMliqiiuiii, virgx liuni scilicet Romanorum militum a qulbus civitas
Moysi assimil;iium, qiio ab iEgypio ('xeume , ac tua saiicla cst eversa. Leva, dico , in finem partim
proniissioiiis tervairi ingrcdiente. alllixisti popiilos defectioiiis, partim perfectionis , ut ex illis aliqki
flagellando, et expulisli eos inlroduceiido iii loctim dcficiaiit, iia iit non sint ultra pr.uvalentes h;«redi-
eoruni hiiiic iiopuluiu luum, haiic virgam tuain, tati tua' populo tuo quem vcxaverunt : allqui
, ,
liauc Iwreditatcm tuam. Tnde scriplum est Lau- : i

cliam corum sic deliclant a malltia et tuperbia sua,
dahilis populos, cui Dominug excrciluuni betietlixil ut conversi et Lumlliati non deliciant in finem
diccns:Opus manuum mearuin tu cs haercdilas ^ defeciionis, sed prcficiant in finem perfectiouis
inea Israel [hai. mv, 25). > llsec îirga , htEiediias et coiisumraatioms, id est iu Chrislum. iiuc ita ex
tua csl riioiis Siun, iii qno habiiasti. Unde in Ilebr«o parte implelum esl, quia ipsi Roniani vel Christum
sic logitiir . Rcdcmisti virgam liwreditalis tuce mon- cognoverunt , el iia in bonuin /iiiem pcrveneruiit,
IfUi Sion, in qvo liubilasli. vel perlinarller negaverunt, et malo fiiie defece-
Quod veio iii (luibusdam codicibus addilur : In runt. LHrinsque rei cxcinpla satis inveniiiiilur iii
eo ,
supcrlluuni cst. Quid ciiiin necesse cst.cum ecclcsiasliva liistoria. Ipsa quoque subversioiiis lii-
dicilur mons Sion in quo hubitasli, addere in eo, iiisi storia, qiia sancta civiias cst cversa , o Deus, quan-
forte dicti biijus geniiiiationcm , cuni dioilur : />i la coniinet laineniabilia! Quanta malignatui est ini-
quu cl iH «0, intcUigainus hujusrei coiilirmationem, micns i:i sanclo ! Quis eiiuiiicrare valeal ,
quanta,
qHaiitiini spcttal ad tleotos illius geiilis llebraio;B i|uam multa inala maligne operatus cst tnimicui
sivc monlis Sion, qiioruni pra;clpui suiit patriar- ilololatra genlilis popiilus in sanf(o.'Quis aut sen-
i-W.K ac propliet«, in quo moiile pcr Dguralos ob- su sestimaie, aul verbis explicare valeat, quanta,
scrvaiitias habitniii iu eo , et per exhibilionem qiiain hurribilia mala malignatus etl in ânelo imin.
veritatis habitabitV Llcct eniin figiiralilcr Abrahani diis inimundus in maligno posilus, et ideo ma--
rcuracistis ruerii. tamen exsultavil, iil videril D ligne opeialus? Quod si Derel in campo, ubi est
diem Chrisli, videlicct lucem veritatis succcdenlis, occisus Abcl primus justus a fraire malignante
cl vidit, et gavisus cst. I'iopterea ipse , iltitiue iii dclcslablle potcral jiidicari : nunc auteni quanta
populo illo conslniilos eraiit mons Sion, in quo ct vialignalus est inimicus tii sancto , in sancta civi-
lunc per flguras babitasl'., hablians ctiaiii »dliur in lale , iii sancto templo suo, in Ipso sanciuario, iii
eo pcr veriialcm figiiiis ordinaie succedenlcm tan- quo Dciiatcin vencrari debucrunt, quod quasi po-
quam nocli diem, in quo die vldendo «xsultavit pa- inorum custodiam pnsueriint , imo deposuerunt,
ter Abrabam, quo etiam iiuiic viso magls cxsull.i- ct destruxerunt. Cninque mala facla soleat sequi
Gdclibus. Quoruin lides iia pceiiitudo et coiiscicnlla; rcniordenlis huinilialio,

vit cajteris illius popiili
Deum interpellai pro gonle sua jam vastala, sioiti isti non solum r.on sunl humiliati satiato furore
arohisytiagogus Chvisiiim iutcrpellabai pro Hlia siia suo, scd insuper
iiiorlua. Scd siciit lilia ilia noii e.sl resuscilala Vers. 4, 5. (.loriaii sunt contra le ,
^t edenni
pnus quaiii saiigmnis fluxum pations niulicr taclu i(, in medio solemnllatis luie , videlicet, cum age-
tinibrix sanata cat, qua cuiata tuin (kinuin lilia relur paschalis festivitas, in qua justojudldo venil
illa inortua esl rosuscitala, sic non auie scd posi- ultio supcr eos, quiChiisium occidcranl indie festo
,
!
3C5 COMMENTARirM IN PSAl.MOS. — PAKS VII. — PSAL. LXXHI. 5C6
f «iiiia suiinet seutciitiam (licciilium : i Non in die A ficaveral nomini tuo. H^c aulem ideo fcccruiii
fesio, ne forle liiuiultus rierei in populo (MaUh. quia

jt.vvi, 5).) iileo jiistequidcm ordinalum est eos Vr.ns. 8. Dixeruni in corde suo Roniani, lola eo-
luere iii die fcsto, scelus admissum in die resto, sed gnatio eorum simul, dixerunt, dico istud : (acia,nus
lioc per illos agi, qui udcruni tc, nimis esi niiscia- qtiieacere a terra umncs dics festos, id esl, erailice-
bile actauto niagisdetestaliile, quod silii arrogaiulo mus isium populura, iie faciant rcslum Dco, ci iie
victoriain, non sua virtute, scd luo permissu luo- sit in tcrra gioria nomiiiis Uomini. Asaph ex pcr-
que juslo judicio peraclain gloriali sunt in nieiiio sona suaaddit Dei. Non enim iUiDeum appcUareiit,
fotemnilalis luoe sacrilegiis mullis ibi commissis ab ciijiis teinplum evertebaiit.
bis, 9«i odenint le, ubi antea sacriOcabaliir libi ab Vers. 8. Signa noslra non vidimus. Ecce iutclleclun
bis, qui dilexerunt le. Asaph. Nam prydicla mala suniei riisciplina. Intcl-
Cloriati funt au(em non soluni in corde suo su- ligit autein, qooiiiani res vcnil, signa iiguraruni ces-
perbo , sed ul evidens esset ipsa talis gloriaiio, sare. Uiide ait : I\'on vidimut ,
quasi dical : fun-
Putuerunl signa sua, signa, el non cognovtrunl sicut dilus eversa suut omuia ,
quonlani qux solemus
in exitu super summnm. Signa sna, Rniiiaiii liabe- vidcre signa nostra , iion vidimus, id csl niisquam
baiii in vrxiilis, qn;e oslentaliani in bellis acliiuin- sacerdos velviclima vel liujusiuodi, quaj solent esse
pbis aquilas scilicet ac dracones et aiias efligics. siyna rei venluije. Jam non cst propUcla , qui no-
Ilujusniodi si(^»a devictis hostibus super poitas po- slrx restilulionis dicm vel aniium pra;iiuiaict, sicul
nebant in exitu vel iu via, qu;e ui inagis essent in cxtcris caplivitalibus solet. Et nos non cuguoscit
conspicua ponebant ivper summuni, k\ ml in ck- amplius Dcus, id csl non rcdiiccl. Vel iiicrcpalive
;
celso loco. Poj>U6'rufi{autem signa sua, <|ua;cum do- diclumesl: signu nostra noniie titiimus ? Ceiie vi-
lore nientis ego Asaplt iteralo signa dico, ut lu, Deus, dimus, sed nou intetiexinius. Verc vidimus, quia in
qui sic repulisti nos,inluiiu sigiiurum istorum, pro- boc, quod non est proplieta, jam it unclio cessat,
voceris erga nos ad misciicordiam, conira illos ad cn.iiuo venit Sanclus sanctoruni, el non amplius co-
vindiciam, pern>jxin)e ideo,quia laiita sacrilegia gnuscet, id est nullus amodo propbeiabit vcuiurum,
fecerunt, ei nou cngruivemnt. Noii dixit quisquam quia jain vciiit.
ex illis : < Iniquiiaiem iiiv:iiii c-ô cognosco, rl pec- Vers. 10. V.squeijuo (xgcr relictus , qui maluit
catum meum coiitra nic est seiinier ;P«fl/. i, , 3), > caederc medicuni, quani ab co curari, claniat), o
quia HO» ciignoverunt, iU esl recogiuiscere iiolucruiU Deus, usguequo impropt:rabit ibi ?!iiHticu.s,genlilispo-
se peccasse. Vel non cognoverunt hoc esse aUeo. pulus? Kt qiiasi subilo cognosceirt usquequo, iiui)~
q
Vel ;»o»i co0noverunt sicut in egrcssu dcsuper, id est ponit, iiritut adversariusnume:n tuum in finem, qiiasi
non cognovcriint, quod haec eorum poieiitia egrede- dicat : tandiu, quandiu irritat adversaiius Juda;us
relur desursum a Dco, quia iion babuisseni adver- ttomen tuinn, quod facicl iisque iii fincm SKculi.
sus civilatcm sanctam potesiatem ullau), nisi fuis- lilco iraius corriplas, cL sic ille coguosret iii /iHe
sel illis datum desuper. Christum apprchcusa rauda icvcitcus ad rcgniim.

Aliter : Posueruni signa tua super summum, siib- Vel cri! Iioc ih îiem. Eril, iion quautum ad grana,
audis civitatis xdiricium, quo<i crai ipsum tcmplum sed palcas.
Doniini, super quod vel in quo sic cum magna ir- Vkrs. II. Vl quid avertis mnnum tii^m et de.xte~
revcrentia posuerunt vel statuas vel alia signa stia ram tuam de mcdio sinu tao iu finem. Millil tios ad
tieut in exitu liaruui seu plateartim. allcruni signura, quod post signum virga: uedit fio-
Vers. 6. Januas etiam cjus templi scilict^, in qui- minus Moysi dicens c Miite nianuni tuam in siiiuia
:
bus ornandis fiiit olim ciira inaYima, exciderunt se- tuum el misit. Dixil ileruiii
: Pruduc eani. Ct :
CHcibns absque oinni revcreutia quasi in syiva ex- produxit cam, et invciita esi leprosa. Ail iicrum :
ciderent ligna iiullousui apta, nisi ad coaibuivndiim. Rbvoca eam iii sinum tuuin, cl revocavit,et revorsa
Hoc toium feceruiil in id ipsuvi , id esi unaiiiniiier ^ estiii colorem suuni (Eiod. iv, 6, 7). tManusMoysi
cnnspirali in oamdcm volunialcm. Mira virius nro.- Israel populus Oei, qui !°ora$ inissus ininiundus
phcti;« '
Nonduni eât icmplum xdilicalum, oi cixe faclus est. Quod dcplorans Asaph ait. L't quid aver-
David pruphctabat ejus eversionein. Sequilur In :
lis manum tuam, quod est et dexteram tuam , snli-
securi ei ascin dejecerunl cam, miui£m ejus et cani, audis Judxos, de mcdio sinu luo ? Quousqne non
cl pr^dolore non delermlnai cujusct quam. StTnrj rcvocas manuin ? Quasi dicai : Rcvoca rain tn sinum
gi'andia, atcia iiiinora secantur. Pcr quod signal ci- tuum, ut ! edeat ad colorcm agiioscciis Salvatorenft,
vitatem ita funditus vasiatam, utquxque eiiam mi- saitein in finem. Vel Judaji visa eversione irascen-
nora dejicercnlur, tes ilixerunt nun ulique pauci scd loia cognatlo
Vtag. 7. Incendcrunt eliam ignir, cur>) non possent simul, id esl omne» dixcrunl hxc Qmeicere faciu- :
excidrre sanciuarium luum, non quod in coelo csi, tnus, etc., id cst abjiciamus legcm, quae nos iion !!•
sed quod est in lerrn, Nam illud, quod erat in ccclo beiavit. Nec eiiam vidinms sigiia, qua; solcbaRi
iion poluerunt. Vel tn t«rra, id est usque ad terram fieri palribus, cum pairji vincerenl niulios. StuUi
dejicienlos qiiaque culmina. Pulluerunt sacrilegio Qiiasi dicat : debcretur reis, qooddevolis fieri solet.
tabemaculum nouiinit itsi, quod Salomon priur anli- Ileni vcrbtt desperantiuin ; Jam mm est prophela.
,
367 CER!!Om PK^POSSTl RElCHliRSPERG. S68
quem con$olamu« , ui ulim in »i1versitaiibuf . Has A Cbrisli. ipsi qimqiie Ecoiesiix de geniibus, qux etiin
dcsperatioiios Judfiurum supposuit , iie videreiar esset pvptitut jîtiiopnm, id esl peccatis nigra, con-
iiiclcmentia Dei, quod non est audiius Asapk, cum versione su.i dealbpita esi, ipse diabolus esl erca,
orasset pro eis,i|uosin poeua detinet iinpoeiiilentix sed aliter, qnam Cliristos. ChrisUis enimcstesca
culpa. Usqucquo ? .juasi dicat : boc diserunt. Sed gentibus, consnmmcnt diabnlus vero,
iii qnf> se ;
usqucqno pateris iniproperia Jtidseorum ? Noii dixit quem coDSumaut. ScJ hxc consumptio lit paula-
lioc, ui velii eos peidi, sed in melius commilari. lim. Sic enim et Koyscs viiulum prius combussit,
PiBS SECi^sDA. 'Vebs. 12. Denx ntitcm. Ecce deul forma confunderelur, deinde commiuuit; ut pau-
slruclis signis intellfciKS Asaph de Ipsn re , id est ia'im consuinpii)» hibeietiir a populo, quia et gen-
de saiute gentium, quae in aJvento Cbristi facta cst tes, qn* converJtmtur, formaro dinboli confundunt
excsccalis Judaîs. Quasi dicat : Nos ita sine iiitei- in ignc, cum smoreDei sbslinentse ab omni spccie
leclu clamamus : Jam non esi pTvphetu, elc. iJtu$ mali deinde cnmmiiiuunt
. cum p,iulatim luala ,
otttem Cliristus, qni esl Rex noster (Rct dico, iion dimittunt, et ad uUimnm iMbun!, cum perfecti ex
(emporalis, scd anie iacula) qm in priucipioVorbum, lolo consumunt. Esl eliam diabolus esea pop«!i«,
interim dum Israel cxcus desetitur, operatus esi sa- cura etiain adoranteseum accusanl el repreliendunl
lutem inunili docens uon qoserenda lerrena, scd B adeo, qiiod iralus Judaeus sive gentilis servo suo
leterna in lerra ubiijue. Sed qiiimiam in Juuspa, quse vocat eum Satanam, in quo matedicil diabolo qua»i
dicitur medium lerr» , et item ir. ulero virgiuis mordendo iiluin ut escam. Vel diatolus dnin len-
quasi >)i medio terrte Dcus facius est bomo, non so- !at, etca sanctorum est. Hac enim lentatiuue quasi
!uin quid fecit et ubi, sedetiani undeet qualiiercoe- esca sancii proiiciunt, dum perejits macbinamenia
jMi, vnluit notari, cum ail : /n ntedio terra^. Eece facti marlyres, quod desiderant, conseqountur. Vei
caccitas conligit tn Israel, ut plenitudo gcnlium in- populit Aitltiopum noleniibus converti datus est
traret, el sic omnis Israel.saivus (ieret. Si non prse- esca diabi'!us,ia quo delecteiitur. Seqnilar
ccssil vel sequalur. Seqwitur.qualiter fecit, et con- Vf.rs. 15. Tm dirupiiti, id est, ut manarenl, ape-
versus ad enni ail : ruisli fontes, el lorrentet. Foni et lorreiis in signi'i-
Vbks. 1"). Tm cunfirmasli in rirtuie ttia mare. caiione, idcin. Font enira prseilicationis verhum,
Alludil illi faclo, quod sic aqua Kubri marisduo- quod prupter abundantiam dicitur torrerts, id esl
bus latcribus deiixa cst ul csset iter siccum per , tlumcn. Vel in bonis vcrbuK diciiur (ons indcB-
cam,inare, genles cingenles Judacain sicut mare ciens, in quibus lit i foiis aqu% salicnlis in vitam
lerram. Mas ablaio idololatii.-e fluxu, (ii conf.rmasti ., seternam (Joan. xiv, 14) : » in malis vero, qui non
iii iitr(ul« tua, id cst potoittia Qrmasti libi, ut essenl sic liabcpt verbum ut bene vivaiit, dicitur lorrens,
solida terra siticns imbrcm tuum :. Contribulasti quia sicut torrens currit cuni impetu, sed sestate
Cftpiladraconum in aquis, id cst destruxisti super- .siccatur : mali accepto verbo non taccnt, cum
bias d.-emoniorum, duiii genlcs, qu.-e possidebantiir Auuiit, sed tcniaiionis %$tatc deficiiint. h^-ne tamen
ab eis liberasti per aqu.is baplisml. Ad lillerain dc utrisque dicil : Tu dirupiili, quia per ulrosque
prxlali j€gypliorum submersi sunt, qui eranl dra- Dcus irrigat terram. Tu siccasli quasi dicat : fonlts
toiies voleiites devorare. verlii Dei manare fecisti, sed sifcasti purioi Etkan.
Vers. 14. Capita etiam vel capiil dreconis, quwl Etlian robuitus. Sensus : Doctrinas gentium, ma-
ftst Lcviatliaii piincipi!- dteraonioruni , eunfregisti, thcmaticorum et Jud«orum, qui snnt fortes, dc se
quia initium peccati, quod est siiperbia, qiioJEvae, pr;csurncntes, inutiles esse fecisli. Vcl lotum dc
id esl Ecclesi», i>>'*<''P'l"'' devitare vel observare, peccaloribus. Illi enini etiam fonies, qiiorum mata
debilitasli : ct eunidraconem escam populis yEthio- jugiter influebant. Torrentcs vero qnornm mala su-
pum dfdisii. Legilur in Exodo ( xxxm 20 ) , bita ct impetnosa. fiiosque vocat fiuvios, qiii de
quud Moyses iratus vitulum conflatilem combiissit Etlian, id esl, diabolo forli .solenl inanare. Sed hos
et contrivit usque ad pulvciem qiiem sparsil in D a fonle sno diabolo Deus dirupitet diiisit, ne iiide
,
aqua, et dedii ex eo polum liliis Israel. Legilur niaiiaient. Etiam pcuiius siccavii cum eis peccaia
eiiam in Exodo ( vii , 12 ) ,

qnod virga Aaron, dimittens diaboli consilia perverlit.
quam aeccperal Moyses, versa in colubruin dcvo- Siiper hnnc locuni bealus Gregorius dicil : (20)
ravit virgas magorum versas in dracones. Myslice < Elban interpretaiur fortis. Et quis est hic, nisi de
lilii Isiael et virga sunt priiui aposloloruin, qui de quo per Evangelium verilas dicit : Nemo potest
Jtidaico populu credideruiil, deîiiibus erat Petrus, vasa fortis ingressiis domum diripere, nisi print
cui osiensis replilibus dictum csl : « Mactii , el man- alligavcrit forlem? Fontes iiaque, et torrentes Do-
duca {Act. x,i3). » Ergo ct filii Isracl vitulum, ct minus dirupit, dum in apostolorum suorum cordi-
virga Aaron virgas magorum et Petrus replilia m:in- bus llucnta verilatis aperuit. De quibus per Pn^he-
dticavil, cum gcntes, qua;eranl siinul typice vitulus, lam aliuni rursum diciiur : Haurietis aquas io gau-
virgae roagoruni alque reptilia, id cst corpos dia- dio de funtibus Salvaloris. Ad eorum qiiippe doctri-
boTi ciedeudo per apostolos transierunl in corpus nam sltientes pergimiis, et veritale plenas cordium
(29) Lib. xxxiii Moral., cap. 10.

:
360 COMMENTARIUM IN PSAl.MOS. — PARS Vll. - PSAL. LXXIH. 570
nostrorum laguDCiibs rcportainus. Sedemanantibus A siia, el animas pauperum tuorum, qui iion, sicut
fontibus suis Etlian fiuvios e\siccavil. dum doctri- prius, divitcs staluuiit juslitiain suam, ne oblivisca-
aam forlis, el nialigui spiriius olTenso radio suse ris : quin grali;e bciieficia coiiferas, per qu;e lendat
vcritalis arefecil. Se;iuitur : ij! finem Cbristiiia vcl sallem in fmem ssRculi.
Yers. 16, 17. Tuut esl dies, etc. Dies, fol, (vsius Vers. 20. Respice in leslnmcmm», noii quidein
siinl peifecti : nox vero el uurora, vel liina et ver velus, quod proinittebat tcriena. S'd tuum, iiovuin
sunt inipeifecli: sed per rcruin diversas qualilatcs scilicct, qiiod promiuit icgnuni coelorum, de qun
dtverso mndo signilicaulur. Perfccii enim dicuntur proniiltendo dixisti : « Consuminabo Tesiamontum
diet, qui cum sint spiritalcs, omiiia judicani qui : Novuin (Hebr. viii, 8; Jerem. xxsi, 51). i Seusus
dicuntur sot propier sapientiaiii, in qua permanent, Rdiiiui* Israel salv» ilent, ei hoc non per merita
et (juam loquuiitur intcr perfeclos, de quilus dici- sua : iiuila eiiiin snnt. Quod es boc patet, qnia re-
lur : « Dics diei eructat verbum {Psal. xviii, 5), » pleii sunt iniquilalibus illi, qui obscurati tunt, id est
quod erat in principio apud Deuni. \n iioc autuin qiii escfecati habitanl in domitus tcrr(e, id est dele-
pcrseverant juxta illud : < Justus perinanet sicut ctati terienis. Corda etiam siint domvs, iii quibus
sol {Eccli. xxvii, 12). I Propter quoJ etiani diiun- libeiiter babitant bcaii m'iiido corde, qui Deuni vi-
tur <c«.'fl», quia spiiitu suiit ferventes. inipcifccii e B debuiit : qui vcro ibi tcrrena quserunt, non vidc-
coulraiio dicun:ur >tox, qnia cum sint carnalcs, bunt. Quare? quia rcpi.eli sunt lerra, id est piilvere
non possunt capere sapientiam verbi. Uiide Aposto- lerrenoruni, quae cum amaiitur, excEcaiit oculos
lus . < Non polui vobis loqiii sicul spiritualilius, meniis, cordis. Unde addit, qui obscurali siint.
scd taiiqiiain carnaiihus (/ Cor. iii, 1). > De iiis Quod totum venit ex habitatione domorum iniquita-
dicitur : i Niix iioi.ti indicat scientiam (Psal. .wr.i, lum, id est, quoniain habcnt corda iiiiqiia. Vtl re-
5), I scilicctqula Verbum caro factum est, el liiijiis- pleli sunt dumis, id cst sentibus iuiquitatiim, qui
niodi hisioi iaiia. Hic (licuntur aurora qiiasi inci- obscurali suHl terro!, qiii to et tiios obscuravciuiit
pientcs vcl iuiia, quia mutaiitur juxla illud : Siul- p.Msecutiunibus.

tus ut luna mutatur (Eccli. xxvii, 12). > Diciinlur Veiis. 21. Ne averiatur. Sic sulct ab oratorilms
etiam ver, qiiia novcili suiit in fide ct icmperati lieri : inutat pcrsonam pio persona, graluni pro
mansuetvdi.ie. Ut CKgo nullus glorietur taoquam odioso ponens, ul dilcci.io dcvotorum lempcrct
non acceperil, ait : r«iis est dies, sol, (rsias. liem odium conlumacium. Aii ergo : Confusui, qiiem sua
vox, aurora vcl luna et i<er. Vere. Nam tu fabricntus S"peiiiia coiifundit, duin quod accepit, adeo suis
«I ea, ita quod ptasmasti, id est de nihilu fccisti, viribus et raeritis applicat, quae eonfusio non est
f,
quod est plasmare ad litteram. la reforniatione liuniiiium. Ille, iiiqiiam, confusus, et ablata super-
etiam plasmasli, ([uia primo gratiam dedisti, et bia livmilis factus, ct gralus ne avcrtaiiir a te. Nani
deinde gratiani pro gralia. lu daiido vero graiiam pauper et inops, id osl liuniiles spiritii tantiim, non
(u fecitti omjies lerminos lerrce, id est ui unusquis- alii, laudabunt nomen tuum, id est coiifilentes pec-
que baberet propiiuni donum, alius qiiidem sic, cata sua, dcsideraiilcs a^terna. Ecce Asaph jam in-
alins vero sic. Vcl lerminos vocat aposlolos, pro- telligcns exciitit tcrrena promissa Veteris Te>la-
plietas, qui sicui lermiui agros, ita Hdci jiira distiii- nieiili. Qnia vero nondum accipit coclesiia, quse
guunt. Vel omnia historie«. sibi promiltunlur, in Novo videtur deseri, et susti-
Pars tertia. Vers. 18. Memor etto hujus. Ecce iiol improperia dicentiuin : ubi est Deus tuus? Pro-
quo tendal iHagnalia niimerando, ut Judaeis iiidul- pier quod extlamat :
geat. Qiiasi dical : ita operatus os salutcin in aliis : Vru5. 22. 1'xsurije, Quasi dicat : coiiteuiptus es
tu quoque, Doniine, esio memvr hujus, non addit a Jud;eis in terra, et a falsis Christianis seJciis iii
cujus : sed ad ea, qua? ad litterani plasmare dixerat ckIo, ct ego credidi, quod non vidi. Ergo exsurge,
Deuin, potest referri. Uiule alii addunt : creaturts etjudica causam tuam, ui cgo coronam, quam pro-
tuw, ut hic intelligantiir Judsei. Hacc oratio jam coa- p misisti, illi vero eonfusionem accipiant, vel bic ut
pit irapleri. Nam etsi rami fracti suiit, manet tamen convertautur, vel in fuUiro, ut damnentur. Cum ita
radix, et de ramis fractis aliqui redicruiit. Orans debcret ditere meam, ait tuam, suam causam fa-
commemorat culpam eorum, et ait : Jnimicus, id ciens judicis causain, ut eum eiricacius nioveat, cui
est Judaicus, populus insipiens, quia tuiic erat Asaph negolii siii qualitas iniiniatur. Quale est eiiira ne-
sine intcUectu, improperavit , id est inipropcria di&it gotium, quod, cum insnUalur Asaph in dicendo :
tibi Domino gens tua, ut peccaior est iste bcmo, iibi est quoqne Deo detrahitur?
Deus tuus, ipsi
vorax, amicus publicanorum, ei per bujusmodi tiici- Uiide sequitur Memor csto improperiorum ; non
:
(atiit, vel exacerbavii, et factis provocavit nomen dico nieorum, sed ttwrum, scilicet eorum qute sunt
tuum super sc. ab instpieme, el hsec lota die, id esleontiniie. Adhiic
Vebs. 19. Ne Iradas, Quasi dicat : Asaph sine eni'n insuUatur Clirislo. Ncc deerunl usijue iii iineni
inlelleclu ita impropcravit tibi ; sed ego Asuph in- sseculi vasa irae. Koc ideo dicit, ut ipsa oontiiiiiatio
lelligens precor, Nc tradas hesiiis, de quibus supra inaiisucludinem patientis judicis inciio'. itepctit
confregisti capiia dracunum, id cst ne tradas dia- orationein,

bolo et angelis cjus (tiitmani confiteniem libi peccala Vr.Rs. 23. Ne obliviscaris, quin depriman bla°pli8-
371 CERIIOUi PRyEPOSITI RtlCHF.nSPEflG. 372
n\ns voees inimL-orum wofitm. Vel iie vbthhcaris, A lie impiis poslulatiliuiii aliiue iliwiilium : Leua ma-
quia exaiidias vocin Jeprecaiitiuin te. Superbia nus lua$ in supcrbiat eorum in fiiiem. Quauta mali'
efijm eofum qui le odcrunt, Romanorum scilicet, gnutui enl inimicui in sunclo. Et sic usque in (incin
qiii n)atignaiitt's in saiiciuario gloiiati suiit, vei om- psalino cum clamore decanlato secundum ejiis
itiiio ilicentium : ubi esl Deus tuus? aueudxi, vcl, lenoremiudiciumetiam super impios peractum est.
sicut in aliis codicibus Icgitur : ascendat semper ad Seil liipc qiiisquc accipial, ut volet. Nos vero ma-
ad te : qnod uiique facit, quoniani cos aut piinis gis Scripluiis verilaiis quam somniis innilenles
aiit conigis. Noia qUo.l supcrbiani, q:iain Dtus intellectum .i.taph de (inali judicio, ut coepimus per-
specialiliT c.xsecratur, ultiinaiu posuit, ut spcciali- stringemus; nisi quod in ipsa quoque visione quasi
lc" In mcnioria condeiciur. vana somnia contemnere non possumus, qiiod se-
Uifc de psalino islo juxtn Patrum cxpositiones cunrtum Scriptnras veritatis expr^-ssum est de
dicta inlelleclum .\sapli circa templi niaiiufarti va- illo sensu, qui veisatur circa finalo judicium, ju-
siationem, quxin vinJictani sanguinis Christi facia dico per Romanos aclo praefiguratiiin. Est qnippe
est, ita dctinot; nt tiiialis iltins vaslaliooi.^, qiix pcr niibilior inlelteclus Asaph de signilicato qiiam de
illam signilicata est, qu»!que iii line muiidi fuiuia signiflcanle judicio, sicul nobilior fuit intellcctus
est, vi.i ulla sit mentio. " .\po6toli dc duohus Testainenlis per duas fcminas
At iios nii'iviores beiiUi; meniori» Ciiiinonis epi- (iguratis quam de ipsis feminis. < Scriptum est, >
scopi Halislioiiensis, de lioc psalino nobiscum dili- inqult, ( quoniam Abrabam duos (ilios habuit, unam
gcnler coiifereniis, intellectuniquc .isiip/i i.iiiiligen- dc Hncilla, et unum de libcra, qua; suiit per alUgo-
ter pcrquirentis ex orcasionc cujiisdam revelationis riam dicta. Ha>c ciiim sunt duo lestainenta {Galat,
qua visiini erat ciiiiiani reliyifis;!! personie secunduin IV, -22, 2Jj. I Et nos dicimus, quod ca, quae scripta
hunc psalninin coiitra iiostii tempoiis abiisionem sunt de saneia; civitatis esterniinio, de templi Deo
agi finale jiulicium, qii-E tunc iiitcr iios coinplarue- sacrati excidio, pcr allegoriam dicta sunt cl intelle-
runl, quacque tunc ipso pctenlo scripsimiis, itcrato ctuia Asapli sajiienterpsallentis ad (iiiale illud exter-
{icrstiiiigere non gravabimur. Erat autein yisiis hu- minitim diiigunl, 'n qiio jiidicium incipiet a saii-
jiisniodi. Judicem onniiuui Deuni iii solio jiiilicii ciiiario, et consuromabitur nnn in uiiius civitatis
subliincm resiilcre assidenle pariler seiiatu coslestis vel unius templi, sud loiius niundi confbgratione,
Giiria;, atqucj hinc iiide coelorum excrcitii assisleiite, jndicandis iilic non solis Jndîs capliviiatis aut sn-
ante triUunal vero jiidicaiuia; uiiivorsitaii.-> niultilu- lis Uomanis eos caplivantibus et opprimciitibus,
dineiii assistcrc. Lt erat silentiuni in uiiinibus, ti- veiuoi cniictis g^-itiibus Ecclesiani Dci perscqueu-
more ac trcniorc inenarrabili plenuin, singuiis sna libiis, et in ipsa !!)cclesia tcinplum Dci violaiitihus.
sccum opera repiiiaiitibiis, et cogitatiuiilbus inviccm c Teinpluui > enim i Dei sanctum esl, t ait Apo-
accusaniibus aul eliam defeiideiitibus, dura exspe- siidus, f quod estis vos. Qui ergo templum Dei
ctantur judicii sentenii;c de ilirono processurse violaverit, dispoidct illuni Deus (/ Cer. iii, 17). t
aslantibiis pnriler tl caîiobiiis ac judicium eiiin Coiitra lornicatorcs in semclipsis leDipluiu Dei vio-
trcmore iiimio exspectaiiiibus. Cum ccce de verbis iaiiies acriter invectus Apostoius : < An nescitis, >
psalnii bujus autliuiitur voees intcrcossori.i^ clioio inqtiil, quia corpora vcstra teiiipla sniit Spliitiis
iiimirum sanctoruni angeloriim et niariyrum iraiii saiicii? Qui aiilciii lempluiii Dei violaverit, dispcr-
judicis siif>er cuMiobitis specialiter placaiilibus ct dct illuiu Deus {ibid. l", 1"). > Hic siibaurtiri
magno daniore liiccntibiis : IJl (fuid, Deas, repu- uporiet, iiisi paeniteiiliam ag.ii, quoniam et ipsc
(isli in fiiiein ? Iralus est furor tnus super oves piiscutv .Vposiolus insignem illura fornicaiorem. qucm ira-
tu(r. Qiu) clainore peraclo visus pst placaliis juiiejt diderai Salanae, suscepla ejus poenitcntia reconci-
super omnibus, <|iii Scripturarum pascuis iiilnticii- liat. Quanqiiam "•iiiin dieat : « Fornicatores ct
lcs in eoniin gustu vcluii piae oves enuiriiii- ac dc- adullores juriicabit Dciis (Hehr. xiii, 4), > lainen
liciat»; fuisseni. Addunt vero sancii iHiain orare d qui vcre poenilendo esse desinit fernicalor sive
pio bis qui a pucriiia, vel a parentibus, vel sponte adultcr, evadet judicinni fornicaloribus et adulteiis
Deo deviiti iii saiiiia conversalione permansissent, pr.'Bparatum in Hnali illo judicin, quo nos niitUt
et diciiiit : Meinor eslo congregulionis tuiv, quam inlMecius Asaph, quinquies eoniinemorans fmem in
ponedisti ab initio. Qiiu diclu ctiam his judex pla- psalmo istu : prlmo enim dicit : Vt quid Detts repu-
calus faclus est. Adjiciunt quoque intercedere pro listi «u finem .' secundo : Leva manus taas in super-
his, qui ad boc prolVcisseiit, ut alios in discipiiiia bias eorum in finem; U-rtio : Irrilat advenuriut
Duiiiini virga conectioiiis legere imiuissent ; Rede- nomen luum in fincm; i(iiarto : Vt quid amrlii ma-
misll lir^nin ha:rcdilalis lua>. Pro his quoi;ue, qui num tuam et de.steram tuam de medio sinu tuo in
in ejiisinodi ad culinen cclsioris apicis ac lortitiidi- (iiiem ? quinto : .inimai paupe.rum tuorum iioit oili-
nis excrevisscnl, dictii:ii est : Mons Sion in quo viscaris in fiiiem.
hubiiusti in eo. llisiiuc sanclorum vocibus jiuliee His prxlibalis psallat Asoph, psailat Ecclesia
super his, pro quibus oraluin est, placato, taii.lem niater illibata postnlaMS jiuliciuiii, imo cantaiis mi-
auditse suiit voces etistoruni, pro qnibus oraluiii sericordiain ct judiciuin, misericordiaiii sciKcct inir
est, ct iiiiivers.c sancloium multiludini?-, jndi< inin scr.tMrdibus anie (inciii promis-am, in pnc daadam;
A
373 COMMEMARIUM IN PSALMOS. ~ PARS VI5. — PSAL. LX\1I!. 57i
siiie hne mansuram ;

judiciiiin veru siiie miseri- dilatem tuam, id est Ecclcsiam regeres tanquani in
cordia siipervenlurum iiis, (|tii non liabnerunl rai- virga directionig, in virga ferrea nunqiiam a reeii-
scricordiaii) erga saiiclain Doi Fccd-siam.qiiam cru- tudinc justitiac; damnabiliter rurvata. Quidam vcro
delius vasiaveruiU ,
quxin Rouuni priiii:ipcs aiil c% iiuuiero talium sic in ufficio regiminis excreve-
milites vaslavorint Jeiosotymam. Illi cnim occide- iiint in augraento virtuium, ut essenl mont Sion,
runl corpora impiorunt gladiis; isti occiderunt aniin quo habilasli, qiiemque ut speculam CBteris ad
iii.is pioruni pravis exemplis. Illi dissipaverunt lapi- caulelam proposuisii. Nonne itaqne parcere debes
des inseiisalos pon relinqucndo lapidera supcr lapi- hujusmodisubditisbonx.utdicluinesi, voliintalis, et
dem, qtiem non destruercnt ; isti dissipînl lapidcs vi- hujusinoili praelatis virga; lectie ac monti Sion assi-
vos.quantum in ipsisest, non reliiiqucndo lapidem milaiis? His igilur parce pro sui coidis contritione
supcrlapideiu.cum destrueie niiuiitur iinius lidci ve- atque liumilitale, qui cor conlriluin et humiliatum
rilalem per diversas hiercses,etEc(lL'siaj iinanniita- iioii riespicis, quique liuinilibus pcccaia sua non dc-
tem per schismrita ; quoniam , sicut ante nos diaum feiidcntihus, scdpocnitendocoulitciitibus dasgratiain.
est : iMereticusesl.quinon scquitur catbclicamveri- Verum quia superbis rcsislis, Leva manus tuu$
taleiii ; scliismaticus est, qiii iioii ampieclilur catho- itt superbias eorum in finem, qiiDruin siiperbia dura-
licaiu paccm. Ilu:reiiciis ergo impugiiat fulci doctri- B vit usque in finem, quia nolucrunt coiiverti aul hu-
iiam, schisniaticus charilatis disciprmain. ille Udei roiliariantelinem proptcr insitam sibi inaligniiaieni,
sinceritaiem, iste morum puritatem corruinpere ni- qux non solum latuit in atlectu, sed etiam patiiFt in
litur, dum iiterque Patrum tradilinnibus calcatis de eflectu. Nam, o Dcu<,, quanta malignatus e»t inimi-
vla veritalis et pacis exorbiiat, saiictamque L>ei £c- cus in sancto, et gtoriati sunt, qui oderunt te <n me-
clesiam dilaniat sicut diio ursi de saitu ogressi puc- dio solemniiatis tuce. Quanla, quain liorribilia ma-
ros Ilebrxos Elisiei derisoresdilaniaveruiit, antsic- lignattts est inimicus in sancto! Iniinicns domesticus,
iit diio principes Tilus et Vespasianus dc sallii im- qiialis erat Judas mercator pes-vimus, for locuiorum
perii Romani vcnienli's Clirisli derisores vastave- I>oniinicorum, et qiialis erat Simon iMagus aut Ni-
runt. Atque utinain et isti solos Christi pcrseque- colaiis impurus. Inimicus, inqiiain, lalis tanla «m-
renlur derisores, et paterentur vivere Clirisli amato- lignatus est, ut excianiaie compellar cum admira-
res ! At illi lios niagis perseqiiunliir, el a puritate tione niisla indignationc ; Quanta ynalignalus est,
Christianx discipliiiic abstiahere nitiinlur, Pro his quaiita maligne operatus, tt macbinatus csl Iiic taiis
igitur, qui lias persecutiones patiiuitiir, et contra iuiraifMS m sancio! Nani ct furtuin Jud;e miuns fuis-
eos, qiii eos persequuiitur, psallit As«p/i, sane intel- set exsocrabile in re peculiari ,
quod jui e fori pns-
ligens el illos in linc libcrandos, et istos in fiue ^ set in dupluni vcl certc Zachcei oxcmplo in quadru-
damnandos. p!um reddi ; scd iji sanclo, in re sacrata,sanc(() saii-
El (jiiia buni quoque ac fideles leriibili vultii ju- ctorum Ciirislodata fraudem iieri crinien esl apcr-
dicis appaieiite turbabiinlur, quandu eliam virtutes lissinii sacrilcgii. Siniilitcr negotiatio Simoniaca
coclorum movebunlur, pro his primo placalus judcx inde magis esl exsecramla, quod iit in loco sancic,
cum dicit Asaph, congregalio videlicet sancta ct fi- dunidomum tuam, Domine, quam decet saiictiludo,
delis, in se ac pro se utcunqtie secura, ulpole cura domum sciliceloialionis, facit spchincam lationuin,
ipso judicc judicaiuia, sed pro innmii:^ venia indi- quod est peccatuin in Spiritum sanctuin. Item fafl.i
gentibus mullum sollicita : Vt quid, Deus, repulisti Nicolaitarura, quae Deus odit, minus esscnt odirjili;i,
eos, qui alias dicunt : « Deus, repulisti nos, et desi non lierent in snucto. Fiuiit vero im sancto, dnai
strujisti > iios? (Psfl/. I IX , 3.) Ut quid repullsti, de sanclo sanctis usibus debito stipendio talis fit
cum sint fideles et bonae voluntatis homines? Nun- abusio, ut unde continentcs ac Dco iii caslilale ser-
quid hujusmodi repulisti sic, ut sint repulsi a te in V'eiites vivere deberent, inde alantiir mulicres im-
finem, id esl a-teriialiler? Itane iralus esl furor tuus, pudica iugredientes doniiim Dei sanctani pompatice.
ut perdas juslum cum impio, agiuiin cum lupo, ct Magna utique nialignaniiiim temcrit^s cst in oOTicio
j»
non parcas in judicio vel his, qui sun! oves pascuiB sanclo clericalis ministerii distribucre vel acciperS
tuw, quibiis dulciter sapuerunt Scriplur.-e, qiiaruni corpus Cliiisti, qnod sanctum esl , nolle sancte vi-"
si aliqua; perierant, humeris luis adpascua tua rc- vere, imo velle gloriari de non sancla conveisalioiie,
porlalae ineisdem siiiii usque ad moricni doliciaia;, perqiiaa decerel quemque humiliaii polius,qiiani
ut digne vofaii debeant otes p«sf«a" iu<c.' Nuin^md giofiari. Secl isii peccatuin pcccato adJentes, quo-
furor luus ita irascetur, ut eiiam tales oves tina ciim modo maligne iii sancto peccaverunt, ita superlie
lupis perdas? Absithoc a to, qui cum iratus fuetis, amavorui»! percaturn suuni iii corde sno, et iiisupcr
miscricordiw recordaberis ! (Uubuc. sii, 2.) oro gtoriati sunt, qui odcrunl lc. Oderuntenim vtii-
In hac igitur misericordia memor esto congregatio- taiem suas pravitates rcriji-gutntem, quie veritas cs
nis luw, quam possedisti ab initio, id est eorum qui lii ; insipiontes et maiigiii odi-runt sapiontiam, quaj
ab incuiiabilis manserunl iii sanctx religionis pro- tu es r odcrunt juftiliain, charitatcm et oiniie lumcn
posito ct studio, iicet rainores poifeciis, tamen sub- virtiituni, quod tu es. Et qiiomodo qiii male agit,
diti eis, quos ila rcdemisti, ut viriule redemptionis odit luconi, verc dico quod oderunt te, qui lux
tua2 facercs cos virgnm hairediiuln din", qiia h;cic- iiiundi es, qucm qui sciuiiui non ainbulal in tctie-
: ,
S75 CERHOHI PR^POSlTi REICllEKSPERG. 3"fi
bi-is. Et cum pro islis iniquitatibus nohicruiH in A l>ai)ilis, sed in sanctis tuis zclum josiili* h.ibeiili-
liic.e confundi, ant ernbesccrc, gloriati sitnl in niali- bus. quos tiam suii pravilaiibus veâvcniiil, incen-
In medio dgruKt itjiii satiC.narium tcium, qui? z<»lus dormis
tia potcnles iniquilate. Llbi gloriati siini ?
luPB veliil ignis eomedil cos qsii dicuiiiur rl »unt

solcmniialit (aaj.verbi graiia, in pasthali festo, qiiod
est soleiiiiiitas soloiniilialuni, sive in alia celebritate
savcluarium tuum in Ecclesia : pro eo (juod sicut iti
ostttnlaveruiii se sussque miiliercs in civitaie caBteris »>>lificiis pra»€niiiict sancluarium

hujus:iiOili
deauratu circiimatniclos varictaio, noii in sic in Ecclesia ipsi pnremiiieiil popalo propter saii-
vestilu
mcdio solemnilaiis elilatiset religionis merilum. Ta!e sancluarium iu-
fliHfuiii aliscoiid.iido tolia, i,ed iit
cenderunt in terra, id est iii liis eioclis ct sanctis, qiii

coniinuni et apeilo spcclariito.
Posi(i?ruij( siyiJii Kun, sigiia. Denique cum renuc- aiiiuic ppregrinanlur in terra. Nam illi, qui de lerr»
renl habere sanclitalcm , iignn tanKn s.inctilaiis lcvali sunl iii ca-lum, jam rcquiescnnt in pure, in
potiitruiii in rasura, iii tonsuia, in vestium clericali siininia IraHquillitate. Snrtr.iuarium luum, Deits.qiiod
forina, sed ita deprarata, tii polius dici poluerint pro integritate ac pcrfeclione sanctimoni* polluere
signa sua quam signa tua, Deus, qaia noii liiam, iion polucrunt, incenderiint igni, sicnt dictum cst.
»al suam cxindc gloriam qu.Tesieront , et iucra non Veruin tabernaculum nominis tiii, qnod miiius erat
tua, sed sua captavenint. Et non coijnoverunt , id lirmiiin. qnodqiic movcri poteiai de loco ad locum,
est rccognoscerc noliiernn! peccatain suum in viia j.'o//Kei-Knr, dum sanctos minns pevfcclos, libi tanien
sita, sicut in exiiu vitae, velint noliiit, cogiioscent ia niiliianies ad sii.t; iniqiiitalis conseiisuin prrlraxe-
hot siiiiiles pr.rambulo siio Jud.c, noniincienus apo- ruiil in lerra, il est cccasioiio aiirujus terrensn uli-
slolo, sed revera diabolo, qui crebro increpalus a lilatiscnnscquendiB .sive inuiilitatis vilandx tti lerro,
CliristQ iion cognovit peccatum suuin in t')ta illa qiiam, diim plus coelo aniaverani, a juslitia cxorbi-
wminianefiiia, qua fiiii cum Chrislo, sioit tandeni taverunt cl suo siientio, sua iiimia patientia vel ho-
in exiiu sun illud cognovii dicens ; « Pcicavi ira- miliiate vires prvbuerunt hostibiis jiittllijp, cui d&-
(leiis sanguinein justuin [Matili. xxvii, 4). » Cogno- bebant stretinc militasse, tum essem ipsi laberna-
vit aulcni boc peccaium suiim super summum iiimis cnlum nominis lui.
inh|He coniniiMSu.il, quia Christo, qui est oinniiim Dixerwil in cordc suo, id esl cogitaverunt istikl,
suiiinuis, ita so superextulerat niaînificando supcf eognniio eorum «imti/, vcrbi gralia : Moyses clegit
eum siipplantaiionem, ui eum venderet quasi man- fialrcm sunm Aaron in pontifjcem. Sic etiaiu adhuo
ripiuin piopiiiini, cu]iis eiiain p .ccati reatum coii- cligi', frater fratrem, cognalus cognatum, nl sinl si-
trahiiiit Sii>ioni;ui veiidendo Spiritum sanctum , q niul in unum ooliabitantes et canlanies Eece
qiii unn.., cuni 1'alre sc Filio summsis Deus est. Co- qiiam Isonum el quam jucundum habitarc fratrcs in
t'tioscerR hoc peicaium solummfHlo i>i exitu sera iinum, quod > festum (Psal.
cst illis agerc diem
cst pflenitentia, et nirnis tarde projitientur tnnc ar- cxxxii, Sed nos, qui nolnmus habitare simiil in
I).
gentei malc dali vcl accepli, quos tioii licet mitti in iinum, qitiescere faciomus omnes dits feslnt Dei a
cotbonani, quia Deus iion recipit pro tali pcccaio terra, id est aiiferaflruis mcmoriam dierutn feslontni
talein paenitentiam. a lerra. Hoc dixernnt impii apud se non recte cogi-
Nec miruiii, quia.qnandiu poiuenint, jn do:iio Do- tantes in cordesuo, ct rei facii snnt in cogitaiionibus.
iniiii riiabolo servierunt, ct ipsam domuin deslru\e- licel cas operc implere noii poluerint, quoniam
riiiit, ita ut ncc)iini;t« ad crnatum, sen riiuiiiniuntuiii dics fcsii nianebuiit usqiie in finem »a>culi sectin-
(loiiius exqnisitis parcerent. Nam quasi in tilva li- dnm promissum Veritatis diccnlis : « Anien dico
fpiorum agrcsiium nuilu ustii aptorum sic irrevereit- vobis, non pneleribit generaiio hacc, donec oninia
tcr cieiderunl jiinitas ejut, m iJipsnm opus conspi- fianf (Melth. \\v, 3i) ; i itcm : t Eccc ego Tobiscum
rall, sive iii idipsuin, id est in unum acervum, in sitni oiunibus dicbus usque ad consummationem
nnam congeriem sive struera lifîioruro, ciii suppo- (Malth. xxviii, 90). » Onibus diclis nunqiiam êfu-
iicndns ci it ignis, qui t;ilibiis iiifieniietiir ligtiis et D tnros signiflcat in s«culo usque in finem s;pculi, qiii
lion exslinguetur. Hegulas ((uippe, sccunJum qiias digni siiilcommnnsione Dei.

qiiisqiic adiniitendiis esl ad cleium sive a,i ordiiiem Qiiibns insiiltanlcs maligni dicunt inter cseWra :
sacrum, sic annihilavernnt et «onfuderunt, itt per Signa iioslra non eidimMs, jam non esl prophtln, et
oas fi secutulam eas niilliis ani rarus introitns sit mt non cognoscei amplius. Ac si dicanl : Ergo vos,
sive aJ episcopatiini, sive ad aliud sacrum iniiiiste- qui dicimiiii ei estis arbitratu vestro vel sanctiia-
r.nni in donio Dei cclebiainlum, quia tfi securi et rium vcl tabernaciilum Dei, soii, ut putalis, pru-
ascia dejccerunt cam , iit noii lam liomus quam denles cstis , et signa sacrainentalia cognoscitis,
rnir.a riici possi!, qnae in securi ei ascia dejerta es'. qn;c, ul vos «siimatis, apud vos integra sunl el raia
Socuris niajus, a&cia minus insiruinenlum ad ligna plenaque virlutis et salutis cflicacia : nos auteni si-
l'i;dc-iiila hoc insiniiant, qiiod inimici Domini majo- gna nostra non tidimus, qiii arhilratB vestro caeci
ribiis et tviinoiilius impensis, laborando pro (jvi;pstu suiiius : et jam non esl propheta iiiter nos, ut vos
suo et liiiiu adimplcndo majoia el liiiiioia orna- piilatis, qui vobis prophetiam e;cteraqiie sancti Spi-
ineiita EiTlesiae dcslruxcrunt, ac per iioc tc, Deiis, ritus cliarismata solis assignatis, ci no: non cogno-
irritavenint, non in lcmesipso, qnia tn es iinpei tur- scet an-plius Oeus, quia lalcs rcstimamur, qualibus
3T7 COMMKNTARILM IN PSALMOS. — PAllS \11. — P:5.\L. LXXIll. S7H
dicenJuMi esl iii judicio a juitio' jtislo : « niiceilite A cessit. ([iia doiiante poccatum facile tiiperatiir. con-
a me , opPiaiii iniquiialis, iiosrio vos (A.Hf. xiii, fraotis vidolioet capilibus draconis, quom dedisti
J7). » Noime aptiri iios qiioqiie siciit el apiui vos oa- escam popiilii AÂhiupuin. Qiiod qiialiler rtal, nolo
tlem signa sac ranifiiloi um siuit? Noiinc propliela ost me qiiisquam aiidiatvel notol quasi nova docntoni,
apud nos quilibot lilteratus, dociii.s et doclor alio- audianuis polius viriim illiislicni Hicronymum, qui
rum? Noiino Deus oogiioscet iios quoqiieiit vos, ot iii sormone de .Agno p;iscbali dioit iMler caetera :
cerle amplius, qiiia diliires et honoiabiliorcs voliis < N(in piilcnius agnum isium ul"i(,Hc posse coiiie.li.
lii lioc muiido siinius, et cathedras leni nms, iii qui- Pr;ccipitur nobis, ui in iinailluincomedamus domo,
)ius eliain de vobis judicandi potestaleni liabcmus, nc exlra Ecclcsiam agnum putcniiis. E.i
immohu i
et de laboribiis vestris dcoimas fxiginuis. mullaquo qiio nianifestum est, qiiod JudiCi, ot ha^relici et om-
dignitaluin suiit apud iios iiisignia, per quae ainpliiis nia convcmicwla dogmatum perversorum, qiiia in
quain vos Deo coîiili iucnstrari possiiiiius .'
Eoclesia non comeduiii, non oos agni carnes, scd
Vsqiiequo Deus ba-c et simiba dicendo intprupe- draconis oomedere, qui datus est iu escain popiilis
rabit inimicus bserelicus, schisnialicus, Simoniacus, yEthiopum. Nos verocomedimiis azyma siucoriiaiis
Nicolaita hlsiisqiieCbnstianus.Christianiiatis disoi ol vcrilatis. » lIj!cdiconte saiiclo Hieioiiymo. cl iins
"
pliiiic advorsaiius? Usqneuuo irritat liic adiersa- illi con&ona sentiendo adirniare possunuis, quod fo.l
riMS nomen tuum ? puto i)i ^nem, id est iisque in draconuin est viniini eorum, qui sna quserendo in
sneiiiliim sipciiii, qiiia qiiandiu slabit niundiis, Cain divino sacrilicio ei officio judicium sibi manduoant
pe;sequol»i Abol pro co niaxime, qnod niuiicra ejus et bibunt, quia recte qiiidem offeruiit, sod iion recte
et saorificia Doo sj.nt accopta, sua vero diviiio le- dividuiit, cuni somelipsos aul per fidoiii sine ojxiii-
Bpictu digna noii siint, eo quod etsi rccte offeral, Lus morliiam, aiit omninofalsani dividuiit ab Ecclo-
lecic laineii non diviHit, qui sua Doo, se ipsuiii veio siiE sanctic coinniunione animales soi|)sos soi;ro-
diabolo dat. virtiitos avcvsando el vilia sectando. gantes, spiritum iion habeiilos. Naiii saoraineiita, li-
Tales non (iiiiiiitiint popnlum tuuin Doinine, ut iii cel sint inviolabilia iii semetipsis, tanicn quasi fol
pace saciiticol tilii, nisi in manu forti. Ut quid orgo dracouis illis nioitein oporantiir, qui bonum non
aterlis manum tuam demedio sinu luo, id esl dc se- bcnc accipiuiil exeiiiplo Jiida! apostata;, qui pcr
creto tuo exftiiam taliter ostendeie, nt ejus terrore acccplioiiem biiccelUe, quam bonam iion bonus et
vel conversi proficianl infinem consummatioiiis, vol iion bene accepil, locuiii in so diabolo pricbuit.
deficiant iii finem consuniplionis, quia tii, Deus, Tu diinpisli (ontes el torrenles, ita nt impcMis
iijnis consuinnians auium, lonsumons plumbuni?^ lluiniiiis por saliilarom doctriii.-iin la^tilioaret civita-
Deus atitem rei noslerante swcula operatus esl sa~ teni Dei. Tu siccfls/is /7mii).s f"l/mH,cassaiidohaereki-
lUKm in tnedio lerrtr. Ego quideni Asaph contra corum falsam dociriiiam. Titns esl dies, et tua esl
iiiimicos Ecclesiat ultioneiu expeto : Deus aulem rcx noT, lu fabiicatus es aurorim etsoUm. Tu fecisti om-
rcgere polius, qiiani ulcisci piomptiis pationior agii nes terminos terrw, (erlatem et ver tu plasiiiasli ea,
nolens aliquos pei ire, sed omncs ad piEntciiliam ut stipra esl exposilum.
converti : atque ideo operatas esl salutem non in Qui lixeomnia feoisti, memorcsto hujus. Cujus?
anûlo ulii laterel, sed in medio terrm, ut supra ost Hujus videlicet paiiporis ot inopis ot anini* coiifi-
expositum, ne quemqiiam scire volonlein iateict, tenlis libi, qiiod in soquoiilibus coUigilur, sed ad
qnia Jerusalem ubi moriendo et resurgendo salu- excitandum judicem pricmitlilnr : i Inimicus im-
tem gcneris humaai operatus esl, in medio terroe propcravit Domiiio, et populus insipiens incitavil
sita esl, iiequc in easaluiis opus clausum, vel occul- nonien tuum(Mfli(A. xivii, ij), > stultis improperiis
taiumfuit; sed « de Sion i exivit i lex, etverbum et verbis irrisoriis garriendo ooiitra gloriam Domini
Doniinide Jerusalem (Isa. ii, o), > testibusejusinci- ct bonorcm nominis ejus, veibi gratia : Si est vcrus
pientibus a Jiidicn et discurrentibus usqiie ad ulti- Filius Dei,liberel illum de maiiibus noslrij : aut si
nium terr;c, qiioniam « in omncm lorram exivit so- iste scrviis Duinini, qui se confiteiur servum Domi-
j)
iins 00.1 um. ei in fines terr« verba eorum (Rcm. iii, liberol ciim de manibus nostiis, do denlibus
X, 18). » besliarum. Tu orgo, Doiiiiiie, ne triiddS bcstiis iini-
Quibus ubique prsedicantibiis et signa mulla ope- mam confilentem libi, el aninius pauperum tuorum
ranlibus tu, Deus, confirmatti in virtute tua mare; ue obliiiscaris in pnem; sed anlo lincm libeia. Qiiod
qiiia visis niiraculoriim virtiitilius muiidus, prius ut citius facias : Rcspiff i;; I(^sr«m(?ii(UTii tiium, Tcsla
aiiiarus el flnidns, in fidc nominis tiii cst confirma- menluin Novnm saiiguine tuo conscriplum. Kespice
lus. lllis etiam baptizantibus contribulasli capita in titulum cruci tuie supcrpositum, in quo Jcsus
draconum in iiûis baptismi suffocatis illic i£gyptiis, noniinaris, et rcx Judacoruni, id csl rector, el nois
dajmoiiibiis scilicet aiqoc vitiis. Tu eliam confre- denientalor lcconfitenlium. Etideo quaisqiiani jusia
giiti oapidi drfffojifs, videlicet principis da.Mnoiiio- sil indignaliotua contra pcccatores, tameii distingue
rum tanquam Pbaraoiiis regis iEgyplioium, qiii contiimaces coniumaciter peccantes ab hiimililnis
so.ptem ciipita, id est capitalia criinina orexerat, paupcriliiis ex infirmitale sou ignorantia dolinquen-
qux jam confracia erigerc iion valel, quia lege ccs- libus. lUos in fiiieni supeibientes iic pcccaia siia
sani", 5'ili (pia poooaium ij;i!iiiiabalur, gralia siic- pt-rliiiaciler amaidos, obstinate deCendeiites ogo
519 GtaHOiU PUXPOSITJ RtlcnEPSPERG. 380
^»ap/i liiclante justiiia eonccilo, e( juJico a tc justo A ct panperilms, dc quibiu jam iliciuiii cst, qui et
juJice ^fKtis tradcndos, Lesliis iiifcrnaiiLus, dequi- moJo onStciitur pcccata sua, ct posliuodnni lau-
bus alias dicis : c I)(;ntes bcstiaraminiajlttam in ens daliunt nomcn tuuni, iioli uUia differre jiidiciura;
etim furorc tratientium super lerraoi atque srr|MM>- scd exiurge, Deus, el judica rausam luam iii tnta
lium (Deul. ixiv, 52). s Seri absit ul tii, Rcx Ju- Ecclcsia, sicut judicasii caus.tm tuam in civitaie
dswruro, id sst C(i!ilit<;n!iuni, tradat besfiis islis Jeiosolyma segregaus primo inde paupcrilius tuis
0}iima$ eonfitenies tibi, el se in siiis peceriti.'; pi-r apostolorum discipulis, qu: divina revelalione pvse-
coiifc3sioi;cm accusando, el te in iuis doins pcr nioiiiU secBsseriint in regnum Agrippx, ubituti eranl
confi siioncm laudando! Eisi- ad leii!;)iis iiJiqiioi f. Ronianortim vasL^tione Exiurge, (jiispso, el jfu-
taliiim tradls bcstiis, ni bcatum Job tibi conGten- dica eausam tuam contra Simonem pcrversuin ne-
tcm Iradidisti Salaii% in toipore cruciandum, ve- gotiatorem, conlra Judam traditorcm, conira Nico-
ruintamen aiiinias corum sic excipe, sicut exce- hium furiiicatorem, qui ires iiiiqui et t.iquorum vc-
pisli aniinam, di(,:ens ad Salan: < Ecce in manii lua xillifcri sic vexant universam Kcclesiani, sicut tem-
est, verumtanien aiiimani illius serva {Job ii, 6). » poie obsidionis vexabant Jerosoiymam ires priii-
Sic igilur ctiiunc animas pntipetum luorum servans cipcs iiiiqui et seditiosi, vidclicet Joannes, Eleaza-
ne obtivitcaris iit /iiiem, siciu i:ec illiusanimani fuisti ^ rus et Siinon, qui, ut Joseplius refert, Ronia"'s fo-
obiilUK in lineni, qno.n i\i niami bcstiae libeiasti anle ris uppugnanlibus civitatem gravius el rrudelius
finem. Libera, dico, non ut nnlialeniis vexent eos tyiannizabaiit inlus, maxime per sicarios occidendo
bestiae; neque cniin niajor cst serms doniiiio suo inistje mutiitudinis taiitam strageni, ut cx putrsdine
a lalibus bestiis usque ad inortem crucialo •
sed ut mortuorum cadavere foelor nimins gravaret popu-
non l,X'dinl, qnos vc.xaul, pauperes luos, qui ctsi lum fame tabcfacium siraulqiie paôre confectum,
peccaiii, iion hoc fit per contuniaciam, sed por fia- qiiuniam loris vastavit gladius Romanorum, et intus
gilitalis et ignoranti» miseriani; qitia repleii sunt pavor sicarioruin. Contra iUos tuiic judicasti cau-
miiltisniiseiiis, ita ut quilibet illorum in spmclipso sain tuani, ut seditioiiibus devastareDlur, qul, le
expeiiaiur veruni essc, qooii dicilur : i Ilonio nalus lepiobato, Itarabbam sediliosum i legerant. El nunc
de mulierp, brevi vivens tcinpore, replctur miiitis jndica eausam lunm contra eos, qui le in tuls mini-
miseriis {Job xiv.l). » Quia ergo repleii tunt mi- inis reprobando Barabbx similes iii Ecclesia exal-
seiiis, niiserendum est illis, qiii et hoc liabent ad tant. kique ut non tardes ulcisci, memor esto im-
aiigmcntum suae miseriae, qiic.d (»ii«f»ra(» smiiI ierrm properionnn tuorum, qiuB ab insipienle sunl tota
doiiiibus iniquitntum, scilicct domos luteas iiiliabi- die. Nain quod uni ex minimistuis improperani llbi
taniJo, quibiis vclut cryptjs rarum desuper lumcn iniproperanl. i Ne obliviscaris voces inimicoriim
adniitt niibus ei tencbras fovenlibiis otisrurati svut tuorum, I vcrbi gratia altisona voce rJamantium:
Ui liis fCTra^ domibus, qua; dlc>intur cliam lioiriiw • Non habcmiis regem nisi C«sarem {Joan. xii,
iniquiiatum, quia corpura sunt iiiagis pioua ad ini- i'6). t Cui quod nunc dicunt eorum se-
siuiile est
(jnitates perpelrandas, q;iain ad viilutcs conseclan- quaces : nou babemus legcm sivc reguLim uisi Cx-
das, maxiine in domibus iiiiquitatum, videlicet cuoi saris. Hocnirairuiudicuniregulis apostolicis et s/a-
de domibus oialionuin fiiinl speluncae latrouum, C(Jatibiis calcntis, et pravis consuetudinibus veri-
qiiK verc did possiint domus iiiiquiliitum, Iii talibus tail pra.-latis, qnod cst magna tuperbia. Et h.nec <h-
domibiis iniquitatum, suporbi el proiervi bonnrao- perbia eoriim, qiti te veritalein oderunt asceiidit sem-
tur, sed humijis quisquc inhoiioralur, el conver, quia iit olini superbi homines proposueruiit
fuiulitur pauper, el inops rclinqiiitur, dum facul- edific.irc lurrim in campo Sennaar, cujus cutmen
tates Ecclesiae distrabuuiur in abusionem super- periiiigeretusque ad cotlum : sic el isti babciit su-
hi«. perbiendi contra te audaciani delestabilein, ctquan-
Ijjiturab bominibus aversus tanquam lapis, quem tnm in ipsis est, intcrmlnabllem. Propterea tu, Ju-
!•( prnbaveiuiit ct averlerunt sediQcantes, isle humi- D dex jiistc, confunde linguas eorum, quibus men-
/(4 (aclut confutus, ue, quxso, awertclur a le pio et dacia siia fabricare iiiteiidunl, ut, etsi babcant seni-
jiisto judicc, quem decet sic ab hoininibiis repro- pitcrnum supcrbiendi aOectum, non oblineant ef-
batus in domihus tniquiiaium consobr; «t exal- lccluin.
tare iii dumo liia, in qua maiisiunes roulla^ suut. Cloria Patri, qui lioc judicium dedit Filio. Glo-
Idcfiqne non soli regcs et justi, "irlulibiis magnis ria ipsi Filio, qui judicavit civilatcm Jcrosolyinam,
ditati, scd cliam pauper ct iiwps laudabanl i:i ea etqui adhuc judicabit Ecclcsi;ini fotain; nain cul
nomen iuum scientcs magis per nomeu luum, quo foris suiit, et non credunt, jam judicati sunt.
Salvaior diccris, quara per merilum suum se sal- Gloria Spiriiui sanclo, qui paupcres spiritu, de qui-
vatos. bus dictnin : Pauper et inops tuudabunt nomen tiium,
Segregatis igiiur a icnijiesiatr judiciali humilibus protegct in justo judicio. Amen.

Ul tOMMENTAniUM iN PSALMOS. — PAHS Vl(. - PSAL. LXMV :,i<-i
PSALMLS LXXIV.
Cot>fili-bimvr libi, Diits, conlilelnmur, el itivoeahi- A soli percavi {Psul. l, C), i ul si lii soliis indiilj^ras,
mus, nomen lutim, tlc. Psalinusiste pioficil intenlo nullus jure debeat iiiferre pfleiias, quoiiiam < Ijeaius
lcclori, el siepe dicto cerlatmi conira legem peccati vir eui non impufavit Domi.ius peccatiim (Ptul.
reluctanti ad consiiiuenrium fortissimum spei sda- ixxi, 2). » Quis enira debiia exigal, qua^ tu, l)o-
tium, qiioii (juandnqu^ sit pcrveiituius ad liiuni- minc.cui soli debentur, confiteiitibus rd.ixas? Hae
phum, qiio poiilus arguai coetcros .id rcluclandum ii;il!ir spe iiidiilgeiitiK con/tffiJimur lihi, Deus, pec-
peccaio adhuc pigros. Animi quippe bene confor- (:il.'i nostra, nosmeiipsos acousando. Confitebimur
laii, bona spi- con.soiiiiati ust dicere iniqiiis; ISolile ciiaiii dona tua te Isiudando cl gloiillcando, ul sil
it\ique agere, et dclin<i]i:'nlibus : nolile exallr.re lOriiu, copfessio gemina, el nostr.e iinpietatis, et tiise pie-
nolile extollere in «linm cornn veitrum, etc. Saiie talis, qua tt peccantes diu porlas, el cosdcm, cum
capitls nostri Christi principHiiler sunt voces ista*. volueris, ad poeBitentiam vocas. Non fnim vcnisii
N qiie enini alius prjeier ipsum dicerc poiest : Cnm vucare justog, sed peccatores in paeniieiitiain, cujii«
accepero leinpus, ego justilias judicabo. El eyo con- ardore iiiflaiîrrâti dicunt assidue : Coiililehiinur
firniavi coliimnns ejus, et omuia cornua peccatorum tib>, Deus , et eonfitebimur, et vniccabtmus nomen
confringam. Unde beiie habci in lilulo tuum. Narrabimus mirubiiia tun. Ordu iionus. Pri-
Vers. 1. /n finem, ne corrumpas, psalmus A$apli " mo confilebimur pecrata, ut puritcemus corda, qu:e
eanlici. Et est sensus: Asaph, id est inlidclis qiiasi vasa munda creala, poslmodum fucrunl pcc-
conyregalio Jud.toruni, ne corrnmpas aliqnid in hnc iiitis coinqiiiiiata, quibus per coiifi^ssioiiem pur-
psalinoiiialeiliudcxponendo, vel alicui praeicrChri- galis ct evacualis a soidiuin coniagio, uC iniplcan-
stiini aiiribuendo. Veriirnlainen cuni dicil |iliiraliier: lur illis bouis, de quibus alias dlcitur : i Esiirientes
Con/ilehimur, Inbocabimus ct Narrabirnus, cnin suis iiiiplevit bonis (Luc. i, 55), • rocte imiocabimu^ no-
inembris caput coinmuiiiter seloqui profitcfiir. Lo- meu txiuin, iit lu iii nobis habitare digiier's iiitii-tna
quiliirergo hic totus Christus, et pr.ciiiiltitur primo noslra coiioborando, frigida inflaminanJo, Scnc-
canlicum sonors confessionis, quo conforlatur hu- brosa iiluminando, vacua inipiendo. P^t tunc ei ai>-
milis ad spem. Secumlo terretur siipcvbus comine- undaiitia coidis eructaiido verbuin bunuoi narrabi-
moralione judiciorura Dei, ubi dicitur : Cifm accc- mus mirabilia tua. Ncque enim nosmetipsos pnidi-
pero tempvs, ego justitias judicabo. Et quia liuc- cabimiis, anl quseremus gloriani nostiam, scd tui
iisqiie in Psalniorum exposilione riiultos fecimus nominis gloriam narrubimus, tl contesiabiiiiiir bis
excursus occurrendo hinc inde infesiantibus con- ipsis virtulibus, quas operalierig in nobis, ut videD'
Iradiccntium diver.sis opposilionibus, iinde ol opus
f;
tes opera «oslra bona giorilicent porumilem larrilo-
isiud in longuro exicndimus, adjuvante Uto, cona- rem et auctorem, a quo hsc acccpiiniis nou nos
bimurde caetero non tam exponendo, quam ca- mendicos, qui hsec ct gratis acnepiinus, et nulla
ncndo psalmos iranscurrcretendeDdo jn îiem, pro»t nostra virtute cor.scrvarc possumii.s, atnuc proinde
pialmus isle, aique coinplures alii atlitulati suiit gravius erimus judicandi.quam si non acceperimus,
iii finem, iiisi de pecunia liia, Deus, liicrum debilum facis-
Vers. 2. Confitebitnur libi, Deui, : eonfitebimur, el ir.us. Dicit eniin :
invocabimns nomen tuum. Narroibimu$ mirabili.% Vers. 3.- Cum accepero tempus, egn justiiias judi-
tva. Itcratio coiifussionis conlinnalio es(, ul in cnbo. Ouod est diccre : Licet ego Dei Kilius leqiic ut
f:vangelio Amen, amen, et ib line quorumdara psal- Patcr nieiis, Dcus 3»leriialiler habcain cum ipso po-
inorum fial, fiat : e( somnium Phaiaonis it-cratiim testalcni judicandi oraiiia, lamcn ei eo, qnoii, ubi
Joscpli docenle, ipsa iieraiione fuit confinoaliim \eiiit plcuitudo lemporis, lemporalis et mortalis fa-
(Cen. \u). Non ergo sufficit nobis conGicri semei ctus ex mulierc, faclus suli lege miiior Patrc, iino
p^ccala iiosiia in cbrdis coiilrilioiie ; sed repetinius minor el aiigeUs, humiliavi ini' i;)sum babitu invec-
eamdtin roiiffsjioneni in eordis humiliaiioiie, qiiia tus ul homo, non veni, 'ut judiccm muniiuui, sed
cor contrilum tibi, Deus, non placet, nisi faerit tl D u[ jndicarcr iii n'undo : rccte illud tempiis eispc-
liumili.iiiim. Est autem cor rontritum; quod dolct Clo, quoJ Paier posuit in sua potestale, qua; pote-
A(^ pcccatis perpclratis : bi-miliatum, quod libenier slag et mea esl, quia ego ct ilie iinuro sonius. At-
eaveta peipetiainiis. {taque coufitebiniur tibi, Deus, qnc iileo non soluni s Palie, scd ci me ipso datiie
corde onlriio, ei ileiit coniiiebimur corde humiitato aceepturus sum in hiimanii foinia iempus judicii,
scientes miuiine placere uDum sine aliero. quod semper habui in forraa divina. Qiiod cum ac-
Aliter : Confitebimur tibi, Deus, misericordi in- cepero, Uwc justiiias juUieabo. Cum ego ictcriiBS ac-
dultori, iiofi icrreno, iuîici crudcii ultoii. Contnc- «cpi sccundum hoiniiieni tenipus iiascendi, inurieudi,
bimur libl nos pgccaSsP, nt alias diciuir : < Tihi resuigciidi, adhiio .judicium distuli; sed cum acu-
:
383 GERIIOHI PRyEPOSm REXHEUSPLllC. 58;
pcro, id est cura d«inoiislrabo me seiupei' in divi- A quo iiiipiilsu iiiovoalur, ego confnmavi cnlumnni
iiitate liabuissc al<iiie iii liumaiiitaic acccpissc lem- ejus, aposlolos videlicei daiido illis in onininm ge-
pus judicai!«/i, luiic cgo ii.jiistc judicatus jusle ju- nerc liiiguarum spiiitiini vorilalis, quo loqueiile per
dicabo. os coriiin.
Vil rgo capiit ciini clectis nicniliris iiiiquc iudi- Veiss. 5. Di.ii iiiiquis, nolile iiiiqiie ugere. Slan-
calis iii linc nitimio j«</iffl6o, dc lioc nuindojuste tiluis iii paiadiso diserani, ne iiii(|ui liercnt nian-
jiidicaiiiin sine misericordi», qiiia el illc jiidicavii dali obedicutiaiii transgiediendo; sed illi acquics-
iiie ac nicos absque iniscricordia pneteiita inter- ccniio serpciuiiia> deceptioni facli suiit i)iiV/«i cl lor-
dum (|u:uljin, iit piilaLalur, just lia, ut illic : i Nos liiosi eidcni sirpenii, per. quem dcccpti suiit, assi-
Ipgeni liabenius, cl secundiini Irgem noslram deliet inilali, unde filii illoiiim in iniqiiitalibus coiicepti,
mori [JorM. \\\, 7). i liem : « Si non essel bic ina- ct ipsi siiiit ini(iui. Quilius iniquis ego Cliristus
lefactor, non tibi tiadidissemus etiin (Jonii. sviii, lioiuo siiie iniqiiitate conceptus dixi per nie ipsum,
30). I Talia dicendo quasdaiii sibi finxerunt jiisti- per ajioslolos nieos, per Spirituni sanctum illis da-
lias, el ego nonduin acccplo lempore illis toiMra- tuiii. Quid dixi? iSolile iinqiie agere, nolile iiiiqui-
dicendi aut illos judicandi servavi tempus tacoiiili. tatein, qua; in vobis cst, ainare vel aiigmcntare. Sic
Sed cum accepe.ro lempui loqucndi, tiiiie ego ju:,ii dixi. At illi neqiie slantcs me audicruiit' ne cade-
lias illuiiiin falsas jiulicabo demonstrans niaiii- rcnt, ncqiie jaceiilcs ut snrgerent; sed adhuc am-
festc qiiod oninis (:dsa justitia vrre injustitia plius peccaverunt, quia rclictis nioiiiiis meis scien-
est. Scd qiiia iiiiuc apparet justitia, qii:e non esl, et lcr deliquerunt. Adluic tanicn illos non deserui; se«l
fallit pleriiiniiiie liiiiiiaiia judicia, ego jiidcx venis, delinquenlibus dixi : -Vo/i/e eiulture cornu siiper-
qui falli non ]>:i',.ero,jusiitiitijui'icabo, ego teda iiu- biciulo in peccatis contia bomiues, ut Phari$a:i as-
dabo, ego abscondita revelalw in his prscipiic, iiiii pcriiando («'tcros.
palliantur quodain coltire juslitiie, cum sei vi siiit Vers. G. Nolile extollere iii allum cornu tesirum
injustiti:c, qui cum se fingant servire L>eo, serviuiii supcrbicndo contra ipsiim Dcum sicut Adam Rcit
pttius inanimon:e, diiin qu:csluin pietalein e\isli- lefundendo culpam suani in eum, cum dicerel
mant, et veram pictatein iicgligiint, cnjus laincn « Mulier quani dedisti raibi sociam, dedil niihi de
Sjicciem prxtenduiit, virlutcin vero ejus abin-gaiil. ligno, et coinedi {Gcn. iii, 12). > Sic illc iii u/(tnn
Tuliuni tunc justilias ego jndicabo, qui non f:i:lar extulit cornu eiationis, ut justissimum Deum spsti-
in judicando. Na:ii dc liis, qiii foris siint, ct non iiiarcl aiictoicin sua; iiiiquitatis. Iinitantur adbuc
crcdiinl, coiislal, qiiod jain jiidicati suiit, quoniam r iUuin pliires ipsius filii, qiii vcl necessitati divin:u
quoruin peci al:i iiianiresla sunl pncccdenlia ad jii- pr5esciciiti;p vel constcllationibus siderum a Deo
diciuin, jam judicaiitur liac seiitciitia, qu;T! subin- forniatorum vcl fiagiliiali carnis a Dco creaue atqiie
ferlnr : spiritui rationabili conjugata; iniputant peceata sua.
Veks. i. Liquefacta est terra, et oinnet qui habi- Sic exallaiit cornu elationis usqiie ad injuriam Dci
tanl in ea. Situl ainatorcs cocleslium di< iintur f«;/i, altissiini, qiicni putant iujustum co quod puniat
ut illic : I Cocli eiiarrant gloriam Dei {Psal. jviii, pcccata, quorum ipse aactor e.vislat; vel in eo pii-
2), > sic ainaiores terrcstrium bonoium dicunlur tant injustuin Deiiin, quod ordinanie ipso vident
'erra, ut hic : liquefucla esl terra. F.tquasi lu qii,x- bonos Iribulaii, niatns prosperari. Atque interduin
ras, qu.c sit liacc terra, cxpoiiitiir pci id quod sc- noii siiHicit eis ila scniire in corde ad injustiain,
quitur ; El omnes, qui liabilant in ea. Quoriim vcro iiisi ctiani id loquaiitur ore ad sui aliorumque pcr-
ciinvcrsatio in (cclis cst, isli sunt cvlumnte de terra ditioncm, sicul e cuntrario t corde creditur ad ju-
cb'cl;e, atquc iii altum sul ncta;. Nam cuui lerra li- stiliani, ore autcni confessiolit ad saliitcm {Rom. x,
qnefiicla sit pcr conciipiscciitias varias (lillbiciido, 10), I quod Dcus jusliis esl, et non esl iniquitas
ego taineiii posni c-o/u/)i?ms, quibus aliqiii Icnigftiiaj apud ipsuin. Di\i crgo talibus : Solile loqui adver-
iiiiiilcndo siareiit. Sed ct coluinnac aliqnaiKliu nu- D sus Deum iniqidiatem, quia • corrumpunt niores
labant, qiiia de resurrectione coiporum nonniilli bonos confabulatioiics pessini;e (/ Cot. xv, 55), i
etiam discipulorum dubllabaiit. At cgo dc niortc su- accrescetque judiciiim daiiinaiioiiis pluriinr.m de
scilalus cxcmplo inc* rcsurrcctioiiis confirmavi co- plurimis corruptis. Ipsuni quo<)ue reatiiiii cordis
iitmims ipsas adhibilo siinut testimonio multorum lalia cogitantis et approlianlis expavescite, quoniavi
sa:ietorum, qucruin corpoi-a mccum surrexpruiit, ct Deus judcx es(,ciii abscondita cordis nianifesta suni,
apparucnint inultis. ct a cujus ira nulla siiiit ab ipso refiigia. Qiiod pro-
.Miter : Terru, qu.x» prius eral frigore liicmali batur pcr partes :
conslricla, flanle ausiro liquefacla esi et apia ger- Vers. 7, 8. Quia neqne ab orienle i» occidcnlem,
ininibus, qiiia, nic jiidicanie, Juda:orum justiiias neqtte ab occidentein orieiiteni, nequea deserlis moH-
falsas et visilante pcr Spiritum sanclum corda libus ad alios iii' iites culios, ncque universaliler
tcrrena geiiillium peccata sua conliientium liquefa- aliciibi cst locus fiigicndi, quoiiinm Deus jtutex est,
cta cst lerra, et omnes qui habitant in eu, plantala qui localis r.on est, ijui uliique esl, qui nusquam
videlicet, ac dilatata sancta Ecclesia per iiniveisura deesl, qui continel omnia loca, ct ipse non coiiti-
iiuinduin. Q;i», iii (irmitc^r siare valeai, ncqiie ali- iieiur a loco, qui opcratur iii orienlc ut ibi sot oria-
386 COMMENTARIUM IN PSALMOS. - PAKS VH. P.SAL. LXXIV. r,8G
liir, in eccidtiiiU, iil ibi ahscondatnr, iii detertis A peusSaul.quasinon csset uiictusolco. ParunHltcUini
monlibiis, iil siumjiiain sol aîpropiet illis. Nani pro- cst iii Proplicta, quod isle clypeus sit abjeciii?. Pli.s
prie de:>erli moiiles dicunliir, qiii sili siib arclicn, ct inveirmiis iii Apobtolo, quia videlicei ibi non soliim
aiitaiciico polo, ubi lerra seinper glaciali frigore alijectiis, scd et inierfcctus cst il^peus forli iii,
lorpel, niiiiqiiain beneficio solis ila incalescenl, iit clypeusSaul, Clirislus scilicel, qiiasi non esset u.;-
essc possint habitabiies, qiioniain lia; diiie loiius clus oleo l*liti« prae consortibus. Hiii.c prxnotaii
lcrrae partes exlreina; sic oli isimietalein fi igoris lia- devoratores, noii snhim alijiciiin'. , scd indigne
bilari non possuiil, sicut inedia, qi!;V! dicitiir per- corpusejus mandiicaiulo, qiiaiituin in ipsis est, in-
usta, non potest inbabilari ob niinietaleni caloris, terliciunt, unde rei fiunl corporis et sangu.nis ejus.
iitpote solis ardoic illi seniper iininineiite, ad illas Quivcio iioii abjiciunt rlypeuni fortiuin , clypeiiiH
vero nunquain pertingiiile. Piopler quod nioiites Saul, id est Cbristum proteclorem forliuiii, lertn-
illic positi recte «iiciiiilur deserti, iilpoie iiicultiles liiin ejus aml.ientiuni et cuslodientium, iino et ipsi
et oninino inbabitabiles. Feruntur aiiteni in hujus- ceiiseiitiir iii consortio fcriiiim istorum tcneiuiuin
modi moiitibus csse loca pocnalia nimii frigoris, gladios proplcr limorcs nocturnos, ipsi longe siint
quomodo in Sicilia moiis JElua fei tur haljere loca a viunie Celbue, alienique ab lioc nomine, quod, ut
poeiialia niiitii crloris. Constat vero moiites utros- " dicliimest, inieiprelalur devoratio sive dearsut,
que desertos esse laiii illos, qiii ob nimiciatem fri- quia iion devoraiit plebein Dei sicul csotini pani&,
goris, qiiain qiii ob intolcrantiain caloris et ardoris neque ad nihiluni devenieiit, siciit aqua dei urrens
iiibabiiabiles sunt. Sed tamen si qui deputantur ad et non ad fonlem suuin reciirrens ad niliilum dc-
poenain in iMis, iii aui frigore, aul ardore torquean- vcniot, qiiia decurieiido penilus deliciet. Ciii siiiii-
lur, vel utroque puniendi, sicut in Joh legilur : les efiiciuiitiir omncs elati perelationis viliiiin a Deo
< Traiiseant ub aquis niîuni ad calorem niinium fonle virtnlum separali. Quo coiiirad;cit humilis :
{Jub txiv, 19), I non csi illis fuga ullatcnus ab liis 1 Mihi aulem adhzercre Dco bonnin esl, pnnere i:i
dcserlit iiionlibus posl railuin jiidieiuni, qiii nunc Dnniino spe;n ineani (Psal. i.xxii, 28). > Talis qnasi
fugere possent aiile jiidiciuin, si oliedienler audirent vallis beiic compliila n deêrtis monlihus distinpui-
vocem post tergum moiienlis et dicentis : Xoliie liir aiiie juiliciiini ;
quia invenietur in ea ipsc Chri-
tmfue agere, nolile emltare coniu : iivlile extvllere sius liliiun convalliuiii , et lales vallcs abundabunl
in allxim coyiii vestrnm : nolite toqiii adversiis Deum fiiinicnlo, : ffereiilquefriictuin in palieiitia sivc cen-
iiiiquitatem, quia iieque ab orienle, neque ab occi- tesimum virginitalis, sive sexagesiinuin castitatis,
dente, neque a deserlis montibus subaudis fuga pa •

„ sive tricesimum copulse coiijugalis ct ihori hoiiora-
lct, quoniam Deus jtidex est. bilis et immaculati. Qiii exira hos fructus in tim
lii sensii autera spirituali per orientem boni, quos vitae suae sine vera poeiiilentia rcpcrienlur, inler de-
sol justitiae illumiiiat; per occidenlem vero niali, seiios monles ccnsentur, n quibus illis post viUB
apud quos idein sol jnstitix accidit et quasi mori- liiijus leiiniiium et firinaiiiin super eos judiciiim
tuT, qui bonis oritur, possuni accipi, a quibus posl iiullum palel effugium, qnoniam Deusiuier frucluo-
judicium non est lociis ullus fiigiendi, quoniaui in- sas vallcs et dcserlos montes cautissinie discer-
ler utrosque lirmaiuin erit cliaos niagnuin, iia ut neiis.
neque hiiic, neque inde possit aliquis iransnieare, Vers. 9. nunc liumitiat, et liiinc exallat. Uunc
quoniam Deus jtidex est, ciijiis judicinni justum sicul linmiliat, qiii se ipsura exaltat ; et liunc exaltat, qui
irreprebeiisibile, sic erit iinpeniiutabile. Montes quo- se huiniliat. i Oinnis enim qui se exallat humi-
qne deterti iion incongrue daemones possunt accipi, liahitur, cl (|iii se humilinl exaliabitur (Luc. xiv,
qui sub typo montittm Gelboe sunt niuiudicti, ita ut II)..
nec ros, nec pluvia veniat super ilbs. Isli montes Vers. 10. Quia calixin manu, Domini vini mcri
iiieulti, frigidi, ac tenebricosi recte ceiisentur nomine plenns inislo. Catii pio mensura ponitnr, qiiia ju-
Celboc, (,uod interprelatur devoratiu, sive decursus, D dicium Dei mensuraie agitur, ita ut iii qiia inensura
quia princeps eorum diabolus ipse cst, qui dcvorat quisque mensus csl, remeiialur ei ; et quantuin
iu absccndilo paupercm, quique habet ministros quisque bibei it de calice Doinini coinmunicans ejus
ipsius devoratioiii parlira in abscondito, partim in passioni, taniiim coniniunicabit etejusresurrecliooi
aperto cooperanles. Nam et ipsi ad ejus insiinclum addito insiiper cumulo aeternitatis, quia non solum-
devorant pauperes. Unde est isla qnerela : « qui miido iiicnsurain bonam et jusiam, sed el superef-
devorant plebem ineam sicut escaiii panis {Psal. lliienlem dabit iii snuin enrum copiosus icnnine-
xiii, 4). » Itera : « Peccata populi mei comedunt rator boiioruni. Ilcm qui biberit de ealice d;cino-
{Ose. IV, 8). I Hos in domo Dei latrocinantes et niornni, bibet qnoqiie cuin eis damnationis putum,
prsedam de populo ficienles Salvator cum flagello quiu culix in manu Domini lain ille quam iste, aller
ejicit. Hos in donio Dei negoliantes, ci in Spiritum plenus i-iiii meri, quod bilienduni est in regno Dei
sanctuni per Simoniacam baeresiin peccantes ipse novuin, sincervini et merum ; alter ejus fcex non est
Spiritus sa.ictusmaledicit,itautnecrosneque pluvia exinanita pcr pc^nitentiam et confessionom. De qua

graiiae ipsiiisveniut supcr illos, autsuper sacriflciaeo- foBce bibent omna peceatores ttrrce, id cst amatoies
rum, qiiouiam ibi abjectus est clypeus forlium, cly- lerrenaiconcupisceiiliSe, eive hi qui eniuntquinque
5«7 CFRHOHl PHy«['OSIT! RElCHfÛSPERG. 388
]ng» bovuni et ar:.nt lerrani, sive hi, qui viibiu A opiritalis s^nsus aliqiiaienus est. Vcrunuemen fax
einunt ct terrenas divitias ambiuiit, sive hi, qui ejiis nun etl exinumUi, qiua fax carnaliuiii sacra-
uxorem diieunt el delicias lerrenas deliciis cccieui- mon' yruni apud JudaM>s remansil. insuper et fvx
bug antrpoiiiint. aeterii» darnnationis repoiiin e$l illid, excepiis ta-
AlilerCalU c&toumis Scriptura dlvinitus iiispi-
: inen reliquiis. qui landem bibent misian recipieiido
rata ei secuDdum meiisuram donaiiunis Cbrisii cum Uê antiqua Novum Testamentum spiritualiier
ailmiiiislrata. Calix isie l.abet merum fc„ misium el iiilcllecta. Nunc aut^m ncque Judaei neqne -Mani-
Iwcem. Quid cst ibi merum? Prcecepla moraiia verbi cha;i bibitnt niiodim, quia nec ill: Novum nec isti
gralia : i Diliges Dominum Deum tuuin cx lolo Vetus rccipiunt Testamentum. Nos autem Chri-
corde luo, el e\ loi.a anima tua, ct ex lota virlule Sliani misdim îftimu.î.qiiia uliuinque Testamenlum
tua, el pruxiinufli sicul te ipsum (Murc. \n, 28i. » suscipiiniis. In oralionibus quoque iiostris merum
ileiii proniissa ccelcstia meium sunl, in quibus pro- tubimus, ciim sol.i coelestia pclimiis, ut ibi : < Adve-
miltuniur sola «icrna boiia, ul illic : < Beati pau- niat rcgiiiim luum (Luc. \i. 3) : » niisrvm, cuin
peres spiriiu, quoiiiam ipsoruni est rcgnum coelo- cticleslia simul ct tcrrestria petimus ut ibi : < Pancm
rum (Miiiili. V, 3). » £t : « Beali mundo corde, nostrum quoliiiianuoi <la iiiibis liodie (ibid., 3). >
quoniaiii ipsi Deuin vi.lebunt (ihiii., 8). » Pr;cce- ^ Fcecein vero biliunl, qui sola terrena commoda pe-
pia vero (igiiialia, ul ubi iex prxcipil Sabbaluin lunt ci concupiscunl. Hanc faeem bibent omnes pec-
custodiri, ct Evangelium piaecipil faciera lavari aut catores tcrrm per appciiium carnalis et teiren^con-
caput ungi, pro miiio possiint reputari, ijuia spi- cupisceniio?. Qux ctim eis abundai, inebriantur et
rildlis iiililliicius laici iii liiclis et rebus bguralibus. in ishus pessimis exsulianl : cum vero desuiil,
llera pioiiiissa ligiiralia, veibi gratia, tenam lacle conlrisianiur, murmurani, ct ii.terdum blaspbe-
ac melle maiianlcm promitteiitia, et ipsa reputaiitur mant.
pro miiio, qiiia iu liis coelestiiim et tcrrestiium, Vtns. 10. Ego aulcin caiitabo Deo Jacob. Ego
pariier f onlineiur promissio. In Evaiigelio quoqiie, Cliristus in me ipso ci meis lidelibus non corrum-
«bi dicit Dominus ; < cenlupluiu accipietis, et vi- peiis tiiuUim caiilici liujus, quod a coiifessionc coe-
laiiiajleriiam possidebitis (.Wi3i//i. XIX, 29),» quia pil, ut iii coiifcssione qiiuque dcsinat, caniabo Deo
iii cenleiiaiio iiumero illa significalur perlcciio, Jacoh. Annuntiubo in ta'culum, id est sempc', et
quae saiictis dalur iii hoc sa:riilo eiiain i cuiuper- cantabo vei psallam Vio Jncob, Di'0 Junioris populi,
seculioiubus, I ul ait Marcus (J/aic. x, 50), miila qui seniore supplMiilaio accepit benedictioncm se-
csl promissio spundens vialica bona cura prasmio mini .\biahx promissam, de qua in litulo dicitur :
p
seterno. .\t ubi lalis esl comiiiiiiaiio de malo, qu;c A't' corrumpas. Est qiiippe merum talis benedictio,
nihil liabcl admistum de boiio, utin iege. i Igiiis sed corrumpitur, si humanx; laudis misccatur fer-
succensiis est in furore meo, et ardcbil usque ad mcnio aut aliquoierreiiiquaeslus emolumento, quod
inferni novisslraa (iJeHt. xxxii, 2), et in Evaiigelio. ctsi allluit, « nolite cor apponcrc (Ptai. v\i, U), »
I Tiiiic dicot Kex siiiistris: ite, maledicii, iii igiiein dicit Spirilus Ecclesiis, ui quisqne regni Dei ama-
*teinuin (Malth. xxv, 41). i Fcex est niniium lur- tiir bciiudictioiie coelesti cupiai benedici c\im Jacob,
bulenla, qiiani soli et omnes bibent peccalores lerrce, cui dictum cst : i Ecce, odor lilii mci sicul odor
in quibus nullum rcperitur dcsidcrium coelestium agri pleni, cui bcnedixit Dominus (Cen. xxvii, 27), >
lerrenis corum desideriis pcrmisium. Deiiique ubi iioii bcncdictione terrestri, tali quali bcnedictus est
permista inveniuntut desideiia buna et mala, ibi Esau dicenle patre : i In pinguedine lerrx et in
quoque dc mi$(o calire bibeiidiim erit, prout judcx rore ca>li desuper cril benediclio lua (Gen. xxvii,
ipse disposuerii vel lorinciituni toleiabilis inali pur- 39, 40). > Non babet odoreni, sed fcctorem, isia
galoriiiin, vel refiigerium lolerabilis boni rcniune- benedictio de solo lerreuo sonans cummodo, qua
raloriuni. Dicitur autem loieinliile malura vcl bo- ille seiiior fuil conlciitus, qui coiitra jiiniorcm fra-
nuni, quod non excilavit coiilra se inultus querelas D irem cornua clevalionis et daranationis erexerat.
hominuiii. Sed « omnes, qui pie voluiii vivcrc in Unde el ejulatu inagtio flcliat nudiens a Patre: i Do-
Chrislu Jesii, > non conlenii bonis meitiocriinis, ita mioum tuum illiim constilui, et omnes fraires ejus
se in bona meliora exicndiiiit, nt necesse sit illos servituti ejus subjngavi (Cen. xxvii, 37). > Quid
perseculiouem pati a dissimilibus, eoruin bona slu- taiideiu actum est ? Curnua illius invidi sunl cun-
dia vel impejientibus vel laidantibiis, quamuiii iii fracia et cornua Jacub siiiiplicis cx;iltala, qiiia re-
ipsis cst (i/ Tim. iii, 12). Kt quia calix isle plenus gnaiitc David ei posiciis cjus, qui de coruu pro-
mero ei misio et ftece in manu Domini est, ipsc, proul phetx unctus fuil, legitur bumiliatus Edom fa-
novit, iiielinabil ex hoc «ii hoc, viiielicet cont(>mpc- cLusque Iribularius nou soli David, sed ct cxteris
rando alteium alteri, ut nec sine hiisericordia judi- regibus dc slirpe Jacob natis. In huric miiduii]
ciom, iiec sine judicio sit misericordia ejus, quia cgu vcrus Uavid, cujus iii domo coriiu salulis erc-
(1 UDivers*vi* Domini misericordia el veritas (Ftal. ctum csl.
XXIT, 10). I Yers. 11. Oinnia comua peccatorum confringam,
Aliler : Iiiclinabit ex hoc Judxo supcrbo in hoc et eialtabuntuT cornua justi. Corntia illoium, qui
\ldelicet in hunc humilem gcntilem. In Uoc enim Hon obediiMit raibi dicenli : Soliie exaliare eontu.
:
389 (.OMMENT.VRILM IN PS.Vl.MOS. — PAnS VII!. — PSVL. LXXV 590
notile e.rlollere in allum cornu veilriim , cortiiia, in- A i'on Riinl ;ilia ejiis eornm, quant mea mtinera.
«juain, il!i)rum, id est polciilias corum, ejjo cim- Cloria Paui, cui dicinius : C.o»lilebimur tibi Deua.
frtiigatn in [itte]r., secuiKlum quod liic psahmis ti- Ciluria Filio, qui dicil : Cum accepero tsinpiu, ego
lulaiur in finem, qiiia ego ipse fiiiis ero nialis cor- jusliiias judicabo, el omnia cormta peccalorum coii-
ni6u<, ut aniiiliilenuir, boDJs , ui consiiiiimentur, fringam. Gtoria Spirilni fanclo, cujus dona sunt
alqus ideo exallaiiniilur cornua jusli , <-o quod cornua justi cxailanda in xlernuii). Amcii.
PARS OCTAVA.
INCIPIT PROLOGUS GERHOHI.
Qiiid agis, anima mea, quare iristis es, et quare B edunt me, adhuc esuriiint, el qiii bibuiil me, adhue
conturbas me ? Trisiaris de opere iniperfecto, eo sitient (Eccli. xxiv, 29). Voliieiam quidera illaruin
quod psalmos e.iponendo velul in media via defeci- siti et esuriei saiisGeri cx iectione voluminum psr
sli pailiin coi puris iniirmiiate, partim cx illo t;edio, sanclos Palres in Psalmos editorum, vel eliam per
quo dormilas ultra modum, facieiite moram spun< glossas magislrorum de bis ipsis vo'uminibus ex-
so, (|ui si tilji velociter adveiiissel, imo si tibi fiiissct ceiptas. At illse opportune, importuiie instaiit niihi,
liic, non fuisses morlua, nec quasi triduo sepulla ut si non pieiiaria exposiiioiie sicut hactenus cona-
Bibil opeians vitale, aut eliam, quod pejus est, jara bar, salicm Im^viario quodani in Psalmo.-^, qui ad-
fetens velut cadaver qualiiduaiium. iiide trislis es, huc resiaiil, ila pirciiriani, ut ttsi iion expiineHdo,
anima mea, et inde coiiturbas nie. Sed spera in salten) quasi tanendo ad illum Cnem peivehiam,
Oeo, quoiiiam videiis Doniinus flcnles etoraMtes pro ulii dicitur ; Omnis spirilus taudet nominnin (Psal.
te sorores, jam tibi repaiavit cs parle sanitatent CL, 6j. Adsis ergo, Spiritus omiiium spiiituum for-
corporis. Poieiis est etiain earumdem prccibus tissime simul ac euavissime, forliter ac suav.tcr
exoratus U£dium, quo premeris Ixvigare caniabiles te dirigeiite pedes meos i.i viam
disponcns omnia, ul
libi faciendo justificalioues tuas in loco perogriiia- paciscurram sine ofrcndiiuld per hoc longum slu-
tionis tusp, prout ipsiE in Deo dilectae sotores expe- (< dium usque ad desideratum bravium, quo acceplo
tuiit, %uie Psalmorum expositiones adliuc sitiuut, spiritus meus inier spiritus et animas jostorum laa-
adbuc esuriuiit jaxta illud Sapieiitise dicliim : Qui det Dominum.
PSALMUS LXXV.
Notus iii Judcea Deus, in Isroel magnum nomen D ejiis {Malth. xxv, li). t In eo vero qnod ait : ut
ejus- Finem oniiiium, quera et sperando nieiuimus, salvos faceret omnes mansuelos terrm, piurinium
ei metueiido spsramus, qiiinia jam recapiliilatione mansueioruiu spcs animatur. Idem est enim, ac si
psalmus isle inlendit. iSotus , inquit , in Jiida-a diceret : Exsurgensinjudiciomansuetos.qai peccaia

Deus, in hraet maijmm nonMi ejus : et faclus, est su 1 noii dcfeiidunt, se<i eleemosyiiis ea rediiiiunt,
in pace locus ejus. Ac deinceps : De cceto audilum salvabit dicendo : < Veiiilt', itenedicti Petris mei,
fectsti judiciuin : lerrn Iremuit, el quievit, cnm ex- pcicipite regimnti, quod vobis paratum est ab ori-
surgeret i:i judicium Deus, nl sulvos facerel emnes giue muudi (Mntth. xxv, M). > Tiiuliis psalmi hu-
mansuetos terrrn. Fecisti, elc. Prophelice dixil pro ius talis csl
eo, ut dicj^rel facies, pra;lerito nleiis pro fuluru (VmS. JN HNEM, IH LALDIBUS, PSALMCS
!.) ASAE>i{,
teinpore. Sane in eo quod ail : De ccelo auditum LANTiCUU AU ASSIAiOS.
fecisti judicittin : terra Iremuil, ct qiiievit, ingcntis Assyrius dirigens inlerpietatur, et hoc loco Ju-
nietus cau:-a est. Idein cnim est, ac si diceret : dxos siguiticat, qui se diriguiit de geiierc AbrahaiD,
Terra, id est impii terra; amalores treinent el quie- vel de operijms legib inaiiiier e.vtolluiit, puiantes hoc
scenl, quia inale operari desiiient. Corapescei eniin satis esse, quod eariiaits Judxa et crirnalis Israel
iilos Judex magnus dicendo : < Ite, nialedicli, in sun{. Conlra hoium cxloUentiam psaimus dicil,
ignem xienium, qui paratus tsl diabolo oi aiigchs quia in illa, qux verc Judxa csl, notus esi Deus, et
391 cF.niioiii pn^cros ITI REICiIFRSPF.KG. 592
iii illn, qiii vcro hrncl cst, uiarinum i'st tiomoi cjus. A notns est Dtns, pcriiule illis cl in iliis manifcstiis,
Jiiilxa confessioriem pi^ctalonim, Isracl, quoil iiilc!- quod iii cis et p<T eos loqiiiiur coiifcssionis
verba
pretaliir ridcns Deuiii sive dircctus ciim Deo, certan- fidclissima ipsoDomiiiociioperanlceisermonem coii-
tcni sifiiiirual viruin coiilra inipoius vitioruni, de firmanlo scqucntibus sigiiis i aliquando miraculo-
qiiitli viro jani sa^pe cstdirtuni. Porro (|ucil sequi- riim (Marc. xvi, 20), > scmper aulem piorura ope-
lur : Et fnCus esl in pace locus ejus, illinn ilosignal rum, lit eoruin doctiina sit vere confcssio, dum
slatum, de quo Apostolus : « Infelix, i inquit, < ego corde crcdltur ad jiistitiam, ore aiiieiii conntcnlur
honio, qiiis nift libcialiit de corpore nioriis linjiis ? ad s.".Iiilcm (Rom. x, 10). Hoc cst cniin conliicri si-
Gratia l>ii per Jcsiiin Chrislum (Uom. mi, 21). > »ii!(/ faleri ore, quod lcnos in cordc. iN.iin si ca do-
Nani revera ibi confrcfiil Deus poteiilias, aicuni, icu- (•es qii:e per lidem ex diicclionc opcrantciii non le-
ium et (jtadiuin et bcllum, i.cs, l()q;:eris, non conliteris, ac proinde ipsa Uia
Prima pai te oslcndiliir, nomina glorirc, qiix sniit loiutio non esl confi-ssio, nec est Juda:a, in qita sil
Judiea, Israel, Sion, Salcin tianslala csse ab iliis noius Ikus, elsi tibi iitcunqiie sit noius Deus ca iio-
Jiideeis, qui lectiiis dicuiilur Assyrii quain Juiiiei tilia, qtia ciiiii noscuiit cliam dxinoiies et coiitre-
vel propter supeibiam, qiia se diiigiint suam sla- miscuiit [Jac. ii, 19) Soius crgo Deus iii vera coii-
luendo justiiiam, jiisiitiae Dei iioii subjecti, vel pro- " fessione conlestata lidei virtutc atque operum si-
pter ciudclitatem iiimiam, qua ita pcrsequuiiiur gnis.
Kcclcsiam, sicut oliin Assyrii persequcbantur Syna- Ei quia ] er fidci verain conrcssioiiem venliur ad
gogam. Secuiiila parte ostendilur quiil farial Cliri- ipsius veriiatis, qua; credilur, ciarani visioncm, Dro
stus de liis, a (|4iibus ct ad quos luec noniiiia Iraiis - remunerante lidei mcritura p<r intelligeniix pra'-
lulit ibi : lUuminans (u mirabililer a montibus irler- mium, rccte is, qui ob lidci coiifcssioiieni dicitiir
nis. Tertio iiiiciitionein apeiit admoneiis devotos Jiid;ciis, ob iiiiellectus boiii claram visionem dici-
solvcre vola ibi : Quoninin cnyiialio liominis confite- tur hrad, qiiod interpretatur vir ridens Dcum, et in
bilur libi, cto. Psallat igilur Ecclesia matcr illibaia lioc hrael mngnum nomen ejus.Unde hoc ? Inde
vere Jiid;ea nomiiiaiida ciim proplcr sux iuiquitatis iiimirum, quia liic taiis, Dt obtincat vere nomen
luin ctiain propter (iivinae pieintis coiifessionein. hracl et sit veie Israelila, in quo dolus non sit, lu-
Psall.il, inqiiam, ct dical : claliir cuni Dco diceiis illi assidue « Non diiiiiltam
:
V:;ns. 2, ISolusin Judiru, Deus. .^dllitlcram Judcca di- te, iiisi bcnctlixeris niilii (Cen. xwii, SG). > Qiiod
cla estilla poitio tenx piomissioiiis divisx iii iribus autem lucia isla lial prcciliiis et lletibus iii tciitalio-
(luodcciMi, qu:c soile ubvenit tribui Juda, ex qua „ niliHs, iiidicat Oseas propliela sic loqiicns de Jacob:
iribu, reges ac priiicipes sivc duces in popiilo Dci c Iiivaliiii ad angdum, Ucvit ct roga\il euin (Ose.
fucruiil usque ad Herodeiii alienigciiam, quo re- XII, ij. » Sic ct tu luctaiido precibus ct flelibus con-
gnaiile jam sceptro ablato de Juda ci duce de femo- tra Icgcin peccali, quae est iii incmlMis tuis rep»-
ribuj ejus natus cst Cliristiis. Qucm qui (onfessi giians Icgi mciitis lu:r, do- si pcrsistis in ccrtamii.e,
fucriiiit, ut Pctrus divciis illi : i Tii cs Ciiristus Fi- ncc obtiiicas vicloriani per adjuvantem graliani. vi-
lius Dei vivi [Mattli. xvi, ICj, » pnipler veiitalis dcbis Hcum salvatorcm luuin, ut dicere valeas :
«orifcssionem Judxi, hoc eai, coiifiteiilcs rcrte cen- « Vidi Doniiiium facie ad f.iticin, et salva facla csl
scnlur, sicut lii, qul eiim negaverunt, dicenles :

anima mea (CeJi. lixxii, 50). > Bona quippe Salv.i-
f îon liabemus regein nisi Casarem (Joan. xix, toris ac libcraloris visio iii ipso libcrationis ac sal-
15), > non Judsei, scd Assyrii dicuntiir jiixta illud vaiioiiis cvidenti expcrimeiito nosciiiir, a qua vi-
in Danicle : < El noii cril ejus populus, qui est sione Israel vir videns, vel princeps cum Deo recle
euiii iiegalurus (Dan. ix, 2(5). NCoans crgo eum nomiiiatur. In boc Israel matjnum est nomen Dei,
populus, iion esl populus ejiis, ncc est in Judica, qiiia per taiem hrael valdc mnijnus, valHc noiiiiua-
id est in confessioiie, propteica noii est in ea noti- tus el inclytus apparcl maguificator ejas ipse Deus,
tia Dei; sed in vera Judtca, qtiae est saiicta Ecclesia D quoinodo magnus apparet medicus in co, qui per
fidein Christi confessa, noius est Deus ea notitia, eiim sive a lepra sive ab alia inriniiitale magna cer-
quamnoncaroetsanguisrevelavit,sed Patercoelestis. nitur saiiatiis, iia ut lecepla vel potius ea, qiiain
ISotus ergo in aposiolis ac martyribus Dcus, notus non liabuit, acccpta sanilatc valcal ciiiii foili nic-
in coiifessor.bus notus iii veiis Cbiisliaiiis Dcus. Qiii dico fortiicr liiclari nuii diiniltendo illuni, usquc ?d
autem veibis aut faciis aiit utroquc negaiit Deuni, suae sanitatis liiiaie compleiiicnlum, (|uodaiiimo(1o
Deus iion csl notiis in illis, ctsi sit >inlu< illis. Illis illiid assiduc replicans . < Niiii diniiitam le, nisi ba-
cnim, qui cuui cognovisscnt Deum gloiilicaveniut ncdixeris mihi. > Tale est illud qiiori alia<; dicit ifle
aut graiias egeruiit, nutus utrumque luit Deus; sed luctator : < Dcus nnserealiir iioslii, el bcncdical
iion fuit notus in illis, quoinodo cognoscitur in ve- nobis(/>.s(//. Lxvi, 1). > llem : < Benedicat iios Deus,
ris Jiiriaeis, (!c qiinlibiis dicit ApoMolus : Si pro- Dciis iioster, bcnedicat nns Deus (ibid., 1, 8). >
piicteiit umnes, inirct autcm quis inlidelis aul idioia, Ei cst quidein valde beaius, qui pra;veniiis iu bc-
coiiviiicitur ab omnibus, et sic cadet in terram nedictioiiibus dulccduiis ptrr obscrvaniiani virginalis
praniinlians, quod vere Deus in vobis sil (/ Cor. xiv, iniegritaiis nullam seu panani scntit iuciaiii canii»
ii, 2S). > lii taiibus crgo JudiBis sive in lali Judxa mcnti rcpugnantis. Aliamcn < nbi abuiidavil ini-
593 commf,?;tarhjm in psalmos. PARS VIH. — PSAI.. I.XXV. zn
qi.iias, » ila pleniniquc i superaliundat graiia {Rom. A scilatiis a morle siiis iniprecaliis csi paccm, iliiens :
V, 20),» ut pcr liiclain fortissimam nomiiic hraelis c Pax vobis (Joan. xx, 19). » l>ixeral et anie iiior-
obleiito etfructibus poeniiciiti;e niagis clarescat ma- lem siiam suis : t Pacem reliiiqiio vobis, pacem
|2nitudo noniinis Dei, ctiain talcs liberaiitis ac salvan- ineam do vobis (Joan. xiv, 27). > Iiem : « Ilajc lo-
lis, quam ex quoriimdani innoccntia, qui non indi- ciitus sum vobis, ut iii me paccm linbcatis (Joan.
gcnl paenilentia. Verum si et lales agant poenilen- XVI, 55). » Pacein liabealis non iitciinque, scd m
tiam sic deploiando peccala cogitatioiium,quomodo »1«, iil videlia'1 iii me veritate vcraces, in me sa-
illi peccala operum, lam innocentes quam poeni- pienlia sapientes, in n:e via incedentcs ad me patriani
leiitos, lam justi quam publicaiii habebunt paccin tendciites mca pace vialica ulaniiiii, el me pace
ail Deum, ncc spernel vel judicabit alier alterum, sumnia fruamini. Pax vialica esl, iii vos dili^rat s
<|iioinodn cum pcccatrice Maria pacem liabct sancia inviceiii, non quoniodocunqne, scd sicui dUexi los^
virgo Maria in regiio pacis amba; Deo gralias agcn- id est ad boc amale vos in me, ad qiiod amali estis
tes, illa, quod a malis obiiinbrantc Spirilu sanclo, a me, quia sine lioc amore iion poicslis Iiabere ve-
esi custodita ; isla, quod, codem Spirilu mundantc, ram pacem, qii.r, nalo me, annuntiala est ab angclo
a malis est liberata? dicente : i Gloria iii excelsis Deo, el iii terra pax
Scicndum sane multis niodis pacem nominari ; B liominibus bonae voluntatis (Luc. ii, 14). • Pacem
sed est alia pax donum Dci, alia pax ipsa cssentia banc pacis aiiclor diligit.
Pci. Ue illa diciiur Deo : i Dona nobis paccm. » Veiis. 5. Et fiictus est in pace bac locus <7M.s,qiiia
Ilcm : • Da pacem, Domine, in dicbus nostris : » iii scissura mentium Dcus noii cst, qiii pax ct iini-
de isla vero dicitur : « Pax Dei, quae exsuperal tas est : et ideo factus esl in pace locus ejus, quia is,
omnem scnsum (Philipp. iv, 7). i De hac superex- qui noii est localis, ipse sibi est et in seipso esi.
Ccllenli pac^ quasi de incxhaiislo fonte oinnis pax tnde qui pacem respuuiit, Dciiin, qiii pax cst, a se
bona credeiida est nianarc. Dico auteni pax bona, repelliint. Eteiiim factus est in pace locus ejus, vel,
quia est et pax mala, quam non venit Dominus sicut in Hebra;o legitur : Et in Jerusalcm laberna-
niidcrc, scd contra cain inisil glidium. £t yaxbona culum ejus, quod idem est. Nam Saiem pax, Jerusa-
manans ab illo, a qiio nisi pax universitatis admi- lem visio paeis interpretaiur, m qua Dciis liabitat,
nislrareiur, lota crealura patc dcsliluta ct in sesibi qui pai pacem amat. Hanc non habet, qui
«.st, el
ennlraria destrueretur, el in nihilum redigeretur. litigat conlraDeum, quodnliqiie facil, cui displicet,
Uiiiversalis vcro hiijus pacis a Deo manantis mul- qiiod Deo placel, vcl e contrario placel, quod Dco
tiplcx distinctio est, de qua sic ante nos tractatum displicet. In hoc non Iiabet locum Deiis.
est. Pax corporis, ordinata temperatura parlium C Quidam codices habent : In Salem itmbracutum
seu elcmcntorura corpug cnmponeiitium. Paxani- ejus. Quo dicto signilicatur, qiiod virtus Aliissiini
mre irrationabilis, ordinala rcquics appetitionum. obiimbrat menii pacilicx, ut in ca ille possit ra-
Pax animx rationabilis, ordinala cognilionis actio- quicscere, quidicit : < Super qiiein reqiiiescam, nisi
nisqiie conscnsio. Pax corporis et animae ordinata super humilcm et quietum et iremeniem verba
vita ct salusanimantis. Pax bominis niorialis el Dei mea ? » (Isa. lxvi, 2.) In hujiis anima' pace factus
ordinata in llde sub seterna lege obcdienti a. Pax lio- est tocus ejus, qui tales aniinas visitat. Verumtanicn
Riliium ordinala in bona volunlate concordia. Pax in illis non babitat, quas eliam sicvisitat, nisi paci,
donuis ordinala impcfandi et obtemperandi coii- quam tcnent, illud sludium socienl, quo per invisi-
cordia inhabilanliuni. Pax civilatis ordiiiata impc- biliiim bonorum lidem tendant ad eorumdem visio-
randi atqiie obediendi coiicordia civium. Pax cie- ncm, vidclicei obliviscendo, qnse retro sunt, et in
lestis civitatis ordinatissima el coiicordissima socic- antcriora se jugitcrextendendo, ut qusp, nunc tcncnt
las fruendi Deo et invicem in Deo. Pax omnium re- per fidem, concupiscaiit obiinere per spem, ita ut
ruin lraiK|uillitas ordinis. Ordo vero esl parlium lidei succedat visio tanquam llori decidcnti fructus
dspariiimque rerum sua cuique tribuciis disposi- j, iii :eternum permansurus. INunc cnim manent fides
tio, qua! non est, nisi a Deo. Uiide Apostolus : et spc.1, tanquainflores casuri ; charitas autein, quae
I Qu:e aiitcm sunt, a Deo ordinaia sunt. Ideo qui iii visionc rerum credendarum et sperandarum pcr-
potestali resislunt, ipsi sibi daranationem acquirunt ficietur, nunquam excidct, quoniain ha.'cest iriictu ,
(Rom. xiii, 2). » Poiesiati dico, iion lyrannidi, quo- dequodicilur : < lit fruciiis vester inaneat (/00)1.
iiiam sicut potestati lcgilimx resistentes damnalio^ XV, 16). » Hxc esl ille ignis, de quo dicitur : i Yivit
nem sibi acqiiirunl, sic tyrannidi rcsistentes coro- Domiuus, cujus est igiiis in Sion, et caminiis ejus
natisunt bcati martyres nnlentes baberepaceni cum in Jcrusalein (Isa. xxxi, 9). j Dcnique in Sion, id
inimicis pacis. Uiidc Joannes et Paulus dixerunt ad cst in ca speculatione, qua nunc vidctur veritas per
Terentianum : Si luus dominus est Julianus, habeto speculum cl in xnigniate, qiiantuluscimque sentitnr
pacemcum illo; nobis alius non esl nisi Dominus ignis amoris, quo eadem vcritas diligitur; sed m
Jesus Christns. Recte omiiino respuerunt paccm Jerusatcm, id esl in clara illa visiono, qua facie ad
cum illo, qui adversatus esl Chrislo. Nara ipse est faciem \idebitur Deus, Caminus erit perfectissiini
pnx iioslra, qui fecil utraqiic unum, qiiique ubi amoris, iiiliil admitlens fiigoris aul torporis. At
uiorie sna destruxerat parieicm inimiciliaruin, su- nunc in Sion coinraoraiitibus ct Deum per xnigma
Patbol. CXCIV. 13
395 GhlRHOHl 1'R.1:P0SITI REICIIERSPERG. 3!)*;
spcculaiilibus nobiscum beiie agluir, si pr;ediclus A ''OjniMUS pugnatur sicul arcu eiiiinos, qtiia non <Mii
igiiis, ne peiiilus exslii)gu:Uur, de die in diini nu- illic vel de longe velde piopealiqiios impiignaiunis.
triini'nlis competenlibiis nuj^Dieniiiiur secuiidum Quidain codices halicni : /{<i fORpejii pojen/ios ur-
piaBceptuM) legis dicentis : i IgnJB iste seiiiper eiit in . emm, qiiod idem est in sensu.
allaii, qii^n niitriet sacerdos subjicicns ligna in.nne Diapsalnia:\f,B^s.5. UlntuiuansiiimirabUUereinon-
pcr siiigiilos dies (Xptii«. vi, 12). > (i7iMS (Tfeiviis. Supcrbum; lornrrt lieatttspapaGrpgoi iii')
lUinam ca, qu:e scribiinus, ad iyncm huiic iii cor- diiil iii Job : (30) Qui erienliî siolem cenlentpUri
dis altari niitiienduin sint apta foniema veluii ligna Uflu iwlel, irrudiatoi mo/ites aipieil, ei qtAa iol orlus
in domum Domini coinportata! Neque enira princi- $il dcprelu-iidii. Ex mtemii erga rnoniibut nos Ortis
pibiis illis nos comparare audenins, qui ad oniaii- itiuminai,quiaper udmiralam viiam Pairtim picBce-
dum sive altare sive rationalc aut liumerale offo- denlium rudio nos 6«<c clarilalis illuHriH. Ecct in
runtaurumel lapides pretiosos. Aiqiie ulinam vcl tltidiu derolwnii Ooniinica! cl chariialia arcendimur,
pilos capriium ad contexcndum tabcrnaculi opcri- aed in hac devolivne ulque chariiaie melius hvrum
mcntum cilicinuni, vel siciit diximus, ligna oiTeia- montium conlemptalione foriniimttr. Qitid depolius
mus ad ignem sanclum nulrienduin in coidilnis lc- Pelro ? Quid chuiius Joanne? lile per detolienem
gentium! Qui si fuciiiil imiocenles, quasi aUaic thy- /?«"'" meris dorsa calcare mm tiinuil {Mntlli. iv
iniamalis iinligent ardentibus prunis ad dilalaikhim isle per amorem, et m ipso iiuctoris iioslrl pectore
fragranliam snavissimi oiloiis, ulvidelicet pcrdocii- requievil, et qui ad corporalis cwna' refectioue-m re^
inciila ctexcnipla saiicla; cliaiitatis ignescaiit ct lu- neral, spiriluute pabulum de sinu Hcdemploris stiin-
ceant. Igiiescaiit corani Diô, liiceant coram liomi- psii ^Joan. xxi). fied quia îijiiBii per moiilei pTarce-
iiibus. Verum si fiierint pfleniteiiies, operimeiilo dentium Palruin vilam diximus, neeesst esl m adliuc
cilibino indigeiit, ut \idclicet condignis fructibiis ad niediim eiiam superiorum Palrum exempla de-
poeniienliae tecta siiit coiuin peccata. Hoc est quod ducnnius. Ecce cum prisceplis cwlestibns suidi per
Intciidimiis, duni scriplis iioslris vcl saiictimoni* obedienliui:: ciipimns, consideralti anliquurttin /'a-
vcl iKjeiiitciiliic borlanicnta ct excmpla inleximus (ruin resligiis ndjuvamur. Quid e<iin< .Kbraham obe-
logcntibus iiuueiida et spcculaiida. Nam in lali dicntius, qui ad vnum voeîn Dominicain cvgnalus
.'^pcculalione ille liabitat, do quo hic psalliraus : El d''scrit et pntrium, el pro adipisceiida celernii litercdi-
liahitalio ejus in Sion, id est iii eis, qui ca, qiix rc- lutc, ipsuiii fciitc itoii trepidut, ijuciii itnex jam tt
iro sunl obliviscciKJo se in aiitcriora extendunt. pciic morilums acceperal ha-redeiu .'{Ceu. xxii.) Ciim
Altende ordinem et sciisum. Pi-aemitlitur enira r paiienlice virlutcin upprehendere cojiumur, prarceden-
lndoM, id cst tonfessio, sequitur Israel, qiiia prius lium excmpta conspicimus. Quid enim laauc pa-
est conlileii pcccaia, qiiorum puram confessionem tieulius, qui ligna porlat, de holoeaunlo inlerragal,
seqiiiliirinilulgciuia,in qiia guslaturct videtur Deus alcrue poil piiulutum ligalur cl non loquitur. aris
jiixla illud : t Giislale, et videte, quoiiiain suavis superponiliir eLncn reluctalar? Quid tij/o isto viro
esl Duminus (Psal. xxxiii, 9). i Ueinde sequilur dici paiitlitius polest, qut quasi ad solativm dhciliir
Pax, qnia dejccto per indiilgenliam pariete imiii'--!- et i»(/uiri(, ad ferienduiu ligatvr et centicescil, et
liaruin, qui de pcccalis oriîiialibus cl acljaiiims oblaitiru! Iiclocauslum inlerroqnl, offercndus tn holo-
construcliis bomineni separavit a Deo, jani pax est cnuslum lacet ? Cvm accingi nd iaborim toleranliam
lioniini bon;e voIuiilali>.. Kxircmum esl Sioii, id est uiliuiur, exeinp,lta pra^cciientihus iuformamiir. Quio
specula, qua Divinitalis conleinplatio bic per specu- cnim Jacob laboriosius, qui apud tukan Iviigo tem~
lum quoquo niodo initiatur, (jua iii xternuni con- porcpropiiiquo jure cflgnulialiit operaexercuil terviiw-
suminaia iiiliil ultra dcsidcrabitiir. tis, el vice vbsceuluiy esl famuli, el ftneretur prte-
Vehs. i. ]bi confreqii, id esl absqiie dubio eon- miis ha-redis ? Cum iirceni conliiwntitB et taslilatis
friiigct Deus potenlias, potenliae suse coiitrarias. usciiiiere ntliniur, exe.r.pHs pra-eedenliim subleta-
quia non erit illic tempus bclli sed tempus pacis, D mur. Qnici ergo Josejih rnstius,qiii ad desiderinm
iioii lcmpus negoiiandi sed tempus otiandi, acpro- pcliiiniifis do i.ina; juyu luxuria: premi non poluil
inde ibi confringel, alque iii bis, qiii eo pervcne- etiam cnplirus? (Cen. xAxlv.) Et quiilem honiinibut
ruul, jara confregit potentias malas, videlicct arfutn, scrvus exstiiit, sed colttra dominautem nequitiam et
id est dolos iiisidiairtium, utes iniproviso ilineraii- in seriilio tiber fuit. Cum mttnsualtuline repleri cu-
tes viilnetaalium, de quibus alias dicitur : i Inten- piinus ,

pKecedeJttium etceinplis adjtivnmur. Quid
derunt arcum rein amaram, ut sagiitent in occultis eniin Moyse niansuetius, quicommissi stii popuU se-
ininiaculatum (Psal. lxiii, i, 5). > Itcm : i Filii dilionem tolcrut, et tumen ixascentem Dommum pro
honiinum dentes eoruni arnia et sagitta* (Psut. i.vi, suis persecutoribus rogat, seque pre illis diiiiio furvti
5). I Cvnfreijil eiiani, sivc confriiigcl illic, scuiiim, objicil, quia in sancto ejus pect-jre etiuni ex persecu-
id esloniue dcfeiisionis instrunientiim, quippe quod lionc charitas ignescit? Ctiin conlrti uUversa mu,iui
illic iiun erit iiecessarium, ubi non e.xercebuntur formari mentis conslaniia uilimur praicedenlium con-
ullra ad prxlium. Confriiigct ctiam tjludium, quo tidcraiione fulciinur Qtiitl entin Josiie coiistaiilius.
(50) Lib, \\v» .Uoial. cap. 10.

:
597 OOMMEiNTARJUM IN PSALMOS. - PARS VIII. - PSAL. LXSV. 398
^ EsO
A ipso Dinpialmale facta hoc niodo Aiar>h, id
qu, ad explorandmu ,,uutilalem gentium miisut, nec
esl congregaiio lidelis hacieiius de Deo ioquens os-
proceritiilisiiiagiiilmiiHeiii. ncc numeroiUatcm tnulli-
eleasdem gentes, quas leiidi, qiiain dulcis est ipse iu Juda"», in Israel, in
tudinis expavH/ (Jos. x.)l/)irf('
Cum Soii. Sed nuuc osteiidere volciis, (luain sil terri-
exploraiido non limvLil, ef pra:lia>ido prottravit.
liil's jiiimicis illis, videlicet Assgriis, de quibus ii»
benignilatis citlmen conamur apprehendere, prceceden-
liuin exewptis inslruimur. Quid eiiim Samuele beni-
lil il< dicium cst, ad ipsum Deum cnnvcrto me di-
succes- feiii . Itluniinans tu mirabitiler a montibus aternis.

gnius, qui priiicipatu regcndi populi dejectus
reqiiirit, inieiituinque ungit in Hi suiit moiilps oppusiti inoiitibus illi.';, de quibiis
sorein sibi humiliter
regcm, unctuin mOK tolerat persecutorem, a quo nc i'i piaecedenti psalino est aclum. Uiide rlli montes
uririfiliir, Irepidiit, et laincii ne ei Domiiius irascaliir, Jcseiti, sed isti monies leterni dicuiilnr, Isti inontcs
cum millerelur ait • oinnes illuiniiuuUur ct ita niHgnilicanlur, ut recle

rogal t [I Rcg. m(.) Ipse guipfe
Audiel Saul, et interficiel me [J Iteg. x\i). Et ei per montes (elerni dvicaiilur. iNnm < quos I>euspra;scivit
semetipsam Veritas dicii :Quou,^que tu luges Suulein, et pra^destinavit couformes licri imatjiiiis Filii sui,
cum ego abjecerim eum ?Quid ergo islo vira benigwns quos aulem pra.'deslinavit, tios ci vocavit, qtios
dici polesl, qui et liunc uon vutt divinilus percuii, a aulem vocavi', , bos et justificavit, quos aulein
quo foimidaioccidi? Cum ud pietaiis atque humUi- 'ûstificavit ,
illos et niagnificavit (Rom. viii, 29-
talis celsitudinem lendimus, preecedentium exemplis 50). > Magnincati ergo iiunc in Dei prxdestina-
lione, qua; pi*fixa cst immoliiliter et aeternalitcr,
levamur. Quid eiiim David misericordius, quid liumi-
tiut aici polest, qui a rege reprobo pro victoria eon- monies magni el alerni recle dicuntur. Quos lu
tun.ilias recepit, qui de manu hostili Israeliticam Deus juslifirando illuminas, ita ut non sit qui abs-
ptebem fortis eripuit, et tamen ipse, ne moriulur, condal se a fulgore luminis liujus, quouiam lux
quasi debitis fugil, qui el se eleclnm divino judicio ct ista eliam in tenebris lucet, sed tenebrae t-am non
persecutorein suiiiii reprobum agnoscit {II Reg. \\\),

comprehcnderunt. Quod lale est, ac si dicatur Tu
el lamen cidem pcrscculori suo crebrce sati^fuclioiiis Sol justitiae radios lucis lux infundis non solnm
Iwmililale se subjccil, qui perseculoris lanceam toltit, claris, veruni et lippis oculis ; sed lippi oculi eam
oram chlamidi.i dctruncut, atque ed cacumen montis non coinprehenderuiit, imo magis exiude turbatt
protinus properat, et uno eodemque tcmpore, quia oe- sunt. Hocesl, quod sequilur:
cidendi potestatem habuerul,osteiUat, et nc occidatur, Veks. C. Tnrbaii sunt omnes insipientes corde.
rogal ? {I Reg. xx.) Hinc esl, quod de prcedicatoribus Cum tu Sol juslitis illuminares munduia a monti-
per prophetam diciiur : Qui sunt isti, qui ut mbes bus arternis, vel quibusdam inexstinguibilibus lu-
lolant ? In cunctii >'rgo, qncB spiritaliler appetimus, cernis, qualis erat Joaniics, dc qiio dictum est
exemptis pra:cedenlibus iiiformumui . Mcre enim nu- c Jllc erat lucerna ardens et lucens (Joan. v, 35), >
bium exunsa super iios vila Palrum lcgimuT,ut ud illumiiiatus videlicet, ul teslimoniuin perhiberet de
fructum fecundi gcrmiiiis infundamur. El quasi in- lumine, iKtUicmi sunl omnes miles et luirailes corde.
cmtnm piius nubes aspicimus, quia bonorum
tueiites Sed prac fnlgore luminis turbati sunt omnet inti'
facla admirunda cernimus, et poslilla, (/Kd' sniil ca- pientes corde tanquam noctuae seu vespertiliones
lestia, experiendo penetrninus. lucem fcrre non valeutes. Unde ad sjbi aniicas ic-
Qiiidani codicesliabeiit: Illuminuns tu mirabitiler, nebras rcfugientes in cubilibus et inipudicitiis dcle-
quod ad siiperiora ila contexitnr : JS'otus in Judaa ctati dormiermt somnum suum. Suum dico signan-
Dens, inde vidclicet, quia illumiuans. Nam et sol ter somnum illoruii), qui sibi vigilatit, sibi dormiunt,
oricns oxiiule cognoscilur, quod illuminat primo sibi vivunt, diim in omnibus, qu* agunt, siio qua; •
altos nionti's, deinde a moniibus descendit elariias stiii, sua; gloria;, suae voluplali cor intciulunt siia
rjus in \ alles. Ila et lu Deus, priino ittuminans raon- quaerendo, non qus Jesu Cliristi.
tes, conseqnenier ex illuminatis montibus illuslras Aliler : Mali ifoniiitint somnumsuum, etbonl suum.
ct valles, quia ex considefatione praecipuorum san- D 1"'* elboni dormiunJ pcccatis el piundo, cui et mor-
ctwum, (jui sunl monies CBterni, aelernitatis lumine tui sunt onines, qui DeovivuiU. Sed mali dormiunt
simul et calore, scienlia et amore perfusi pauperes, Deo et mortul sunt, qui sibi et liuic roundo vivunt,
mitcs et liumiles corde, qui sunt vall(^ illustrantur. qui ct viri divitiarum non incongrue dicunlur, quia
Non ipsi niontes a seivietipsis habenl scu dabunt lu- non ipsi divitias possidenl ut domini , sed possiden-
inen, scd tu lux veu» « illuininans omneni hominem tur, utservi. Quo cofitra dicitur alias : i lledeniptio
venienteiii in hunc mundum (Joan. i, 9) » per eos et aiiimae viri divitJK propriie {Prov. xiii, 8). » Sic
ab eis emiitis lucem tu.im ei veriiaiem. Ilaec t luxi Zacliseus divitias proprias dando pauperibus dislri-
lua «vpuit in munduQi ; » sed iniags dilexerunt buit eas ut dominus. Non sic riii diti/iaram servi
homino tenebras, quain luceni : eraiil ei.iin corura agunt, qui ainore divitiarum coiisopili non tani lia-
nials opera (Joan. iii, 19). » bffldo, quam se babere somniando divitias falso di-
Sed quta propier interpositum Diapsalma repro- viles et veie paupercs sunt, quia post moi lem cainis
liari potest contcxtio isla istitis lilteia; aJ superiora, a somno siio excilati nihil i» manibus suis iiivenieiit.
dicainus ila iit ati ipsuni Doum sil apostroplie in Siiper liunc locura beatus papa Giegorius dicit in
1 UEICntRSPKKG. 400
iob (51) : l!t iii sttiit manibus diviles post sui mortem A' Aiilci : Yiri divitiarum, sciticcl avarj, donnierunl
quiiiqHani inveniant, eis ante mortem dicilur divitias somnum suuin, id est inter illns dormient, de quibus
tuai, in quorum manibus ponant: Facite, inquit, vo- alias dicitiir: « Sicut vulnerati dormienlcs projecti
bis amicos de maniDioiia iniquilatis, ificum (jefece- in sepiilcris, quorum non cs memor amplius, et
rilis, recipiant vos iii xteriia tabernaciila [Luc, ^vi, ipsi dc inanu lua repulsi sunl (Psal. lxxxvii, 6). >
9). Ditei ergo cum dormkrit, in manibus suis nihil Non soluni aalcm viri divitiurum sic dorniieiit, sed
invenil. Res enim suat, ctun moreretur, secum tuleeat, etiam supeibi, quorum extollcnlia notari solel in eo,
ti ad pelentis vocem cum .viverel, sibi tulissci. Nam quod asccnsores equorum dicnntur, in quoruin
terrena omnia ,
qiiw servando amiltimus , lurgiendo muUitudine reges Assyriorum el iEgyptioruin so-
servamus, patrimoniumque noslrum retentum per- liti erant niniis gloriari. Dnde Rhapsaces nunlius
ditur, manel ercgalum. Domini enim cum rebus no- regis Assyiioiuin gloriabundus insuUando ait regi
itrit durare non possumus, quia aut nos illas niori- ';.xcclii.x : 1 £t iiunc trade le doinino nieo, et dabu
endo dcserimus,aut illa: nos viveiites quasi deserunt tibi diio millia equorum, si poteris exlunc prsebere
pereiuido. Agendum ergo nobis est ut res absoluie ascensorcs cnriim [Isa. xxxvi, 8). » Sic Pliarao,
periluras in »0« pereuntein cogamus transire merce- cum curribus cl equitibus perseqiiens Dei populum
dem. Dormit nainque dives, et nil invcnit, niliil ni-
" propter clatjoncm «uam deniersus eslin profuiiduin,
mirum de rebus, quas lenuit. Nam culpa rerum si- quod cst congruuiu supeibix lormenium, sicut exal-
mul liinc ducitur, quamvis liic, pro quibus culpn pcr- tatio biiinilitatls eslprxmium, qiiia 1 omnis, qul sc
pelratii est, relinquanlur. Eat ergo nnnc, et acceptis exaltai, liumiliabilur, et qul se liuniiliat, cxaUubi-
rebus tumeat, sesequc super cccterosextollat, giorietur tur (Liic. XIV, 11). >
te habere, quod proximus non Imbet. Venict quando- Est autein quidam loquendi modus, qui dicilur
que tcmpus, ut evigilet, et lunc cognoscet, qnam va- sarcasnius, id esl liostilis irrisio, cuin per iniiius
euum fuerit, quod in somno tenuerat. Swpe namque dictuin plus notatur, ut bic:
coHlinqit dormienli inopi, ut se per somnum divilem Ykks. 7. Ab increpaiioue lua, Deut Jacob dornii-
videal, atque ex eisdem rebus animum extollat, la:te- tavcr: nl, qui ascenderunl equot. iste tropus lalis
tur ie habere, quod non liobuit, jamque dedignari est, ac si dicatur dc illo, qui missus est iii ignein
qucerat, a quibus dedignatum se esse doluil, sed re- sulpliurcuin, quod sil missus iii baliieum. Sic lu
penle eviijilans etigilasse se doleat, quod inleiim di- Apocilypsi Dominus comminatur Jezabeli dicens :
vitiarttin iinaginem vel dormiens tenebat. Gemii etiim I Millaiii eam in lectuin (Apoc. 11, 2:2), > pru co, ul
proliiius sub paupertalis pondere, cum iiiopiiB sute diccret: Mitlam le in infernum, ubi quiescat non
^
angustiis premitur, et eo pejns, quo ad tempus bre- tain ipsa,quan) ejus malitla, qua terrain turbaveral.
vissimum vel vacue dives fuit. Sic, sic nimirum sunl Sic in lioc ipso psalmo dicitur : Terra Iremuii et
hujus mundi diviles, qui rebus acceptis tumettl, bene qiiievit. Simililer increpaiio et dormiiaiio, qux liic
operari de sua ubundanlia nesciunt quasi dormienles nolatur sub iriisione bostili, iuajorein sensuin in-
sunl diviles. Sid paupertatem suam evigilantes iiive- nuit, quam ex verbis ipsis concipi valeat. Nam ciim
niuul, quiauiliil secum ad itludjtidicium, quod ma- soleat increpalio Dci ficri solis vcrbis interduin,
tiet, ferunt, el ûanio nunc ad breve tcmpiis efferun- sicut illic, ubi corripuit regeni Abimelecb dicens:
lur sublimius, tanto contra se in perpeiuum gravius <En morieris propler uxorem, quam lulisti redde ;
ingemiscunt, qv.i teste sapienlia damnalionis sua: tem- uxorem viro, cl orabit pro te, quia propbcta csl
pore dicturi referuntur : Quid nobis profuil supcrbin, (Gen. IX, 5, 7). > Et non semcl coinpuit reges, di-
et divttiarum jaclantia quid contulit nvbis? Transi- ccns : « Nolite tangerc christos mcos, et in pro-
erunt iita omnia tauquam umbra, el tanquam nunlius phetis mcis nolile malignari {Psal. civ, 15), » prae-
percurrens. Yilia ergo et fugitiva fuisse qtia; lenue- noiatos ascciisores equorum, videlicct Auyriot et
runt jam amissa, cognoscunt, qum quandiu aderanl, yCgyptios, rebus magis quam verbis corripuit. Sio
ttulliseorum amatoribus el mnijna et mansura vide- D ciiim coiripuit sivc incrcpavil Assyrios ascensores
bantur. Sero dives oculos aperiiit, quandn Luiarum equorum, ut po3t jam diciain gloriaiionem, quam
requiescentemvidit, quem jacentem ante januain vi- Rliapsaces coiilra buiniles ct humilialos Judaeos
dere contempsit. Intcllexit ibi, quod liic fucerc no- evomuil, una nocte angelus Doiniiii pereuteret in
luil, et in dainnatione sua cognoscere coinpulsus esi, caslris Assi/nortim cenlum oclaginta quinque mil-
quid fuit, quod perdidit, quando indigcntem proxi- lia dc ascensoribus equorura, in quoruiu mullilu-
mum iion agnovit. Cum enim corpus obdormiscit in dinc fuerat gloriatns, et ita rex Assyriorum curo
morte, tunc anima evigitat in vera cognilionc. Et dedecore suo reversus in tcrram suam in templo
dormil ergo divcs, et oculos uperil, quia cnm carne Dei sui orans a iiliis propriis interfeclusest (/ V Reg.
moritur, ejus anima videre cogitur, quod videre con- XIX, 35). Iiem Pharao cum suo exercilo, quia, licet
lempsit. Tunc niliil esse conspicit, quod tenebat, tunc verbis et plagis increpatus incrcpant: Deo non ac-
tevaeuam invenit, qua: plena rebus pra; coeteris lio- quievil, sed magis cor suum induravit et aggravavit
minibus twtabalur. quasi dormltans et vigilanter audire nolens modcsie
(51) Lib. xviii Mor. cap. 18.

401 COMMICNTARiUM IN PSALMOS. - PARS Vlil. - PSAL. l.XXV. 402
increp.intcm, laiidem siccst iiicrepaliis a le, o Dous A lyrannii aiii, quam pcr noqniliam diaboiicam sive iii
Jacub, Deus ininorigel juniDiis et lnimilioiis populi, se, sivi: in aliis dclostandam ct superandam, in
at, vellet nollei, sic dormitant, imo seteriia inorie quo conllictu ralionabilis et perseverans cautela
sopitiis perirel iii illud prornndum abyssi dctrusus, palienter omiiia sitfferenlis, omnia sustinentis, om-
ulii vuliicraii dorinientes illi sunt, quoruiii non cs nia credoiiiis, omnia sppraiiiis et nun(|uam exciton-
iiicinor auiplius, e( ipsi de nianu tua lepulsi lis cliai ilalis repntaiur pro niartyrio. Et sic omiios
suiit. equi Ddniini aut erunl albi aul riiliiciindi aut utruiii-
Esl igitur hoslilis irrisio, qiioil diciiur : Ab in- quc, sicut Joannes Baptisla seu casteri elecli du-
crepatioM iva, Deus Jacob, dormilavenint qui uscew plici soite beali, candidi videiicot per innoccntiam,
derunl eqiws, fjuia noii ulcunque, sed foitissime riibicundi por martyrium, sicut ascensor eoriini
incrcpati liunl iii exeniplum corum, qui siinililcr alqiie reclor est candidns et nibiciuidus. Equi vero
SHperbienlcs idenlidein suiit incrcpandi, iiunc paili- Assyriorum, sicut itcm in Apocalypsi cernilur, sum
cularilcr, univcrsaliler vcro in die juditii. Et non ruli,aut nigri, autpailidi, paritercumsuis ascenso-
uicunque rfoimi/urfi/inf, sed profuiido somiio mor- ribas damnandi. Riifi non sunt suo sed alieno san-
tis aDtern* deprcssi iii abyssum ceciderunt, et abyssi guino, quoniam veloces pedes eoruin ad effundcn-
operuerunt eos, descenderunlque In profundura ina- B diim sangninem, quorum praecipui erant, qui ad
ris in exemplum perdiiionis omnium illoriim, qui iiutuni sive diaboli sive alicujus mali principis mar-
adversantur et CitoJlunlnr conlra Drum, qnorum lyrcs occiderunt. Nigri sunt per incndacium sic ve-
pr;ecipuus e l i:l(' , (|ui advcrsalur t el extollilur riiali contrarium, sieut albo nigruin esl oppositum,
?uper oiniie, quod dicitur Dcus, aul qtiod coliiur, quoruin prxcipni ciani iKeretici, qui ad suggosiio-
quem Dt>niiiiiis Jesns inlerliciet spiritu oris sui in- nem sive ip.sius pairis mendacii sive cujuslibel b;f-
crepang illiim el deslruens illuslratione advenius resiarchse slnduerunt veritatem fidei caibolicie im-
sui (// Tliess. 11, 4, 8). » Ipse esl ciiim rex Assy- pugnare. Pallidi sunl, qui por invidiaiii labescunt
riorum, ad quos canlicum islud intitulatum esl, non reclis aul bencvolis oculis aspicicnles prosperi-
qui semelipsos dirigunl et jiisiitia! Dei subessc no- latem seu paceiii Deo sorvientiiiin, quoriim pr;eci-
Imii non soliim iii judaismo, scd ctiam iii clnistia- pui suiit, qiii caMiobia, in qiiibns Deo siMvienduiu
nisiiio. /lsst;:ii qiiippe, ut jam s;epius dictuni est, cst, aui inlus corrumpiiiii confabulationibiis pcssi-
dirigaites dicnnlur, qiio iionuno apte iiolantur su- niis, dum suiit ininiioi iNiininis domeslici cjus, aut
pcrbi, scientia innanlc, Don charilale Kdificaiite foris impugnaiit manifeslis persecutionibiis. Oiniii-
pleni. Uiide nullius fcrunt juguin discipliiiae vel bos hiijnsmodi Assyriis, el eorum eqnis
niagislcrii leîtimi, quo fleclaUir seu iVangalur vo- ^ Vebs. 8. Tii lerribitis es, qui ascei:des super equos
luiiias ipsoruni rccla cl a seipsa directa, ut ipsi iHui. Nam illi ascondiiiil snper oqnos alienos, do-
arbitraiitur, iiiide .issjrii, lioc esl dirigentes, noiiii- miiiando videliect suiijociis, qui ad sc nuUo jure
nantur. Sed cum exsurget iii judicio Deus, ut sal- pertineiit. Sed lu nscendes supcr equos tuos, quos
vos faciat oiniies mansuetos, id est humiles ac mi- lu creasti, qiiosqiie, cum porditi csseia, redemisli,
lcs, juguin Doiiiini sub saiicta obedicntia porlantes, qiios eliain a Patro ino, nt tiii cssoiit, accepisli,cui
tunc isli Assyrii cum rcge suo Aiilicliristo eiunt i(a Ct dicis : c Tui erant, et inilii cos dedisli, ct sermo-
liicrppandi pcr angelos messores, quomodo illi neni tuum servavcrunt [Joan. xvii, 6). » liliam sic
priorcs Astyrii per angelum percussorem suiit in- lui suni, ut luam, non suam facere sludeanl voliin-
crepali. Noii erunt ulicrius ascensores eqnvrmt, tatem, in qua facicnda tuam, non suam gloriara
quia uon habcliunt subjcctos, qiiibus domiiiciitiir, qu;erunl. Ei quia oi.iiiiboi taliiim dicis : € Pasce oves
sulo illo dominante, qui «olus est legitimus asunsor meas {Joan. \\\, 17), > in pascendo tuas, non suas
equorum, cui alias dicitur? t Ascendes super equos oves, tua, non sua lucra cogilaiit, ita ut qnisque
(iiO«, etqnadiiga" tuaRsalvalio {Ilabac. iii, 8), > qiii illornm vere dicere possit, qiiod unus taliura equo-
el in Apocalypsi cernilur « super equum albiim ,j
rum dixil : « Milii, » ail, • vivcre Cliiistus est, ct
{Apoc. VI, 2), » et in Zacharia super • eqiiuin » ro- niori lucrum {Pliitipp. i, 21). » Uem : « Non quxro
seuin (Zuch. i, 8), quia omiics illi 6ob}ecii ant iiive- quud mihi (ilile egt, sed quod mullis (/ Cor. x, 55). >
iiienlur iniiocentia candidi, aut martyrio rubicundi, Siiper talcs cquos (ui limoris carao, tui an'oris
giciit ct ipse dilcclus candidiis esl el rubicundus. frcno modificatos mililando adversus equos Asay-
Duo vcro esse genera mariyrii, quibus calix Do- riorum et ascensores eorum (u terribilis es. Nam
minicae passionis bibitur, p«r diios filios ZclKHl*i ct angelj sancti equi tui suni, quos Elisa;o et puero
comprobatur, quibus cum anibobus diclum sit : ejus demonstrasti in specie igneorum eiuorum,
« Caliccm quidera meuin bibeiis (Maiih. xx, 25), » quales et Eliam in coelum devexcrant. Similiter
lamen coiistat unora eornm, scilicei Jacobura, occii- sancti bomines equi tiii sunt, ut jam supra osten-
buisse pcr martyrium, allenini, scilicet Joannera, in dimus, quibus tu iiisidendo insnperabilis imperii
pace consummasse diulumum sciiiiini post mnlta- rcx ac seniper magniBcns triumphator adversaedo-
rum triliuiaiionum longum excrcitium, quod erat ininalionis vires rcprimis, et hosliles nequitias po-
illi quasi mailyriuin, illis pro excmplo habeiidnm, lcnter cxpugnas. l'nde revera lu icrrihilis es, ad
qiiibusporrigitur calis ille non lam pcr ssevjiiam cujus lcrrorcDi pra-moojtrandum pcrcussit angclus
403 GtRHOHI PR^tPOSlT! KElCIIIiRSPF.RG. 404-
tuus caslia, ut Jiotum est, Assyriurum. ul eximle A ci\ii judtciam, quo audito iUe cnvn suis liljcralu*
pcrcipiatur, quod niillus tihi angelo ma^ni rousiiii csl, geneii vero ejus, quibusillo Iiidens loqui vide-
polcsi iTsislerc, quia i lerriliilis in coiisiliis snper baiiii, ac i".roinde noleliant cuni tllo exire de civi-
lilios liominiiin {Psal. i.xv, 5) > qiiidijuid immobi' l:!le piTituia, iiicxcusabililcr peiieriint. Sic eiiam
liter disposueris, ad efTcclum perducis nullo rcsi- jiiiiicaturus regnuin .'Egypliorum rfr coelo aiidilvnt
stente aut resisterc valente. fctisli judieiuin loquens p^r Moysen •'amuliiiti tuuni
Nam 7«!« reshtel tibi?Quis vidtlicef Assy.ioittm, qiiasi pcr coclcslc oraculuin. Ninivitis quoqiie per
contra quos psalmus isle canilur, suis viiibus tibi Jonam proplietam de cibIo audilum fecisli juJicium
resistet? Nullus uliqiie; quoniam etsi parrere vide- daiis illis poenitenliae tcinpiis ei Incuni, unde ipsi
ris, iramquo tuam dissiniiilas, quandiu qiiisqiie liabebunt surgere in judicio ct condemiiarc geiiera-
Assyriormi non resistil tibi gloriando in malitia, tioncm pravam et pervcrsam cl adulieram, quae
seu contia tuas increpaiiones defendeiido peccala dc corlo, id est de thristo auditum judicium sii:c
sua tantcn cuni tui nomiiiis timore projccto aut
:
daiinv.Tiionis el coiiversionis credere nnluil ac poeiii-
negleclo in peccaiis superbiens, velut asccosor eqiii tsre; sed iinpoenitens permancnJo cc a Romauis
tibi resisiii, peccatamque suura superbc defendendo passa est confusionis judieiuai crudelissimum, ct
redarguiiones tiias relidit, extttne ira tnii iniolera-
^ lorqiienda cst cnm d:enn>nibus in siernuin, iit noii
bilis iHi fil, sicut Sauli superbo conligil, quando Eolum tiinc irani temporaleinsenserit, sed ctiam ex
incrcpalus a Samuele verbum Dei relidens pecca- liinc irani sempiiernam senstira slt.
tur.) suum defendere, ipsumque increjioioreiu suuni Hocsuper gciierntionem iilain pcccatis cxigcnti-
pallio scisso injuriarc prîîampsit, extunc ira tua, liits dcslinatitm judiHvm per inulios proplsctas de
Oeus, in illum desaftviens neque ipsiiis prophclse !a- civh audilum f<'cisli. novissimeViTO p.^r iiiiigeniluin
menlationibus miiigari pniuil, cui a le responsum lilium liinm cl»ra enunlialione idcm judicium fe-
est I Usqiiequo tu lugcs Saul, cum cgo projece-
;
cisii auditum. Nani ille non. iit prop!:cia; priores,
rim eiim, ne regnel super Israel? (/ Beg. xvi, 1.) i loqucbaiur obscure slve in spirigmalc, qiiod non
Alias autem ubi tibi a iion sic resisliiur, quantum- facilc itosset inielligi, sed manifesie i \idciis civi-
iJbet giandis iia tua poiegt miiigari, (jt in David lalcm ftcvit super illam diccus : quia venicnt dies
mitigata esl, qui tibi per Nalhan proplictam illuin, in le, cl circinndabunt te, el coangnstialiiiiil te uu-
incrcpanti non restitit, sed bumiliter acquievit di- dique, et ad terrain proslernent lc, co quod noii
ceiis : Peccaii. Tribiis istis unius verbi syllabis cognovisii tcmpus risitationis tu» (tiir. xiv, -41,
miiigata csi ira totius Trinitatis, quia dc liumili et H). ) Igilur audiliii Iiuic noii crcdcnlibus duritis
c.
contrilo corde proccssil isla confessio peccali. Saul debetiir;'HdiciHm quam Ninivitis Jonoe credeiilil us,
vero, cum item posl aliquanla verba exquisilri ne- Ciim sil plus qua^m Jonas liic, pra:nuntius ei illius
quiter ad excusandas e.\cusaliones in peccatis dixis- parlicularis judicii, quo Jerosolyma damnata est, ct
Ecl : « Peccavi, » adjunxit : c Sed nunc lionora mc illiiis universalis, in qiio idem Propheta magnus
coram senioribus iwpuli (/ [ieg. xv,50). > Quo di- terribilis apparebit. Nam qui miti^ ui ajjnus judica-
tio salis depreheiidiiur, quod tali confessione potus cst injiislc non apcricns os suum, « tunc loque-
tius Iionor vanus, honor Iiumanus, quam gratiadi- tur ad eosin irs sna, et in furor* suo conlurbabll
vina qucrebatur. Proinde polius .Assyrius, qiiam eos (Psril. II, J>), I qiii pt-jores Nimvitis credere iHi
Judxus fuisse indicatur, atque idco ira iii illum innoluerunl, neque poeiiitenliam egerunt sive Juda-i
lenlata non est aversa vcl i.îtigaia. Igitur huicsi- siveGra;ci; con cnim cst distinctio, quia qiti in
iniles in peccato similes erunt in supplicio non so- lege pcccaveruiit, per legem iiidicabunlur, ct qui
luni in illo brevi, quo in monteGelboe intcriit, sed siiic lege pcccaverunl, sine lege piTil>unl.
eiiam in illo a.>tcrno, quo ab isl) brevi transivit. Siioiliior in boc tempore grali3r pracedcntis iram
Nam et isti breviter quidem i'.i corpore morientur, jti.iicatiiri, qiii non appropinquai indulloi i, prxsen-
scd extnric in Tlcrnum punicnlur, iH cxiunc tra tua ^ Inbinir iiltori : et qui suscipiunt regiilam reclc con-
erit permaiisura. Proplerca ne improvisa veniat dics vcrsandi, por ipsam regulaiu judicabuntur, ct qui
illa, dics iiir, dics calamitatis et iiiiseriae, in qua iion suscipiunt.siiic rcgula pcribunl. Gravius autem
iunc, et cxiunc ira lua crit, mullis modis praenun- sonat perihunl quam judicabunlur, quia inler eos,
tiata est, quia (u muliifariam multisqne niodis loqiii sinc Icge aui regulii pcreunt, uullus oninino
qiiens in proplietis, sahabitiir : inler cos autem, qui per legcm sive
Vers. 9. De cmlo auditum fecisli judicium. f)e regiilam judicabuniur, jndicc iiiso dijudicanie ac
ev.lo, id est de coelesii qiiolibet oraculo iiudiiu fe- discernciitc, qiiis Icgcm sive regulam siisccpiam
tisti iudicium, quotiescunqiie judicare disposuisli cante scrvavcrit, quis noii, qiiidam salvabuntur,
aliquam civilatem sice regnuiu dans locum pocni- quidain perihiini. Indc cst illiid Duo iii: < lctlo,
tendi et iram liiam efTiigiendi, ut, qui nttditum ju- uniis assuMictiir, et aller relinquetur. Duo in pi-
dicium tuum non timerent, inexcusaliililer judicio strino, intus assumclur, cl aller rclinqticliir. Duo
mo subjacerenl. Sic jiidicaturus civitales Sndomam in agro, upus assumciur, et altcr rclinquclur [Lhc.
cl Gouiorrham jier .ingelos \bralia' loquentcs, ei XVII, oV Sr>). ) Omncs quippe isli rcgulas arcc-
ajjti i l.ot fratnicliMn ejus liospil:iii!."« niKfilnm /c- pcraiit lc.jiliinas »cl iii conicmplaiioiiis lccio cum
m rmiMESTxmiA \s rsALMOs. - P.«inS VIII. -PS.\L. LXXV 406
r);iiiic!o <iiiii'!:0(?ii,!i, vol iii pislriiio coiijjiâlis vil.c A tarc vcl turbare quietcm saiictorum, qiiiC illis dabi-
fnm saiici» Job molcndi, vel in agro pi-cl.nioiils liir, cKni -xsurijci in judicio Deus, ut salvos faciiit
ciiin Noe viiiâs pbnianji, fruges (luoqiie somi- omiies niunsueios tcrrce juxla illud : « 15eaii milcs,
iiiiiiiii, iiicteiidi et cscteia digiia dignilate conimissa quoniara ipsi possidebunt terram (Muiili. \, i).
pcremli, scciiiKiirm qiioil iini latium didiim est : Itein : i Mansuoli auicm lirereditabunt lerram, et
< Ecce consiiiiii te siipiT gentis d super rcirna, ul deiectabiintur in multiiudine pacis (Psal. xxxvi,
cvellas el deslnias, disperdas et dissipcs, acdificcs 1!), I quibiis iii Hla die dicetur : i Veiiilo, benc-
et planlcs (/fivm. i, 10). > Iîlurqui legriii haiienl, dicti Palris moi, percipite rcgnuni, qiiod vobis pa-
l)er Icgem judioabunlur, ila ut iiiiiis, iil esi legem ralum csl ab origine ninndi {Maitli. Sxv, 34). i !'u-
servaiis as«iiitiatiir, ct .iltor êpm praevaricans le- plici ciiim ex causa tiinc e.rsurgel in judicio Dcus.
linqiialur Qiii aii!"iii leg>;m nullam tonenl sinc jugo videlicot, Hl salvos fncint oinncs nian.îitctos lerra:
(otius (lisciplin.e, sino profcssioiie ordinis alicujiis vocaiido ilios ad regiium silii ab origine niimMi
occiesiasliei dissolutc vivendo, simul omnes per- paiatum, cl impios miilat in ignem icteniiiin, dia •
iliuiit, iiequc intcr illos illud judicium iliscretionis liolo ct aiigelis ejus paratum, ut sit regnum ejus
lialiftljilur, et uniis assiimalur et alier lelinqiialiir, omniiio paratuin solis ol omiiilus lioiiis angolis ot
teil, iit liicliim csi, oiiiues peiibuiit sine lo,!>e ab.sque ^^
bominiijus iii illo coiiectis, ct omnibus malis an-
disliiicliiine. Dc il!o judicio universali dicilur liic : gelis ct homiiiibiis foras ejectis et in ignem diabolo
Jma tremuit.ci guicvil, p:\iatiim piojectis.
VpRs. \0. Ciim txsurgel ii: iiuticiu Dciis. Quil.us [Diupsnlnm. Vfrs. II.] Quoniamcogiiatio Iw.ninis
xerbis prsieiiii lemporis mora proplieiico les fu- conjiicbitur iibi. Teriia pars, qua monentiir devoii
lura r.unliatur, al iiiic : c Foilciiint manus meas et sjlvcrc voia, poicst coniinuari ad supeiiora boc
jiBiles lYi-cos {Psul. x\i, 18). » Quod enim ccrtis- modo : .\udivimus ncs altenti auditores, quod in
bime futurum esl, jam quasi pricloritiim narraii judicio tuo Deus, mansueli terrse salvabuniur. Lt
polerit. Est autimi ceriissiine fiilurum, ut sicut lioc fieii credimtis noqne sinc mcrito neqiie ciim
Urta ircmuit, cum rcsurgcrot a nionumeiito Deus, oneroso merito, quoniam cogiiulio kominis, iKina
ri facii sunt inimiti cjus velul iiioriui, aniici autem mediliinlis, apud te ropulatiir pro merito, quau-
cjiis aposloli sicttt eoniolaii, qnouiam el Judaci pcs- quam cadem cogitatio Viou proveniat, nisi ex luo
sinii usque ad inorlem coniribi.ili sunt audila doiio. Et idco ipsa cogitaiio confiicbiiur libi, vel ad
et cognila ejus resurrectjonc, quem ocoideraiii; tuum Iicneplacitum poctata conraondo, vcl ad tui
sed diseipuli sunl gavisi, visn Diuniiio : sic et

^ gloriam dona tua cum gratiariim aciione mcmo-
mullo ampliijs, ciiin esitirget in jwlieio Dcus, ut rando.
sulvii.i faciat unines waiisiielos ierra:, vcl siciit alias Diapsalma vero interpositum videlur magis tir-
legitiir, ul arguatiii aquilale pro iiiiiusiielis lente, gere, ul coiiiinuativa conjiinclio poiiiis ad seqiioolja
quia pro miinsuetis cceli, qui siint angcii, niil- quam ad antccedenlia respiciat lioc mo lo : Quo-
lus arguetur in die judicii : cui», iuquam, sic niam cogilalio hominis eonfilebilur tibi, el reliquia;
exsiirgel, tcrra ireincl ct quicscel. RiMcra iii illa cagilulionis diein fcsiuni arjcnl libi, Poiis, qui nolus
die tremonda ,
quando cocli nio\cndi j-unt et es iu Jud%a : ideo ego .\sapli, id cst ftdolis cimgro-
lorra, ipsa tcira ireniei oninos<iuo amatores lorre- gatio, invito auditores ad tui cultuin non iia oue-
norum treniciit, et in ipso tiemore liirbabiiiitur li- rosuin, sicut fuit in lege, cujus « jugum > fuii im-
morc lioiribili, et mirabuntur in subilaiiime in- poi tabilo, { quod neqiic nos neque patres nostri
spcraliu saliilis eoium, qni tuiic ciunt gavisuri, ])oi taie potiiimus, > aii Pcti iis apostolus {.ict. xv,
\iso Domiiio, cujiis {Îoi .ain videliuiil qiiasi uiiigo- 10). Nunc autem quoniam siib jugo suavi sola coiji-
iiiti a Patre pleiii gralia et veiilale. Gloriam ist.im tatio bona, ubi operaiidi facullas non est, confitebi-
ne vidcat impius, qui nomiue lcmc Ireinciiiis liic tur tibi, Deiis, ad lioc jiiguni suave rcoipiendum,
nolatiir, iu ipso trcmore suo loiloiur, et in infer- d (liios polcro, iiivito dicoiis :
luim niitlclur, ubi conliccscct ct quiescet juxta \ers. 12. Yovclc, et rcddile Doinino Dco veslro,
illud : « L't impii in lcnebris conlicescent (7 Reg. omnes qiii in eircuilu ejiis affcrcnt munera. Gravc
II, 9). > Tunc cnim lingtia eorum cruciala flammis jugum legls cral, sub quo peccala morlalia morte
iiifonialibus cessabit loqui vcrba inulilia el ciinii- puniobaiiliir, miiiora vero vol lalione, verbi gralia,
nalia, luiic ligatis manilms et pedibus in tenebris ociiluni pio oculo, dentem pro deiile soivcndo, vol
c.\toiiovibus qniescent. Quod ut supra memoravi- hircos, arietes et lauros aliaquc similia offcreRdo
mus pcr tropum, qui dicitur sarcasmus; irrisione pxpiabant : nuiic autem coijiiaiio lioniinis confitcbi-
hoslili diclum est : quiji non ila quiescent a labori- tur tibi. Si cogitas homo dolens te peccasse, ac vo-
biis ul iili «je quiLus legilur : t Amodo jam dicit lens de caetero cavcro, qiiid olTotas Dco pio poc-
Spiriliis, ul lequiescaiit a laboribus suis, opora cato tuo, scilo qiiod Iiicc ipsa cogitatio recipitur
cnim illorum so(|uunlur illos {Apoc. xiv, 13.), > quin pro magno sacrilitio, ct esl apud illum clara con-
imo ita qinescciit, ut extia omnem rcquiem corpo- fcssio, cui omnis volunlas loquitur, ei quem niillum
rum et aiiiioai um tormontis .Btcrnis exposiii li.âtis lalel sccrelum. Est cnim talis cogiiaiio quasi ob-
nianibns. illia non \ ilo;in( pcr opcra initla iiiipiic- laiKi pfimogcnilorum de animaiilibus mundi-., sive
407 GEftllOni PRJ^.POSiri REK-.llKUSPFftG. 40S
piiiiiiiaium de fmgibiis CflerSsijae fruciibus, qnas A poccali, li)>cri fuistis jusliiliB nunc voro
; liljerati a
piiinitios luiic iogiiiine oflorinius, quando in piiii- ppccaio, scrvi autem facti Deo habetis fruclum ve-
cipio Doiii alicujus proposili aut voli mala nostra slriim in sanctillcatione, finem vero vitam xtoriiam
prsterita improLiamiis ct accusamus juxta illutl : {Rom. VI, 20, 22). . .'Viiende quod egrepius Doctor
« Jusius in principio accusator est sui {Prov. xviii, jam liberalis a poccaio loqiieiis de ipso peccato eos
i~}. > Scil posl istiiil principium, post istas pri- commonifacil, ul in die bonoruni pijesenliiim non
luitias 0(!us requiiit eliani reliquias, ut viiJelicet sinl immcmores malorum pnetcritorum, sed lia-
Ijono bonic conversalionis initio boniim fineni ail- hrant rcliquias eotjitalionum in matcria gratiaruni
jiingas, quia in cogilatione lua conceptio voti san • aciionis erga liberatorem suum, cui tales reliqiii^
cli csi quasi liolocaustum primogeniti, aul quasi diem festiim agcnt. flinc ipse Aposlolus mcoior,
duo panes primiliarum, diim el malis opeiibus qualis fiierit, in giaiianim aclioiie dicit : i Qui fui
abrciinnlias, et ad bona intenlionem tuam praepa- blaspbcmus et perseculor injuriosus, sed miseri-
ras. In hujus rei figuram Dcus requisivil in lege cordiain coiisecuttis sum (/ Tim. i, 13). i El
obJationes primogeniKiriim et primiiiarum Std in Daviil similiier inteiilus diei festo ait : < Iniquita-
priinogenitorum sacriiicio non aliquid femlninuni, tem meam ego cognosco, et peccatum mciim contra
s»;d solummoilo masculinum requisivit : « quia mc, > vel coram me < esl semper {Vsai. t, 5). »
omne masculinum adaperiens vulvani sanctum Do- Item : < Iniquilatem iricam aniiuniiabo, et eogitabo
mino vocabitur (Luc. ii, S3), et in primiliarum pro peccalomeo [Pial. xxxvii, 19). > Talis pecca-
oblatione daos panes do duabus deciniis similx per lortini praaerilorum jugis recordatio diet fesius cst
singul.is domus Israel excgit, ut scias in ipso vo- coram Deo. Sic agendum nobis est. Alioquin tac-
lorum liiorum priraordio nihil femineuni, niliil lcros peccalorcs tanquara indiguos conlemniiiiiis,
fliixum vel molle aui dissoliilum Deo acceptum, nict ila equos cum Assyriis asccndendo mereiiiiir ab
liil nisi piiriim, pcrfccium, sincerum et nuiiidissi- increpalionc Dci opprimi, ut dormitemus, qund oe
mae siiuil.x assimilatuni diviiiis consptctibus oOc- accidat, caTcndum est. Igitur ut cogitaiio vcitr»
rcnduin. Neque vero illud vacat, quod de duabus confitealur Doniino : Voveie, non solum iiiije debe*
ilecimis siinilae duo pancs primitiarum debebant tis, scd etiam qux ante vuium non dcbcds : et ut
ofiferri, quia videlicet in oninilms voiis piis et reli- reliquis eoijilotionis diem feslum agant, reddite
giosis cxigitur perfeclio gcminic dilectionis, quse qu.-B vovistis, non immcmores qualcs anle votum
videlicet perfectio geniina iii duabus decjmis simil;j fiiistis. Cum dieo : Vovete, intelligile simul ct pra:-
tigurata est, qnia in iiumeio denario sJgnilicari so- C ceptum et consiiium ;
pr*ccpluni in his, qu» ne-
lel perfectio, qui et secunda unilas dicilur, u( tx- cessario debctis, elianisi non vovcatis, iit esi fidos,
inde insiniielur decimarum nostrarum sacrifieium spes, cliarilas et quse his adjunguntur, ut non oc-
ronnisi in uniiate fore atecptum, qaia in seissura cidere, non moechari, non furari, etc, sine quibus
menliuni Deiis non cst. non est salus, quie, etiamsi quis noii voveat, lamcii
Et qiiidein placent Deo ct placant Dcuni isli pasi vuli salvari, neccsse est ut persolvai. (Jiiia vero
nes priinilianini in principio Totorum religiosoruni, minus laudabilis est nccessitas quain non coiniia-
sed multo amplius acccpia' sunt eorumdem paimm tur devola voluntas, votcu id ipsum quod csi ne-
rcliqmiv, duni bona vota boiio eonsiimroanlHr fine. ccssariuni, ul sil cl voluntarium, possitisqiie di-
Sicut onlm de qiiinque aut septem paiiibiis niajores ceie Deo : < Yohmtarie sacrificabo libi (Psa/. i.m,
«jollccix suiil rcliquiic, quam essent ipsi pancs, ac 8), » ct sitis non jain servi nominandi, sed aiiiici
proinde major malcria laudis erai in reliquiis quam ct filii sicul illi quibus dictuin est : < .lam non di-
in panibiis ipsis ila liic dicitur : Qunniam cogilalio cam vos scrvos .sed amicos (ioan. xv, lo-). i Scd
howinis, quie est priina conceplio voli, con/ilebitur < cuni oninia, quse prseccpla suiit, feceritis, dicite ;
libi, et reliqitice cogilatioiiis, in qnibus intclligitur Servi inutiles sunius, quod dcbuimus facere, feci-
consnmmatio bona; coiiversationis , dicm feslum inus, I ail Verilas inEvangeiio (Luc. xvii, iO^. Pro-
agent tibi. Sicut vigilia cujusqne fesii propler \n- inde si vultis non inter servos iniiiilcs deputari,
tciinistuin jejuniiim non Iiabct pleiiuin gaiidiiira, sed liiii charissimi iiominari, noii .'îlis contonti
s'\.i primordia rciigiosas conversationis propier in- servarc pracccpla; sed insupcr admiltitc consilium
tcrmistum dc nialis pr.x>teritis po3niteiiliam non in his vovendis et tcnendis, de quibus iion habetis
liabcnl plcnam Ixlitiani, sed cum pcrfecta cliaritas prseceptura , verbi gratia : < De virginibus prai-
foras miserit timorem, tunc reliqniie cogilationis ceptum Domini noii habco, consilium autcm do, »
diem fcslum agent tibi, Deus, qiiia, cum se senserit ail Apostolus (/ Cor. vii, 25). Itcm ut relinquas
homo a malis liberatum el in bonis conUrmatum, omnin et nudus Christum sequaris, non tibi pr.-eci-
lunc rcmiiiisccndo mala in quihus fuit, sirnulquc pitur, sed consiilitur, diccntc Domino . < Si vis
gustando bona qiia; accepit, libcratori suo gralias pcrfcctus esse, vade, vende omiiia qua babes, et
agens festum diem celebrat, liattens niinc fruclum da pauperibus, et liahcbis thesaurum in coelo, rt
siium iii sanctificatione, fiiioni vero vitam a;iernam veni sequerc me (Muuli. xix, il). > Qui sic rcci-
de Dei exspccians promissione. Tales eraiit quibus piiini cum prsecepio atl saluiom nccessario ctiain
•postolus Paulus riiccbal : < f.uin ciiiin scivi cssetis peifcciioii s coiisiliiim voveudo cl i-cddeiido uUr»
:
m tOMMENTARSlM IN PSALMOS - PARS VIII. — PSAL. LXXV, 413
Uebiluiii ii(s.essariuin perfcciionis holocausiuiu vo- A respicientes, sicut mcdium centrum circulus aequa-
iuntniuni, ul siiitquasiovesdctoiisat < onincsgeniel- liler circuniductiis non liabens angulun). Superbi
lis fetilms, > sicut iii Caiiticis caiilicoruni (iv, 2) le- asccnsores eqiioriini, qui dicunlur In hoc psalmo
gilur, isii sufficientcr et otjeilicnicrainJierutiE vocem Asiyrii, sigularilatis vel hypocrisis alicujiis liabcnt
sc nioiienlis el diceiiiis : Voveie et reddite Domino angiilos, ct iiiluntur vcritalem, qu« (>ninibiis se
Deo vcsiTo. qu;crciilibus mcdia ei coinmunis csl, in pariem ira-

Scicndiiin sane quod qux' anle votum (lcri vd here dicendo : « Ecce hic, aul eccc illic (luc. xvii,
noii livri licuit, posl voluni prxtcniiitli rton licebil. 21). I Sed liiiiniles veritatis amalores in circui.u
In hujusinodi nanique foverc perniittilur voluniali, ejut ita consistunt, ui caiu communiier liabcant,
bcil proniissa reddcrc ascribitur ncccssitali, quia ncque in angulos singularilalis alicujus trahant.
voluin iioii soluiii prievaricari, sed vclle praevari- L'nde < iii medio » taliuin stetit < Jesus, cl dixil eis :
cari, Aposlolo jiidicanle, omiiino daniuabile cst, pax vohis {Luc. xxiT, 5C). i In medio, inqiiani,
qui dc viduis Deo dcvotis, non quidcm iiubentibus, discipiilorum slelit, non in anguio ut oinnes, qui iit
Scd niihcrc vdlciitibus judical, quod damiiationcm rirfiiiiu ejus erant, po8seiit euin communiler aj-
habent, quia primam fniem irriiam fccerunt (/

< orarc, pacemque ab illo imprccalain indissimiliter
Tim. V, 12). > Si autem volum soU voluiitate fra- B ac( ipere. Non sic haeretici, non sic hypbcrita", non
clum damnatur, quanto magis indubitata est dam- sic variae sectae nimis glorianlcs in suarum ohser-
naiio prxvaricalioiiis opere non solum voluntale vauliarum seu doctrinarum siugularitat.; tanquam
affeclalo, seJ cliain actualiler perpctrato? I'roiiide in anguiis orantcs et in capite oninium platcaruni,
vovete i't reddiie, si vovclis, rcddiie iie voli fidcin dum et aspcclus bominum quodanimodo refugiuiit,
facietido irrilani silis damnandi. Sane anle vctiim et tamen videri appelunt; iion, inquam, sic suiit iri
iion exigltur, utaiiiputctisvobis licita etconccssa, sic- ct.'-ru((u Jesu &icutejus discipuli, quoruin iii mcdio
iit est coiijugiuni et possessio proprioruin, si la- sicut sleiit corporaliter ad hoiain, sic stabat et stat
iiien ila eatenus vixislis, ul in rcbus illicilis et inspii itualiicf non ad boram, sed nuiic et in aeicr-
terdictis criminaliter non excesserilis. Nain qui num, ct ipsi sunt in circuiiu ejus hic tanquam do-
bibi conscius est criminaliter sc peccasse in rebus YOti ininistri, illic laiiqiiam laudatorcs indcfessi,
illicitis, Iiuic ad fijciendns fruclus digiios po^niien- quod in Apocalypsi (Apoc. v, 0) pulchra visione
liae necessarium est iion soluni vovcre, sed redderc, declaralur, ubi agnus in mcdio quatuor animalium
ulse rcstringata rebus licitis pro modo et quanlitalc coiispicitiir. Sed et oiniics angeli stabant im cii-rui<u
perpciratx iiiiqiiiialis, cui oporlel cuo^quari inoilum ejus, ui scias neque inlcr hniiiiiics, rieqiie inter an-
ct quaiitilateiu satisfactionis, prout adniiitit facul- gelos bcatosangulari foriitudine lurbari vcl turp.iri
tas possibilitatis. Unde Aposlolus taiibus ail : < Sic- coininunitalis rolundilateni. Pueruin illuni quoque
ut cnim exbibiiiiiis racmbra vestra servire ini- parvulum, qucin statiiit Jesus in niedio discipulu-
inundiliae et iiiiquilali ad iniquitatcm, ila iiunc ex- ruin iii humiliiatis cxeniplum dicens : « Nisi edi-
liibete nicinbra veslra servire juslili.'e in saiictilica- ciamini sicul parvulus islc, noii intrabitis iii
tioncm {Rom. vi, 19). » Diceiido : < Sicut tuiic, iia rcgnum coBlorum {Mailh. xviii, 3). » Pueruin, in-
iiuiic I exijiit cnxqualilateni, quae non peiis;tiida quam, lilum quidam sanctorum intetlexerunt vel
in diiiluriiilat)' tciiipnruin, sed iii affeclu studio: um, ipsuin Jesum, qui crat medius enrum, sicut ail :
qiii cOiisiinimnlus iii brcvi explevit teiiipoia iiiuila, ( Ego autcm in niedio vesti um sum sicot qiii mi-
duni uiiius liora: poeiiiienlia latroiii coiiliicnli ap'c- iiistral (Luc. xxii, 27), » vel Spiriiuin saiictiiiii,
ruit paradisum diuturno lalrocihaiidi sludio illi queni posuil Jesus in mcdio discipiilorum, id cst iii
claiisuni. Sive igiiur ex nccessitate, sivc, quod nia- cordihus eoruin, quiu locus cordis nicdictas csl
gis laudabilc csl, ex volunlaria libcrtate vovcatis, aniinalis.
oiniiiiio est nccessarium ut, quod vovislis, nisi Omiie^ igilur qui ad similitudinem discipulurum
forte feceritis voia siulta, quae corrigeiido ipsam n vcriluiis estis in circiiilu ejus, et ci ufferiii miiiiera,
emendando slulliliam potius frangere quam servaic vidclicelqiialiacuiique piclatis obsequia, ut eadein
debelis. Pro qiiibas cavendis priiis dicilur, quouiam pl.iccaiit magis ac magis, voveie illi ct illa el adhuc
cncfiloiio liomiuis confilebilur tibi, et relifjunc coijila- pluia, qua; cum vovcritis, reddile, ut placeaiis ex
lioiiis diem (esiiim egenl libi, ac deinde sulijungi- ulroque scUiccl ex voti devotione et operis exhibi-
lur : Vovele el reddiic, ut videlicct caula cogila- tioiie, silisque lilii Isracl, de quo supradictum est
tione dcliberes. quid vovcri opoiteat, quiJ non. < In israel magnum nnincii ejus. > Sicul euim Israel
Vovele, iiiquil, et rcddiie. Cui ? Domiiio Deo vtslro, Deo cxindc magis placiiit quo I, ciim cvigilasscl de
qiii iiolus cst in Judxa, non diis genliiiin, qui suiil soinno, in quo Doniinum iuiiixuin scalae vidit, i vo-
ilaiiiiunia vcl siniulacra mutn, luin » illi ( vovil, > quod cl posica solvit (C«n.
Jain demonslratum est quod et cui vovcrc dcbea- xwiii, 20) : sic vos niagis cxiiide placebitis, si dc-
lis, nunc cxigit onlo ul et vos ipsos dcsigncm qiii monslrata vobis illa scala, id est vivendi lorma,
voverc debciis. Omnes sciliccl, <yMJ (h cireuitu ejii$ cujus culinen coelos tangil, voluin fcceriiis u' ill»>,
nfferlis vcl a/feruiil muneia. Ouiiism suiit i« rireuilu dccimas cl hoslias paciiicag olTcrcndi atqne illi sali
c}v.?! lllique liuiiiilos iiieriiuiu vcritalis pMnctiiiii sic sCi viciidi, cu.i cl jlle servire disponcns ail ; ( Erit
i\\ GKnHOlII PR.€l'OSrri reicherspfrc. 412
mihi Rominu* in TJcuni, 8tJ*i>is isie, (|iii>tn eioti iii A plum leiu-nliliiis cum JasoiiK sacrilfgo, qui cnipio
tiiuium v(>raljiiiir lioiniis Dci, pavensiiue ait . yiiaio a lepc siiieidolii) lyiantli/abal in loto s<incto. l'er
ler ibilis est locu;. isio! (Ce.i. xwiii, 21, 2^ ct dtciinas ergo iiilellijriiur piupQsituin perlctlioiiis,
17.) > qiiae pioponilur, non iinpvuitur. Pmponiiur volen-
Et cgo vohis ilito : Vovete Domino terribiii apui! liliiis, ul>i difitnr : i Si vis pcrfciius esse, vcnde
(MTiiioi rcges ti-rrs-. Primiis Jacob, qui et I.^rai.1 i)i- qiirn liabes. elc. {Malili. siv, 21). > Non inip. nilur
riiis cst, inlor oiiines Palres auiiqiios ac liJclfs vo- noleiilil)us, luaxinie liis qiiibus iiimiimi lenlhilis
liui) vovisse lcgitur, aique iileo in volis Deo V(>ven- dum illic irepidanl liinore, ubi i:on
est locus iste,
<iis rcctc cuiiclis vere Israelitis, iii quibiis doUis non ust timor. Horum (iguram praetulit Pttrus diei ns :
ost, ille in cxempluni proponilur. Unde reclo emii I E\i a mc, Poinuicquia homo pcecator sum (Liic.
dc Nalliaele diceretur : « Ecce vcre Israeliij, in V, -S). • Hi velut iii pei tuibalionc fonsilium non
quo dolus iion csl, » coiiliniio paueis inierpositi.s halie.1t, dum moriunlur et vilam timent, dum ar-
aniiictilnr : Quia vidi te su!) licii, crcdis; niajus ctioiis vitx vias aggredi meluunt, ct tamen in sui
liis videbis. I Et aJditur : « Videljis faeium aper- corporis ignavia domitare ac jacerc non pei tiiiie-
iiim, et angeios Dei ascondentes ct descendenies scunt. Quj lalis est, bic si audict sibi Domiiium di
siiper Flliinn hominis (Joa:;. i, il, 50, 51). i Noiiiie " cei;leiti:< Noli tiiiiere, ex lioc jam iiomiiics eris ca^
in bis verbis jiiciindissinie coaiiiiemoralur illud piens {ibid., 10), » lerroro inalo in bunum commu-
soinnlum Jacoh, qui et Israel dictus csi, iii quo vila!o inielli^'et sic Douiinum /<;rri('i/em sive locum
(lit scalarn, cujus taeuinen usque ad ciijlos pcitinge- terrihiiein mctuendum. ut non ab ipso, sed ad
liat, in cujiis alti.ssiino gradii ihni.ûm cideni sealae ipsum lugiaiur. Qiiod et Pelrus intelle.xit, quilicet
Doiniiium vidil vcre Isiacl, vcre videns Oeum, et ttixerit : < E.\i a ine, Douiine, i lamcn cnra Do-
fvinde sibi loinientam auiliri(cuni dicentpm sibi : mino permnnsit, a quo facius piscalor bominum
c Terrain, in qiia dormis, tihi dabo ct semiiii tiio capiens liomiiies ad eani perfeciionem illns infov-
pDSt le (Gen. xxviii, 15). t Hle voio Jacob. dissinii- tiiivit, qnam ipse priiiio pxpaveral. El patriarciia
lis illis, qiii ab incr^paiioiio t.ir. Dtus Jaco!i, doi- J.Kol) licPl prinio dixerit locum illMin terribilem,
iiiitaveriint, non depicssus allo sopore dornii'iL, iibi sealam viderat usque ad ccclos pertingciitcm,
aot premente illuni sonina dorniitavit sed evigila- lamcn pnstea vocavit nomen loci illius Betliel, i<l
vii. Ciimqiie evigilassct, votoni vovit qiioJ ct solvit. e.-i floinus t)ei, crexitque illic in lifulum lapidem,
Vfvs igitur, qui viiUis dici ctesse lilii Israel, in quo soper qjem luderat olcnm, significans veriiatis ct
cum
i..
cst inagiium nonien
hiclamini coiitra
r. I
Dei, quique
Edom, contra carnein
illo
et
Jacob _
sangui
iusliti;r!
..f
duritiam piotatis el
olco miliganJam, prrpcipue his, qui venerantur do-
'l.'*
miscrieordia!
«•!
diviiiiie
nein, videle sealani perfecloc consummatiouis, in iiiiim lici vel iii ea riie liostias pacifieas immolando,
<|ua cognoscuntur angeli ascendissc acdescenJisse, vel immolantibus pic obiemperando.

atque utapcrtius loquar, in qua saiicti ex tiomini- ConsUt tamen verum, quod dixit Jacob : < Terri-
Iws aiigeH facti rtocendo et vivcndo nunc ascende- bilisest locus iste (Gen. xxviii, 17), > constatitem,
runt, nuiic de.^cpndpnint. Pr.Tdicanilo cniin ascen- qiiod terribilis cst Dominus iste, îii auferi s/iiri-
dit, qiii dixit : « In prinrijiio erat verhiim iJuaii. i, i«m principmn. Et rcvera frribili!' est locus, ubi
1). » Descendit quoqne diccns : < Verbum caio viJuDJ pcrfectionis Initiatur : Terribilii cslDoniinus,
facium esl, et habilavit in nobis (ibiil.). » hem idem cui voium vovctiir, !er''bUis csi uiique, sc-d incl-
vivendo .iscenderat, qui omni.i siia rcliqneral secu- picntibus, et sub timorepoensE vitand;e servientibus.
lus Jesiim podem jubenie cogehatur dcsccn-

; sed .\iigusto enim cnlle via perfcclionis incipienda est,
dere, ciuamqnc siiscipere primo inalris ejusimma- qiiae procedentibus cl dc die iii dieni prolicientibus
nilalae, deinde sanctie Dei Erclesije, quam reiil in tandem foras misso tiinoie pcc lalnin mandatum
Asia, niinc ad coelestia cain provocando per amo- cliaritatis ita dilatatur, ul dicat quisque iii ea gra-
rein Dei, niinc in terrestrilnis informando per D diens : < Viam niandakirum cucurri, cuin dilala-
.Mortrem proxinii, asecndens videlicet ac descendens rcs cor nieum (Pja/. cxvui, 5-2). > Cui boc dicitur?
in ea pcrleciionis altissima scala qux illi fuerat Terribili Deo, qui miiiis terrct iioii diiros corde,
<»<lcnsa. qualis erat Pharao vcl quales craiii .issijrii ascen-
llaitc igiiur scalam iiiluentes vovele et rediiite, sores equ;irum, qni ininisejiis tcrriii non siiiil, ct
rorefe cum Jaeob decimas et liostias fiacifieas. Om- idco ab iiicrepatione ipsiiis non eviîlaverunt, sed
iiis clectus ct pcrfecius recte dicitur docimns et de- dormitaverunt. Est aulem terribilis hiimilihus et
eimalio. Ei in libro Machabsp.orum secunJo(v, 27) niitibus, non tamen (|iios ipse humiics invcnil, scd
iw scripiiim est : < Judas autom .Macliabaeus, qui quds liumilcs fecit ipse lcrribiiis, qiii suo terrorc au-
f'!(irat dccimiis, secesserat in desertnm locum. » (erl spiritum principum, ut fianl paupercs spiiilu,
l-uerat qirippe lioc ipsiiio peifeclionis indKium, qui spiritu magno iiiflali, ct quasi vcnto distciiti
<i!i()deo lempore fugerat in deserluni.qno in Jeru- craul.
sordibus Alitcr Qtii aufert spirititm principum sive mab»-

6;ilfni Oco sacriliearc iiulli crat liberum :
Domitii poilulo ab impio riiin sivc bonoiiim ]nc iiioriem corporalcm. Vel
iiloiolatriiB jam leioplo
prwvaricaioi ibus ipsîin leiii- aiiffrl apiriimn priinipHm, tiI iiilcrat siium juxla
r«gc Antiocho, el lcgi!!
<13 COMMENTAUllM IM PSALMOS. — PUtS Vlil. — Pb.VL. LXXVL 414
illiid .\uft:res spiriluin eoiuiu, ei
: i doficii-in, et A &t'ruUitcni SpiriUi.<i Dco servJeiiii.';, et soia coslestia
in pulverem suuiii revorlciuur. Emiuc Spiriluin quacrciilis ei apppieiili.s.
imim. el creaLumiir, et leiiovaliis fiiciem lerrre Gloiiu Palri, iioto iii Jiidjp.i faniali. Cloria Fi-
{Psal. cni 29, 50). Proindc eum timoie JudaM
, . illi tio tioto in spirilali, cujus in Israel ma-
senicndiin et cum Ireiiiore esl ex.suliaiidiim lerri- giium iiomcn. Gtoria Spiriltii sttiicto, qui liinien i!-
bili ajmd rcga lerriv. Noii dico apud lernivt, quse lud csl, quo iitiimiiias tii, Deu^, inirabililer a moii
iiiiiic tcrreri i,on powst, el tan>cn landcm terrlla tibus xtcrnis. Cloria nni nc trinn Ueo noto in Ju-
ireinet el quieswl ; st-d apud reges terrw, qui rcgunt dxa id esl iii Ecclesla. Amen.
corpora sua, qua-. licel gravia ei terrciia redigunt \n
PSALMUS LXXVf.
Voce mna ad Doininum ctainavi. Psalmo prsBce- B cxtra Filium Puirem ihVfliiendiim. Sed iiishucliis
deiHi de judiclo fu(uroactiiin est, iibi lu, Detis, ler- est n Filii>, qiifld Pnif osiict ili ipvo Fi4io, nec
Ciliilis eris ei qiiis resistei tibi ? Qnia Crgo illic lesi- alias quaerciuliis vd ot.l(iiilendu5 nisi in ipsn.
steiites Deus peidet aUiiie salvos faciet onnies nian- i Qiii videl, > inqiiit, « m(>, videt el Patifm (ifrirf.,
suetos icri\e, inclus ct spes iUic pr<eseniaiidis bo- 9j. 1 Pioinde scl«t Idithvin non nlfra Kilium pro
minibus congruil, quibus tanquam duobus lapidi- Palie videndo esse Iransiliondiiii, qtwniain i qui
bus molaribus cor bumilc eonlcrilur, ut sit contri- ridet Filium, vidci ?i Piiirem. >
lum ei bumiliatum, qnod Deus noii dcspicial. ciijus Primodicitse, pra;termi»»i8 omiiilnis, Deum qua;-
precibus intendat, eui eliani in certainine contra siisr-e. Secundo lUirral qiianio dcIib«SraSionis labore,
logem peccaii membris carnis instlam dignetur as- .in sit rcdimendirs, quresierii ; ibi : Aiuiciptivcruns
nistcre iii. die tribulationis, ct in iiora teniationis vigiiiixs. TertTO ponil, quid delibcrando iiivcnerit,
a.ônizanti et or.tnli sive clamanti. Talis certator qiiod scilicet per Chrisutni rwlempiio israel ; ild :
inier spem positus et inetuii! iiulueituF liic psaliciis £i rfiai .' iVuiif cmpi. Oiârto exse»|iiitiir, qiiuc Chii-
ac diceiis : Voce mea ad Dominum elamavi, voee Stii* ad rcifitneiidBm veiiieiis f?cit; ibi : Yiderur.t
ttira nd Dovnt, etinleTtdit vtihi. In Jie Irihitlalionis le aijuie. Uiligeiiler dlvrde quid enHiret iste traiisi-
niea Deitni er.(iui$ivi niaiiibua nttis. Ac deinceps : 1 eiis se qiiaisiisse, ct qiialiter, et qiia necessitale,
Fxereiialui »um, et defccit fpirilut metis. U» ipso el ifuanclo, ei ubi, et quij n-uclu. iloc enim paucis
cxcrcitio, aniiriparuni, inquit, viffiiias oeuti nui, verbis non taiii explicat quam impiicat, quia ver-
id cst pliiB »liis laboravi, et Inniei» defcei, und« ei bum non Uim foimat quam criictai, cuni ex abun-
tnrbatu* suui, videlicet dolendo pro ipso defociu, daiilia et pieniiudine rofJis ita inlonat :
ft noQ bum iocutus, non sum indignauis ronlra Vers. 2. Voce )!:(« ud Doininum etuinnvi, roce
Dciim deficicnte vel taidante laboris mci fitictu. mca ad Denm, ei inttindit miui. Ista ingi^ninalione,
El dixi : Naiii{md iit ivlernum projiciet Deus, aul qiia dieo : \'oce mea, et itcj-om : »0« mea vehe-
iton apponet, ut coiiipluciiior sit adltuc ? llrec et c;c- nrmtiam signiiico desiderii magiil, quo cliam la-
lcra dicendo, nimirum iiitcr melum spLiiique labo- CiMis claninvi, vd Mnysi Uicenti dictum cst : > Quid
rel, et nunc quidem ineiu deilcii, nunc autcm de- clanias ad ine? (Exod. xif, 15.) > Clamevi, id esl
feclum ipsum bjna spe consolalur. Uabet autem Vclit^mculer desiderro desidera\i, itn ut forligsi-
psaltiius biuin litiilo pro Idilliun ,
qiiort inlerptela- muin dfisiderium meum qiiasi yocis clamos»; iiD-
lur ironsi/iVns, videlicetpro bona voliinlale ci lecia poituiiitatc apud Domiuum demiiiatorem omiiium
inier.ilone, qua omnibus postpositis solum appe- Q et Dcuin creatorem omn uin obliihcrein pane.i, quot-
lit Deum : renutt, inquiens, couiotari ainnia quol lialiebam nucuiisarios. Imo qnia milii iraiisi-
vteii : mcmor fui Dei, et deleclutus sum. Tilulus Iie;iti oiniiia clam(»r fiiii ad illuni, qui esl siiper
vero liic Cjt : omiiia DumiiiUs el Deus, ut illuin vcrum panem
Vr.nS. 1, IN TlfiTAi, PRO IDITHUN, PS.U MUS ASiPH. h.ibsntcic oinne deieelam,ciUiini gusiarem ; noii
Srj;pe dictum cst (|uod Iditliun inlcrpictatur irans- fruslia clainavi, qiioiiiaiu ipsc, n i quein rlaiiiavi,
iliens eos, et Asnpli, congregatio. Huio Asaph allri- aiidivii me, atque inieiidil imhi. Ad illud iiainque
buitur iste psaiinus, in quo ipsa iidelis congrega- clamatur, qiiod iii elamoii; polissintum desidcra-
lio.cx.cmplo SQo Jubet calcarc illccebras s$culi, lur. IdiNO de quibusdam siiie Dei dcsiderio clainan-
>:t tiansiliie ad Clirislum, uitra qncm niiiil est, libus dieiiiir : < Cbimavcrunl ad Doiiiinum, ne(
qyi suiricil, quoniain Dtiis est ciim Pa re, queni exauilivit eos {Psnt. y.vii, iji). > Item de his aliis
pachat Piillippiis transiliens ctdicebal : I Osicnde que siiiiilibus eorum dicitur : i Dt»um non iiivo-
iiobis Patrem, et sufficit nobis (Joait. xiv, 8t}. > cavoiiinl (/'««/. i.ii, 6). > Hoc einm quisque in
Pulahat iltc Pilimn transilicndum, ei sic ullra, vel nrationc sii;i invocal qund uraos oliuneiê aOeciMl-
m CLUiioiii i'U4;i'usrii unciitnsrEUG. m
Ego ulique IdUhKit trnnsHiendo cuncta, qux sub A coopeniit nos umbra niorlis (Psal. xuu, ilO). i
Ueo erani, itd ipsuin Duininum, et Deum clamavi, Quis sapicns?ei inleUigei ha:c. Nam slul(u!i iiuii
iion quomoiiociinque, sed voce mea. Yoce non sua, iiitelligit afnictionem sive Iribulationem, nisi qiiaiii
«ett aliena claniat ad Domiiiuni, qui se non exhi- advcrsitas facit, verbi gratia , carcer, fames, fe-
bet ei scrvum. Talibus ipsc dicit : « Quid me vo- bris, paupeiies aliaqu.; manift;sta damna et grava-
catis, Domine, Doniine, ei noD farilis, qux dico miiia, conira quae siiigula qiixrit compelenlii le-
(Luc. VI, 4C) : » Itei!) : i Non onmis gui dicit milii : vamina, scilicel de carceris angustia exituro, coii-
Domine, Domiiie, inlrabit iii regnum ccelorum; Ira famem cibuiii, coiitra fobrein sive alios mor-
sed qiii facit voluntatem Puiris iiiei, ipse inirabit bos s.iiiitaleni, conlra paupcriciii divitias, contra
iii reifMiim coelonim (^/a(f//. vii, 2i). > Ego nutem qii<elibel incomnioda liis opposita coniinoda. Sed
Idilliun sive Asaph ctamavi ad Domiiium voce mea, justus et sapiens oninia hsec sive coininuda sive
tjiiia (|Uim Oominum invocavi, me servum
buic iiicommods cuiiCl.^ transiliens repulat sibi esse l-i-
(idelem iiJcliter eibibui. yuera Ueum iiivocavi, bulntioncni, quatidiu non liabet summam et aner-
liujus me creaturam esse recognovi; quem Patrem nam coiisolaiioiiem, quain se super oiniiia diligen
invocavi. liujus filius csse sludui pcr amoieni, sic- tibus, ei ad se ullra omnia Iransilientibus promit-
iit (jusdem Doniini servus fueram per rimorem. ^ lit summus consolalor Dius dicens in piopbeta :
S«d illc, qui Domiiium Tocat, ciijus iion vull osse < Sicut maler consulalur filios suos, ita consolabor
servus, vel Paticm cujus iion vult esse Filius, vel vos(/sB. Livi, 15); » iteiii : i Consolauiini, con-
ni.igisiium cujus iion Tult esse discipulus, voce solaniini, populc meus , dicit Deus vester (ha,
noii sua, sed alieiia clamat, si tameii clainat. Non XL, 1). > Igitur ego Idiiliuii tiansilieiis omnia sub
enim oiimis qui orat, orando clamai, seJ is Un- Deo posiia.
tum qui, quod orat, vehcmcnler desiderat, quod Vehs. 3. /li Jie tribulationii inece Deum eiqui-
lleri sulel niaxiine urgciilc aliqua magna triiiula- sivi maiiibus meis, el uotle conlra vel coram eo, et
lione, sicut milii accidit, qucm ad dranHuni scu cin- iion sum deceptut. In lii« paucis verbis .nuditores
mnnduiii vehcmcDlia iribulalionis exciiavii, pcrse- aiieiiii poleslis advertere, quando et qua necessi-
quciiic me Uge peccaii, qux- crat in membrls meis, taie Dciim exquisivi, gcilicet in die tribulalionit tt
aut eiiam iii membris aiienis, in quorum altcro nocte. ilabetis '.-liam quomodo qua.-sierim, scilicet
iiiliiiii.us doaicbticus, In altcro iiiiniicus extraneus nianibus vel cxpausis iii oratione, vel exercitatis
iitfcslavit, ul essent niibi foris p!ign;c, inlus liino- iu bonj operaiioiie, quod melius est utroque modn.
res. Scio auU'm quod niliil milii nocere possilex- , Ul auteiu srialis, quo fruclu qu:esii'rim, dico vobis
traiicus iiiiiiiicus bomo vel diabulus, tii-i ci con- quod noii suin deccpius, iino qiiod petivi, aJepius.
soiiiircl donicslicus inimicus : verbi giatiu, nihil Vullis sciie ubi qunesierim ? coiilra eum, vcl coram
iiocuisscl niilii DaviJ mulier, altcrius viri uxor ex- eo f;icieiis boiia per dexleram ncsciente sinistra.
teriu^ visa, iiisi ad cain coiiciipisceiidum fuissel iii- Dicilur autem couirn eum, qiiasi ilieatur anit eum
flammala iil.ido inirinseca. Uiide Vcritas iion jiidi- sive corcm eo. UnJc alibi diciliir : < Peccatuui
eal reum, qui viderit nuilicrem, nisi vidcal « ad nieum conlra me vel coram ine esl seniper ^Pial.
concujjibCeiid.ini eam. i Do hoc judicat, quod « jaiii i, 5), » qiiasi dicai : Contra vel aiite faclem meani
moecbatus est cam in corde suo (.WudA. v, 28). » st.-ituo peccatum ineuni i>er jugem recurdationem
Siniiliter Peiro apustoloniliil nocuisset percoiitando et recogiiitloiiein, quod non projicio pust dorsum
ancilla saccrduii!-, si nou intus concussissei iUam copi-r iiegligentiam sive oblivloncm. Sic eliam con-
luninain limor niortis. Iljec est igilur dics trlbulaiio- tra Deuin vel coram Deo manus expandil, qui suae
nis, iii qua foris puîi;e, intus limores tribulant oralinnis vel operalionis noiiiiisi Deum testero qua>-
inagis in die quain iii nocte, magis cum prospcri- rit, nec ab ipso aliud peiit quam ipsum, aut quod
las arridet quam cuni adveisitas fatigai, magis d«- ei polest prodessc ad coiisequeDduin ipsum, sciens
inonio lacridiano quam tiniorc noctunio, ni.igis D qood iiispeclor ille, qui vidct in absrunso, rcddet
ciini se angeliis Saianae iciitans vei (ol<ipliiz;i:is illi, fo»/ra vel ante citjus vultuni seoffert jugiter
transligurat in angelum lucis, qnam cuin, siiiil est, cxaminandum et remuitciaiidii.n. Iii quo non de-
apjiaret ?ngelus noctis et princcps tenebraruni. cipilur, quoniam primoexaminatur, deinde remu-
Propterea dics lu-.c sive iio» tribuiationis lotu;n iierabitur. Uvamitiatiir icntatiunibus , in qttibus
lempus est vii* liujus mortalis, diss comparatione cuiii probatus fuerii, a(cipiet iii reiiiutieratione co-
inltdeiium filiorum noctis et lenebrarum , iiitcr ronaiti vit.e. DilTicilior ai:iem cst ipsa tentaiionis
qiios lideles verbum vitae conlinciiics lucent sicul cxnininatio, quaiido nobis Iribulatis oflertur pro
liiminaria in lioc mundo, nox vcro comparalioiie xieriia temporalis consolatio, qua faciie decipi-
saiicXorum angelorum aiiiinarunv|ue sanctaruin tur, qiii non transilil omnia tcinporalia qiixrendo
cum Christo sole justiti.-e in cffilo rcgnaiitium, qui- sola seiorna. Sed ego Idiihun, ego transilicns nou
Ihis coinparati quanlumlibet sancti carne vcstlti tum dccepius, quia quod quxrebain inveni, quod
nox diri possuiil, quandiu in li.ic rcgionc unibr» pctcbain accepi eo copiosiore vel spe vel re, qiiod
inortis vivuni. Iloium denique ista est qucrel.i ; pru illo, quod unicum petivi, alias consnlaiiones,
< Qiioniam liumiliasli nn.< in loco afllicl.oiiis, et licct assidue milii oblalas, recipete nobii, qi .is
4J7 COMMENTARIUM IN PSALMOS. - - PARS VIIL - PSAL. LXXVL Ji8
cgo, si pro nifl aeccpissf;m decepiut ruissem, sicul A Liberaloris advcntiim', qui eatenu^t dilTereliatur,
ilii, quibus dicelur iu dic judicii : i Rccepistis valde suspirabanl, aut propter Iutc flondum sibl
mcrccdem vesir»m (Mailh. vi, 5), > videlicel laudis ei jejuiiaiidum eîstiinabant. Quod si caiisas istas
aut jfralix humanx seu allerius emolumenli trans- prx oculis habenles jejunarent et flcrcnt, iiniiquam
iioiii, quod hal)cliir in rebus lemporalibus cum taliter respondissel Dominus ; « Loquere, t in-
ttnipore transeunlihus. In quibus omnibus quiens, < ad omneni populiim tcrr.T, et ail sacer-
Vers. i. lienuil consolari anima riiea, quia illis dotes dicens : Nunqnid jcjuniuin Jejuna^tis nilhi ?
vel patienler c.irendo si aberant vel sr.pieisler utendo £t cum cumedistis et bibistis, nunqui I noii vuliis
si aderant, sola xlerna bona ijtisesivi, elODiiiia tcm- comedistis et vobismetipsis bibistis? t Longe ali-
poralia spiriiu et animu (ransilivi ad sutos usus tcr jejuiianli Danieli responsum fuit, quia longe
iiiliimi ac fragilis corporis admitipns nccessarla et alias jijunandi causas ille propositas habiiii. « Da-
ex|iedibiKa de rebus lcrrenis ct inlirmis. Unde non niel , » imiuit angelus Cabriel, « niinc ogrossus
dico : Renuil consolari corpus meum in lalibus, quia sum ut docerem te, et intelligeres. Ab cxordio pre-
corpori mortali necessaria sunt corporaba et ali- cum tuaniin egressus esl sermo. Ego aiitein veni
nienla et vestimenta, sed liaec adnîiienda sunt aj ut indicarem tibi, quia vir desideriorum cs. Tii
cunsolationem, non ad corruptioncm, nec aiiiple- " ergo animadverte sermoncm, et inteilige visioncm.
cleiKla siint nequitcr, sed iransilienda rurtiler, iia Sepiuaginta hebdomrtdes abbreviatse snnt supcr
u( lemporalibus subsidiis misericorditcr adjuti populum tuum, etc. (Dan. ix, 23, 2-4.) » llle profecio
empilerua liducialibus appelanius.etex perceptione jejiinium Domino jejunavit, quia vir desideriorcm
prxsentium inunenim iiiiniurot ardeniior sil exspe- ea, qux Doniini siinl, desideravii, videliocl non
ctalio futuromin, ne contingat iios lentari, sicut illuil soiiim, ut rcjcdificareiur illa civiias et tem-
patres nostri i.entali suiit iii deserlo, qui carnibus )iltim manurjctum, sed qiiod longe majus et in -
concupitis abuiidanter in dcsevlo saiiati non l)eo roinparabilitcr meliusest, ul consummaretur prx-
lariîlori gratias cgcrunt, ncijue st pcr leinporalia varicaiio, et linein accijicret peccatiim, ct delore-
soLaiia excitavorunl ad xterna i|iixrcnd3. Ideo cum lur iniqiiilas, et adducereiiir Justitia sempiterna,
< adhuc esc% erant iii orc ipsorum, ira Dei ascen- el impleretur visio et proplietia, et ungeretur San-
ditsupcrcos, etocciiiit pingiies coium(Psa/. lxxvii, ctus sanciorum.
30, ol). I Siniiio inaluiu liliis Isracl de Baby- Igiuir quoniam unus, idemqiie Dominus, et bic
lono reversis accidissei, si non eos Zacharias pro- per pioplietam loqiiitur : « Niinquid Jejunium Jcju-
plicta instruxissct. Nam cum diiiturna capdviiate _ naslis niiiii, > et subaudiendiim cst : < Non, et ciiiTi
ainicti per misericordiam Pei liberati pcrmittciile comedistis, et bibislis, nunqtiid non vobis come-
rege Persarum Cyro in Jcrusalem venissent, rau- distis, et Vdbismelipsis bibistis, » et subaudiendum
rosque tompli icstauratos vidissent, quasi ultra nun cst : « etiain; i et alibi pcr A;>06tolum ditit : < Et
esset eis flendum, eo qiiod completa videretur con- qui manducat, Domino man-lucat, ot qai non man-
solaliocorum, miserunt ad Zachariam proplie- ducat, Dninino non manducat (Rom, xiv, 6), »
tam dicenles c Nunquid fleiidum mihi esiia mense
: clarc, atquc stiidiose discernendum est inter eiiin
qiiinto vel sanctificarc me debco, sicut feci jam qui, duin non manducat, Domino non mandncat,
mullis aiinis? Et factum esl, » ait, * verbum Do- >il cst duin jejiinat, Domino jejiiiiat, ct euni (j«i,
mini ad me dicens : Lo(|iicre ad omnem populum diim noii mandiicat vel dum Jejiinat, non Domir.o,
lerrse, el ad sacerdoles dicons : Cum jejunaretis et sed sibi non manducat aut jejunal : rursiimqiie
plangcrecis in qninto et sepiirao per hos septua- iiiler eiini qui, dum maiidncat, Domino in.itiduoat,
giiiia aiinos, nunquid jejunium jejunasiis mihi ? ct eiim qiii, diim manducat, non Domino, scd sibi
Et cuin comcdislls et bibistis, nunquid non vobi$ manducal. Niinirum qui ob hoc Jcjunat vol non
comedislis, et vobismetipsis bibislis ? i (Zacli. vii, manducal, ui per hunc paenileiitix laborem omni-
5,4). Revcra scnsus istonira procuJ dubio sic inter- j) pnlcnti Deo Ae pcccalis suis saiisfaciat, ei \ilx
rogantium erat impcrfectus, qiii quoniam templum xtonix fructuHi recipiat, ilie jejuniiiin Doiiijno je-
videbaot vel audiebant esse construcluni, jam junal, ille Domiiio non manducat. Qni idcirto jeju-
fleodi et jejunandi causam sibi nullam superesse nat vel iion manducat, ut vel teinpurulcni poeiiam
arbiirabantur. Manifestum est ex ipsurum inter- evailat, sicut Achab, vel transitoriam Uudem reci-
rogaiiune, quod tcmporalibus et Yisibilibus inlcnli piat sicat qnivis hypocrila, ille non Doiiiino, sed
dc aeternis ct iiivisibilibus bonis nullu aul paiva sibi Jejunat ; nnn Domino, sed sibi inîndiicai. Sinii-
soliicitudine lenebunlur. Memoriter tenebant, quod liler qui idcirco manducrit, ut opus Domiiii opcrari
in ((Uinto men&e subversa civitate Jerusalem et valeai, quales ipse vult esse aposlolos suos sive
lCDiplo populus captivus ductus est, quod in se- evangelistas, dicciis : i Edentes etbibenies, digiiu^
piinio Godolias interfectus esl ab Ismael, et rcli- est enim operarius mcrccdo »ua (Luc. x, 7), » ille
quiae populi dispersx sunt, et ob hoc pcr singulos Domino manducat, ei ccojitra, qui operatur, quani-
annos jejunabant ct flebant. Porru caplivitatem vis opus sanctuin, quamvisopus Dei, ob lioc solum,
illam universalem, qua humanum genus captiva- ut manducet, ille non Domino, sed sibi operatur et
lum esl a Deo in Adam noo satis curabant, nequa sibi manducat. Amplius autem si non vult opcrari
»
Ct.RllOm PR^rOSlTi REJClIFRSreRG.

«c
;j„
Di A vl jejuni.tn. ilecimi eiit domt.i Juda .n gaudinm rt
H manduciil, po» Doiiii/w, seJ sibi i.iai.ducat.
•
cat igilur i Nuiiquid jcjuiiium

:
jejunaslis inihi ? m laHiiiam, ei in soleuiiiitaies prseclaras. » Quod
nou qnia 110" jejunast.*, pro- idcin cst, ac si dicatur : Usque iiiodo non pctistis
ct subaudiatuf : c : i
non ol. l.oc, ut civila- qudquam jejunando curn tristilia tristes ob f ausas :
pier regnum Dei, jt juii:i*Us
pcrdidisiis, in ad pctitP. ul gaii(liuni vesirum sit plennm, \idellcol

»em coelcste.i), quain in A.dam •
11011 jeiuiiaudn ciirn liistitia, siriit jcjiinant l.ypo-

vcntu seniiuis, quod Ab.aliam promissurn est, ,'ini-
me.camini. Dicat, in- crita l.isies, 11011, inqiiam, tum ir.sirtia, sed cu.ii
licct Chiisti, rccuperaie
l;etiti.i jiixla illud : 1 Tu auttm cum jcjunas, nngc
quam : • Nunqjiid iiou vobis comedislis et voljis-
">
ct rcspondeatur eliai!. >
capi.t luum el faciein luani la\a \MaUh. vi, i~i). t
melipsis hibislis » : « ;
Unge canul, id esl menlem luani oleo hel tia;. iil

quia iim. idciico coixedisiis, ul opeiemini opns Dei,
sil jejuiiiu.n tuuin ii. gaudium cl in l*t!'ti:im cl iii
ut viatico susleiitaii peivenire poiiselis ad pittnam
soicmnitates prKc'.aras. Ibi ost cnim solemnilas
vcl regnnm Dt-i.
jejuiiio interrogaius pust

nr*claia, ubi cst iuieniio iucunda ei munda cii
Sed jam quid landeu) dp
t.us!'eii-;a exspecialione avidissiuia, ubi esi gannium
I18EC Domiaus respoiidcril, audiamus. < Ei fiKtum
pleimin noii de visione templi manuracti, qiiod in
est verbum Domini excrcituum ad me dicons llaiC :
Jcjnnium quai et je-

^ ""Penia Jerusalem non erii, sicui Joann^s ait . Kt
di( i Don.inus cxercituum : ti, :
icniplum iion vidi iu ea (.Ipur. \x\, 24i » sed lem-

juniuioqiiinti, eljejunium seplimi. et jejunium de-
;
gaudium pii non .iianufacti, de quo iiem idem Josnnes ait ;
c.nii cril domui Juda in et i*iiliani, ct in
paccm I Dominus enim templum illius cst et agii.is

solcm.iitates prajclaras. Vcritatom lajitum et
[ii><.d.) Ibi gauJiu.n plenum el Iriitia sempiterna,
diligite, dicit Domi.ius excrcilttiim {Zach. viii, 18,
ibi solcninilas pr<Ecl:<ra. quant prx'ccdunt etiain in
19). Ad » quod supra Sa.asar cl Rogomclecl; per
id
hac peicKrinatioiie Sidemiiia pi;cclara, quibus qiia-
legatos qua;siciaiit, uti'um iu munsequinto jnjunare
tuur assignantur jejunia, quse dicuntur Quatuur
dcbeicnt ct plrnigere, an posl a;,lilicationem templi
finire jcjuniuni luctii.nque deponere mullis in nicdio Tempora.
positis, quae facerenl, qu* si>ciaieiit, ba:c Dominus Denique cum Synagoga jcj'unaveril ob trisles cau-
per prophetam respondit. Et illi quidcin de u;io iu- sas jam commemnraias ei prwteriias, Ecclesia in
icrrogaveranl jejunio menaisquiiiti, Dominus au- solcmnitales prscla.âs anno circumeunte semper
quoque suam veniuras. ct xterna solcmnitaie consumiBaiidas,
lein respundens de cicleris jcjuniis
sciilentiam dcprompsit de jejui.io quarii, de jeju- Quatuor ieiiipurum disposnil jejuuia, scilicet vcr-
seplimi, de jejuiiio decimi. "'•''= •"''^'' ''as<'''*' «siivum, quod iii quinquagcsima
iiio quiiiti, dc' jejunio C
tral autem jejunium quarti mcnsjs, iiui apud Lati- tiori noii decuit ante Peniecosieii, cum dies Ia:landi
iios vocatur Julius, die septiina decima ejusileiii el in azymis epulandi sunt in ijisa hebjomada pra>
mensis, quando .Moyses de mo.ile Sii.a labulas i."^\s clara; (cslivitalis de adveutu Paracleii. Autiimnale
abje II aique conljrgii ct ju.via Jereuiiam mun ii. Sepiembri simulquc bicmala in Deccmbi'i anlc
prinium rupli sunt civilatis. li. quinto nic.sc, qui lesium Nalalis Dominici, quod gemi..o decentcr
cum pr.evenilur jejuuio, siiut cl no.\ ilL iliius fcsti per-

apuJ iios appi llatur Augustus, proptcr e.vplo-
ta esset in pop;ilo,
eiiiutur gcmiiio sacrilicio propter duas gcncratio-
ralores tcri<e sanclae scditio
jussi su.it noii asceiiderc, :Hcd pcr qu:*dr;>giiita au-
nof Cbrisii, unara de Palre, allcam de Mal.e. Ad
circumire dispendijs, ut pcneralionem de Palre iii priina in.ssa illud perxi-
iios lon;jis a lerra saiicta
exccptis duobas Caleb ci Jusue omiies in S(ditudit;c net, quod caiiitur : 1 Domiaus di\it ad me : Filius
cadcreiit. Iii hoc menso el a NjiniclioJoimsot tcm- meiis cs tu, ego bodie genui le (Piol. 11, 7). » Ueiii ;
I lii splendorilius saiictoruiu ex uteru ante Lucife-

plum Jcrosolymis jncens.iin csl atque d structuni
el populus in caplivitatem abducius. In seplirao, rum feuui le (P.sa/. cu, 3). » SiJendidlus ve.o tan-
Godo pit illa.n gencrationeni, quod in Evangelio de Jtaria

qui apud nos appcllaliir October, oceisus esl
lias, etJudo; tribus ac Jerusalem reUquia; aissipa- ^ dicilur . . iVpcrit F.lium suum primogenilum (Luc.
II, 'l). » Primoyenitns quippc omiih crea(uifl^ CLri-

l:e. Me.isc deciiiio, qiii apud nos Januaiius dicitnr,
caplivil.iie positus audivii. et cuiictus stus ab ipso Aposlolu p.xJicatur polius secundtHn
Ezechiel iii
pnpulus captiôrui: quiuto mease lemplum csse divinam generationem, qua ei Paire natus est ante
subveisuni, quod ple.iissimc in eodem prQpheia co- s.Tcuia, ([uani sccundum eam, qua cx matre natus
jcjunia proptercausasli'islcs esl in (ine sicculoriim. Dicitur tameii eiiam secun-
gnosciinus. Ujec ijjitur
ac flebiles ^^'crilo jcjunabanl, scd jcjuuaudi scicn- Jani hanc primoijcnitus, non qiiidem omols cica-
llam noi. babobaiii, quippc qui unuin ex his, scili- tursB, sed primogenitus nioi tiiorum per ipsuia de
cet jeju.iiiim quiiili jani nou obbcr\anduin ebsc vn- inorte sustitandoriim. Scd hoc perlinet ad festuni
Icbaiit, qiiQniaiu captivitatera soluiain et tewplum su;e resuiTeciioiiis, qui primus ipse rcsuriciiit a
videbaui rc.-edilicaluni Porro Dominus lion usquu- inortuis primugeiiitus inortuoruin et prinulix dor-
quo tcmpluin rciciliricaiciur, sed usquequc dclcre- mienii.ini, quoruiii plurimi surrexerunl cum illo,
et apparucrunt mnliis, ut cxiiide cojistarei, «juod

lur pcccatuin et luiem accipeiel prxvaricalio, volc-
bal observari jcjunium, hoc cst quod ail, : < Jcju- ipse est non solum primogenilus omnis crcaturae
jciuninm septimi. seruudum sua; Diviniuiis a:ternilaieni, sed etiam
wium quarii, ei jejiiiiium qiiinli, el
,
H\ COM.MF.MAKIUM IN PKAl.ftiO^. - - PAns Vlll. - PS.M,. I XXVI. iiJt
piiiiiogctruub iii inullis fralrilius sPcuiulum »:!(' Iin- A lemporalia ; ct rtcMcra lua nit aiiiplexcliir. ut ipfiuii
inanitalij leuaporriliialem, iii qua benetlictiis ost tor mcnm in solis ca-leslilms jugiier tleloctctiir,
ipso, qui veiiil iii nniiiipi' Domini, siful iii Sfcuiuh qtioniam delectationos in sinistra liia vol iiulliB vcl
inissa caiiiiur, in qua siernum Oci Voiljiim loiniio- parviike ac momenlane* siiiii ; scd « dclcclalioiies
raiuer factnm tiiniiiiemoradir dicentibKS pastort- in riexlpra 1113 usqne in lineni {t^sal. XV, 11) t line
bus : « Tiansoamus nsqiio l?et/ilolioni. rl viileamns tftronieiii. Haru.m delctlalionum licet iii bao viu
hoc Verbum, qnna factiim cst (I.uc. ii, V>). > lii nnlli morialium deliir abuiidanlia, lamoii (latcii »c
publica vero niissa siniiil iiiraque gcnoratio com- rclicit monicm rol sola inemoria. Qiiod cgo i</j-
memoratur pia;cipuc in Evanpefin, ubi quod scri- ihun in incmeiipso pnperius suni, i|iiia
ptum est « lii princijiio eiat Vcrhiim, ct Vorbuni

: Vr.Rs. i. Verfior fui Dii, ei iieleduin^ suni, et ix-
crat apud Dmm {Joan. i, ]), > gciipraiionciii cjns i.iiiittHs .'uiii, et defeci: spiiilus nifui. Stipcr liiinc
tansii xlcrnam, et qund scqiiilur : « Vcrbuin cai o locum bcatus Giego.iiis dieit in Joli (ji) . .Si7»i<-<j
factum esl {ibid., li), » gencrattoiicm ejus mauir.)- vin att uiiimnni suunt ex jirteseuli viia ttultiut gra-
siat teinpnialom, qua • Piitr natiis esi nobis cthi- linm rohsolnliunif admittilnt. iVnw plffnmqw liujut
lius daius cst nohis tha. ix, 0). > Nou pi-ko nii- 5flVM/i dii'ifis soleiil miKtii; ttcdio affeeti bonii leni-
. I'
ruin quo:l duo jejiiiiia Ouaiuor lcinpi>riim, sioiit poratitcr acccpta conspicere, el Iriiltliaju deliuiie.
diximus, pruccdmii istitd fcsluin gomiiia Filii Dei Lvm enim nmroie qiiodum tangi se senlivul, rquus
semper e.\isleiuis goueratione ailornatum. Licei aspiciuni, uuri, arênliqtie sui vatcuia outentptun-
cniiii iii Iiac pei-egriii;itione nrtquanttifa sil consdja- tur, prtcdia circumeunl, cuinque pcr hcec leuipoTulia
tio civibus illius taloslis Jcnisaloii», qiitid Ia\tiia oculoi tihenut Iraliunl, ohorlum amina' moerorem
per indulgciitiam pcecaioruin capiivilale Uabylomoa rincunt. Vnde pis iii liDanyelia VeriKis dicu : Yo! vo-
visibilia xdilicaiifur cu;nobia vd templ» pcrprinci- bis diriiibus, qui habeiis consoliiiicnem vea'.rain Std
pes Zorobal cli duiî cofisimiles, vol saccrdySts Jesu sanrlus vir, ijni lioc iugai, ifuud ub cplcrnis cr^cidii,
magRO saccrdoti iion imp:trcs, iii qiiibus Doo farni!- Consolalionen de leinporaUbus n^n, adinilitf Uicens :
lantes vacant ei solemniMnl; atiuincn ciincia hsi-c Ncgavi consolari animiini nteam. Ac ii opcru dina :
temporalia solalia (ransilienda sunt, Ua iit liis jusie Qui lempornlium amissionem non iugea, de lemy.oui'
ac sobrie tanqiiam navilms uloiido f^siiiieniiis in iiHin abnndaiitiu neqnnquam cunsotati anitnain vos-
gredi in illain a-tcriis; felic lalis reqiiiem, iiln csi suin. CuHanquam, si nos (tuaieules isla diccreinu.':,
plenum gaudiuni, ubl laetilia seiiipiterna, ubi so- quid igilnr qiKeris. qui consotari m liis, qiia- munai
lemnitas pra-clara. Diviiiai uiii vcio teinptnatia so- ( funl, rcnuis : illico adjecit . Memor fui Uei, el ri«-
latia sciamus iiou aniniije ralionali, sml curpon lectiflus sttm. Ac si nperte diral : Terrenarum Terum
niortali ei frasili conccssa. [Jnde stiilius eiat ille me nec nbundantia refovet , aitcloris anlem niet
dives, qui dixil aiiinia- suae . 4 Aiiiina, bjiios mulla quem adhuc viderc non valeo, ic.' .s(.'/<j memoria de-
bona iii innos plurimos, comedc, bibe, fcqiritsce » tecial.
Talia loquenti rpctc di.xil Dcus : « Stntte, liSc no- Icleni in eodem (55) : Exerriialus suni ei defecit
cle aiiimam tuam rcpotaiit a te, et (\ux parasii, sprritns nicus paultsper, Quid esi quod ail : Spinias
cujus ciui.i? > {Luc. XII, <0, 20.) Slulius, revera meus, ntsi spirilus homiriis, ridetice: spirilus el.itio-
ille fiiit, cujus aiiiuia lalibiis inbiesii, qiiasi iet|uiem nis 1 El qnia per occullmn ijratium ad amorem Dei
in eis invciituia, cum &lnl omuia Iuec instabilia ei liinperula destiper mensurn proficimus. quanio in
peritu a. Uleo aiiditoies cordati nudite, quid dioat nobis quolidie de bei Spiriiu virinf, crcscil. ttmlo no-
iste Uliilntn do a-iiina sua iiansiliento omnia lia'c sler spiriius dcfirit. Qui spiritH', errnris, quia rwn a
tempuralia taiiquam no:i siia, tanqiiam ad se non nobis iubilo penilu.t ampuiatui. ifene puutnper itefe-
pcrtinentia. Rcnuic, inquif, comotari aniina mea, cisse perliibetur. Tunc vero in Ueo plene pToftcimm,
tanquam dicat : Etsi cnrpuris fragilitas egcai sn- cum a nvbis tpsit funditus dcfecerimus.
'^
Blentari solatiis lemporalibiis, tainen iu liis reiiuii .^lilcr ; MemoT fui Dei, et dctectains sitti supcr
consolari aiiiina mca, potioiibus delectala, scirn.et ejus boiiitate, qiiouiam boiius, qiionian Ui iWer-
a;lernis dcliciis dulcioribus super mel et favum, iium misericordia ejus {Psal. cxxxv, i), j quoniiun
setcrnis divitiis rfesiderabilioribus super auriiin ct niiserotiir omniuni, el niliil oJit ctirum que lecii,
lapidem protiosnm muliuni. Quis eiiim valoai cxpii- dissimulans peccaia liomiiium pfoplcr ptEiiiiciTiiaiu,
care, quam diilciie.- aiiima sapiciiii sapit sapieniia, et quia ruisoratione.v cjus supoi- omnia opera ejus •.
quantumque dclcciani delectationos iii dc\tera tua me deleciaverit iii faiHur.) siia e£ in nperiiiui>
licet
Deus, cujus in sinislra divilia; sunl et gforia' Igi- manuum suarum, super omma deleclabat ipsiuis
tur lyeva tua sub capite meo sit, el dextera lua me pielas et iiiisericordia. Veriini sciciis, qiiod eidem
amplexetur. Per capul saiic inlclligitur cor jujlla piissimae ipsius misoricordiEC individua eumes est
illud : « Levate capiia {Luc. xxi, 28), > id esl ex- veiilas et sevevitas jusliiia;, iii hujiis justiiia; jtiditlis
bilarate caida. l'roinile subcapile raco sil l*va Ina, piissimis, Juslissimis ot sapientiîmis e)iqiiirondis
nt cor meuiu suo desiderio supoicvcellat omiiia earercifaliis sum. Qnid ni deleclaret memoriani mc am.
(32) Lib. XTiu Moi-ai., cap. 41. (33) Lib. XXII Morai. cap. 18.
423 GEUllom PR/trOSITI REICIIERSPF.nO. m
e( sinuit oxrrcitarcl consiJcralus diilcis et rcrtus A batun, ei non sum ioculiu, no in reapondendo niinis
Dumliius? Annon dulcc, qiiod inisericordi^ Domini occiipalus magi? ac ma^'!» turbarer in cogitalioni-
ab jeiRrno, cl nsque iii aelirnum supcr timentea bus, quas liheras esse volui, quia eas relius melio-
cuin? Annon dulce, quod stai proposiluin Dci, slat ribus occupaveram.
sctiteiilia pacis super linienlcs cuni, ipsorura el dis- Yr.RS. G. Cogitaii cniin diee antiquoi, el ainiot
simulans mala, et remuiicraiis bona, ut miro niodo (Kiernusin mente habui. Dien antiquos, id esl vrlcr^s
cis noii mudo bona, sed ct niala cooperentur in bo- d.es pr.-esenlis vits, iti qullius bomo veterascit, in
iiuin ? Sed ruisiim nliiiis lioirendum esi incidere in qiiibusumnc, quod e->t mulabile, anliquatur el se-
maiius illius justitia;, de cujus xteriio arbltrlo pro- nescil ac propc interiium est, in quos dies hotno
ccdil, quod sup«r impios xtcnialiter damnaudos vi- cecidlt, quaiulo peccavli is, qiii ad iPternos iliei et
gilat secrctissima et severissima jiidicis anlmadver- aniws crcalus rull, IHes, Inqiiam, illos antiquns ca-
sio, lerribilis in conslliis siipcr lilios hominum prx- gitavi et annos aiternos, in quibus null.i niiilahililas
sciios ad inaliim. Liide illoruni nec dllult mala, iicc est, cuin illis coniuli, et illis aniiquis cngualis ac
appctii boua, iiisuper ct corda indural, iie forte do< spretis islos ceternos in mente habui.
lcant ei resiplscant, el coiivo-rlantur, et sanel eos. Vers. 7. Et medilatus sunt nocte cum corde meo.
El iioc iion absque certa et xieriia r?iioiie quod " Xediiaius svm de diebus antiquls, de aiinis inde-
laiilo lormidolosius conslal esge, quanio iiiiinubi- feciivii, quos in .\dam perdidi, qiialiicr per secun-
lius constat llxum iu xleriiiiaie. Tall;i dc Deo duloi d 11:21 Adum patribus antiquis rcproiiiissum valeant
fct leclo medilans delecialus sum et exerriiatus, de- reciipL-rari. Medilatut lum, inquain, cnm coide meo,
lecia w.s viilpiido ojus boiiltaiein, exercilatuf. videndo iiHus in secreio, non inveiiicns foiis aures tutas,
sevcriiaiciii. Lt qiiia uiriusque rei seiLruas causas quibus cominilterem sctretas medilatioiies meas.
iiivesligaie iion potui, defecit tpiriius meus, defecil £t ideo inlus apud me ipsum lanlumniodo exerci-
ratio, defecit iiigeniuin perspiccrc iion valciis iiujus tobar, Tcl, sicul alia Iraiislaiio habci : Garrieham.
rei piofumluiii secrctiim, suptr cujus admiraiiono Inluscnim gairiie, ubi soius Deus audit, eserciiari
cogebar exclaiiiare : 1 Altiludo di>itlarum sapien- est in spirilu, cul garrienti in sanctis meditatioui-
ll* el scietiti»; Dei, quain incomprehensibilia sunl. bus noii inlcrmiscelur bujus raundi slrepitus, inaii'
jiidicla illlus, et iuvcsiigabiles viae ejus 1 |7ioni. xi, me si fll, (|uod sequiiur : Et seobebam, vel cfo/ie-
33.) I Magiia ileiiique altiiudo gapientixac scienlije, bam, sicul alius codcx habel, tentitabam, vel sicul
qua Dcus oiiiiiia dispiinit guaviter aitiogrns a fine Uebraica vcillas habet : Scrutabur spiritttm mtam.
usque ad fiiiem fortller, ab aiigclo summo usquead r Q"'<l <-'St enim scobere tpiritum, nisi per intenliO'
iiiliuium vermiculum, a sumuio rcrum usque ad nem bonam quasi per scopam svpervenientes ir-
fuiidiim earuio, a piimordlalibus causis iisque aj ruentium phaiilasmalum sordes rxpurgare : aul
fliiales causas cuiicla urditiaiis ct dlspcnsans omui quid est scoberc seu ventilare spiritum, nisi per
crcaiura; poiidus, mcusurain et numenim. lo his ejusdcm inlcntioiiis vlgilantiam quasi scobeiido el
considciaiidis defecit spiritut meui, quia incoin- scrulando facere humiliialis foTeam sivu scobem
prehensibilia suul ; sed piofccit lides, quia venera- in spirilu ratinnabili, TrntilaU) ei ejecto inde oiiini
liilia siiiit, cl iioii solum scitii sed etiam quxsitii terrcnilatls piilvere? Scobein proprie dicimus rge-
deslderabilia. ricm tciiebri vcl aralri, ac prolnde morulitor scnbs
Diapsaliiia liic iiilorponitiir, et parli primx »e- dicl polcst peccatorum secielorum confessio ct ege-
Cuiida ita conliuualur : Divi ego Itlilhun quia defe- slio, quae quasi lcrebio vel arairo sanx doclriiiie
eii spiritus meus. Ne aiUiîii putct quls me negiigen- sic elicilur, ul peccalof de peccalo suo redargutus
lciii vel lepiJiiiii sive pl^niiu fuissc in exercilatione foris per coiifessloiiem ostendat, quud prius nrriil-
pica, scial, quod iioii soluni cum cxleris conimunes taveral. £t quidem laode dignum esi, cum, alio ir-
Yigiliag observavi, scd dari;uente, peccaium suum quis connietur. Scd rgo
VeBS. 5. Anticipuvcruui vigitias alioruiii oculi nui. ^ Idithun, vel cgo ,4iap/i noii cispeclavi lingiiam fo-
Naiii el oculos meos cor|ioralc-i, quibus discernuii- ris incrcpsntem, quoniam ego ipse apud me scut>c-
lur coiores, assuefeci vigiliis iiociurnis in perquisi- bam spiritmn iiieum. .\lteudile salto^ pcr qiioi
tione verilalis, vel etiain iii laiidibus divinê bunila- transilivi. Primo in die iribulalionis quasi traiisi-
lis, cl oculos meiitis, qulbus dlscernuntur inores omnes eonsolationes tcrreiias Deum eiiquisivi,
lieiis
buni a maljs taiiquam a iiigris a!bi, semper vigiles Sed, ciim in co quxrendo dcfccil spiiitus nieug, ad
liabere sludui giiiicipando lu lioc îudio alius item menlem meam rrsilivi, et illic annos setcmog me-
sludiogos. Et qui:i noii potui plene iiiiclligerr, quod morix rnnimcudavi. Adhuc in finem, de quo titulus
quwebaiu, lurbatns sum in cordc inru. Srd Umen psaliui agit, cogitans Iransilire, isia cngiiavi apud
posui cuslodjara ori iiicq, et noh sum lociilns vcl me.
conlra Deuiii siulle niiirmiirando, vcl quod non in- Vers. 8, lYiiiifuid m irifrRuiii projiciei Deut *
tellcxi, tcinere afDrinandu sciens quia do re inefla- Projccit ad lcmpiis, cum dicerct : < Tcna rs et in
blli tullus est caulc silerc, quara iiicaule loqui, cl terram rrvrrtcris ; > itein : 1 In sudurr vullus tni
idco nun siiin /ocmIus, iindc lul apiid nie turbatus. vcsceris paiie luo, dunec revrrlaris in icriain, do
Aliis quoque mihi obloquentilirs aliqiioiies iiii lur- qiia sumptus c-g \Qen. 111, 19). t Scd iiuiifuitf in
:
425 COMMENTAi;iLM IN PSALM05. - P.UtS Vlll. - 1>S.VL L\XYL 425

irlerniim pruji<iii ? Et qui (Uinnil, nnnnc adjicul, X in illiiiii, pia^peilieiili^ iUos iia, in qiia juiatiim esl
iit rourgal '!
.Noiiiie, qui iiiori lioiniii:.-s disposuit coiiira illos . ininmiiil lii, quibus juraluni cst quod
pcr iinius hoiiiiiiis iiiobediciiliaiii, ipse quoque per inlrai-eiil iii illaii), bciic.licii vidclicct in seniine
uiiius boiniiiis olHKlicittiuiii suscitabit boiiiines ad AbralKC, cui pcr sen!(iip^;:i:i juiaît, aiit iii semiiie
vilam ? Aut tion apji'inel, ut complacitior sil ndhuc ? Daviil, cui eliam jiii.ivii, rion iiilroiliit in requiein
Coni|)lacuil silii Uous, tiim vick"ret singuhi, qu;e fe- sibi proiiiiss:r^ acjiiiai.e bciicuiclioiiis? i Iji seniine,
ceiai, ct eiaiil singula boiiu. Sed cum videret oiDiiia, iiiqiiil, tuo bcnediienlur oniiu? Iribus terra- {Ce«.
siiiiiil inagis iii eis coinplacuiisibi, quiu erant valde \\i\, 18). I Iteni post immolalio.-ieni Filii dictum
boua. Qu% siiigula eianl bona, simul oiiinia craut esl eidcm palri Abiabae : < Qiiia lccisti leni liaiic,
val.le boiia. Sed accidit peciatuiii, i;iio I Dco iion ct iioii pepcrcisli unigeiiilo tiio piopter rne, iiciie-
plucuil, et in quo sibi Deiis iiou coniplacuit, quia diceiis beiiedicaiii libi, ct muliiplicabo scmeii luum
ipse auclor pcccaii iioii fiiii. Lnde ob ipsmn lioaii- sicut sirlkis coeii (Ccii. .\xii, 16, 17]. i Cuiiique
nis peceatuni justc irulus placaii iioii potuit quoad- impossibilesiliii-,'atiri Deiim liKjueiileiri, quisarbi-
usqiie alius bunii iiutus iuit, quciii viiieiis Putcr trclur lueiitiri bciiiii juraiitem ? Adliuc eiiim, sicut
allissimus dicere potuit : < iiic csl Filiiis lueiis diic Aposlolus ail : i iiileipusuil juijiiriiiduiii [Hcbr. ix.
tlus, iii quo niilii complucui {Matth, iii, l~). » Si '' *") » su's rcpioiiiissiouibus jurando per semet-
cniin recte sibi coinpiacct iiuiMiuc arlifcx opcre ali- ipsuin, qusa niajorem se noii liabuit, per qucm ju-
quo egiegio per se consuniinato, rum iion sil ipsc ra:e polutiil, ul per duas ils imiiiobiles, quibus
auctor iii3teii;e, de qua opcraUis est, quaiito maîs irapossibilc csi iiiciuiri Dc-iiui, fortisMiuuni soIa:ium
rcclc sibi Dcus Patcr coniplacel iii opere a se crea- babcamus, cum illum proniissoicm et debiioieiu
to et consummalo : Tale opus ego Idithun traiisi- tcncamiis, rui confiiJentcr dicere possunius : i Li
liendo c:etera opcra cxsp'^cluvi, in quo siiii com- juslUiceris in scniioiiibus , > ct proinissioiiibus
plucilus Dcus placarclur quuque pcr illud ab ira i luis (/"sa/. L, 6;. » iicijue ulbitciius iiijusliis ;iiit
siia, videlicct per uiium Fillum houiiuis pienum niciidax iiiveiiiaris, tac Oiiiiiia qua; tocutus es ad pa-
graiia et veritale lepropiiiaiiis boiuinibus, qui eraut lies nostios de bciiedicciidis iii scmine Abiabae
liuluia lillJ ii.v. ciinctis tribubus terrae.
Coucordat liuic scnsui II biaua vcrilas, iii qiia Sic eô I .ilhuii loqiiciido apud inemctipsuin, et
U gitur : Erijonc i« (cleiituni projiciet Domiiius et sic scrobcnilo spiritiim nicuiii coiifortatiH lide ac
,
uon repropitiubitur ultra? Pro quo posuil Lalinus spc iiiter ca;icra di\i : Kunquid in Kternum projtr.iei
interpres : Suiiquid in a-ieinuni prujicict Deus, tl Deus cos quibus laiila bona piomisit ? Aui uoii ap-
non uppouet, ut compiiuiiior sit adhuc '>
Usitalius ponet ut complaciliur, si\e coiiiplacalior, sit udhuc
veio diceictur coniptacativr quaiu cumvlacilior pro ii, qui .iliquaiitiiiuiu jam p!acatU3 et piopiliatus
llebraico verbo, quod cst reprupitiabitur, quiu re- lillis iiiclol proniissa fecit clemciilia; ? Aut in jinem
propiliutus ct complacatus ideiii est in seiisu. Et miscricordiam suam absciiidei, quam profeao tunc
scimus Dcuin piimis parciilibus piopter peccatum iiii(ia\il, quaiido iii iia inisericordiiE nicmor iiiimi-
fuisse iralum sed sacriiicio Abel uliisque justorum cilias iiiier serpciitciu ct raulere.m se positiirura
;
piis obsequiis anle legeni complacaium, ita ul pro-

proiuisit sic lcquendo ; i Poiiain iiiimiciiias inter le
iiiilteret Abiahie patiiarchx seiiicn de carnc sua et niuluTcm, semeii tuum et seinen illiiis : ips:i coii-
venturum, quo lierct ciiiiiplacaiior, sive, supra

terel capul tuum, et lu liisidiaberis calcaneo illius? >
ut
diiLimus, complacilior, quu viso iinmeinor
(Gcn. III, 15.) Ilis dictis primo incboata cst inise-
iru: ac
menior pielatis recordatus misei icordiu; sua;, sicut ricordia erga miscios bomines in fiiie siEcuIorum
locutus est ad patrcs uustios, pcrsolvciida. Nuiiquid ergo abscmdel misericordiam

ila esset lioininibMS
tonipiacaliis vcl sibimct coinplacitus, ut diceret
suam in finein, ciijus lidclia promissa exspeciautur
I liic est lilius ineus dilirius. in quo milii coinpla- persdveiida .iii finem. Nuiiquid abscmdet misericor-
cui ? . lioc exspectuns ego David, vcl cgo Asaph, vel D '''''"' *«"'" "bsnndet a fjeneratioiic in generalionem
S!c proccssiiram sciiiporqiie niansurani, ui ci ve-
ego Idithun scobeiido, mI bcrolieiiilo, vcl sciutandu
raciter caiilari poss.t : « Et luisericordia ejus a
apirituin nieum divinis proiiiiss.ouibus crcduluin,
dixi a}>ud mc ipsum : Nuiiquid in a;lernum projiciet progenic in progenies limcniibus eum? > (Luc. i,
5«.i
Dtus, aut uou appunet, ul complacilior sil adliur?
Suiiquid 'jam coniplacatiis et piopitiatususqueadco, Vebs. 10. Aut oblivisceiur misereri Deus, cui
ul senicii sanclum cuin juranieiilo promitterel proprium csl itiisercri sempcr el parcerc crealur;e
paiiibus, uon iipponel , ut rumplaciltor vcl com- suiC, cui veie dicilur : i Miscreris omiiium, Do-
placalior sit adhuc, perficiendo vidclicci uuod pio- Diiiie, et nibil oilisti corum qu;e fec.isli ? j [Sap. \i,
inisit? 24, 25. j ISunqiiid fons inexliausije misericordi*
Vebs. 9. Aut niinquid absciilet misericordiam dcsiccabiiiir iniinineiile siccitate niiserise ? Potuil
suam tot rcproinissioiiibus incbo»lam ct fiiinutam siccari loircns bcato Cliic, qiiia noii Iiabebat iile
quoque juramcniis, quse juravit in bencplacito gra- torrciis veiiaui Huciilis aqii.'. Diciuir eiiiiii propric
tiin sux? Sl quibus juiavit iu ira sua, quod non torreiis aquu decurrens ia pr;cc;'ps cx iiiibrc aut
inl.âreiit iii rcquicm Sii.im, non pntuerunt iiilraio civc liqiiesceiitc coUecta, q";e proiude ciio deflcit
Patuol. CXfJV.
: »
127 GERIiOIll PK.» POSITI REICHKRSI Eir.. **S
etad nliiiUim devrniel, ulpole yqiia dccuircns ei A inens in cxeuilalionft spirU;is mei, et dieeiiS . f'"'!'
non ice\inens, ui omnia iliiniina, (]u*per ocouUus memoT ero ab inilio mirabilium tuorum. Qiias! dica-
nic.itus redeiinl aJ iociMn uniie fluunl, ul iierura tur : Ex boc patet quod liene memvr fui i/perum
fluant Nunqui;! ita siccari potest fluniinis inipcliis prsteritorimi, qua memor ero per illoruin bignili-
ile inexliaiisto rontc misericoitli»; piooedens ae tationem el conimonilioiiem rslcrorum tuoiuin,
proinde l;etilieans civitatein Dei, quia iion poitst Dciis, opcrum plus mirabilium. veibi îatia : plus
inter^îdi, vel abscindi, sicut Holorcrnes dnx regis esl mirabile Pharaonem cum
invisi!.ilem eserciin
Assyrioruni feeil absciiidi aqua; diictuin (iliis Israel suo in bapiismo sullocaii, quain quod ille visibilis
in Bciliu!ia obsessis ? (Judith. vn, 6.) Noii sic ini- mersus e>.t iii maii Rubro. flem satis inirabile fuit
pii, noii sicabscindere poienmt, neque, ut ipse Deus paiiein de ccelo dari populu per niaie ir.iduclo ; sed
abscindat, eilicere valebunt impeluni fluminis civi- inirabilius est paneni i!e ccelu verum dari pnpulo
talem Dei laetiiicaniis e.v veriditis misericordia; pro- Chrisiiaiio per aqiias baptismi puriAcatu : nam pa-
missis, quoruni promissorum non it,i oblhiscalur nis ille iicc vivus erai, ncc se manducai.tes vitili-
Deus ut desiiiat misereri, aul contineat in ira mise- carc poierat, sed isle panis vivus est, imo vita est.
ricordias suas. Muliis quidein piovocalus et irrila- ct se manducantes vivilicai, sicut ipse dicil : i Qiii
tus esl liominum peccatis, nl niagis ac magis ira- B nianducat me, vivet propier nie [Joan. vi, ."JS).
scatur, ct misereri obliius coniineat in iru miseri- Taiiuin Dei mirabilium ab initio prxdeslinaloruin,'
eordias sua^. QuoJ si faceret, non justilicarelur, el operibus miraliillbus prsesignatorum seinper me-
sed falsiQcarelur in sermonibus suis. lloc nutciii, mor ero, quia in laliu.m recordatione pascitur fldes,
quia non potesl fieri ut veritas mentita inveniatur, exciiatur spcs, ilcieclatur cbarilas. Et idco non so-
nanquid obliviscelur misereri Deus, mu coniiuebii lam recordabor, sed
m iro sua misericorilias suns ? Absit. Nain poiiiis Vfus. 13. Et meditabor in omnibus operibus luii,
cofttinebit \n niisericordia irsm suam, qui cuin assidua ineditauoiic pcrqiiirciis quid intenderis,
iraius fueril, misericordiaB rccoidabitur, et Lis, qui- cuin bxc ct illa fecisti, qiiibns luam vcl potenliam,
bus misericcrdiam promisil, propitiabitur. Tcl sapieiiliam, vel boniialem dcnionstraodo, notam
Vers. 11. Ei dixi : Nuncccepi, Uoec mutalio dex- fecisli in populis viiiutem tuani. /ii operibus qîi-
terai Excehi. Diapsahna hic inlcrponilur, quo a dcm iuis mediiabor in gratiarnm actiune. Sed nc
dictis dicenda distiiigiiunlur. Nain cgo Idiiltun, qui hnc ipsiiin, quod gralias ago, in.hi sit infrutluo-
dju laboravi anxiatus i» deliberatione, jam nunc sum, pro roe soilicitus cio, el in adinventionibus
c(£pi ([uod quaesivi. Vel nunc capi sapcre, quod prius „ luis exercebor, stilicel in pnpceplis justiliae, qu bus
noii polui c.Tpcre hoc scilicet quod in Deo, ciii lii inveniris ab liis qui le quaeruiii, vel quae tu ad-
propriumest niisereri et aliennm irasci, potins iia iiiveni$ti, qui omiicm vi.im sclenlia' el prudentix
inntatur in iniscricordiam quam miscricordia iii invcnisti et dcdisli cani Jarob pucro tuo et Israel
irain. Et luec mutatio dcxlerce E.xcelsi opus cst, quia dilecto tno. /n his igilur adinrenlinnibus Ivis exer^
Filius /ixic/si ad lioc hiimiliaius ct iiicarnaius est, cebor lcgeiido, meditaiido, disccndo, docendo et,
Ulsit < piopit.alio pro peccatis nostris, iiOii pro quod inagis valet, operando ct orando atque laudi-
nostrisauteni tanium, sed ciiam pro tolius ninndi, s
bus tuis immorand<j. liiter qiias iaudes assidue di-
ut dicit apostolus (/ Joan. ii, 2). Per iUnra ergo cere soleo
desiiici iia ct opcrabilur miseritoriK.i, miiUiso|ift- Vers. 14. Deus, in sanclo rin tua; quis Deus ma-
ribus el mir.iiiililins antiquis pra:signata. Hurum gnus, sicui Deus noster? Pro co qnoJ iios habemuS':
Doinini operuin Ei in adinveniionibus luis exerccbor. .Alia tânslatio
Vebs. 12. Memor fiti tenipore pra-terito, iie accc- liabel : Et in affectionibus tuis yarriam. Ecce tcr-
dcnte olilivioiie simtil accidcret ingratitudo, quse lium garrire. Piinio enini âriiri foris, et defecit
ubi acciderit, graiiariim actio csse iion poieiitde spiriius mcus, nec profeci milii vcl alteri, eo quod
benclitiis piicloritis, el ila pcr ii;graiitudii;ciii tlau- D noii csseiit audilorcs vel benevoli vcl atteuii, vel
diliir via fiauiis. Quod ne mihi accidcrd, mcm<n eiiam dociles aut docti. Sccurdo iârrtri inius in
[ui operum Domiui praercrilorum, qusc signa craiit spirilu ineo illnm scobendo, vel scrobendo, vcl eier-
futuroruin, sicut immolaiio agiii per Abcl, arietis cilaiido, ct profcti, quia iiiira me ipsum super vc-
pcr Aliraliani, sigiiilicavit ininiol;>.tionem illius (iui rilate iiiquireiida uliliter deliberavi. Terlio nunc
taiiquani ovis ad viciimam ducendus propbelaba- nou apud me, sed supra inc garrio, non in me, sed
tur : cl per aicam Noe in diluvio gnbcrnalam cl iii Dt-u gaudcndo, et in op«ribusa°c iniiabilibus ejus
balvaiam significata cst Ecclesia iiiier niidas mun- «:isiili.iiido, alqiio iii boc nffeclioues diviiias pr.-cgu-
danariim teiitaiionnDi Chiisto legcntc giibeiiianda slandu. Sicut cniin lerrena suas afiCLtione^ babciit
11 salvanda. Non soluin vcrc talinm Dei operum fui CMCiiiis dcletl:iiido vcl otulos ut spectacula, vcl
memor iii gratinrum aciione, sed multo luagis in aiiies ut fabulx, vcl gusinm iit cpuLc : similiter <;ui
nicmovia simul tenui inajora Dei opera per iila oninia liacc iransilit inemor Oci, et deluctatus in co
ininora prseliguiâia, quia iila niaiis cranl mcmo- nicdilalur assidiie, de :l!o haUn inieriorcs a/?>(lio
rabiliu niagisquc mirabitia, nndc illa veiera voco ncs, iil rnm visibilis hic piiindus ;'.spiciiur, ei in
siuipliciler ovcra ; sed ista nova iii(i*) mirnbiliu lo- crtaiura Cicatori^ potrnlia, satiicniia et bonilas
» ; ;
429 COM.MEMAUIL'M l.N PSAi.MOS.— PARS Vll!. — PSAL. I.XXVf. 43»

qvaeritar, alquc mvciiitur nusi|iiani displicens, sed A <us cl sapientia lua : virtus, p«r giiani dc iiilLili)
p«r oinnia placcns, et siiper omnia foi lia forlis, su- fecibil oninia ; sapientia , per qiiain giilicrna^
p^T oniiiia forniosa formosus, siiper ontnia dulcia Cicala : ve! virlus quae non polest \lim, sapion-
dukis, iitpoie fons ei origo lotius (ortiitidinis, pul- lia quae non polest falli. llnjuo invicUc rir/u(i«
ciiriludiiiis et dwliêdiiiis, niagna exinde naseilur evideiis est argiinienluni qund sequitur : Kotam
affectin iu anima contemplantis, ita iil garriie in feciiti ni populis viriutem ti(am, id est, ipsiiin Fi-
laiidibus Dci diilce lialjcat, et assidue dical : Deui lium luum , viriuteni lunm per lioc noiilicasil,
in sanclo via tua ; quix Deus ma^nus ticul Deus no- quod
s!er ? Qiiod est dicere ? Deus via lua, <|iia veiiis Ve«s. i6. fledemisli in brachio luo, in eodcraFi-
ad Jiumiiies, vel qua veninnt homincs ad le, i» .laii- lio luo, populunt tuunt, cujus in ligura immolalus
cio (110, id cst i)i Filio luo est, quem sanctiricasii agnus popn/um anliquuiii liberavit ex /Sg)pto, cu-
et misisli iii mundiun, qui Saiictus sanctoruni esl, jusque in propria persona iiiiinolatio lilx ravii al-
«jui sibi adhsereiilos jusiilicat, saiioiilicat et inagiii- que redcmil poputum suuni ex inicrno. Sicut enim
ficat, qni « factus est iiobis, » ul Aposlolus ait, Pliarao potuil flaKelUiri decem plagis, qiiibiis taiiien
« sapientia, Justitia, sanctificalio et redeiiiptio (/ liberaii non potuit populus iuus ab ejus iinperio
Cor. 1, 30) ; nce est i« alio allquo salus. Nequc ^ 'lisi agoo lypia) iminolalo : sic j,er decein prae-
ciiim datuni cst hoininibus nomen aliud sub co^lo, cepta lcgis flagellari pomil diabolus, atiaineii san-
in qiio oportcal salvos fleri (Act. iv, 12). i Aique ctorum populus ,
qui tcncbaiiir in moite capti-
idco, qui coiifidunt diis gentiuin, dccopli .sunt, viis , liberari non potuit ab cjus iniperio , nisi
quia in nullo eis prodessc poleriint, imo aninyas te vcro agno immotato, cujus pei sanguiiiem signa-
eoruni perdiiiit, < quoniam dii gentium daemoiiia ;
lis fioiitibus nosiiis liberi eriinus a gladio percus-
Dominus aulcm coflos fecit {Psa(. xcv, 5), » qui suris.
Deus nosfer cst. Igitur in laudc ipsius Dci nostri di- Igilur magnilice quidem iiberaiti oliin populum
canius : Quis Dcus ma<inus, sicul Deus noster ? tuum, ftiios Jacob et Josepk; sed iiunc longe inagni-
Deus oinniuni crealor, factus est iiosler salvator. liceiitius libcras populum tuum, filios Jacob, id esl
Omnium domiiiando Deus et Domiiiusest oinniiini; «lectos de siirpe Jacob, el jilios Josepli, id csl elc-
nos aulein salvando Deus nosler esl et nmnium in clos ex gcntlbus. Quantum ad bisloriam, siiflicerel
sc credeiitiuni, ciijiis agiiuscendo magnitudinem, disisse : Filios Jacob, in quibus coiitineiilur filii
licel parvulus nalus sil bonis, jure niagiiificainus Josepli, qui eral lilius ^frtff/*. Sed non csl oliosa
eum dicendo : dislinciio inlcr filios Jacobet Jos,'ph. Nam per C-
Vers. 15. Tu et Deus qui facis mirabilia, et in lios Jacob sive Israel recie iiitclligiintur Juilaii t re-
corporc sanando infirinos, et in anima jnstHicando dentes, ei de ipsonon solum scrundum carncin, sed
impios, faciunt quidem et servi tui mirabilia, sed ctiam secunduin fidein geiius duccnles, quorum li-
te in eis et per eos operanle. Tu autem facis mira- cei Josepli unus fiierat, laDieii ([uia ênditus a fra-
iia solus virlulf propria, qua et ipsos absqiie ipsis Irihus post iiiulias angiistias inler gentes alieiiige-
fccisli, qui faciunt mirabilia. Sic dicevcni : Tti es iias esl exallanis, satis congrue a liliis Jacob disiiii-
Deus qui fecisti mirabUia, videri iKiteral, ine loqiii guiiur, etpiiiiccpsgcntiuin constiiulus .iple seorsum
tuntum dc antiiiuis illis inirabitiliiis, qii:e oliin l'c- a filiis Jacob, qui eum vendiderunl, spccialiler nQ-
cisli. INunc auleni, cum dico ; Tu es Dcus qui fticis minalur
mirabitia, palel ine ioqiii dc illis mirabilibiis, qux Mysticc aulcm idem Josepli Chrisluni sigiiificat,
facis modo ei fiicere nou dcsinis UMjiie in nnem qui a Judseis vendilus dc lerra sua lanquam in
soccuii. Oliin pcr quadraginla aimos inaiina pluisli JEgyptuiii genlium cvectus esl, ubi prinio aiigusiia-
nunc oniiii lempore pciegriiianiis EcclcsisB in delus ct liuiiiilialus csl in pci.seculioiijbiis in.irlyruni,
scilo niundi hujus pliiis panem veiuin de coulo ha- deinde gluiiticalus et exallatus ad rignandum. El
beniem onine delictamcntiim ct onincui saporem D siclegilur: « Onines genles scrvient ci {Psat.i.\xt,
suavilalis. Hujiisnioili ininibilia lu solus facis non 11). » Itcm : < Vcneii! ad (e, qui detralieliaiil llbi,
indigeiis ad hxc vi:ibus :iliciiis. Siiic bominiim et adorahunt vesiigia peduni lunruin {ha. i.x, 14).»
4|uip|ie virtule ipsos viiiuosos fciisti, pcr quos mi- Hi siint crgo Olii Joseph, quibus ipse tanquam piiis
rubitia fccisti. pater provi-Jel, ne f.inie pcrcanl, qiii ad ipsuiii cla-
Pcr hos notam fccisii iii prpulis virlulem tuam. mant : « SaUis nosira in inanu lua esl, Doinine
Verc tuani, iion suain, quod cl ipsi recogiioscunl respicial super nos misericoidia lua {l,en. xlvii,
<liceiiti's: < Nun nobis, Doinine, iion nobis, scd no- 25). > Islis adjiiiiCtis ad iilios Jacab populus Dci
mini luo da glorium [Psnt: cxiii, i). > llein cum aiigmcnlatur sccundum iiouien Joseph, quud iiiier-
dixisscl unus taliuin : < Plus omnibus laboravi, » prctatur auqmcntum.
me viderciur hoc atiiibucndum sii:c virtuli adje- Diapsalma. Pabs oijABTa liic incipit, qua cxponi-
cit : < Non aulcni cgo, scd gratia Dei uiccuni i7 tur ipse redeinptionis modus, quo pnpulus Dei csl
Cor. XV, 10). lihcratus.
Ajiler : Notam fcci-^ti in populis virlviem tuaiii, Vers. 17. Vidfrunt lc nqno', Dcus, <:flcriiHl te
fJfUs Priter, nolilicando riliiirp. tiium, qui cst lir- nijnn', i( limutîniit. tiogiinur liic arripcrc aquiis ra-
:,
ISl CKRHOHl I'R;«POSm UIÎICIIERSPF.RC. 452

lior.^les, ([11« '.'i.iere :ic liiii''rf iKilueniiit. Nam licet A ll<iii : ' ' iam di"S cjus paiici, el episcopatum ejub
anu:i olcuiciilaris vini sui Cixatoris pcrsoiisiMi!, vel accipial alter {ibid.}. i Proptietia! hiijus loniiru so-
quaMilo ad ejiis nuluni secedeiis in funJo maris ei nanle iii Jiidiea lerreri polerant, qiii aiidiebaiit, iie-
(ordanis iter siceiini pr.fbiiit, vel quando se ipsi scienles qiiorsum londeret iîa coniiniiiati >, qiiia
rilio Dci calc.T'iilcni exliibuit, iioii laiiieii liiiioris in soiio illo non erat plina vi I ceria signifteatioiiis
Oci capax fuit. Lnde aqna; ralionales rcclc iiilelli- distiiictio, ciim adliuc csset leiiebrosa aijua in nu-
giliitiir, 'lc iiuiliiis hic ilif itur • yiderunl le aquoe, liibus aeris el occiillu scienlia iii piophctis. Vemna
Deus ; vidcnail le aquw, el timuerunl. Aquw mullm, Petro expoiiente jain dictani proplicti;e coniraina-
popiili mulli csse dicuntur in Apocalypsi. Aquie igi- lionem super Judam iraditorein el ejus coinplices,
tur isla; videruut le, Deus, vidcrunl, id esl iiilclle- Voceni dedernm ttubes evidenler inleliigibilem. Sic
lerunt ic, Deus, per npeia divina, qu« otim in ser- cl iii ciclci is proplutiis aciuiii esl, jiixta qiiartnn va-
\'is tuis multifariairi niiiltisque niodis opcialus, no- liciiiia vtriias priiis occulla iii loto iLrrarum orbe
vissiine in Filio liio incarnaio fccisii, siciit ipse ait niaiiilcstata est.
• Pater ii> me inancns ipse facil ojiera {Jomi. xiv, ElcHiin sagittce luae iransfuut, id esi, aposloli lui,
10). I lii hiijusmodi operibiis diviiiis vidcruiii, id qiii eraiil sieut i sagitLê in inanu potcniis {Psal.
cst, iniellexeruiil le uquw, id est, populi aliqui ex B txxvi, i), t transierunt de aiigu»iia Judau; in laii-
Jiidxis, el iterum vid.-ruiil le uquw, id est populi tudinem gcntium. lu luce siujiiiîrum istarum dos
muUi ex geiitibns. Wdcruiit te, ei limueniut, sccun- geiitcs imus, cum dogmata eonim tencmus. Eteitim
sagillx tuw Iranseunt, cuni pijcccpia per illts
dum quod scriptiim est : « .Acccpit omncs tiinor, ct tiia
niagiiilicabanl Deum dicciilcs quia propbela magiius eiiiissa non in auribiis icmaneni, seil usque aJ ccr
surrexil in nobis {Luc. vii, 16). > Item : < \identes p:nctiant. Vel transcunl surdas ct obduratas aures
autem turbx tiiiiuciiinl, ct gloriOcaveruiit Dcuin auilirc uolentiuiii, ul, illo dcrelicto, qui ooluit iu-
Una/i. lcliigcre, ul beiic ageiet, alius, qiii liabet au«.'s aii-

qui tledil polcstatcm lalcin liominibus ( ix,
dii ndi, audiat. Sic lactunt esl, ut
8). .
AijUif liiniicrnnl, sed turbafiv sunl abijsai, quia Veks. 19. Voi lonitrui lui in rola manifesle an-
profundiorcs iii inalitia laiii Jud:eiirum <|iuiiii gcn- dirctur. Yox lonitrui, hoc eu, comminatio judicii
fiitiiri aiidita est iii rota, id est, iii orbe tcrrarum.
tium priiieipes tidciii (lopiili videiUcs liirliali sunt
Ki quia raiuni solel haberi lestiiuonium, qnod noii
aliqui ad poeiiilenliam, qiiia et niulta turba saccrdo-
lum ex Judiuis nbedicbai fidei, etmulti ex princi|iibiis
soliiiiiniodo auJilu, sed etiam v:su est coiiririna-
gentiiiin sequeiido populi lidcm bcnc turbali liirbas

tiira, Uluxannu coruscationa luw orbi lerrtc. Rota
^ et orbis teTrse iJem signilicanl huc loco, rl alterain
credcnlinm siint iniitati. Noniiulli riiani utriiisque
piofundic velut uhij6sns est nlterius exposiiiti. linde pi,.t;misso, quoti voz le-
populi priiicipes nialitiie
lldcin populi non scculi, nilrui est aiidit,) i;i rola, coiisoquent«r adjun)(i(ur :
inulta in inalnni luibati
sed persccuti sunt. Lxiiuie qnod eoTuscaiiones iUuxerml orbi terree, iit scias
in rola, qu;E fsst oi/'is fcriarKm, nnbes imbriferas
Vkbs. 18. Mulliludo sonilus uquarum, qsiia sonanl
cirruiiicundo et lonuisse prxccpiis el coruscasse
quasi inaic coiifiagosuni diversa voia popiitornm iii
geiuitii ct coiifcssione culpHrtim, in actione graiia- iniiaculis. liarum iiubiii!': pluviic suiit sagiiiw, qua:
runi, in laudibus Dei assidais, econtra sonaniibus transeunt rigando icriam et vulncrando eam. Ki-
inipionini blasplicmiis , arcsccniibiis hoininibus gant eiiini bon.im terram ut fruclum aflerat in pa
licntia, vel iiivcsiniuni, vel sexagesiiuuni, veiceiiiesi-
I pr« confusione sonitus maris ci llucluuni {Luc.
Ct qiiidem sonitut coiifusiis ac tumtittuo- niuin, sed sagiUaiit es fulniinanl inalam (erram,
XXI, t^). >
sus audiius esl aquarum, id cst populorum; sed vo- petrosam, spinosain et conculcataiii , nulloque
cem dcdcrnnt nnbss, voccm ralioiiabilcin, vcccin jii- frnclui uccom!iiodat:iiii. Idcin nainque verbiim
cuiidilatis, voccm exsultaiioiiis, quie noii confuBa, doctriii.TE apostolica; secunduin diversos auditores
ut sonitus uquarum, sed canora cl quasi musicis liar- d *'**'

P'"^ '^ <^' fulminca sogilta et coruscalio et loui-
moniis disliiicta niliil iii se coiifusioiiis habuit, qiian- 'ruuiH.
quam deiiMfcifcMJi audita sit lonj,'e hilcque ut loiiitrua Proptcr quoe. audiia et \isa CDinmota csl el coMre-
niagna. Tunc eiiiin pcr nubes, id cst altos ci i aiidi- muit terrii. Ccnimotn est per timoiein, conirc<Hi(il
dos prcedicatoris lociita suni scptcin toiiitrua voccs per horroreni; quia < horreiidiiin cst iiicidere iii
suas. Elcniui swipta prophciica quanquam scptifor- nianus Dei vivenlis (//e*r. x, 51). > Tc'rr.j Juihva,
aspiraiiie fuerint edita, visa craiit ea- sola tirrena diligeiis, commota est audita
mi Spiritu Dei scilicet
parum vel niliil ralionis liaben- piiedicationc cvangclica, in qua iii>n promiltiiulur
lenus quasi tonilrua
tia, scd quasi tuinuliiiario sono icrrorcs ftudicntibus terrena; divitiae sicut in lege Mo\si, êd hi.idatur aii-
iiiculicnlia. Tuiic autcin voccm dederunt nubcs, cuiii guslia nlcerosi paupcris et ciili :iiur quutidiannui
pee sanctog cxpositorcs prophetic;» et lcgalia .scripta coiiviviiim iliviiis. Dum ergo dicitur ; < Beali pau-
osiciisa suiit ralioiie plcna. Unde Peirus iu Aclibus pcres, qiiii! vi sti uiu est regnuni Dei {Luc. vi, 20) ; >
aposlolorurn : < Scriptum est, ait, in libro Psalmo- el : < Va; \obis divilibus, quia habctis consolalio-
ruin : Fial eoiumorutio euriim deserta, ct in tabcr- iiein vrsiiam i7.ii.-. vi, 24), » Synag.^ga tcrrcnarum
iiaciilis eoium non sit qui iniiabitft {Aci. i, 20), i diMtiaruiH cupida, et ob lio'" inra fioininata, non
35 COMMtMAKJLM !N PSALMOS . - PARS \iri. — PSAL. L\X.YI. iU
niiruiii, i]uo.i commota est el contremull prnptcr iio- A men solus Jacobus legitiir manifeste passus ac de-
vaiti sibiqur inusiialaiii liocliin:'!!). Ut-iiique iiionini coilatus, qiiod crat ei brevi marlyrio caiicem Doini-
(lorioi-is, Sciibse c( Piiarisn-i « beatuni di-xciuiil ni bibere, duni cogeieiur mori volens adhuc vivere.
popMJain, cui liaec sunt, i videlicct c proinptuaria Joannes vero diiiturais iaboribns faiigaius, dum cu-
pleisa enictantia ex lioc iu illud : 0\cs oorinn fcto- perel dissolvi et esse cum Christo, contra voluiita-
los;e, abuni!anles in cgfessibus suis, linvcs eornni lem suam cogobaiiir vivere, ut lideles in Cde con-
crassa; {Psul. c\i.m, \~\ 14), i aliaque liis simi- fortarct et perlidos lirerelioos debcllaut. Dum erg':»
lia cupiditatis luuienla et instrumeiiia. Al novi do- inler perfeclos alius cingitur ei ducitiir, qno non
clores beatifica! anl pauperes, niiles, lugenles, per- vult, ut cogatur vivere, aliiis ut cogatur muri, se-
i>eculiunem palientes proplcr justitiain, duin esu- miitp tuce, Dens, licet angustse, non erunt in paucis,
riunl ct sitiuiit jusliiiam. Propter li'Jiis'iioili ergo sed i/i mullis nquis, el s.itii/.e luw von ciiiinoscentur,
insoliUiin doctrinam ccmmotu cst et vciitreniuit lcrra qiiia quo liiie quisque iii eis ambulet, quisve iii cis
p»rtim ad puîiilenliain cl coiiversioiicn), pailini ad auibulantiiim sit aiiioie vel odio digiius, abscondi-
iudignalioiiein atque illoiuiT), qui talia pra:di<'aliant, tuin est a nolitia iiomiiium, eiiam ipsoruin ,
qui
persecutiuncin usquc aden, ul verbuin I)ei repelicn- nunc beneamLulani, sed ruiein igiioiant. Quod au-
tes (lo liiiibns suis ojiceicnl eos, cogereiilque trans- teni lestigiti tua, Deu^, non cogiiosceiUur, iode pro-
ire ad genies laiiquam de lcrra iii mare uniiosiira venit ex parte, quod cordibus nimium durjs iion
ac piuccliosuin, qiiod tiiiic temporis diflicile fuit el alte impriniiintiir : iiiniis vero niollibus, iil esl
peiiculosiiin, pnecipue ubi tempcslas persecuiionis aqua, licet iinpiessa, ciio aboieiilur. lli sunl eiiini,
excitari conpit per imperiuni Roniaiiuni, cujus mi- qui s ad loinpus crediint et in tompore tentationis
tiister Pilatus occiderat Clirisiuni, el alii r ojiis mi- receduni {Liic. viii, 13). > Qui vero iieo ad t''mpus
iiister Heiodes rex iniseiat jaia inaiius, ut oeeideret crednnt, hi tanquam dura et petrosa terra tesiigia
fjiiosdam de Ecclcsia. lu lila teinppslatc graviter pe- tua noo recipiuiit. Tales eraiit Judiei, apud quos
ricJitala est iia\is Lcclesia', pr*cipiio ejiis guberna- docuisli et niiracula fecisli, quibiis resiigia tua illis
lore Polio iiicarceialo cl Jacobo fratio Joannis oc- impriniere sluduisti At illi vestigiu lua noii lecepe-
ciso. iii tali coninioiinne tiirbal.atur tcrra, ita ut ruiit sicul scripliim est : < in propria veiiit, H sui
iioc faotum iierodis pidcerel Judxis litrrcnis. Atque eura nun receperunl (Jofl». i, il). > Ideo vestigia.
id 'o de tena sic tiiibala Iraiisferebaiilur inontes in tua nec ab eis nec in eis cognosceninr. K\i eis uo#i
€!>r niaiis, in proruiidum videliicl niinis aniaise, coîiosrfHlKi, quia obcajcati sunl : in eis non cogno-
lalsie ac lurbida? gontiiilatis, in qua volut in uiari Q siciiiKr, quia iudurati sunl. Quod inde niagis est
piscis major nimorem devoial, in quu mari suiil iiiiianddin, simnlque detoslaiidum, quia nola csl iii
reptilia, qiiorura iion est iiuuierus, aniiiialia pusiUa populis gentiuni viilus lua, illi peculiari populu in-
ciKii luagnis. Et tanten, uuia iliic naves lua:, Ueus, signiier exliibila, in eo maxiino, qiioJ
peiiransibiinl, Vuiis 21. Deduxisti sicut oves popuium lutim iii
VtRS. 20. /n mari tiii lua, el semita^ lua' in aquis maiiu Moiisi et Aaron. Deduxisii ex jT.gyplo p,'r
nruliis fueruot el sunl. Nani sioul invisibiiiler su- desertura, per terram horroris et vasta^ soliiudi-
pia mare ambulasli, Petroque apostolo, ut id ipsum nis non utcunque, sed iicut oves, cnin plurinii ex
facerct, dedisti , sic modo iiivisibiliter ambiilas, eis non essent oves innocentes ac siinplices, iino
tflosqoe miiiislros facis ambiilare supcr turbida csseiil hsedi petulci ad sinistram staluendi. Propter
geni.iiini corda, qux se libi liiisque pcdibus quam quod non dico : deduxiiti eoi vere itgnos vel oves,
speciosis ad evangeiizaiidum paralis, pttKbetii cal- sed sicnt oves, qiii ovium speciem pra!tendenles
caiida, u! verilalis tvsligiu roruieiitiir iii cis per rias ii'.trinsetu8 eraiit hajdi vel eiiaui lupi rapaoes, ut
luandalui um et semitas coiisiliorum. Criniiiia (juippc :I!i quos tOiilia luagisieiium suoniiii pasloruiii
iiiterdicendo faciuul aspora in vtas pianas; arduas ferina rabie savienles terra deglutivit ct ignis ruii-
autem virtutes, ut csi continentia êu virginitas ei D sunipsit, quique pio suis murrauialionibus a scr-
voluntaria paiipertas, cunsulendo furniaiil semilas pentibus porioruiii , aliisque divcrsis cladibus
non in aqiiis cuiiciis tolius hiijus maris, quia i noii iu deserto piosUati sunt. Ailanicn qiiia lilios eo-
oiuiios capiuni hoc vorbum (Matih. xix, ii), > lam rum servasli et ila niulliplicasti, ui esseut populus
ariliioruni consilionini, sed iii aqnis muttis, qnia magniis, i-ecie in gratiarum aclione tibi dititur :
perftcti clsi eomparatione iiialoriiin sive impeifo- DeduiisH mut oves populuiu tuum in mnnu .Woy.si
€torum pauci sint, aUaDteo in sui numerosiiate el Aaron. Por hos duoes populi lui el nomina eo-
iRt;/(i suni, qiii cum mulieribus noii sunt coinqiii- rnm eommendantur myslica facla ipsoruni. Moyses
nali, et qui ainbulant in albis vel inier virgines, vcl enira inlcrpretalur assumptui, idoo, quod lilia Plia-
inlcr tontiiientes, vcl corte inlor martyres, qui deal- raonis de aquis assuiiipsit euiii. .iaron voro nioiis
liaveruiit stolas suas in saiiguiiie Agni, sive aporlo (ortitudiiiis. Ipsi veio eminonli fortiludine liliis
sivu in occnllo niarlyrio lubenilc calirem Domini, Israel viani focerunl iii inari in llgitram liaptismi
siciit eumdeiu caiicein differenter biboiunl duo lilii Chiisli, per (|ueni cval lidelis populus liberandus,
Zebi.'d<ei. Quibus cum ambohus dicluin essel : i Ca- qui et bonorc assumptioniset clectionis pr*cmir.ci,
licom qiiidem nieum bibeiis {Muiih. xx, 25), > ta- cl Qdei slabililsle quasi mons inimobilis cousislil.
:
m GERHOHI FK/LPOSITI RLICHER.SPEHn 456

Hiicaccedit quod Moifses el .4aiwi, in sateijoii- ^ ariruiiur ingr*tiliidiiiis, qiii ob lanra bcnefida Je-
bus Dei.praecipui, ligiira orant iinvi saênlotii lu- ^Hnr riilt îailarom actionis.
jus niiuisterio populus Dei Hlieralnr de potcslale Ctoriii Palri excelso et Firw dexterje Excelsi c»
iinisibilis Pharaonis, et inlrodiicetui in lerrani pr!>- Spiriliti âncto, qui cst illa delectalio, in qua mfi-
rnissioiiis. Unde merilo popuhis ille culpalur ei mor jui Dei, et dclcctatux stim. Ipsi uiil ac tiiiio
Deo gloria et gratiarum actio. Anien.
PSALMIJS LXXVH.
Attendite, pojiule mexn, kgem meam. Psalnius B fenderuul, ilii : Kt abslnlii sicul oves populum xuunr,
istc s:Eped!rlo pugiiatori magnilica bei opera nie- Oclavo de uliioue eurum iii lerra proinissionis, cl
«lilanda proponil:.A(I?Hrfi(e, inquiens, pojmle meus, qualiteream in ipsos, per quos puiiiebat, relorsil,
Uijem ineam inctinate aurem veslram in verlia oris
; ibi : Audivii Dominus. Nono de qua tribu, et quem
mei, e;. . Hoc ulique uliliter agil intendens ad cor-
elegerii regem, et quo loco regiiwm constituerit, ibi
roborandan) spcm, queinadmodum dieit : Filii, qui
Et rcputit.
nnscentiir, exsurgent cl uarrabant filiis suif, coiui-
Loqnilur totas Cbristus primu in pcrsona capilis
niio subjungens : IJt poaanl in Deo spem suam. Mul-
ul sequenliuni rcvereniia crescat; d<indc in persona
lum enini valct ci, qui in agonecoulendii, assidiia
meditatio openin) Dei. .Attende autem Ihiiic iratlo- Asaplt, id cst, fidelis Suiagoga;, quae inalis expro-
luin totum cssc parabolicum, qucmadmodum ipse brat. Scieiidiim vcro, ea quac narraiitnr non modu
PropheU lestatur : /l/KTiam, inquiens, in parabclis in ligiira, vcrum cliam inlus essc intclligenda in re.
es meum, ct qiiod iii liis verbis liistorice dictnm Unde eliam vocanlur paraio/ir, et proposiiiones, et
est, spiriialiter cssc intelligendum. Verba iiamque iii tilulo verba iiiiellectus, queni nnn solus .\saplt
psalmi totius, rcs soiiantia praHeiilas, fiitura Cliri- iniellexit, quamvis subvclo rigiiiaruin, qu« eranl
sti niystcria sigmficiibant, Ciirisium vidclicel, el '
in pleniludiiie tcmporis revelanda in re. IJnde
ea, qua; nunc in Ecclcsia Cliristi sunt, Tiiulus : .Apostoliis : Eumilcm cibum spirilalcm manduca-
<
vciuiit (/ Car. X, 57). > Idem eiiiin cibuscial lunc,

(Vf.rs I.) hTr.l.LECTlS ASAPB.
&ed sigiiiQcatione idem, iion spiritu, idein Cbristus
Psalmus iste narral ea quae in \et8ri populo divi-
in pelra iiguratiis, nobis in cariie maiiircstalus. Hoc
Ditus acta sunt, el qua: illis bciicGcia couluiii Deus, eiiim cxponenduin csl ita : Ilic inlelteclus Asaplu
^t quas intulit poenas iiigratis. iii quo Novi Testa- Inlellecius enim ;;ci)itivusesl ; .isuph dalivus, quod
inenli gratia dcclaralur, ol iiovuin populiiui, in ex Grspcis arliculls palel.cl cst s:"iisus : Hiec siinl
eujus figura illa veleribus facta siiiit, intendit nio- verba intellectus, id est iiitelligentia.% quo* dala esl
ncrc ne ingiatus bencficiis Dci ejus iram in se pro- liuic Asaph, noii quidem uni homini, seit congrega-
vocet graviorem. Qu* intentio palet ibi : A'i; fiant tioiii pnpiili Dci, cui iios quoquL- de naliunibus ag-
sicul pulres eorum, ctc. Quani et Aposlolus docet grcgaiiiiir. Quainvis aulciii siciit tunc, i nun in om-
dicciis : « Scripla siint lia'C ad coricplionein iio- nibus i illis « bcneplaciiuni esl Deo (/ Cor. x, 5), »
slram (7 Cor. \, 11). >

ila nequc niinc est in istis : lamen neque nunc ne-
iii tilulo et piiinis versibiis duobus facicns pro- Q qiie luDc iiifrucluosc Ooniinus clamal et monet, non
logum primn facit altentos pro rci niaaiiitudine. iini sed pluiibui diiciis: popule mcus , allendile
Secundo siib arguniento colligit, qnod posl late !c(jem meum, id est, rem ipsam, qiue iii ligoiis legi-
nsrraturus esl, scilicel Jienelicia Dei, provocalio- lur, intiieiniHi corde. liit qualilrr, addit : Inclinale
iies Juibvoriini ct picnas, ibi : Quanta oueliviinus. uuremvcstram, id est buinililer aueiidite et inlelli-
Terlip comniemonns, qiue illis focit Dciis in JF.^y- gile, iii i'cr.')« oii.s mei. Noa le\ Da\'d aut popiilus
pto, narrat qax fecit in mari cl iii deserto, ct qua- Daviil, sed jM^rsonam ejiis, ex qiio loqiicbaliir, as-
liter illi pi-ovoeaveniiil eum, ibi : Coram palribus. suincns, ipsius auciorilate loqiiitur, cujus iiispira-
Quarto qualiter Deus differeiii iiliioiies dedit op- tioiie rrplebaliir. Hoc quotidie licri iii l'k-(lesia cei-
lala eis, ibi : Ideo audivit. Quiiilo punnas eonim el nimus, si vig lanler inliieinur. Nam sl;ius iii mediu
simulaiam tiniore poeii;B coiiversioiiein, et tamen pnpuli leclor rlamat : t Kgo siim Deus Abraliam, ct
senteniiam Dei pcr misericonliain tempei-alam ex- IVus Ssaae. ct Deus Jacob, clc. {iiaith. xxii, 32). »
ponil, ibi : Adlmc esea' corum. Sexlo enunicra! pla- Ei qiiod ipse Dcus sil vere, piofeclo non dicil, iiec
gs! .îgypti propter eos faelas, quibus benelieiis lami^n pcr boe qiiod dicil veritatis rcgiilajii dcse-
eorum inaliliam coniparat, quam îropcnit ibi : ril. quia eul ininistcriiini lectinne cxliibel, ejus
Quolies. Seplimo, quod cdiiclos dc scrvilute dnxit doiuinium vocc practendit. Itaqiic srriplorcs sacri
'iti iciram proinissioiiis, cl qualilcr ibi iioriiin of- cloquii.quia repleli Spirilu s;ii;rto super se irahun-
, !
457 COHMKNTAUIUM IN PSALMOS. — PARS Vlll. - PSAL. lAXYIf. 438

lur, qiiasi cxiia sciiietipsos tiinil, el bic dtf so sen- A gnaculnm circumcisionis, vciiini el illa, quac ope-
teiUi;is <]uasi ile nliip prufennit. laliis est al> inilio sieculi, si\c u conslilulione niuiidi.
AlleiiilHe, poptde iihus, legem meam. Popiile innts, Cui seiisui conconlat liebraica veriias, quae ila se
quem feci peculiarcm ci specialcm de niulliludine liabet : Aperiam in parnbolis os inenni, amigmala
geiilium seg-egaiido, et de poleslaic Pliaraoiiis li- aitiiqua. Verbi graiia, in popiilo, qui pane angelo-
lieranilo, allendilc leijem meum vobis iii dcserlo per nim, Irabeute umiie delectaincrtiim, non contentiis,
Moyson datam. Xllendile in faclis parvis iiiagria inio illum faslidiendo app.aivit cariies, recte inlelli-
ligurala, ne siiis ingrati niilii vos liberanti prinio giiur Adain, in qno omnes peccaverunt, quando iile
de potestate visibilis Pharaonis, deiiitle, quod am- oiiinium pareiis faslidivit lignum vitae, quod erat
plius est, ex jtliiyplo iiifernaliiim teneijraruni, supo- ei concessum, plus appelivit lignum scientiaj boni
rato priiuipe leitebranim per verum vcri Agiii sacri- et niali, quod ei fuit inlerdictum. Es tunc, ul iii
(icium. Atiendiie vos, quos iit inferno inveni, licet parabola quadam loquitur Jesus, < Ilomo » ille f de-
iii sinu AbialiiE requiesccMtcs, altamen luce ilia seendebat ab Jerusaleni- in Jericiio, el incidii in
carentes, qua IruebDntur saiicti angeli. Aileiidiie, lalrones (Lue. \, 50). > Deseendit quippe alta sa-
qtiia gialis per graluitam gratiam, non per jusli- pien.lo, et simililudinem Dei pervcise intiis r.ppe-
liam legis liberati estis, iie lanl.e grati.e sitis iii- B tendo. Idco foris tentalus lalrocinio serpcntis cl mu-
graii. Amplius autcin vos atleiidile legem meam, lieris non poluil stare. i Ibi > qiiippe s ceciderunl,
quibus oiius legis antiqnsc non iir.posui. sed ;iovani qui operantur iniquiiatem, expiilsi suiii. nec po-
legem proposui scripiain ncn iti t.ibulis iapideis, tuerunt siaie {Psal. xxxv, 15) i paren>es generis
sed iii labulis coidiuin pci digiiuin mcum, dando iiumani, ceciditiiue iii illis lola ipsorum post-^riias
videlicct Spirituni sanctum, qiii doceat "vos oinne.m per carnis conciipifccnliam desccndens eaiJem via,
verilalem , et qux ventiira sunt annuntiet vobis. ita iitnon exciperetur sacerdos aul levila, desceil-
Atlendile in diclis nieis antiquis el novis piiram dens videlicet eadem via. Samaritanus autem qiii-
veritateui, quam capere ac sapi-re iion polesiis. nisi dani iter faciens, non lanien cadem via, qu!a natus
per purain veramque bumiliialcm. Q:ii,! sicut piuvia in mundum sine carnis concupiscentia fui! atienus
vemens de codIo. a coUibus denuil seque in vailibus .ib originali siniul et actuali culp», sui/venii spo-
culligit, sic veritas corda superba deserit aiqwe in liaio et VHlnerato, spoKato bonis accidoiitalibus,
litimilibus requiescit. < Siiper qiiem, iiiqiiil, requ;e alisirabi poluerunt ei, ut esl innocentia, obc-
quiescam, nisi super biimilem eiqiiietuiii et linien- dienii-') : vnUieraio in bonis iiaturalibiis, sit cst me-
ii'm verba mea ? Mco
i inclinate aurein vestram in moria, lajjo, voluntas, quibiis quidem noii est om-
verba oris mei. Aurem cordis inclinaie per fidem niiio privaltis, atlamen eisdem sauciatis ct vulncra-
iredendo verbu oris mei, vcrla vilae aelerna;, ila ut tis iia debililaius, ut memoriam Dei oblixio, ralio-
quibusdain relro abeontibits , ei verhn oris iiwi, nem vcritatis ignorar.lia, vnlunlalem prava concij-
quasi duia ferre non valeniibus vos, liumiiiier ve- pisccnlia premal, iiec est medicatneiitum, quo sanari
nerando cliaiii qiiae nondtim intelligiiis, ex lidci queat, nisi praediclus ille Samarilaniis oleuio el
saporc dicaiis : > Verba vila alern?p liabes, et nos yiiinm vu!iieribu=; cjus iiifundeiis ciiram ejus agat.
a tc quo ibiiiius? » (Joan. vi, 69.) Alioquin si ;ilta Ai'li' adventiim vero Samariiaiii liiijiis, ut vuliiera
sapilis, et iiou buinilibus conseiitilis, inlellcclum Eua cognosceret ipse viiliieralus, saoerdos el ievila
Asaplt non capieiis. .4s«;i/i quippe, id esl (idelis iegis antiqu:B illnm pra^cesseranl, kge ipsa jioii
congregatio pei- fidem leiidit ad inteltecium sciens sanante, sed Rionslrantc vufnera ipsa. In qu;i iege o
rationis aciimen val.le invalidiini ad discutiendas quanlu mandavil patribui noslris noUi fiteere ea fitiis
p;iraliolitas proposiiiones verLortim nicorum. Nam «ii'.s, ui cognoscal geuerutio allera
paucis exceptis quibiis datuin cst nosse myslcrium Pars SECiiNiiA. Huc usque Deiislocutus csl in pro-
regiii Dei, cseteris ioquai' in parabolis, lU Yideiiles pri.i persona instruendo Asapli. Nuiic loquitur ipse
noii videaiit, el audicnles iion inlelligani. p Asaph, scilicet congregatio babeiis iiitfUectum liiuio
Vf,rs. 2. .ipeiiam ergo iii pnrubolis os meum : .o- psalmi significaiuni,
quar pioposiiioncs ub inilio sicciili. Hoc iii pcrsoiia Vkhs. 5, i. Quaiiia, iiiquit, nndiviiVHf, quam
Christi dicium confirmai evangclista MatlliuCtis, di- multa, quamqiie niagiiifica in Teslameiito Vetcri aii-
cens : i llaec omni.i locutus est ^v-a''. in parabolis diviiitus, ei in ISovo cognovimus ita iinpleta sicut
ad turbas, et sine parabolis iiibit loqucbatur eis, iit eraiil prxniintiata per idoneos pnvniintios. Nain el
adimplerelur quod dictum erat per Propbetam di- paires iioslri Iisec diviniius eognoverunt, ct noiiij fi-
contem : .\periam in parabolis os meum, eruclabu liis suis lidelitcr narraverunl, videlicet primus Moy-
abscnndila a constitulione niundi Matili. xiii ses, deinde prophelaB liJeles. Quibus mirabilia Dei
(
54, oS). I Sane aliendendum quod ciim evangeli- opera narrsiilibis etsi occuiia fuerunt incredulis,
gta dical : i Eruclabo abscoitdita a consiitutione »10« Irvnien sum occultala u filiiF eoruni, f,liis dico,
mundi > pro en, quod in psalmo babetur : Loquar non in gencralione_carnali, sed i« gcncralione ailera,
proposiliones nb iiiilio , non sola illa hic paralwlicc scilicet spiritali, equi non cx voiuntate carjtis. m-
inteiligeiida, qu.T Deusopeiaius esl in popiilo soo que ex voluntatc viri, sed ex Deo natisunt {J-oun.
ab iHiiio, qiio illuin sigregavit a gentibus porsi- 1, 15), I qiiomodo ci paires eciuin, ad quos, quia
«9 CLRHOHI rii^POSIT! REICllERSPEnC. UO
scriiio Dei faciuj, ct ab illis crcJiius est, andirciric- .% ipse Moyscs, quod « oninii aiiinin, ijii.e noii aiKiicri»
rucnint. «Ego di-i;! : iJii estis, el (llii Excelsl omnes pr.ipbctam illum, peribit ilc pnpulu suo {Acl. iii,
(Psal. Lxxxi, 6).» Quaeigilur iilis pnlribus nuntia- 25).: Hinc cst illa claudicalio Jocoft, quod qiii iion
ta focrunt, non sunt orcullata a fitiiseoTum, qnoninm auiliunt piopliciam ilbini, licet earne, sint !sraelit;e.
ipsi patrcs oinnt narrantes tandes Domini, viilelicel non tamcn pcninent ad illum IsTud, de quo liic di-
JauJabili.-i facia cjiis, ut est rrealio ctjeli et terne citur: Fa lcger.i pusuit iu Isracl. Licel enim ca-cilas
oinniumiiiic visibilium et invisibiliiira crcaturarumi ex parte conligcrit in Israei, taincn Piopliela ille
Narralia;it cliam virtutcs ejits, quibus e.i, qu.Te crea- magnus iii Isrnel suscilalus in ipso Isracl posuil le-
vit, rigiiroriiter, et ilisponit omnia suaviter, iia ut gem. quia de ilia genle Aposloli el alii plurcs sunt
ejusrcgnum consiilfrantibus jure sii cxinJe laiKlao- clecli, quorum in cordibus posuii leflein siiam scri-
dus et amandus, qunniam quw feeit ex niliilo po- plam digito suo, nnn iii laliiilis lapideis, diiris el
tenter, gubernat sapicntcr in cursu naturali, qna- iiiscnsatis, sed in tabulis iatclleciiialibus mentiam
lis est revolutio riuotidian.'» firniamenii ct rccursus ratioiiabilium.
{iiiminnm ad foiiicmsuum. Per amplius aulem laa- Ne aKtsra remsneret legis niijus nniilia in sola
daiidum pariter ct amandum alqoe limendnm con- .Judaica; gentis angusiia, ipsos aposlolos de gente
'"- -•--•-- '— =
lestati siint eum narranles tniratitia ejus quw fecit '
illa Patres,
electos fecit esse el doclores ^^.^^
d„i-.vo î .i„.m.^„„. cornm „.,^^
quo-
contra iisum, ut, verbi gratia, mare Rubrura divi- que filioriiin, qu03, cnm essent longe lateque di»-
(icndo, iiT siccum suis iii medio ejus pra!l)ciido, pcisi, cx oiniiibus gentibus vcnit congrcgare iii
panem te ccelo pluendo, aqnam de petia educcndo. ununi. IIujus rci leslinioninm sHscitnTil in Jacob lam
Hxc, et bujusmodi n.irabilia noii soUim pr^dixit valentcr. ut eliam pes ejus ille, qni claudicaveras
\craciicr ; sed el fecit efTicacitcr. Et pcr iisc mira- JMxta illiid : « Filii alieni mciititi suiitmihi, filiialieiii
bilia iiivelcrati suiit, et tlaodic.iverii .1 a seraitis snis
Vers. 3. Suscitavil testimonium i:i Jacob, et le- (Psai. XVII, iCi) ; i pcs, inquain, ille claudicans l«(i-
gcm posuit in Israel' Jacob, qni ct Israel dielus, pro monium perbibct buic veritati. C.iipbas, quippe ille
diversilate nominum diversilatem parabolice signi- por.lifex anni illius, quo cruciiixus est Clirislus, pro-
ficat filiorura de ipso genilorum. Nam pcr Jacob mi- plietavit dicens : « Expcdit vobis ut unus moriaiur
niis perfecti ; per isinc/ vero perfecti sigiiificaniur. liDnio pro pnpiilo, et noii tota gens pereat (Joan. xi.
Unile idem Jarofc laclo fcniorc ipsius ab angeloclau- 5UI. t < Hoc aulem, ait Joanncs, a scmetipso nnn
dicasse legitur, yidclicet pede uno deliiiitalus, et in di:;it, sed cuni cssei ponlifex aniii illius, propheU-
allfiro sanus {Gen. xxNiiâ,"., 51). Qua>. res fuit rei q vit, quia Jesusmorilurus erat pro gcntt, ct non lan
jnajoris pan*ltola. qiiam nunc evenisse cerninias ge- tuii! pro gcntc, -sed ut tilios Dei, qiii eraiit disperei,
iiere ipsius p'\riiin taecato et parlini illuniinaio, iia coiigrcgaret in uniim (ibid , 51, 52;. » Ergo dubi-
vl bis tantum qui illuminati sunt conveniat nomei» tari non dclict supcr hac verilate, cujiis /cs/iinoBi«m
hrael, qualium fuit unus iile, cui mognus illc an- susfilnriJ iii Jacob, el de qua tegem posvit in hratl
gelus (|iii femiir Jacob leligerat, cum de illo carnem Deus verax, qni non mentilur. Cui ctiam ad lcsli-
accppcral, sic .lit : ' Eccc vcre Israelita, in (iiin »o- ficaiidain promissionem suam tam Jacob quam J»-
lus iion est {Joun. i, 47),» Item et illi. quibus ille rael, laiii perversus quam bonus cooperanlur, duni
dixil : « Videbis ca-Iiini aperluni, et aiigelos Dei qiiod Caiplias prophelavit, saiictus evangelista coin-
asceiidciiles et descendeiites supr» Filium Itominis priibavil supei lej/iiMonio SKScilolo ii« Jucob, et lege
{Joan. 1, EiJ),» Israclitae vcri fuerunt, quia Vcrbuni posila inhruel. In qiia lcge o quanta mandatit pnlri-
Dei Deum cognoverunt et riderunt in carne siia in.a- hus nostris nota facere ca fiUis sws,
nifesl7tum. « Sacranienlum hoc magnum cst,» aii Veks. 6. l/( fojnosral gencralio ullera. Mandavil
.^poîiihis, « quod manifestatum in cai nc pr.Tdica- cnim plura patribus anliquis obr^rvaliouibos niysti-
lum csi mniido. apparuit angclis. assuniptum est cis, quiC vcl ipsi noii ccgnovernnl, vcl eliamsi no-
in gloria (/ Tiir. in, 16).» Hujus tanti sacramenti D yerunt velamine lamcn adhuc posito super spleiido-
laiimoniam s»i.5ci(ni'i( in Jacob, qnando idcni videiis reni vullus Moysi non se nosse indicavcrunt suis
angelos ascendenlcs ct descendcntes in scala, qnse contemporaiieis ieinporalia ct carnalia boiia dcside-
Cbri>tum signilicavil, visionis lanise facramentum rantibus, ac de coelestibus parura vcl nihil cnran-
iiUellexit, atqiic idco in signum Cbristi venturi iapi- tibiis. Maiulala sunt taineu ipsa conlestia sub vela-
dem capiti suo suppositiim peruiixil fundens oleum nuMito aiiliquis patribus, ut nota fucennt ea fitii*
dcsuper. Qiieiii et crcxil iii liluluin, pramoscens 'a- auis, palcrii;« scilicet (idci susceploribus ct succcs-
piilcni parvulum oleo la'titiae prae suis consorlibus sorilius, qui soli rccte ac verenominantur filii Ab-
unrUitn !;icrri]<enduin ct ex:illandum,et fierct mons raliae alioriimque patriim lidelium. Nim qui hinc
iiiagiiiii: cl cxrclsus. Hujus rei lcslimoiiium cuin es- lideni respiientes Abrahae semen Christum reciperc
sct pene pciiitus mortuuin, iii Jacab JKScifrtril, qiio- nolucruiit. jiire ab ipso Abrahse Kcmiiie Cliristo au-
diro raeriicrunt «Vos cx p:iire diabolo cstis. et de-
liescunqiie pvopbctas in populo siio siiscilavit, qiii- :
ovijiilarct Jacob. No- sidcria pairis vestri vullis facere (Joan. viii, tt) ;»
bus clamaDtibiis a sonino siio
vissimcaulem j';x;a\a!icinium Moysi proplielam su- itcm : «Si li'ii Abrah:e eslis, opera Abrabse facite.
testimonium perbibet Vos facitis opcia pairis vcs.tri (/ooii.viii, 30, 41). »
Sfilavii de seniine Jacob, cui
»,
iii COM.MENlAlUCM iN PSAI.MOS. — PAB5 Vill. — PS.AL. LXXVII. i42
Qii*? « !lle lioiiiiciilu fuit ab iiiilio, H iii vpriiate A di-iiiiiaveriiiil. Et crgo li.xc generatio prava el \>vr
iioii sieiit {joun. viii, '»i).> l'iide vere Ipsius rom- vcrsa, geiieralio dico, qiiit non direxil cor tvum, ul
prolianlur lilii, qui rhrislnni seu Cliristinnos ocei- pravc iiucliccla corrigerel, et vdhiulateiil suani di-
deiido illuni anti(|uuin liomiciilnin sniit iinitali.qiio- stortani ad Dei voluniatcin reclam dirigeret, qiioJ
runi (ieienimi erant iiiii;ri alquc saiigiiine Cliristi facere studcnt omncs rccli cor.te, id est, voluiitate,
ac sanctorum pnlliili, qni veriiale audil:i vel cogiii- qiii snaiii volunlatem diviuê ita S;ibdunt pcr oiiinia,
ta in ea non sli'lerunt, sed ipsnm veritaiem in nicn- lit illdin sliide;iiit iiiiitari, qiii liixit: « Pjt;M', si iicri
«iacio dctiniicriint, qunrum prrecipui craut h:»'re- polest, traiiscat a inc calix iste ; veruuiiaiiii-ii i;on
siarciioc judicio pyoprio coiidemnali, iiipote maijis niea volunias, seu tiia llai {Luc. \\ii. 12).» Sola est
per Mialiliam (juam perignoranliam errantes et alios ergo rectitu:lo voliintatis iiiiinaiiic, si pcr oninia di-
in errorem milientcs. Suc<:edunl (}iioqiie itlis falsi rigatur ad bcneplacitum v()liiiil;ilis diviii:c. Ciide bc-
Ciirisliaiii it \\in Hlii]ue iilii palris lioniicidse pronc direril cor suiim, qiii diît: (lloiiiiiie, qiiid ir.e
pler odia homicidalia, quaniam c qui odit fratrcm vis faoere? > (Acl. ix, 6.) Saulus liic full, q.ii ror
suiiin, liomicida esl (/ Joan. iii, \o).t Qui cliaiu, lortiini prius habiiit, sed lioc postin liliiin volunlati
duiii iion stani In verltate ('lirislian;v professionis I>ti subdciido dircxil : Ceneratio aiitein prava non
agentes iioinini suo coiUr;iria tuin dialiolita pcrli- dircxil cor sunm volciis quoJ Dcns noliiil, ct nolciis
liacia, lilii convincunuir illius patris, qui ul Veri- qiiO;l Dcus voliiit, qiise cst iiiagna forliludo ralio-
tas ail : /n verilaU voh stelit. Soli crgo amatores nabilisvoluiitalis inangclovci lioniine. < Quia » eniiii
Teiitaiis et observatores fraiernae cliaritaiis oslen- « rccluni est verbiini Doiniiii {Psnl. xvxii, 4),» aJ
Uuut s<- lilios AbraiijB alioruiiique Patriim liJtlium, cjiis rcclitudincru voliiiiias crcata cst erigcnda ct
de quibus liic dicitur : Quaiila w/tnduiit ptilribug dirigeiida, quod noii facit qencrutio prava, qurc vcr-
»o»Uis »0/(1 fitcAre ea filiis suis, ut cogvosciit genera- buni Doinini rcctum noii rccipit. QuaictQuia iicc
Ho altera, qu;c ognosccrc noluit gcncratio prava et persc iialiiia duce illuil appelil t an!in;ilis > quippc :
ajiiltcia. Cvgnosciil (jeneralio i!e gcinil)iis electa Ji:- « hnmo nonpcrcipitea qiiiesuiU SpiritiisDei (i Cvr.
d;eis caicaiis mysl.iinni gratiaj siinul et verilatis. II, 14) : > iV.'-: est crediuis cum Deo spirilus ejits.
Ctciiim judiciuin veritatis esi, qiioJ rami naluralis Spiritus homiiiiim per sc iniirmus esl ad iieiie opc-
olivse succidmuur, el donnni graiia», quod lanii nlc- ranikini, qiiia iicc vcllc seii, qiiod minus cst, cogi-
astri olivsc iiiseruiitMr ac pinguediiiis cjiis coiisnr- tarc biiuiiui polcst abs.nie Dei ailjiilo: io, iJci) debci
ics eUiciuntur. istis congruil, qnod liic subnccli- se cicdcre Deo ct coniinittere, quod ille fcccrat, qiii
tur : Filii qui nasceiilur, el exsunj:-nt, et nunabiinl C diccbat: «Scio ciii crcdiJi, ct ccrlus suii>. quia po-
(Uiis suis. lcns cst dcposiiuin nieuni servare iii illum diem ju-
Vers. 7. Vi ponanl in Deo spciii siinin, ct non ob- siiis Jiidcx (// Tini. i, 12). > i Scio, inqiiil, ciii crc-
tivisciintur opernm Dei, et mandata ejus exquiraut. didi.j iioc est, coiiimisi spiriium mcuin qiiasi p:c-
Filii deniiiuc priores, qui nali fiierunt sccundum liosHin depnsilum : i El cerlus siim.quia poicns csl,
carneni, carnalia so!a desideranies, exûrgere noctc. Cicili;lit spiritviin siiiim Deo, et spirilus ejns
luerunt ad app^tenilum cnelestia el sapicdiiuni ea !)co civ(//(!(.s esl cum Deo, qui crcdit sc noii p.issc la-
qua; sur.^ûin sunt. Sed fitii qui nasceulur es flqiia cerc jiistilia!!! sinc Deo, posse aiitein cnm Dcc, pro-
cl spiritu. agentc illos eodeni Spiritu. quo iegeiic- ptcrca quoi! legimr: i Oiuiiia possibiiia crcdciiti
rati suiit, exsurgent, ea qu.ê sursum sunt qu-ieren- {ilarc.ix, 22). > Talis crai ct taliter Dco credilus
do ot sapiciido. Ei non coiilcnti sua soluni saiule, cral spirilus cjiis, qwidixit: «Oniiiia possuni iii co
narToiunl filiis siiis, ul et ipsi sursuui coi liabenjo qiii iiie coiifoitat (Pliitip. iv, 15). > Iteiii : tFiduciam
poiiant in Deo spcm suam, iion iii legis operibus v.l lalcin liabcmiis pcr Chrislnni ad Dcuni, inni quod
Juilxi, non in iilnlis ul pagani, et )ioh oHi"iscuulur siinus suflieiciites cogilarc aliqiiii a noliis quasi ex
ojucriim Dci vcl sua bnna op ra jactantlo sibiqiie nobis, sed sullicicnlia iioslra ex Deoest (// Cor. iii,
arrogaiido, qu« iiulla sunt iiisi a D.'0, vel niala iipc- D5-,">). > Loiigc alilcr se liabct genaulio prara
ra, qiue Dcus pioliibet, operando, sod poiuis Dci qnir ncn direxil cor suupi. el nvn e.u credilus Deo, nec
sempcr memores ipsiim limeant ac diligant et man- , cstcum Deo spiritns ejus. Sicul enini, (jui adliaircl
dala cjiis exquirunt, non lanlum, iit ca iiitclligant, Domiiio nnus SjiiiiliiS cst ci:m co, sic sniritiis !iu-
scd ut intcilecta faciaiil, qiinniam « iiitelleflus bo- maiiiisiebeliis Doiiiino jla sepiiraiur a Diimino, licct
iius facicntilius cum {Psal. cx. iO).t Mandata, in- ubiqiie pi-;csculc, sicut is (iiii cxcalur, a luce, quaii-
(|uam, ejus eniuiranl, quo ct illiiminante iiilelligun- quam vicina, separalur.
tnr, quoquc juvante iinplebuiilur. ILrc diligentci' Ileliiaica verilas liabet : f.eneralio declinins et
exauirant 11111 per gratiani regeiieiati, proroccins ;

generalio, qiia' uon privpurarit cor suttiii,
Vers. 8. Se fxan! sicut palres eorum, generatio ei non cicdtdit Deo spiritns ejus. Cum Idiii''*.
pravaet exasperans, ul Judati, (|iii fuoruiit piuca qe- sil a Dco, qui ctsi credat Dco, non tanieii cicdil
ncraiio nolenles recipere verilatcm, et exusperuns, in Dcum. Loiigiiis profcdo a Dco recedit, qu' nec
quia quod super omnes acerbltates est, pr.ncscnicm Deo trcdit vc! bona piiiniitlenli vel niala coinmi-
sibi Salvalorciu blasplieniiis et conliimeliis irrilare nanli. Qui aiilem Deo crclit, pnssiliuj lilci a 1 iio«
studueruiit, ac landcm lurpissiuia illuni niorte con- proficcre p(Mcsl, ut ctiam in Dcuin crcdai, id csl
:
ii^ GLRHOHI ri5;€P0Sm REICHERSPERG. Ui

ipsuin cui creilil, credcDilo amel siliciis ci qusereiis A belli. KphTem quippe fniclificatio dicilur. Ei qua.' ta-
ni)ii aliiiil s(i:e lidei prxmium nisi ipsiim Deum. lis, vel tam suncla fruetijicatio, qiuim lingua docto-
Talis (ides Iiaijel gnitiam, quae iioii soluni pec- rum? Qux dum verba seminfil, mulliplicat friiclus
tala diniillil, sod el spiritum boniinis facil sibi animarum. Qui dum docere prwpnramut, et scmnm
cooperari in operibus bonis- Qund ul exprimerenl sacrcu Scriplura: exquirimus , arcum inteudimns.
Septiiafînia iiitciprt-tes, quorum translaiione uti- Cum vcrba correptioiiis facimus, saciillns emiltiniiis.
iuur, pro eo iil diceront : Spiiilus ejiis non cre- Arcus enim nvununquam in sacro eioqaio ipsum sa-
didit Deo, quod hal)el Ileliraica veritas, dixerunt crum eloquium poni solet, quod ex nlroqne Testa-
Non est credilus cum Deo spirilus ejus, id esl mento velut ex cornu et cliorda conslat. Vetus quippe
non habuit (idem, qua; mediante spe alque cha- Teslamenlum figuratur corim propler duriliam; No-
lilate iinpotral, qiiod lex imperal ; sed qiiasi vuin vero, quod incarnato Domino faclum csl, signa-
e\ operil)us legis juslilicari voluit, quod ila sequitur cliorda. El dum chorda Iraliilur, cornu curva-
tur : tur, quia, dum Testamenlum Novum disculilur, a
VEns. 9. Filii Eplirem intendeiiles el mitlenlcs ur- duritie litlcne Yelus inctinatur, et ad intelteclum spi-
eum confcni sunt in die belli. Per filios Eplirem rilatem flectitur, quiu rigor ejus duritie non lenetur.
Kiagis quani per aliam tribum, totam gentoni Ju- Sagiltw enim siinl hoec ipsa verba, qua: dorlores pro-
d.eorum a parle voluit signilicare, idco quia ipse feruiit. Lndc bene eiiani per proplwlam de sanclis
fuit iniiior (ilius Josepli, cui palriarcba Jacob im- doctoiibus geniilitalem ingredifntibus dicitur : Cuin
|iOiieiis dexlorani beiiedixit, et Manasse fialri ma- sag'l(is, el arcu ingredienlur illuc. Nos ergo cum
jori prseposuil. yua" tribus a donio David separata saciw Sfiipturce dictu pensamus, arfum inlcndi
et scissa, pro D,>o veioidola coluil el vitulos aun-os, mt<s : ciiiH verba doctiinx damus, sagiltas emilti-
<|uos feceial Jerobnani, divino nillu venerando et mus. Sed iii die betti convertimur, quia nonnunquam
liaal quuque adorando. Uiide Iioc loco iribus illa contra viliorunt certamina laboiem subire recuia-
iiiaxiine ciilpalur, quod cum fuissel in benedictione nius.
pr«cipua, ciinversalione fa( la csl vilissima, quoniam Fiûrative dicitur inlendentcs el mitlenles arcum
propler jain diciam idol'ilatriam penitus est repro- P"o eo ut diceretur : Inteiidrnies arcum et mitlenles
bata, nec cjus captivitas est relaxaia, qoa translala jucuta, vidclicet ex arcu. Uiide babenl quidam co-
cst in Assyrios; Judie aulein capiivilas post aiiiios dices : Fitii Epkrem iniendenles et mitienies arcu
Sipliia;>inta relaxaia est Lnde iii sequeiiiibus dici- vol arcii(»Ks. Patet scnsus, quia intciidfiiles orrwm,
lur : Tiibum Eplirem non elcgil, sed elcgit tribum q ct miltenles iiuie sagittas aiite bclliiiii, conversi sunt
Jada. Sic i eruiit novissimi priiiii, et primi novis- 111 die belli , sive , ul in Ilebraso legitur , terga
simi {Mallh. xix, 30), » quo niodo pnclatus cst verlerunt in die belli. Uiidc Iioc probas? Iii eo,
ICpIiraini jiiiiior Manasse siiiiiori, ciijiis lamen prre- qiiod
lalio .-ioii diiravit, quia in die betli iet;orsiim abiii. Vers. 10. Non cuslodieruni teslitmentum Dti, de-
Tiiiieal orgo minor in.ijori prx-latus, in; fnrte, qni cem pr.'eceplis coiiiprclicnsuin, non qiiia noii po-
iiatiiralibiis ramis non pe|)crcii, nec aliis panat, si tueruiit, scd quia noliiernnt ambulare in lege ejus.
eos infrucliiosos invcnial. In eadcni figuia pixlatus Non liic agiliir de lege Moysi, qua; [>cnc lota coii-
csl AIkI jiislns niaJBii fratii, el Isaac Ismaeli, et sistit iii ulisorvaiitiis ciercmoiiiarum et sacri(icii>-
Jarob Esau, et Pliaros Zaraii, et David iiiajoribus luiii, quas, nuii jubeiite sed pormiiteiite Deo, iiisti-
fratiibus, el pbarisaeo piiblicaiins, id est populus liiit Moyscs post reatum vitnli, ul p«pulum sacrili-
Cliiislianiis populo Ju-l.uoruni, qui scctanles legis ciis ,<€gyptiacis assucium pcr sacrilicia verilaiem
Ju iitiain iii legem justiti^c iion perveneriint, qoo- figuianiia revocaret ab idololalria, sed de (ege ac
iiiam intcndciiles, el miltentes urciim, eonversi sunt lostamenlo Doi, quod aiile realuin \ituli fuil firina-
in die bclli. Qua IJnde ipse Ie;;isla(or legeni Dei a lege caeromonia-
arcu qiiasi sagiltas itiaiiiter niiseruiit, ciim ad Muy ruin distii))iuens illani iii deceni pi:rcoptis digilo Doi
sen dixorunt : c Oiniiia quKcuiiquo Doiniiiiis Doii.s asseril scii|iiam, qiiod nusqiiam dixit, iiec dicere
•loslor looiilus cs(, faoiomiis (Excd. xxiv, 7). > Con- debuil de logo citiiemoniarum, quas Iransiloi ias esse
tersi sunl in die belli, quia in lcmpore tcnlalionis noverst. Kl .\postolus diiin dixisset : < II, :c autom
recrssoriiiii, ci propbctain, cui a Movse jussi sunt dico lcslamontuni confii niatum a Deo (|u;r post qiia-
obodire, ocoidoruiit. driiigentos ot.triginla aiiiios facla lox, noii irrituni
Siiper huuc lociiiii l)catus papa Grojjorius dicit in faeil ad evacuandani proinissionem (Cn/a(. iii,17),i
Job (Ti.i) : Pteruiiique not, qui doclores videinur, prolinus ail : i Quid igitur lex, propler iraiisgrcs-
prwdicamus, audieiiies inslruiiiins, el loquendo alios sionos posiia esl, doiiec veiiirct semen, rui repro-
armamus, sed ipsi ad labornm certaininis irc recu- niisorai, iiniinata pcr angelos iii nianu niediaturis
«aHiK.s, ui scripium <,>/ ; Fitii F.plirem inlendeules {itid.. id). > Logem cxremoniaruin oidiuatam di-
arcum, cl millciiies sagillns suiis,conversi sunl iii die \it iioii in iiiaiiu vcl digito Dei, scd < in nianu iii^
{3i) Apud S. Paleiium F.xposit. sac. Scripl. e\ libris S, Crogorii, lil). xi, cap. 103.
*45 COMMENTARlllM IN PSALMOS. — PAI'.S VIII. — PSAL. LXSVII. U6
(iiatoris > Moysi, cuni leslarnentiim a Deo coiifiiina- A Ific objicilur, quod Salibali observaiitia in decem
luin asserucrit : sicul e coiiveiso Mo\ses praecepta pra;ccptis coinprcliciisa in evangelica doctriiia re-
\iix digilo Dei scripli dixit, cum de sacridciis vel puiliatur, in ijua lex Dei videtur c\ parle soluta.
(1c soleninitaiihiis observaiulis niliil lale di\erit. Igi- Sed seiciiilum, pr.êcipiente Dco, de observantia
tiir non lantum ubi Moyses injustus noii seincl re- Sabbati ineininisse illuiii iliiiis dici, iii qiio Dcus
pelit de azyniis, legenique dat de.fistis nnniiis, se^l reqiiievil ali operibus suis, ut ipsius Dei cxemplo
et ulniuiiffue per iiiaiiiim ejusdeiii niediatoris po- post operuni suorum perfectioiicni sibi requiem spe-
piilo illi aliqua inslituuntur eoruni, sinc quibus le- rarcl liomo. Unde Aposlolus cum dixisset « It^que :
siameiiinm a Deo cum Abraham confirinatum fuit, relinquitur sabbatisinus populo Dei (Hcbr. i\,9],t
g'c accipienda sunt, non tanquain jussa, sed tan- addidit : « Festinemus ingredi illam lequiem, ut ne
quam proinissa, videlicet prnpter transgrcssiones, ut iii id ipsum quis incidat iiicredulitatis exempluiu
verissinie .Apostolus ait. Yiiicula enim iiu<edam fiie- (Hebr. iv, II). > Prfrmiscrat aulein qunsdain noii
riint propter traiisgressiones posita, scilicet, ut diim ingressos iii reqiiiem piopier suam iiicredulitat«m,
lalium sacrificiorum vel feslorum ritu detinerentiir, qiiibus etiani li'gitur Dtûs jurasse in ira siia non eos
iion vacaret, eis errare a Deo suo in suis adinven- iniratiiros in requiem suam. Cum ergo iii lege di-
lionilms et illicitis idolorura ciiltibus. Proinde con- R cit : « Memento ut diem Sabbati sancliliccs (Exod.
fidenlibus in illis luqiiilur per propbctam idem Deus XX, 8), ( idem csl ac si dicat : In oniniliiis operi-
dicens : i Hdlocaiistoniala vestra addite victimis bus tuis hoc intende, ut perfectis opeiibus ingre-
vcstris, et comediie carncs, quia iion suin loculus diaris in reqiiiem Dei. Sensum hunc iiniuit quod
cum patribus veslris, et non priEccpi eis in die qua sequiiur : « Sex enim diebus fecit Dominus coeluni
cduxi eos de terra vEgypti, de verbo bolocausloma- ct terrain et omnia qux iii eis suiil, et requicvit dic
tuni et victimarum, sed !io<; vcrbuin prsecepi eis di- sciilinio, el l^cnedixitdiei septimo, ct sanctificavit iU
cens : Audite vocem nieam, et ero vobis Deus, et liiin (ibid., 11). > Hic est ilie sabbatisinus, qui as-
\os eritis milii populiis, el amliulate in omni via screntc Apostolo relinquitiir populo Dei. Nam de
quae mandavi vobis, ut bene sil vobis (Jer. vii, 21- carnali sabbatismo nulla Deo cura csse iiitelligitur
23). > iVo/i &unt locnitts, ait, id est non prsecc- cx verbis Isaia; dicentis :« Neomenias vcsiras et
pi. Nam qusciinque talium velut ex ore meo Moyses Sabbala veslra odivit anima mea, facla sunt niihi
jussit, non inc julienie, sed me periniitente prwcc- molcsia, laboravi siislinens (Isa. i, 13, 14). > Cau-
pil. Et in David : < Nunquid, ail, maiidiicabo sainque addidit diccns : « Manus enim vestr* plense
carnes taurorum, autsangDinein liircor.im pnialio?! ,, sunt saiiguine. > Sprelo igiiur Sab! aio saiiguine
{Psul. \Lix, ij) et miilEa liis siiuilia. Itaque cum Christi it justorum quos occideiuiit Juil«i, polluto
bic Judaei culpantur, qiiod non custodierniit tesla- popuiiis Cbristianus diem Salibali sanctilicct, imo
meiilum Dci, el in teye ejus nolucrunt ambulare, te- a Deo saiictificatum sic celebret, ut in omnibus
Etamentum sive lex sic debei inlelligi, ne quis pu- op-ribus suis noii nisi requiem sempiternam sperel
tct illos argiii propter neglecta illa de
sacrificia, in pi-seiniuin, quia icquies illa dies iile sanctilicalus
quibus dicit.ipse Deu« alio psalmo : i Audi popu- csi, qiii illuxit nobis et de quo dicilur : « Uiiec esl
lus meus, el loquar Israel, et testilicabor tibi : Deus dies quam fccit Doininus, exsultemus et kctemur
tuus ego sum. Non in sacriflciis arguam te {Psal. in ea (Psal. cxvii, 24). » Iiem : « Aniiuntiate diem
XLix, 7,8).» Porro de praevaricM lone fidei, qua de die (Psal. xov, 2), > id est Filium de Patre. lUc
credidit Abraliam Dco et roputatiim est ei ad jiisti-
est cnira lux vera illuminans omnem boitiinem ve-
tiam, recte argnnntiir, quia Cliristuin, cujus diem nienlem ninndum, qua illtiminantc requie-
in hiinc
ille iii spiritu vidit et gavisiis cst, isli videnies in scunl nunc anirose justorum velut in Sabbaio saiicto
carne spreverunl, negavevuni et, quod pejiis est, pxspcclantes octavam suae resurrectionis, ijuam et
necaverunt, ejusque sanguinem siiis poslcris inipre-
nos exspectare, ac sperare debemus perfectis videli-
cando clamaverunl : « Sauguis cjus super iios el p cet nosiris bonis operibus taiiquam sex dierum
super lilios nostros (Maltlt. sxvii, 2i>). »
creaturis, in sex opcribus misericordine, quibus rc-
Quare aulcm sic oderunt eiim? Quia in lege ejtts
quies illa paralur, ad qiiam vocabuntur, qiiibus di-
nolucrunl ambulare. Nain legem decem prteceptis cotiir : « Venilc, beiiedicli Palris mei, percipite re-
conipielieiisain non ille venit solveie, scd implere :
gmiin qiiod vobis paratiini esl ab origiiie niundi
varbi gralia, diclum aiitiquis : i Noji occides (Kxod. (Mntlli. XXV, 34). >
XX, 13), » non solvit, sed implevit, qiiando iram, Et csi qiiidem bcata exspectatio rcquietionis et
de qiia procedit homicidiiim, pioliihuit. Uein dictum Sablali hujiis, iii quo requiesciint anim;c corpori-
aiitiquis : « Non moecbaberis (ibid., 14), > non sol- 1 js exulaj. Sed majnr erit solemiiitas, qiiando
vit sed i.niplevit atque liimavit, quando niulicrem complel» quasi luna pascliali vespera Sabbali lii-
videri ad concupisccnduni proliibuit. Item dictuin cescil in priina sabbati, quia, ciim plcniliido pen-
anliquis : i Non pMJiirabis (Matth. v, 53), > noii liiim toia intrayeril, et omnes re!iqiii;c Isra.^1 salva-
snlvit sed conrirmavit, qiiando suos discipulos om- biinlur, il3 ut iiiillus elcctorum ad requicm prae-
iiino jurare proliibuit. Sic csetera suse icgis mandala dcstinaloriim desit Ecclesise, qus per luiiam sigiii-
nun innrniavil, sed coiiliimavit. licatur pastlialcin plcnam cl perlVclam, tunc erit
417 GKRHOHI rR.EPOSlTI REICHERSPLRG. 448
octava ilics ct vere solemiiuas soleiimiialum, qnjt A Isaac el Dous Jafo!> {ibid., 13), » in aUero naturam,
iii oct.Tva liic DoniinicK resmreclionis iiichoala eril iii alieio giatiam sii^nifieaniio. Quid eniin est, qui
con.suriimala in finoni conrcsiiscilatis cajiiii suo esi ? illi natiirale est, cui iiou esi aliud esse, aliuii
Chrislo memiiiis omnibMs. Oiiibus q\ioiiiam cx lur.c aliquid essc, vcrbi gratia, esse ac bonum sivc po-
aniuilo jain ilieet Spiritus, ut rcqiiiescant a lauori- tentem essc illi est idem, quoil non aliis crcaturis,
btts siiis, rectius Ecclesia cikbrat oci.nvani Domi- quibus cst aliud essc, aliud aliquid esse, ul, verbi
niia resurrecliiiiii^ (larilicat.iiii, (jiiani sepliniain Ju- gr.itia, bcmini vel aiigelo aliud est esse, aiiud bo-
d;corum scelcre obscuralam. .Miera eiiim die, qua; num sive pnteiiteiu csse, sicut et corpori aliud est
cst post pnrasceve, id esl in Sabbato, acresseruiit esse. Iicra bonitas, qna bonus est, non al ud quani
ad Pilatum, suggcrenles ilii seiluctrin^m fu;sse Je- ipse csl; veriias, qua verax est, non aliud, quaiu
8um petenlisqiic cuslodiri srpulcium. lia'jcaiil igi- ipseest; sapieiilâ, qua sapit, noa aliud quam ipse
tur Jud.ci suiim salibalum suo scclere piillnluin, esl; vita, qna vivil, iioii aliud quam ipse est, aliud
Clirisiiaiii vern scieiiles ipsuin Clirisium dieiu esse aliqiiid esse, scilicet quanlum vel qiiaie, luagnnin
a Piitri' saiiclificatani, sicut ipse ait : < Qiiem Pater siveparvum, nigrum sive ntbum. Sic se babet oiniie
.saiiclilicavit ct misil iii niu.iiduui (Jonii. x, 36), i coniposiliim, ut aliuj ei sil esse, aliiid aiii)tiij csse;
jugitcr iibserveiu cjus celebritalein non snlum. coni- Deus vero, qiii simplnx est, iioii babet aliuj csse
iiicinoiaiKto ipsius resiineciioncm prxieritani, scil iiisi quid, et iiuo cst, qiiuniam esse ac Dcuni sive
el suaiii cxsp>'ciaiites fiiliiiam. Sic cniin vere ailiiu- boiiuni sive juslum, stvc aliud quodlilel esse, dor
piclninl lcêni dicentciii : « Menicnto ut diem Sal;- est in e<> aliud et aliuil, sicut in hominc aiiud fau-
Lati saiidiliccs [Exml. i\, f), i (juoiiiaiii ideni Cliri- manilas, (|ua est liiiiiio, aliud ipse liomo; in Dei
stus. qiii iiuiic aniiiiabiis in se icquicsccnlibus liicet auiini Dniiiiias, qua ipse Dcus cst, noii aliud quam
ut Siilib: t ini, luccLil it clarcscct iliis anipl.us iu ip,s;' Deiis esf. Iteiu boiiitas, qua bonus est, iioa
dieiii ocla uin pcr rcsu citatioiiem curpuruiu, se- aliiid quaiu ipsc est; veriias, qtia vcrax est, nou
f iiiiiiiiin quod exspcctaiinis ipsum Domiiium Jcsuiu, aliiid quaiu ipse est; sapiciitia, (|U3 ips'- sapil, uon |
qiii icliiiiiKibil corpus liiiinilitatis noslis coiifigura- ali;id quain ipseest ; v.ta, qua vivit, non aliud qiiam
tum corpori claiilatis suue. Ilujus diei teslameiilnm i 'psc cst. liiide recle dicil : « Ego sum, qni suui.
accepit .\brjliani, qiiaiido exsnltavit, ui vidcrct il- "**; dices filiis 1 rae! ; Qui est, nil^ît me ad vos
liim : viilit et ^'avisiis esi. Iloc tesiaiiienium filii
(F.xod. iii, 14). i H:>c illi solum esl noinen oaiuia:.
Ephiem iio!i cii:,turiieriiin. qiii Cliristuiii videruiiL cl Noincii vero giati* boi- est, qiiod ipse, qui esl, iiec
iiderunl, siciit ips; ait ; i Si non xeiiissem, el loca- C "'"iuo '"diget, ul sit, digiiatur iiomiiiari Deut Abra-
liis fuisscm eis, ppccatiini nnii balierent; iiunc au- '""» ^«"« haac, DcusJucob, Deus HebiiBorum, qui
leni ci videiiiiitet olcuiiil ct roe et Patreui mcuin, iion babeiit esse nisi ab lilo, nec Iicne vel bealc osso
ul adinipleaiiir sermo, qui iii lege eoriiiii scnpliis iiisi cum illo el iii illo.
esi, (|iiia oilio liabiicruHt nie graiis {Joan. jtv, 2'2, Igitur coram islis palribus \n ipso vivenlibus ipw;
ii, 23). . Qiiarc aulcm sic oderunl eiim ? Qiiia fccii mirubilia in lerra Jiijiipti. Mirabilia suUlia
in (cije eius ambulare iwliterunt, vidcliccl nnii pcr ilcbrjeis per niisericordiani, et mirabilia tormeiUa
igiioraiiti.im vcl iiillrinilalein , scd per nialevo- .tgyptiis pcrjuslltiain, quos pcrdoiniiit iion ui bis ei
leiiliam et dctraclaudo illins oliej ciitiam. Iliiit ma- leoiiibus, se<l raiiis, srinipbibus, inuscis, lo< iistis et
ievulentix adilileruiii in;,r.ilit!nlii em : quia Lriicliis pro eo mlliiaiilibiis coiiiia eoriiin supcr-
Vers. II, li. Obliti suut beiirfaetorum ejus ct mi- biam, qiios non dignatus e»l liuuiiliare pcr mil.tiam
raliilium ejus quee osleiidit eis nou solnm pisrsens vel aiigelicam vcl humanam, pra-ter qiiod in ullinia
iii cariie mulla bona opera nperando in eis, qiialia plaga per iiiigclum pcrcussa suut eorura primogc-
iiemo aliiis fccii, scil et oliin nondum reveiatus co- iiila. Ilas plagas, ha;c mirnbiiia cgo Asapli dico fa-
ram pulribus eorum fecil mirabilia iit lerra .Eijijpti eta in tcrra .Eyypii, et ut ex certu nomiiic provin-
rampo Tani-os. Pars TtuTU. Oido arlificialis cst. [) «•* noliora fiant, ea ronimeiiioro facla in campo
Prius eiiiin innat qu;e facta sunt in cductioiie, Tuiteos. Taiiis vel Tapliiiis civilas est .^gypli, ubi
(leiiiile cl.igas /E^')pti, de qiiibus inmcn Lrovil; r sicut in cx-tcris locis ^K^ypli facta> sunt plagje, noii
(ommciiioral, ciini dicil : Coram palribus eorum in occulto \c\ in angnlo, sed in campo, id csl in nia-
fecil miruhHia, iion solii'ii ciiiani patribus malis, de nlfesto. Quia vcro liaic dlcta siint per parabolat et
quibns jaiii (lieinin est, ne fiercnt sicul palres, eo- proposiiio'ies, ut psaliiii docet iiiiliuin, qu;eicndus
rnm gencratio pravii el exîspertins; seii cliain fciram est in liis mysticus iiilellecliis.
1 ouis palribus, qiiiiles rueriiul Movses cl Aaroii, el .'Egyptiis crgo, quod iiiterprelatur lenebree cl Irt-
nnte illos A!.r:iliam, isa:ir ct Jacob. 0»4ium (luia bulatio, miindus esl. Tunis liumite manUaium, ut sil
se Deum ii(imiii»ii Miluit is (|ui !\lo;,.-en inisil, cnmpus Taneos iilauilics linmilis mandali. iloc hii-
etiam coraiii i|>.-is iii Spir in p wseiitibus f.iela siint iiiilc maiid:ilnm coraiii 1'alribus Novi reslamenii
illa miiahilia in icrra /Egypti. Noii eslenim Drus propobiiil Domiiius dicens : i Distile a nu-. quianii-
innrliioruiii, scd vivoruni : uiniics ciiiin illi vivtint, lis suui et liiiinilis corde {Maitli. xi, 29j. » Qiii hoc
qiii dixerit ad Moy en : i Ego siiin, qiii sum IF.rnd. niandatiiin prinii susce()ei unl, coram ipsis ct pcr
ni, 14). » Iteui ; i Ego suin Dcus Abraliam, Dciis ipsos mitabilia fccit, ipsosqne mirabililer cxallavil
:
m COM.MENTARIUM !N fSAIAIOS. — PAKS Vil!. PSAL. L\XVH. 450

coi.Sliliii us eos piiii<:i;it\s siip;:!- omiicm lcrrain laii- A nulit liuiiianiMlis su.i! olnimliral scu rcfri{;eiaf coii-
(Ipiiiqup iiaiisfcrciis iii an^c.licam vi cobIcsIciii glo- lia fcivoieni solis, jailuiii iii peiiosa tuMia semeii
riiini, ut scijiiaccs eorum potinnt iii Dw speni su.iiii, arcfacitiilis, vel eliam fcni tlorcm pcr incentiva
scieiiii-s <)<J0(! oiiinis (|ui s(! Iiuiiiiliavciii, cxaltalii- iiiala urentis, et igie Diviiiitatis sii;c lidiiirmat, .it-
lur cxem|i!o eoruiii, ct oniiiis, i]u\ se exallavcril, (!iic iiiflaininal coiilia tencbras igiioiai;li;i' ac fri(;us
liimiilialiiliir .f];4y)it:oiuii! cxeinpl.i, f|uoiiiain el illi nialiliu», (jHO niiiiis abundanle icfrigcscit ciiaiitas
niiuis lionorincali suiil, iiiii exeniplo Moysi et Aa- iiuiltDriim. Suos auteni tideles deduxii Clnivius
ron far.li sunt aiiiici Dei rcsislondo invisiliili Plia- lioiiio iii tiube diii, et idera Deiis toia nocle in il-
raoni, el inimicos corura ctemersil in marc, inio in liimir.alinue iijtiis, ila ut eos ne()uc iii die prospcriia-
infernum Dcus .\braiiaiii, Dcus Isaac, et Dcus Jacoli, lis, iic(|iic in nocte advirsilalis aljerraro siiiat a \\a
Deus Helinconim, Deus scilicel aposlolorum, itiar- voiit;itis.
lyrum ei confessorum, adiiie om:iiiim de leweliris Veiis. IS. Julerrupit pelrum iii eremo, et ad-
inundanx ca;cilalis lianscuiitiwm iii admiraliiie lu- aqiiavit eos vclut in ahijsso multa. Atteiide niiraeuha
nien lalibus proniissum el reservatuiii iii teria pio- iii conirariis. Iii medio maris pcr al>\ssura gra-
Tiiissioiiis, dicente ipsa Verilale : t Qiii se(|«ilur iiie dieiiti populo cxliiliuit ittr siccuiii ; in tcrra de-
i:on aniliuial in lenebris, sed habebit luiiien viia> B serla invia et inaijuosa de petra iinisit aiiiias ad
(ioun. uii, 12}. I Eteiiiin pcr Ab:al!am, (|ui obedi- puiandum popiiium et junienta , vctut in abysso
vii Dco dicenti : t Fgiederc de terra lua, et de co- mulitt.
Riiatioiie tua \€en. xii, I), > rci te intelligilur ordo Vkrs. 10. £( ndfiJiV (r^Hnm, quoiMnqiic ipsi ibant,
aposiolonini, nni primus obedivii Chrislo doci'iiii, do consequonte eos para : non (luud poira dc
seciaioribus pcrfcctionis uiiiiiia reliiiijueiida ci se siio loco moveretur, sed aqua de petra fluens co»
soluin soqiiendum. Uiide l'etiii- : « Ecce iios rcli- coiisoquoretiif. Cujiis iniraculi mysteriuni quidatn
qiiimus oinnia et stoiili sumiis te(jtfrtl(/i. .vix, 27). »
saiis clegaiiter vcisificaiulo cxprossit dici-ns •
Por Isaac, qui gladio paleriio (jii;isi viciiina holo- Bis silicem virga dux prrcutil alque prv}'i.cla;
causti maclari conscnsit, maityi uni coetus. Per Ja- lclio bir.a dncis sunl duo ligiiu cruris.
cob mar;t;jm Racbotis et Liae confessoruffl chorus, Fons esl de p.tra populo datus absque mntreta;
coiileniplationi et doctrinae inteiiliis, apte liguiatiis Larqa salus hoimui corpore de Doniiui.
cognoscitur, cum Ueiis Abialiaiii, Deuslsaacct Deiis Petra enim perciissa Chrislus est criicifiviis , de
J;icob iiomiiialui ;•! inviicalur. (ium rero Dcus He- ciijus lalerc dextro exivit aqua niunda et viva, qiiam
braornm, quiid iiitcrpreialur Irtinseuntium, coiigrue qui liiliciit, liot iii co fons aqua; salientib iti vitam
hoc iiomiiiesigiiilicai.tiir oniiics, qui .tlgyptiis tene- reieriiain. Hoc auicm tlioimus do spiriiii, queni ao-
Lris pcr iiia:e lUibruin Iraiiseiint in admiraliilo lu- cipiunt credenles in euni. Qui iiiiiiiium spiritus iii
Dien Dei,iit ideni sildicereDeuniHcbr«orum,acsidi- aqua visibiii si^niiitabaiur, qua: de laterc dexlro
cauHis Dcum jusiorum transeuntiuni de igiiora!ili£ templi, vidolicel corporisChristi egiediebatur. Quasi
lenebris ad luineu Sapienlix dicentis : < Tiaii ilc ad enim dito latera Christus h.ibiiii, siiiistrum videlicel
me, oiniies qui coiiciipiscilis me, ct a gciuralioni- socundum tcnipus iiiiinnilatis et inoitaLtatis ; de«-
bus mcis adiiiipleiniiii [Eccli, xxiv , 26j. > So- ieruin vero sctundum tempu-> glorilicatae ipsltJs hii-
quitur : iuaiiitalis. { t de siiiistro ijiiidcui laicie noit exlvit

Vers. l^. hilerrupit mare et perduxit eos, el aqua, quia spiiilus iion esldalus, qu.fndiu iion fuit
stntnit aquusqiiasi m ulrein. H.aluria nota esl qine, Jcsiis glorilicatus. Devtcruin voro latus i'jiis cinisit
quia parabolice proposila est, iios corticcm liUcrai aqiias iii saliitcm populi sui, quia resurrcctionis
ob noliliam prietereuntes, inedullam sensus mv^tici gloria el honore coronalus ipsa die resurrectionis el
perquiranius. Hubrum niarc baptismus esl Cfiristi i;li)riticaiionis sux iiisiilHavit aposioli'}, diceHS
sangnino riibricatus, per qnem populo Dci ex /Ejsy- t .^ccipile Spiiitum saiicliini ;
quoium lemiseritis
pto lugieiili tiansiius esl paraius, iibi et suffocatur p, pi ccaia, reiiiitluntur eis, cl q'joruni leiiriuerilis, re-
invisibilis Piiarao ciiiictus<|<ic illius exercitus. Tio- toiita sunl {Joan. xx, 25). » Itcm coroiialus diade-
pulogicc quoque carnalis ciipiditalis aquse velut in inate aseensionis in tanta copia omisit aqiiam Spi-
uire suiil, cuin lubrica pravoiuni desideria, quia litus sancli, ut ajiosioli ac discipuSi ex illo po;ati
opcris eHottiini iioii iiivciiiiinl, sub carnali cordc ft'at!iQarentur ebrii, diierenturiiuc iiiusto pleni. Ta-
preinuiilur ; ae divinitiis roslringuiitur, cuiii rc- lis esi eiiim nqua ista, uC levera laciai sobiian>
n'jntialur iiivisibili Pliaraoiii, u; ad proiiHssnm 15I0- quamdam ebriot;!tcm se bilieiitibus, eo modo qiio
liJi Dci piveiniuui (iuai>i ad leiraui pnimissioiiis poi- oain docet iiibciidaiii .\postolus : • .Nolile, > inqiiil,
veniatur. iiicbiiari viuo, 111 iûo cst luxnria, s<'d iiKplomiiii
Vens. 1-4. Et deduxil cos iii nube diei, et lolii no- Spirilu sancto liiqiieiiies vcbismelipsis in psal.i.is
Et imidem grande spet ta- ct liymssis et canlicis spirilalibiis, psillentes isi c»r-
cte in illuminalione ignis.
culuDi fuit popolo auti<|uo cnluiniia nubis per uieiii, dibus vestris Domiiio {Ephes. v, iS, 19). > Psalini
noctem prxiiionstrans iier in descrto eiiiui el hyinni caeti rai(ue spirilaiia cantica quasi
el iguis pcr ;
bcil ionge inajus esl in oeulis fldolium Dnminic-* vasasuiil argeiitca elanrca potuni salutis coiilinen-
Deus incarnatus tia, de quibiis tolies bibimus, qiiotics iioii spirilu
resurrcclionis inyslerioni, qiia et
AH GKRKOHI rRytPOSlTl REICHKRSPEUG. 452
solum, sed ct mente psarlimus cxcmplu illius, qui a liccni duia cst aqua, qux vucau est Conlradiciimiit
dixit : < Psallaiii spirilu, ps;llam et mciilc (/ Cor. {Niim. XX. 11). Hicc aiiicui oniiiia in figuia coiiiiii-
XIV, ib), » qiiod cst veie cl sapiciiler psallcre, duoi gcbanl illis. Quod eniin priiiia percussioiie ^^qua
sapit iii iiiciile, quod vcl profertur ore, vel rumiria- ediicia dft petra non est aqua Contrudiciionis dicta.
tur iii spiritu soIa mcdilalione. Spirilus eniin dici- qiiia ilii iion dubitavit Moyses; in sccunda vero ubi
tur lioc loco illa vis aitima;, qua menioriter voisa- dubil;i\il, de pelra bis pircu.ssa egiediciis aquadi-
niur iii .niiiiiio Ict I» vcl audiln. Sed meiis alisqiie claesl Conlradiclioiiis, buc iiinuit quod Moysesunus
fructu est, iiisi uieiiiori.x ventcr, iii quo talia cun- idemquc lioino alilii lideliuni, alibi personain gessit
gesta suiit, quabi qiia:dam cibai ia cruda iii se Labcat pciiidorum. Cum flducia quippe aquann de pelia
igneni et calorem lalia dccoqutiiicm. Quo dura fer- educcns liguiam gessii apusiuloiurn caeterorunique
vit et calct sloniacliiis mciilis pcr desidei ia sancla fidelium siiie dubitatiuiic credcmium Clirislo di-
iiiter psallciidian seu caiieiiiUnii scu meditandum, ccnli : i Aquani qn:uii (ledcru, qui biberit ex ea,
piiiijiicscil ex lioc lolus lionio iiilcrior tanquaiii su iiun siti'-t unquam (Jouii. i\ , 15). n Si quis silit,vc-
gens nicl dc peiil olcunique de saxu duri&siiiio. niatad nie, et bibal, e' Jv \eiitre ejus flueiil aqu-o
Qiiod aiilem dicitur : Adaquavil cos veliit ir vivae {Joait. vii, 57-58). > Cnm auieni velul incre-
ubijsto mulla, el deduxit lanquam flmninu aquas, ab- B dulus dixil : t Nuni de peli a liac polero ejiccre vo-
niidanliam signilicat giaiia; aUlucntis iii iiiipclu Ibi- bis aquam (Aiim. xx, 10), i figurabat Scribaset
ininis de hac pcira allluciitis, tutamqiie civi(:item Pliarisaôs Cliristum cruciligentes, et duobus lignis
Dci la'liUcaiitis, iii qua ct torlcs bibunt, etsiiuplices crucis quasi bis perciitieiiies, miiiimc lamen cre-
adaquantur vclni juiiiciiia, cum ct < dies dici cru- deiilcs quud dc ipsiiis coiporis templo cgrediaiilur
ctat veibuni, ct nox iiocti iiidicat scientiam \^Pûl. aqua; viva^.
K\iii, S), I duiiii|uc viniim robuslis, et lac dalur Imilauiiir aulem adliuc istos increduli rursum
parvulis. Ubi? iii deserto, iii eremo, in soliludiiic cruciiigcntcs Clirisiiiin, dum sncraiueiila ipsius in
gradienlibus cl ex ^'^gyplo fugicntibus, id est buic digiie iraclant, ct aquisdoctrin.Tar sapienli:£ ipsiug
iiiuiidu iiiiinuiido siiiccrc abicnuiitiaiilibus magis- polaii nuluiit, scd eis verbo aul facto contradi-
(jiie siiieiitibus a(|uas liiiipidissinias dc petra de- cuiit. lii lioruin figiira Moyses et Aaron quanquani
scrli maiiaiilcs qiiam turbldas ai|uas (loctilnx poeiii se ipsis Dci aiiiici, tameii increpali sunt, Deo di-
lic;c ac pbilosupliic;!', aut, quod peju», b^rclicae, cciite : « Quia non credidistis inihi, ut saiictillca-
q{i;i< suiit « aqiije rurli\x, • ijuj; sluUis < dulciorcs > relis me coiam lilils Israel, iion inlroducetis lins
vidijiiiur i|uaiii aqiia sapicnliaL' (Pior. IX, 17). „ populos in lcrram qiiani jiiravi pairibus eoriini
Ytits. 17. ti upposueruHl adhiic peecare ei. Aiitc- (.Yum. xx, 12). > E( quideiii iion dubilaniur is:i
quani aiciporcnl .i(|iiam dc pciia, iiiuriiiuranics amici Dei cssc introiludi ci:in cxlcris lidelibus \a
iciilavciuiit Dcuin ; cl cum tol vidisseiit uiiiaciila \er;im proniissionis icrraiii, <|ua; esl paradisiis ex-
iii faiisilu maris, iii edutlione aqiix de pclra, la- sullationis : allaiiicn ligi.:lcni illain Drontissionis
mui ailtiuc illis iion crcdoniibus Dei puicnliain len- lcrram iiuii iiilroieriiiit, signiticante pei lioc Spiritu
l;«\criinl Di iim in inaqnvio, id cst iii siccilale. Gra- sancto, quoil rebcllcs et incrcduli iion introibuiit
viîsiniiiiii qiiip])c |iccc:iliiiii cst non crcdcrc Dci poiii reqiiicni Uoinini, quibiis juravit in ira sua, di-
teniiani, piuplcr quod cti:im Spiiitiis veiilatis ar- cciido : < Si iiilroibuiil in requiem nicam {l'sal.
guit niiiiiduin dc pcccalu, iiicredulitatis prxcipuc, xciv, 11). > Juslo naniquc judicio coiitra illusju-
quia c\ lioc pcccato vcUil ex radice iiiala geriiiiiia ravit in ira, quia iii irai;i e.rcitaverunt Ezcetsum tii
criimpuDt pcci-aloruin ca-lciorum, dum cx pciliJia inaqiioso, id csl iii aridilatc pliis cordis quaiii loc;,
pcrit vita iioii < rcdciiliiiiii cl iion spcraniium iii ct iiun pctcndu aqiiam cuni (hflideiitia imm Dei exri-
Deo, siciit cconira juslus cx fide vivit {Uom. i, laverunt. Sed iii eadcin pcrlidia
i*?). > llaque pcr piiccatum incredulilatis, qua de. YcRS. 18. Tentaverunl Deum in cordibus tuis, ut
l>ei potciilia duliilavcruiil diccndo : ISunquid poierit V muriuurandu pelerenl acas cvimalms suis. ISomine
beus piirare nuiisam in dcscrlo, excilaicrunl cum animaruin \ila signilicatiir tcmixiralis , ut illic :
tli irani. Taiitu qnippc fuit illis irritaiitibus ira ejus < Qiii pcrdiderit aniinam suani propter nie, inve-
cxcilala, ut Muysi qiiuqiie ct Aaron siiper lioc iia- nict eani {ilalih. x, 50). > Pctieruiit crgo isti niur-
sccictur, apud ;iqiiain coiilrailiclioiiis, quaiii sc- niuralurcs etcam tcnipoialciii ^Hitiiis quam spirila-
cunda vicc itcralo iniiMCiiln ciliixit de pclia. Nain lein, pia,'sigiiaiido poi\prsos uratores, qiii suisora-
priino, sicul iii Kxodo lcgilur, diim caslra niovis- linnibiis ao procibiis nisi putius leiiipuralia quani
sentdc descrto Sin ct vciiissenl iii locum, qui dici- xlerna bun» oblincanl, conira Deiim sa'pe niurmu-
lur R:di(iiilin pcrcussa pelra dcdil ai|tiaii) (t"jro(i. xvii, ranl iion crcdciilcs.qiiod, si primo ot principalitcr
C), quaudii, ut jam dictiiiii csl, inlerrupit pelram qiia'ioiido rognuni Uei Dco scivircnl, li«c omnia
in eremo ct adaquiivil eos relul iii abiisso miiUa. Sc- illis aJjiccrcniur. Nc(;uc vcro siifTccit illis leiitasse
cundo, iit lcgitur iii libro Nnnicri, ciiin esscnt in Deuin iii cordibiis suisniale co;;it;indo, sfd e.xab-
descrlo Sin, in loco qui dicitur Cades, ilcrum de- iindantia cordis peccalnm locutionis pcccalo cuî-
liiit aqii;i, ulii d Moyscs diibilanJu pc(c;ivil cl alii tationis addiilcrunt.
dcs|ieravciaiil, el laiiic)i Moysc pcictilR-iiic bis si- Vehs. 19. /•-'< male locuii sititt de Deo. Nam diie-
455 COMMEMAUIUM IN PSALMOR. — PARS VIII. -PSAL. 1. XX VII. ;54
runt cuin iliflkleiitia : Suuijuid pourit Dcna parme A |irc'i, sciliccl ciim tcsliMioiiio Asr.ph li)|ii('nrK liic
mensam in daerto ? l)i'(lil iniiJom laiiqiiani llmuiiia in paraliolis, cum liJc Apoîoli dicerlis : • H;«-c
aqu;i') de pelra. El lioc iniraculinn iios videiiins : oinnia iii fi^^jra conligisse illis (] Cor. x, 11), i
aitiinion sine nHraculo aqiias tle venis pcirarum cuin veritate Cliristi pancni sc vcriiiii in E\angelio
Sirpe fluxi^se sciiiins. Paneni vcro iii ileserto pe- asserentis, ct iii percussioiie pelia' passionciii Do-
iiilus iiiculfo posô (lari, qiiis ideo cicilal, cuin na- niini, et iii largitatc paiiis cuiii r<>re super caslra
luralis possibililatis ni'Hliim cxcedat, ut mensa co- (lesceiidcnlis corpus ipsius, quod dc sancto sunii-
pios* irfeclionis parctur in dps«r(o nonuiii iiomini, miis allaii, lidilitcr iniclliiainus, iit oidiiieni para
seil popiilo taiilo, lani luinierosoct salurari assuelo liol.e liii.ius rei verilaie subnivum n^tcndainus, ct
in .iligypto? Dicimus ergo ailiiiiiaiulo ei •diilji- noii siiic causa in hac paiabnla pr.cpiisterationcni
lando : f.iitaiii cfiiitra lcgis liliciaiii.
Vers. 20. Quoniam percnssit petram, el puxeru)!t Scd dicil aliquis : Elsi petra; interrnplio Christi
aqux, et lorrciites iuuiidaveruiil. Sunquid ei punein 1 assionem, et inanna niensain Clirisli signilicavit
poieril dure, aut parare mensam piipulo siio.^Non paiatain noiiis in nostram salulcm ; iicc sic opoi-
idem ordo est iii Itoc psalino, quo per .Mo¥S'.'ii saii- tiiit liistoiica f:icla [>i;ipoMerari, iit piuis dic ict
cla et verldica conle.\la esl liisioiia. lllic enini res Proplieta pcicuss.ini luisse pctram, iit aqu;€ lluc-
ge^l;c, <|uo factajsunt, eodem ct narratilur ordine, iri

ri:nt. cl deiiidc niaiKiaiuiu essc nubibus dcsuper ct
estprius panis peteiitilnis dalus,etaiiiia de pcrcussa inaiina illis dcpiutuni cssc, iit ederciit. >'ani aiitc-
pilrs pioducta esse mcinoralur. Al vcro hic laliler quain mole^lia ciucis pen:utciclui [(omiiius Jcsus
pwposieralMiii est : Interrupii iietrani in erciiio ei Chrislus, ipsc vcrbo suo janiias nu.i apfriii!, el lioc
adaqttavit eos vetut in abysso mutla, et edu.tit ntpiam maniia plnil. Eadcm noctc quippe i|iia tiadclialur,
de petra, el deduxil lanquum pumiua uquua. Iluc propriis ipsc inanibns sanctam Eticharistiam, ut
priinniii posilo ita subjuniiuin est. l.l apposueruHt lioc facerenius nos, consicravil. Ad b;ee, inquam,
udliuc peccure-ei. In quo .' Dixeruiil : yunquid pote- nou anle passionein suani in ipso Dominiis nosler
rit Deus parare mcnsum iu dcseilo ? Quoniam per- sux passionis arliculo hoc fccit. Jam enim vendilus
cussit pctram, et fluxerunl aquce, el torrentes inun- cral, jam Iradcbatiir jain trislis eral aiiiina ejus ;
davirunt. Nunquid et panem poterit dnre, uul pa- usijuc ad morlcm, jam imiiiincbat liora in qiia pa
rare mensam poputo- suo? Ha-c ciiin dicit, inanifestc vebat, ct niaislus eral factiisqiic in agonia, ct oraiss
prius essc vidiiinr, qiiod percussa peiia fluxcruni sanguincas gultas desudabat, jam =e propier certi-
«(/1(0?, et torrenles inundateruiit : posteriiis autein, ,
liidineiii mortis inslantir, iii inundo iion esse dice-
quod mondavil nubibus desuper, et jniiuas cali ape- bat. Ciide el hoc nolainlum, <|uia cum aliis locis pa-
ruit, el ptuit illis iiianiia ud manducaiidum, el paiiis hiijus, id est sninict csum neccs-arinm commen-
nem ceeli dedit eis. Cur lioc'.' videlicet, quia para- daverildicendo : < Nisi inandncaveritis carnem Filii
Lolice l0(|uitur, siciit in initio psalini proposuil di- honiinis, el biberiiis ejus saiigniiicm, non hahebitis
fcns : Apcriam in parabolis os iiicum, toquur propo- \itain in vobis (Joan. vi, ril). > iiusi|uain lamcii
siiioiies ub iiiitio. Quarum videlicrt parabolarum iie ostcndil, qnomodo possct v>el debeict hoc licri, nisi
difiicilis essel solutio vel interpretatio, subscculiis in hora illa, qna tradebatur, qua, ul jain dicluni
Aposlolus cuin dixissct : t Bibebant aulcra de spi- est, in angustia passionis .i;joni/ab;ilur. Cur hoc?
ritali conscquente cos petra, » conlinuo sulijunxit : Vidclicet, qiiia passionis cjus opus res el virlus esi
( Petra autcm erat Christiis (/ Cor. x, i). i Uoc sacramcnti, qua substanlia panis et vini in \ci ita-
enim dicto qiiasi uno radio solari per feneslram intcm nobis convertitur corporis cjus cl saiiguinis.
Jecto totius domus tenebras dispulit, ut clare vide- Uiide Apostolus : « Qiioiicsciinque cnim manduca-
remus, quod aliam petram, aliainque de pelra pro- bitis paiicm hunc, ctcaliicin bibctis, moilcm Do-
Ouentem aquam in parabolis istis sapere debcanius. niiiii aniuiiiliabitis, doncc vcriiat (/ Cor. xi.iG). »
Dominus qiioque, dicentibus sibi Judais : < Patrcs D Scdet illud nemo qui iiesciai piius essc, ul iii/iietur
nostri roanducavcruiit inaniia in deserlo, sicut scri- (iuis(|uc ad fidein DominiciK pnssioiiis, quain ad par-
plum est : Panem de coclo delit els maiiducaru ticijialionem iiujiis panis, id cst ut priiis b;ipli/,etur
(loan. VI, 51, » continuo conlradicil icspondcndo : iii inoile ejus, qiiani ad sancluin altaie adinissus
< Ainen, amcn dico ôbis : Non Moyses dedit vobis cominuiiicet carni ctsangiiiiii illius. Uecle ergo sic
panem dc ccelo, scd P.iler iiicus dal vobis pai)em de 1'ioplieta historicos actus pra-posteravcrit, iit piius
coilo veruin (Juun. vi, 32). » Noii illt; dedit praiterilo diceretur interruplam fuisse p;'tram ut nucrcnl
iemp<jre, utdicitis; scd isle dat praeseiitialiter. Sic aqua», poslerius januas coeli auerlas, ul liomu ciba
ioqucndo Veritas oslcndit veruin esse panein, qui rctur angeloruni paiie.
sign.ticatur in hoc psalmo, ciijus tesiimunio abiisi Item dicat aliiju!s : Cum Api)sto!its dicat dc pn
lucraiit conlradictorcs verilalis Jud.x-i ; liguiativum triliiis : « f^t oiniics canidcm esrain spiritalcin iiiaii-
veio et noii vcrnm, ipicm patres suo> inanducassc ducavcrunt, et oiniies eiinidcni polum sjiiiit:ildi)i
recolebaiit sccundnin liisloriain, ciiju^ litieiali sen- biberiinl (/ Cor. \, 5, -i), > quoinodo dici! Cliii-
sui malc :ipiaverunl psalnii hiijus paiaholrtm spiri- stus, ubi Juda;is loquitur : < Non Moyscs deiiil vo-
lali sonsu prolatam. Igitur cum auctorilaic mulli- bis pauem de c(r!o, scdPaler nieus dai vobis panein
455 GtUHOlll I'RA;P0S1T1 RElCHEaStT.RG. 4 .0
ile cnslo vcrum ? > Di( iiiu-.s .td Uxc : CUini iliiil Apo- A liof ? îdtlic» t cx eo quoJ mniidavit nubibvs tteau-
s(oIus « cscain caiiHieiii {Joim. vi, 52) > iiullauims per, el jaiiuai azli apiruit, id csl, pr.foslcmlil ap(V
litlera iniiiiii, illumsiiboudiri voliiissc camdeiiiquam stolis sivc eliani proplietis, dc quil us illud cst .
nus. El quidein .iiue iios iiiagiii Palres hatic !<la- < lenebrosa aijiia in nubibus acris(Psf(/. xvii, 12),»
lioiieni r,i!l)iiilellexeru!it. SeJ sicut a quodain firo id cst, occulta scieiilia in puipbetis, cl deinde per
alia re tliclum esf, (luuiiquain graiidis auclori'alis Ecinelipsiim claiisas piius lioniiiiibus jaiiiias coeli
sint et satitlilali'; vcl ,sapieiiti;i^ ipsorum niagninulo apciuil soliilis in cariic siia veleiibus iiiiniicitiis,
nos opprimat, *us magis evangclica Chrisli aucio- sicqiie terreiiis eoelcstia coiijiinxit, id est, lioniiiies
rilate (iuciinur quani ciijiislilicl cloqucnlije arû- an,^clis soi iavii, nt codem vcscaiilur pane coeli,
niciitis. Ne.' eiiim ralio palilui-, iil /iguia cl irs illi in conspeclu maiiiresto I) vinitalis, isli adliuc in
idem sinl. I>ixit aulcni Apostcliis laiii de lioc qiiani terra positi iii saci aineiito pi< latis, de quo Aposlo
de cyeteris, qu;u facta sunt, qiiia « oiiiiiia iii ligura bis : I Magiiu II, inqnit, cst sacranientum pietatis,
conlingebani iilis (/ Cor. x, 11). » Pioinde ciim di- quod maiiifestalum e.^l iii carne, juslilicalum esl iii
cit : « eioinnes oiniiiiinKnic, i deinde dislinclioiienj spiritu, appaniit aiigilis, |

rnedicatiim esl genCibus,
facit dicciido : i S.d noii in pUiribus eorum beiie- crediluin est niuiulo assumptum cst in gloria (/
placituin fuit Deo, iiain piostiaii sunl in deserto t' Tim. iii, Ui;. > Et quidem bic panein coeli, paiiem
(/ Cor. X, 5), » plauuiu intellectui cst, idcm cs»e ac angelorum singulaiiier : illic aiiiem : . ego pluam
si dixissct : Unam oinnes escam manducaverunt, ct vobis panos, » pluralitei dictum est. Niillam tamen
uuuin oiKiies poluui bibciuiil spiritaleni, id cst suspiceris dissonanliam. Nam ct bic pluraliter sub-
non naHirali oidiiie si-d spirilali virtule pioveiiicn- juiii luin csl : Ciianii mnit ris in abuiidaiiiia. Evgo
tt-m, ct Umen in illain repromissionis lerrain iion seciinduni se panis unus Cliiistus, vel uniim coipus
omiies iiilroiciunl, videliccl in ngnia nostri, <jiii Cbrisli esl, veriimtainen secuiidum locales Eccle-
omiKiS eodcdi pailicipaniur sacrameuto co'poris sias et secuiuliim offeiciiiiuni sivc accipieiitium
Christi, cl taineii in illaiii lcrraiii vivcnlinr.i lioii om- pcisonas iiuiiiiiie:ab.lcs eibaria sive pmics lecte
ncs parilcr sivc lieuc sive male vixcriinn;, buiniis d cas pliiraliter. Veibuni ipsiini : / luil, qiio ulra-
admitlendi. Igitur et qiiod Vcrllas de p!a;tciito tem- que Scriplura usa csl, in illa Deo (liceiilc : Ecce
fiiire iie.âiis, de piiKsciitibus veio coi.liiinaiis: «Non ego pluum, in ista autcin : /.l ptuit illis manna ad
Moyses, iiuinil, dcdit vobis priiiciii do ca-lo, sid manduciinttum, camdcin ubi(|iie terrarum paiatam
Pater ineus dat vnbis pancin de ca-lo vi^ruui (Joau. omnibus pusillis el niagais siîiiilicat (oplani, ut el
VI, 52), » et (|uo.l vcritatis Apostolus dicit : < Oni- •''i se ipso niagnus Proplicta dicat : Varasti in coi.-
ncs eamdem escam spirit^lem nianducaverunt, et s;w(ij meo tuenaam. Et di; lo! is licet minimis :
oiniics euicdcm p(iium bibciunt spiritalcm (/ C'<»r. < L.ieiit paupcies ct satiiiabuntur, ct laudabuiit
>, i), » iion essc lepugiiantia sivc contraria ratio Doiiiiiium ([ui requ.runt eiim ; vivent cwda eo-
iiiaiiifesta eonvincil. luni in sicculum sxculi {Pnal. xxi, 27). Sv'qiii-
Nunc jam de litijiis panis niysteriu dictuii aliquid, tur :
lilteram liisluriit; iiispiciauius, quie ita se liabel : Yeas. 21. Iileo nuilisil Duminus, et distulil. Pars
I Ecce ego pluam vobis paiies rie cibIo. Egrcdiatur Ocarta, iii qiia iianatur, qnod Di u» dllata ullione
p.i[iulus, et colligal quie suniciunt per siiigiilos prius dedil, i|uod petiTeiiuii, qu:iinvis jieiiciini
dies {F.xod. xvi, 4). » < Piuani vobis, » inqiiil. iiuic murmuranles et tcnlantcs, et posUa puiiivit mur-
verbo coiisoiiaiis l'ropbcla dicit : /•.( mamluvit nu- muralures tl leiitatores. Noii ciiiin piinivit subiio
bibnt deauper, el januas cirli aperuit, et pluit illis iDurniuiaiilcs, sed (/i.'>ii</)/pu'iiam. Sid piius u(«/ii'i(
miinnu ud nianducuniluin. Quid auteni jx^r nia',nu daiido rogala, iie videictur iioii po.^sc diiic, cl pos;»
iutelligi velil, iiiiiuens coiitiiiuo subjiingit : Panem quain dedlt posiiilaia, iynis nccensus est iu Jiuob, n
cwli dedil eis, punem anyelorum manducavil homo. ira ascemlii iii Israel. Vultis iiosse, in quo eos au-
Quisnam liic est panis ca'.li, piiiiis inigetorum ? .ûii- [) Jivit, et quam irani distulit ? In co scilicet audivit
quid aiigclus illo pane cibalu>- iii co'lo, qiicm popu- cos, quod
lus ille colligciis similem semini coriandri traiig-i- Vkks. 23, 21, 2r>. Uanrlnvit nulibus desuper. et
hm niola, sivfi tcrcbal luorlariido ? Ergo panis cceli, januus cxli apeniil, et pluit illis manna ad wundu-
paiiis angelonim ipse cst, qui in Evaii;,'elio suo di- candum, et panem caeii, non labore hominum ao
cit : < Ego suin paiiis vivus, qui de ca-lo desccndi. qniMiuin dedit eis. Magiiii gialia, (|uod pnnem an-
Si quis niaiiducavcrit ex lioc paiie, vivct in ;i lcr- yctorum miiuducuvil liun.u, signilicativuni scilicel
num {Jonu. VI, .'il, 52). » ilic enini \ictus cst et paiiis aiigeloriim, qiii dictiis esl maiina, ijuod inter-
vita aiigelicx- substantiic : iiaiii in euni desiderant piclatur : Quid esl lioc ? qiiein Jndienruin populus
aiigeli pro^picerc. Qiiod qui faccre conleiiipsit, ce- primo ignorabat (|uid essel. Sic etiam de Ciirpore
cidit angelus ct faclus cst diiiboliis. Qui ct bujiispa- (^biisti admiraiido qua;ritiir, quid sit vcl qunmudo
iiis seinpiteniani palieiis iiieiliain semper cst palli- fieri pos.iit. Vw. igilur qii;ereiilibus veril:is biijus lei
dus, ct mors illtim sequitur. Digiia crgo exciama- declaratiir, inlidclibus autc.m penilus occultalur.
!io Prrpbetae , digna adiniralio, quia jaiîis cocli Sciiiiiiur : Cibaria misil eis hi abundantia. Non
cpcrlis panem angetorum manducuvil homo ! Vu 'c soluin (iiii|>pe maiiiia. sed el alia ciharia misii cis in
:
Ifi? COMMENTARiUM IN PSALMOS. — PAKS Ylll. — PSAL. LXXVII. «58
abuiiduntia, ii! (iiianla non possent consuuii ab 0«. A Dei per Icgeni proliibiia : veibi graiia, cum diciUir
Qualil«r oiisit eis ? • .\qiiiiam ci gryphcm et milvum et vulturem juvla
Vlrs. 26. Translulii austrum de coeto superiori, genus suum, et omno corvini generls non coiiicdc-
iitlluerel juiita castia, ei induxil africuni noji fortis. ilpupain (luoque et vesperlilionwn, etoninede
luito mutu aiiri', sed t» virtule sua. Toluciilius quod graditur super quaiuor pcdcs, abo-
Vers. 27, 28, 29, 30. Kt in hac virtute per veii- ininabllc vobis erit, et quicuiique morlicinia corum
los calidos cl ausirales p/iiit supcr eos sicutpulve- tetigerii, poUuetur ct erit immuiidus usqiie aJ ve-
rem carnes, et sicul arenam maris votuiilia pennatii, speram [Lev. .\i, 13 et seqq.). 1 Quid porro sunt
id est cotuniicos, el ne capiendi dilficultas esset, i'i ha;relicorum verba, tiisi corum generis volatilia im-
medio costmrum eorum ceciderunt duobus ciibilis raiuida? Quoriini iangit morticinia, qiiisquis velad
superlorrani volaiites circa tabernacula eorum. llas inudicura sensui eoium conscntil, el inde imniun-
colurnices ad conipcscendas raurmuratioiies eoriun dus erit usqiie ad vesperam, id est, usque ad pue-
Dominiis liis legilur dedisse, prius in descrio Siis, niientiam, qua pcccandi calor frigcscit, et pecca-
posiea iii soliiiidiiie Pbarun, qui locus dlcitiir sc- tor, qui sibi lucens videbali'-." in suis oculis, teiie-
puicra conciipisccntiac piopter plagaiii, qux illic brrscit. Verba eliam floclorum quaerciilium in Ec-
accidit, quia, poslqiiam concupitas cariies mandu- " clcsia, qU(G sua sunt , assimilaiiliir volaiilibus
coverunt, et sutvraii siint nimii-, scilicut usque ad r:ipacibus, utest aquila ct milvus aut supra qua-
nauseam, et iia desidcrium eorum uituJii eis usque luor pedibus in terra gradienlibus, utpote qusc-
adeo, quod iiom sunl fraudati a desiderio suo, coii- leiiilo et appetendo sola terrestria, vel lanquam no-
tiiiuo sunt piiniti, ct plurimi ex eis occisi. Nain ctuina volatilia luceni fiigiendo ut vespertilio, vct
rurn adhuc escw eraiU in ore ipsoruin, ira Dei asc 11- stercori libcntcr insidendo sicut upupa, qux avii
dit super eos, et occidit piiujues eorum. humaiio stercore libentcr vescitur. In hujusraodi
Nolaiidum sane, quod ciim in descrlo Sin pete- volaiilibus lege divina iutcrdictis pravcrum doclo-
rciitcscas aniuiabus suis. Ilcet male locuti siiu de riim, principaliter autein h:crelicoruni Vi'tba, qnsm
Dco, diccnlcs : Nuiiquid poteril Dens pancm dare, siiit vitanda insinuatur, cuni subjungitur quod jam
niii parare mensain popvto svo? non tanien sunl cxposuimus, ul potuimus : < Quicunque mortieinia
puniti, qiiin poiius cum solum paiiem pclereiit iil- eorum tetigerit, polluelur, et eril immundus usqiie
tro Deus illis coturnices dcdit. Ilicautein, scilicel ad vesperjm. >
in solitudiiie Piiavan, quia panem de coslo hab" n- Volaiilia vero niunda, verba sciliccl sanae doctri-
lcs et hiinc raslidienies absque ulla ncccssilale con- n», licet puUeri ob viliiaiem, vcl arenae raais
q
cupisecnlia cai-niniii flaijraveriint, gravissiine puiiiti propter amarum saporem vid»antur compaiahilia,
suiil. Et hxc igiliir ut cxtera, qux iUis contlge- sccuiidum quod dicitur : t^tuit super eos iicuipul-
riint, « scripla sunl ad correplionem nostram, iii vercmcarnes, el sicut arenam marii votatilia peii-
quos rmes sxculoiuin devenerunt (i Cor. x, il), > natn, sunt lainen populo fideli prcliosa ct sapiJa.
ut, ctsi pelimus a Deo necessaria vialica, quibus Potest etiara per esum carnium ante manna da-
ul.iniur, cavcamus tamen coiiciipiscere sup.-i-flua, tanim siguificari usus cariialium ciercmoDiaruin
quibus abutamur. Ad h3nc nos caiitelam Jacobus populo Dei licitarum, priusqiiam descendisset pa-
apostolus instruit dicens : < Petiiis, el non accipi- nis angelorum. Unde quod dictum est a Uoyê .
tis, co quod uiale petatis, ut in coiicupiscenUis ve- < Vespere comedetis carnes, et roane pancs in sa-
stris insiimalis (Jac. iv, 3). » luiitalc iExod. xvi, It), > sic intelligi potcst, ac si
Myslice per austrum et africum ventos nieridia- diêrit : Cirnales observaiiliK pirmittciitur vobis,
nos el caiidos iiitelliguntur doctores intelligcnliu antequam desceinJat panis de coelo rerus. Quod
lucidi, cbarilatc fervidi, quibus in coelu naoiibiis vero post guslalum panera, babentem 1 omne dcle-
auditores magni ut nubes vohiiit ; sed propter p:^r- ctainentum el omnem sfijiyrem sunvitalis (Snp. >;vi,
viilos in terra nulricndos transfcruntur de coelo iii- D 20), » concupicriiiii concupisccnti.im carniiim, (|ijai
lerduin, sicut itle, qui dixit : t Non polui vobis locum adbuc cssent in ore ipsorum, ira Dci asccndit
qui lanquani spiritiialibiis, sed lanquam cariialibus super cos, figura fuit Jiidsorum, qui posl Cliristi
lac vobis polum iledi, noii escam (/ Cor. iii, 1, advcnlura giisiala ipsius doctrina retrorsuin abic-
2). » Sic Pasior atcnius parvulam lidem m>\ leit- runt vcl ad Judaisnium fasiidiendo cvangelicam do-
lantiuin, sed credeiiliuin pascil carnca lingua cdilis ctrinam et appelendo riiuni in b^gc sibicoiisueium,
Tociiiii signis ct pcr aerera transcurrentibus quasi vel ccrte illorum, qui post accepluni panit angelici
volatilibus niundis, quibus vesci liciiuni est ac sa- \ila!c sacramenlum non angelorum viuim spirita-
lubrc uustro afDantc, qui signilicat Spiritum ân- lem diliguiit. sed pecudura niore cariialitcr vivunt,
clum, tujus afllatii verba quae dicunlur, < Spiri- qui lunc majore damnalionis prcmentur cuniulo,
tus et vila siint {/ca». vi, 04), > ct qua.si niiiiida cum nun fraudabuniur a desiderio iiio.
volatilia mînducantibus utilia. Verbo vero liseretico- Adliuc eica: erant iaore ipsorum, etc. Pars quinta,
rum el omnia perversa dogmata quse, flaole aqui- in qua tiactatur de vindiciis et simulatis leversio-
lone, id esl maligiio spiritii, volant pennis clo- nibus eorum liniorc pcenarum, ct tameii seiilfiilia
qnentiae s%cularis, immunda sunt volatilia populo Dci p(>r roiseiicordiam teniperata. Duo autim sinii
PAiROL. CXCIV. 15
» :
459 GF.RMOin PR^Posm uEicntr.sreRG. m

pramiissa, ubi diclum est :
Audtvii et distulii. Es- A vcritaig pcr doliim nimis atieiii, « non dimidiabimt
posilu igilur qualitcr eos Dcus audivil noii fiau- dies suos {Psal. uv, 2i), » nlpoie ab illo veriiatis
dando a dcsiderio suo, cxpnnit qu.ilitei' ul'io, fonle separati, cui vere dicilur : « Tu yuti.ni ideni
quam distulit super eos vcneriC, hoc inodo : Ad- ipsees, el anni tui non ileficient {Psal. ci, 28). i
liuc esciB erant in ore ipsontm de Deo male ioquea- Vebs. 34. Cion oeciderei eos, qua-rcbant cnm. Non
liuin. anlc poeuam ev amore, sed in p(£r,3 ex timoie
Vers. 51. El ira Dei aseendit siipcr eos. Bene dico qncerebaHl eum. L'nde apparet non veram sed simu-
ascendit, non descendit : quia i fiamma combussit laiara fuisse ipsoium conversionem sive reveriio-
peccatores (Piial. cv, 18), » et naturale est DamniEe nem, qua revertebanlur, et diluculo teniabant ad
ascendere, non descenderc. Hicc ira tl liaee (lam.iia eum, cum occidcreiitur quidam ex illis. Non eniin
oecidit peccaiores iii suo peccaio moricnles, et cU- occisi quaerebant eum, sed residui. De uno enim
ctos hrael impeditit, ne, qutbus irascebaiiir Dcn.^, populo qnasi de uno corpore dicturo est : Cttiti oeei-
ipsi posscnt liumano e* pat€i'no affectu prodesse aut dcrcl eos, quxrebnnl eum, nim no.'i ocdsi, sed vivi
consiiiere. Impeditit rcvcra usque adeo, ut Moyscs quaircrent «'uiu. Qiii etiam tiniore orcisionis perlrr-
quoque pra;cipuusex electis fere pro iiujnim Jvspe- riii revirtehanlur verbolcniis oie, iii)ii corde, et di
raret murmurationibus. liiidi' et dubitans ail :
" luciito tenicbant ad eum, qiiasi priino mane operarii
« Num de petra bac poierimus v(>bis aquam ejicere? conducti, vel potius compulsi ad opus, quod qnasi
{Nuni. w, 10.) Propter hanc duLiiaiionem licet diluculo bcne inceperuiit diccntcs : c Omnia qu:e-
fuerit electui, taraen impeUitns est, vel sicui iii qui- cuiiquc prscepit Dominus, faciemu; (Exod. iix,
busdam codicibus lcgilur. comptditus, ne iniraiet 8). » Transacto aulrm diluculu iion bufferenti s
vel alios iKtroducerel in lerram promissionis. pondus diei el aislus defecennit, ncque usqne ad
Hebraica veritas habet : Et electos Israel incurva- tcsperam perstiterunt !u scrvitio mane cocpto, sicut
vit. Veie sic factura est, et sic adliuc fieri videmus. ili<3 beatus opeiarius, de quo aliasdlcitur : i Exiiiit
Nam cum perversi divinitus corripiuiuur peslilen- homo ad opus suum, et ad opeiationem suam
tia, grandiiie, fiierililalrt seu aUa plaga cuin impiis, usque ad vrspcrum (Psal. oii, 25), » quod est opiis
qui flagcllantuv in exemplum justiii.i;, boni qooque bouuiii perducere usque ad cor.suiiimalionem. Qui
sub eisdein ptienis ineuivaniur, id est bumiliaiilur aulem « ad tenipus credunt, et in leniporc tenta-
in cxeniplum patieutix. Qui etiam cninpcdiuntur et lionis rcccdunt, isli quasi {Luc. vm, 15) » dilnculo
impediuntur nimieiate peccantium, ne suis precibus ad Deuin veniuiit, sed ad perfecluin dicm non pcr-
valcant placare tra»n Dei, cum sint ipsi pauci, mali Quieris forte qunmodo isti veniebant ad
veniiiiit.
vcro irritanlss eamdem iram sint multi. eum? .Nunquid pedibus ambulaudo sive in curribu$
Veb3. 32. /h cmnibus liis vel beiicOciis delinlti vel aut ci\o'> aut navibus aliisque iii lianc modum v«-
plagis correpti pfivureruui aduuc. In quo? Iii eo hiculis illi, qui est ubique, appropinquando? Non,
sdlicet, quod in noquitia sua permanserunt, seeuii- sed moiu cordis, quo solo accedilur ad Deuin vel
dnro quod scriptum est : < Qui in sordibus est recedilur ab co. Isli ergo in hoc ueniebaiit ad etim,
sordcscat adhuc, et qui nocet nocc.-it adhuc (Apoc. quod
XXII, II). » Nara hoc est pcccarc adhuc, non sulli- Vers. 3j, 56, 37. Reinemoyati suni cogentibus
cere peccatori peccaia prxterita, nisi adhuc volun- inalis, qiiiu Dcus adJHtor est corum, et Deut excelsui
tarie adjiciat alia. Sic ilii peccavervni adhuc, et nmi redempior eorum. AUjutor videlicet in bonis, rcdem-
crediderunt in mirabilibus ejus. Quod peccatum, sci- pior a malis. Et dilexerunl eum in ore $uo, non in
licet non credere pcccatum est inaximc impulabile rorde, slulli noii pcusautes, quod ei oroiiia secrcta
arguîite munduni spiriiu veritatis i de pcrcaiu nuda sunl ct aperta. £'l liinjiia sua, qua diyeruiil
et de jtisiitia ct de judicio. De peccalo quidem, « Qu.-ecuiiqiie loculus csl Deus, faciemiis {Exod.
quia uon credunt » iii Chrislum (Joan. xvi, 8, 9), XIX, 8), I mentili sunt ei. Cor autem eorum non
iiulta mirabitia facienlcin, sicut et patres eoruiu D erat rectum, quia iion eranl rccti corde, sed crat
nvn credideiunt in mirabtlibHS Oci. illis distortum a reciiludine justitia; Dei, nec crat
Vebs, 53. Ei ideo defcccrmt in vaniiale dies co- rcctiim iii Deo, quia non erat cum eo. Non enim
rnm, et anni eorum cum festiuatione. Deniiiue sicut quaercbanl Dcum prupter Deum. Unde seqoiiur :
ambulantilHis in veritate (^t(:s proticiunt, sic ambu- Kec fideles hubiti tvni in lestumcntu cjus, quia non
lanlibus in tanitate dics deficiunl. Sicut cniiii qiii sicut promiscrant, observabant pr.i:ccpta, et tem-
nascitur mortutis, dicitur iiatus i>i vanum, sic poraiia poiius quam leierna bona peiebant, qux illo
< vidua, quse in deliciis vivens mortua est (/ Tim. teblainento sicut ei in novo proiiiiltcbaiilur, quan-
V, 6), » vivit in vanum. Quod quia de vidua, testc quam ibisub velo figurarum, hic siiio velo. Siniil s
Apostulo, constat, multu magis de viris in deliciis illis liunt, qui nunc in Dei serviiio labiis Deum lau-
lu!turianlibus afllrmarl polest, quod defeccnnil et diiiiiK), cordi; loiife suiit ab co, praecipue \el solum-
•dliuc deftciunt in canitate dics lalium, qui si, rcli- niodc qu.^rei;les boiia leinporalia, in hoc disjuncli
cta vaiiitate, verilali credercEi el crcdendo iiihsre- a paganis, quod illi adiis falsis qua:runi, istiautem
teiit, aniios aelernos lucrari possenl : sicut econtra a Deo vero non vera bona pelunl, nou ut exinde
« viri san-ûinnm et dclosi, > nequilii) pleni ct a voro Deo serviani, scd ui in suis vanitatibus insu-
i6i COMMENTARILM IN PSALMOS. — PAUS VIU. - T'SAL. LXXVIL iCl
msjif. Propicrea iicc diccndi suiil colere Dt:um,kluit,'iarumvoluit,periiicanmtioMssua;inyiterium

quiu in cjus obscquio non quxruiit cuin. Hoc cnim perdita iiona reparavit. Duas vero ad inlelligenciuin
quisqiic colit, qiiod pr« calcris diligit, el propter se creatitres (ccil, angelicani rideliccl el Inimiinaiu.
quod cOiiscquciidum facit vel patilur libcnier sive Vtrnmque oeio superbia perculit, alcjue a slalu irtge-
paticnler, quaj stbi expcdire crcdil ad id consequcu- iiilce reetituUinis fregii; sed nna legumen carnale
diim, quod iiiicr omnia snpcr omnia diligil. liaMi, ttlia vcro nit iiifiniiutii de earne geslatii.
Vers. 38. Ijise auieai enl niisericors, ct propilim Angelus namqm soiummodo spiritus; liomo vero tpi-
(iel peccatis eorum, !n eo, quod mcntiti sunt Deo, riius el caro. Miserius ergo Crealor, ul redimeret,
nec fideles liabiti snnt iu testaineiilo ejus, irani Uti illam ad »e debuit reducere, quam in perpeiralione
super se provocaverunl, quein suis pravitatibu<; ir- culpx ex iyifirmitale aliquid constal habuisse ; et eo
ritavcruni : Jpse auiem, cui piopiium est misercri altius aposialam debuit Angelum tum
repellere, qun,
semper el parcere. non dico {uii, sed est misericors a persisteiidi fortiludine corruil, nil infamum ex
Xtern.^ misericordia, < quo.^.iam. Louus, qiioiiiam carne geslavit. Vnde rectf PialmMa, cum miscrliim
in xternum miscricordia ejus (Pial cxxsv, 1). j Et Redemptorem diceret, ipsam quoque causam tuiseri-
ut cadem misericordia quae illi est m aCreclu, ap')a- cordite expressit, dicens: Et record;.ius csl, quia
rcat in manircslo cflectu, propitius fiet pec(aiis eo- B raro sunt. Ac si dicerei : Quiu corunt in/irmH vidit.
rum. tt iioc appan.l iti eo, quod nondisperdci eos, eo distiicle culpus puniie noluil. Est adhuc aliud,
Juita quud alibi dicil Deus : < O^tendit mibi super quo et peidilus liomo reparuri debuit, et tuperbia
iiiimicos ineos, ne occidas eos {Psat. lvih, Vi). > Spiritus reparari non potuil, quia nimirutn angetut
Liccteiiim quo«dam Ck cis occiderit, quando, cum tna maliiia cecidil; hominem vero alima prosira-
occideret eos, quicrebaiit eum; lamen !ie)i oiuMino til.
dxsptrdei eos, quia reliquia; saivabuniur ex cis pro- Congrnebat ergo hunc reparari alio jnvanlo, qu.
pier quas rdiquias exinde nascituras non disperdel I.ipsus est alio
temante. Qui vero, iiullo tertanie,
cos oir.n.inu, sicul iit Exodo dixerat Moysi : < l)i- eccidit spontanea superbia , duIIo quoque
JRvante,
milie me, ut dele.:iin cos laciamque le iu go.Jiteui resurgere deberel, si posset qnod quia iion potest,
:
iitagnaiii {Deni. i», H). i Sed, oraiite Moyse, abun- ct ipse 00!. minus quam borao, imo magis quam
datit ut averterel iram suam non iii eo, quud nulla Immo dici potest spiiitus vadens et noii rediens
esset ejus ira, sed quod non accendii oninem iram juxia qood illi dicit Veritas ; « Vade , Sataiias
siiani, quoaiam cum iralus fiicrit misericoidi.ê , (ilauh. XVI, 23). I Non ei dictum est : « Rcvertere, i
iiiemor ."rit, sule.m suum facieiis oriri supcr justos sieut in Canticis canlicorum dicitur Jldcli acimK
et iiijusios, phiit quuquc maiina illis tam pravis Dei sponssE : « Reverieie, revcricie Sunamitis, re-
quam probis, el licel raniJe aliquot fractis, radicem vci tere, reverteie, ut intueamiir le {Cani.
vi, 12). i
tamen genlis illius coiiservavit, ex qua sancti apo- Vadil ergo spiritus ille, nec redibil aliquando, quia
sloii puilulaverunt, elreliqui eis praedicantibus con- induratus est ille spirilalis Pliarao iii
obsti.<iaiiis et
vcrsi sunt di». numero illorum, qui Cbristum occi- peccato suo. Assimilantur huic spiritui vsdeiiU et
derunt, quoiii.^^.m plurimi ex iltis cnm sanguine, iion redeunii homines in suis peccatis obstinati.
Qui
quem intldeies fuderunl, posiea iiileles biberunt. iLsi aliquando redire viiJeiitur ul Pharao interdum
No« solum. autem propter fuiuras reliquias pcpercil eoiicedens abire populum Dei et iterum probilicns
eis, verum eliam proplere», qiioj liou dicendi sunl rcdire in veritate, qui nolunt
stare
Vtns. 39. Hecnrdaivi eslquia caro sunt : spirilus in vcrip.ie : sicut et ille spirilus roendax « in veri-
vadens ei non redicns. Spiritus qiiippe hominis vadit tale non (/oan.
U), i qui et mendax esl
stetil viii,
in moriem, et non redit ad coipus in hoc inoTiilo. ei paler ejus mendacii quod primus invenit.
Imi-
Quod ergo dicitur Spirilus radeiis, et non ndiens, t.iutur aulem eum, qui gunt ex parte ejus,
quales
brevis dcscriplio monis est, quia corpn» moritur. illi fuerunt, qui dilexerunt Deum in ore stio, ei lin-
qood nisi alio suscil.*iiuc nunqu;<m resiiiget. Sinii- j) gua sua meniiii sunl ei, de quibus et alias conque-
litcr se habet rnors animse. quia Spiiilus humaniis, ritur dicens. « Fiiii alieni mentiti suiit mihi, iilii
licet aliquando sit pionipitis ad boiium, qiiia caro .vlieni iiiveterati sunl et claudicaverunt a semitis
est iulirina, illa gnivame senipcr est pronus ad pec- suis {Psa/. xvii, 46). » TaiiLL. Tuii eorum claudicalio,
randuTii, et non redit p<'r se, sicut in Proverbiis de ut pra; indignatione siraulque admiratione praviia-
via iniquitaiis dicilur : i Omues qui ambulaiit in lis eorum libcat exclaraare :
ca, non revertentur {Prov. u, 19), » non quod nullo VEns. 40, 41. Qnoties exacerbaverunl eum in de-
modo reveriantcr, sed quod per sc reverti non va- serto ! Non soium supradietis modis, verum eiiam
lent, cum soia gratia illos reducat, quos bon-is pa- aliis mulloties exaeerbivjenint eum in deserio.
stor, quod perierat requirens, in huineris suis re- P.IBS SEXTA, in qua comparat mala eoruiii bene-
portaL ficiis Dei. Dieturus enim plag:^s -'Egypti propler eos
Super hunc locum lieatus Gregorius piipa diiit faclas rHpetil eos Dei oblilo.s Dcum tenlasse nn,Itis
(35) : Omnipoiens Deus,sicui ex niliito bmia fnccrc po- modis, quibus esacerbaverunt eum, ut tolleret bona,
(35) Lib. IV Moial. c. 5.

463 €tRHOIil PILFPOSIT! EEiClIEUSPERC. m
qu!« tletleiat eis in rfi'sr-r(o, ulii liiagis ngiieruiit auxi- A Vers. 44. Et converlit in sanguinem flumina eo
lio diviim, tldstituli humaiio, et iu iram coneiiuvc- rum. Hic incipit narrare plagas in jEgjpto proptcr
runt euin, ul niah iiifenet eis iii inaquoso, ubi po- libcrationemeoruin factas. Tres praelermiltil, scilicel
tius debucrant eum timere, quam contra ejus judi- sciniphes, lilcera, tenebras : alias Ires ponil, qiiaR
cia mnrmuraro et ei mcntiii. Sed illi non siiiccra non iegnnlur in Exodo, scilicet rubiginem, prui-
voluntate conversi sunl ad eum dicentes : « QuoBcnn- naia, ignem. Neque vero mirura, si is, qui dixil :
([[le locutus esl Dominus, faciemus (Exorf. xix, 8). > Aperiam in pnrabolis os meuin, non per oinnia leiiel
Hoe dicenrio mentiti suiil, quod exinde palei quia hislori.^ seriem, qiiia maxirae coiUendii iasinuarc
leiitaveruiU Dcum cuni diflidenlia et munuuralioiic sensum spiiitalem. A plaga crgo prima incipiens
petondo ({u;e desiderîverunt, et desiderala perci- iHcit : El convertit i;i sanguinem flumina eorum, et
piendo ingrali exsiilerunt, ac per lioc exaicihave- imbres, '.loc est piuvialcs aquas vc! in ci&lei iiis col-
Tunt sancium hrael, Oeum scilicel, queni sanciificat lcctas, vel in fossis ccquisitas, quia foderunl ^g>-
vcrus Israet, et qui saiictificat veruni hrael. Mira ptii, ct sanguineni pro aquis iiiveiiorunl. Revera
ingratiludo ! Nec jaslus Dominas iii suis judiriis! Nam quia masculos
pra-^seiitia Dei benelkia in deserto
itlis agendum pi ovocare po-
exhibita illos ad gralias Hebrôrum in flumen projedos occidîunt, jusle
ttierunt, nec pr«lerita illis in memoria fucrunt, ^ iilis aqnae versx sunt in sangninem, quatenus iu
quanquam receiiter facla magniflce contra magna ilto elemenlo punirentur viri sanguinum, qna ciuen,
pericula, Deo liberante iUos in roanu polcnti et tiira perpetraveront hoinicidium lot pjrvulorum.
brachiu excelao. Sed iUi iitilium fttit hxc prima pliga in aqiia versa in saii-
Vers. 42. Non sunt recordati manus ejns extcntic golnem, novissima vero in aqiia Rubri niaris, exer-
eontra m.auuni Pharaonis in die, qua redcmit eos de citDs et £urru^ eorurn sulTiicaiitis ,
quoinodo ii)i
manu tribulantis. Putcniia Dei et potentia Pharaonis suffocaveranl parvuloi Hebrieorura. Solos parviilos
iino qiiidem ccnsetur nomine manus, cum dicitur : illi peremcMnt in numLne, feminisreser\atls,et snli
l\on sunt recorduli manus ejus in die, qua redemit de inasciili periernnt in mafi, fpmlnls domi reservatis.
manu tributantis ; sed niiUa esi iii fortitudine uti'iiis- KjJiio quippe mensnra, qua mensi fuerant, rcnc-
que inanus coinparatio, quia manui iribulaiiiis i»ia- tiendum fuer-aj iliis.
uus libcraiilis pra^valuil. Kt lioc liberalis iii meiiio- Vers. 4S, 46, 47, 48. Mi^ etiam in eos caiuo-
ria permansissc dcbuil. Sed illi non sunt recontati mijam, quae dicitur eanina musca, quia fyiiojd'cil:r
moiiNS ejus in die, in qua redemit eos de maim tribu- ignis, et eoniedil eos, el ranam misit, ct disperdidil
lanlis per lalia mirabilia, quae plus mirabilium fue- „ eos. Et dedit terugini frucius eorntn, qui nascebar.
runt sigiia ct prodigia. Kam lur sine cultura. Hoc noii e^t in Exodo. Et labures
Vers. 43. S;cii( vosuit iii jEgyplo signa tua quasi curum IvcHkla', id esl sata dedn Uicuslie. Et vccidit
rharactcris vestigia Juilxorum dniis cordibtis im- iH grandine vnens eunim : ct item occidit r.icrcs ro-
piessa, ct prodigia niajora, scilicet niiiacula, qux iHin ia pruina, qua; inultum dista! a graiidliie. Nec.
dicuiilurf)r(/(ii(;ia, quasi porrodicia, co quod magnas istud esi in Exod«. El item tradidii juwenta eorum
res iiidicaiit venturas : ita postmoiluin facturiis ciat graHdiiii, quod ibi exsequiiur : et item tradidit pos-
in univcrsali jT.gypio contra invisibilem Pti.iraoiiera, iessionein eortim igvi, qui no:i legilur iii Exodn .1'.-
quem deceni prseceplis dats legis quasi deceni pla quid ineeiidisse , sed tantum quod et granrto ct
gis casligavit et taiuiem per iiniiiolaiionem pasclia- ignis raista pariter in fulguribas ferebaniur. Non
lis agui devicil.Elenim Pascha nostrura ifiimola-
i pepercit a morlc animarum eorum , cum quibus /k-
lusest Chrislus (/ Cor. v, 7). > Ipse enim verusesl Dtentaeorun in morte conclusit. Jumenlis cempaiît
agnus, qui abstiilit pi-ccata mundi, qui moriem no- homiiics, qiii dum roiione non aguni, comparabiles
stram moricndo devieil, et vilam icsurgcnJo repa- sunt jumeniis. Et percussic primcijeniium oirnc in
lavit. Reruin taiitaruin quaidam signa posuit in lerra .'Egypti, et ctiam primitias omn s labcris eo-
.^j/t/plo, quam dccem plagis altrivit, ei iii canipo q rum, id est omnc sobtiuin viise sux, t» lijte-rnarutia
Taiieos, qiiu! uiia priiicipalium civilatum iii ..Sgypto Chiim, non iu teira (jessen, ubi erant Jud*'.
fuit, ciijiis in eampo majora cxbibila sunt mir.tciila, My&ticcsicut aqua immutala iu viuum sigiiiQcat
quiC pro suae signilicatioiiis magnitudiiic pioiiiyia liisionim, vel moralem sensum coi.verti in s, i ila-
dicta sunl. Nomen vcro Taiieos Latiiu inlerprelauim lem, vel populo.'?! in melius ; iia aqua versa in tan-
sonal liiiinile tnaiulaluin ,
quo Bionciiiur iu hoc guiiievi, per queni accipiiur caro, sigiiilicat dc spi-
mundo, in hujus civitalis .^gjptiacse lalo campo, in ritalibus cainaliter sentire. Ccenomyia canini iiior..'s
quo Dcus mirabilia nuilla operalur, sub ejiis man- stint noD boncrarc parentes aut pr*htos. Hona est
dalo luimiliari, ul in SDternum ciiaUeinur : < quia in coencsis sensibus vana loquaciias et garruliias in
oiunis, qui se > in campo isto * lunuiiial. i in lerra hxrcticis. Êrugo, qiiaiu alii interprctati sunl rubi-
pi omissionis < cxaliabiiur ; > sicut econlra, < qui se > ginem velut eunieulum occulle noccl, qoa; compa-
ut Phaiao ct exertitus ejus coiitra Driim ci ejus po- rraur vitio, quod difficile apparet, ut est multnm fi-
pulum t exaltat, humiliabilur {Luc.xiy, 11), > non dcre in so. Aura noxia hoc in fructibus oppraiiir
jam in profundum maris Rubri, sed in profundum latcntcr et nocel. Sic in rooribus occulta superbi.i,
inferni, iiisi piBnitcntiam egeril. quia dilTicile apparcl, cura se quisquam pulal alJqiiid
t
405 (:0.\fMENTAIlILM LN P6\LM0S, ^- PARS ViJI. -PS.\L. LXXMI. m

esse, cum niliil sit. f/('cu.s/a, ([ux ore Itcilit el scge- A i'ectc liumililas elaiioiii oiiposila inlcllii;itur, tjuae
tes comcdil, cst maiilia, quiT; (eslimoHinni boni de- taiiiiuan) priinogenitum sa;i(.t!iin priina iutfi' vir-
iraclione corrodit. Crnndo vioteiua inifjuiias auff- lutcs p(;aitur,ubi diciiur : « Beali paupfMCs spiritu. j
rons alfe.ia hona furto ct lapina. a quibus ipse fur Saiutiiicatur autcmliocpriniogeuituiu,turu aJtlitur:
vcl raptor magi; vasiatiir. Pirttin<i est tcnebrosa 'Qiioiiianiipsorumeslregnunicoelorum(3/a((/j.v,-j).i
siiiltitia, qua quasi Qocturtio frigorccharilas pioximi Nonne primogpnitum boc masculinura sanclum Do-
coiicielascit. Ignii esi magiis ira, dequa llt et homino vocatun» vulvara clausae Viiginis apcruil,
mifi(iiuBi : \el (upiditJis, qu.TC passc^sior.es , id cst cujus quia Dominus lnunilitatem rospexit, mascu-
staium mentis dcvastatetconsumit. lilis flguralibtis lum siu<j mascuio concepit, cvirumque, > ul Jere-
piagis morlua sunl jtinienta, quia boraiues signiil- mias ail, * femiua ciicumdedit » non operantc viro
cali Jutr.eniis cisque per tonciipiscentiam siniilcs (Jer. XXXI, 22). ôiine similiter universa Eoclesia,
damiio pudicitiaj percunt. Conciipiscpiitia illa geni- "vel qu:Eque lidclis anima, in qna Dumiiius iiuinili-
talis, per quani fu-ius procreautur, couiraiiiiis nobis tatcni qiiam diligit, invcnil, nr-Ucr Doi eOicjUir, it
eum jumentis et pccoribus, bestiis ot voIiicril>us vulva cjus-jperilur, ut semen ,T;teriii 'Vcrlii credeiidij
esf. Huic succumbeie ipsiasque iiiotibus '.ibidiiiosis coiicipiat, loqncndo et docendo pariai? Anuoii et
vuluiilarie servire in Oagitiis crimen «st impiidici-

B:ipsa a;tc:na Yeritas incarnala id quod dicimus
Ji;e; frenare vero iliani siih ralionis uioderaininf, nflirmat? « Si quis, t iii.iuit, e fcceril volunlalem
vntus est pudititiae. Hanc senticns in carno sua Patiis mei, ipse mcus fraicr, soror et matet c-si
homo pudicus clamai cum Aposlolo : i Infelix ego (Matlh. XII, 50), » Quam bomim primogenitum san-
honic. qtiis mo iibcrabit de corpore mortis hujii-;? »
ctae liumiiilatis fuadamenlsim primitus i'i corde
IRom. VI!, 24.) ImpuJicus crgo niotum ejas, etiam pauperum spiritu lirmiter localam cl iirmatum per
antcquani siirgat, appelit iuxta i!luil : « Etconcu- linioreiii Domini sanctum permarieniem in sa-cula
picrunt concupisceutiaai in desevtoiPsa.'. cv, U),> iia;culoruiu ! Virtutum siqoidem boauin quoddam
et poslquain surgii, e]us iibidini expleiidse servit ac stabile fundamentum sancta hiimililas. Nempe st
ipse servus ipsius turpitudinis effectus, a qiia ille- iiulet illa, yirtuliiin ak'gregaiio nonnisi ruiiia est.
ctU5 ct di-vic:us cst. Ab hac serviiute pcccali ncino li;vc esi crgo pii;i'.cgeiiitum digne in isracl SciDCli-r
liboralur aul liber potest esse nisi per gratiam iliius Ocandum, siciil econtra viiium superbîfi primoteni-
hominis, qui solus iialus est inter mortuos liber. tum Pharaonis ab inilio se advcriius Doum extoUcn-
Hic sine concupiscenlia csrnis coiiccptus el iiaius lis deleslaiidiim est non snlum iii ipso invisiliili
absque peccato, ac proinde libcr a pcccato soius po- ^ riiaraoiic, sed etiam in cunclis jfLgyplii s ilii faveu-
lens est in servitule natis libertaleni uoiiare, in qua tibus, quorura primogeDita occiduiitiir, dum veril.iie
niiiic fructum habeant sanctitatis, line vero exci- per buiniles et spiritu pauperes ubique tviumplianie
picnt vilaui aeternain. oiuiiemque iRielleclijm captivanlc, in obsequium
Nolandiim sane quod tt primogenita /CgYpHo- Christi dcslruitur oinnis aititudo, qu.-E advcrsatur
riini, Deo judicaiite, sunl occisa , et priraogenita ct estoUiluradversus scientiain Clirisii iiumiliUiem
Hehneorum sauctificata, quia oraiie masculinam doccntis el dicentis : « Toilite jugum raeuiii saper
adapericns vulvam sanctuni Domini vocabatiir, e vos et disciie a me quia milis ssiro ei humilis
3Ul in obseqiiiuiD Doniiiii assumeliatur, aut prctio coide (ilatth. xi, 20).»
redimebatur, aul ne in usu cominuiii esset, interli- Et quiJcni nunc parliculariler occiduntur qua:-
ciebatur. lla>c omnia in figuram coniingebant, scri- dam primogenits .'Egypti, sanctificantiirquc prifno-
pla sunl aulein ad instrnciiDnem nostrara, ne simus genita Israelis. Ib ilb) itulem judicio, uLi priiiceps
J^gyptii quorum piimogenita sunt occidenda, scd Iiajuscum ioto eiorcitu.iEgypiiorum suorum
inuiidi
Hcbraei qiioruni primogenita sanctincanda siint. demergelur in abyssiim., iion rclinqiielur ve! unus
Princeps ^ligyptioiura, qui et princcps mundi hujus corum, qui contr.i Deura elati lilios Isracl |H,TSe-
norainaiur, ab initio mendax, ct paier ejusmenda- D quuutur, qui non niittaiur in abyssum, Oliis Israel
cii quod conccpit et peperij, sic punicndus esl, ut lunc plene liberatis, quando omnis, qui st.- e.xaltat
primogeiiitum ejus mendacium qiio dixit : i Ero si- humiliabitur, et qui se hiimilial exaltabitur. SeJ
milis AIiissimo{/sfl, xiv, 1i), i penilus intcrimatur, .iiile hanc ultimam iEgyptiorum pLigam prima
ita ut dc solio affectata; celsitiidiiiis projectus in illos illa iilaga raultuin condemnal, qua omne quod
abyssum cum suis curribus in inferiori inferno con- de aqnis hauriunt Scriplurarura sanctarum verti-
vincatur falso gloriatus, quod esset sitnilis Altissi- lur illis ia sanguinein, dum verilas ab eis intellccia
mo. Simiiilcr omnes iilius coinplices el ipsi primo- iion eis crit in adjutorium, sed in lestimoniiim :
genil^ elationis crimioa enixi cum suis primogc- quia non irule juvantur ad bene vivcnduin, ([ucd
nitis iiiterinieiidi suut,vcl saiubriter ct volun- utiquc nolunt, sed r.onvincuntur es»e iiequam servi,
larie .humiliaii au (Kcnitentiam, se(.Uiidum quam .'nii scienScs votunlatem Domini sui et noii facientcs
dicilur : t Vertc ioipios, ei non erunt [prov. xii, "),» digni sunt vapt;lare plagis niuilis. Cistoriias etiam,
vci iuviti et quasi rudcntibus iiiferni detracti ab alto quas pcr s ccularem philoaophiain sibi fodiunl, san-
cSationis in profuDdiiiu perditionis. Primogenilum guinc pleuas inveniunt, quia per cieaturam Crea-
>cro masculiiium in Isricl, quod aperit vulvam, torcm iiilelligeutes iiisi creatuix potius , cû&ia
:
467 GEP.l!OHi PR/EPOSITI KEIcnERSPERG. 468

Crealori eligunt servirc, pliis diligendo facia qoaiii A Hinc esl iilud, quod SaUn, licet prosp«ritatibus Job
factoicm, i|iii cst benediclus iii sa'cula. Ecoiitrario niniis invidisset, no:i ausus fiiit tcI ipsnm vel iû*
)i!iis Isracl in terra Gessen habilanlibus, id esi vc- ipsius eiant, contingcre aiite conccssam sibi p(>tes-
rilati appropinquaniiljus (Gcsstn quippe appropiii- t:>tera a Domino. Ei veros Job dicit Pilato Saun»
quans interpietaiui), aqua non in sangnincm,, sed miiiistro : • Non iisliercs pot>;st3ten) adversns me
poiius in viiiiim eonjmuiatur, quoJ la^lificat gau- uilam, iil.si libiesseldatiuudesuper(Jofl»r. 'xix, ii). »
diumque illud in bibesitibus exciiai, de quo dicitui': < Appaniit autem ilii angeius de coeio conforians
I Haurietis aquas iii gaudio de funtibus Salvatoris euni (Luc. xt.i;, 45), > ut ex hcc appareat, bonos
{Isa. Jii, 5j. » iii csteris etiam plagis ea distinciio aiigcios nunquam bonis dcfuiuros, imo lunc maxinie
servatur, ut solis J^gypiijs noceani, Ilebraeis vero, affutusos, cum ipsi boui (entaniur per angelos ma-
id est omnibus eleciis diiigenlibus Deura, omnia los immissionibus vcl tiiluilationum vel suggeslio-
coojwrentur in bonnm, sicui Israelitis rooperaban- nuni, si lamen iribalalio paiicnliam opcraliir, et
tur in bonum ciades .^gypliorum, qulbus visis in suggestio mala per cotisensum non recipitur. Per
Dei laudem escitati sunt Moyse piaecinenle ac di- bouos vera angelos iribiilari homines non acquics-
cente : iCantemus Domino; gloriose enim honori- cimus, tum quia taie quid in Scripturis non invcni-
ficaius est, equura et asccnsnrem projccit i:i raare. " mus, tum quia eos < iii nuiiisterio saluiisi missos
Foriitudo fuea et lans mea Dorainus, et fattus e.-it ieginius «propter eos, qui haeredilatem capiuul sa*
mihi in salutem [Exod. xv,l, 2). > Ad suos quippc iulis (Hcir. i, i4i, > pro quibus interdum vindican-
famuliis erudiendos iustus Domlniis quasi pugnator dis ac tutaodis ipsi angeli boiii nialos male perdunl,
oninipoiens impios punivis, in Loc piu'cip:ie, quod ui in vindietam Lot, male a malisoppre.ssi, opprcs-
Veks. 49. ilisit in eon iram tndigaaiioitis suiB, sores ejus priino caeciiate pcrcusserunt, ne oslium
*ttdignationein, er tribulaliuaem, immissionem per ait- invenire posscnt, ac deinde civitate iiiorum perversa
geto» ma/o.5. Est ira misericoriliae divina; intcrniista, malos inale, ul digni eranl, perdiderunt {Gen. xts,
»icut dicitur : « Cum iratus lueris, iai.scritordiac re- II).
cordaberis (Uabac. iii, 2), > vci i in ira uiisericor- El quia, nl .leremias deploral, peccatum civilatis
diae memor eris.> Sed linjus ira: magna exaggeratio Jerusalem graviusel majus fuit peccato Sodoinoruiu
cst, cui adjuiigilur itidijnailo, trihulatio, immissio {r/ireii.iv,C), jnsteqiioqueJudsi ca!calisunl,itaiilil-
per aiigeius maios. Primo ijiiipije Deus irascilurnon lum in icge su.i invenirc non valeanl, qui dici( : • Ego
pcr fragililatem ve' ignoiantiam, sed j»er superliiam sum oslium (Joan. s, 9).i Quorum et civitas niise-'
peccanti; deinde indlgfialur eidem siias iniquilates n labili siibversionc iiitt riit conflagiata per Romanos,
amanli cl perizoinatc adamiaiio vclanti. Posl redar- coiporjbiis eorum fame aul gladio intcremplis.
gutum vero peccalum min illiid recognosceiid, sed alquc aniifiabus in infcrnum lictractis juxla illud :
defendenli Iribulalionem immittil per angelos malos. « Ignis succeiisus est in furore raeo,«l ardcbi(u$quc
Nulla tamcn pericutosinr iribulaijfi qiiain blandicns ad inferni novissima (Deut. xxxji, 22)tS fniversale
^Ma tentai.iii, qiia tradiliir peccator iii icprobuin sen- quoque judicium simili forma erit pcragendum, quo
in, por qiieni luidaliis defeiisione Dci piaecipita- qui veritati niore Soilomitarnni, ve! Jerosolyraita-
Mir in illud perdiiionis profundum, de quo Sapicns niin siudiose adversantur, et a justis nionitoribus
fjicii : « Peccaior, cum vcnerit in proluiidum inalo- redargull eos oppriraunt, nec audire acquiescunt,
rum, conteraiien/*rot». xviii,5).»Non miruin, quod ct ipsi divino jiidicio oa:cali ostium, id est adituni
bonus Deus utitur nialis angt-lis vcl ad perdilionem Ixdendi bonos ininirae inveniunt, vcl, quud pejus
pei-versonim, ul paict in yLjiyptiis, vti ad probaiio- cst, ipsum qui dicit : < Ego sum ostiuro, > non in-
ncm bnnorum, ut patelin Job, vel ad humiliiatem venicntes aliundc ascendeie iiilentes corruunt, ul-
eorum, ut clai-et in Paulo ;
quoniam ei bonu;; hoiiio tiina toiius mundi conHagratione involvcndi, et ian-
bene uiilur Bialo servo sivo ad castigalioiiem cun- quam praedicli Sodoniitse perdendi, nisi per veram
servorum, sivc ad miiiisterium fiiiorum. liiiiiiquc D pieniteiiliam de civitate perdcnda exeant, el vel in
ul homo boniis vei aialiis iiliiur visibili aialeria, Segor parvula seryando inandata justiliK, vel iu
tcrra, aqua, aere, igne pro suo modo non solum inonte servando consilia 'perfeclionis liberenlur
In necessariis, sed etiam superiluis et ludicris et exemplo jam dicti Lot, qui de Sodoraa exiit, ses*^-
arliflciosis opiribus : sic aiiKcli boni et niali, pioui que primo in Segor, deinde in monte servavit. Sic
ciiiqne potesias esi, qax iliia cst amplior quam et apostnli de civiiate Jerusalcm perdenda cxieruni,
hominibus, et m.ijor est L>onis quam inalis, tamen et salvaii sunl seclando non soiuio pr^cepla justi-
secniidum nutnir IVi iitunlur crcaturis. ti,T, scd ei consilia vitK perfecla;. Quibus aulem
Sci idum vero, quod in malis potest diabolus, non sulficil nialos csse, sed iiisupcr eos perseqdun-
Ht in suo pecore iiisi pioliilnâiur a iiiajori poteslale, tur, qui fugiiinl .ib ipsoriiin societaio ul /Eg^plii
in honis nonnisi pcrmittalur, sicut homo suuiu fccerunl, qui Ilpbraios a se iiigienlcs persecuti suiit
pecus atiit quo vult, prout viilt nulla pe(i(a liceniia, ipsis cniigruit, quod in psalnio isio Asavh de Deo
qiieni (ameu ab hoe ipso inierdum proiiibet fortior dicit
pijteslas. !)e alieno vcio pccore, »i faciaiquwl vult, Vers. hO. Yiani facH :.emiia: irw sutv, non pepercit
exspeot.it sibi daii noicslaicm ab eo, cujus esl. <i morls nnimabiii eormn, Eral quippc stmiia irt»
469 COMMENTARILM JN PSAI.MOS. — 5'.\RS Vlll. — PSAl.. LXXVI!. m
Oei occutla xquilas, quia iniq«ios ^t:yplios ob iir A pulnm suum, et perduxil evi lanqmm gregem iii
quil ain solius volunlalis punir»; polijij.set, si voluis- deserto.
set. Cui xcmilie piius ariguii.T;, alijiie a paucis iii» Vehs. 53, 54. Et deduiil cos ii, spe, el iwn tmue-
lelligcndie, fecii viatn plaiiam el latam saiis coi:&pi- Tunt, et itiiniicos eomm operuii mare. El dciiiuit evs
cuam, dum permisil eos cadcre in aperla scelera, in montein satictificationib suce, moiitem, qneni ae-
ul apeila qiio(|ue fieicl puiiienlis jusiilia, qua di- quisivil dexteia ejus. El ejecit a facie eorum ijentes,
ctante, sicut ipsi iioii peperceiunt llebrseoruni pue- el tuTte divisit eis lcrratn in funiculo distribulionis.
ris, quos in fluniineocciJerunt, ita ipsejusuisjudex ilisioricn narraiio patet, nec muila eiposilione in-
Hon pepercit a morte ammubus eorum, quat pi ior est diget, in qua licel inagiiirica narrentur miracula
iiiorle corpoiis. Nam duplici coulritione coutiili Dei, popuiura suum liberaiitis, et in terram pro-
sunt, durn iion solum corpora eoriini giaiuiine vas- missionis inlroducenfis, ubi cum prius essent iiu-
tante et aiigelo perculienle ac taniiem Rubro niari mero paucissimi, cjectis adversai iis valde sunt inul-
eos involventc inierieruiit, sed, quod pejus illis fuit, tiplicati, et in icgnmii dilalali : altaroen ba;c au •
eliara aniniiE illorum vita, quae Deus est, privalx ac dieiites roundi Jiiijus principes regibus llebraorum
priiiiide moriiiLC in infcinam dctrusre sunl absor- poieiiliores, maxime Romaii! dominantcs orbi us-
"
bente illas abysso infernali sicut .ob^sstis opeiuit que adco, ut tempore quo nalus est Rex Ju-
illo,
corpora eorum desconilenlia in prvfmidum qiiasi dseonim Cliristus, ad ccnsum illis perifoiveiidum
lapis et quasi plumbum in aquis velienientibus. In- describerelur universalis orbis, nisi majora inlelli-
duraluin quippc atque ingravatum cor Pliaraonis gaiitur, ct intelligeiida roonslreniur, qiiam sonot
nierslo lapidi ac plumbo coiiipaialur, cum quo excr- lillcra nominans nwntem suiiciilicutivnis, in quo
citus ipsius duritieconsenlaneus iiioriio iti abyssiim lomplum a Salonione funilatiiin est, nwniem quem
projeclus damnatur, in exeniplum vidslicet eorum, acijuisieit dextera ejus el caelera liUeralilcr promis-
qui cum simik-s iiiis inveniantur in culpa Dci scrvos sa, inidere poterani, por hujusmodi Kegis altissimi
odieneo et persequendo, similos qi»i):i!ie illis eruiit potenliam praedicari, cum sc sciient latiora occu-
iii peena, Deo non parcente, (Tmoil'n?'(Wrti!UseorH(», passe rcRiia, qiiam fiierit regnum Jiidseorum, qiiod
sicnt iii jt;u:)plo nou pepercil a raorte aiiimarum etiam, utciElera regna redaclum fuit in poteslatcm
eorum, quortim «(;amt'n(a in morte coucUisii. Romanoram. Sed ecce plus quam Saiomon liic est,
Vers. 51. El pcrcuisit onuie primoijenHum in terra qui devivis c! electis Inpidibiis iedifical sibi doinuin,
/Egypti, de quorum perdussiuiie jam supra diclum sanctam scilicet Ecclesiam siipor so monieni suiicti-
esl. Percussit pfiinitias ouvm lutioris eorum, piic-

q /Sffl/jonis fundatam, qui ct dicit : s Super hanc pe-
cipua videlicet fructuum lerra;, sicut in Esodo legi- tram xdilicabo Ecclesiam meam {Mattli. svi, 18). »
tur, quia priini fructus a grandinc vaslati suiit, &e- Petra h%c i iapis est absoissus de moiite sine ma-
rolini auleia nnn suiU ii£si aut Isedi potueruiit, i quia nibns (Oan. >i5 54),»qui ei crevitin »«on<em maguuni
serutini eraot {Etod. ix, 32).» Cui simile esi, quod rejnis muiidi liujus cu.-âiis, imo contritis juxla
peccata quorumdam prsecedenlia ad judicium, quia visionem Danielis, quia necaureum Babylonis, ncc
manifcsta sunt, manifesto quoque judicio in bac argenteum Persarum, nec aneum Graecorum, iiec
vita puniunlur el quasi graiidinaiilur coeHs desupcr ferreura Romanorum regnum pijepedire potull aul
tonantibus, coruscanlibus c.t fulininaniibus, et quasi poteril, qiiin rcgnet Rex regum et Dominus doini-
lapides grandiuis mittcndo sciitentiam daiiinationis, nanlium. Regnando quippe ac domioando abslulit
ut cxteri liinorem habeaiit ; quorura vero peccala sicut OTifs populum siiitm, qui cum exspcciabat iii
subsequuntur, et \e!uti serotina suut, quoniam oc- lenebris /Egypliacis, imo infornalibus devicto illic
culte liuiit, buniana; se;>lciiti;f, aou feriunlur graii- riiaiaonc iiivisibili, et suflbcato per suurn sangiii-
dine, sed sunl in .<EgypiiLirura pastum, quoadusque iieiii cum aqua dc latere ipsius egredienttiin. Absiu-
venial super eos abyssus judiciorum Dei, cui alias lii quoque illos de orc lconis iicKt ovet hic manu
dicitur : « Judicia lua abyssus mulia [Psal. xxxv, D fortis David, qiii teoiieni ipsmo inlerfecit, el per-
7).i Tabcrnacula jEgypliorum dicit labernacula duxit eos tuiiqiiam yregem facions uiium ovile de di-
Cliam, propterea quod ^"Egyptii descerideranl de versis ovibus assoeiaiis, videliccH gentibus et Ju-
StirpeC/iam,qui cum insua propria persona fuisset, dseis iii ipsum crcdeniibus, quos ipse bonus pastor
liber seqiie ut Soiu, de quo Hebiaei suiit orti, cujus perducit tanquam gregem tn deserto sseculi huj.is,,
eliam serviiio addiclus csl Chanaan lilius, Cliam ubi eos paiR- angolorum pascil.
patre Noe maleditenle, iam nunc servilitas ejus no- Et magiia jam ex partc iiirft(xii realitcr, spe autcm
taiur, cuiii tii ta!<cni(!cu/tsCAa»inarralurfactapnini- omnes in niontcm san<:tificaiioim suie, iii qiio lairo-
t aruiii vastalio pro liberaudo Hebraeorum populo, nem pCEniiontem qu-asi oveni de ore lupi ereplam
in patre suo Sem bcnediclo, et iiem in Abraham, prinio pobuit socians illum nonaginta novem ovi-
lsa;ic et Jacob benediclioaibus adaucto. bns, id est, choris angelicis in die >nx passionis;
Vers. 52. Et abstvlil sicut oves populuvi suum. qua exallatiis ipse a terra omiiia sua trahit ad se in
Pabssi;ptima, in qua posl comroemorationem pla- mottlem, quem acquisivit <tej:leta ejus. Neinpe a la-
garum snpor ifigyplios inissaruni nanaiur liebi«o- lere deskio cmisil aquas oum sanguiue, quibiis in-
ruin libcralio, tali ntoJo : Et uhstulit siViil oves po- visibilis Pbaiao cuin suo exor«'ilu obruitur, ct.
:
471
CEUHOIII PRA:I'0SITI HEICIIEKSPERG 474
umnes ad vitaru j)r:etleoiinati liberaniur, quibus A in suis itiemLris iiseres csi ipsias proniissfoais. Ne-
atemas niansioncs in doipo Patris sui prsparavit, qiie eiiini frnstra dicluni est fidelibus « Ergo :
a qui!)tis ejeeit geittes, Jiiaiignos videiitei spiritus A-bralia; s«tnen estis secnndum promissionent liaEic-
geiitilius doDiinantt^s. Quibus .1 facie suoruin ejeciis d<>s, » ciiiii sit unum scmen Abralis, « quod cst
dithil ds terrani in funictilo dislTtbulior.is, dum et illiristus {Cai. lii, 29), > atqiie ideo non dictHm est
in prieseiiti ope:atur in ih unus atqiie idem spiri- ( hi semiiiibas quasi in mullis, sed quasi in uno :
tas dividers sitigulis proul vuit, ei ir. fuluro iialii- et semini tuo dabo, 1 inquit, < lerrani liaiic, et in
tacula ccelcstis vit«. distinguet m funiculo dinrihu- seinine luo btnediceittur omnes tribus ternB (Gat.
iionis, ut quomodo sSetia differl a sleiia in ciarita- III, 16, 8). } Semini ergo Abraha; adbuc permislo
le, sic fiat in resurreetionc mortuorum, qui sunt in iflgypto facta est proniissio, quod introducendi
tribus hrnel, \<\ es|, vi.ientium Deum. csseiit in tenam suis patribus promissam ; sed soli
Vehs. 35. Quos et kahilure fecil in labfniacutis erant promissionis hairedes, qai cum lideli Abraham
gentium diiobiis modis, quoniarii et nune tcria goii • repcrii fideks, qui et ftiii dicuiitur promissiouis,
tiam gentiliter vivcntiufii, et d-emones colciiliiim non caniis, quoniaiii qui secundum solam carneni
irauslata est niagna cs parre in usuta pieviventinm, lilii fuerunt Abrali*, ut I»mael, iion reputaDlur in
Oeunique verum rolentiuin ; et in (.oelo, unde niali- semine, std sunt carnalis Israel, qiiilius Isaias im-
gni spiiilus ejecti sunt, corura labernacnla posside- properat diceris : « Qui de aquis Juda eiisiis (/s«.
bunt homi.ies eiccli, secuiidum quod nunc dicilur : -XLviii, 1), I id est, non secunduiii virtutem fidci,
£1 habitare feeit in labernaculii eorum Iribus Israel. sed secuiidum nuxum De carnis ex Juda urti eglis.
Quis ergo siinilis Donino in fortitudiiie, qua et nunc ipsis tamen carnalibus corpori spiritalium admislis
inimicos expugnat suosque de manii foriiorum liiia formatur sermo intcrdum, ut quasi ad eosdem,
berat, ee olim fliios Isiae^ de ma.-iu Piiaraonis libe- vei de eisdem fiat, ciim de diversis intelligendnm
ravit, quibus inulta beneflcia impertiuntDr?Attainen sii qnod Ad hoc pertinet
diciiur. in Cantico caniico-
iUi bencliciis ingraii. ruin : i Fusca sum et speciosa, ul labernacula Ce-
Vers. 06, S7. TMtavcrtintet exacerbaieruul Dcuin, dar, ut pellcs Saloinoiiis (CniJt. i, 4). > Non enim
quamvis excehmr., el teiiitnonia, ij esi legem, ejtts ait : < Fusca fui, iit tabcrnacula Cedar, et speciosa
nen custodierunt. Et anertetunt se a Oeo, et nvn ser- sum ut pclles Salomoiiis, > sed uiruinque esse so
veferiim pactum, quetnadmodvm et patret eoruni non dixit propier tcinporalem unitatt^m ii;li a uniini rele
serTaverunt, quod pepigerunt dicendo : « Qua;cun- pisciuni bonorum et malorura. Tabernociila onim
que praeccpit nobis Deus, facicmus (Exod. xix, c Cedar »d Ismaelem pertiacnt, qui ooii eiat hieres
8). cuiii Qli<; librix. Itaque cum de boiia parte dicai
Hucusque de diversis tanqnam dc eisdem locutus Deus : « !>ueam cnscos iii viam, quani non nove-
cst secunduiii rognlain, qiiam Tliiconius inter sep- runt, et seniitam quam non noverunt, calcabunt, el
tem regulas poiiit, ol dicitui- de Domini corpore faciam illis tenetras in lucem.ei prava indirectum.
pcrraisto, cum dc divcrsis agilur lanqiiana dc uno fl:i!C verba faciam, et derelinq'jam eos (Isa. lui,
coipore, vel unius coipons nicmbris. Sic supcrins 40), ) nuix de alia parte, quae bona; permisla est,
dictum est : Curti occidcret eos, quccrebant eum, ciim dicit : « Ipsi vcro conversi sunt retro (i6id., 17), >
non occisi, sed residui cjusdcm populi qua^sisseni tanqoam de ipsis ioqnatur, de quibus loqueliatur.
eum. Iia diccns eos es J'^gypio eductos, et in mcn- Non lamon seinper in rcti uno erunt. Ipse ost quippe
|em sanclilicaiionis inductos eadein regula utitur ille servus commemoratus in Evangelio, cujus Do-
ioquens dc diversis lunqiiam iidem sint, qiii dc ininus cuin venerit, « dividet cum. et partem cjiis
Agyplo oxiernni. et qui in terr.im promissionis iiicum hypocriiis iwiiet (Maiilt. xxiv, 31). 1 Similitcr
tr^veiunl, cum illis omnibus usque ad duos in de~ cum hic dicitur : Abstulii sicut oves populum suutn,
serio Diortuis rorum fitii per Josiie iiitruJucii suiit et itiduxit eos in monlem snnclilicationi^ suce, dedi-
in terraiii pitribus promissam, Ueo pioniittcnte, ^ versis agitur lanquara de eisdem, ciim alii pati-es,
quod cos introducoret in terram lacte et roelle nia- alii fuerinl filii. Scd nunc, ubi dicitur: F.t averte-
nanteni, quam juraverat pairibus eorum se daiu- runt se, el aon servaverunt pactum quemadmodum
]'uni seniini ipsorum, verbi grati:<, cuni dixil Abra- paires eorutn, dividit quod prius univil, separatlm
ha; : « Semini luodalio terram iianc (Ci./;. .\ii, 7). > videlicct loqiicns de flliis nialos parentes in nialo
Cum ergo semen Abrah» lucrint afqiie illi, qui iiiiiiaiitibiis iii co, quod arerteruiit se a Deo, el non
nasccbaiitur iu deserto, quam qui de /F.itypio sunl servaverunt pacluin quemadmnduin patres eortim.
egressi, verilas inoinissiouis per hoc iion poiuit 1'aires quippe inlelliguntur, qui exaccrbavermil
evacuari, quod iili niortiii sunt, quibiis in iEgypto Deuin in dcscrlo; filii vero, qui in terram promis-
promissa esl tcrra po?sidenda nliiii p.itribus pi 0- sionis iiilrodiicti, palres malos imitati sunt. Qu.ilis
niissa, quoniani de ipsis oaii supplcverunt loca pa- enira est quisiue, t?liuni pirenlum est filius ccn-
irum, pcrlinentes aeque ad semen Abrahx, cui rc- sendiis, ut videlicet soli rectc dicanlur lilii Abraha-,
promissio (acia est. qui fidera illius tenent. Ihidc ail Veritas : < Si fili^
j>.uipliui auteiii prouiissio hic firmatur in seminc .\braha: estis, opera Abraha: facite, > addidilque :
Abialjx, quod est Chrisius, qui prirao in se, deiude « \us cx patrc diabolo eslis, cl dcsidcria palris
475 COMMENTARILM IN PSALMOS. - VARS \Ill.— PSAL. LXXVIl 471
»eslii vullis fa<;ere {Jemi. viii, 44). • Eigo munnu- A Vers. 58. Jn iram cencilaoeritnt enm in cotli-
ratores murmuratonim !;unl lilii, palribiis in lioc bns suis, clin sculplilibus snin ad irinuliilionem euin
asbiinilati, quod conversi stint in arcutn praviim. provocavcrunt. Solebanl quippe in coliibus et in
Arcus pravusesl, qui racilc reiniliitur, vel qui iion montibus idola sua collocare pro ipsoruin vene-
e.tiinus jaculaiur, sed iu sc spirula convcrlit. ratione. Unrti' yrj;uuiilur sa-pe a prophetis, eo quod
Qiiidam codices babont : In arcum pcrversum, saciHlcaverunl in escelsis, regesque ipsorum ^'lavi-
quod cxponens beatus pap.'» (jrejjorius ait (36) : Ar- ter iiulati sunl, < uin dictuni esl de qnidibot eorum :
ctts perversus ipsum, a qno intendilur, percw.it, etc. Verumtidnen excetiu non abstulii : vel, qiioil pejus
Vnile in dictis suis ob arrogantiam linguce arcui erat : Sacrificavit in excclsis. In hujusniodi excel-
perverso sunt similes, qiiic dum contra elationein versis cl ccllibus Deum, qui naliiraliler iiiilis cst, m
ba faciuiit, in suis aucturibus siigitlas figunl. Vnde iiam concitaverunt, et in sculpiilibus snis ud (emu-
tumma curu providcndum est ne, dum accepta sa- tationcm, id estad indignationcin eumprovocuverunl.
pientia ignoranticB tcnebras illuniinat, tumen liumi- Yel secundiini alios todices : In scutpiilibus suis
litatis tollat, et jam sapienlia esse nequeat, quie etsi aimutaii sunl cuin, dum honorem suum diis alienis
virlule locutionis futijcnt, elalionis tamen velumine inipcnderuni, quod praecipue arguiliir fecisse rex
corloquenlis obscurat. Alia namque sunt bona sim- ^'

Jcroboani, qui sacrilicia et fesla idolis licri tonsli-
ma, alia bona media, ut proplietia, doctrina, cura- iiiit ad simililudincm sacriliciorum el festorura l)eo
tionum virtiis, etc. Qua: ita in utrunique r.unl posila, vero iustitiiloruin.
ut aliquando pcr licrc sola ceterna palfia, atiquiiiido Mjstice in cottibus idola ponimus in superbis
tero gloria terrena qnwratiir. Mciiiiis eryo has virlu- cogitationibus, dum eis conseiilimus, aut, quod ne-
tes dicimus, quas ad qiiudcunque incns appelit, incti- quius^^st, eiiani actu servimus, cl aut luxurios: Ve-
namus, quibus perccplis ita uti animus sicul lerrenis nerein, aut fui ibundi Martem, aul caetera hujusmodi
divitiis polest. Per lerrenas tiamque divilias alii in vitiorum poi tenta viliosi colimus.
ijluria; ostentationc supcrbiunt, atiierga proximorvm Vehs. 59, 60, 61. Audivit Dcminus et ^previt. Pabs
indigenliam minisleria pielatis operanlur. Cum per OCTAVA de ultione in tcrra promissioiiis, qiiasi di-
Uuctrinam igitur alque proplietiam luus exterior quoe- calur : Ipsi provocavcrunl Ociim. Quod audivit Dcus
ritur, quasi per corporates divitias culmen terrence el spievit Israe.t, cl sperncndo ad nitiitum redeyit
glorice ambilur. Cum vero doctrina iilque proplietia vatde peccantcs valde. Quo spcrnonle ad niliitum
tttcrandis animabus impeditur, quasi acceptie divilice redacli sunt, qui eo adjuvaiile fu^runi quod fiicrunt.
egcnis fratribus targiuntur. p Vere ad nihilum redacti sunt. Nam pro idololatria,
Quia ergo scepe per ipsa
qua; pereipit, exsuttat, a manu danlis incaulus ani^ qua senierunl croalurx poiiusquamr.realori, etiam
mus elongat , vigilanli provisione curandum esl ut sacerdotes illiiis teinporis Ophni et Pliinees avare
prius subiganlur vilia, et posl sub circumspeclione abiuvitis rapieii(io sacriticiorum carnes crudas ct
dona teneuntur. Nam si in eis mens incuule sedeseril, dorniieudo cura mulieribus antc ostium tabernaculi
non per htcc ad vitam prvvchitur, sed quasi pro nnle j/ Ileg. II, 12 et seqq.), tabernacutum ipsum, quod
aclis liiboribus remunerala reprobalnr. L'nde fil erat iii Silo, reputit. Tabernaculum, dico, saain, sibi
eliam ul accepla virius, dum in usu transitoriw lau- yiilca diloctum, iiii luibiiavii. iion in parictilius,
dis assumiiur, quia viiio militat, virlus non sit. Quia Si;d 1)1 hominibtis. Non enim Deus, qui spi:i!us ett,
enim origo virlutis humititas est, ilta nobis veraciler iii maiiufaciis sediliciis habilat, sed in spiritibsi^ ra-
pullutai, qnce in radice propria, id est Immititule, tionabilibus, unde illos, qui adorant ciini opoitet
perdurat. A qua nimiruin si abscidilur, arescil, quia iii spirilii adorare. Attanien vull habcre inanufacta
vivificanlem se in infimis humorem charitalis perdit. sive lempla sive labernacul.i, in qiiibus ei servialur
Hxc de arcu pravo et perverso beali Gregorii vcibis ab lioiniiiibus, quorum inhabitat menie per fidein
moialcm sensiim iiifornieiif. cx dileclione operantem. Quae fides atquc dilcotio,
Hscctiam illis aplcadaptari possiint,qui cuni sint D ^' f"'^'''' exstincla in liominibus, parum cural ipse
a magistris bonis ad lioiiain inlormaii eruditionom (le toniplorum parielibus quantuiulibet spociosis et
utiinsqiie Testamcnti, ea periiia magistros siios fo- pretiosis. Sic h.-ercticos, quise abrumpuntab uiiitate
rlunt, qtia ipsos adjiivarc dcbucrunt, similcs vide- Ecclesiae, qui nolantur per Sito, quod intorprclatur
licot pf rrerso un lii se intendcntein fcrieiili. Hislo- ubrupiio, doserit, quorum corpora et meiites p:ius
rialiter vero arcui pravo assimilata cst pervoisa iii- per Cdem iiihabitaverat.
teiitio illorum, qui perveise conlra Deum factoiem Sacerdotcs quoque avaros et impudicos, qualcs
suum erigebantiir, cullunique illi debituin dctor- orunl Oplini et Phinees, oninino spernit, et si non
ieruiit ad simnlacra. Uiide sic habet Ilebraica vc- gladio materiali ut illos, id est filios Iloli, altaineii
I itas : Incurvati sunt quasi nrcus iiiutilis, et provo- gladio verbi occidendos exponit, et a sanctorum
caverunl eum in excctsis suis et in scutptilibus suis consortio rcpellit, quemadmodum et illos rcpulit iii
ad (Bmulandum eum coiuitaverunt. Idem scnsus est eo quod tradidit in capiiviialcin virlutem eorum cl
in eo, quod uostri liabent coJicos : pulchriludinem eorum in mnnus inimici. Virlnlem tt
(Z>6j Lib. xxvii Mural, ca]). JG.

*75 CERIIOHI PRiEPOSITI RriCIIERSPERC. i76
pu/f/difiu/iiifw eorumflicilarcam lueileris.per qiiam A virgiaes lameiilabanlm supcr oceisioiie viroium,
vtdehanlur iiniaii.et sibi iilaccbaril sliitii, et io lioc nec super ipsis pricd.t hosiiuin expositis bniciiia-
dfcejili, quod piiidbant seiitTC Dcum super Cberu- banlur viri undiquc tcncnlc illos metu hoslili.
biia de anro conflato et super arcam posilo, cum Vfhs. 64. Sucerdout etiam eorum Opliiii et Phi-
iliioni sivc Chcrubim, in quibus Deus habilat ao nees (i Reg. iv, 19) iii yiadio ceciderunt, el vidute
sedet juxta illud : < Qui sedes super Clieiubim, evrum non plorabaiitur, quia non vacabat in tanla
iiianifesl.ire c ram Ephraim (Pial. Lxxii, 2 el Z), > perturbaiioue pcr coiiiiielos plancius bmiorem fu-
spiritus aiigelici «int, oblioc Ibroiii vcl sedes noiiii- iicribus exhibcre. Si" et mali, rebflies Doo, Iradili
nati, quol in cis qiiiescit lelerna sapienLia dispo- aliquoties in manus diaboli undiqne insurgentibns
«eiis oraoia suavitcr el judicaiis fortitcr. All»ni''n lenlalionibus lanqii»m allaphvlis cbudiintur iii oc-
granile fuii Israelis opprobriiim, quod illa visibilis cisioneni animae. Nam t^nis concupisceiilix malic
Arca, licctmanu facia, in manus iuimicoruni tiadiia cowedit jutenct el fcvtes. Sacerdoics ctiara sacer-
fnit propter peccala populi, ei niaxime sacerdoium dutihus prxdictis cunsimilcs in gladio caduiit sui
suli prsieiitu di»ini obsequii suae avariliae, qinecst oris vcrbo condemnandi, sive qiiia malc doceiiliit
idolonim seivitiis, famulanlium. ct famam suani liaerctici, sive quia bcne docenles male vivuiit ut
usque adeo neglijtentium, ut propicr eorum luipim psciidoprophetac ac psemloapostoli, seu etiani ul
conversalionem detiahcrcnl nomines saciilicio Dei. Scribse ac Pharisaei, quibus Doininus dicil : • Qno-
Quos quia pater ipsorum sacenlos Ucli non digne modo polcslis bona loqiii, cum sitis mali? i (MuUh.
c r ipuit, elipsc,liliisinbellointercmptis, viiidictam XII, 3i.) Vullis audire, quo gladio verbi suiit oc-
Dei iion cvnsit. Namque audilo nuniio de niorie 0- cisi vel occidendi tales? < Bene, inquit, prophela-
lioruin ct decaptivitale arcx de sella relrorsum ca- vii de vobis Isaias pruplieta dicens : Populus hic
dcns fiactis cervicibtis niorluusest. Uxor quoque iabiis ine bonorat, cor aulem eorum longe est a
Pbinees proxima parlui, audito, quod mortuusesscl me {Malth. xv, 7, 8). t Quis hoc dicit? Veritas ei
vir ejus, incurvavit se in dolore ac peperit, ac sic vita, ut gcias ab bac vera vita eiongata corda
niorluacst {/ Reg. iv, 19). csse inortua, secundum quod ipsa vita dicit : < Cor
Snper hunc lociim dicit bealus Gregonus (37) : autem eorum longe est a ine. > Yinjines etiam cor-
7)1euptiiilaiem virlus et palchritudo in manut ini- pore, non spiritu, corruptioni expositae non erunt
mici tradilur, cum deceplw mcnti amiqnus hoslis lamentaiidx in tanta iiiiquilatis abuiidantia, quia
ex
lioni opern elatione domiiialur. Quce lumen virlulis tolerabilius esl illis, esse corruptas ca turpitudine,
tlaiio, qunmmt piene non superat,
utcunque tamen C quam sa;pe sequilur confusio pccnitenlialis, quam
et tlcciurum sfpeanimum ienlat,sed
cuin desittuitur, permancre in ea fatuitale saiva corpoi is virginitatc,
desiiiuiiii od forniidinem rcvocatur. Ilinc pro qua daiuiiaiiunlur fatuse virgincs oleiim in va-
enim David
i/#riim rfici( ; i Ego dixi in mea aliundanlia : Non sis non babenles. Etiam sic tiirjiiif» non Imiien-
movebor in aelcrnuin (Psal. >;\ik, 7). > Sed qnin de tantur, el vidua- nonplorantur, ut Inlerdum cadcn-
coufidenliavirtulis iiituwuit, paulo post.quid peiiulil, tibus de lam alto proposito accidat inenlis obsli-
adjunxii i Avcrtisii faciem luam me, pr*pcdit;e el indiiralx mentcs nec suyin
: a ct fa< tus siim natio, qua
cimlurl)alus(i/ii(/.,8). > Ac siaperledicat : Fvrtemme dammim lugeant, ncc aliis de se fiduciam pr»>beani
inler tirlnles credidi, sedquantce infirmilatis lacrymas fundi, cuih
sim,de- fructuose pro ipsis posse noii
rcliclus ngnovi. Hinc rursum dicit : i Jiira\icl statui siiit, ut Laiarus, verilalis amici vcl amicse talcs,
cusiodirc judicia juslitiae tuae (Psal. cwiii, t06). i nec babeani sororesaul ullos debitores pro se flctv-
SeJ (juia cjus virium non erat manere in custodia, imo sunt de iiumero illorum,
tes ct intcrcedeiites,
qunm jurabal, debilita.em suam prolinus turbatas de quibus Veritas dicil < Sine mortuos scpclire
:
invenii. Vnde nd prece» rep.nle se conlulit dicens niortuos (Mallli, viii, 22). i
« lliimiliatiis sum usqa. qiiaquc, vivilita me secuii- Vebs. 63. Et txciiaius est tanquam donniens Do-
diim verbum tuum (ibid., 107). » iniims. llic ostcndil pcRiiam in adversarios csse re-
Vers. 02. Et coiiclutit in yladio populum suum, loiiani, ciim dicit Asaph : Dominus, qui videli:<liir
quia nna die cecidcruni dc popnlo Iriginia millia, ct Innquam dormiens, dum ita pcrmitteret cos alllisii,
haredilnlem suam sprcvil. Ha^redilatcm, qiiam sibi siciit cl nunc doniiire vidckir, dum Iradit suos ia
ex omnibus geniibiis clcserai in populum peculia- nniiins odicntiuni sive piirgandos, siic daninandos ;
i'cm, cui etdicit : lltereditas med Israel.Hdinc spre- Dominus, inquam, dominans, etiam in mcdiu ini-
vit iKin cuiaiis cani defendcre ab hostium ca'de. micorum suorum, landcm eiritaius csl gemino cla-
Nani more, videlicei Samuclis, aliorumque illius tcinpn-
Vers. G3. Jurenes euruin comcdil ignis, Id esl forlis lidelium, licet paucorum, e( hustiuin contra se
lissjmos corum consuiiipsit ira et furor hostinm suosque glorianlium et cachinnantium, suamque ar-
fiirorc ipso vclul igne ardeniiiim. Taiitus autcm fiiit cam non bene traclaiitium quia eam posucrunt iii
nictus hoslilis, quoJ lirjincs eorumnon sunl lamen- tcmplo Dagoii dei falsi. Quibus ulique assimilanliir,
lala: juxta consuctudincm luiicbreni, quia iicc ipsa: qui arcaiu ftcdcris, sciliccl corpus Christi deo falso
(37) Cuiac Pastoral. part. i\.

477 COMMENTARIEM IN PSALMOS. — PARS Vin. - PSAL. LXXVn. /,78
q;i»si associairt, duni permanciido in aliquo crioii- A lis^qui arcain teslameiiti juxta idulum Dagon po-
nsli poci:>lo, (|iio;l plns l)co (liligendo cojunl pio sueriiiit. Sicut autem illis iioleiitibus cl dolenlibus
Ueo, pr.Tsumnnt sancto corpori conimunic.irp hosles cnrniit DaiMin : ita quoque vetcra cadunl, quia fo-
FiCclesi*. Sicnt crgo tuiic Doininui Innquam polens num cariiis aruit ei flos glorix cjus ilccidit, aica
crapuiutui: a oino eiiilatut isi, niore licininis lunc vero, id esl, secretum verbum Doi inanel iii »ter-
foriius ageiitis, quando vino ninlio potalus ct s<>- num, vel gecretum arcae regnum coeloruni esl, iibi
poralos repenliiio clamorc fainiliae vcl liuslmm vorbuin Dei pornianet, sicut alias dicilur : < In
siiscifatur ; sicul, inquain, tuiic suscitatus Donii- xtcrnuin, Dominc, permanet vorbuin tuum io cuelo,
uu$. in sjeculum saiculi verius tua (l'sai. cxviu, 89 et

Nkbb. 6(>. PeTcussit inimicos suos in posti'riora,ilA 90). » Sic, sic illi, qui poueriora diligunt, eii eis cru-
ui proniinereiit extales eorum, plaga videlicet ma- ciabuiiiur opprobrio sempilerno, sicut opprol>rium
nifoslata, qua pc rciisseral eos iu sccrctlori paite aeinpilernum lieitil iliis, i(uoruni p(Bna o:oleris pcc-
natiiim (/ lieg. \) sic ct nunc adversus consimiles catorum poenis oiat dissimilis ad augutcnluiu con-
eorum excilalurei perculil eos prinio in secreliori fusioiiis, quia niilius ita puiiitiis cst.
parie naiuraliuiii nienibrorum, ut iu reprobuin sen- Vers. 67 , 68. Et repulil labernaculum Joseph.
suni tratlili faciaiit qu% non convoniunt,
ea inio Pars nona du coiistilutioiie rcgni. Quasi dicat : llli,
(|n:r c.onlra naturam sunt. Et cnm iicc iii liis eiu- apud quos arca Dci captivata oi inalc tractata, aique
bos Hiii, proniinere facit eorum verecunla pcr ma- . juxta idolum cullocata fuit, inerito puniti siiiit. Scd
uifosta opcra iinnuinditise, proqua siciit opprobuHm lebrxi, ad quos rcducta esl area, magnilicati sunt,
sempilernum dcclit illis, qui arcam Dei collocave- nun tamen omncs, quia repulit Deus tabernoculum
rant in tomplo Dagon : ct istis seque opprolnium tem- Josepli, et iribum Epliruim uo» eiegit. Scd eleijil tri-
pileniitm dat nuuquam delendum, nisi per vir.im bum Juda, montem Sion, qucm diiexil. Noii dixit :
poei)ilentiam se coiriganl, et relifla iiiconlinenlia Piepuiil tribum liubcn, qui primogcnitus crat, et
contineniiam puram lcnoant, qiiod est pro anis caeteros, qui v/dontur uierito repulsi, cum Jacob
deinrpatis aiios aiiieos offerie exenipluin Pliilisthi- peccata eoruin detestctur : vel Deiijamin, cx qiio
noi uiii, qui anos aureos ol;tiih'runt ol) sanalionem Saul vicino tempore nprobatus fuit; sed eos po-
plag:e, qua in secrciiori parte nntium perciissi tur- lius iioroinavit, qui vidobantur exceilere. Josepli,
pes aiios taiii diu habuerunt, donec a salrapis suis qui impie vondilus pro juslitia sublimatus, pavit
commoniti anos aureos obtulerunt secunduin nu- fratresct patrom. Dequo Epliraim majori bonodictio
metiiii; civitatum, in quibus plaga hsec facia erat r ne avi pr«Ialus est. Per Uxc prjeclari meiiti uo-
(/ Reg. V, (1, ct seqq,). niina toliim illuiii vetusium popiiium repulsura in-
Salrapx sapienles illi sunt, qui nionent immundi- teHigiinus, el eleclam iribum Juilm non pro iLcriiis
liis alirenunlisre ac munditia> servandae operam dare Judse, (|uo mclior fuit Josepli, sod quia deea Chri-
dicenles cuni Apostolo : t Sicut enim eshiliuistis slus. Novura igitur populum Chris,ti pr.-elatum ve-
nionibia vesiia servire immanditise et iniquitati ad teri populo Scriptura teslatur. Unde et montemSion
iniquitatem : ita nunc eiihibetc mombra vestra ser- Eoclosiam acoipimus, qu* fuiiira speculatur, non
vire justitix in sanclificatlonem (nom. vi, 19). » lenoua. bicab inilioeleotionis HobrsKegentis usque
Quod idoin est ac si dicatur : Sicut exhibuistis anos, ad Chrislum procedit. Ilunc parabolice s gnilicat
perimmuiiditiam doturpatos, iia nunc sludete habcre noniiiic Judec atque David, ex qiiibus etiain hecuii»
anos aiireos, id csl mtiiidos per studiam coniinentiie dum carnem csl orlus, ot per quos magnifue pr«-
ac frucluosse poenitenliae. Similiter mures ehuiliunt flguralus est. Nam quod in benediciionilius duode-
agri, qiiacidopropterpeocata iii arcam Dci cominissa ciui patriarcliarum pcr Jacob et Moyson splondi-
emcrgunt fures cl latroiies vel spiritaliter ve! cor- dius quam csteri benediotus ost Judas, Â Chri-
poralitcr latrocinanles, et inore niuriura sata vol stum spectat, qui est supcr oniiiia bcnediotus Deiis:
scripliiraruin vcl etiam terrartim vastaiiles (/ lieg. D quodque David prse (rjeteris fialribus, cum essel
V, 6). Tunc autom pro muribus carneisaurci ofle- minimus, estin regem olectus, regnnm Cliristi prac
ruiiiur, cuiu lales ad puritatcm Qdei, qux asserente signavlt, cujus processuni loco pr:e$onli vclut ia
Petroapostolo,» multopreiioslon est « iuro {I Pelr. brovi tabclb dopictnm continrt hisx parabolica
1, 7), > conversi operantur, quod bonum e»t ad narratio, qua dicitur : Et rcpuiit tabernacutum Ju-
oniiies, muxiine autoin ad doracsticos fidei, quse, scphettribum Ephrnim non elenit. Quod cxplanatis
ut dictuin est, preliosior aiiro satisfacil coraro Deo Apostolas: « Videte, ait, vocatiouem vcstram, quia
de prxterito errorum peccaio. non niulli potontcs, iion multi sapientes, non iinitli
Aliter : Poeiia, qua pcrcnisil eos Doniinus i;i nobiles, sed qu;e siulla sunt inuiidi, elegit Deus,
posieriora, signilical eos in gelienna puniouiios posl ut confuudat sapientcs, et quae iiiGrina, ut cnnfun-
hanc vitam, qui cum in anleriora deberent cxtciidi, dat forlia et ignobilia, ct contemptibilia, ct qu»
respiciuiit tii posleriora^ qux, sicut Apostolus ait, non sunt, ut ea quas siinl destrucKt (/ Cor. i, 26,
deberent reputarc i ut stercora (Viniipp. iii, 8). » 27, 28). I
Qui enim sic susoipitiiu Tostamentum Dci, ut se ve- Vere in prlncipio rcgni sui Dous in Cliristo, muii-
tcri vaniUle non exuant, siniilos ruiit illis allopliy- dum sibi voleni fcconciliare non elcgit polcnics, «t
479 GERKOm PR/LPOSITI Rr.ICHERSPERG. i80
tu\l Joseph doniinalor toliiis J*;i>ypli, ueque digiii- A frequcnter lioslibus tam visibilibus quam iiivisi"
taie vel (Jiviliis praotellpiues, ut luit i,^/iiai(H, qui ob bilibus lcgunlur succubuisse. Mirabilius vero ill:
diviiiarum t»t fniguin pra>rogalivain geiierisque sui perierunt, qui cum essent uiiicornes, uiiius Pci
iiiajoreni in soboie maltiplicatioiieni praelatus est tulluin piolitentes, unicuin Dei tcmpliim feceruiit
Manasse frairi siio priiiiogenito. Non tales, iiiquam, speliiiicaui iatronum latrocinando in eo cunliu
rlegit; scd elegit tribum Juda, videlicet pectatoies unius Dei unigenilum. Propter quod dicit : « Dc oie
pcccala sua coiilitciites, qualis eiat Mnttha;us pii- leonis libera me, Domine, et a oornibus iinicorniuin
Llicaiius. Judas qnippe conplens iulerprelatur, quo buniilitatem nieam {Psul. xxi, 22). » Dicebalur ta-
iiomine se iiidignos ostendcrunt. qui conliteri nomeii ipsum templum sanciilicium, pio quo Hi'braica
luerunl vel se pcf caiores vel Clirislum Dei Filium. veritas habet ; sancluarium, quia per illud si^naba-
Ilune IVirus coiifltcndo : « Tu es, inquit, Chrisius tiir oorpiis Domiiiicum Judaiia inipielale solvcu-
l'ilius Upi vivi (Maitli. xvi, i6i. s e! ideo nomine diim, ei post triduum divina viriLiie reiedilicandum,
JudiV lionoiaiur, atque ut aher Jiidus pra; caiteris quod rovora erat sunclificium seu sanclKfliiKHi,
fralribus coapostolis bencdicilur, cuii) ei dicitur : nulla uiiiiuain violaiionc corrumpendum , situt
Tu cs Pctrus, cl super lianc petram «dilicabo Ec- scriptum est : < Non dabis saiittuni tuum videre
clesiaiii meaiii (itiii., 18) > Deillo diciuinest : «Jiula, B corruplioiioin {Psal. i;v, iO). >
'e laudabuiU Iratics iiii(Co)i. xlix, 8).s Huio diclum Hoc siinciificium, ccelesle vidolicct sanciur.rium
est: « Ego pro te rogavi, Petre, ut nondelitiat fides tunc a:dificatuin esl in ferra; quam funduiii in tai'
tua, et lu aliqiiaiido conversus coiifirma fratrcs tuos o»/a,quaiidoi Sapientia a;dificavit sibi doiiiuni (Prov.
{Luc. -xxii, "M). » De illodicluni est : i Catulus leo- i\, 1), > septein oolumnis cwlestibus suLiiiXaiii.
nis Juda, requiesccns socubuisti iit leo {Psut. .xvi, Qiia; licol sil fabricatn in terra virgiiieac caniis, al-
12). I iiiiic sigiiificatuni cst qua morte clarificaturus lior tainen est facia ccelis «on soluiu pio sublimi-
essotDeum, vidolicet oxiensis manibiis iii cruce ab late seplciu columnarum, coelestes tlioros loiige
alio cinctus nioiiendo, ut Chiistus lco leniiis calu- superemincntium, quibus domus ba;c subiiixa ebt,
lus cui Pelrus tt ipse leo leonis oaiulus in morte ttiam pro illa suae dedicationis celelivitaie , qua
assiniilalus cst. .\n iion leonis Iiabel fortituHinem post (liduum rea;dilicata et glorifioata est, aique
1'eirus in Clirislo a Deo confortaliis, ul poria; inferi iii Aposlidiis aOirinal, excelsior coelis facta. In lioc
non prxvaloant ci? Quod aiitcm de Judu dictuni eliam (dlilicavit saNCtificium suum in lerra qnam
esl : < J\dorabuiit te fratres lui {Geu. xlix, 8), » jiindavil in sa;oii(a, quod Spirilum sanotum de coeio
longe supeiextecyil personani Petri, et portinet spe- lolsit ad âiictilicandam primitivam Ecclesiam de
cialiler ad Ciiristum soluni inter hoinines hoininein '
lapidilms Judaicx terra; colleclam, qtiam sicut uvi-
adorandum. Nomon vcro Jnd(c, id cst cunftleiuii:, cornii adificuvil, qiiia hipidos ipsos ila univit, ut
iioa soli Potro potrain coiifosso, sed et oinnibus osset cor unum et anima niia mullitudinis credeu-
elettisDei congruil, a qiiibus cordetrcditiir ad justi- lium et ilbm unam rem petenliuni, de qua alias
liam, ore autem coiifcssio fil ad saiutem. Igitur t:l<f- i.iicil Uiinm petii a Di.iiiiiio, lianc rcquiram, ut
: '.
ijii tiibum Juda ex massa reproboruiii Deiis, et inbabitein in domo Doniini uiniiibus diebus viJ;e
liaiic Iribiim fotit cssc nionlem Sioii, id est, Eoole- me;e (Psul. ixvi, i) . i Unus etiam pra;dictorum
siam quit fiiiura spetulatur. ci iiivisibilia boiia coii- bipidum Ijnum auicm, quac reiro sunlobli-
dioil : <
teninens visibilia sciens ,

qiiod , qii:e vidoiitur, lus, cxtcndens nie iu aiiteriora persequar ad bra-
tcniporalia sunt, que jutoin non vidonliir, a'leriia. \iuiii (Pliilip- 111, 15 et 14). > Iteni suos discipulos.
Vf.ns. (i^ /'./ irdificavit siciit unicornis suiirlifiriiim provocans ad uiiuui illud ijravium, quod iiun nisi
SHum in ifrrii, qunm fundavit in stecula. Ad iilts- unus acoipit, compreheiidcndum ait : « Siccurrite,
ram Deus qiiuiidain iii terra proniiL<sioiiis, qunm ui comprehciidatis (/ Cor. ix, 24). » Item : i Unus
fv.ndimt prmnissione firmissima stabilieiirio eam in Dominiis, una fides, uua spcs, unum baptisma.
liaeredilaioin somini Ab;ali;o, lemplum sibi per Sa- \) unum corpiis {Kpliei. iv, 5 el 6) » ab eo conimen-
lomonem regoiii cudificavii sicut itnicornis, imo vcie ilaliir, iie sil soliisma iii corpore uno, uno spiritu
uiiicornis propter unius cornu altaris, de quo alias vivificaio,uno cornu confortalo. Quod nimiruiu
dicitur ; < Coiislituilc diem solemnem in conden- Drnu non ost aliuil quam unus Deus el Pater oin-
<
sis usque aii cnrnu altaris {Psut. cvvii, 27). > Jii- nmin, qui esi supcr omnia, et iu omnibus lapidibus
da;i» enim, quibus diceb.Ttur : « Cor.Tui allaii islo clectis una cliaiiiale congluiiuaiis. Aiinon el Polrus
adorabitis ill Paral. xxxii, 12), » non licehaimul- Ecclesi* primitivx scribens ostendil eam sic atlifi-
catam, ut sit siiuctil>cium sive sanctuariuin Dei?

liplic;ire altaria, sed in uno lemplo, corain uno thy-
inianialis aliari uiium Doum adorar^ jubebaiiiur, < Vos, iiiquit, genus electuin, rcgale saccrdolium,
gciis santta, popiilus acquisitionis, ut virtulesejus
qui so adoranliliiis orat et est coriiu fortitudiiiis,
contra quod nihil valct virtus contraii:e fortitudi- annuniielis, qui de toncbris vosvotavil in adiuiia-
dinis. Undo reges Isracl elJuda, qui sibi multipli- bl!'j lumen suum? » {I Petr. ii,9.)Quia vero ei alios
cabaiit altaria et cxtra templum colebant simulacra, lapides habtiit, qui non eraiit de boc sanclificio, vi-
quM non cranl cx lioc ovili, ul illis
ptidita vora forliliidine quasi coriiu suo amibso ilclitcl ovcs,
;
m C0MMF.NT\RU;M IN rS.VLMOS. — P.APS VIII. — ?bM. i.xxvi isa

qiioquc ailiiiiciis fiiMci uiiiiin sii>tciilhium, uiiiiin A tti, ûos uli<iue Deiis elcgil in itierediiateiii slbi.
ovile, ad lioc vocavit. .sicut alias dlcitur : « Beata gens, cujus Doniinus
VEfis. 70. El elegit Dnrid se.num suuni, pasldnni Dcus ajiis, populiip, qiiciii ebgil in lia^rediiaiem
videllcet panciilar.um (niiini in Juda-a, ut osset |ii)- sihi (Psal. xsxii, 12), » Verus ilaque David, seiviis
silus in liicem gentiuni Ciilligcns oas ad oviie suiini. Dci spciindiim formam siiscept* liumauitatis , et
Ouod ita lactun) est per ipsum Dnvid servum suum, uihilumiiius omnipotcns Domiiius non soliins i.a
idestper rilium in carne gcniia ex David servili Dei foima acterna, sed cliam in foi ma hominis Jam
forma hiimiliatum. Qui cum iii fnrnia Dei non sor- glorilicala, et in tlironum rerriii paleini e.vallala,
vus, sed Doniinus csset, de Duvid formam arccjiii ipsc pascit per se invisihiliter, ct pcr siios visibi-
servi, cui etiam per hoc assiiiiilatus est, quod sic- lilcr, scilicet Jacob servum suuin cl hrael karedi-
iil David sublatus est rf.; greflibus ovium ad regnan- Uiiein suam, conteslanie Aposlolo, qiiod « appariiit
dDm supor homlnes; ita ipse a .Iiidxis ad geiiies graiia Salvaloris omnihus hominihus erudicns nos,
lanQuam a paucis ovibus ad loultas translatus e^l, ui ahncganles irapietaiem ct sircularia dcsidcria,
non iii sua persona, in qua corporaliter ad getilcs sobrie tt juste cl pie vivamiis in hoc sseculo (Tii.
i>on (ransivit, iii qua et sohimmodo ad « oves, qua; II, 11, 12) : > sobrie, quaiitum ad ordiiicin conli-
perieranl, doinus Isracl (.V«K/). X, G), * se missuin B nciiiiuin ;
justc, quanlum ad ordinem rectoruni
testalus est. !n catu vero apostoloiuni, in quihiis justc vivenliuia et juste judicantium ;
pie, quanliim
ipse loqiiehalur ct opcrahalur, de Judseis ad genics aJoidiaein coujwgatoriiinpielatis opcrilms pcr elcc-
transivit, ncn utciinque, se deposl felantes accepiiis. mosynas assiduas Deo servieiitium, ut sint Jacoh
Fuerant quippe in Judsea ovcs non sterilcs, inio go scivus Dei sicu! viigines cslerique consinentes pro-
nicllis fctihus lionorahilcs, scilicel iierfectioiiis pter o|itiiriain, quain c!c{;eriini, pariein, dicunlur
amalorcs, non conlcnta; ohscrvare pra;ccpl um just:u et siiiu lixieditas Dei, nt supra dcmonsiratum esl.
conversiiiionis, quin insujMT addercnt etiam scr- StMiiiilur
vare consilium pcifcctioiiis. Hujiismodi otes lonsae, VfcES. 72. Et piivit cos in iiinoce/itia cordis sui, et
id esl propriis rebus dcscctis quasi nud.e ascendc- in inlclleclibus muntniiii suurum deduxil eos. toi—
runt delavacro bapliz;:inte Pciio una die Iria mil- vcnicnlius quidem vidcreiur , si diceiêtur : Pntit
lia, cl ali» quinque miliia, quibus in unum coii- eos in innocenlia muuunin et in inlclleclihns corJis,
gregatis eral cor iinum, nec eorum uUus dicebal quia iiiai)il'us noccnt, qui noceiit, corde inltliiguni,
aliqnid suuin. His dispersis pcr rcgioncs Samaria!, qiiituiiqiic iiilcUigunl. Aiianien rectc iii in-iocentia
Cappadiiciae, Bilhyiii#, cum csscnt oves bonai ac miimium lialur cordi, ul iiitclligatur iion itcilecta
fetunda), i;ec ioi dcfucrai!? aiietes fctantes, scilicei innoicntia, iiioi proccdat cx coidi\ ûam verus
pcrftecli dootoces perfectioiiis amatores et monito- David verc hahuit, qui prx omnibus in;:ot'eiis nia-
re? Hi suiit, quibus Petrus pustor ovium scribit di- iiihus ei niiindo cordc fuit, quia sine peccato con-
cens : « Sciiiores obsccro consciiior, pascite euui, ceptus ci iiatus « peccalum non fccii, iicc invenius
qui iiii vobis est, grcgeni non coacii, sed spouiisnce, e<l doliis in cre cjus (7 Pelr. ii, 2~i), t cujus nul-
neque tuipis lucri gralia, ct cum apparuerit pri;i- lum seininariuro liiit in corde ipsius. ilcm inlel-
ceps paslorum ,
pcrcipietis immarcescihilera g!o- ligcnlia, quae proprie cordis est, recte datur niani-
riae coroiiatn {/ Peir. v, 1 ci s;'qq.). j hus cjiis, qua;a!ias dicuntur « aurese plcnae Iiyacin-
Istis ergo vclut Lonis arictibiis oves bonas felan- this (t«H/. V, 1{), » eo quod opcra ejus ful^-idasuni
libus, regenle utrosquc, videlicet arieles felanles ct aurcis litteris consimilia, qu.i; iioii soluin vidfnlis
oves fclas vero David paslore ovium, qui ct iii Pe- af.pctliini, sed et legcntis pascuiit inlcllcctum : yerhi
tro pasloic ovium loqucbatur, dc post ipsos fctanlcs graiia, de quinqucpanibus quinque niiliia lioniiiium
ip;e verus David fiiit acccpliis saiiavit. Qiio<i opus (liviiium divinis cl aiireis nia-
ViiBS. 71. Puscere iiileri;enles Jacob servuin suuin, nihiis peracluni siinpliciter inspcctum dclectai as-
id cst bonos activos, hene salagentcs circa frequeiis q peclum, sed mysterialiter exposilum pascit intcl-
obsequiuin ,
quale in iiiinisterio Manlise dcuion- Kcium. Qiiis deniqii.? alius quaii\ veius et sumiiic
stiatuin cst, et Isritcl liwrcdiiaicm iuam, id esl coii- honus pasior David, qui solus habet clavcin David,
lemplaiivos optinia parle ex parte bcatos, ct adim." ia liac ipsa littera parabolica, quam versamus, ca
pleue beaiidos, qus nimirum pars optima esl, ha;- quie de quinque libris Moysi leguutur inseila, re-
lediias .eterna daiida noii extra se sed in se. Uiido seravit ? Ipse esl qui aperit et ncmo claudil, ciau-
recle ipsi lali ha;icditate dilandi vel ditati liaredi- dit ci ncmo aperit, non soliinisi:odo 1'salinob Da-
tos Dei nominantur, ct in liac [larabola, cum di- viil, quibus quolidie inler psaHeiidum suas oves
citur : Pct'i( Israel liwrcditatem $uam ; et alias u!>i pascii dando eis psaiiere sapicriler ; sed cliam to-
dicil : > Opiis manuum mearum lu es hxreditas tura tutius veteris Tcsiamcnli libruni scplem si •
mea, Isracl {Isai. xix, So). » Ueni : « Fiiiis Levi gnaciiiis clausum soUis invcntiis est dignus aperire
non dabis hajieditatenij » ait Domimis in legc, ac solvcre sigiiaculu ejus, quoniain occisus esi ipse
« ego cnim ero hjereditas eorum (.t«m. xx, 18). » bonus pasior pro siiis ovihus, ncc dclcnliis est in
Quorum igitur Deus est hxredilas, ipsi quoque Dci morle, sed surrexit ipse pastor honus ullra jain
sunt hxredilas, cum sanclosancli, cum ciecto ck- non morilurus. Uiide qui ovcs suas paii; ante iiioi-
»
*.S3 r.ERllOIII PR/EPOSITI UClC!l£RSPEftG. 484

(iin i)i innoccntia cordis sui el in intellectibus ma- A cordis sui, et prudenlia mnntium sunrum dux eorum
iiuum snarvm deduxii eos , veibi gratia, diceiis :
*
fuil. Eigo ipse pasior, Ipsc dux mililiini, ipse (lo-
« Scilis quiil feceriin vobis? Ego Doininus.et magi- ctov, ipse ductor, pastor simplex, prudcns, Oux
sier esemplum deili vobjs, ut el vos ita facialis(Jo«n. verus David,qui tanquam dux prudeusmilituni pru>
xiii, 12 el {.}): > ipie quo(]ue iiiiiic devicta inorlc deniiam rcquirii, quibus et dicit : t Estote piiulen-
amplius paseil grcgem suurii Spiiilu sauclo dc («- les sicut serpeutes, et simpliccs sicut co!unib£
lis raisso, qui doccat oinnem veritatem clare de- {Matth. X, 16).
monstrans iniellectu$ munuum, id usl operum ejus, Gloria Palri bujiis David. Gloria Filio ejus hiiic
qui suis exemplis iter salutis osteiidit, pcr quod suas David. Gloria Spiritui sanclo, qui esi ubertas |«-
oves dcducit. Kuarum hujus pastoris Da\id. Ameu.
In Hebrxo logitur : Qui puvit eos in simplicilate
PSALMUS LXXVIII.
Dcus,venerunt gentcs in hcereditatem luam. Psalmo B nibus crat pleniini et scortantium cum mcretrici-
sepiiiagcsimo septimo expleto, sequens, videlicet bus, sacratisque aedibus mulieres se ultro ingere-
soptuagesiinus. octavus, esset expnnendus , nisi bani iniro ferenies ea qus non licebat. Allare
quod jani not illn imminet, in qua nemo potest etiam pleniim erat illicilis (\\ix lcgibus proliibeban-
opeiari. Saltu ergo facto abbinc usque ad psal- lur. Neqiie aiitcm Subbala citstodicbaiuur, neqiie
mum cenli-simum deciiniim octavuni, quem ante- dies solemncs palrii servabaniur, nec simpliciler
liac, prout Dco favente potiiimus, exposuiinus, coii- ge quisquam Judjeum essc canfitebatur (/ Hnch.
tinuando tunc expositionem usque in lincm Psal- VI, 5 el seqq.). >
teril ; sed nunc inimineiite poleslate tenebrarum Ilrec oninia, si otium essel ad exponcndum,
cogimur cessare ab eKposilione. Sed ne mcdios tempeslunso huic tenipori satis poicrant co^-
psalmos inlacios pra;terlsse videamur pcr ncgligeii- plari, nisi quod malis, qu» lunc per Anlioclium
1/im, en reddiiniis causam. facla suiit , longe supercxcellunt mala , qu% in
Spiritalis Anliochus jain regnal, ciijiis lyrannioa templo Dei, uunc liuni, pro-
qiiod est Ecclesia,
violeiilia sic Ecclesia opprimiiur, sic lcinplum Dei fanato 'sancluario Dei muliimoda legum vetvrum
viulatur et profanalur ilque pulluitur iiigravrscente et no\arum tiânsgressione atque abominalione
niinis periculo scbisiiiatis, ut magna sit niaieria desolaliunis, quam considerans Ataph, id est, con-
«anendi vel potius lamcntandi ct llendi sccundum gregatio lidelis exclamat : Deus, venerunt genies in
vcrba htijus psalmi : Deus, vencrunl gentes in haire- htereditutem tuam ,
poUutrunt templum luncium
ditattm tuam, poltueiunt templum sanctum tuum. tuum, etc.
Nam pcr geiilcs, id esl, boinines gentiliter viven- Qiiibus malis qiiia ego pusillus coepi obniii
tes nomen Dei blaspbeinatur , dum taiibus cst scriptis ac dictis, ecce sum cxpositas persecu-
liberum iii lcmplo Dei negotiari et circa lem- lioni, quia compellor a loco mihi commisso fu-
plura Dei storlaii , sicul iii diebus Macliabset»- gere : ac proinde non possum, prout hacletius feci,
riim lcgimus evenisse Antiocho vendeule sacei expositiciii psalinuruui, qiii adhuc reslani, iiivi-
dutium priiuo Jasoni, deinde Menelao, atque mu- gilarc, atque omnes periachas prosequi, pcr quas
Heribus impudicis , ullro se iiigerentibus luco distincii sunt pâlmi. Yerum ne oninino lateat
sanclo el oplimis epheborum ia lupanaribus po ipsarum periocbarura distinclio, sin;j:ulos psalinos
silis. abhiiic usque ad centesinium decimiim octavum
llanc desiilationeni deplorare videtur Asaph, cui succincte perstringere curamus , quasi deoscu-
aitilulatur liic psalinus. Habel enim titulum : Psal- lando capita psalmorum et suminaiiin insiiiuaiido
musAsaph. Scd eidem Asaph, id esl, congregalioiii iiitenlioncs eoruni. In qiiorum prinio, qucm iiunc
psalleiui t;i finem potius congruit laiuenlari banc pne manilius babeinus , Asaph geniituosa decla-
dcsolationis abominationcm ,
quam nos jaiii fiiie matione tribulatioiics refci t saiictoruni, ut osten-
niundi appropinquaiite Tideinu.s imminere, spiri- dat eas licrl ad utililalcm iidcliiiiii, quatcnus con-
tnli Aniiocho rcgnaiitc ac tcmpliiin Dei prola- firnientur, ne dcsperent iii quovls ngone interio-
nauie, nullis vel paucis Macha1i;eorum simiiibiis rum scu exleriorum tcntatitinum , boc scjentes
illi resistenlibus, aiescentibus huniinibus prse liet siiic dubio speraiiles quod iniroibil in con-
morc et exspeclatione, quK supeivcnicnt uiiiverso speciii Dei clamor et gemitus coinpediiorum di-
orbi. Scriplum est enim iii Mluo Macliaba;onim : ceiitiuni : Domine , non secundnm peccata iio-
4 Possima aiilem et iiniversis âvis nialorum eral sira faciits nohis, elc, usque in fineni. Cito, iii-
Jiicursio. Nam tcnipliim luxuria". ct comessalio- quiiiiil, anlicipent nos misericorditr Ina', ne le mo-
483 COMMENTARIIIM IN PSALMOS. - PAKS I\, EX llONOftlO. — PSAL. LNXVlll. 4.S6
ram farienie in niisereiitlo aliciii filio proJlgo A cerU.Ucs, ut s«pc dictuni 'st, ajversus pcccntu>n,
ad le rcverlenli senior fraJcr acciisator junio- lecle iii lioc pKalnio dicuiil : adjuva nus, Deui, sa-
ris fratris superveniat cl niiserationes prape- lularis njiler. elc.
diat. Quia vero iii (raclalibu» magistrorum eKpniicii-
Senior fraier dlabolus est, qui exinde frater, tiura Psaliuos, Patrum sanctwuin Augiisiiiii, Am-
quod a Patre nosiro Deo aeqiie vi honio ereatus lirosii, llieronyn:!, Cassiodori , Remigii sanciiqiie
est, Siid exinde seiiior, quod prior honiin* crea- Hilarii erebro inducunlur &eMleiili«, quibus coute- |
lus esl. Vel quia invidia senesccre facit, quem va- xuDliir pene onines exposiliones uioderiiie : sancti
siat, senior dicilur, qui de salute rcoepli ftatris cni- au(em Grcgorii pap.x sentcntiae iiusquani vel raro |
ciatur. Sic etiam senior fralcr Esau cruciabatur in e.xpositiouibus vel glossis novis tntroducuiilur .
«le benedictione Jacob fratrisi junioris, in typum Nos, pronl bactcnus fecimus, ejusdicla nostris ad
Judaici populi tabcscentls prx invidia de lectv iiecteinus, quae cum sint inoi-alia, inores viudicet
pto gentili populo. Sie omnis liomo invidiis vel bonos infonnantia, multum jnvant el insirnur.i
angelus paraius ad nocendum pro(1igo filio per illuin certatorem |ut conUn vilia morum in isl)
Uibulationes ad te p.itrem rcdire co.icto, vel gra- medi» quiiiquagenario quasi alter Jacob luciaiur.
tia matris consilio vcstibus Esau valde bonis et ^ cui et lu:ta victoria iu flne psalnii reposita estquasi
bene fragrantibus omalo. Scd tu, Pater iniseri- corona justilix pro jusio et bono certamine, qin -
cordiarum et Deus totius consolalionis , festina niam quasi certamine peracto cursuque consuin-
bcnefacere uobi;, diccndo servis tuis : « Cito pro- inaio, licet nonduiii iii re, tanien in spe victoriK
ferre stolani priniam {Luc. xv, 2i) ; » cito, in- gralulantur fideles CCTtatores dicentes : Aos auicm
quatn, p iusquam veiiiat seniur frater, cujus im- populus luus ct oiet vaujii: lua coufitebimiii libi xii.
pi-opcriis qiiid respondeamus nuii habemus, quia atceuluin, in (/eiieidiioiie et generatione unnuuiiu
pauperes facli iumus nimii; maxime per boc de- bimun luudem (uairi. Vere fiMim, iion noslram lau-
panpeiati ,
quod venerunt geiiUs in hmrediialem daiionem anniinliabimus , quia non nostra, sed
Jtiam, pollueruiu umplum iaiitlum tuum, etc. Sane lua virtute bonum cerlameii certavimus, cursum
cuiquc (idili $ua vitia barbaia; genies sunl, quae coiisuinmavinius, fidem »ervaviraus. Uiide non n(v-
polluerunt sariclum Dei templura, id cst corpiis bis, Dominc, 110« nobis, sed nomiiii luo debciur
nosirum, testante ADostolo, qui dicil : < An ne- gloria, laus et honor per inliiiita ssecula sjeculo-
scilis quia coipora vestia templum sunt Spiritus ruiu. Anicn.
sai cti? j {/ Cor. iii, 10.) Resislentes igitur atque
MONITUM EDITORIS
Hacteiitts Ccrliohus, qui psalmorum sequentium usquc ad ecnlcsimum decimum ociarum nullom
r.liam
exvosilionem in lieichirspergensihus codicibus ailexuit, quam
qua' perbrevi titutorvm, quilutf singiili psalmi
iiisignili sunt, enarrcHioue uc uiiivs ei ilein alterius versus expticaliune, rcrbi saiicti Cieqorii Maijiii cjnce-
pla, coiulet. ilaquc ne tectorihus pereiini quadnm siiiyuluruin jisulniorum expasilioiic.ii: /loc Ciiinnienlana
earendum esset, pro more tacunam ex Honorin Angustodunensi explcre visum [nit. Ad Cerhohuin revcramur
cum ad Psatmum cxvui atiigerimus.
PARS NONA.
PSALMUS LXXVIIl.
Deus renerunt genies m ha;reditalem luam, elc C Chrisli profanavii. Tres psalm! in tamentaiione
Finis praecedeiitis psalini memorat veram David ejusdein lciupli scribuiitur. Primus : Vt quid Deus,
tempti aMlilicationein, liic vero deploral ejusdera in quo Ctciesiae templi Christi subversio a persc-
templi violationem. Sicut enim Antioclins teinplum cotoribus, ut ilhid a Romanis lameiilatur. Secuii-
Jerosolymis sub Macliabaeis polluit; sic Julianus (ius. Dtus reneTiint genlcs, in quo vidlaiio islius ab
Aposiata vcl li*reticoruin grcx Ecclesiam lcniplum li»ireticis, ut illius ab Aiitiocho ei grntibus, de-
:
487 GERnom PR.EI-OSIT 1 UEICIIERSPERG. m

ploraliir. 'fcrCiiis : Super jliimina Babyloitis, in quo A i:i scplem Macbabxis cum inairc sua et mullis aliis
islius (lesiriiclio sub Anticliristo, sicut illius sub faciebant. Et non erat qui sepeliret, quia tot erani.
Nabuclioilonosor defieiiir. Esi et aliiiil sacranipn- qui sepeliri non poicrant, nec eliain siiperstiles prae
tum, quia j)iaecpdens psalmus retulil, quod Cliri- bostibus eos sepelire audebant. Lnde ct hic versus,
slus tribum Juda elegeiit, quoJ tempore Aniiciiristi Effuderunt, in historia Machabaeorum pro eadeni
erit: hic refert, quanta mala pro Ode Clinsii pas- causa introducitur, ut loius psalmns inde sciiptus
sura sit. non dubitetur (// Mach. i, 8). Hoc ad priorem psa'.-
Hic psalmys in septuagesimo ortavo loro poni- niiim coniinuatur, ubi legitiir qiiod /iivpnes eorum
tur, qui numerus in sesies dnodecim dividiliir, ct et virgines comedit ignis, et piic multiiudine iion
sex superaiil, i[iiod perfeciiononi nubis niystitaiit. sunt lameiilati. Matliaihias ci Macbalisei vidrnt^s
Per duodenarium doctrina apnsloloruin, pcr sena- tanta mala clamant
rinra inleiliyitur pcrfectio juslonim, (lui propter ju- Vers. 4, Facti sumus opprobrium vicinis n stiis,
stiliam persecuiionem paliunlui , qui ad oelo beali- subsannctio, et illusio his, qiii in citcuitu nostio sunl.
tudiiH'S perdiicuniur. Tilulus ejus esl : Tcnipore Antiochi eraiit Judsei opprobiium nmni-
VeRS. 1. PSALMUS ASACIl. bus nalionibus, qui eis rilum legis impropera-
lloc est : ita laus attribuitur perfectis (idelibus bant, comprehcnsos siilisannabaiit, captivis illudc-
de Judaico populo, qni agunt iii boc psalmo do bant.
irilmlalione sua, qua: \ideiur cis esse, illata : inde Simili niodo factum est Ecclesiae siib Juliano
i|iiia nionuerant (idolcm Asaph ait spiritalem intel- Apostata, \el sub Constanle hseretico, quse genie-
lectum; .sieut in Actihus aposioloium lcgitur quod bunda dieit : Deus, leneriiut gentei in hcereditalem
prtcdicatorcs magnam pcrsecuiionem paliebantur tuam. Haeredilas l)ei est Ecclesia ad hsp.rediial^m
(.lf«. xtii, GO). Vel fidelis Asapb ante Cbri.sli adven- regni vocata, de qiia in superiori psalmo scribitur :
tom hic loquilur, id ojt propbeiê, et alii perfecli in Pttscere hrael li(ereditatem tuam. In hanc haredi-
populo I>ei prxviilcHics 111 Spiiiiu Ecclesi* perse- tatcm gentes i'eMci°unt,dum haprctiei gentiliier viycn-
cntioiicii!, qiiam signilical illa pcrseculio sub Antio- tes cum judseis et paganis in Ecclesiam Dci ut lupi
cho in Jeiusaleii) facla. in ovcs irruerunt,el Cbristiiiiioscrudeliter pcrsccuii

Materia psalmi est alllictio Ecclesix sub hxrelicis siinl. PosueruntJerusaleminpotnoTumcusiodiam, boc
tcnipli Dei Niolatoribus, dcqiiibus niiilta praecedens est,posuerunt Ecclesiain ii) desei tiiin,sicul dcseruntur
iractavit psalmus. Inteiiiio cst oslendere tribiilatio- pomorum ciistodia, cum poma tiansierint. Fideles
nem fiddiuni csse ad commodum eorum, ct ad r namque qui remanserunt aliis^perfulia pollutis, aliis
(laninum tiibulantium. Vcrba mulii;ita vidcnlur (!c occisis, quasi desertum tugurium fucrunt privati a
hisloriis Machabseorum, ubi genlcs templum Dei solamine ct societale alioium, qui vel occisi vel
polluerunt, sanguincm jiislorum iil aqiiam effude- polluti eranl. Sed quando Ecclcsia gentibus, vel hse-
rwit. Sigiiinrai aulem quoil li:erelici Ecclesiam reiieis visu est dcserla, lunc in cflelestem mensam
tenjpluii) Oei vivi profanaverunt, muitum sangui- spiritus niarlyrum tanquam de borlo Dominico mtilta
nem catbolicoriim elTuilcrunt. Priina pars cst : Deiis ct suavissiina ponipa tiansieriint. Poi,uerunt morti-
veneruni, in qua E(clesi;e xrumiiae memoraniur. ciiia, id est cadavei a servorum tuorum escas volati-
Sccunda : Usquequo, /(oiiiiMe, iii qua divina aiixilia libvs cccli, carnes sanctorum tunrum posueruiit escas
contra adversarios iideles prei aiitur. Tcrtia : Vllio bcstiis terra. Si laiilum diccret volalilibvs el bestiis,
sangiiiiiis, in qiia vindictani Uri impiis justi impre- siifnceret ; sed cxli cl ferrie addidit ad dcnotandam
cantiir. Aiaiili, id est fidclis populus, sub persona inteiilioneiii. Cum enim spiritus marlyrum velut
Mathalliue liic loqiiiiur. poma ad agricolam suum iransiissenl, et inGdeles
Deus, veneiuiit gtnti-s in ha:iciiilnlem («oni. Hoc quotidie audirent a Iblelibus promitti redintegratio-
sub .Machabscis contigi!, qiiandi) Aiiliochus el aliai nein corporum suorum, sparserunt frustraiim illo-
gcnies in Jiui.cam lnrredilatem Dei venerunl, ct D ruin mcmbra per aera et por terram, ut quasi per
temjiliim Oei pollueruni, quia idolum in eo posue- lioc ostenderent non posse esse, qiiod Cbristiaia
runt, ct dxnioniis ibi sacriricaveniiil. Poi,ueruiit asscrcbaiit, cuni ea ab avibus ct bcstiis devorata
Jerusalem in poinoruni ciisiodiam, hoc est siciit iu- ronstaict. Quorumdam cadavcra igni combusserunt,
guriiim ciislodis poinorum rciiiaiiel desertiim colle- et eiiiercm in aquam sparserunl, quasi inde resur-
ctis poiiiis, ila Jeiusalem desertam fecerunt habita- gere noii posscnt. F.ffuderunt sanguinem ipsorum
toribiis uccisis. lanquam aquam in circuifu Jerusalem, id esl in lo:o
Vcns. 2. Posuerunt morlicina scrrorum tuorum orbe tam viliter quam aqiia etfunditur. El non erut
escas volatitibus cceli, carnes sanciorum luorum bestiis qui sepeliret ; vel propter timorem perser.utorum,
terne, hoc ost orcisos sepeliri noii permiserunt, sed vel tni fuprunt occis'',quod vivi non sufbciebanteos
avihus et besiiis devoiaiulos projecerunl. sepelirc. Iii mullis euiin locis railavi ra samiorum
Vf.ns. 5. Ffjuderniil snngiiini^m ip^ôrum tanqvam diu iiisepiilta jacupruiit, donec a religiosis quodam-
aquam in circuitu Jerusulein. Sicuti pro iiiliilo ilu- niddo furaia sepelirentur. Majorem persecutionem
cilur, quod aqua cfTunilitur, ita pro niliilo habebant, passa cst Ecclesia ab hxrcticis quam a paganis vel
quod sanguinem iUoriim clTuinlrluinl ; sicut Eleaiaro judais. Mullis occisis, supcrstiles clamaiit : rrifii
4R9 COMMENTARIUM IN PSALMOS. — PARS l\, EX HONORIO. - rSAL. LXWIII. 490
sitmus opprohrium viciiiis nostris. Tam ignoininiose A Deus eorum, qiicm dicunl se habcrc aijjuiiireni ct
l:'aclamur, quod sun)us opprobrium vicinis jam iride defensorem ? Ecce modo faciuiit quod volumiis, ci
ad fideni veniiê voleiilibiis, quia sumus s«()iaRtia(io praecipimus '
Propitiaie iiubis, et hasc propitiatio
et ittusio inndelibus, qui in circuitu nostro sui>l. innviescsi m nationibus coiam oculis noslrit, ut sub-
Maihathias pro MachaliX'is. das nobis qiii uos volum sibi subderc. El noji diUo-
Vers. 5. Vsquequo, Domitu, irasceris genti Ju- ras usque post mortem nostram ; sed corain oculis
daicae le colenli, perniiiiens eani saevitia paganoruni noslris corporeis facias, ita ut nos vidcamus, invita
adligi ? Facis hoc in fintnn, id eal us.iue ad lotius ntstra. Matliaibias pro AlachaLxis.
populi cunsiimplioneni Usquequo accendeinr velui

? VinUica suiiguiHem servurum tuorum, qut e/fnsui
ignis zelus tuus ? Zelus o.ral, quu^ Pliinec* Judaeum est. Ita habet alia .translalio. Sangiiis septem Ma-
in scortc occidit. Zdus eral, quod Malhathras Ju- ch.ibseoruMi, ct aliorum pluriinorum pro lege Do-
dxiim idolis sacrificantcm occidit. Zelus dicitur iniiii cflûsus est, qiiem Dominus vindicavit, dum
«niulatio ve! indignalio. Hic zeius velui ignis est Anliochum crudeli moite consumpsit, et popiilum
accensns, dum Juda.-u$ pro idololalria tradidil gen- suum externiiriavit bellis.
tibns occidendos. Satis vindirasti in iios : jam Vebs. H. Intrel in cunspectu tuo gemiiut compe-
"
Vebs. 6. Effunde iram tuara in yentes quce le iwn ditorum, id est in captivii.ite positoruin Miiltos
Kovemnt. lla abundaiiter milte indignaiioiiem tuam eniru ceperaiit, quos iu viiicula tonjeccraut, tjuo-
super advcrsariog, qui nos alTJigiiiil et tc non colum gemiius in conspectu 0ei inlroivit, quia ad-
lunt, qaam miiltipliciler misisti super nos qui te eorum per Juilam et
versarios fratresejus punivii.
colimus. Et e/l'unde iram iuam i/t genlet, qui bic Secundum magnitudinein hrachii tui posside fitios
infuudis nobis iram tuam, id est occuitam vindi- murlificatoruin, hoc est illos factos lilios iiostrus
(1,101 iii fuluro <'/fu)irfe, boc esl eserce manifesiain ([uos mortificant, poiside sccundum furiiiudinem
ct omnimodani vindictam ingentiliter viventes. Quoi tuam, quasi propriain lixicditatem tusni, ui ulte»
te non noverunl, id est iii te noii crediderunt. ti in rius uon sinas rccedere a tc.
regna qua; nomen luum non invBcavervnt,\i est iii pi- Vers. 12. El redde cis facljs vidnis noslris septu-
trias, in raultas regiones. quie non adoiaveruiit iio- plum improperiuin in sinu, id est iii iiileriori eo-
inen tuum, quQ«l esl Cbrislus Jesus. Et ideo effunde rum; improperium, dico, iptorum, id est ab ipsisil-
in eos iram : latuni : Qiwd exprobraveruiu libj, Doinine, in nobis
Vers. 7. Quia coinederunl Jacob. Mot est sup- arbitraiilcs te in scrvi» tuis deleii a terra. Conversi
q namquc ad tidem mulltiin in anima dolebaot, quod

pianiaiitres viiioruni pro lide tua luctantesquosdain
polluerunl, ia errorem snum duxeruut, quos ut unquam Deo vcl sanclis iraproperaverani, el seplies
cibum in eorpcst peiditionis devoraverunt. lnsuper taiitum sibi impropeiabant, quam prius Chrisio vel
focitm ejus disolcverunt, qnia alios ad ftdem venire siiis improper.ibant, quos persecuti sunt.
prohibueruiil. Sed ad blterani loca ridelium ssin( de- Yebs. 13. i\cis autem (quos perseciUi suiii) popu-
tolaia, duin conveiitus eorumsunldestrucli, el ipsi lui tuus, ei vves pascuce lun\ quas pavisii paiie vit;x
a perseeuioribus oppressi. Et quoniam scimus qnod ei iiiicllcctus, confiiebiinur libi in »wculum, id est
vindicas in nus realum, qui uiiiil siuis impuiiilum : laud»bimus te corde, el ore, et opere iji abternuni.
Oramus, //1 generniinue ei generutione (38), boc est, quandiu

VEns. 8. Ne meminerit iniquitalum nostraruin an- succcdet generalio et geiieralio, unnuHliahimus aliis
titfnarum, id est ei pareniibus vcnienliuni propter laudem («a»i,ul et ipsi te laudent, et lue et iu iu-
ignoraniiam aut juventutem factaium. Ciio uniici- t;.ro.
pent ul bonuni vcliraus, et conforia arbitrium no- Aliijef : Innoiescai in nalioniûs ultio tanguinis
struiii iit iii bono pcrseveremus. Vclociler praive- servorum luorum, iioc est tempore CbrisliaiioiHini
iiiat iios lua misericordia; effectus, antequam antici- innotesce cunctis geulibus, quod tu sanguinem niai-
pel defcctus : Qiiia pauperes facti suinus nimis ori- D tyruiu vindicabis. Hoc jara factum est, quia perse-
îualibus el aclualibus opprcssi malis, et paradisi cutores Cbristian» religioni subjugali suiii, alii au-
; c rauiidi privati bonis. Conti a hci.c niala teiii d<-leti suiil. Inlroeal iu conspcclu iuo gemiiut
Vf.ns. 9. Adjuva nos, Deus sulutaris noster, et ad coinpediiorum, quos inortale corpus aggravat, qui
supeiasidum iiiimicos, iit coDformciaus eo» nobis. iiigcniiscunl gravati, habitatione, quae de ccclo esi,
Kt propier gloriam nominis tui, Domine,libera noi a supei indii! cupieiites, lU mortale a vita absorbeatur.
rîrscqucntibus, ut in wmine Christiano gloricmur. Secundu:!! vmgttituditiem bxretlilalis lu* posside
l',t propitiiis estopeccatis noslrispr«pler twnnn luum ; fiiius moriiji.cutoium. ProChri&ti iiumine coinpedfti
Cjui propter peccala tribulationem nobis iiidnxisti, gravissimas perseculiones pertukiunt, cl in ipjis
Dfnictis propiliare propter nomen luum, quia propter passionibus cousliluti oraverunt pro Ecrh}»i.^, iiu
i'lud nomeu isia omnia patimur,co quad Chrisliani iufrucluosus esset posieris sanguis illorum. Filii
dicimur : Libera nos : mortiâiorum suni, qui cxeraplo roartyrura pro
Vers. 10. .Ye furie dicani in gentibus : Ubi eil Cbristo passi sunt. Hos Dominiis j.<os)eiii( iecundMin
(38) Vulgala : In generationem el geHerattoiwn.

Patrol. CXCIV. 16
m GERllOil! Pn.£POSITl REiCiJKRSPERG. 492
vifignUiLdinem brachii sui, qnando peiseculoics sul>- A "iel Tiiiir rcddel eis opprobrium ipscmni, qiio Do-
jccit impctio nominis Clnisliani. Ki redde viciiixs niino expiobravemiil male vivendo, vel prrverse
iiosiris sepiuplum iii sinu eorum. Huc non maledi- docendo, dum dicel : i lle in igncm a;ternuni, ûi
ceiido, sed priEdicendo diciltir. Yicinos voeani Hse- praeparatus esl diabolo , et angelis cjus. (Mauli.
reiicos vel lalsos fratres ip eadeni reliîone et in XXV, ii). > Ipsi quidem ibuni in snppliciuni seter-
eodcin ciiltii conslitntos, sed Ecciesiara >el pinvis niim : Sos aulem, populus luuf el ovcs patcutr iuoe,
Tiioribus vul perverso dogmaie iniinignaittes. Ilis a dextris consiitue, quibus dices : t Yenite, benedi-
septupluin opprobrium in sinu eorum reddet, duni cli Patrts raei, confilcbiinur tibi in saeculum {tbid.,
«•os omninioda poena in sempilcrno ofrpiolirio pu- 54), I id est lau;!abimus te siiic line.
PSALiMUS LXXIX.
QuiTegis Israel iiilende, Hc, eic. Supotior j>$i\- ^ tcmpctre apostoloriim, ct voi primitiv.ic Ecdesi.n
miis retulit calamiiaiem Ecclesiae, quam pertulit ab pro conversionc eorum post extenninationem Ju-
Ji»relicis, bic refert cladcin Synagogse, quani su- dreoriim, qua: conversioflt qiiotidie et roaiime tem-
«tinuil ab advei-sariis. Tilulus ejus est : pore .\iiiiclirisli.
Vers. 2. Qui regis Israel, inlende. Is dicitnr vir,

(VeRS. 1.) IN FINEM PBO BIS, QLI IMMITANTUR. TESTl-
BONICM ASAPH, PSAIMIS PRO ASSVIIIIS (59;. ra videns, el Deus. hrael trgo diciliir rir videiis
Hoc est : Iste bymnus est tendens i« jinem Cliri- Denm. Per Israel designanlur in hnc loco angcti
slum, pro liis qui ti>imu(anf»r de Judccis aJ Cliristin- scmper videntes faciem Patris. rcx coeli, ^h» regis
nos, de carnati intelleclu ad spiritalem ; qui psal- angclos, intcnde ad nos homines venire in terris.
nms est tcsiimonium Asuph, id tstfidelis Synajjogi', Tii, dico, qui deducis velut oreni Joseph, hoc esC, qiii
pro Assyriis, boc est, pro Judxis adhuc perfidis, populum de Joseph ct suis fratribus orium de
qui se rcputant justos, et in lege direclos. .Assyrii iEgypto eduxisli per desertuin, sicut oves pastnvad
namqiie inlerpreiantur dirigenies. Testatur etcniiii bona pascua deduxisli, veni, et nos eripe, et in
liic, i|iiod Juilxi ideo exlenninali siint, quia iii tiito loco couelitue. IJeo nomen Joseph pro popiilo
ClnJsUiin non crcdiderunt, et qirod de Juda?is Cliri- ponilur, quia ipse quasi priiiccps in illo pnpuln
stiani id«o externiirauin evaseruiit, quia fidcm fuisse legitur, et pro signiflcatione ctiam ponitur.
Cbrisli receperunt. Deiiique hoc leslimoitium et Qnisedes super clierubim, nuniifestare

Cbiistuin ci vineam confltelur, lioc est capul et Vers. 3. Coram Ephraiin, llenjamin, et Manasse.
corpiis, regein ct plebem, pastorem et gregem, et Cherubim el serapbim siiiit summi ordines angelo-
lotuni oinniuin Scripluranim mystcrium. rum. Sup«r eherubim Cbristus sedel, qui super oiii-
Maieria psalmi est oralio lidelis Synagoga; pro nem principalum et polcstatem, el supra omiie no-
Chiisii adveniu, et Ecclesia; oraiio pro «jus ad- inen, quod in coelis vcl in teriis nominalur, in dex-
veniu sccundo. Infentio est, ui Deum oremus, lcra Palris exaltatur. Chcrubim interpretaiur ple-
qualcnus nos hic convertat, el quaiidoque facie ad niiiido tcientioe ; Ephraim, fructilicalio ; Benjamin,
facien», siculi est faciem suain nobis oslendat. In ^lius dezicrcc ; Manasses, oblivio. Haec omnia tan-
tria secatur, quia Synagoga ter dcstructa narratur, tum posita sunt projiler signiricatioiiem. Per hxc
a Dabyloniis, a Gra;cis, a Romanis. Priina pars enim tres ordiiies Ecclesije disignanlur. Per Ephra-
est : 0«! regis hracl, iii qiia Clirisli priinus el sc- iin doclores alios in fide frui tilicantes. Pcr Benja-
cundus adveiitus oplalur. Sccunda esi : Vineam de min contineiitcs, qiii sunt lilii de.Tiera:, id cst imila-
'*'3i/P'<'» '"' Ter- p toies Cbrisli ad dexterom ejiis consiiliieiidi. Per

qoii Ecelcsi;e dilalatio inemoraliir.
tiaesl : boinine, Dcus virtutum converle, ib qiia Ec- Mnnnssen coiijugali, qui opera ct pompas diaboli
clcsiiB visilalio poslulatiir. obliviscuntur. ct Clirisii pr;ccept3 sei|Uuiitar. Dici-
Hic psalinus esl in ordine septuage&imus nonus, tiir ergo : Qiit sedes super Cherubim, manifeslare co-
ct signifl>at fldelcs post captivitatem hujus muiidi ram Epliraim, Benjamin, el Manasse, hoc est, sicut
vcnlurosadeoiisortium uovem ordinum angelorum. escognitus in coclestibus crealuris, el in eis quie-
Verba ps;ilnii videiilur tracla de oralioiie Macba- scis : ita fac tc cognosci ab eis, qui sunl in Ecclc-
baeoriiu), liui orabaiit ut sic Chrislus ôs suo ad- sia doctores, continentes et conjiigati, ut in cis
ventu libciaret dc .\ntioclio et de prcssura advers.n- qiiiescas.
riorum, siciit Moyses eripuit patrcs de Pharaone ct A<t litteram ((uiddam notatur in his vocabidis.
allliciione -F.gypiioruin. Vnx est Asaph, id est pio- Dc Iribu Benjamin piitnus rex Saul regiiaîl i.i
phciarum pro conversionc eorum poptili Judaici Isiael, el dc hac tribu venlurus erat Paulusdocior
(59) Vuigata : In fintm pro iis qui commHlabuntur, testiinoniHm Asaph.

.
m COMMENTARIUM IN PSALMOS. — PARS IX, EX HONORIO. — PSAL. LXXIX. iU

orbis. Diviso rcgno in Judsin t-l Isiafl, lii' Fpliraim A Vtns. 7. Po!.uisti ttos in contradictioncin vicinis
JeroliO;ini priinus rexpracrnil Jii lsiael,(iiii F.phruim Hostris. Chrisliaiiis comradicebaiur ct a Judabis, ei
in benedieiioiie .lacob esl pralaltis. De ^Waiiassc eiat a gentibus, ui scribilur : < Notiim est quod s(Hta;
Gcdeoii dux in Isracl, qui signo velleris parliim liiiic ubique contradicalur {Aci. xviii, 19-22). »
prrrOjuiavil viigiiiis, et mirabili f.ugiia r.lirisli pii- Unde et dc ipso rapiie dictiim est : « Hic posilus est
gnain pr.tsipiiavit. liudc pcr Benjamin priniiliva in signum, cui coiiiradicctur {Luc. ii, 3i). i Asc^pli
Ecclesia de Judairo popiilo accipiUir, in qua pri- crgo, id est priiniliva Ecclcsia de Judasis dicit :
niiiiis Christus regnavit. Per Epliraim Ecclesia de Pusuisii nos in conlradiclioncm vicinis nosliis, quia
gentibus in fide rruclificans intelligitur, in qua ni- Judxiviciiii eorum, qui eranl increduliut Pliarisa-i,
liilominus Christus regnavit. Cujiis nomeii ideo liic contradicebantdociriiiseeoiuni, ut Pauloi?! Barnab;e
prseponitur, quia et ipse in beiiodiciione esl pra;p'i- fecisse legunlur (-4(?(. xiii). E( iHimii i iiosoi, scilicet
situs, et gentilis populus Judaico populo a Clirislo pagaiii snbsannaverunl »os, id est dcridel):int dicen-
esl praelalus. Per Manasse Ecclcsia adliuc de Ju- tes Vos adoiatis moituum crucilixiiiii. Ecclesia
:
d«i.s creditura e.\primitur, qui quasi in oblivioiie quoque de gentibus dicit: Posuisli nos i:i cunlnuli-
nuiic abscoiiditur, s»d adliue iil Gcdeon saevo bcllo ctionem li*reticis iii eodein cultu CIii isli ricinis no-
cum Aiiiichristo congieditur. Ilis omiiibus Clirisle B stris, qui contiadicunt lidei nostra', et inipiignaiit
intende, el liis appare. doclrinara nostram, et inimici noslri Judaei et pa-
Et ut hoc facias, excila polenliam luam, el veni gani subsannaverunt nos, quod huniiiicm cuni latro-
711 salvoi facias nos, sicut Mojses salvavit illos. Cum nibus damnatum coleremus, ct tain iii fide cjusdi-
res, quse significativc fit, iiondum transacla tsi, versa sentiremus. Hic vorsiis ad illuni coiitinuaiur
quasi sopila videiur ; sed cuni significalum per il- Facli siiniHS opprobrium vicinis nosiris, fubbuniiolio
lud fit, quasi excitari vidctur. Potentia Dei cral, et illusio liis, qui in circuitu nostro sui. t. Quo J dfi
quod populuin de iCgypto eduxit, ei hosles sub- Machabseis ad liiierain inielligitur, quibus gciii.cs
mersit, el signifioat salvationcm jusloruni ct dam- contradiceliant, ct pro cullu Dei (leiidcbanl. vSe-
nalioneni inalorum, Hoec rcs sopita est c.vcitata, quitiir:
quando Christus tle inferno justos edusii, d;emones Vers. 8. Deus virtulum, converte nos, quia lacvy
stagno iguis imraersit. Et quiapotentia lua, Chrislo, mis afllictionis ut cibo i;t potu jugitor vescimur, et
in cruce erat sopita, cuni palereris ex infirmilalc, a Judaeis et paganis et h.-cretieis nobis contradicitur:
excif» poteniiam tuam nunc, el veni ad judican- Deus, ([ui (l.is vinules, crcator angolorum, con-
dum, ui salms facias nos, el inimicos noslros verte nos de mundanis ad ccclestia, et ostenclc fnciem
perdas, sicut in mari Rubro fecisti. Et ui boc divinitalis lu«, quam eleclis tuis ul Moysi manire-
fiat, stabis, et salvi erimus ab his, quse patimur malis.
Vers. i. Deus, converte uos de pravis operibus Et quia scx diebiis laboratiir, i-ex versibiis labor
ad bona opera, de vitiis ad virtutcs Et ostende fa-
:
Ecclesiae liic mystice describ liir.
ciem tuam, manifesta te ipsum nobis, sicul piomi- Vers. 9. Yineam de JEijijpio iranstulisti : ejecisti
sisli : Ei snlvi erimus ab hostibus menlis et corpo- gentcs, et plantasli eam. Ilic lociis illi continuatur,
ris seterna salvatione. uhi logitnr : « Abstuiit situt ovos populun; suum, "t
Vers. 5. Domine, Deus virtutum, conveite nos, perduxit eos tanquam grcgem in deserto, elinduxit
hoe est, qui cs Dominus et creator angelorum. cos in moiitera sanctificationis suae; ei ejecisti a
Quousque irasceris svper oralionem servi li(i?id cst facie corum gentes {Psal. lxxvii, 52-54). i Vinea,
quandiu servi tui? Quasi a vitibus est dicta. Viiicam, id esl Hciiraioruni gen-
differs iralus, (juod oran'.
diccrct : Cilo ostoneie te. Per hoc iiotalur deside- teni, undc n.ila esl congregatio prophctarum ct a!io
riuin sanctorum in iribulalione. Si ostcnsio faciei iiim (idolium, Deus cx /Egyptt magiiis miraculis
ejus est iiiiEcricordia, lunc revera dilalio esi ira. dcduxit, ot expulsis gentibus, id est AmorrliEcis,
qualis in i)co cst. Hoc ad illud continuatur, ubi p Ethseis, Jci,usaMS, caeterisque aliis lanquam mirabi-
superius logitur : Usciueciuo, Domine, irasceris ? Me- ''S agrxola plantavit.
rilo orainus cito eripi. Nam Vers. 10. Dux itineris fuisti in conspcclu ejus,
Vehs. 6. Cibabis nos pane lacrymarum , id est cla- quia in columna ignis et niibis eos prsccessisti, et, ut
dibus, et aerumnis .sinis nos hic ut palrcs in /Egy- eis placuit, pavisti. Et plunlasli radiccs ejus, id est
plo ainigi. Panis lacrymarum est vita plena diilori- lirmasti paties eorum inirodiictos in illa hxredilatc,
bus. In lahere et dolore vivunt uic prxcipue justi. et implevit lerram promissionis nuiltiplici gcnora-
El poium dabis in lacrymis. Cibo et potu sustcnla- tione.
lur humaua fragililas. Per hxc duo inicUigitur quod Vcp.s. 11. Operiiit monies uivbra e/iis, hoc est,
justorDiii viia tota in luctu, et gemilu, et lacrymis non solum campos, sed etiam nioiitana occupavit
consumitur. Et hoc tanien in mensura, quia ad hahilatio ejus. Et arlmsla ejus cedros Dei. Arbusta
iequalilalem viriura illorum a Deo labor tempcratur. vocaniur vites, quando in arbores ascendant. Ar-
Fories quippe ad majorem laborem ferendiim po- husta cedros operuerunl, quia miilti montcin Liba-
niintur, ui Laurentius, et alii martyres, imbecilles num, in quo cedri, occupaveruni.
ad minnrem, ut confessorcs. Vers. 12. Extendii palmites suos usque ua mare.

,
495 CERHOHI PR/CPOSITI HEICIIERSPERG. m

id esl fiiieles prolulil il'; niari cunctarum geniiuin. A evangeiitaprsRdicaiio. Vulius Dei est Cliristiis, qui
Et vsqut arl fiumen propagines ejm, hoc est, do iu esl imago Dei. Si ejgo Deus Pater ei agricola vincam
dseis multos per fidetn propaiavit. Per flumen eiiim suam a viiiis purgaverii et in virtutibtis perfecerit,
Judsea iiiielligitur, in qu» est Jordanis iii quo ba- tunc orania peccata per cupiditatem et timorem
piismuscoepil : per mare vero genl;!itas,qiias semper facla per evangelicani prsedicalionem Chrisli peri-
in amariludine infidelilatis fuit. Vel propaginef a /iu«f, et mundati palmiles plurinium fru'liim affe-
llumine usque ad mare extendil, dum filios rogeiie- rent. Ei quia hic primum est lestimoniuni Asop'i pro
lalionis a baptismate Jordanis iiicipienics usiiue ad immidatis, intelligitur liic oratio conversoium de
oceanuni undique dilatavit. Post li.-ec lieiiefteia Ec- Jutlaeis pro adhuc ccnvertendis, el de perfiilia a:l
rlesiae coHaia sequunliir cjus incomtnoila, qua; in- lidem Christi imniulandis: Deus liitulum, quandiu
curril propier quDrumdain vitia. cs aversus populo Israelilico? C.onvertere ati eum,
Vebs. 13. Vt qvid deslnixiui maceriam ejus? respice eura per Christum, qui est coelum coeloriini,
Mnccvia vinese Christi, id esi Ecelesia^, est sacra et lidc eum pcr misericordiam faciens euin le vidcre
Scripluva, qua undique esl firmilcr muiiita. Hanc l)er fidem, el visiin lineam iitam, id est Synsigogain
mlicerium Deus desiriixit, dum culpa fidelium saper le ab.^gypto eduetam, et in terra repromissio-
cram Scripturam ab hsreiicis corrumpi perinisil. B nis olim plantatam, sed nunc destruclam. Vitiin
Et ideo vindemianl eam omnes, qui preeiergrediuutur per Eliain ct Heiioch, et perfice eam, quam in Abra-
tiam, id esl subvcrsa ali li^relicis Scriptura concul- hani et patri.Mcliis fodere ccepisii, qnam in prophe-
caiit Eeclesiam eiiam hi, qui non credunl in Chri- tis ptotUarit dextc-.atua, id est opcralio lua. Perfire
stum. Cum eniin ab li;erelicis coepisset infaroari, eam super filiiim, quem confirmasti tibi Jesum Ghri-
moT etiam coepit a gentibus iiiipugnari. Uiide se- stum, qui esl seuien Abrahse, in quo enincs gâies
quilur: beiiediccnlur, Urnium fundamenlum xditicandse do-
Vers. 14. Exterminatit eam aper He silva, quia mus. In liac \iiiea iiifeusn igiiiet suffossa ab iBcre-
Ronianum impcrium de gentilitaic eani persecuiiu- paiione vultus tui peribunt, dum hi, qui itiipietatis
nibus devastavit. Et singularis ferus depastus est igne succcnsi, ei prava opei atione suffossi ex eadem
eam, quia Aniiehristus singulariter /eiKs ut pabulmn genle in Christum credere noluerunl, in futuroju-
herbse variis cruciatibus consiimet eam. Vel nper dicio ab iacrepaiione Chrisli perihnnt, cum dicel:
siiigularitcr ferus est diabnius, qiii esl de silva, id < Discediie a me , nialedicti,ignem geiernuni
in
cst de agreslium cogitatioiium viii : qni Ecclesiam {Matth. xxv. 41). » Ut autem hanc vineam vi-
exterminavit, dura multos in li;crcses ci vurios er- sites.
rores prfccipiiavit. Hanc est depaBiut, doni in di- ^
Vers. 18. Fiat manus tua, id est potentia luQ
vcrsis viliis saginalos ilevoravit. Sequilur oratio ju- siiper virum dexierie tuce, id est super Chrjslum Fi-
storum :
lium tuum, et si(p«r filittm hommis, scilicet virginis,
Vf.rs. 15. Dens riVttifum, id est angelorum, eon- quem confirmasti signis el prodigiis (»4», hoc est, ad
tertere ab ira ad miscricordiam. Respice de cmle, id honnrein tuuin, ui sosciies eum a nioriuis, et haec
est de Chrislo, et vide, hoc cst, fac te vidcre per oiniiia per illum fianl. Ei cum ad eum conTersi fue-
coelum tuuin, scilicei pcr Kiliuni Inuni, et lirfeTni-
rimus,
seriam, direplionem, conculcalionen) vinese luae, *t Vf.iis. 19. Et non disccdimus a te, sicutprius fcci-
tisita vineam isiam, cui tot bcnelicia contulisii. V'i-
mus, cura ad idololatriam declinavimus Vivifieal is :
sita Ecclesiain liberando eam ab haereticis ei persc- 1I0S a morte aninise pcr morlem Filii tui, et nomen
cutoribus. Visita Synagogam dando ci fidem et bo- iBitm, quod est Pater, per Filium invircabiinuu
nam operationcm. Ideo
Vers. 16. Et perfiee eam, id csl Ecclcsiain in vir- Vers. 20. Domine, Deus virtutum, coiwerte »o* de
tutibus, quam plnntavit dettera tua, id esl Christus pcrfidia arfi fiilcm, Et ostende faciem tuam, ei facnos
Filius iHus per sc ipsum ct per aposlolos. Et super p iDielligere Chrislum. qui est facies tua , et per eum
filium, (4I>) quem contirmasli tibi, hoc csl, perfice salii erimus \n vita «lerna.
eain fundatain super Christum, tumn Eiliitm, quem Oratio Ecclcsiap : Fiat manus iua tuper virum tlcx-
confirmasli tibi in omnibiis virtufibns, id esl ad ho- lera- lum, el super filiuin hominis, quem eonfirmnsti
norern tuuni. Si eam pcifeceris, tuiic tihi. Manus Dei esi operatio ejus. Vir dexter*
VeRs. 17. Incensa igiii et suffêssn ah increpalifiie est Filitis Uei in dextrra ejus sedens. Filius
viiltus titi, id est peccala per CTipiilitriiein ot limorem hominis , Fihus Mariir:. Hinc sumplum est
cominissa per prxdicationeni Kilii lui iii eis peri- quod frequcnter dicitur in Evangelio : Filius
buiu. Omne eniin peccHuin aui cupiditate aut li- honiinis , itl €.">t Filius virginis. Dicilur ergo-
more committitur, dum [quisj aut aliqaid cupil Fiat manus fuii, !i0C es!, fiat polciitia tua, Deus Pa-
sdipisci, aut limet damniim ab alio sibi inferri. /n- ter, svper Chmtuni Filium Itcrminit ad dextera-iri
«nsio ignis est ai-d<»r cupiditatis. Suffossio vinea; luam s'fflrpt«m, quem Spiritu sancto confirymsti
esl liinor penetrans intima animx. Increpatio est titi Fiiiuin, ul in ma]esiatc tua venial »d judiciuin,
(40) Vulgata: Fitium liomini*^

: :
497 COMMElSTARiUM IN PSALMOS. — PAKS IX, FA IIONORIO. - PSAL. LXXX. 498
elde viiiea suacolligal fructuni. El amplius non di- x factem !umn, el sir salvi crimus, cum l» eri» oiim;i
sudimus a te per vilia aberranles a vera via, sicut iu omnibus.

prius feciatus. Vivificabii nos a mone resustiiando, Ilic versus dicitnr inlercalaris, el est i;im lertio
ei nomen inajeslalis lua; laudando invocabimus : repciilus, quia per Iriniiatem hacc omnia perlici-
Domine, Dtus vinuUm, converte nox de inoitalitale untur, dum tres orJines Ccclesix ad coelei»tia assu-
ad immorlalitalem, ei oslende nobis sicui angeiis muntur.
PSALMUS LXXX<
Extuliate Deo adjutori noslro. Hic psaimus vide- B Maleria psalini est exsuUatio liber.iioruni pro vi-
I8r decanlarl pro vicloria. !n supcrioribiis etenira ctoiia. Inteniio est, iit victores viliorum jubilemus
psslmis facta esl regi querimonia, quod hosles hae- Deo, qualeiius ab eo pane viiie, et meilc ajternae
reditatem ejus pervaseriut, quod vineain ejus de- dulcedinis saluremur. Hic psalmus pcr duo dia-
Tastaverint, et subintelligitiir, quod ipse eos bello psalrnata in tria niembra distinguilur, quia diiae Ec-
contriveril; in hoc vero victores regi suo adjutori clesiae in trcsordines, id est, virgiiies, viduas, con-
cxsultant, el Deo, ac triumphatori jubilaiit. Uiide jiigatos dividuntur, qui perduo prxccpta dilectionis
et verba psalnu videntura Machabxis sumpta, qui iit (ide Trinitatis coelestia asscquentur. In prima
devicto Antiocho el gcntitus in hymnis Domiimm piirle laus a llberstis Regi canitur. In socucda Reic
benedicebant, qui fis victoriam dederat. El signili- popuhimalloquitur. In tcrtia remuneralio aniicorum
cat, quod lideles de Jndseis Domino jubibnt, posl- el inimicorum poiiiiur.
quam de AntichrisUj et persecutoribus iriumpha- liic psaimus esi octogesimus, per deiiarium et
buut. Hic psalmus in boc prsecedenti coiitiiiuatur, oclonarium multlplicatus. Nam octies deni vel de-
quod ille de vinea traclavlt, hic de torculari intit»- cics ocloni summam illius numeri constituunt.
lalur. Torcalar quippe peilinet ad viiieain. Et ro' Significat, quod hi, qui cum armis decem praecepto-
landuin in omnibus psalniis, quod semper sequens rum dimicant, ad octo beatitudines perveniant.
praecedenli aut per titulum, aut per ieitun) coati- Notandum quod ia hsc decade res ler populum .'»1-
nuatur. Tilulus est loquitur. Primo, ubi dicit : « Cura accepero tempus,
nSEM PRO TORCULARIBL'S QCINTA ejus justitias jiidicabo {Psal. lxxiv, 3). » Secundo,
CVeRS. 1.) 1!«
SABBATl, PSALHUS ASAPU {41). ubi dicil : i Attendite, popule meus, legem meam
Finis esl Christus, in quo omnia consummabun- {Psalm. Lxxvii, I). > Tertio in hoc psalmo, ubi di-
lur. Tercular est calcaloriuin, in quo uvae prcmun- cii. : « Audi, popule meus, el loquar. » In priiiio
tur, vina in apothecas cffuoduntur, acini porcis loco ut ju<iex justum juJicium promitlil; in sccundo
projiciuntur. Signillcat autem Ecclesiam, iii qua legem populo ut rex proponit; iii teriio remiinera-
justi a raalis graviler preraunlur ; sed justi ccelcstis lor dignam mercedem legis observalorihus, et sup-
Regis mensx dulce vinum inferuntur : impti ut (xi. pliciuni ejus contemptoribus dabit. Yox est sacer-
porcis, id esl, daemonibus projiciuntur. Ideo auteits dotura, liberalos vel viclores ad taudein Regis ad-
tlicitiir pro loyculunbvs pluraliter, quia sunt du» hortantium.
Ecclesiae, una de Judsis, altera de gentibus. Quinlu VEhs. 2. Exsullale Deo adjutori nostro. congre-
Sfl66a;i estquintaferia,inquaD(;us produxit ex aqua D galio Domini exsulianter cantate Rcgi, qui adjuvit
avcsct pisces, etaves in aera levavit,pisces ingurgitii nos hostes superare, '•i eruit nos dc illorum erade-
reliquit. Et signiUcat, qiiod Chrisius baplizatos quo?- litate. Jubilate De& Jucob, id est, nos.tro luctatori.
dam ad alla sublevat, quosdam in inia prxcipitat. Jacob enim, qui cuui angclo luctatus est, pro lii-
J'salmus esl npus Dci, id est, canlus qui fii iii laude ctatore ponilur. Jacob Dominus Esau odio
dLlw'xil,
Dei-. Asapli dicitur Synagoga, quod est coiigregalio babuit : et ipse est minor filiiis, cui major servic.
Doniinica. Espqnitur ergo tituUis sic : Hic bymiius Et significat Christlanum populum, cui Judalcns
Dominicae cqngregaiionis e.st tendcns i« fmem, id populus, auctore Deo, jam servit. Hunc Dominus^
cst, in Christuni omnia consumraantem. Cantus pro supplantatorem viliorum diligil , illum propter per-
tOTcularibus, id est, Ecclesiis hic a malis oppressis, fidiam odit. Vos ergo, qui estis Jacob Jubitaie Deo
considerans ea, qux facla sunt ûinâ Sabbati;uu\a, pro vobis liictante voce, et rorde eum laudate lioc
sicul Deus voluoies ex aquis creatas ad alta susiu- rnodc
lit, pisces fliictibus immersit, ita oppressos i« Ec- Vers. 3. Snmile psalniuin, ei date tyiupanum;
elesia ad coelesiia sublevabit, malos iii tai-iara dam- ptaiierium jucttndum cum citliara. Per psotmum coe-
nabit. leslis doctrina, pcr l^nipaaum, quod esi coriujw ex-
(/11) Viilgaia ; ]n li:tem pro torcularitas. Psalmus ipsi .\:iiipli.

;
m GERHOHI PK/EPOSITI KEICHERSPERG. 500

tensiim camis affliclio, ul esl jeiunium ;
pei- psal- A bis uli arlibus : unde cl nos in divinis oflfKiis uti-
lcrittm, quod a supeiioiiljus sonal, superna prw- niur organis. Tota Ecclesia est organiini Dei, eledi
cepta ;
per eitliaram, quae ab inferioribus resonai, suut flstulx dulcisoDX. Ipsi etiam citharacoide Ueum
bnna opera accipiuntur. Quod esl dicere : Coelestem resonantes. Sicut enini diversse fisiul^ vcl variae
(loctrinam ul cib.im avidc sutnile, eleemosynas et cliordae suiil in caolu quasi dissonae, et tanicn onines
jejunia reddiie, in tontemplaliva \ita spiritualibus in convenienlia consonae : itavitae sanctorum quasi
liyninis hilariler Deo canite, in activa bonisoperi- iiiter se dissonant, dum hic libenter oiai, alieras-
bus insistiie. His armis pagnastts et vicistts, his sidue plorat ; ille jejunat, ille magis vigiiat, sed
instrumentis pro vicloria iripudiare debeiis. Pro omnes in iina charitate consonant. Musicaenim ars
signo eliam viclorix canile luba, Iioc e$t, ad lau- est cflelesiis distiplina, cujus prinia partilio csl har-
dem victOris Clirisli aliis praedicale. Hocjst, quo.l moniaca, rhyihmica, nielrica; serunda parlilio per-
dicit : cussibilis ul cyrabala ; intensibilis, ul citha a; in-
Vers. i. Buccinale in Xeomenia tuha. îe^metiia flalilis, ut organa. Terlia parlilio in scptein syra-
esl nova luiia vel Kalcndae. Hebrxi meiises a nova phoniis. Quarta in quindccim tonis. Per hanc ar-
iuna numerant, quani sacerdotcs observant, el ea tem mulla miracula el in s.ccularibus, el in divinis
iiiima viga tuiiis buccinant, hocquc signo festunt libris êsta lcguntur, sicul illud, qiiod uialignus
populo nuniianl. lu lege ires feslivilales scribuntur, Spirilus a Saul hac arte csl c\piilsus, et quod muri
Pasilia, Peiuccosles, Scenopegia;. Pascha erat, quo Jericho tlangnrc hujus ailig corrueruiit. Idco liac
de vEiiypto transibant ;
quod festuin in verc celc- arlc inslrucii divina vcrla in bac laude modulamur
lirabanl. PcntccosUi cral, quo legem quinquage' ul hymnos et cxHera, el iiisliunienlis bujus arlis
simo die egressionis sujt a Domiiio acceperani ut organis, rynihalis ct cainpanis Deo servimus,
quod fesluiu in u'Slale solemiiiiabaMt. Scenopegin quia el psalmos per niusita inslrumenia prolatcs
erat festuin lubernaoulorum, quod in autuinno 'm scimiis.
mense Septcnibri agebant : anle quod fesliim de- Vers. 5. Quia pia-ceplnmiu hracl esl. Frteceptum
cem dicbus usque ad vesperam jejunabant, et a in populo Isruet est, v.l rilc hx solemiiitates fiant.
primo die sepliiiii niensis tuba canebant, deindc El judicium Deo Jncob, id cst Deo Christianorum
srcnopegiam celebr;iliaiit. .'Edilicato aiiteni templo esi daluni, ut celcbraloics harum solemniialum co-'
adftita est quai la solciiinilas, quae eiicwnia, id csl rouel, spretorcs condiMiiiicI.
dedicalio dicebatur, quod in iiieme agebatur. Se- Vers. G. Teslimonium in Josepk posttii illudêw^
cundiini iiuiic morem scrvat adliuc Ecclesia Qua- q exirct de tcrra JEgypti, linguam, quam non novera!.
tuor Temporuni jejunia. Per ji^junium exprimitur andivil. Jusepli non cxnit. scd intiavit iii (t-irn-n
pus(na Chrislianorum toiilra acies vitiorum Decein jEgypti, ct ibi liugnam, qitam non novil, audivit.
dies jcjuiiii suiil (leccm praecepla, quae siint arnia Porro per Joseph, qui princcps fuit in ^-Egypio, to-
noslra. Clangor tubm est vox oralionis vcl praedica- tiis populus ab ejus progenie descendens atcipilur,
lionis : scpttm dies in septimo mense suul sepiem qiii exiens de terra .Egijpli linyutim, quumnon nove'
dona in sepliformi Spiritu. Kcstivitas. qiix jejii- rat, audiiil ; i\uM Deum decem
in nioiilo loqueiitem
nium se(\uitur, est fuiurum gaudium, quod nobis praecepta audivit. Illud ergo testimonium Deus ifi
promitlilur.Nova luna est Ecclesia, qu;K quoHriie "Joseph posiiit ignolam linguam, quani dc coelo per
per noYum soleni Chrisiumdo \eleri vilu iniiovatur. angelos audivit quando eiiani pro signo tubis iiiso-
In iiac luba buf ciiiaiil qui in Ecclesia ea, qua; jaiu nuit, dum prsccepta legis dedil, ct pro hac signift-
diximus, praedicanl. Seqiiiiur : caiione tubis insonuil.
/)i insigni die sulemiiiiatis vestr^r, quod esl Pa- Yers. 7. Diveriit ub oneribus dorsuin ejits, manus
si ha, qnando Chrislus iiiimolalus est pio iiobis, et ejixs in copUino sovicruni. Joseph non legitur oncra
in copliino serviisse. Post populus Is-
de inlidclilate ad Ddom traiisivimus. Iii Peutecostc piirtasse, r<;/
vero, id esl in quinquagesiino die posl Resuriectio-

^*
racl giavi;i onera lapidum ad construeiidas domos
ncm legcm amoris por Spirituiu saiicluni accepi • Pharaoni ferebal, cujusmaiius iti fopAi/io seriiVrHii/,
mus. Iii hac die buccina clangiint, qui hanc gia- dum in luto et lalcre sudantes haec incophinh tom-
tiam redemptis aniiuiitiaiit. Fesiivitas labernarulo- porlabant. Ah his onerihus Deus dorsum ejus diver-
rum, quando post ruinam resurgimns, el corpora tit, duni euin de sorviiute Pharaonis eripuit. Joseph
nustra labernacula aniniK pcr poenitentiam innova- dicitur augmentalio, ct est Christus, quia, situt ille
iiiim erii angclis super poeniientibus. vciidilus in ••Egyptum posl Iribulaliones esf exal-
nuis. Fostum
foslnin j.jui.iuiu et tlangor liibarum pr.e- tatus, ita ol Clnisiiis ad gcntcs traiisicns posl pas-
tnde hoc
cedit, quia pcr ieiimia el oralioiies pieniteiilia ac- sionos inaiiyruin est iii Ectlosia glorificaius. Qux
Etclesia dicitur augmentutio, qiiia t mulli lilli dc-
copta crit. Dedicatio auteni templi illud festum Ci-
quo Cliristus Eocicsiam, suum lompluni, in sertsc magis quam cjiis, qu.c liabct virum (/sni. i.iv,
piimil,
t;loria dedicabit. liis festis 1]. • Jdseph orgo cxions ilo Êsyplo, lior esl, po-
vosui reotioue a:lorii;i iii
pulus pcr Josopli imiltiplicanis Lraiisiyit p«?r nijr"

tuba tanimuf, ciiiii h.co populo praedirimus.
rubrum, quia popiilus Erclosi:e dc vetcii viia p«T
Nolandum quod musicis instrumentis jubeniur
Deum laudarc. .\iniqiii enim solebaiii in saciiririis baptisnmmClirisli sanguine conseriatum tgredicKS,
m COMMENTARIIJM IN PSALMOS. — r-ARS l.\. CX IIONORIO. — PSAL. IXXX. rm
linguam qiiam non novernt, audiiit, id esl percepit A adhibiluni, sed in le, in corde luo scilicel, iii inia-
mystoiia qu;c uoii novil. In lioc Josepli testanten- gine pliantasmalis tui, iii decciitioiie erioris tiii. Iii
tuin posuii, (luni Rvangelium liiinc populuni docuit. se recenlem Deum facil, qui Dcuin qiiasi gloiiesiini
Qui linguum, quam non noverat, audivit, dum apo- regem in corde imaginaiido liiigit. Deum alienuin
slolos variis el ignotis linguis lo(|iii audivit ; et il- adorat, qui Filiiim Patre niiiusrem, vel Spiritura
liiJ piaccoplum : « Diligite ininiiLOs vcslios (Luc. sanciiini creatiiraiii pr;edical. Oiiiiies lioerclici Deum
M, 27), » ;iudivit, quod [irius ii-noi'a\il. Per liaiic alienuni adoraiii, qiiia qiiod a Deo e.st alienum, de
liiiguani diierlil ab oneribus dorsum ejus, lioc esl, eo pi;«;dic3nt. Sed et oiiini Dciis recens eril, qui
divertil eum a vitiis, qu% onerabaiil aniniam. Veie iJcum veiiirem colil. Deus cst.colendus, per quein
ouera portabatj nam manus ejus in copliino servie- de ^gypto diabolicae servicjtis rid vilani educti su-
runt, quia, sicut illi iii Iiitoet latere ad coiislruen- mus. Qui est veritas, ubique toius, bic cullori suo
das civitaies Pliaiaoni serviebant, ita ipsi snrdidis dicit : Dilala os ttium, el implebo ilhid, Ikic est,
aclibus ad coiistruentlaiii civitateni diaboli Babylo- dilafa os cordis lui ut pulli a\iuui, ci salurabo
niam se ipsos leptebaut. Ilic iiilroduciliir persona illud. Desidera virtutes, et dabo lili eas : hot po-
Dei sic loqiientis : Josepli, observa quse per igno- pulo praecepi.et lij:c ei promisi,
lain linguara aulisti : quia Vebs. 12. Et non audiiil popttlus meus locem
Vers. 8. Jii tribulatione invocasli me, ei liliera- meam, el Israel non inlendit milii. Populus secun-
vi le, etc. Populus Israel in iribulalione jEgypii dum sacranientum fidei mens, toccm mcain non au-
Deiiin iiivoc^vit, ei Doiiiimis per Moysen cuni libe- divil : quod pra'ceptis meis iioii obedi\il, et Israel.
ravit. In abscondiio lempestalis euni exaudivit, dum scilicet docti, iioii inieiiderunl doclrinaj mca:. El
Pliaiaoiie cum exercitu insequente quasi gravi leni- ideo iratus
pcsta;e ingruenle clamaiitem in abscondito cordis Vers. 13. Dimisi eos secundum desideria cordis
pv,E timore de insequeiitibus liosiibus eripuii. Pro- eornm. Pr"us retJnui eos, iie sibi iiiferrent ;clcriiain
bavi te apud aquam contradiclionis. lioc ibi coiitigit, niortem. Scd, postquain verba despexci uiit, dirttisi
ubi eum siti tcntavit, et inurnuiranii aquam de pe- eos ire in prxcipitium. Ibttnl ergo in adinventioni-
Ira produxit, quando Moyses ct Aaron Deum offcn- bus suis, hoc cst, implent desideria qua; ad pcrdi-
dcruiit, et ideo lerram repromissionis non sunt in- tionem sui excogitaveruiit. Miserrimis videtur esse
gicssi (A'«m. XX, 10 et seqq.). Cliristianum popu- Dei benericiuin, cum voluntales suas perniitiunlur
lum iii tribulatione Deura invocanlera Domiiius li- explere, et nesciuni iram Dci esse, ct inierioicm
berat, cum de qualibet afllictionc eripit, vel iii do- q vindictam, sicut scriptum esl : i Tradidit eos Deus
lore pQenilentiieposilo peccala condonat. In abscou- in desideria sua, in immunditia {Rom. i, 24.), >
diio umpeslaiis eiim exaudit, cum de occiilla len- utjudiceniur sccundum opera siia. Quaiiio enim
tatione eripit. Apud uquam conlradiclioms eum pro- plus peccaverunt, tanlo gravius damnabunlur. Qiiia
Lal, dum iliter populuni boiiae vit;e contradicentem, raisericors sum, recipiam eos; hocvuli illud, quod
se ut uvam iii lorculari pi-enicnteni, vcliit aurum in sequitur : si reversi fuerint.
fornace cxaminat. Vers. li, IS. Si populus meus audisset me, hr-
Diapsalma. Ilic rex iitrumque populuin el bono- ciens quod ei pnccepi : Israel si in viis meis, id cst
ruin ct malorum alloquitur : in prseceptis meis ambulasset : Pro niliito forsilan,
Vebs. 9, 10. Audi, popule meus, cl coniestabor hoc est, facile, inimicos eorum humiliassem, id est
te : hrael, si audieris me, non erit in te Dens recens, daemones supcrbos hostes animarum rcpressissem
neque adorubii Deum attcnum.U.ccêiha sumpta suiit El super tribulanles eos, id est super vit;a et pec-
«Je legc, ubi Dominusdixit : « Audi, Israel, Deustuus cala eos intcrius tribulantia misissem manum, id
unus est : non facics sculplile, non adnrabis aliiim esl potentiam meam, auferens ea, ne tribularent
Deum pricter me. Ego cnim sum Doniinus Deus cos. Forsitan ideo dicilur qiiia eos noii conversuros
luus, qui eduxi tc (le terra Êgypti (Dcui. v, 6 ct D proestivit. Simililudo est affcctuosi palris, qui per-
scqq.; VI, 4). i populc meus, per fidem audi, id viraccm liliuin in neqnitia dimiltit laccre quod
esl obedi his qu;e tibi pracipio, et coniesiabor te, vult, et tamon postca "conquerendo dicit ad aniicos
id est jiiro tibi quod implcbo quod tibi promiito. suos se velle recipeie, si resipiscercl. Hoc tractum
hracl, per Scripturam videiis Deum, si mc in est de Judaeis, qiii legem Dei abjiciciilcs tradili suiit
Sciiptliris audieris si doctrinae me;e obaiidicris, inimiris.
non eril, id est non sit in te beus recens, ncque ado- Diapsalma. Sequilur vox Asaph prolorutoris Re-
rabis Deum alienum, et ego remuiierabo te, quia gis. Rex populo praecepta dcdil, pniuia prorai»iU
Oi tuuin iuiphtbo omni dulcciiiiic. Et potons sum et ipsi promiseiuut se omnia factums sed :
hoc faeere. Yers. 1G. Iniinici Domim menlili yjiilei. Omiiis,

Vkks. U. E(jo eniin siim Dominns Deus luus, qui qui amicus cst hujus saeculi, inimicus De\ coiisli-
(duxi te dc terra Aigijpti, hoc est de infidelitate ad tuilur. Qui non implent quod in liaplismo Dco pro-
lidem. Dcus recens est ad tempus factus; Deus noii miscrant, inimtVi Dei fiuiit. dum meiitiuniur ea qu;*
recens in aeternitatc semper manens. Et noia quod se factures promiserunl, ct ad voniiium ul caiics
non dixcrit .
Ante le, quasi siraulacrum forinsecus redeunt. Et erit tempua eoruin in fncculo, boe esl, in
503 GERHOHl PR^POSITI KEICHEKSPERd. 504
lioc temporc cl in ht)r sa-culo r.iciuut quod volunt; A Kola ordinem octavx decadis ad graliam Novi
ip- alio stECiilo in ptuicio ad inlenia descendnm. '!'esianieiiti pertineiitis. In prinio psalnio descvibi-
Al, cum lioc feccrinl, qnae desideraverunt, post Ii«c tur poleniia, ct justitla iiuvi Regis a Deo niissi Ju-
erii temput ecruin iit siecula, &cil!cet tempus puni- ftacTS. In secundo, insolitus roos ejus, a quibus cul-
lionis in SBieinum, quando eis dicetur : i lie in pslur, quia hostes Euosdiviliis et honoribuse;caltat,
igneir. sterniira (Mauh. xw, ii.), t ul>i t verrais aiiiicos suos egeslale et oppressioiie coaiijjûstat. Iii
«onim non morielur, ei ignis'eorum uo!) exslingiic- tcrtio,mirabilis n>quitasiiiiliciiejusrcferlur,(iniama-

lur (/*a. Lxvi, 14; Marc. ix, 43, 45, .47). » Sic so- losper malospunit, sicuti Judspus per Hoinanoscon-
lemus dicere : Cras erit lcmpus luuai, id csl cras trivit. In quailo, pro jiidiciissuis a populo iauda-
!ucs quidquid pecc.isti. Vcl lenipui, id est def. (t(is tur. In quiiito, habitatio Regis in Sioii ct Jerusalem
eorum eril in nternuni sine rinc. Et qui suul isii nieiiioratur. lu sexio fil querimonia iiumani gene-
iyiiiiiif i .' Qiios ris in coiispectu Regis pro cjcciionc sua de hasre
Ver!.. 17. Cihavit ex actipe fitimrnli, el de petra diiate paradisi. In seplimo, Rex legem prti populo
melle xaiuraiiil eoi, lioc esl, qiios commuiiicavit sa- proponit, per quam lix-retlilatem recipere possil,
crameiilis siiis. Flnc traclum est dc historia, uhi el Asapli prolocuior Regis reftri beiieficia, qnaB pa-
maniia eis pluit, et .iqu;im de peira produxit. Per Iribiis conluiil,quibi!s de aliliclione ediictis amis-
hoc datur intolligi quod ilie panis coili, qui omne sam tereditstem reddidil. Scm quippe primitus
deieetanitiiium haUiiit, naturaliter ui opumum fru- l«ri'»ifl Chaiiaan inhabilavit, sed post divisionem
meiitam sapuil, fl aqua tle. pclra prodncta pi'o dc- iiiipiiarDm pro;,'cnies Cham habitatores illiiis terrae
lccl;viioiie uttntitim sapoiem miil:\\it. Nani afibi d" expulii et eam possedil : quas Dominus pcr He-
hac peira scribitur : « Ui sugerel inel de pein^ brocos, proprios .baeredes ejecit, ei haei«dilatem vi
oteumque <ie saxo durissimo {Deui. xxsir, 13). » ablalam reddidit. In octavo (it gravis apud Regtm
Alicui cnim «t mil, alicui iil oloiim vei viniim sa- l:iineiits'io de haereditate ejiis ab hostibus pervasa,
piiil. Per arfipc/Ji fruiiiCYili inlclligitvr corpiis ijo- el in urbe rcgia dcpopulaia occisis habilatoribus,
mini, per quod reficiiiiitar flccli. P«r itiel de petra rcgiivne Tasiats. In nono itciuro qucrimonia de
accipitur dii'cedo Spirilus sancti. Vel mel de pelra vinea ab hostibns dissipata ,
qu<c magna eura n
tsi s.ipicntiu ftuens de Cllrisio. Videtiir enim msgn» Regc erat plantaia. His nmnibus a Hege jusle judi-
dulfcdo, qirod quis proi/osita senigniat;) potest sol- catis, in deciino poi/ulus ad viclori.T^ soleninitaiem
verc. Inimicos suos silii mentitos Kex damnabit; tubis clangentibos convolai, in qua Rcgi organis et
amicos autem suos frumcnticeo cibo ct melliio poiu q tympanis concicpat, a Rege fiumenio ct mellc re-
salurabit, id cst omni dulicdiiie plcui gaudii le- flcilur, amissa haeredilas, lac cl mel fluens gaudcn-
plcbit. libus reddilur.
PSALMUS LXXXI.
Den$ iletit in. Synarioga deorum, etc. Novem oi- dehin populum, ut cognoscant Cbristuin esse Deum.
dinPS3iij»elorum in Scripturis inveniuntur : et h:r>c Verba sumpla sunt dc legc, ubi sacerdulibus, qiii
nona decas, in qua niuUa de filiis Dei vcl angelis c> dii dicunlur, pra;cipitur, ut juste judiceul populum;
seterna hcatituJine scribuntiir. De illo ciiiin tractal, «t respicit ad principes sacerdotura, qui iiijiiste
qui est Deiis et homo, per quem homiiies angelis judicaveriint Cliristum. Pi>r duo diapsalmata, at
consociantur. Ilic psalmuscst octogesimus primus, D tria membra secatur, quia per diio teslameuta tres
qiii numerus ocionario et dcnario ct monade est partes mundi Asia, Afiica ct Europa ad lidem Chri-
distinctiis. Per ottonarium rcsurrcclionis beali- sti convertunlur. Prima part? Cbristus Dciis et
tudo, *per deiiarium laboris reinuneralio, per mo- homo describilur; in secunda Jiidxorum iniquitas
nadera setiM-nae vilae gaudimn, quod < unum ncces- et ignorantia culpaiur ; iii tertia jiisioruni Deifica-
sarlum {Luc. x, 12.), > imclligitur. Kleo liic numc- lin, impiorurodcjoclio Cliristiiiii oinnibus gcnlibus
rus huic psalmo asciil'iior, qiiia oinncs, qui Chri- bicrcditas memor.Uur. Vos Astiph, id cst fidelium ;
Stum Deura et homincm liJclitcr cnjdunt, in resur- Oeus flelit in Synagoga deoriini. Syniiyoga dcorum
rcclione vi*!e prsemiuni ipsum percipiunt. Materia est congregatio jusiorum.) Sacerdutcs eteuim vel
piiim psalmi est Dei in iiomine convcrsatio. Inloii- propheta; oleo uncti dir, ut iii lcge scribitur : i Diis
tio est m Christum cnieifixum Deum credamus. non deirahas {Exod, xxii, i81, » vel saccrdotihus.
qiialcniis Dei lilii vcl dii nnminemuL- et sinius.

, Et Moysi dicitur : « Dcutii te coiisliiiii Pbaraonis
Tituliis est : (Exod. VII, 1), I Non aogcli, ged hominej dicli sunl
(VCSS.) 1. rSALKVS *SAI'U. (lii, qiiia Dcus assumpsit iKimiiiein, non angfliim.
Hoc cst, liKC hjus Dei cst fidelis populi ad JnQ- Uiide, dum quidam u.iguli volucrunt dii appcllari;
;
505 COMMF-NTAniUM liN PSALMOS. — PARS IX, EX HONORIO. — PSAL LXXXI. S06
a sumnio Dco sunt (lamn.lli. Dtus ipluv hi Syiia- X Alitpr: Omnia fuiiJanieiila lerra: movebuntur
gofia ileorum detit, tlum Deus \n Chiisto iiiter lio- quiapriiicipes lcrra; ad fldeni Christi cuni llJelitate
iiiini-s conversaiiis, inter aposiolos ot sacerdotes c:'nvertcnlur.
maiisit. Stetii enim pro mansit saBpe ponitur. Nunc Oiapsatina. ChrisUis, in infirmilale cariiis cru-
(licimus : in illa civitate per annuni steiit, id est ciiixus resurgens, in virtute Dci stetit in nie-
ni.insit vel conversatus est. In medio autem deos dio discipiilonini, id esl apostoloriim, dicens:
dijndicat. Propheta; dii Christum praecesseiunl, Vers. 6. Egodixi:Dii eslis, et filii Excelsi om-
upostoU dii euin secuti sunt. /n medio ipse quasi nes. Hunc sensum aliis verbis expressit diceiis :
nieditullium luil, qui utrosque in se conjunxit, qui « Quoruni remiseritis peccata, reiniltuntur eis,
fst super oinnia Deus benedictus in sseculn. Hic et qiiorum retinuerilis, retenta sunt {Joan. xx,
deos (lijudicat, id e^t disceniit, quia aposloios per 23). > Pcccata naraque dimitlere cst ofliciuin
dona Spiritus sancti a sacordotibus legis discrevil. Dii.

Deot etiam discrevii, dum iini scientiam, alteri sa- Qu«ritur, quando dixerit aposlolis : Dii estis?
picutiam, aiii piophetiam, alii aiiani gratiain dedit. Ulique qiiandn eos dixit amicos s-uos et fiatrcs.
Deoi autein, gcil.cet principes sacerdolum judica- Ciiristus est beus ; ergo sni fralres sunt dii, el fitii
vit, diwns :
B Ejccclsi, id e«l Patri.s. Scd Christus per iialuram
Vers. 2. Vsqneqno jitdicatis iUHfuitulem Deus, ipsi per graiiara. Ipse per naturain Del
? Iiiiquum
Filius ipsi per graiiain adoptivi /i/ii, ei li«re-
judicium erat, quod mentham, rutam el ancthum ;
dcsregni,cob.Tredes Christi. Cbristus a Patre na-

oflerundani censebant, et jusiiiiam Dei iiegligcbant.
tiis Deus, sed laclus liomo ipsi nali homines, sed
liijuste judicabani, qui proplietas a Deo niissos ;
occidi dcccrnebant. Iniquitas erat, quod ficli dii.

Fliiuin
Vers. 7. Vos auiem summi sacerdotes, sicut Ito-
Patris ad viiieam inissum occidcnduni judicabant,
minet moriemini. Hic discrevit dcos a diis, ajioslo-
ut ipsi hseredilatem ejus haberent. Usquequo
los a sacerdolibiis. -Vlia Iranslatio haUel : Voi sicul
facies peccatorum sumilis ? Prxceptura erat in lege,
Adum moriemini, lioc est, ego stalui ut dii essetis,
ut personas in judicio non accipercnt, sed jusle
el veni in carne, ut filii Excelsi cl hieredes regni
oiBnib'.;s judicarenl. Ipsi vero divites justificabant,
Dei omnes essetis : vos aulem per nialitiam decepli
pauperesveroopprinii'bant. Vsquequo, idest quandiii
sicut AJam moriemini, qui deceptus fuit » diabolo :
hsec faciiis ? Usque adeo hoc fecerunt, durn faciem

vel sicul liomines, scilicet carniiles iu peccalis mo-
Barrabbx latronis sunierent, et faciem Christi in-
riemini aeterna morte, quia nou vultis me vitani
nncenlis dainiiarent,
^ cognoscere. El sicui unus de priiicii)ibut cadeiis. Dc-
Vers. 5. Judicale egeno et pupillo. Dinpiolma.
cera ordines eraiit in c£e1o : in unoqnoi|uc pi iiiccps
Christus egenus erat, qui nnn habuit, ubi caput
suus. Dignior ordo cccidit, el muUitudo anxcloruin
reclinarct, quia, cum esset liives, pro nobis paiiper
secum corruil, nt sciibilur < Diaco traxil cuin :
{^ctus est. Ideni eiat et pvpitlus, quia iii coelo non

caiida in terram tertiam partem stellaruiu {Apoc.
habuit matrem, in terra caruit patre. Huic o sa-
XII, i). » Sicut ergo princcps dxiuonum cecidit de
cerdotes secundum jiistitiam ejusjudScate ct nolite
coelo, sic i'os print ipes sacerdotum cadetis a gloria,
eondemnare Humilem et pauperem juslificale.
:
cum
qna dictiestis dii. Et sicut princeps diabolus,
Chiistus cxcelsus ii! coelis, bumilie faclus est in
spiiiile cccidit, non cst seducliis ab alio aliquo, iia
terris. Dives in CCKlis, pauper in tcrris. Hunc in
Caipbas ct alii priiicipes non seducti per alium
judicio vos populi jusiificate, ct nolite reum cla-
aliqiicm, scd spontc Dominura occiderunt, el ideo
mare. Est etiani sio iiiielligenduni, ut judices egeno
cadcnt a gloria Dei in profundum iiiferni. St-
et pupilto jiiste judicenl, humitem, id est despe-
Asapli, id est fideliuDi, quia nolunt cmi
•
quitur vox
ctum el panperem in causa sua jnstillcect. El vos
verti ;
p»-incipes. Vers. 8. Surge, Dens, judiea lerram. Qui injuste

Vfrs. i. Eripile pauperem Chrisium a Judseis fu- D jndicatns jacuisti in sepnlcro ut homo, surg,', in
rentibus C(>ir)prel>ens<im, ei egenum de manu pecca- judicio ul Deus,JHdir(i terreiios, excseca JudLCOs :
toris, id cst de raanu Pilati injuste damnalum de Qiioiiiam, illis excaecatis, (u /i«:r(?rfi((i6is ti! omnibus
morte liberat<;. Hoc (imiîbus bonis faciendum est,
gcntibus, id est pro iino populo lido possidebis pcr
ut pauperem, menibruin Clirisii, de oppressionibus lideTn omnes gentes. Supprius facta est queri-
eripiant ; egenum dc impiis liberent. Sequitur :
nionia a colonis, quod haredilas (regnum Judaeae)
Vers. 5. Nescierunl,neque iiiteUeserunt, hoc est, gentibus. lliec haereditas nuiic ei uiul-
pervasa sit a
Scribaert Phariswi iwscieiHni Chrisium esse Deum, tipliciter redditur, dnin omnes gentes ab eo possi-
Keque ir>lettexerunt legem de eo scriptam. In lene- dentur.
brit nmbulaiil, id est in ciecitate perjeverant usque Aliier: Deus snrgcns lerram judicabit, dum Chri-
dum Inmen jeternuin niorte exstinguant. Quod si
siiis Deus et hoinoin judicio terrenos, id est ler-
cogTio^ isscnl, nunqiiam Doniinuin gloris crucifi-
lena amantes dainnabit, ct in oninibus geniibus
xisscnt. Quodqiiia feceiunt, movebuntur omnia fnr:-
liTreditabit, dum de omnibns gentFbus justos ad hse-
iy(iii?e»((7 (*rr(P. Quando cnini cruciiixus exspiravil, reditatcin rcgni vocabit, qnos ipse in srlcrnum pos-
lota lerrs commola treiimit. sidebit.
S07 GhRMOH! I'R.'EP0SIT1 IIEICIIERSPERG. 508
PSALMUS LXXXU.
Di'!is, quh similis erit iibi, etc. Hic psahnus agil A erit iri judieio libi similis .' Nullus. Hic muiti viden-
de perditio.ie liosiiuni. !ii superioriiius psalmis ttjriil'i esse iimiie.s per hoc qucti imi une peccanl.
diciun) FxclesiiC est, quofi ii;ercdil;is Ri'gis sit vasla- Sed erit quaadoque, cum videbunlur iioii tilii fuisse
ta, ct vimâ ejus (iissipat,t, ct quod dcinjo sit ci pos- liic siiniles, cura subibunt pojnas, quas non pote-
sessio orniiium geniium leslitula. Iii lioc psalmo riinl repeliere de hoc quod se tibi assrmiiaverunt.
lraciat'ir, qiii liKredttalen) el viueam ejus vaslave- Lt lunc, Doraini", ne lacnu a viiidieia, qui ntinc ta-
riiit, vel isiam iinpugnent, aiit qualein inercedem ces iii patieRlia, « dissiraiilans peccata hominum
rccepcrlnf, vel adliuc recepturi sunl. Kt sieut in propler pfEniientiam (Sap. xi, 24). > Vindica, neque
piiori psalmo Christus Deus et homo Ciiin suo rompescans, Deus, 3 vindicla. Qui nunc palien-
corpore, id est electis est descriptus : ita iii hoc tcr lolerai iniquiiatem inaloruin, tunc non com-
psaliao Aiilichristijs cum suo corpoie , id esl pescctur, id esl iMm rcfrenabitur in jElernnui
cdiii oniBibus rrprabis tangitur, qui omnes F.ccle- a sHpplicio eoruia. Oppone eis poteniiam tuaoi,
siiim, lijercditiifini et vi.neain Christi lollere labo- Vf.p.s. 3. Qiioiiiam ecceinimicitui, Juda:i, paganiv
rabunt, pro qua re ad extremum peribuni. li«reiici, falsi cliristiani magiium exc-rcitiim congrc-
Uic psalmus est octogesimus secundus, qui nu- gaverunt, tuba sonuernnl, el qui oderunt te. id esl W
nieriis in quadragima et qii.idraginta, ct iii duo di- B omnes odientes te, extulcrunt eapnt, hoc cst, Anli-
vidilur. Quadraginta pceiiiteiitiam, duo e.v|irimunt christum in regem levaverunt, ei u( Deum ador:ive-
'Jilcctio.'iem. IJco hic nnmerus huic psalmo apponi- runt. Iniuiici Domini scnant, cam malum praeilicani:
lur, quia iiierque popnlus et Judaicus, et geiililis, odienies cum capul exloliunl, diim mcntera in su-
q\ii Ecciesiam, lixreditairni Dei impugnat, ei poeni- perliiam erigunt.
tenliam agcrc nof) vu!f, datnnaiiitur; et populus VEr.s. 4.5. Snper popttlum tvnin malianarerunt
Christianusgemiiiamdildctionem habeiis sahabitur. consilinin. iniiiiici lui congrcgati fetorur.l iiiaiigmim
Tituius psalmi est: consiliiiiii .';; ;irj papulitin tiium Cliristiaiiuni. Et co.-
(Vers. I.) c\KTiri;5i rsM 5ii Ar..irn. gilavertint Mliicims sniiclos lifoî, quoniodo eos pcr-
Canticnm psalrui est uiia dictio, et est cantus dereiil. Di.rerniit : Veiiite, tHsperrlsimiis ccs lie genl»,
quem chorus praecinit, ct organa sequunlur, vcl ct non meniorciur noinen Israel nltra, hoc est : pari-
consonaiit. El significat loetitiain nicnlis pro :vtci- ter supcr Cliiisiianos irruarous, et cos dc hii-
nis cum bona op-jrationc. Islud canticum cst inaito genere toilaraus, iit ii'>n sit ulira memo-
Asaph, id esl fiuelis congreg.Tiionis do Judieis, ria Cbristiaui nomiiiis iii terra. Israel namque
qui>d C3iUat Deo in la.-iitia spiritiiaii pro liosliurii sunl fiiUlcs, qui simi scincn Abrahje. Resistc eis,
E."cl''siae dojeeiiojie, etlidelium rerainieraiioMc. Vers. 6. Qnoiiiam cogilaverunt nnanimiler, id esl
Materia psalini suiit invasores haercdiiritis Ciiiisti. mulii sunl •.inanimes, el eruiit in c>'git;itiunc contra
Inicntio est lUis iiort.'iri taliuni stuJia dciiiiiare, iios. Simnl arircrius te tcstantentum dispomervnt,
ul posisinius iii iixreditaio Oomini coinpulari. iioc est, paclnm contra tuos pcpigernnl, ob!igaiil'j$
Vciba sumiiiUur partiiniie litiio Judicniu, parliui de se proniisîoni' ad pcr.sequcndum uios. Fi qui dispo-
libro Re-,'um, \n ijuo scribitur, quod miille gcn- suerunt? l'ndecim gentes Ecclesiam sub cuslodi»
les Ilebracoruni genlem pcrvascriiit, et vasla- duodecim apostolorum impugnantcs. Genies dico
veriiii, et oppresserini. Et signulcat, qnod Ju- penliliter vivenles, scilicci
dxi, pagaiii, iixietici , falsi ciiristiani inipMgnani Vrns. 7, 8, 9. Tabcrnacitia Idumaionim el Itmaeli-
Eociesiam Chrisli , dissipant , o|ipritnuiit , diri- tce, Moab,et Ag<irc>ii, Cebiit et Ammon, et Amalec,
piunt. aiienigence eum habitnwibus Tyrum. F.teniin Assur
Iii duu sectlur. Priiua pars esl : Deas, quis simi- vcnit cum iUis : faeti snni in adjulorium fitiis
lis, iu qua diciiur, qualiter .\ntichristiis cum siio Lot.

corpove in Ecc-csiani sieviat, qui vine;un Ciiri- H* gentes devnsiaverunl oUm gentem Ilebra»-
sli dissipaie fei^tiual. .\lLera ; fac ilii sicut Ma- rum, il sigiiiiicaiil eos qiii quolidie dcvasiaiil po-
I)
dian, iii qua seribitur, qiialitcr cura Dcus cum siiis piiium Cliiistianorum. His occurrii David cum exer-
SubverlaU Vox .\saph, id esl Cdelis oongrega- cilu, et occiiiit sepdugcnlos cunusel quadraginl.i
tionis 1 niiliia cfjiiiwm, el victor rediil ciiiri magiii pvieda;
Ver.s. i. Dfiis, qxiis sinulis erit libi? Aiitichriîlus qiii.i Ci-.ri.-lus iioslf.- Ecclesi;v in viliis pro>ternit,
uos! soiiim Dco vullesse similis, sedciiain « extolii- alqiie dc eis pradam rcdneit, diim eos ad stitdia
liir anpra omne quod dicitiir, nui quod coliiur Deus virliiliiin convei!il. Tabernucula IduinigoruTi est
{II Thcsi. 11,4), > Sed, tlirible, verub Dcus, quis muHiivjdo tcricnovum. Esau dicws esi Edom mde
500 COMMENT^RIUM IN PSALMOS. - PARS IX, EX IIONORIO. - PSAL. LXXXIL 5iO
soiial teneni, qui illos si- A Ewlosiam Dci (k'8ti'(iere co!i:u!liir. Sed, situt iUi
diou-.ltur Idniup'!, n»oA
laiitiui? tcriena sapinnt, ut Ju(!;\."i victi sunia inuliere, scilicet Debora proplulissa vel
iîiiiiCJnt, niii
hmael erat lliiiis Al.ialiie i'\ A°ar. Isini!clil<r. iiitfir- Jalicl, ila isli coiilerentur a Dci sapienlia. Ouertirfi
o6i'(/ic'i(f* sJiii, (IihkI s-.inilalsi Cliiisiiaiii, daninaiio liic scripta osl :

pretantiir
siiis. Moab fuit filiiis l.ol Vers. 10. FcK illis sicnl Marliiin. Ilisloria langj-
(]ui obediuul voluiilatibiis
et dicitur ex paira vel ex lege, quod desi- tur, quse lalis est : Filii Isracl, dereliclo Domino,
ex fllia,
giial illos qiii e\ palre smit dialiolo, ei rejiciunt li- scrvieruiit Baal, ct Iradidit cos i>ominus m iiianus
iiistitiita Mndian, ct Amalec, «l ab orienle G'.lj3l Ismaelita-

gemDoinini, id tst pix'C(pta cjus, ct siia
volunl poiiorc. Ab .^jnr dicuiiiur Agarfni, (luod so- runi. (tui sicni arena maris rcpleêruiit •vaslantcs
iiatuiiem, etsuiit luBietici, qui se alienant a corpore Isiacl, 0"''b"s Gedeon tum treccniis occiirrit, ac
Ecclesi* per hu;iesim suaiii. Gcbal fuit re\ orien- media noete hostes insil?ei»s clangore iiuc^cinafum,
vaHii vana ct signilical hypocritas strepitu lagenarura adeo ca-ira peiii^rruil, iit
lalium el rlicitui' et
qui, iejunaiido ct aiiis loodis, se rdigiosos esse onincs se niutuis vulneribus occideiciit, reliqui fuga
fingun!, propterea ut nomen rcligionis silii acqui- ad Jordanem dispeisi sunl [Judlc. vti). Oiiortiin
raiil. Istisunl inortifcri in Ecclesia, quia, cunidaiit p,.incipi's Madian, Orub, Zi.b, ab Epliraim eapti,
sententiain erroris, cito crodiiur propter sanctita- cum :diis centum viginli niillibns bcllaiorum pro-
ism, qua; in ois putatur. Air.mvn ci.-it filiu.-; Lot cx strati sunl. Zebce vero cl Saimana, qni prinii cquos
alteia filia, ct dicitur tvrbidus populus. Et sunt ma domuissc feruntur, cum aliis quindecim niillibns
glstri li*reticorum, qui alios faciiint luibidos sua t,aiis Jordanem piofngeiunt, ibijue occisi sunt. Sic
imnninda dcctrida, qui prius ciaiit c!ari,dum fac istis ut propriis mucronibiis coiruant, et /'t'i' i.'/i«
rectam fidcin baberenl. Amuiecli crat lilius Elipbaz sjcm Sisara', et sicut Jubin in torrente Cisson. Alia
lUii Esau, et dicitur .'iHyen* tcrram. Sigiiifical vcio bisloria taiigitur, quae talis est ; Filii Isracl adora-
iHosqui, inEcclcsia positi ainbi.inl divitias niuiida- vorunt idola, ct contlusit eos Doniiiius iii nianiis
nas et lionorcs, quasi aliqua bcaiitiido sit in eis. Jabin icgis Assiir quingentis curribns falcatis op-
:
Isti suat woultutn nocivi, qiiia cxiinplosiio cl adino- prcssit Israel, ct servierunt ei vigiiiti annis. liarac
nition.» aiiquando doceiit alios appetcre lerreiia. auiein judex Israel, assnmplis dotom miHilius pn-
.4.'?e;»yna;suiit Pliiiisihani ab iirbe P/ii/Jst/itim dicli, gnaiorum, \enit ad montem Thabor cum Debora.
qiiêt .\,scalon dicilur : idco Alicnigeita: dicti, quod Tunc Sisura princeps militia; regis Jabin castra po-
liiagis omnibus sliis alicni erant a Judaiis, ct pos suil in torrente Cisson cuni nongcnlis turribiis. Ad
iicrscquebanlur. fh.ilistbixi autoin inierpiclantur C quoni descendcns Barac, perlcrrcfactis a Domino
potioHf c(7rf«Ut's, et signilicant iuxuriosos, qni ino cunibiis, persecutus est cos llarac, ct contrivit eos.
bi iati fa-lore libidinis caduiit iii interitum. Tyms Sisara autem rugifiis pedibus porvenit ad Jahel
esl civitas qiiam condidit Sidonlilius Ciianaan, qna? iixorem llaber Cinifii et Galilacam (42). Qux susce-
Helwaice Sor a quodam pisce, quod sonat augustin ptum abscondil in conclavi, dormicnteniqae per
vel tribidaiio, et significal infidelei, qui inhabitant tompora clavo fixil. At lilii Israel c«teros persecuti
Tyrum studi;ntcs infcrre fidelibiis angustiara et tri- sunl in Endor, qui esl vicus giandis ad meridiem
bulalioiicm. Vel hahilant in Sor, hoc est, iii an- nioiilis Thabor, et dÎevemnt eos {Jiid. iv). Sicvt
guslia aniiua'. .Assur erat filius Nomrod, a quo As- i!Ii perieruiit, sic percant Iiostes Ecclcsise. Fac illii,
syrii, ii>quibusregnabatNabuchodonosor, quiduxit lioc est, facies iliJs sicut Mudian. Madian dieitur
f.xercitum super populum Domiiii. .4«.'!«/ dititiir declinans vcl relinquens judicitim, H significat eos,
dirigens, et intelligitur diabolus dirigens inipios qni a mandatis Dei declinant, et n^linquunt justiim
iii perditioncm. Hlc vcnit cum illis, id est inspirat juJicium, nec timeiil fDtiinim judicinm. Et Sisaric,
eis, ut pcrsequaniur Ectlesiam Dei. Iii lioc, quod quod sonat »i$fo f(/u! >el mc/ujio ga«(/ii, et signifi-
«Ucit : CKHi i//is, nolat liberum arbitrium illorum, cat bellis et lilibns contemos, per discordiain gau-
<|uod non coatti, sed spontc pcrsequantur eos. C Jinm a se excludentes. Sii-iti Jabin, quod diciliir
lli oiniits facii sunt in udjutorium ^/ijs Lol, id inleUeclus, cl significat phiiosophos in sua sapientia
cstadju\aiit dxmones in deslriitiionem Ecclesiae. confidentes, non in gratia Domini, Vel Jabin inta'-
Lot erat filius Araii fiairis Abrahie, et interprelatur pretatur sapiîs in sua generatione, et significal ilIo<
deciinaui, designans principem daemoitum, ijui qui sapicjiter coiigiogant aurum et argentiim, etc.
spoole dccliiiavit a gratia Dci, cujus filii sunt alii In torrente Cisson, quod dicitiir duritia , hoc est,
dicmones, imitatores ejus, conantes destruere Ec- illi tales existunl in abundanlia maliliae cordis. Et
ciesiam, qiiod noii pbssuiit, nisi por ministerium idco
aliqDOruin. Dcscripiis undecira geniilnis supcr Ec- Vebs. 11. Disperierunt in Endor, quod sonat (om
ctesiain congregatis prosequiliir printipes enium generationis, quia, qui in carnali generalione tunt,
scpiem, scilicet .Madian, Sisara, J.ibiii, Oieb, Zeb, Ct regeneraiionem ad vitam ducentem non rtirant,
Zebee, ct Salmana, qui oiim gentem Hebijeoruin pcribunt. Ideo tontem posuit, qiiia generatioe»! gc
<lestruere nitebaiiiiir. Et significanl illos qui iiunc neralionc .proccdit. Et qiiandon-idem' dodilj crunt
^42)IiaroJ
8H CERHOHl PRi«POSITI RLICHERSPERG. 512
perditioiii, ftoilitl bnrii faciunl i;i li.ic vita, quare A rficil : El sicut flamma (ombureiis mwiles. Tem
permiliii cos Deus vivere ? Hoc non esl slne utililali', peslas r>i'i sunt boni angeli, qui !i'it fatium iii ju
qnia facli sunl nt slercus tcrrm, iJ est similes erunt dicio, quod facit tempestas in aeie. Ideo dicit Scrl-
stercoii, quod in se iinniundum «l vitissiiuum su- ptura Dominum venturum et judiciura i in leiiipc-
pecjeciuni lerrse facil eam fertilem. Ita ipsi in se slatft valida (Psat. xiix, 3). » Sequitur oralio pio
viles et sordiJi faciuni Ecclcsiam Dei frucliferam convcrtendis.
infpreiiiio triliulatioiiem. In futuioila facies eis, et Vers. 17. {mple facies eorum ignominia, id est
iuliiicles perifiaiii. In liac auteni vita iniple facies quorumdam confusione in bac vita,
Vers. M, 53 Pone jjrincipcs eorum, scilicel ma- hoc esi, perfecte cODfundantur de boc quod perse-
(>is(ros haerelicorum, falsoium cbristianoium, infi- cuti sunt sancluarium liium, El quwreiil noTHen
deliuin, sicut Oreb, quod dicitur fortimen, in quo tuum, Doinine, censtituere, quoil prius quxrebaut
liauiiai .serpens, et i»de sibilai, et significai liseieli- (lcsirueie. Ei qunrum facies hic non impientur igiio-
cos, qui sunt fuiamen antiqui serpenlis, per quos iiiiiiia, landem
sibilat, ct in qiiibus latiiaiis puiigil alios aliquo er- Vi;es. 18, 19. EiubescaiU, id est confusionem Iia-
loie. Ei sicui Zcb, quod iiitirpretaiur lupus, el si- lieaiit de oninibus peccatis suis, fi ctnturbentur iu
griilicat InliiJeies. qui quotidic insldiantes rapiunt sfeeulum sceculi, id est doleant in xiernun), con-
el
K egein Dei, el trajitiunt in corpus suum. Et Zebee, fundiiniur eoram angeli; et homlnibus, el pereant
(| tod dicilur vtctima lupi, quo.i sunifalsi Christiani, cuiii ilsciiicnibus, ul cogiioscgnl quia nomen tibi Do-
qii »e ipsos faciunl vicliuiani diaboli peccando. Ei minus, ijuia noluerunl te hlc cogiiosccre Domiiium,
sicul Salmaiiii, quod iulerpreUlur consummatio, et ui Patrem. £l boc cognoscani, qaoniam tu solus Al-
cunl Judsei ( oiisiiinmati in viliis. Sicut illi onines tissimus in omui lerra, id est (u solus poienlissinius
roHcndi suiit, sic poiie oniiics hoslcs Fcclesiae. £/ es in toto mundo. Haec eril retrihulio iiiimicis Do-
cmiies priiicipes eoriim, giii dixy.iunt Hmreditatc pus-
: mini.qiii nunc destruuni faaereditalem cjiis, quaiid»
sideamiis saiu^lwirium Dei, id esl oblineainiis Ec- cum
traêutui' in tenebras exteriores, qiiaerent l;ii-
clcslam Dei niore b;i'iedum. mines mortem, et non invenicnt. El tuiic amici Do-
Vebs. 14. Deus meus, pone iltos ui roiam, id est iiiini obliiiebunt gaudlum el Ixlitiam, et fugiet do-
fac eos similes rota^. Fac uoi cailerc in anteriora, ef lor et gemilus.
su.gere iii posterioia sicui rot.i facil. Aiiteriora suiit Notandum quod sacra Scriptura niultis niodis
aeierna ; posterioia suiii tenipDralia. Iii auteriorihus, per Bimiliiudincs loquitur, atiquaudo per ilebrxa
id esl in potioiibus cadunl, qui «a apj)etunt. El jiomina, ul raaiime in hoc psalmo, aliquando per
c
puneeos sicul slipulum anle faciem wui, hoc esl, lapides, ut ia Ezcchiele, ubi dicil : i Oninis lapis
fac eos inipotentes, ui faciie cedant omni piava; pretiosus operimciilnin luum, jaspis, onycliinus,
suggeslioni. Ita pones eos in Jmc viia, in fuluro beryltus, etc. (Eiccli. xxviii, 13); » aliquando per
autein pones eos sic : arborcs, ut in tibro Sapienlix, ubi dicit : i Quasi
Ver.s. ib, l(i. Sicul igiiis, qui combuiil silvam, et cedrus iii I.ibano, etqiiasi cypressus in nionle Sion
licut (lamma combureiis montes, ila perseqiieris illos {Eccli. XXIV, 1"); • aliquaudo per lora, ut in To-
in tempestate tuii, et in irn lua Inrbahis eos, lioc est, bia : « Jerusalem, lucc splendida fulgebis (Tob.
ita convinces eos in judicio tuo, iii quo crit tem- XII!, 13); » allquando per bestias, ul ibi : < Super
pesias, id cst ventilatio s*paians grana a palcis : aspidera et basitiscum Ambulabis, el conculcabis
et ila lurbabis cos i» ira luu, Id esl in vindieta tua, leoncin ei draconem {Psal. xc, 13) ; > aiiquando per
scilicetiii ipsa poena, ita, dico, sicui persequitur avcs, ut ibi : « FactuK soiu sicut pcltlcaiius. etsic-
ij/His combureiis siham, et sicut persoqiiitur deva- ut passcr (Psal. ci, 7) ; » allqu»ndo pcr berbas,
slaiis moiitiis. M.ijorem babet viin ignis in mor.te, ut ibi • i Sicui graoura sinapis {Maiili. xiii, 31;
uhi veiitus plus polest, quam iii silva posila in XVII, 10), > ct iiiulla lalia repcries.
valle. Llideo, ul magiiam persoculioucin denotarel,
PSALMUS LXXXIIl.
QwiiH diUcia Utbeinuculn tua, elc. Priccedcis D icclionc pixiiiiiiin viiu: iii Tiinilale pcrcipiant. Ti-
psalmus lecioil reiributiuuem nialorum, bic caoit - tuluii ejut> esl :
rcmuiieralloiieiij juaioriim. Ilic est iii ordine oclo- (VtRS. 1.) l» FIM.« TRO TORCEI.*RU>lS, riWIS
gesimus tcrtius. Oclonarliis resuiTeclioncin, sena- CORE I'SAi>li:S. ,
rius iiiimerus pn«niiiim, leriiariiis cxprimil Trini- Fiiiis ad qucm sancli tciulunt, est atcrn.c vitse
talem, qui nunicrus dcsi^-nat. qiiod elccti iii lesur gaudium. Ttiicii/flriii, iu quilnis uv.ie vcl baccK olivis
;
513 COMMENTARIIJM IN PSALMOS. -- PARS IX, EX HO>;oniO.— PSAL. LXXXIH. SI4

preniiinliir, siiiii Ecdesisc, in quiliiis elccti a re- A Uiius pliis Iiabel, tanlo alius minus. In haec n<r«n,
probis graviler aflliguiitur. Sed, sicul vinuni >el mullum desidCMl atiinia mea venire, et noii ab eis,
oleiim in apolliccas eliqualur, vinaciiim vcl ainurca sed iii ea deficit, sicut uva per prcssionem deficil
foras ejicilur, sic jusli ile pressuris mundi in ab eo, quoJ u\a cral, et fluit in vasa Domiiii, quod
aeterna tabernacula recipiuntur, iinpii vero in sauva non potiiit inierim, dum uva fuit ;
per hoc iioialm
tartara recluiiuntur. Core diciiur ralvuria, fHii Core quod milites aeierni Rcgis, qui hic sunt in miliii.p
suiit imiiaiorL» Christi in ioco Calvari.-e crucifixi. laborc, cupiant cum Domino esse in requie. Unde
istc psaimus, id cst haec inetrica laus Dei ascribi- sequitur : Cor meum, el caro ynea exsultaveritnt in
tur ftliii Cor', id est imitaioribus Chrisii in pressu- Deum vivum, Iioc est, ratio mea el carnaiitas, id esl
ris mundi, quae laus canitur pro torcularibus, id est scnsualitas inea cum oxsuliatioiie cnpit ire iii Deum
pro Ecclesiis a malis oppressis, (ondentibus in fi- vivum, hoc est, in illam imniortaliiatem ot inipas-
nem, id est iu aelcrnum gaudium. Nota quod laii- sibililatem, quae in Deo est. Pcrfectoium esi isiud,
tum iii tribus psalmis ponitur litulus : Pro torcu- cuni jam sensualilas concordat cuin rationc, ct
laribus, in octavo scilicet et octogesimo et octoge- idem ciipit, scilicct ailcrna : vel aninia el corpus
simo tertio. Octavus Christi resurrectioneni ; octo- meum Dcuni in aeterna vita videre ciipiiiiit, nbi
gesimus iiostram resurreciionem ; tertius significat '^ aelernaliter exsultciit ,
qui hic in pressoris ge-
Trinitatis visionem. Oclavus ascribitur David, quod munl.
dicilur manuforlii, quia Christus fortis in praelio vi- Vers. i. Eleuim passer imeinl sibi domum, tl
cit mortera in resurrectione ; octogesimus allitula- turtur nidum sibi, ubi ponat pullos suos. Passer iioh
tur Asapli, quod dicitur congregatio, quia signilicat in silvis habiiat, sed iii parietibus nidilicai donio-
nostram congregalionem in resurreclione in ipso rum, et apto loco reperto niinium exsultat, qiiia se
octogesimus teriius atlribuitur Core, qiiod dicitur ab insidiis rapacium volucrum tulum sperat. Tur-
catvus, significans Clirislum, quia post resurrectio- (ur vcro non domum wlpasser quaeril, sed iiidum in
nem Christum in Calvaria ciuciGxum in gloria Tri- secreto loco quibusdani particulis construil. Per
Dilatis videbimus. passerem anima accipitur, quse in coelesli donio
Materia psaimi est desiderium sanctorum defu- mansionem habere cupit, ubi ab insidiis diienioniini
tura beatitudine. Intentio est ostendere necessarias malorum secnra essc possit.
et pressuris Pertnr«i(-
esse pressuras praesentis vitae ad consequendam rem vcro, quae nonnisi uni conjungitur, corpus \ih
beatiludinem siipernae palriae. Verba sumpla sunt, telligitur, quod rationi animae subjicitur, quod vigi-
ile ipso David, qui post tabernaculum Domini a liis, jejuniis, eleemosyriis niduin sibi a;difirat, uhi
Movse factum aliud fecit, expeiisas in opus templi pullos, id est bona opera repouat. Cor tanquam pai-
dedit, quod ipsum facere prohibuit; ct significat sei invenil domum ; caro tanquani lurtur nidum, ubi
qiiod fidelis populus Ecclesiani lahei naciilum Do- poiiai pullos. Domns tanquarn ad sempiternum eri-
niino facit, bona opera ad construenduni iii coelo gitur; uidus ad tcmpus congeriiur. Corde cogiia-
templum expendit, iii quo ipse Deum in soeciilum mos Deuni tanquam passerem volantem ad doinum
ssfuli laudabit. In tres partcs dividitur, quia lii- suani ; carne auioni agimus bona opcra. Domua esi
nus ordo Ecclesi.-e, virînum, viduarum, conju- charitas, nidus catholica fides. Pas.ier domvm inne-
gatoruin ad visionom Trinilatis in domum Dei col- nit, dum aniina cnaritatem, qu;e Doiis est, ad ajtor-
ligitur. Prima pars esl : Quam dilecia tabernacula, nam mansionem erigil. Turinr nidum sibi, ubi pull<>%
in qua laudalio justorum in domo Doinini in seter- ponut, construii, duin corpus bona opera in lide cs-
nuin describitur. Seciinda est : Beaius vir cttjus tholica reponit. Quse domus, et qnis nidus? Allaria
mt auxilium abs te, in qua visio Dei exprimi- lua, Domine tiirfulum.Vel, sicut in prio;i versu legi-
tur. Teriia est : Proiectur, in qua dies aeternitatis, tur : Quam ditccta tabernucula lua, Jiotniiie virlu-
in qiia gratia et gloria memoratur. Vox filiorum tuin, iia legendum est : Quam dilecla allaria tva.
Core, id est perfectorum aeterna gaudia desiJeran- d Domine vin.uium. Qu;e figura dicilur apodosis [Cod.
tiuin. aposini], id esi a coinmuiii, qiiando siipeiiora re-
Veks. 'i, 3. Quam dilecta tabernacula tua, Do- spondent ad inferiora. .Miaria Dei suni Christi liu-
mine virttitum. Tabernacula nostra, in quibus Regi niana caro ot rationalis aninia, s»per qua- quotidic
iiostro militanius, sunt corpora nostra, in quibus oQeruntur fideliura saerificia, in qiiibus aeternas
preiniiuiir ut uva in torcutaribus. Taberiiacuia au- mansiones habebimus, et coelestibus conviviis sii-
tem Doaiini sunt aeterna gaudia, in quibus milites per has niensas epulabimur, quia ipse cst Do-
sui imnipnsa.perfruunlur laetitia. ODoinine super- minus virtutum, id est angeloruin. Bex nosler regens
iiarum viriutuni, nostra tabernacula sunt despecta, nos in virluiibus, cum contra acies Tiiiorum mili-
quia inoerore, tristitia, pressura sunt plena, tua ta- tamus; et Deus noster, qui nos crcavit sibi sub-
bernacttia sunt multum dilecta, quia gaudio et laeti- ditos, aeternis bonis remunerabit. Do (|ui!iiis siib-
tia suiil plena ! Ideo concnpiscit el deficil anima mea ditur :
i» airm Domini. .\triura vocatur doiuus Dei propter Veus. 5. Beati, qui habilanl in domo lu:i, Do-
amplitudiiiem qu;e tanta est, quod allerminiis iioii minc. Uomus Dei est ccelostis Jerusaleni, in pia cst
tabct propter alit riim, quod hic non esl, quia qiiaiiio visio Del, oinnimoda gloria, plcnum gaudiiiiii. Qtii
oSo QElWlOm PK^POSIT! REICHERSPERG. Si6
t« hao linmo nabitani, bea-i suui, quia omni» incom- A cessilate mortalitatis Cbristus sicutt est Deus apiii
snoiia eis nbsunt, ui!i>of.sa lion.i pro voto eis af- Deuin, Vcrbum .^piid Patrem. mundis corde appa-
nuuiit Et qiiiJ ihi faciuntV Iii nceculum swculi [yulg. rebit.
»;i sxcuta mvculontm ] laHdabv.nl It. Hoc erit to- Aliter. Deus, qui per Moysen legcm dedit, in Sion
tum Degoliiiir, nostrum sine dofcctii. Stabililas visus cst, dum Cbrislus in Hierosolymis appa-
esl ibi magna, et ipsa iiomorlalilas jam corpo- niil ,
qui in Sion iiospitium habuit. Qula talii
ris nostri snspenditur in coiJtempiaiione Doi, est beatitudo, ut di\i, quam sancti in jupeniis iia-
Amor sempiternus el insaliabilis pulchritudo ibi bebunt, ul)i ipsum Deum videuuiii. Pro nimio do-
orii : iiieo et lau» sii;e line erii, quia et il!a beati- sideiio, quod inde babet, orat, ul cur.i iit Sion vi-
tudo percnnis crit. Ad banc beatifudiriem riemo per- deat.

Teniet, nisi auxilio Doi. Idco sequilur : Vers. 9. Domine, Deus virtutum, cxaudt oralio-
VSKS. 6, 7. BfciHS i(>, cKJus Ml mxiiium ubs te. ncir. tneam, Qui es Dominus in r.iliis, et Deus
Hoc est, iild tantum erit heaias, cni tu auxiliabcris crealor Oiuniiim virtutum , da elTectum orationi
in hac viia. Et pcr gradus ascansioiiis ascendat il- mese, nt te videam in Sion. Aufibus percipe, Dens
luc iii valle latrvmaruin. IJjidu subuitiir : Ascensio- Jaceb. Qui es Dens laboranliuin, /iîcipi? in omoi-
nes in corde iuo diipoiuii invalle lacrymaruni, ii\ lat^ poleraia lua orulioncm m^nm, ut de Jacob facias
ille rir jiobitus «u velle lacryinarum, id e<i in deje- me Isract. Jacob sunl, qui liic in Ecciesia pcro-^ri-
clionc corporis ei anima;, in qua suni lacrymce, id nante militant, luctantes coiilra viiia : Israel snnl,
est rnull* raiseriiC. E\ libero arbilrio et ex graiia qui Deum in regnanle Ecclesia conspiciunt in glo-
dispor.nil in iiitcrioii suo a.iccndere de bac vatle per ria.
gradus viriuium. Ipse disposv.it, sed faccre non po- Vers. 10. Proteclor nosier a viliis uspice net la-
luit, iiisi Deo auxilianie : vcrbi gralia, potesl dispo- borantes in pugna, et f.ic tc, Deus, videri a nobis.
iiere tolam subsiantiam pauperibus erogare, mona- Et quia propler peccaia non vis in nos aspicere,
slerium iiilraro ; sed nuHo modo, iiisi per gratiam q«i foedi sumus, resple in fcciem Cliristi tui, id
adjiitricem potcrit pe.licere. Vallis est liic niundus, cst in speciositatcm Filii tui. Merita Filii tui pr.T-
moiis cocluni, Mundus valtis lacrymr.rum, pleiius tindimus, qui pro nobis farlus est spcciosus ot
miseriarum ; mous allitudo gaudiorum. De valle ad docorus et idco justum est, ut nos miserando
:
uiontom asccnsus suiit virtuluin gradus. Illc lir aspicias, et le ad aspiciendum no.» porducas.
cst i« toco, nitem -posuii, id esl in poregrinatioiic Quare tantnm desideras venire in aliia Domini?
hujus mundi, qiiam peccando in priino homine ... Ideo,
promeruit. Vel quem locum Deus posuit, dum ho- Vers. 11. Qttia melior est dies tina in atriis (utt
mini iiitelligeie dedit. quod iii imo |>osilus sit, cl siiper millia. Dies niia est sterniias, qu-». est melior
coiitristeiur sc liic csse oiipi;ttquc iiinc discedero, super miliia dieniiu in hac vila, quia nulla tcmpo-
Vel Jn tocum esl ascciidenauni, qucm Deus posuit, state obscuiatur, nuUo «stu uritiir, nullo vespere
iii qjio ioco facie ad faciein viucl}iinus, quou ocu- lorrrinatur. Et quia metior cst illa super millia.
lus iion vidil, nec aiiris audivii, nec in cor lio- Elegi abjecivs esse in domo Dei inei magis, quam ha-
minis ascendil. Ll quomodo sit auvilium ab co, bitare in Inbernaculis peccatorum. .\piid me potius
dicit : elcji esse nliiinus in domo Dei, quani dominus esse
Visns. S. ElMin benediclionem dabit legislaior. in tr?.nsitoriis domibus peccatorum. Nota, quod di-
I,egislator est Ciiiistus. Lcx siint prsecepla cliarita- \\\. : Habiiare, cnm tabcriiacula sint ad tcmpns,
lis, bcnedictin est adjiitri.i gralia. Ergo, qiii tegcin qiiia si etiarrt sibi concederctur ita linbitare, ut pos-
dcdit, baiediciioiiem quoqiie dabii, qiiia, qui pra;ce- set usque ad fiiiem mondi vivcre, lanien potlus elw
pia iiisliluit, ct.ain gratiam ad implenda ea dabit, ct gcrei minor csse in domo Dei, quam prinuis esse
imptontibus Icgcm beiiediciionem jeternae haeredila- i» tabernttcutit peccatorum. Et qua fiducia appetis
tis dabit, cain dicci. : i V"ei;iie, bcnedirli Palris mei d iiliim diem? Hac,
{Maiih. XXV, 34). ) Hac spe suspensi et gratia Dei Vers. 12. Quia misericordiam et veritatem ditigit
adjuli ibuni dc virluie in virtutem ascendentcs in Dens, id esl ipse misericor* et verax in promissis.
scala charitatis pei gi-adus tirtalam in locum, quem Misericerdiam diligit, quia primo mihi subvenit. Ve-
Dominus posuil, in qiio est omnimoii;! gloria et ritattm diligit, ut credenti del quod promisit. in
pioiium gaudiuni, et sic taudcrn videbiiur ab eis Hcbrieo habelur : Qitia sot ei scuium sit Domin»s
Deits deorutn in Sion, lioc est, Deum Clirisliano- Deus. Ipse cnim por illuininalioncm miscricordi*
rum in coelesii Sion videbunt facie ad faciem. Quasi sua; eificitur nobis sol justitiae promissa sua vcraci-
cnim scala de valle mnndi ad cophim cbaritatis eri- i.^r implcns sfiito bon.-e volu:it3tis sua; roronat nos.
gilur, diiin eicelleniior scientia; via ab Apostolo Grctiffin et gloriam dabit nobis Dominus ; gratiam,
describilur, cni quasi diversi gradus virtutum in • ut bona faciamus; gloriam, ul coroiiaro vita; perci-
scruntur, ciiin dicitnr : « Charitas paliens est, bc- piamus. Qiiod est dicere : Ego, qui'ut iiva premor
nigna ost (7 Cor. iin, 4), > etc. Qui pcr hos gra- hic in torculari, elegi prae diviiiis et boaoribus
du» scandcntcs ambulabunt, Deum in Sioa, id est nv.indt habitare, vel abjcctus in domo Dei esse, ubi
ic siipcrna spcculaiioiic videbunl. Finita enim ne- esi dies «na melior siiper millia, quia per miscri-
.
Si7 COMMENTARUiM IK PSaLMOS. — r.lHS Dl, EX HONORIO. — TSAL. LXXXiV. 513

rArdiana tt veriiatem Clnisli dabitur gmiiito xlerna a diuni oorum nemo aliiis loilel ab cis. Ad hsrc l'o>ia
gtoria. per si>cm pervenilur. Lnde et sequrtnr ; Dcmine
Ver8. 45. Son pnvabit boiiis fos. qtii ambulaiit virlulum, bealus homo qiii sperat in !e. floc est :
in innocer.iia, hoc est, non auferel ab cis setenia Domine viriuti:m, qui jn tft sperant iUiiiit de virtuta
bona, qui hic perseveranl usque iu finem i» innocen- in virtutem. Uir homo bcatus ai, q\i'>.?. .hoc modo
iia. Et cum Deus atcrna hona eis non aufcrat, s;au- perveniel ai) summaiu benliUjilineni.
PSALMLS LXXXfV.
Benedixisti, Domine, terram tunm, ctc. In sii- iiedixeril, dicit : .Kvertisti captivilatein Jacob. Hos
periori psalmo niiliies Regis in tabernaculii op- traeturn est inde qiiod popiiius captiviis a BaVivlo-
prc.ssi ab hostibus l.iliernacula imperatoris adiic lie- g nia est reiluctus. Per Jacob intelligitur pnpuliis (i.le-
sidernnt, In hoc psaimo h%rcditalem Domini in- lis a diabolo in conrusione peccatoruin capiiviis.
gressi Iseli gratias aguni. liic psalmus csi octoge-. Cujus captivitatem Doniinus aversit , dum eum
sinius quarlus, quod sunt seplies duodecirn. Pcr morte Filii sui liberavit. Per cujus mortem
septenariuin ailerna reqiiies, per duodcnarium pcr- Vf.RS. 5. Rcmisisli iiiiquitalem plabis fuer. Debiluin
feciioexp;iraiiur. Designat aulem quod oinnes per- dimisisti,et per fidem tiiam plcbem,non prias luaiii,
fecli per sepiilormeni Spiiiluin seqwcnles doclri- fecisti. El iii baptisino operiiisti Gir.nia pcccala eo-
nam duodcciin aposlolorum introibunt in requieiri rum originalia ei actualia. Simililudo sb iils qui in
Domiui. Titulus est : maii sunt operti ciim liberali cvaserui:! !:Eii. E>
(VeRS. 1.) IN Fl.NEH F11.11S CORE PSALISCS. postquani tibi satisfactuin esl a Filin tuo pro hi<-
Hoc est : Isia laus londil in Chrislum caiilala mine,
imitatoribus Clirisii. Finis iaboris nostri esi Ciin- VtRS. 4. Miiigasti Gmnem iram iuam, id est a!!e-
stiis. Ad hoc enim laborainus ut ad ei'.m pervenia- via3!'i jmiieni meriti vindictam. 0(ii.'ii» iiu D<m
inus. Coff dicilur calius, et esl iite qui a Juda?is erant posiia; peccaii, inortalita.'!, passtbiiitas et ow-
veliii Eliseus a pueris irrisus esl ,
quando in Caiva- nis crucialus. Hkc jara fidelibus mitijavi!, non cx
ri» monte criiniisns est. In htinc calvurn, id est in C loto abstullt; scd per speiii futuric gioiias allevia-
Cbristum credenles, et eum imitantcs (ilij ipsits vit; in futuro autcm omneiT dolorem a suis auferet.
sunt. < Quotquol eiiim recepcrunl cain, dedit eis Avertisti c.b ira iiidiijnniioTiis tua.'. In ftei indigr.a-
poiestateiii filios Dei lieri, his qui credunt in no- tionis vei furoris (iit alia transl.iiio habet) rsi
miiie ejus {Job i, 12). i His canlatur hic ptiiflmus ;
«lerna damn.^stio. .\b isac ira se Deu.x avertit, ihim
et ipsi erunt possessores ba:rediiatis Domini. perChristijm homini debitum Ad:e remisil, rl ab
Matena psaimi est laus eoiura qui hsireditairin stema damnauone eiipiiit. Nota .scx Dei beneiicra
Doraiiu possederunt. Inientio est ut de coliatis be- per iiguram oinot ulcuton [Cod, oinoboteleuton] c%-
neueiis gratias agamus, ut liaereditatem ejiis ea- pressa, qu» simihbus lilieris mulia lermiiiat ul
piamus. Verl)a tracta .sunt de populo qui pcst ca- Benedixisii, avcrtisti, remisisti, operiiit^li, witiqasti.
ptiviiatem recepil bxrcditaiein, ct signilieat g.'»iius Bemdixiiii, Domim Jesu, terram nas<;endo. -4rert?5fi
humanuqi quod post diabolieam captivitatem per captivitatem pi;edicando. Itemiiisti iniquitatem mo-
Christum recepit paradisi ha^reditatem. Per duo riendo. Operaisti pecerita resisrgendo. Mitig/i$ti
diapsalmaia parliliir in tria membra, quia por duo irani Spiritum santtum dando. Averlisti a .''urore
praecepla chariialis pervenitiir ad visionem Triiii- ., natur-.ira iiostiam ad cceios ducciido, avertes aJhijc
tatis. In primo incrabro graliariim aclio pto benali- in judicio a damnalione eripiendo.
ciis Dei ; in secuiido hnraani generis vivificatio et Diopsalma. Quia per mortcm Mediatoris hrcredi-
Dci ostensio ; ia tert-.o pas iioiniiiibus reddita me- tate rccepia niulti peccaturi erant, undc iteriim
nioraiur. Vox esl Ixtaiitiiiin hxreditatem Domiiii Ii3.'redit:itcin redditani amissuri erant, ideo nunc
possidenliuiu. orant :
¥eb6. 2. Beiiedixisti, Doniiae, terram tvam. Terra Vers. 5. Convcrle nos, i>etis salutaris nosfer, qni
Doi est Ecclesia. Hdbc erat maicdicta, duin idola co- nos in cruce s.ilvasti, convertc dps a peccatis nosiris
lcliat, et dum spinas ettribulns pei^catornm gigne- ad poenilontiara, a iapsit aJ vciiiam; ct de persocu-
bal. Ilanc Dominus bencdixH, diiiii Filiuin suum toribiis Ecclesi* defensoros, de bta-sphemis fac pra>
in terram misit, qui eam a malediclioiie solvit, quae dicatores, de contradictorihas di.scipaios. Ki avjrte
itnbrc bencdiciianis el fonlc baptismalis irrignta iram tuam a nvbis, ne irj judicio iralos auferas hfe-
rrucius bonorum operum proliilit. Siinilittidn est ab reditatera tuis pr-r cruceni reddif.im, pcr (iJciii oi
illo qui lerram diu inculiam aniissam njcipit cl opcrationein receptam, Et qiiia lieus mullos pro
tuoc omnl insianiia eam e.\co!it. Et quomodo be- pccoatis in hac vita fla^ôllat, sisbditur :
,
519 CERHOHI PRyEPOSlTI REICHERSPERG. 520
Veks.6, 7. ;VH»(/wirf i/i celeinum irasreris nobis ? K Pî^cm ôcal Dcus in lorculariiûs opprcssos. Iu
Hocesl : si hic nos ul liliospalcrnoaffeclii castigas (iliis Dei, (iliis Cori', imilatoribus Cliiisli, eiit pura
nuni iii (viernum, ut servos rebellos iralus Domlnus pax oniiiibus sc nmanlibus, oiiuiibus se vidcritibus.,
damnas et liasredifale priv.is? Non facies. .4«/ ex- plenis Deo, cum erit Deus omnia in omnibus. ipsa
tendei, iram luum a generalione in generntionein . ut plena et pcrfecta pax. Haiic in pkbem suain loquitur,
nos puiiias pro peccatis pareniuni nostroruin, aul el super sanclos suos, id est super s.mcte vivenles in
lilios noslios pro iiostris conimissis ? Non facics. illa plebe, et in eos qui convertunlur ad cor, u\ esl in
« Filius non portabii iiiii|uitatem patris, ncc paier poenitentes, qui de mortileris ad s.^liitarla cogi-
porlaliit iniquilatein filii, sed quisque unus suuin landa converluntur, sicut prodigus filius de porci»
portabit {Ezecli. xviii, "20). i Ira Doi est vindicta in se reversus de patrc cogitavii. Domiiius pacem in
ejus. Deillaiia niortalessuinus, turmentiiindoloruin plcbem suam locutus quando Cliristus pnx vere
est,
etviiiculum nioriis, ei laqueos leiitationum iu liac nalus est. Uiide mox angeli pacem homiiiibus bouic
carne portamus. II«c ira extensa esi a generatione voluntatis nuniiaverunt. Super snnctos suos pacem
Adae usque in generolionem Cliristi, in quo oinnes locutus est, qiiando a mortuis resurgens apostolis
vivilicabuntur, sicut in Adam oranes moriunlur. diiit : « Pax vobis {Luc. xxiv, 56). i Pacem in eot.
Num exlendes banc iram al) hac generalione, qiiae B qui coni<erluntur ad cor, locutus est, quando geuli-
in liuc mundo est, in illam generaiionem, quae post bus a diabolo conversis ad Crealorcm remissioiiem
resunectionem futura est, ut ibi lalia patiamiir, pcccaloriim et gratiam suam dedit. Qiianquam om-
qualia hic patiinur? Non sic eril. Quia tu, Deus, a nes salvel, non laiiien ad omnes corporaliter \c-
robis propier pcccala aversus, propier Christuiii ,id niet.
r.os conversns in aniraa vivificabis nos per bapti- Vers. 10. Verumlamen prope timentet eum talu'
smum vcl poeniientiam : et plebs lua Ixiubitur in te.>
lareipsius. Apud Juda>i>s cnnversabilur, in geniibus
qux malu sun Ixiabatiir iu se. De se voluit liaberc prxdicaliittir. Cluisius eril salvatio omnibus Deuin
gaudiuin, ct iiivenit in se planciuro. Nunc, quia timentibiis. Non loiige csl a Deo quisque regioni-
Deus est totum suum gaudiura, Isetatur in co bus sed affectibus. Qui araai Deiim propeest, qui
solo. oJit eum longe cst. Omnibus se coromunem pr*-
Aliler : Deus tu conversut ab ira ad mlscricor- bebil. Ut inhubitel gloria iii lerra mslra, id esl iit
diam vivi/icabis, id est rcsuscilabis nos in resurre- Ecclesia. (.'.'orifl jain per Chrisluin iii lerro nostra
ctione ; et plebs lun, qu* hic fiiil, Imlabitur iii eis habilal, quia Romaiium iiiiperiur.i sub Chrisiiaii.i
qu% in tc suiit, iminortalitate et impassibililale. „ religione imperat. Ctoria in terrr. nosira babital,
Ideo quia iu futuro Rex gloriae iii Ecclesia, lerra viveo
Vers. 8. Ostende nobis. Dcmiue, misericordiam lium, sine fine regnabit. Cloria quoque in lerra
tuam, id esl in bac vita ostende te esse miserieor- nostra habitabil, quando immortalitas et impassi
dem diinittcndo jiobis peccau ; ei in fuluro ostende bilitas in carne nostra perpetuo babitablt. Per quid
quain raiscricorditer nos salvaveris ; et ibi salulare venicl ilb pa< et illa gloria? Per hoc qiiod
luum, id est Christum Filiiim tuum da nobis ample- Vf.rs. H. Misericordia et verilns obviavenml sibi,
ciendum cl possideiiduin, et niunerc afteriis glorise id esl, quod Deus iia iniserius esi hominilius, sic-
peifruenduin. Da, ul novcrimus, et videaiiiiis Chri- ut promisit per projiheuts. Concordiler occurrunt
stuin luum, non quomodo illum Jud;ei viderunt et in hoiniiies el misericordia redemptionis, ei veritat
rrucilixeruut, sed quoiuodo augeli vident et gau- promissionis.

dent. Al.ter •
misericordia in gentibus, veritas in Judîs
Diajisalma. Posl hanc oralionem Prophela cohi oitiai^rMJii sibi per mediaiorem Doiiiiiiiim Jesum
bens se a sirepitu munili, et avertens fc ad se, et a Christum, qiii fecit ulraque unum. Vcl nbviaburt
se ad illum, cujus voccin audiebat inierius quasi in fuluro, id est, concordaliunt sibi in Deo niisfri-
tumultuanteni contra vita; hiijus inqiiietudiiiein, et D cordia ct veriias.

contra aiiiraam corpore quod corrnuipiUir aggra- Justitin et pax oscvlaKe snnl, id esl, qui fecerit
valam, et sensiim tcrreiia inhabitalioiie (lepriiiieii- justitiam invciilet pncem. Vel juslilia est roniissio
tem, mulia cogitaniem, ait : peccatorum, pax vero dileetio Dei et proiimi, qux
Vers. 9. .4iidinBi quid loquatur in nw Doniiiius per Christura inventa; suiit hominibus.
Deus, id est Spiritus sancliis. Pcr hoc datur aucio- .\liier. Gliria terra; nnslrx dablnir, quia mij^ri-
ritas, quod Deus liunc Uliriim per hoiniiiein loculiis eordia ct veritas sibi in judicio oliviabiint, id est,
sit, qiii iioii aiinbus exlerioiibiis loiiuitur, sed liile- coneordabiint . mitericordia, qu.i; dextros in gau-
riori bomiiii inspirando loquitur. Audiam ut serviis, diuni Doiniiii sui introniittet ; verilas, qiin; sinislrog
quid pncciplai Dominus, cl inlelligam ut lilius, in ignem projielet. Tunc .|i<»(ifio et pai sc oscula-
quid loquitiir eordi iiieo Deus. Elqiiia de terrcnisad Imntur, qu:a jiisll in paccni et grallam Dei Paliis
coeleslia laptus fiiit, quld ei Rex liiciiliis sit, dixil : pci Filiiim recipieiitur. Hoc toiiim inde fiet. quia
QiioHiam loijuetur pacem iii plebem snam, lioc c«l, Vers. I'2. Verrdii de terra orla esl, lioc csl, Chri-
prnmltiit suis xtcriiain pacem el quielcm, ut ultia stus, pcr quem omnia Patris promissa compleniur,
non tiirbeiilur aliqiio metii. Vox Dei pax est : .id de Maria virgine nalus e&t. F.t junitin de coelo pro-
:
521 COMMENTARIUM IN PSALMOS. — PARS IX, EX HONORIO — PSAL. LXXXY. 522

ipexil, id esl, Verbum Dci, per quod pcccatores jii- A tum ejiis. Et Doiiiirius poiict in via yressus suos, iu
siificanlur, et omnia juslc dispoiiuntur, dePalre, qui esl, vestigia sua ponei in his qtii snnt aliis via ope-
esi coeluni ccelorum, processil. rando el docendo. Ambulabit cuni cis, hoc est, ad-
Aliter. Yerilas de terra oritur, cum coiifessio jiivabit cos ad Ijene opcranduni. Vcl jiisti poiicnt
peccaiorum de tenenis oflortur, jiistiiia de calo 0|>era sii,i in via, id esl, iii conforniitate Christi,
prospicil, cum fit remissio peccalorum per coeluin qiii cst via durens al se vitam et veritaleni.
ccelorum. Quod auteiu veritas, id esl, coiifessio ori- Iste psalmiis in lioc contiiuialur priori, qiiod ibi
tur ciL nobis, (il per graliam. Unde subditur : laritatiir : Misericordiam et veritatciii dilifjit Deiis;
ÊRS. !5. Etciiim Uomimis dnbit beniiiinlaUin, id liic aulcm : Misericurdia el veritas ohviuverunt sihi.
est, pcr gratiam suam inspii.ibil nobis conliteii Ibi : Cruliam et tjloriam dabit Doiniims, lioc CS!, ut
neccata nostra. Ei ierra nostra dabit fiuciiim svnin, inliabitct rjlorui in terra nostra. Hic psalmus ideo iii
id est, virgo Maria parict Deuin et bomiiiem. NativiUito Domini psalliliir, quia ibi veritas Ciiristi
Vebs. li. Jusltlia anle ciini ambulabil, id est, de terra virgine oritur.
justi promovebuBiur in fructu boiio ad beneplaci-
PSALMUS LXXXV.
Inctina, Domiiie, aurem lunm. Titiiliis hujus B ordines, in doclores, contiiientes, conjiigatos, parili-
psalini esl lur. Prima pars est : hiclina, Dominc, in qiia pro-
ORtTIO IPSl B.tVID. pria oratio capitis scribilnr. Secunda est : Dedua
Hoc cst, oraiio dosignata his vocibus altribuitur me, Doniine, in qiia capilis oratio exprimiliir. Terlia
voio David , Doiniiio Jesu Christo. Dno tantum csl : Deux, iniqui, in qua Clirisli passio ct resiirre-
psaimi sunt, qiilbiis uratio ipsi David inscribitur, ctio taiigitur. lii boc psalmo iiunc caput, niinc cor-
scilicct (lcciiuiis sextus et isle, quia duic sunt Eccle- pus loquitur. \ox Ecclesi« ;
sia;, uiia de Judxis, allera de gentibus, quac corpus

VrRS. 1. Inelina, Domine, aurem liiam, et exaudi
Christi nominaniur, ct quaram capiit ipse dcscri-
me. Ad inflrmum auris incliiiatur, ul vox ejns au-
bilur, et aliqiiando ipsc in merabris suis orai, ali-
dialur. Humanum genus iiifirnium jacuit in lacu
quando membra per caput orant. Oral pro nobis ut
miscri* et in vaile lacrymarum, ad quod boniis nie-
sacerdos noster, orat in nobis ut caput nostrum,
dicus Deus aurem niisericordiK inclinavit, et vocem
oratur a nobis ut l)eus nostcr. Ipse namque est
clamantis e.\audivit itu dicenlis : Quuniuin inops el
l)cu5 de Deo, et lionio cum homiiiibus, cuin Deo
pauper sum ego. Inops, quia opes paradisi perdidi;
e.xiudiens, cuiii lcomiriibus orans. El quia in pi;c-
Q pt.uper, quia egestate el infirmilaie exlabui. Hanc
cedenti psaliuo facla est mcntin pacis, quae est re-
vocem pius medicus cxaudivit, dum Filium suum
pmim coelorum, hic psalmus jurc soqnitur, in qiio
ad RubYeniendum niisil (ut praecedens psalmus rc-
oraiur, ut de iiiferno inforioii eruatur. Hic psal-
tulil), quia jacentemdecoeno levavit, propriis huine-
iims est octogcsimus qiiiiitus. Et Moyscs otto-
rLs saucium portavit, balneo baptismatis lavil, slola
ginta erat aiinorum, quando descendit in ^gy-
priinu, quam ainisit in paradiso, indull, nomen
ptum, ut educeret populum, cui dcdit legem quin-
suuin ei imposuit, regni iiseredem ascripsit. Vox
que librorum, significans Chrislum qui iii lioc
Chrisli :
oclogesimo quiiito psalmo scribitur descendissc

ad inferna , ut educeret popiihim quinque sa?cu-
Vers. 2. Cuslodi animam meam, quoniam sanctut
lorurn.
stim. Paler ! Ex tuo prxcepto in laciim niiscri;e
.Materia psalmi est oratio Christi pro Ecclesia, descendi, hominera tapsuin de luto facis exliili,
sine sordibiis peccatorura ipse inansi, in hacsaii-

vel Ecclo.siae in capile siio Cfiristo. Inientio cst nos
jiiforniare ad oralionem, per quani pervoniondiim
rtitate animam raeam ciiglodivi. Aliqiiandoin psal-
inis loquilur infiimiim raeiiibrum, ut ibi « Misc-
esl ad xternam hsereditatem. Vcrba sumpta siint de
:
jpbo David, super quera iiiiqui insurrcxerunt, ct

'"«'''^ "'6'- ^"miM, quoniam infiimus sum (Psal
..... d II ".1 Ckiiiim per
&1tnii.knrln saniim P.lirict.im /i.«nii:
ne.v Cliristiim cart.
syiiagoga poteniium, scilicel Saul, Absalon ct
VI, 5). k
» Aliquando capul san-
alii
aiiiiiiam cjus quxsierunt, qucm Dominus adjuvil,

crifl.îatum, ui hic : Custodi animam meam, quoniam
sanctiis sum, scilicet per baptisma et corpus tuum.
ct iinpeiium dedit. Significat autem Clirisliim, su-
per quera iniqui Juda;i iusurrexerunt, el synagoga Vox membri :
prihcipum sacerdotum aniniain ejiis perdere quae- Salvum fac servum luum, Deus meus, sperantem
sierunl, quem Dominus adjinit in passione, ct dedii in le. Qiii me rei!emisli, te recognosco Doniiriuin,
ei imperium in lesurrectione. me profiteor serrum tuum. Qui me crcasti, te con-
!n Irespaitcs secatur, quia corptis Christi in tres litobo" Deum mfum, in te «pero solum. Salvum fat
rATBOL. cxciv n
S23 GERHOni PR^.POSITI REICHERSPEHG. 524
tibi obedieritero, el in te iverunlem. Vox inembri in A electione vel tua constitulione. Vox lus
toliij corpo.
(ristilia posili :
rig
Vebs. 5, i. iliserere mei, Domine, quoniam ad te Vejis. II. Deduf me, Domine, in via tua. De om-
clamavi tola die, id cst, assiduc vel onini lempore. nibus gentibus ad te curro, deduc me 111 ii« tua,
Qui assidue Deuni oral, liunc Deus clanianlern a Cljriste, hoc esl, in flde et cognitioiie Filii
tui, qui
liibulatione miserando lilierat. Lwlifica atiimam nobis cst via ad te vilam, et ingrediar in veritate lua,
servi lui per veniam in ainaiiluiiine pceiiilentiae po- id est, in praecepiis Chrisii, qui est Teritas, in in-
sitau) : Quoniam ad le, Domiiie, aniiuam meam le- Lwleiur cor vicum in via ambulando, nt
stitutis.
vabo [Vulg. lcvavi] bona iiiientione, quae. jacuit in limeai nomen tuum, quod est, Domine,
praecepla tua
carnali deieclatione. In te nunc delector, servando.
Vers. Qitoiiiiim tu, Domine, suaiis

Iii HcLrxo babelur : Vuicum fac cor tneum, ut ti-
.'>, el mitis, et
mullte misericordia;,
meai iiomen tuum, hoc est, multiplex eratin deside-
et copiosus in miscrkordia, vcl,
riis niundi; fac unicum in tuo amore, et dilectione.
ut alia translalio liabet : Omnihus invocanlibus le.
Suavis es, quia es ipsa dulcedo, trislitiam lollens,

Vox populi de iiiferno liberaii :
IxtiGcaas aninias, dans Vers. 12. Confitebor tihi,Domine Dehs meus, in

virtiites. Milis es, quiii pa-
^ loio corde meo, hoc est, laudabote in tota aninu
tienter susliiies pcccantes, et non statim punis. Co-
piosus es (I! misericordia cnndonando peccata per
mea, qui es Dominus et Deus meus, et glorificabo
poenitenliani. MuUa; miicricurdia' omnibus iiivocan-
nomen tuum in mternum, id est, gloriam nominis tui
et hic et in futaro canlabo. Ei merito
tihus le, non aliiid. Qui Deum iiivocat pro pecunia, :
Vers, 13. Quia misericordia tua magna est super

pro dignitale, pro ininiicorura vindicla, non Deum
me, qui me in refrigerium duxisii; ei eripuisti ani'
invocal, scd illud quod asftequi desiderat. Porro om-
nibus qui te or.int, utnon punias cos propler pec-
mant meam e.t inferno inferiori.
cata siia, scd patii>nter feras, ut condones eis, ui

Quxrilurquid sit inferiius inferior. Superior infer-
postea dcs eis bene operari, es mtlis, suavis ei mtse-
nus est niortalitas, «(iise
: Infeniut est iu corpore
ricors. Vox nienibri in tribuialionc posili :
infenor est mors anim», quae est niors interior, el
ideo vicatur infernus inferior.
Vers. 6, 7. Auribus percipe, Domine, oralionem
Abter : Esl habitatio qiixdam ccelestis angelorum,
trtani, id est, clemeiiter audi quse 010 : el intende
ubi vila ineflabiliuin gaudiorum, ubi immorulitas
voci orationis mcir, hoc est, intcllige quid orcni.
et incorruplibiiiias, ubi omiiia secundum uonum
Oratio est pro prasintibus, deprccatio pro fuiuris. .
Pro utrisque exaudi me orantem. Num in die tribu- C ^^' "

8"i"»°
P«-manentia : illa pars rerdra su-
perna est. Sic ergo illa superna csf, liaec lerrena,
lationis mea ctamavi nd le, quia exuudisti me, hoc
ubi caro et sanguis, ubi corruptibililas, ubi nati-
«sl, in tempore alflictionis fa:aiidi!is/i me, quia cl.a-
vilas et morlalitas, ubi successio atque decessio,
mavi ad le ciipiens exire de tribulatione, et ad te,
ubi niuiabiliias el inconslaniia, ul»i timores, cupr-
qui es aiteriia requics, perveniic. Toium teinpus
diiaies, tetitia incerla, spes fiagilis, caduca sub-
huJHS vilae esi dies iribidaiionis. Nullus esi dies,
quandiu sumus
slaniia, et haec pars rerum iiifenius esl. Sed rursus
quo noo iribulelur juslus, quia <
ab hoc inferno, id esi ab hac parie iiiferni, est aliiid
iii corpore, pcregriniimur a Domino (II Cor. o, 6j.>
inferius, quo eunt mortui, unde voluii Deus eruere
Si dulcis cst patiia, ainara pcregrinatio; si ainara
auimas nostras eliam miilendo illuc Filium suum.
peregriiialio, loia dic tribulalio : unde toia die est
Eienim propler isia duo iiifenia missus esl Hlius
clainandum ut libereniur. Vox membri liberali, et
de liberatioue jubilaiitis :
Dei undique liberans. Ad hoc iufernum missus est
nasceiido; ad illud morieudo.
Vers. 8. iVon cst similit tui in dii!,'Domine. In
Est et alia opiiiio. Fortassis apud inferos est ali-
diis gentium vel in diis a te factis niillus esl tibi si-
qua pars inferior, quo traduntur impii, qui pluri-
m»lts. Et tion secundum opera NuIIus lua. potest ^ nnum
.. ^
talia facere,
est
quaba
,. ,....,.
qui jnsiiucas
tu facis,
.
iinpios.
. " .
pcccaverunt, ubi divcs
, i-
cum torquerelur, leva-
vit oculos suos ui Abrabam videret. Non auteni
ei libeias oppressos, Vox sacerdoium Ecclesiae :
posset li.vaiis oculis videie, nisi ille esset superius,
Vers, 9. Omiieji yenles ,
quascunque fecisli, ve- ille infcrius. Ergo intor isla duo infcrna. forgitan
nienl, ei adorabunl coram le, Domine. Adani el Evani qiioiuni in uno quicvenint aninue jusionim, iii al
foiitem oinniuni gciitium fecit Douiinns, de quo leio lunjuebanlur aninix iD>pioruni, laMatur iste
fonte omiies genles lluxerunt. Ergo omncs gentes fe- animam suam eripuisse Deura de inferno inferiori,
cit. Ideo om:ies venient ad Creaiorem sutim, non id est, de lalibus peccatis, per qure posset duci ad
pcdibus sed lide et religione ct rcliclis idolis adoru- lormenta inferni inferioris. Per quid animam ejus
bunt coram lc, Domiiie, in interiori suo, et in bene-
de infcrno eruerit, dicit, scilicet pei mortemChristi.
placilo tuo, et ytorificabunt noinen luum, boc est,
lloc est quod sequilur. Vox Christi :
laudabunt te boui!< operibus. £l merito :

Vers. 14, IS. Deus, iniqui, id esl Judî, iiisKr-
Vebs. 10. Quoniam magnits, id est potens es tu, re.xerunt super me, et compiehendcrunt me, et sy-
el (acient mirabiHa quadibet, alii nou : nagogn poicntium, id est, congrcgaiio priiKipum,
Quia tu es Deus solus "aturalitcr, alii ge^lium saoerdolum, quccsieritnt perdcrc animam meam : ei
: :
m r.OMMENTARIUU !N PSALMOS. PARS IX, EX HONORIO. — PSAL. I.XXXYL rM

von proposuerttnt tt iti conxpeciu suo ; sed occiderunt A evomuil, ita hunc posl iriduiiin infernus reddidit.
Die Filiuni Imim. E» tu, Domive Deua, Pater misera- linpiTiuin ei iledit, qiiia omne jiidicium ei commi-
lor el tnisericors, patiens, et multw misericoriti{p, et sil, ci stiper oiiiiiia euni exallavit. Unde ipse dicit
verax, rcspice in me hoininem a le assumplmn, el < Data est milii omnis potestas in ceelo et iii lerra
per me liliera hominem pcrdilum. Et miserere mei (Maith. xxvni, 18. » Qui oderiinl eum, coiifusi suni,
daiiuo iiumini immortalitatem per me qiii subivi pro qiiia ixiAxi a Romanis occisi siint. Potest el huc du
eo mortera. Da imperium tuum puero tuo, id est, da Kcclcsia intelligi. Vox marlyrum :
pntcslatem ditecto tuo , ul imperium diaboti de- Ofiis, ini(]ui iusurrexerunt super me, id esl, per-
slruam, animas inde cruara. Et salvum fac de morte secutores afllixerunt me,ei synagoga Judaiorum
me filium ancillcB tuce Marise. Hoc homo ad verbum quKsicruiil animam meam, id est, vilam meain ad
dicit. pcrdenduni eani. Et nnn pruposiierunt te in coiispe-
Vers. 10. Fac mecum signnm in bono, ut resur- ctu $uo, id est, non crediderunt te Dcuiii, scd potius
gam, iion in malo, ut ile cruce descendam. Iii islo nie populum luum in te credcntem exijuisitis poe-
quippe est humani geucris rcparalio, in il!o vana nis occidcrunl. Et lu, nomiiic, rcspire in me, quali-
acclamalio. Talc signiini rac, ut inimici mci Jud«i ter crucior pro le ; el miserere iiiei libc-ando me de
videant, qni me oderuni, et con(undanlur, id esf, " aeierno cruciatu, et impeiiuin, quod niiiic habeiit
erubescant; quoniam tu, Domine, adjuvisti me te- impii, qui nos discruciant, da puero luo, id est, po-
suscitando a morte, quem piitaveriinttedereliqaisse, piilo {'.hristiano. Et satvum fnc hic et in futuio
et consolaius es me iii tristiiia, qiiia animas per ine fiiium ancillte tnw, id est popnluni Ecclesiae tuse.
eduxisti de inferno ad gaudia. Cujus Ecclesioe vox sequilur Fac mecum signum:
Notandum quod Patrem sepleni nominibiis appel- in bono. Signum Dcus cum Ecclesia fccit, quia Ro-
lal, et per singula vcrba palerna majeslasdilTinitur. maiium imperiiim, quod eani persequebatur, pcdi-
Esl quippe Dominus oranium, Deus crealor univer- bus ejus subegil. Hoc signum in bono luil, quia
soruin, miseratoT, quia singulis rebus misericor- Christo suinrao impcratori credidit. Hoc vi.lerunt
diam facit; mtsericors, quia seinpcr pia est iiaiura Judaei, qui eam oJeruiit, ct confusi sunt, quia ab
Deitatis ;
patiens, quia peccatorcs sustinct ; mulite urbibus expulsi siiiit; quoniam Dominus adjiivit
miscricordice, quia ad conversionem invitat; rerax, Ecclesiam in perseculloiiibus, et consolatiis est
quia omnia promissa sua implebit. Haec licet dc eam daiido paccm, in futuio prom^liendo gloriaiii.
Patre dicantur, tamenet Filio et Spiritui sancto Hic psalmus idco in Epiphania Domini canlatur,
similiter iiiesse non dubitaiitur. Pater sigiiuin Jonae qu'a ibi Cliristus a geiuilius adoraiur ut Deus
f,
cum Filio feeit, quia sicut piscis iilum terlia die
PSALMUS LXXXVI.
Fundamcnla ejus iii monlibus sonclis, elc. Supe- liorlari per fidem et operationem liiijus civilatis
liori psalmo facla est mentio tabernaculi el domus civcs fieri.
Dei : in hoc aulem psalmo describilur civitas Dei, Per duo diapsalinala in tria inembra dislingai-
in quam iiitroducuiitur electi. Hic psalmus estocto- tur, quia habitalores hiijus urbis'in tres ordiucs, in
gesimus sexliis, qaod siiiit duodecies septem, insu- doclores, continentes, conjugalos dividuntur, qui
per tria. Duodenarius designat aposlolos hujus civi- lcge geminae dileclionis regmUur. In priina paite
tatis priiicipes ; septenarius sapientes sepliformi D ipsa civitas laii.laiur; in seciinda habilatoifs ejus
Spiritu plenos, hujiis civitaiis doctorcs; lernarius lioalilioantur; in tertia l.ielitia civiiim ejus memo-
omnes fideles hujus civitatis civesTiiiiiialem colen- ralur, Verba accepta sunt dcsiiu Jcnisalem in nioiile
tes : titulus psalini est positx, in quam Babyjcnii, Tyrii et iEtbiopes et

(VeBS 1.) riLllS CORE, PSALMUS CArJtlCI. alii popiili coiifluxerunt, et Ixlitiam in ca habue-
Hoc hymiius rompositus cst de magna
est : Isie runt, et significat Eceiesiam in moiite Cliiisto loca-
jucunditate, propositus oinnibus fidelibus. rsalmus tam, in quara popt)|l omnium geiuiiini ctiuvcnerunt,
e.\ psalterio dicitur; canlicum veroex ore proferlur. iii qua alemam laetitiam habebunt. Vox Spiritus
Psutinus refertur ad maiius, id esl, ad actionem ; sa.-.rti :
taniicum ad contemplationem. Filii Core sunt filii Fundamenta ej^^ in montibus f.anclis. Istu.l rjus
resuriectionis. non conjungilur his qua; in libro suiit, sed liis qu.^B
Materia psalmi est civitas Dei. Psalmus etiain scriptor libri interius in spiriiu viilit. Raplus eiiiin
magnus Dominus de civitaie Dei desciibiiur ; sed extra se conspexit in spiriiu civiiatcm Dci, et hoc
ille dc civitalc inagna Jerusalem, istc quasi de turri etiam aliis parrare volens ex magna l*titia pronipil
Sion in urbe posita editur. Inteolio ejus esl nos dicens : Fundamenla ejw^ in montibus sanctis, hoc
527 GERHOHI PR^POSITI RElCnERSPERG. 52»
est, gloiiosa est illa civitas, quam ego intus vidi, A estgeniililas,qiiae[per]latam ctspeciosamviam viiio-
fundamcnlu ejus sunl in montibui sanclis. Ecclcsia ruin ad inierituin iliai, el in pliilosophia vel regni
pcr simile dicitur civitas, quia sicut :n civilale con- monarchiasupcrbipb;\l,f|ua>apostolosJesuexcepit, et
gregantur cives, sic in unam fiilcm coadunantur e mundo corruente per tubas angplorum cum suis,
Ecdesiae lideles. Hujus civitaiis fundamenlum esl itl est Christianis s.ilvahitiir, sicut Jtricho per tu-
Gliristus, lapis angularis connpclens in se dtios pa- bas sacerdotum corrucnte Rahub salvata legitur.
rietes, Judseos et geniiles. Hujus civilatis arlifei et Latam eniin viam dtscruit, et iter angustum duccns
coiiditor ost Deus, et ipsa fundala super duo Tcsia- in haiic civitaicm arripuit, et lumorem snpeibiw
menta. Hujus fundamenta sunl in monlibus sanctis, drposuit, ac bumilis facta in hac civitate civis esse
id est, in prophetis ct apostolis, super quorum do- meiuit, siciit illa populo Dei associari, et in gene»-
ctrinam fundatur Ecclesia, ut scribitur : « Super logia Ohrisli scribi ineruit. Babylon erat caput As-
fundamentura apostoloruni et piophetarum (Ephet. syiioiiim. Hsec a Sciniraniidc regina, uxorc Nini
ti, 20). I Ideo dixit : sanctis, quia sunt et montes regis, (le crudis lateribii? et bituinine est structa, a
maris naufragosi, in quos saepe impegerunt nautae Cyro et Dario est de.strucla, ambitu sexaginia sta-
incauli ,
quod sunt haerctici ct philosophi , hnjus dioruin, de qua dicitur,
quod mirabile furril, quia
ci\ilalis adversarii. Qiiod sit iiomen hujus civila- ^ posset ab homiiic consirni, sed mirabiliiis, quod
tis, dicit : posset destrui. llabyton diciiur confuîo, quia ibi
Vers. 2. Diliijit Dominus porlas Siun super omnia olim confusx siint liiigux bominiiin, et significat
tabernacula Jacob. Sion vocalur haec civitas in pra;- hunc mundum, in quo amatorcs ejus variis modis
senti vila, qiiod dioilur specula vitse ; in luturo vo- coiifunduntiir. Qui de pcccaiis erubescentes ciim
cabitur Jerusalein, id est, visio pacis vcl Dominus liahab in liac civitatc habitare coepcrunt, et regem
ibide)ii. Poria hujiis civilatis sunt apostoli vel do- hujus civitaiis iiosse, el ei servire mciuernnt {Jos.
ctores, per quos intramus ad rcgnum Dei. Janua II ct vi). Esl crgo sensus : Gcniium cum idolis siiis
(jiis csl Cbristus, per quam ad vitain intrabimus. mcrelricaiitium, et de pcccatis suis confusarum in
Tabernacula Jacnb sunt sancii prioiis populi sub hac civitate per fidem jain habitantium, et me per
figuris lnijus civil:Uis mililanl.»s. Vilujil ergo Dowi- sa^^ramenta scteiKiitm ero memor dando eis virtutfs
3US portas Sion, id est apostolos, portas civitalis ct gloriani.
spcculaiitis futura super tabernacula Jacob, id est, Ecce alienigence, et Tyrus, ei populus îhiopum,
plus quam omiies sanctos prioris populi sivc pro- lii fuerunl illic. Alienigena; sunt Philistlisei, qui di-
phct:is sive quoscunque iuilitantes sub umbra. „ ciintur cudenles polione, qiiod sunt ebriosi ct luxu-
Alilcr : Porta: Sion sunt fidcs, spes, cliarilas cl I iosi a regiio Dei alicni. Tyms diciiur angvsiia, el
aliac virtutes, qux sunt in illa civilate, qux suiit sunt persecutores Ecclesiam aiigusliantcs. /Ethiopei
portse cflelesies snpornae Sion, facicm Dei speculan- (!icnntur iiif/ii, et suiit peccatores iiigri in pcccatis.
les. Has dilnjit Domiuus super tabcrnacula Jacnb, Hi omncs fiu^runt bostcs liu'us civiiaiis, sed a Rege
id est siipcr oinnes obeervanlias prioris populi, qui- Chrislo subjecii facii sunt in ea dcvoii cives. Ha-c
bus intimabatur illa civitas semper manens, et sem- oinnia facla suiii gloriosa per Rcgciii in ea natum,
per coelcsiis in pace. Deum et huminem. Hoc est, quutl sequitur :
.Mitcr : Sion cst sanclorum coadunatio In ccelesti Veks. .S. Nun/juid Sion dicel homo nu-
: liomo el
gloria. Tabernacula Jacob pra;sens justorum militia, tus esl in ea, ct ipse fundavit eam Miissimus? Hoc
quiu hic luctando miliiant super vitia. Super istain cst, homo iiascetur iii ea civiiale, et ipse idem fun-
iUa spiritalis diligi dicitur, quia nibil in ea coufu- davil caindem civitatem prima creatioiie, quia ideni,
sionis, niliil perturbationis esse declaralur. Simili- qui est homo, esl et Dcus aiiissimus, id est poicii-
tudo cst ab illa civilate, quae est in monte consti- tissimus. In bnc fitndavit eam ,
quod illos fecit
tuta, ct munita loco et opcrc matcrialiUT, dc quibus conslrueretur haec (ivitas

Veus. 5. Gloriosa dicla sunl de te,cii<itas Dci, per p spiriiualiter. Sic autem hic versus coiistruitiir :
Spiritum sunctuin. Et qu.-c sunt illa ? Haec videlicct, Sion, nunquid aliquis homo dicet istud ? Civitas
qnod in ea erunt principes, idiotae, rusticani, pau- coiislriiita est, el homo nalus est in ea, et ipse, qui
peres piscatores, et quod in ea erunt civcs Babylo- nalus esl, fundaril eam, ct cum sit homo, cst allit-
nii, Philisthxi, Tyrii et i£thiopes. De liis subdi- simus? Vi.\ audcbit hoc aliquis homo praedicare : iii-
tur : credibile cnim el impossibile videbitur.
Diapsalma. Vers. 4. Memor ero Rahnb et Baby- Alia traiislalio liabet : Mater Sion dicet : homo;
lonis scienlium me. Per Rahab meretrices, per Ba- Pt cst sensus : Synagoga, qux cst maler Sion, id esl
byloncm publicani intelliguntur, quia in bac civi- Ecclesiae, i/ice( de Christo : Hic tantiim esl hnmi>,
tate cives ellccti praccedunt Jud.eos in regniim Dei. Sion autein dicii : Ipse est .Aliissimus. Unde sciiiii-
Rahab erat mcretrix, qux cxploratores Jcsu >'ave lur ista?
excepit, quae sola cum suis salvala est, quando Jeri- Vers. 6. Dominus narravit (45) ea in scripturis
cho corruil. Rahab dicitur latiiudo vel superbia, ei poputorum, id cst in lege ct prophctis, scriptunt jid
(15) Vulg. tturrabil.

520 COMMEiNTARIUM IN PSALMOS. — PARS IX, EX UONOKIO. — PSAL. I.XXXYII. 350
uliiitateni poputorum, et in scriptiiris prvKipum, id A Dei est aniiiia fidelis, ciijus fumlamenta, id est
esl apostolorum horum, qui fuer. itl tn ea principes, boHiC convcrsationis inilia sunt iii sanctis montibus,
quandiu vixerunt, et talia docuerunt, et scripta rc- id esl sanctorum viia et dogmatibiis. H.cc civitas
liquerunt. Sacra Scripiiira est omnium populoritm, vocatur Sion, id est specuta vitw. Hiijiis porlas dili-
quia omnes pciie iiitclligiint eain, sxcularis aulem git Dominus. Portte hujus Sion, per quas aiiima
scripliira paucorum est, quia paud intclligunt. Oiioil iiigredilur, cst fi Jes ct baptismus. Porice, per quas
cniin Plato scripsil, \ix tres inielligunt. Philosoplii pgredilur, est operatio et dilectio. Tabernacula Ja-
viain veriialis liominibns obcluserunl, dum seiiteii- cob est o;Mnalis intelleclus ct tralitiones Judaeorum.
lias suas obsciiris verbis involveruiit, quam apostoti De hac civilate gloriosa diclti sunt, quia de virtuli-
planis dictis mundo apsrueiunt. Ma^na res facia biis, sicut de lapidibus est constructa ; et quia
est in civiiaie hac, niagiiuni gaiulium, mapna laeli- Chrislo imperalori iit sponsa est conjuiicla. Hujus
tia ! Ideo collucatis omniluts gauiliis clauiil. memor est Dominus, quia de Ralinb et Babyton
Diapsalma. Vers. 7. Sicut Ixtaiuium omiiium conversa esl ad ouin, hoc est, de hiiitudiiie viiioruin
babitutio iii le. Habitatio omiiium in te, o civilas et superbia mundan;e glorise et confusione peccalo-
Dei, non erit tristanli-.ini, sed sicut Imtantium in rum. Ib hac civitate habitant aticnigeitie et fyr.i cl
B JEthiopes, quia in cogilalione ejus manent prisiina;
hac \ita, iii fulura autem vere la-tiwlium. In laber-
iiaculis liie coiiterimur ; in civitate illa coelesti h;P- lurpitudines. qu;B eam Deo aliciiabant
a : iiide ha-
bitatli) nustra sola eril Ixtitia. Non erit ibi gemitus bet angustiam et limoris borrorem. Post hidciiasri-
desideranlium, sed Ix-tltia perfruentiuni. Aderit tur Chrislus in t'v, id est virtus vel bonuni opus ad
eiiim, cui suspiramus; < similesei eriinus, quoniani imilalioiiem Cliiisti, el ipse Attissimus (iindavit
videliimus eum siculi est {/ Joaii. iii, 2). » .Non eiit eam in virlutibu'^. Et narrukil ei volunlalom suam
ibi aliqiiod negoiium nosliHm, iiisi laiidare Deiim, cl in scripiuris poputorum, id esl iii passionibus niar-
frui Deo. Habitabimur et habiiabimus. Subjicienlur IjTum el \ita sanctoruin, ct iii icripturis prindpum,
illi oiiiiiia, ut sit Deus omnia in oiiinibus. Quid id est apostolorum et proplielaium. Et hoc nnrraliil
crgo erii? Quomodo, poluit lingiia humana diNit : ei, quod habitalio eril in ea iicut tir.lanliuin oin-
Sicut icEtunlium omnium habitatio in te. Qiiare sic- nitim, quia Christus lex viriiilum in iiac civiiale
ul Iwtantium .' Quia iioii invenit aliam simililudi- regnabit in setenuini, iiui est plenuni gaudium,
nem, nisi (|ualem hic lioiuo novit. Hunc psabnuni festiim saiict* Maria! canit, quia
Hic psalmus eliam ad animain periiiiet. Civitas ipsa Christura Dcuni el liorainem gcnuit.
PSALMUS LXXXVII.
Doimne Deus satuiis meis, etc. Prajsens psalmus C nes. D.eiiioiies synl nudi; Christiani oleo iincti. Si
est de passione Christi, el de ejus morte et sepiil- quis insiinclu diaboli iii aliquo peccato lapsus fue-
lura et ad inferos dcsccnsione. .Milites laburautes ril, non continuo seivus ejus erit, si pcr poeniten-
ii) lalicrnaculis audita gluria, qux est in civitate tiam vires reparans fortis in adversarium insur-
inipcialoris, flagiabant niinio desiderio reliclis ca- rexerit. Sed si ex toto ab inientione resisieiidi pec-
siris hanc urbem ingredi ct immensa la;lilia per- cato deficit, hic dominium se viiicentis subibit, et
frui. Quibus cerlaraen indicitur, et quia per mullas hic corona carebil. Qui autem usque in liiicm in
tribulationes oporleat introiie in regiuim Dei, cis certamine persev.Maverit, bic coronam viiM lopor-
pra;dicitur ut noverint introitum hujus civilalis tabit.
esse tribulationem, sicut ct Cln isluiu regem corum Hic psalmus est oclogesiraus septimus, quod
prius oportuit paii, et iia intrare in illam gloiiam, sunt novics novem, iiisupcr sex. Per novenarium
cui, sicut conipatiuntur, et conregnabunt. Ne au- gaudium angelorum, per senarium labor hic cer-
tem in ceriamiiie deficiant, certamcn Chrisli rcgis tantium exprimitur. Designat bic numerus, quod
ipsorum eis iri lioc psalnio proponitur, et post pu- bi, qul contia vitia proCbiislo pugnant, angelorum
giiam vicloribus corona promiltitur, quia « nemo gaudia in civitate gloiiosa percipiani. Tilulus psalmi
coroiiabilur, i:isi qui legitinie certaverit {11 Tim. D est :
II, 5). I Legilimum certamen talc erat : Duo nudi

(VtRS. 1.) C.lNTiCCU PSALMI. FILIIS COnE , IN FINEH
oleo uiicli siiiiul luclabaiilur : si alier veio succu- PRO MliLF.CH (i4) AD EESPOSDlilSDLM, INTF.LLECTIJS
buit, non slatim viclus fuit ; scd si saepiiis elisus lUXS ISll.VlLlT.C.
ex tolo a lucla defecit, Iiic victus fuit, et liic servi- Caniicum est jucunditas contemplalionis. Psat-
tio victoris a:ldicebatur, victor vero laurea corona- mus sludiura bonse Fitii Core martyrcs
aclionis.
batur. Sic ceitamen cst inler Christiaiios et daemo- imitaiores Christi in Calvaria crucifixi. Finis perse-
(44) Vulg. Mahetethet EtTohiHe.

,
S5t GERHOHl PR^POSITI REICHERSPERG. 532

vuraiitia. Melech [MahcUtlt\ didlur c h orui, iuhau- A, marit, qma iii prosperis et ai!\ersis in conspeelu
ditur marlyrum. Ad rcspondendum, subauditur : Dei oravit.
organis vcl alii praecinenli, quia, cuni prseceiitor Alilcs' : /n dieclamavii, quando psalmum Devf,
praeciiiit, succentor chorus ei rcspondet. Ubi intel- Deus meiis, respice in me in crnce canlavit, sicut
leclus poiiitur, et significat Sfiirilaliter debcre intel- scriptunri est : Eloi, Eloi, quod cst : Deus inens. Denx
ligi. Entan erat unus de pciitis cantoribus, ciii bic r.icus , etc. [Marc. xv, 34. î
/n nocle claniaxiC,
psatmus a David ad canendum est datiis, et dicilur quaiido inroonle Oliveti dixit : Pater, si vis, truns-
frater ejus. Signilicans Christum, qui factus est fra- fer calicem hunc a me (Lnc. \\n, 42). Et hoc coram
ter illius chori faciens raarlyres Dei lilios. Qiiod Dco fuit, quia ipse solus novit, qua inteiitione boc
addidit hraetilm, signiiicat quod ipsi erunt videntes fecit. Ego ctamavi :
Deum, Alia Iranslatio habcl : Etnan F.irahiltp. Eman Vers. 3. Intret in eonspectu tuo oraiio mea : in-
sonat aecipiens. Ezrahita, indigeiia vel orientatis, clina aurem tuam ad precem meant. Iiigressus uia-
ct significat inartyres Chrisii in castris cerlantes, lioiiis in conspecSu Dci est acceptio carnis ejus, in
qui accepeiunt a Domino quod pro eo possint pati, qua pro hnroana salute oravit. Inctinatio aurit Dei
qui nnn sunt hospiies et advenae, sed sunt civitatis est miscricors cxauditio, qua honiinem lapsura de
Dej indigenae, scilicet cives et domestici Dei, ct ab luto ad coilcslia levavit. Exaudi me
eo qui dicjtur oriens, orienlales dicti, sicut a Chri- Vers. 4. Quia repleta est matis auima mea : in
slo Chrisliani. Sic ergo tituliis expoiiilur : noccnn- peccatis pereuntis popiiU, vel anxietatibus per cra-
ticum psulmi, id est hilaritas bon» operationis pro- ciatus carnis. Ei viia mea inferno appropinifuaitit
ponitur fiiiis Core, id est imitatoribus passionis quia per cruciatu:, morior, et sic ad iDferniim ibo.
Christi, ul cerle;.t in finem pro rornna jusliti;e. Vcrc nioriar, qiiia ecce jam
Qiiod canticum esl pro Melech [Maheleili], id est pio Vers. .5, 6. .Eslimatus sum cum descendentibxts
concordia ad respondendum, subau lis : Christo, hoc in tacum, id esi damiialus suin cum latronibuR,
est, quemadmodum Christus sua passionc pr»ci- qui pro meritis suis ad infernum descendunt. Fa-
iiuit, ita chorus mahtyrum patiendo respondeat, si ctus sum sicul homo tine adjutorio, hoc est, ila roe
cum eo in civilatc gioriosa regiiare cupiai. Quodque reputanl sicul bominem, qui nec amicum vel pro-
canlicum cst intelteclus Eman Jsruetita;, hoc esl, xiniuro hahet, qui occisum vitidiccl. Vel ila me
dirigens in intclligenliani ad Chrislum, fratreni cruciant, quia ut peccalorem, a te derelictum, et
Deiim videiitium. Vel intetlectus hujus cantici ad- post mortem cum aliis peccaloribus ad iiifernura
seribitur Eman Ezraltitce, id est popiilo, qui ftccepit r descensurum aestiniant, qui siim inUr morltwt tiber
a Domiiio, ut s:l indigena eivitatls Dci. a peccaio. Aliis inors est poeiia peccati, mihi est
.Maieria psaimi ost Clirisli liuniiliatio in passiose, voluutaria et causa salutis huinan<e. El quia liiicr
Tel iii moite, vel in descensione. Intentio esl iios sura a peccato inter roorluos in peccaiis, aon lene-
hortari Christi exeinplo per angnstam viam ainbu- bor a morte in poeois. Factus sain ctiam tieul vut-
lare, si velimus civilalein Dci intrare, Veiba sunipta nerati dorniieuies i;i sepulcrit. Ita per vulnera in-
videntur de Joseph, queni rialres sui in lacuni in terfeciiis suni ab eis, sifiiJ latroneK pro sceleribiis
soliludine pusuerunl, cujus noti longe facti abomi- suis vutnerati, interfecti, prajecti suut in inonu-
iiationera eum sibi fecerual, a quibus Ismaelilis roentis. Vel ita a:siimatus sum ab eis, ticul itli, qui
tradiiur ; non est ab ois cgressus. Signilicat autem in anima sunt flagitiis vutneraii dormientes in tepul-
Cliristura, quera fratrts sui, scilicet discipuli iii se- crii, id cst quicscentes, in consueludiiie peccato^
palcrum posuerunt, dum cuin noli sui, vidclicel rum sepiilli, vel qui in criminibDS moriuntur, et ut
Judaei, abominalionem sibi in cruce posuerunl, dives in inferno sepeliuntur. Quorum non et me-
qui a Juda tradilus Pharisneis iion cst egressus ab mor amptiiis ad redirociidum eos per mc ; et ipti de
e. s. manu mea repulsi sunt, Iioc esl de salute, quam
Tres partes halict. Prima pars est : Domiite, Deus D per me, manuin tuam, operaris. Vulneratnm el
talittis, in qua calamitates passionis Christi scribun- occisum

tur ; secunda : Kunquid morluis facies mirabitia, Vefs. 7. Posuerunt me in lacum, id est in sepul-
in qua scx iiiteirogationes iiegalivc proponuntur; crum : et eti: m in lacu inferiori, id esl, animani
teriia : Et ego ad te, Doniine, etamavi, in qua Ecclc- in infernum : In tenebrosis el in umbra mortit, hoc
siae, quae est corpus Christi, miseria; subjunguntiir. est, c in terram tenebrosam, et opertam mortis ca-
Vox Chrisli in forina servi : ligine, ubi nullusordo, sed sempiternus horror iii-
Vers. 2. Dutnine, Deu* talutis meie. Verbum Fili habital (Job x, 21, 22). > Vel xstimatione sua po-
Dei, qui es Dominut omoium, qui In me honiine sucrvnt me in tacu inferiori, id esl in profundissi-
formain servi sumpsisti, tu Deus, qui nie creasti, mam calamitatcm , reputantes me omnibus boml-
Deus, dico, salutis mcw, id e^l daiissalutemhomini nibus miserabiliorem, qui morie lurpissima, scilicei
per n:e, iii die ctumavi, id est in claritate, quain crucis iiiipplicio damnatus essem. Et idco potuerunl
tecum liabeo, pnpulis prsedicavi, et twcte hoc esl, vie in tenebrosis, id esl inter latroiies peccatis le-
in tenebris Judaeorum, ot hnc coram te, id est, iii nebrosos, el in umbra mortit, id est intcr imilaui-
beneptacito luo. Vcl in dic ei noctc coram Den cla- vcs diaboli. Mors est diabolus. Vmbra morlis iniûi
:
S55 COMMENTARIUM IN PSALMOS.- PARS IX, F.X HONORIO.- PSAL. LXXXVII. 5Si
imitantes diabolum ut umbra corpus. Ideo talem A quos sunimus medicus non suscitavii amorieaiii-
Xlimalionem de me habuerunt, quia nix, (t suscitaii confiiebuntur, id est laudabunt Do-

Vers. 8. Super me confirmalus est furor tuus. minum ? Neqiiaqiiam. t Non i enim taliier « mor-
Furor Dei erat vindicta sseviens niuliis poP-Ris in ge- tui laudabunt le,Domine (Psai. cxiii, 17). >
nus humanura. Hic faror super Christum est cafl- Yess. ii. Nunquid nurrahit aliquis ili sepulcro
prmalus, dum eiira pio peccatis omuiuni horribiii misericordiam llt(im,et vcrilalem tnam in perdilione?
neci tradidit. £/ omnes flucius tuoa induxiiii super Christiis ffst Dri misericordiu, qiiia pcr ipsum mi-
tne, id est omnes passiones, quas in prophciis seria hoiniuum aiif(.riur : ipse quoque Dei veriias,
pruidixist). Vel Jadoei me ita repulant, quasi pro quia per ipsum cuelesiia iiistauranlur. Hanc miie-
facMioribat meis omiiia genera pcenarum super nie ricordiiim et hai:c veritafem nulliis in sepulcro aiii
indiixeris. narrabil, iiec aliquis in perditione, id est, in inferno
Vers. 9. Longe fecisii notos meos a me, id est, positus memor crit, cui dolor immensi cruciatus
apostoios cl cognalos ejus, qui cum a Gaiilu!Ji cogiiatum de Deo adiniit.
seculi sunt, qui reliclo eo omiics fugfniiil. Potu- Aiiler : Anima pcccans esl morlua, cujus sepul-
eriiiit me abomincuionem sibi, nuia, cum viderent crum est corpus \el niala coiisuetiido, iii qua fce-
me taJiier tractari, ul pes!,imurii nie abominabantur tet sepulta ;

pcrditio vero est desperaiio. Qui ergo
in tantum, qiiod quiJam Juramcnto me nosse abin consuctudine peccatorum vel despeiatione positi
iiegarent. Vel Judxi posnerunt me abominationeih sunt, mtseiicorrfi.jHi et verilatem Dei iion requirunl;
iihi, dum ahomiiiando cruci<; supplicio nie damna- muiidum in jnisfriVojdifz salvatum, judicium in ve-
veriint. Truditus siim a Judseis tjoiUilihus, et 'on ricaie futiirum non credunt.
egrediebar de custodia Pilali ut reus redusus. vcl Vers. 15. Nuuqidd cognoscentur in tencbris mira
tradilus moni non cgrediebar hominem ostcndondo biiia tua, et juslitia tua in terru oblitionis? TeKebras
mo Dcum. Et idio vocat infernalia dauFtra. Terra obtivionis est infer-
Vers. 10. Oculi mei langucrunl prce inopia.CoT- nns, quia ibi posiii sunt, qui obliii suiil Dci, ct
pus Christi est Ecclcsi.-i. In hoc corporc oculi sunt Dens obliciis est coruui ad miserendum. In his lo-
apostoli duceiites eam de tenebris ad lumen vita;. cis mirabilia el jvstilia Hei non cognoscentur, qw;i
Horurn oculorum lumcii erat Sol juslitia". Quando a iiullo ihi nanaiilur. Tencbrffi quoque siint inGde-
hicsubnube carnis latuii, et se Deum in passione lcs , in quibus mirubilia Oci non cognosccntur, quia
non ostendit, oculi subtracio luniine tanguerunt pr(e indurali ad poenitentiain noii convertentur. Terra
inopia, quia de ejus polenlia diibitaverunt. Quidam ^ oHivionis sunt Judsci, qui proptt-r terrena obliti sunt
eiiam eum Deumnegaverunt, et quidam dixerunt Dci. In bis jusliiia Dei Cliristus non cognoscitur,
« Nos sperabamus quod ipse redcmpiurus essot qiiia non inquii iuir. ILcc omnia ideo dicta sunt, ne
Israel (Luc. \xiv, 21), » sed in hoc subauditur, df - anima cjus in infcrno rclinqiiatur, sed cilius resu-
cepti sumus, quia ut alius homo est mortiius, ab scitelur, qualenus laus Dei por Leiiclicia ejiis possct
oninibus desei tus. Clnmaci ad te, Domine, dicens :
agnosci. Tu, Pater, non facies mnrluis mirabilia
Etoi, Eloi : vel damavi p:o iliis : < Pater, dimittc nisi per me, nec medici suscitabunt nisi per rno.
illis, non enim sciunl qiiid faciunt (Lue. xxiii, Vers. U. Et ego ad le, Doininc, clamavi, iit mc
3i). » Tota die expandi ad le tnanus meas, lioc esL, resusciiarcs, ut per me monuis facias inirabilia,
tota vila mea opera mea »d te direii. quosdam de infeino excipiens, quosdam in corpore
Vers. 11. Nunqidd mortuis fncies mirabitiu ." liK'o resuseilans, quosdani in .inima justilicans. <Mulla»
oravj, ut in peccatis non morerentur, quia qui in enim i corpora sanctorum suiTexerunt, ct inuKis
peccatismortui sunt, cum iiiis non facis niirabiiia, apparuerunt (.^/a»A. xwii, 52) ; ct per nie meilici
ut dc pcenis inferni libercs eos, aut eos nunc cum apostoli morluos suscitcnt quosdam corporaliter,
jusiis lesuscites. multos spiridialitcr, ul coiilileanlur tibi. Egooiavi,
Aliter : Me in ciuce pcri<'Kiiie sol obsiuraius esi, I) '; iHiiMt oratio mea pra:ieuiet te, id est malulina
tencbr* factae sunt pcr uiiiversam lerrani, peir.c me resurrectione clarificabis. Qnomodo oraverit,
scissac sunt, velum templi divlsuin cst, leiia ire- subjungit :
inuit, mortuos evoniuit. If.ec mirabitia fecisii vivis, Vers. 13. Ut quid, Domine, repellis orationcn
scilicel sentientibus. qui per h.TRi- visa convcisi aJ mcam, qua oravi : < Traiisoal a ine e»lix iste ? »
fidein dixerunt : t Veri' Doi Filius erat iste {.Varc. [Luc. x\Ti, i2). Utquid tmftis faciein lunm a me,
XV, 39): Sed nunquid nioriuism peceatis, sicut ab Adam, non
> scilicet ct respicis ad liberandum mc?
non seulienlibus facies lupc wirabilia, qui iiidurato Hoc ctiam in persona Ecclesi.ê, qu.ê cst corpiis
corde, utCaiphas et Pharisaii hsc videi>t, et non Chrisii, dicitiir. Infideies mirauilia tua non cogno-
ci edunt, imo custodes ad sepulcrum poiiunt ? Non secnt. Judaei obliviscuntiir tui, ci ego, scilicct po-
facies. Aut medici suscilahunt, et confilebuntur tibi? piilus tibi fidelis, ad te solum oLtincndura clamavi
Medici animarum fucrunt aposioli a eailesli medico devotione, oro opere. Et mune
et oratio mea preeve-
edoeli, qui unguentis Spiriius sancti curabant ani- niet te luce virtiilum prajveiiit oraiio
: iii mea jnJi-
raabui vuinera infiicia. Nuncjuid hi medici suscita- cium tuuni. Et cum Lonum oiavcrim, i((c/.«i'rf, Po-
buiit Scribas ei Piiaiissos mortuos in pcccatis. mine, repellit orationem meum, nrortis fncie^n tanm
sss CtRilOIii PK^POSITI ROCHEHSPERG. 53C
« me ? Cnm sancLi peiuiit, qund cis oon expedit, ut A runi iniquis, eflusi suiil supcr me in cruce.
Pauius, Dius oraliorieiii eoium repeilit, quia cos \ers. 18. Circumdederitnt nic }{nix\ sicutaqua, id
aJ hoc, quud eis con esl iiiile, noii cxaudit. Quasi est sicut fluclus perseculiODum, toia die Parasccve,
faciem avcrlit, dum eos de iribulalione ut Lauicn- a niane usque ad vesperam pro ejus inleritu lab»-
liuin r.on eiipir, quia oelenia eis gaadia darc dispo- rabant. Circunidederunt me simul Phariswi cum s»-
suit. Sequilur voxChristi: Quia faeiein tuaui, Pater, cerdolibus, Pilalus oiiii priuciiiibus cl populis.
a me avertis, ideo Vebs. 19. Elongasli a me amicum et proximum,
VEns. 16. 1'uuper sum ego, noii Iiabens solatium id est apcstolos ct cO(;natos, et alios nolos meos
vel auxiliura. Lt iti Uibonbui a juveiiluU: mea, a eloiigasti a mea miseria. Et quia videbant me omni
lenipore assumiilcc cariiis vel » iricesinio aiino mex auxilio destiiutum, ideo occidcrunt me ut miserri-
auatis, cum priuJicire ineoepi : exaliatus ajtem in mum. lliiic ad inferos desceadens fortem aliigsivit,
*;rucc, kumiliatus sum in sepuleio, et coiilurbatHs in spolia ejus cum triumpho reporlavil, mane resnr-
morie. roxit, et sic Rcx a'tern;c gloriae in-
gloriam s-.iain
\eiis. 17. Ih me truiisicruiit irw tiia:, id est viii- travil. liocioium ad rormam sanriisscribilur, quia,
(iu t,;; p(jeii:« peccali, duiu nic na{;c!lis quasi reum si Rex glori» civiiaiem non nisi per iatroituin ti i-
ceciderujit : et isrrurcs lui conturbaveruiit me, hoc B bulalionis intravit, nec ipsi iiisi per tribulatioiicui
est, terribili;.^ crutiatus, qiios prfedicavi tc illaiu- intrare poterunt.
PSALMUS LXXXVIH.
MisericoTdiai Domini in (eternum cantabo, inije- si;c coiistiluit, fulurum ci regnum vero pacifico da-
nerationem, etc. Qui:i Chrislum oporlcbat pati, pr;v;- bii, quando in coelesti gloria in Ecclesia regnabit
ccdens psalmus pnccinil ejus dejcctionci» ;
quia iii stcrnum.
vcro opoi.tebat cum a morluis resurgere, et ita in- Perquinquediapsalmatadistiiiguitur in sex meni-
Irarc in gloriani suani, hic in octogesimo ociavo _ bra. Per quinariuni Judaicus populus sub Penta-
loco calculaiiir, qui iiumcrus per uiiden.-iriuni et teuclio constiluilur, per senarium (idelis populus
octonariura multiplicaiur. Nam undecies octoni Im- sub scx operibus Evaiigelii serviens expriniilur, qui
doniini Christi subjicitur. In prima parte miscri
-
jus nunêii sumiiiain conficiunt. Siciit per licnarium
les, ita pcr uiulciiarium traiisgressio legis CApri- cordia et veritas Dci comiuendatur; in secunda siii-
mitur. Per octonariuiii resurreîo innuitur. Desi- gularis Christi magBilicenlia et sanctorum in i.o-
gnat hic crgo iiuincrus, quod gcnus 'lumanuin pro- miiic ejus prsedicalur gloria ; iii lerlia beiieficia Dci
pter Iransgressioiicm legis Dei morliiuiu, resurgit Doiniiiicohomini collata narrantur; iil quarla ever-
in anima pcr Christum, et in uliima resurrcctione sio legni inimicoruin Chrisli ad laudem ejus me-
pcrcipit gauirrtjni oelo healitudinuiii. Tiluliis ejus nioralur; in quiuta rcconciliatio Judaeorum cum
est . Christo nolatur; in sexta malorura retribulio de-
(VeRS. 1.) IMELl.ECTUS ETHAN IShlELIT.C. claratur. Vox fidelis populi :
Eiliun crat pcritiis musicus, et idco hic psalmus Vers. 9. Misericordias Domim in aternum can-
ad reciiaiiuum est ei a David creditus. £Wiaii dici- labo. Mis«ricordi;c Domini multse suiit, illuminatio,
lur robusius, et est martyrum p.ipulus iii iiersecu- rcmissio, justitia. promotio, perseverantia, tandem
lionlbus robustus, qui est hraeliia, id cst Dcuni D remuneratio. Has omiies iii cHernum cantabo, id esl
visurus. Alia translatio habet : Etlian Ezruhita;, hic et in futuro tc Deum pro his laudabo. /n gene-
quoil dicitiir robustus indigena. Hic ergo psalmtis, ralione el gcneralione annuntiabo veritatcm tuam in
id esi h;ec laus Uoi cst inleUeclus Ellian Israelita:, ore meo, hoc est, in Judaico ei gentinm populo, vel
vei Exraliiiiv, lioc cst, robusti populi martyruin quaiidiu succedet generatio generationi, annuntiabo
Dcuin visuri, qui crat iiidigcna civitatis Dei. Chrislo veritatem Dei in ore inco, quo confessio fil
Materia psalmi esl Christi exalialio. Intcnlio est ad saluteni, quem credo cordc ad justitiam.
nobis xtcriKt vit;c gloriain comiiieino;'are, hortaiis Vers. 3. Quoniani dixisti pcr prophetas, in ceter-
nos per laudcs Christi ad illara fcstinare. Verba sum- num misericordia cedilicabitur in cxlis. Coeli sunt
pta sunt de historla, ubi Deus David sccuiidiim cor apnstoli in coelis regnaturi. lii liis per Spirituui
suum invcnit, qu<Mii oleo sanclo unxit, legcm po- sanvtuin aedificata est Dci misericordia in telemupt
pulo conslituil, Salomoni regnuin promisit. Signi- mansura. Pra^puraHtur veritas tun in «is, lior esl.
(icat autciii Cliristum, quem Pater sccundum eor Christus veritas Dci pra;dicabilur per eos aliis. El
suutn iuveiiil, in quo sibi bene eomplacuit, quein lioc diiisti ;
i)\DO iMtilia? ii» Spiritii sanclo unxit, Regem Ecde- Vers. 4. Diivosui lcslamentum eleclis mcis, hoc
:
537 COMMENTARiLM IN PSaLMOS. - PARS IX, EX HONOaiO. - PSAL. LXXXyill 538
est, praicepla Novi Teslamenti dedi apostolis, quos A uatur. Motus fluctuum suitl tenlationes persecutio-
elegi. Et lioc disisli : Juravi David tervo meo, id num, quos Christus mitigal, nc sasviens proccUa
est iirmiter promisi Chritio de Oavid genilo mllii non ev tolo auferl, ne raarlyri-.
sf rvos suos obruai,
per omnia obedienti. bus coionam adimat.

Vers. 8. Vsquein ceternum prxparabo seinen tnuni, Vei's. 11. Tu humiliasti licut vulneratum tuper-
id est Cbristianos, tuos sequaces facian\ m aientnm bam, in bruchio virlutiitux dispersisti inimicos tuos.
durarc. Et cedificabo in geiieratione el generalionem iloc traclum est ce Pharaoiie, qucm superbuin mu-
udem luam, lioc esl, Ecclesiani ex vivis lapidibus ;, is, ranis et aiiis vermibus vulneravii, huniilia-
xdilicabo, in qua lunc Rex sedcbis in setcrnuiii. vit; inimicos suos .flgypiios dispersit, dum flucti-
Diapâlma. Regalis potentia Cliiisti s^qnitur, qu% bus maris iminersit. Superbus esl diabolus, qui cla-
muilis laudibus atlollitur. Prxcedentiu ad Paircjn, vis cruris Christi sauciatus iii spoliis esl hi:rni!ia-
sequenlia referuiilur ad Fiiium. lus. Ideo dixit : Sicut vulneralum, quia percussus
Vers. 6. ConfilebuniuT ccbU mirabilia tua, Domine. est doloie iii inente, non carne, qu.im iioii habet.
Ccett, id est aposioli, in quibus misericordia per Qui crgo superbus ab oraavlius popiilis ui Deus coli
Evangeliuni Chrisli est xdificaia, et iti quibus per voluit, per Christum humiliatus esl, qiiaiulo eos,
Spiriluni sanctiini est prai^paiata, ipsi 'onfitebunlur qui regnurn ejus erant, aniisit. Jn bracliio tirlulis
mirahilia lua, Domine, id est laudabunt signa, qux tvu: dicpersisti inimicos tuo», id est Judseos per to-
facturus es, Christe. Etenim veriiaiem luam in Ec- tiim orlicro in poteiiti virluie tua.
clesia tanctorum, id est promissiones tuas vcras et Vers. 12, 13, H. Tui iunl cieti, et tua est terra,
sigiia praediiabunt io coiigrcgatioae sanctoruni, ct orbem terrw c; plenitudinem ejus lu fuitdnsti, aq 'ito-
boc annuntiabuiU quod iiullus tibi siniilis sit. nem et mare lu creasti, Haec verba iracia aunt de
Vers. 7. Quoniam quis in nubibus wquabitur Do- creaiione mitndi, quia in Chrislo sunt omnia coudi-
mino? tiic Triititas inducitur, iil tota isla laus de ta, quain coelis vel iii lerra suiit, visibiliaet iiivisi-
Trinitate inteliigatur. Nubes sunt pioplietae, de qui- bilia. Ca"/i sunl apostoî, qiii sunt Chrisli, ab eo in
bus lluxerat pluvia vitx. Quis iii his xqualis fuit viilutibus spleiididi facti. Ttrro esi Kcclesia de Ju-
Domino Pnd i.' Nullus. Aut quis «imi/is eril Domino daeis conversa, aratro Evangelii e.\culta. Quse nuiic
Filio in filiis Dei, id est in apostolis, qui sunt adest Christi, qiiia eum colit, et legalia in sacrinciuni
optivi filii Dei, cobasredes regiii ejus? Nullus. niutavit. Orbis lerrnriim est circuitus Ecciosiarum
Vei\s.8. Deus,quiglor<ficaturinconciliosunctorum, de omnibus gontibus conversarum, cujus ptenitudo
Bcilicet Spiritus sanctus Paracletus, qui in congre- c sunt omnes elccti in Ecclesiam geiitiuni collecli,
gatione aposiolica adorandus, Patri ac Filio »qua- Hanc ipse in (ide et baptisino fundavit, qn:\m liile-
lis esse prredicatur. Nam et Doniinus Jesus Clirislus ctione et opeialione se ipsain turrim ad coeliim aedi-
cuiu Patre et Spiritu saiiclo uiia subsisiit oiunipo- (icari docuit. Aquilo est durus venlus, et intciiigitur
tentia, tnagnus et ti-rribilis vel melucndus, ut alia Aiitichristus,mare vero turbutenla ejus persecuiio.
translatio babct, super omnes qui in circuilu ejus ad coronam prxpa-
Ila:c lu creasli, id est electis tuis
tunt. In Judeea estCiirislus cunversatus, in circuilu rasti. Vel Aquitonem et mare tu crcasli, id est diabo-
:
ejus fuerunl omnes gentes. Ergo super omnes genies liim el ejus meinbra lii disposuisti, quia opera eo-
est ipse polens et meluenJus. Vel polens est in si- rum sanctis tuis fructuosa fecisli. Quidquid eniin
gnis, terribitis in judiciis super apostolos et omnes diabolus per se et per snos operalur, lotum lit ad
sanctos iûi in circuiiu ejus sunt, id est qui iii pro- uliiiinttni saiictorura, unde et ipse et iiiali neccssarii
pinqun ejus p^jr innuccntiam existunt. compioh:iiilur.
In Hebraio liabetur : Deus inclytus in arcano san- Et quia omnia fccisti, Thabor et Ilcrmon in no-
ctorum, nimio et terribitis cunclis, qui incircuilu ejus mine tuo exiutiabunt. Tliabor est nions iii Caiila;a
tunt. Sanctis tanlum nola est Christi potentia, qui jiixta Nazaieib, iu quo Christus oclo bealitudiiies
noveruiit judieia ejus terribilia , cui clamaut di- D docuii. Hermon est inotiticulns ir Judaea juxta Jor-
centcs : daiiem, in qucm Domiiius de baptismo ascciiilit, eura
Vees. 9. Dominc Deus virlutum, quis similis tibi? Spiritus sanctus in sjtecie columbx super euin de-
Qui es Dominus omnium ct Deus angelorura, quis sceiidit. T/i«fcor dicitur veniens tiimen; Ucrmon, ana-
in angelis vel iiominibus cst ,'simi/is (icii potentia el thema ejus. Per Tltabor intelligitur Eci lcsia de Ju-
virtute? Potens es, Domine, in sigiiis et prodigiis, da;is,in quara venil vera hix de coelis, pcr quam il-
et veritas lua in circuiiu luo, id cst Ecclesia, in ciijus luminaia es) ipsa teniens lumen populo gentium^qui
inedio cxistis, cui orania vera per coelos, aposlolos «edebat in tenebris ii>iidelii::tis et umhra morlis. De
cxhibuisti, quae per nubes, propbetas promisisti. Et primitiva quippe Ecclesia venit lumen veritatis gen-
qux signa polenter faciat, dicii tibus. Per IJermon designatur Ecclesia de gentibus,
Vers. 10. Tu dominaris polesiali naris, molum qu% est analbematizans aquiloiiem, id Cst diabolum
autem fluctuum ejus tu mitigus. Hoc tractum cst de et opera ejus. Thabor ergo et Hermon, id est tideles
historia, ubi mare Rubruin ad iransilum populi sui de Juda;is et gentibus, iii nomine Christiano exsutta
trsnquillavit. Mare signilicat sxculuni muliis erro- bunt, eo qood aquilonem et mare, kt est diaboluni
ribus lurbidum, cujus polestatibus Chrislus domi- el Antkhrislunt p,t persecutionem malorutu evase-
:
553 GEmiOfll PR^POSITI HElCHErtSPERG. 5i0

rtiiil. Tutim brachium eum polentia, lioc csl facile A Diapsclma. YEr.s. 20. Tiinc locutut es in visioue
ssfviiiam impionim comprimis ,

quia qua>cunque tanctis luit , id est in revelalione prophetis. Tres
vis. pntenter operaris. Seqiiilur oratio corum : visiones sunl : corporalis, qua corporalia videmii.s
Firinetnr manus, Iioc est in judicio operatio tua Jpirilualis ,
qiia imagines coiporalium in spirilo
super adversarios firmetur, ui eos in ima compri- conripiinus; iiitelloctualis ,
qua reruni exisientias,
mas, qiiDS nunc tuos calcare toleras. Ei eialietur proijt sunl, inlelligimus. In spirituali visione locutus
dextera tna, id est clarHicelur numerus pra;destiiia- ost Dominus propheiis, cunn eis in assumpla forma
lonim, qui esl ait dexteram collocandus, qiiia apparuil, vel figurales formas ut Ezechieli, Da-
Vers. JS. Juilitia et juHirium prceparatio se4is nirti , Joanni in Apocalypsi osiendit. Ll na
ftia;. Sedes Chrisli est Ecclesia, in qua requiescet, haec .soli prophetse viderunt, ideo titlenles dicii
per quam mupdiim judicihi'., et in qua Rex iii neler-. sunt. In iritcllccluali tisione locutus cst eis, cnm
nuin regnal);!. Hujus sedis est prwparatiu justitia et mciitem eorum interna iiispiratione replens iii-
iudiciHTn, qui.' per jusiitiam, quam hic fcrit, ad re- tura eis, ut David, ostenlit. Postquam hsec om-
giium judicaliitur, et iiijustus populus ab ea ut pa- nia, qu» dixisti nihi de Christo, revclasti, tuiie
\cx a ?raiiis in jiidioio separaliunlur. Unde prmpa- etiam locuivs [es\ aliis lanetit tuit, scilicet Samueli,
ralio sedis esl jusiiiia et judicium , i\i\\a SEquitas f et Nathaii, el Gad iii rijion^, velin soinuiis, vel in-
saiicla in jiulioio palescct, veriis Jiidex osieridriar. lerna inspiralionc, et dixisti : Posui adjutoriuin in
an^clorum ininisieria cerncnlnr, per quos mali a votenle, id csl adjutorium, quod volo facere humano
boiiis dividuiiliir. lnlerim miserleordia et veritas gerieri, imponam potenli, id esl per poientem adju'
pracedenl fcciein luam. Miseriôrdia, qua parcis con- vabo.

versis ; verilas, qiia promissa restiluis. Alia tranÎaiio habel : Sitpcr potentem. id esl Chri-
Vf«s. 16. Beatus populut, qui scil jubilationem. Slum, qiii erit adjntorium oppressis, ponam super
Non dixil : Qui canit; sed : Qui icii jubilationem. poieniein diabolum, ul opprimat eum. De fuiur»
Jub'latio est enim copiosa menJis exsultalio, qu.T quasi de jam praelerito loquitur propter ceriiiudiriem
vpi-his non polost ciplicari. Bcati ergo eruiil, qui imniulabilem, quia futunim potest imnuitari, ut nnn
Deo pro beneficiis suis hic jubilniit, quia in aeternum fiat; piTteritum non potesl immutari, quin sil fa-
gaudebiint. De qunrum gaudio sequiiur : Domine, in ctum. £^ exaltarit electum de ptebemea, id esl ele-
luir.ine vr!ius tui ambulabunt, lioc est, hic in iliiiini- ctiim de plebe Israelilioa, signis el virtuiibus subli-
laiione Spiiiuis sancli erunl, et in clantate cogiia- mabo, ct in dexiera mea super oninc nemen exalta-
tioiiis tn.-E persevoratiunt, el post hoc le facie a;:' f»' bo. Quem «/«tum.' David , id est Christum sup;r
cicm videbiint. daemones fortem. an.selis desiderabilem. Hiinc *<<-
Vkrs. 17. Ft in nomine tuo exfultabnnt lota die, cltim in patriarchis el pi-ophetis qu.Tsivl. Et
Iioo. csl toto lcmpore liujus vita de, iiomine Chri Vers. i\. Jnveni Datid terrum moum, videlicet
stiaiio e^siillalnini, et iii fiitoro toin illa die, qux Christum mihi obfilieiitem, de i>arids!irpe ualuin,
non lialiet vosperum, de hoe gaudebunt, quod no- qiiiif.<DivinilnlceslDaii(fiie$idcrabilis,iii liumanilat**
men tiiiim per jusliiiam seculi suiii. F.t liiiic <n ju- trrvus voliiniali mcrc serviens. Ilunc secundum cor
ilitia tua exaltnbuntur in coelisli gloria, quia hic roeum invenium olcc .•iftnrfo meo nnxi eam in regem
huiniliali suniinpoeniienti.t.Tua quippejusiiliaest,ut et sacerdolem spiriiuali gralia, ut imnioiel hnstiam
]iuiiiilesex<iIles,supeibosdejicias.Veree.';altahuntur: pro iliis, ol regat in virtuiibus. Dc omiii humanu gc -
Vf.rs. 18. Quia qloria virtntis eorutn tu es. Pro nere cligam ciim, iJ esl assumam eum ad hoc oBi-
virlutibus, quas hic f.is dedisli.oris lu ipso gaudium cium, qiiia illc .solus piaccliit mihi, cui hoc onkium
et gloria et beatitu !o eorimi. Non de alin re, quam injungani, per quem juvabo genus huiitaiium surgere
de te gloriam habebuiit, in ciijiis visione omnes de sua miseria, hunccxaltabo in regem et saccrdo-
sancti gaiidebunt. El in beneplaciio tuo cxaliaiiiur tero, et sepoiiam iii eo adjutorium liumani generis.
fofnii nostrum. Coinu esl saiicloium fortiludo, qii.i j, Verba li,Te sumpta sun' de Sanniele, quando David
vilia el peccata superant. Conm ciiam sigiiificat unxit in regem. Ipse clcclus populum oppressum li-
regnum jusioruni, qui in ctrlcstihus regiiant. Hoc berali'. et adjuvabit.
curfiii in beneplacito Dei e.raltabitur, quia virlus san- Vrhs. 22. ilamis enivi mea auxiliabilur ei, id esl
ctoruin in voliiiilaie Doi facia in supeino regno su- FHius meus, per quem oiiuiia feci, sibi pcrsonaliter
biimabitur. Hoc idoo: uiiilus adjiivabit eum reparare genus hnmanuni. Ei

Vf.RS. 19. Quia Domini eil assumptio nostra, el brachiam meum confortabii eum, id est verbum co-
tancti Itrael rcgis iwstri, id est crcalor noster et gu- unitum firmum faciet eun:, ne cedat. Ideo
bernaior nosier sanctificans nos, el facions nos Vebs. 25. A'i/n7 proficiel iuimicus in eo, id esl, dia
Israet, id est vidtntes Deuin, caniein noslrani as- bolus tenluiis eiiin nun pr:vvaiebit,ncc ab obodientia
sumpsit, qyam Iranslulii super angolos in coeleslem eum avocabil. Kt filius iniquilatis non apponel no-
gloriam. Vel assumpsit nos de mortalitale, de igno- cere ei, id fst Judas traditor, filius diaboli, ullra
ranti.i in lucem.ric lioc muiido in seternum gaudium. non nocebit ei. Prius quasi ei nocnit, dum eum at!
S'tiiiilur assumpli liomiiiis multimoda gralia a Di- passioncsel morlom tradidil. Postqiiam vero de\tera
viiiiiate collala. Dci ouni exallavit, noii apponct nocerc ei, «juia < ultra
E41 COMMENTARILM IN PSALMOS. - PAHS IX, EX HOÔRIO.— PSAL. LXXXYIH. 542
iion moritar, mors illi ullra iicn domir.abilur {Rom. A Aliier : Tlironui esl regia sedes, et intcliigitur
Ti, 9). » potestas futuri judicii, qusR tan!a .'criiate peragenda
Vees. 24. Et coiicidam a facie ipsius iiiimiros esl, iil sanctis omiiibus caeicsti prxfiilgeat clarilate.
eJHS, id est Jiid.TOs a pra^seniia ejiis , gladio verbi Vf-rs. 51. Si aulem dereliquerint filii ejut legem
ipsius confiindam. Saepe eiiiin .ib co victi discjdr- meam,etp. Christus est sponsus. Ecclesia sponsa.
bant confusi. Ei odienies enm, videiicel d«n)ones m Honini ^/f( sunt onines Cliristiani ex aqua et Spi-
fugnm converiam. Sa^pius eti*nim coiam eo ftigio- ritu sancio regpiieraii. Si !;i legem meuin rierelique-
bant dicentcs : t Quid vciiisti anie tcnipiis lorquere rint, id est solemnitates ct jejunia, per me vel per
wal t (Malth. »'i!i, 29.) Haec êrb.i trabuniur de raeos institula abjecerint, el ii, judiciis meis non am-
liisloiia. ubi inimici David Sau! el Alisalon occisi bulaverint, id es! si noi» jiryle jiidicaverint.
sunt, alii in fugain conversi. Sic Jud:ei, Chn^ti ini- Vt;nb. 32. Si justilins meai profanaveriut, id est
mici, a Romanis occisi sunt, dxm<)nes a gentibus canouicas censuras pcr meos poccantibus constitu-
fugati suiit. tas cxsecr:tti fuerint, mandala mea in dccalogo Si gis
Vebs. 25. Et vcricas mea et mizericortlia tnea cum scripi.^ non cintodierini, iion ahjiciaiu, neque in
ipso. Veritas in iirsriiratione, qnia qu<e a me auili- perdilione dimitlain eos ; scd
\il, ioqiieliiri ilisericordia iii saiiatione, quia iiilir- " Vehs. 53. Visitabo in virga, id est cleincnti cor-
nios lam mente quam corpore sanabit. Vel veritds reptione iniqtiiiates eorum, H in verberibus, \d esl in
mea eiim ipso esi, quia omiiia per eum complebo, duris flagellis peccata eorum. Nota : siibjecli legem
qusp per propbclDs pra;di\i. Misericordia mea ciim Dei dereiiqueniiit, prîati jurticia jiist.i (oiilpmnunt,
ipso cst, quia iioniincs de miscria lilierabo. Et in sacerdolcs jusliiias profaiiandas ducunt, principes
nomine meo exaltabiliir cnrtiu ejus, Iioc est forlitiido maTidata non ciisiodiunt. Quorum iniquiiates Domi-
sanctitalis ejiis, vci Ecclesije sanguiiie suo ledtm- iius iii virga visital, dum eis exteriora bona aui
pl;« promovebitur in laude inea, hoc estraihi aiiri- p.?r fiires, aut per hosies, aiii per ignem, aul per
buet, non sibi. pestiltntiam aufert, quas Deo spreio amaverunt. fn
Vf.hs. 26. El poniim in mari manum ejus, id est verberikus peccata eorum visilal, dtim eos corpnrali
in miindo opera ejiis. Et in fluminibus deiternm uioleslia castigat, aut hosiiiius ad varios crueiaius,
ejus, id est polentiani ejus ponam in &.TciiIi princi- aut ad necem iradit, siiut saepe ia p;'rsecuiionc
pibus. Sicnt eiiim (lumina currunt in mare, sic Cbristianis fecil.
cupidi lioinines in amariludinem huj-js sscuii pro- Nota etiam quod pr.evar calores calcanl qîaluor
labuntur. Omnia laiitin isla goncra Chiisto subilit.î principaies virtiitcs. Lejsis riamque dercliciores piu
erunl, quia dt^miam, juditioruni oliliiores lortiludiiicro, jusiili-
Veks. 27. Ipse invoeabil me : Patcr meus cs lu, cationum profanatores justiliani, manriatorum trans-
Deus meus ei susccptor salutis mea;. Paler meus, gressoius spcrnunl temperantiam. Hos lales lilio;
quia me genuisli lequalem tibi; Dciis meus, quia me ejus flagellis corripiam :
creasti tibi minorem; suscepter salutis meiv, quia Vebs. 3i. Jfiscricoroiia.m atifem nicam non disper
mc bominem in te suscepisti ad humani gene:'!S gani nb eo, id esl si poenitueriiil, miscricorditer re-
salotero. Ipse haec dicel mihi. iiiitiam eis, et legnum per Christum promissiim
Vers. 28. Et ego, Pater, primoêiiifum poiicm (7- noii auferam ab eis. Iloc quidam de Salomone refe-
/uin. Osiendam inunilo euni esse meum primogeni- runl, dicentes quod Oomintis eiim Iiic flngellaverit,
tum mihi coa;quaIein, et faciam illum pnmogeniliim diim regiium Olio ejus abslulit ; niiscricordiam ab
mortuorum resustitans eum a morlt;, et faeiam ileo non disperserii, iiuia cura cum aliis justis ab
lum excehum prm regibus tcrrce, e\altans euni super inferiio cripuit.
coelcslia, el sulijiciciis ei cuncia inundi regna. Qua:ritur crgo de Salonione, ulrum sahalus sit
Vehs. 29. In a-tcrnum servabo iili misericordiam qui idola adoravit? S''d sfieiidiiin est quod triiiu»
nicam, scilicet Iianc,. ut sit excelsus prx regibus D idoueis lestibus nieronyiiio, Ambrosio, Aujiusiino,
tcrrae : et lclniveiilam vietim fideU ipsi, id est p;;- salvalus pioLatur. Dicil ergo ilieroiiyinus : Qnaiims
Ctum meuii;, quod pepigi patiil)us,crilipsi fidrle, qni:i Salomon peccasset, iamcn egil pa:nilentiam scribens
ipse in a^teiruiir. douiinabitur omiiib^js genlibus. Proverbia, ubi dicit : Notissime cgi pic.iiientiain el
Vers. 50. El ponam in sceculum steculi semen ejus, respexi, ut eligerein disciplinam. Aiuni Hebral hunc
id est Chrislianos ab ejus noniine exortos faciani librum esie Sulomonis pveuitentiam agenits. Ambro-
durarc in aBternum. Et thronum ejus sicut dics cceii, sius in apologia David : Quid lie David dicam ? Ei
idestEccIesiam ponamseqnalera angelis in coelo,qui quidde sanclo Suloinone? qui, quomodo vulgus Ju-
suntseterna claritalc lucidi, Sole juslitiae illusirati. daicus tpslimabat eum veniise pro C/.rtilo, nc vide-
Aliter : Sicut quidain ordo coelestis vocalur ihro- retur esse supra homines, nulu divino corruit. Et
nus proptcr excellcnliani, ita casti vocantur ihronus David non dicitur sanctiis, quia sanctusab omnibus
Dei, in quiijus fainiiiarius seJot propter cordis sciiur. Saloinoncni saiittum iiominat, ut noiiis dc
muiidiiiam. illor. facljnn sicut dies angcloriim, id jioeniteniia sua liubiclatcin tollai. Nunquid ciedcii
estcamdem cogiiilionini, qu«c csi iii atigelis, ponam duni esi quod Salonion sapientissimus aliquid iilili-
in i!!is. talis in idolis jiulavciit? Scd propicr dclicsas, quibcis

:
543 GERnOlIl PR.£P0S1TI RtlCHERSPERG. 5U

deperibat , ne iraminaercntur dolore inulieruin , A de Ciiristo, subsequitur destructio regni David, quia
idola coluit. hftia Hieronynius : Aiunl Uebywi Sato- regniim Chrisli in Kteniuin erit.
monem quii.quies iruclum fuisse per plateas Jerusa- Diapsalma. Vox ipsius David. Per prophetas mihi
lem causa pcenilenlicB. Qui veniens iii lewplum, quud prospcra prointsisti, per ganctum tuum mibi bona
ipse (Bdificaierat, cum virgis dan$ tegis periiis, ut jurasti
verbcraretur ab eit. Qui communi consilio dixerunt, Yees. 59. Tu vero repuliiti el despexisti, dislulisii
quod in nnclum Domini manum non mittereni. UnJe Ctiristuni tuum. Sicut per Jacob populus Judaicus,
dimissus ab illis a se ipto depositus est a regno. ila per David regiium Israeliiicuin accipilur. Re-
Hls breviter diciis ad propositura revertamur. gnum ilaque Da\id Deus repujit, dum illud 0110-
Misericordiam non auferam liic a David, id est a Salomonisabslulit; iliud despexit, duin servo Salo-
Cbristo vel membris ejus, neque nocebo in veritute monis tradidit. Et quia piomissiones suas nec in
mea, id est in fuluru judicio, ubi veritas complebi- David nec in Salonione tomplcvit, disiulit Cliristum
lur, non inferain poeiias. suum, quo omuia complLTet. Regnuni quoque
in
Vers. 55. yeque profanabo tesimneniuui meum, Uavid rcpulit, duin regnum Israel ab bostibus de-
boc est, noii raciani exsecrabilern proiuissionem strui pcrmisit.RegniinTi David dcspexit, dum regiium
meam. Et quce proccdunt d* tabiii meis, non faciam Juda a Babyloniis subverti iioa prohiiiuit. Oavid
irriia, boc esl, qiixloquor pcrpropbetas mcos, non enim super Judani ct super omnem Israel regnavit.
faciara vacua. Veniaiii promisi peccaioiibus, hanc C/)r:sium suum tunc mittere in adjulorium eis dis-
in^ptebo conversis, aversos coriigo adversis, quia tulit, donec plenitudo temporis veniret. Quo ve-
Vkrs. 36, 37. Seniet juravi in suncio meo. boc est, iiie::te
non- solum prnmisi, sed etiam juravi in sancto meo, VcRS. 40. Everiisli testamentum servi iui, boc est,
scilicet in Doniinico horoine, vel per sanctitatem pactum, quod David ei Salomoni promisisli, totum
meam : et hoc semel, id est inviolabiliter. Hoc sci- in Chrislura evertisti, et in eo cuncta complesti.
licel juravi, qaod semen ejus in (Bterr.utH manebit, Profanasti iu terra sanctuarium ejus, hoc est, san-
id est populiis acquisltus. Novit enim Dominus.qui ctum templuni in Jerusalem a yciitibus pollui, vd
sunt ejus. £t ii boc David, id est Cbristo, mentinr, ex tolo subrui perinisisii. Judxorura sacramenla
subaudi, non ero Deus. Ibta enim sunt conlraria, per totam terrain suiit profanata. Regniim, altare,
'iicndacium et Deus, qui est veriias. El sicul Deus sacrificium, sacerdolium eversa sunt, Judxig ablaia
est imnmtabilis, ila jiiramcntum ejus erit imrouta- in Cbrislianum populum sunt translata.
bile. Dei autem juianienlum eral lirnium decre- r- Ve8S- 4l. Searuiisli omnes sepes ejus vel mace-
tum, quitd pcr Chri^tum repararet gc:ius bunia- rias, ut alia translaiio nabet. Omiies enim muri a
niim. Romaiiis destructi sunt. Sed et sepes ejus sacrx-
Yeks. 3S. Et tliTonus ejus sicul tol in eonspeclu Scripturae erant, qux eum ut macerise vincam cin-
meo. Hoc ad superius continualur, ubi dicitur : Et gebant. Quae destruclx sunt in carnali intcllectu et
ponam in sceculum swcuti temen ejus, et Ihronus ejus versae iu spirilualein iniellectum. Posuisti firma-
t!Vuidiejfa'/i.TI;ronus DeieslEcclcsia. Hsecinresur- menlum ejus formidinern, scilicet Jerusalem nietro-
rectione ul sot fulgebit. Hoc eiiain juraii, quod oni- polim, ve! alias civitalcs vel rouiiitioiies, in quibu&
nes, qui sunt sedes ejus, in fuluro erunt in pr.x- magis formid:>.bant, dum obsidione hostium corrue-
sentia videiiles nie lacie ad facieni exisientes situt baiit. Nota per figurani omoleleuton conversas di-
sol tiari ct fi rventes, peifstle cognoscentes, et per- ctiones siiniiibuL-i liltcris termiiiari : repulisii, de-
lecte diligeuteg, ei hoc secunduiu animam. Et erunt spextsti, distutisli, evertisti, profanasti, destruxisti,
iii corpore sicul luna, quando est perfecla, el sic «i posuistt, in quibus divcrsie calamitates uni populo
aelernum maiiebuiit, non ilerum ui tuna corruptionc illatx notaiiiur.
tlelicient. Jiistl namque fulgebunt sicut sol iii reguo Vers. 42. Diripueruni eam omnes transiuntes
ralris spirilualiter, non corporaliler, sicut isle D viam. Omnes scilicet genles per vilam islain trans-
liicet de coelo supcr boiios ct malos. Denique sicut euntes diripuerunl regiium David, id estlsrael, cujus
soi, inquit, non in conspectu hominum, noo yi con- frusta sunt in omnibus genlibus. De ipsis eniiu
spcclu cariiis, non in conspectu niort ilium, sed tii dicitur: « Partes vulpiura crunl (Psat. lxii, H). i
coHspeclu tneo. Sed et tbronus ejus pe.rficietur sicut h actus est opprobrium rieinit suis, id est oronibus
luna tn cetenium perfccia, hoc est, Ecdesia erit per- in circuiiu nationibus Judaici populi.
fecta in anima et corpoi-e. Secuiidum animam di- Vers. 43. Exaliasli dexleram deprimcntium eum.
cliim esi : Sicut sot i« cunspectu mco, quia animum Potciitia Romanorum exaltata cst, qui Judxos op-
iion videt, nisi Deus; secuiidum corpus sicut tuna presserunt. Lteti/icasti omnet inimicas ejus. Tunc
perfecia in (cternum, quia caro incorruptibilis erit Ixtificati sunt, iûando de cis vict.ores triumphaYc-
jn resurrcctione roortuorum. Ei bujiis rei tesiis erit runt.
David, id est Cbristus in coelo corporaliier consli- Yebs. 44. Avertisti iidjutorium gtadii ejut. Sole-
Uilus, fidclis, id esl verax et faciens fidem. Haec om- bant pauci diinicare el inulios proslernere nt Ma-
iiia locutus es sanctis tuis de David. Ne aulem in- cliab.Ti; sed poslea miilii a pautis prosirati sunt,
telligeretur canialiter de David rege, ct non polius idco, quia iion cs ei auxiliaius in bctto. Nam mcriW
545 COMMENTARILM IN PSALMOS. — PAHS IX, EX HONOBIO.— PSAL. LXXXVHI. BiG
suo populns ille viclus, caplus el a regno suo alio- A vciaciter implesli. Promisistietiam pcr ipsum nobis
naius ;\ique dispersus est, et eam terram pcrdidit, dari pacein, quietein, tcrram larte ct melle manan-
p.o qua Uominuni ocridit. leni. Vbi sunl isiK proniissioiies? Ecce appieheiide-
Vers. i5. Deslruxisli eum ab emundatiotie, id est ruiit nos universa mala.
a sacerdotio, per qxiod solebant legalibus sacriOciis Memor esto, Domine opprobrii servo-
Vers. Sl. ,
a petcaiis enuiuilari. Ve! ab emundalione, id est a rum luorum, quod conlinui in sinu meo, muttarum
fiile, fiua; mumlat corda, deslruxisti eum. Et sedem genlium. Ordo verboriim lalis est Memor esto op- :
ejus in leira colHsisli, id esl sedem regni anniliila- probrii servorum tuorum multarum gemium, quod
sii. Quia enim r<-gera Clirislum Iialwre noluerunt, coniinui in sinu nieo. Miiltse gentes improperabanC
etCjesarem, imn Barabbam elegerunt, ideodiabolo servis Dei, qisod nioriuiim adorareiit. Hoc oppro-
eis doniinaiite nullum ulterius prin< ipem de sua briiim Cbrislianus pop!:Ius in sinii siio coiitiniiit,
genle liabere raeruerunt. quia lii socreto nientis atfeclu doluit, qui irspon-
Vers. M'i. Minorasti dies temyoris ejus. Putabal dere idololatris ausiis noii fuit. Quod fiiil illud op-
«e in aeternum regnalurum, si occidciet Cliristum. probriiim?
Sed II) lirev! tempnse anilsit et locuin et genlem. Vers. 52. Quod exprubraverunt inimici lui, Do-
Perfudisti eum confvsione, qiiia in sciviiuleiu reda- mine, quod exprobruvcrunl commulaliunem Chrisli
ctus feiorna confusione operius esi. tui. Commiitatio Christi erat, qiiod inorialis factus
in Hebraio legitur :evm ignominia tem-
Operuisti est inmortalis, quod passibilis impassibilis, qiiod
piicrna. Hoc mododestructum esltemporale regnum ai) Iiominibus reprobatiis siipcr angelos csi exalia-
David. Sequilur reparatio ejus spiritualis. Dia- tus. Sed qiiia hoc per moilem conligii, hinc Judaei
ptuima, herum vox David : et psgani inimici Pei exprobraverunt Chiislicoli«

Vers. 47. Usqueqno exardetcet sicut ignis ira iuu ? dieeiites : Vos mortuuni adoraiis, et crucilixum co-
Si cxcilas e\ parle contigit in Israel, doncc ple- iitib. Ei quia ipî de inlidelitale nd fidein converti
nitudo gentiuni inlraret, semper irasceris populo noluerunt, displicuil eis ci-nimulaiio Christi, et
tuo, et sicut ignis ligna, sic consumcs eiim in vin- eorum qui conveisi sunt. Cujus ojjprolirii Domijus
dicla? cur non saltem re!lqul£ salvai liiinl^ niemor erit, quia umnes persecutorcs et ornncs
Vers. 48. Memorare quce mea substantia, id «st ininiicos Ecclesise in aMeiiium damnabit, et fi-
memento Christi de substantia mea geniti. Si ia- deles in pereani gloria exaltabit. Unde justi eou-
daei defeceruni, substantia mca non defocit. Maria clamaiit :
virgo de populo illo iiata est, de virgine caro Cliri- Vers. aZ. Benediclus Dominus in xternum, qul
^
sti, ctjlla caro non peccalrix, sed raundatrix pec- erexil tabernaciilum David, quod ceciderat. fiat,
catorum. Si ergo merito oblivisceris Jud.-seorum fiat. InHebrso babelur Xmen, amen. :
propter periidiam, memorare illius, quem in Spiriiu Hoc etiam ad pcrsonam Chiisti refertur. Vox
pr.svideo gestare meae carnis subsianliam, el mi- apostolorum : Multa, Deus, sublimia Christopro-
serere iliorum salvans eos per graliam. Nutiquid mtsisti. Tti rero revulisti eum ab hac promissiune
enim vane constiluisti omnes fiUos honlinum 1 [joc et despexisti eurn in passione, disttilisti credi Chri-
est, num tol honiines inaiiiier fecisli? Aut poles slnm tuum : ideo exspeelant Aniiehi istum. Cuin enim
contemnere illos, qui fecisti eos? viderent eum lam inrtrma pati, non crediderunt
Vers. 49. Chi! est homo qui mvel, et non videbil Ctiristum csse, quem gperabant immortalem forft.
mortem? nnllus. Nam et Eiias et Henuch, qui iiunc Everiisii tesiam^ntum servi tui. Omnem promissio-
vivunt, adhuc niurienlur. Aut quis eruet animam iiem, quam fecisti de se et dc suis, videris evcrtisse
suam de mutiu inferi ? nuHus. Quod est dicere : Iu et violasse ,
qui proiviisisti nos sccum regnare.
vanura vident uti conslilui omnes filii hominum, Profanasli in lerra sancluarinm eius, permittis ira-
quia omnes moriunlur ob uniiis horainis reatuiii, ctari more profanorum, quandiu erat in tcira. De-
el oranes descenuunt ad infernum ob parentum me- D struxisli omnes sepes ejus, scilicet verba legis et
ritum, nisi solus Christus de raea substantia natiis, propbetarum, in quibus relincbatur. Vcl magistios
qui vivit, et non morietur in seternum, qui solus saiictuarii permittis occidi, qui luuniebant alios at>
animam suam de manu inferi eruit, qui nunquam hssrelicis, et ab omni adversitate per doctrinam ef
peccavit. In lioc autem constat qnod non sunt vanc coiisolalioiiem &miti. Posuisli fiTmamenium ejus for-
omnes constituti, qiiia hic potens est viventes sal- midinsm, nos qui eura ambiebamus, cum docerel
vare, siios inde liberare. Jiidxis igitur extremo turbas. Vel praeiatos qui sunt firmamentmn fidei el
lempore Christo reconciliatis, et per Eliam et Hc- ssnctitatis, facis eis causain fonnidinis, qui cum
noch fidei nostra» associatis, Antichrisii perseciitio viderint eos laiiier traclari, timenl se Chrisiianos
incandescci, qui eos uUra modum afHiget. llndc af- fateri. Diripzierunt eum omnes transeuntes viam.
ilict! ad Domiiium clamabunt : Qui ciavis Telmucrone corpnsejus, qui est via vit»,
Diapsatma. VEns. 50. Vbi suni misericordiee tttee coni"oderuui, vesiimenta ejus rapuerunt. Vel omnes
antiqua:, Domim, sicutjurasti David in reritale Itta? infideles, qui viam Chrislnm transeunt, et in euiii
Tu jurasli Duvid, de fructu ventris ejus nasci Chri- non credunt, membraejiis diripiunt, dum Ecclesiam
slum, qui mt.sericorditer salvaret popuium; et hoc diversis piSenis afliciunl. Factus est opprobjium »i-
547 nEl\HOm PU.tPOSm MICHEUSPERG. 8i3
einis suis Ju-J%is ci principibus sacerdotum, qtii (ii- A miscrerc servis (uis, quibus meriia sua noit sufli-
cebanl ; t Vali qui destruit lemplum Dei, desceii- oiuni ad salulem.

dat nunc de cruce (ilatlli. xx\ii, 40). » Vel Eccle- Nunquid enim rane constilnisti omnes plios liomi-
sia facia esl oppiobriuin jamjani volentibus con- num? Sed illos non vane, sed veracitcr inspe resur-
vc.rti. ExallaHi dexleiam deprimenlium eum, cum rectionis conslituisli, quanto magis Filium tuum
huniiliabas eum in niorlem, \el sublimasti polen- debes resiisciiare?
liani peisoqucntium Ecclesiam dando eis polesla- Aliler ; Nunquid vane consSilvititi onnies liomines ?
leni tribulaiuli caiii. LalijicasU omiies ininiicus ejus, Non. Si boiiis non iniseietur Dcus, revera siiie
Pilalum cuin gentibus et JuJaiis, vel paganos, Ju- causa essenl fatti onines Iiomines, quia ad nullain
dajos el baereticos Iseiificasti in occisione Christia- utililatcm, quod csset incuiiveniens. Sed quia iion
noruni. Avertisti adjuloriiim gladii ejut, cum Don vaiie, sed ad gloriain tuani eos fecisti, cl dijfna est
proftcit in JudKis sernio (iraedicjlionis iHiiis, vcl niea siibGianiia, miserereel«alva. Quis esi komo qui
avenisti ab Ecclesia auxiliuiii veibi, ut iion vincat rjii«l, ei non ii:lebn mortem ';
Eruel aiiimam suam de
alios siciit fecerat. Et non « auriliatus ei in betlo, iu manu inferi ? Srio qiiia nullus honio carneus eva-
conflictii ulione passicnis ; vol Eccleaij; iir,n es aitx'.- ilit inorlein, ncijue auini.iiu suein salvabit ab infe-
liiUusht tiiljiiiaiione, ut iioii paieivtur. Desiruxisn ris; sed novi quia Drus sub \eIainento carnis late-
«um ofe emundalione, quia iMqiiinala sunt vestiraenta l^t abscoiiditus, quem niors et infernus non debe-
ejus sanguine propler peccata sua ,
quando cum bant rcSinerc. libi suni misericordiw lute anliqute,
iniquis reputatus est; vei Eecicsiam dcstruis 06 Domiiie, sicul jurasii David in veriiale tua, si bic
emundaiicne, duu! pro so!a sanciitate perniitlis eum non lesHSfitarotur? Aiiler. flic liomo, qul ita vivet,
occidi ; vel idco, ut iii s^nyuiiie effuso a peccatis iit poa laoriaiur, prius eruet animain suam de po-
cmi;iideiitur. Et sedem ejus in lerram cclltsiiii, san- lestate infe^-i , et postea vivet imniortaliier , ubi
ctoium aiiinias, siiper quas quiescebal, quae conlur- suHi misericordiiv !u« ex anliquo disposita^, ct ita
batse sunl de obitu ejus ; vel collidis Ecclesiare se- sunt in co, siculjnrntli baviil in verilate tua, sicut
dcm Cbristi, sed i« ea parte, qua icrra cst, id est linniler piomisisii David tsiriporali regi per le, qui
corpus.ejiis, noii aniinain. Minurasii dies iemporis verus es. Meincr esto, Domine, opprobrii sertorum
ejus, ut veioeius remearei ad Poirem ; Te! dies Ec- Itiorum, qui eum exspeclant, quotl centinui in tinu
clesiK abbreviabis, ut cito de malis mundi ad gau- meo tntiliarunt getiiium, quas conjjreiravilauquam
dia iraiiseal. Perfudisii eum confusione, tum facla in siiiu in una .lotiio i rcdulitalis. Quod cxprobraue'
subsanualio et iriisio oninibus populis in persccu- q '''"'' i'iimi(i lui, Doi.iihc, Judaci, Pliaiis«i, Sadducxi,
lione. Hic expresse exsecutus esl passionem Cbrisli, quod eTprobraientni cummutalionem Cltristi /u:,cud)
ei Etclesiai corporis ejus, se ab his ('oiiiniiitans ad gentes diceret : Ecce relin-
quetur vobis domus vesira deserla (Matih. xxiii, 38).
.\poslolis suctedens Ecclesia dicit : Ihquequo,
hominc, avirtis iu (inem? exardescet sicut ignis ira
Aliter : Ueiiuinera tuos propler opprobrium, quod
(ua.'Hocest, quandiu irasceris, iiteuRi a inortenon
patieuter suslinent , illaturo non a paacis, se<i a
niuliis gentibus, qui nccultant in interiori suo; op-
revoces?
probrium dico, quod eis exprobrarit ininiici lui, Du-
.Miter : Usque ;»d quani mensiiram liel aversio
minf, Judxi et pagani, tcilicet mortein Filii tui. Nos
lu.i jh Ecclesia? Erit coiisumroau ? Noii. Ve! vindi-
auleni Christiaiii proptcr ounirantatiuneRi monis
cta lua fXiirdescel ad luCHJiim t^nis, qiii purgat au-
ejus factam dicimus : Benediclus Domiuus in tsler-
rum, et consuniit ligna.
mim, boc est, Cbrislus Dominus sit exaltatus sup*»:
liemorart, qute si! mea substantia. Nuila est mihi omiiia in perpetuum : Fiat, fiat.
yiue suhsiantia uisi in eo qoem prxstolor reverti de Cum honore Triiiiiatis terminxtur teriius liber.
Tartaro. Hic psalinus ideo in Nativiiate Doiiiiiii caiiitur.
Aliter : lyiemor calo qusm digna sit illa substan- D quia in eo diciiur quod Christus primogcnitus a
lin, quse de me est eiitura, cl ineritis illius, taiidcm Paire nascitur.
PSALMUS LXXXIX.
De Lotuinis conditionc.
Deus, tefvijium facius es nobis, eir. Ooaiiuin ii- Miliies audienles quod Rex nunnisi per angustam
brura Spiritus sancius iiichoal ab orationc, qui nii- porlam in {iloi iain sjani inlraveiit, cl quud itir ar-
inerus conveiiit Ecclosi* do quatuor i'lugis inuadi ciuni iltue eis arripien(l:ini sit, Dominum rorugium
sub quatuov Evdngplia collecia;. (longriiil quoque suuiii invotant, ut cis s;iltom per l;>ijorem ct d<:!o-
hoiiinii, qui ccn.îai cx qiciluor olciiionlis, di' cu- rem iiitroilus superna' (îvitaii.'^ iaif.it. Ilic psalmus
jus bic ajjilur ccndiiioiio qui sahaiur orationc. iii 0';li'ge;inio uono loco poiiitur, quia iu rcsurrc-
; ;
549 COMMENTAmiM IN PSaLMOS. — PAHS iX, £X HO.NOBIO - PSAL. l,XS.XiX. ^SO
clione, quod octoiiarius deîgnat, liomo nii\C!ii or -

A miuiui!, quo csse conpit sicul uuiDnius senoper
e>; :
dinibus anifelornni conjiingilur. lii priori psalmo estnuinmas, sed hl pretium duin aliquid eo emilur.
dicilur : Quis eit homo,qv.i uiiel, el non lidebil nior- Vel refugimn esl (uclbs, duin iiomo esi fattus. i Yer-
tem / In hoc aiileni scribilur quod iioino, ut bum I eiiim < caro faclum est, cl habiiuvii in nu-
herba iran.seat, ei bieî temporc vivat. Hiijus titu- bis (Joan. i, 14). > Qiii refugium quaril, aul acflum,
lus cit : aut Lesiiam, aut hostcra fugit. iCsiu viiioruin uri-
(VSRS. I.) OR\TIO MOYS! HOHfNIS DFI. mur,bestia, diaholiis, pi^rsequilur, hoslihus pciver-
Quieiilur cur isle psalinus Moysi adscriptus si!, sis et inalijjnis houiinibus pieiiiimur. Qujcraiiius
«um cum non toinposuerir? Ssd sciendum est quod Domiiiiim refugium, ubi inveniemus auimdbus re-
lieljiaâ nomina aliqiusndo iii jisalinis propter solani fiigurium, el tutum contra tuntla adversa asyluiii.
interpretationem ponaiitur, ut Jacoli, Israel, aii- ,1 ijfneiatione el geneialione, vtl îrvgenie, ul alia
quaiido propter alieujus rti simililudinera, ut hic habet translaiio, id cst, a gcneraiiime veteri, et ge-
Moysi. Moyses stripsit de printipio hunianigcneris, neratione nnva. Vcl a generalione, ex quo tfle)>it
et quoniodo coelum et teria faria sint, et de condi- geuerari geiius hoiuinum, et pngenie usque in fi-
lione hoiiiinib, qiiomodo hcino faclus sit. Et isle nem s;i'cuii. Vel faclvs es refngium a generalioiie
psalmus de coiidiiioiie homiiiis loquitur, quid sit B t' a<-''i<.i"(io"<' a lemporc Abrah», quo pioinissus
homo, et quare iialus sit. Qui crgo srripsit in Ge- es, ct a tcm|>ore, quo in carne (nissus es, et ge-
nesi de hoininum conditioiic, ipse ctiam liunc indu- neratione ,
quo miiiidiim juiicatursis es. Tu l'a-
cilur a Spiritu sancio disputare quid sit liomo. Sic ctus es refugium, ct tamon semper fuisli Deus.
sulehant antiqui majoruin personas indueere, quos Mam
fecciunt in libris suis loqui propter auctoritai.em, Vf.rs. 2. Priusquam monles fierenl, aul formure-
sicut Plato Socrateni, Cicero futit dispuiare Cato- tur lerra el orbis, a stsculo el usque in Sivculum (tt
nem et Scipiunein. Moyses quoque fuit minisler es, Deus. Cuiii Deus siinon soluin anic lerrnm, sed
Vcicris Testamenli, propheta Novi. Moyses inter- aiitc caelum 61 ante omneni corporaiem spirilualem-
preiaturi/£ aqua atsumptus, et slgnificat Hebraicum qiie creaturam, qiiid magnum pr^tdiiaiur aiite mon-
populum de mari Rubro assumpium secundum hoc tes es.se ? scd univcrsa ralionalis creatui-a hac dif-
qi.iod ministerfuit Teteris legis. Signilical nihilomi- ferentla distinguilur, et per monles aiigelorutn
nus Christianuin populum de aqua liaptismatis sum- celsitudo, pcr lerram huniilitas hominum expri-
ptuin secunduin hoc quod propheta fuit novae legis. mitur.
in uiriu.sque persona hic ponitur. Iste ergo est psal- _ Noia quod divit monles fieri, tcrrain vero farmari,
miis de oratione Moijsi liominis Dei, id esl Chii- quiaangeliex iiihilo suiit latli;teria ex infcrini ma-
siiani populi, qni in aqua baptismaiis exuto veleri leiia foiinata, et homines dc lerra formati. Tu qui-
hoinine, facius est noviis lioino Dei noii coacle, sed dem factus es uobis [lefugium], sed a sieculo ct in
voluntarie serviens Deo. saeculuoi, iil est ab a^teino in u:ternuiii (i: es, D.ûs,
Materia psalmi est conditio generis humani. In- ante omnia sine inilio, e( permanes sine flnc. Nola
lenlio est ostendere salvationem humani gciieris quod iion dixil ; A sacuto fuisii, el in sarctilum eris:
fieri per Chrisium, quod per Adam perierat, et hor- sed : r« es, quod proprium csl Verbi Dei, quod non
tari nos per orationem ad Christum coiivcrti, si vc- habct pra-toritum neque foturum, sed semper pra;-
linius ad amissam gloriam revciii. Verha accepta seiis esl. Lndc dicilui' Moysi : i Egn guni, qui sum. t
intcUigiiiiiur de oratione Moysi, quam in moiiic Et ileruin : « Qui esl, misit me {Exod. iii, li). >
habuit, dum Josue cum Amalec pugnavit, quibus Domiiie, qui ante omnia es, et lamen facius et nobis
Dominus facius cst rtfugium, per quein reportave- Tefuyium, oro

ruiit victorix triumphum. Significat aulem quod Vers. 3. Ne avertas hominem a te uUcrius, ne-
(Idelis populus debct armis oralionis contra diaho- quc hic iieque in fuluro, prsecipitatum in humilita-
lum diinicare, ad Dominum confugere, per ipsum D '«'". 'J «*•> '" dejectioneni primi parenlis culpa,
ad palmam pertingcre. hoc cst, quod iu Dumiiiica oratiune oraliir : « Ne
Psalmus in tres sectiones partitur, quia tempus nos inducas iii teiitalioiiem ; scd libcra uos a malu
justorum tria inlerstitia sortitur, duin patriarchx [Matth, VI, 13). I £i rf(.t!slJ Converiimini, fHiihomi-
ante legera, prophet.ê sub iege, apostoli et eorum num. Ei pro quia ponitur. A tcinpore Abel tu scra-
sequaces sub gratia Domiiio platuissc legantur. per dixisli ; vos, filii hominum, qui estis aversi a
Priina scctio est : Domine refuglum, in qua acter- lue propter peccata veslra, rontier(tmi»i ad me lide
nitas oslenditur Dci. Sccuiida : Hieavertas hominem cl pceiuleniia. Hoc ideo dixisti
in humililate, iii qua hiimanx vit;e brevitas innui- Veks. i. Quoniam mille anni ante oculot tuor.
tiir. Tertia : Dexteram luam siste, nutam fac, in qua lanquam dies heslerna,qua praHeriil. Itcrugium in!e,
Christi iiicarnaiio et hnminis sulvaiio c.vprimilur. qiii icwper idem ipsc cs, qu;eriinus, quia beu dc
Vox est lidelis populi ad Chrislum : ajlernis aniiis ad hos praiiereunlcs venimns, ia qni-
flomiiie, refugium tu fnclus es nnbis Chrislianis, bus, si quis mille aiinos vixcrit, iia csl sicut diei
quciu Judxi noluorunt repiitare Domiiiun» suum. lietlerna qua: jani praieriii. l'.l sicut ciislMa in tw-
Qui scraper iii Dciiate fuit, fectus est refugitini bo • cie, ({uud cst quarta pars nuctis. ',2ualuor cnim suiit
;
5S1 GtUHOIH PR^^POSiTl nEIf.I!ERSPEftG. S52

noctis vigilia! singulis tril;ns hoKS disiinclac. llnJo A "ia l"* fecimus, N;im omnia occtilla noslra pa"-
dicitur in Evangclio : i Si in seciinda vigiiia, vd lcnl oeulis tuis. Inlquiiai esi aclio peccaii : negli-
iii lerlia venerit (f.ac. xii, 38). » Ei itcnim : r Qiiarta grntin inobedicniia niandali. liirumque a>>ihiadvcr-
vigilia nnclis venit ad oos {Mattk. xiv, 25). » l!as tit Deiis el piinil, idco lurtcii siintvs. £t idc»
eiiiin solebairt hi observare, qui inorabantur iii ca- etiam,
stris. Ergo si homo millc aunos vixerit, his trans- Vers. 9. Quoniam ovines die» nonri defecentni,
actls est fini! niia cvslodia, id est, iina vigilia no- et in ira tua defecimus. Inprimis dia» homiiiis iii
ciis. Ideo [losuit cufioilinm noctis, quia lioino hic paradiso ruerunia^terni, deinde fueruiit qunrumdam
vivil in sollicitudiiie laboris, sicut vigiles in castris. dies iii hocmundo pciicmiUc aiini, ut Matliusalem ;
Et cura millc annl hiijus vilsf sinl ut dies praBlcrila quorumdam nongenti, ut .\i!am qiiorumdam ociin- ;
vel uiia iioclis vigilia.crgo quia pro niliilo habcnlur genii vil scpiiii^'enli. Ili omii-js dies defecerunt, quia
eorum anni esse, inprimis xtcrnis diebus amissis postea mille annis
Vebs. 5. Pro nihilo liabeiitur anni niorlaiium, sublevatis, dcinde noiigeniis, vel scxcenlis, vei trfr
qiila anteqiiam veiiiaiii, aOliuc non sunt ; cuni ve- centis, vcl eiiam oenlum siiblraetis vix ad ocic-
nerint, jam non erunl. INon eiiim ui adsiiit vc- ginla vcl scptuaginia annos slas bominisconiracia
niiinl, sed ut non sint. Nam iibi esi onine lempus, t^ csl. El sic :'n ira tua defecimus a priori sialu : in
quod vixinius ? Ubi est quod adliuc vivere debe- supcr in hoc parvissiino lenipore raiiliis miseriis
inus? Igilur mi//c nnrii vel oninc lempus sajculi csl repleniur, multis xnimnis et tribulalionibus atte-
quasi punclum tcmpoi is, quod pro niliilo computa- riinui'. .4»«t nnstri sicut arancn 7neditahuntur, lioc
tur ad compaiaiionem illius a'vi, quod cst anie est, in loia vAa no;lra mcdilaipur facere opera
ociilos Domiiii, id est, in pra^senli visioiio Dei. arancse, scilicet inuiilia et ad p.ihilum valcntia,
Et ciim in hac misera vita tain brc\i temporc sicul divitias congregare, inagnas domos se<lificarc,
vivalur, dixisti : Convcrtiiiiini, filii honiiiiiim, de qiii levi cveiKu amitluntiir, et si noii prius, inmortc
lcmporalitale ad a'leriiliiilcin, dc iiitilabiii vita ad desiMcniur , sicut avanc.i sem|ier discunit, fra-
me immulabilem. ScqniSur nuiiauilitas bominis. gilcni tclaii) contexii, et facile opus suum amit-
Oravi, iie avertas h(/miitem in humUtlalem, id est (it, quod lanlo studio pcrcgil vel impuisu venti
in mundi concupiscentiam, qune ila brevis esl, vel lapilio vel aliqua levi causa. Iste deicctusesl in
seJ aninia.
Ve«s. 6. Mane sicul lierba Iranscal, mane floreal Vers. 10. Dies aiiitorum nostrorum in ipsis te-
et transeat, vespcre decida , induret et arescal, siib- „ pluayinta anni, Iioc esl, die^ vita>. liostrse suiit se-
i; 1/-.. csl
... _ :.: .:... i.L. ...
_ sicut
audi homo. Mane
;.
pueritia, qu;c herba cst ptuayinla aiiiii. Si «ufem iii /loteiiidfiftNS, id est, cuin
fragilis et teiiera. Itcruin n;a)ie esl juvcntus, qua; sospitatc viriuni iilieiiiis vixerimus, criint anni nt»-
florcl in sludiiii, siciit herba Ooret ante fructus. Ve- stri ocloyiiita, ei amplius eorum labor et dolor, hoc
spere esl senectus, quia lucis occasii homo in mor- csl, quiitquid ultra iins vixerinius, cril Ubor et do-
tem decidit, deinde iu cadaver induicscit, et ia lor. Licet euim omni tempore vival lionio in labore
pulverem arescil. Hoc est crgo, quod riirii : Ciim ct dolore, tamcn in senectute cum magnu lalMiru
tain brevis sil liic vita bominis, pueritia ejiis quasi facii quidqiiid opersiur, ci cst seinper in dolor<:
maiie diei consurgat, ei jicut hcrbn citn periranteal, iussis vel febrium vcl aliciijus inlirmiiatis. Isli de-
jiivenlus ejus ut meridies ferveat, el sicut ((os iier- fectus sunt in corpore.
Iranseat, scncctus ut vespere in occnsiim vergat, Porro curo aliquis scpiiiaginta annonim sit viri-
«t sic iii mortcm decidat, in cadaver indiircscat, hus invalidiis, aliqtiis vero ocloginta annoruni ad-
in pulverem arescnt, ut itcrum in resurreolione huc privaHdus ; mclius spiritaliler inlelligilur isia
rcfloieat, qualeuus iii .'eteniii.ile viverc qucat. Per nuincrus. Hic nainque per septenariuni etoctona-
has simiiitudines, scilicot pcr «iane et vespere nota- rium ac denarium miiltiplicatur, et stupcndis my-
tur niiitabilitas ; pev herbam :ti flores iuivianae vita; D steriis gmvidatiir. Septics enim ilcoein siint sepuia-
breîlas. Qua; ideo iiobis evcnerunt giiil::, et octies dcccm octoginla. Septem veleren»
Vkrs. 7. Quia fecimus in ira lua, id est, iii vin- legem proplcr observantiam Sabbati pra;rerunt, in
disla lua, qua prxvaricationem parentis noslri vin- qua deceni praicepta geminam dilcclionem lernario
dicas in nobis fame, siti, sciieclute et loorte. El el septenario oslendunt. Octo Kvaiigeliuni propter
in furore tuo turbati sumus, id csi, tcrrorc fiiluii oclavara Doininica; incaruatioms attidlunt, ciijus
judieii pro quotidiaiiis pcccatis. Vel defecimus in obscrvatorcs denarinm vitai pcrcipinMt. In his igilur
inlirmitate, tvrbati tumus morte. Et merilo lurba- annis vivimus, si Deum per utraniqtic legem refu-
mur. Nain tu giiiro nostrum qujerimus. Pcr scptuaginta quoque
Vebs. 8. Posuisti iniquilates Hcstras in conspectu aetiva vita; per octoginta designalur coiiteniptativa.
tua, id est, eas conspcxisti, diligcnler omnes itota- In ipsis septiiaginia annis sumiis, dum pioviiiiis in
Sli, non dissimulasti. Posuisli etiain scenilum no- autiva vita scrvimus. /n potcntatibui ocloginta ver-
ilrum, id est, vitam nostram in illuminatiune viJtus samur, duin in coiiteinpiaiiva vita pcr spirital.a so-
tUi. Vel sicut in Hebneo babctur : ycijHgentias no- ciaiiiiir, Quisquis baic transgreditur et ainphus ali-
ttrat in tuct vtiltiis tui. IIoc esl, aniinadvertisti oin- quid quserii, laboiem e( doiurcm invenit, 'aboroin
K53 COMMENT. IN PS.VI.MOS. — P.vUS IX, EX UO.NORIO. — PS.VL. I.XXXIX. 554
iii|)i\rsiniiai uiti, ei doloixin in fuiuro. Sopicin ct A los lao, ut lciiifioralia coiiieninanl, cr«leslia eiiain
oclo rnciunl quindecim, 3epluagintii cl ocioginta por mundi adversa appctnni. Per lioc revera mundo
ijiiindecim decadcs, quod sunt ccnliira et quiiiqua- ChristUs innotiiit, qui hanc virluiom suis ciilloribus
ginta, quot psalnii in lioc liLro continemur : qui per Spirituni saiictain coiitlllit, ut relinquercnt ter-
numerus desigiial qiioJ jier sepleni pciiiiones Do- 1-611.1, pcr passioiies appeterenl a'terna, quod apo-
niinicx oratiunis, septrm donis Spiritus sancti ade- stoli et inartyres feceruni, tt adhiic moiiaolii ct
ptis, ad octo bealitudines oporlet nos de valle la- inulti fidelcs faciunt, quod pro oliis oranl dicen-
crymarum ascendere iii scala chariiatis iii coide tes :
disposila quindecim gradibiis, ubi •cenlcsiiiia «vls Vers. 15. temertere, Ddinine, Uiquequo? et Jepre-
in qiiiii(]ua;;esimo ;eierni jiibilsi recipiet gaiiiliiim c:bilis esio super servos luos. Juste noliis irasceris,
ct l.Ttitiam vel gloriain aeterna' hsereditalis. Qiii ul- l:ilK)re ei dolore iios rilOigis, dcxieram tuani iioi! iii-
tra liunc numerum tendunt, iaborein rt dolorcm noltscis, sed convertere, Domine, ab ira lu;i, usqne-
invcniunt. quo libi phuet, id est snper qiios velis, et esto exo-
/» ira tua defedmue, ideo in laliore et ddlorc su- rabilis respiciens super scrvos Inoi. Alia translalio
raus, quenimn supervenit mansuetudo, et corripie- liabct : AHquantutum, id est dolorcm aliquaiitulum
mur. In lege crat asporitas, quain justiiia propo- ^ avcrte, ne deliciai-.ius in lahure. De spe vcro fuiu
siiit pcccantibus ; in Evaugclio maniueiudo!, quam roruin Lunorum Ixti conclamant in labore po-
gp-atia tribuil pceniteiilibus. Quoiiiam ergo legis siti :
asperitati svpervenit miinsueludo Evangclii, corri-

Veks. 14, *>. liealeli iumus mane mitericordiu tuu.
piemur adversilalibiis, laboribus, doloribus a pio
Mane est priiicipium %iei iiitatis claiescens pitst iu-
patre quasi lilii. < Quem i enim < diligil) Doniinus
diciiira. In bnc ropli;bimiir misencordia tua. scilicel
corripil ; flagellal auteni omnein Clium quem rc-
immortalitate, impassibililate et omni bcatiludinc.
cipit {llebr. xii, ti), » el sic a veiitura ira eripit, de
Et ideo easa/(nriniiis, et detectati sumus jn omnibui
qua subdilur :
diebus nostris. Nuiic iii cuslodia noctis annos in la-
Vers. 11, 12. Quis nobit polestatem irm tua\ id boie ct dolore ducimus, et piophetia accensa e*t
est vindiclje, qu.iin e.verces injudicio iii eos qui hic nobis sicul luceriia iii obscuro loco, donec dies
disciplinam lecipere noluerunt, et in malitia incor- seiernitatis illufcescai, ei lucifcr iii cordibus iiostris,
rigibiles permaiisijruiit? Aui quis potest luiic prw ti- imosol juslilix Christus oriatur; tunc illo maiie
Inore tao iram luam dinumerare, cum cceli magno justi eo bono replebunlur, quod nuiic esuriunt et
impetu tranbibuiii, et elemenia igiiis calore solven- C sitiuiit; et quorum dies nunc deficiunt, tunc dics
lur, cuiu ignea tenipestas crit. currus luus, qui In boiios videbunt, quos dies sRlerni exsuiiatioiie ct
i;ircuilu iiiflammabil iniinicos tuos, cum coelum ut oinnium boiiorlim dclectatioiic reficiuiit. In his
liber plicabilur, et ul tabernacuiam involvetur, pu- dicbus sine interpolationc nottis exsultabimus in
teus abyssi patebit, diabolus iorlor cum omnibus corpoie, f|'iod ut sol (nlgebit, ct dclet labimur ia
tonneniis aderit ? L't nos de hac ira eruas, dexiernm anima qu* aiigelis ajqualis crii. Lxtati sumus pro
t»am tic netiim fiie, hoc csl Filiam tuum per lidem diebus quibiis nns liumiiiasti, hoc est scmper i.cta-
et dilei lioiiem sie nobis noiiiica, ut po:sSlmus nosse hiraurcum angelis pro liumiliatione, qiiam hic de-
polenliani ejiis, ct liniere futurum judiciuin ejus. £< disli nobis. El l;£tabimur pro annis, quibus vidimus
sic fac iios i'rt((/iios corde in supicntia, ul liabcamus malui hoc est tributationes, quas ad horain dcdisii
liinurem et diliClionein, ut niala nostra linieamus, noiils,ei unl causa perpetux l^tilia'. lu diebiis adhuc
icptopteric ipsuin, qui es Bun>mum boiuim, dili- malis positi dicaraus :
gaiiius. Yers. 1G. Respice servoi luos,

ilt et in opera li:a,
id eslt clemens aspice obedieiites jussis tuis, qui jier

Alilor. Uoc Iraeium est de deXtera Moysi, quain
^""''"' *""'"'"''''' '""• 'P''"* ''"''" "g""'"'"
leprosani de sinu protnlit (fcxod. iv, 6), signifi- n '
. . _ .
tJ ciiniiiG
sunius, »k nnn cntiini
non solum in
in 4ilim
Adam, c^.l
sed îi.ir.^
cii;im .
<
^»»..
creati
cans, quod Clirlstus de sinu Patris cgrcssus in
iii Christo Jesu in opcribus bonis {Ephesi ii, 10); t
inunilo quasi lcj^rofus apparuit. Dexterum luam no-
Et dirige filiot eorum, id esl soquaces eorum, ut
tam fac, id cst Filium in sinu tuo absconditum
sint recli corde.
mittc, et sic illum nobis uolum lac In cariie. Et
compedilos corde in sapientia. Sic cnim habet alia Vers. 17. Et sitsptendot Domini Dei nostri itiper
translatio. Proplietaa eraiilj compcditi corde in sa- Hos, id estkigimm crucis Chrisli Uei noslri sit su-
pientia, quia scripta .eoruni suiit qujcdam sensus per nos, muniens iios » pcriculis aniina; tt corpo-
obligamcnta. Illos iiulos fac iiobis, Ut manifcsle Vel clarilas Deiiaiis Chribii
ris. sii in menie nostra.
iiitelligamus quic sub umbra de Fiiio tuopr.x'diie- Vel sanctitas viiae ejns sit in :nenioria nostra. Et
runt. opera munuum nostrarum dirige supcr »is, ui per ea
Aliter : DtUeram ibatrt, id est Chrislum bra- iion lerr»>n.T, scd siiperiia iiipetamus. Et npu:i ma-
chiuin tuum, sic notum fac, Ul ejiis passioncs Imi- nuum nostrarum dirlge, id cst quidquid opcranmr,
lanlcs CA.eIeilia sf>eremus. Et eruditos corde in tain finemdilectionis dlrigc, iii mereamur in line viuie
pimia, id e>t docios liitellectu a Sliilitu ?anclo no- in illis .Ti^Tiiis boiiis oniTiilius dicltiis ganiJpre.
1'ATnoL. CXCIV. 1»
S5S OERIIOIH PR.£POiiJTl RKICIlEKSrfiRl.', S56
PSALMLS XG.
0e tenlaiionibus diaboli.
Qui habiiat in adjutnrio Aliissitni, etc. ilic psal- A NaTO cum aliqnis fidcii^ [iropdnit nliquid coni fj-
mus csi di; l('nlatianc lidi-liiini \n hac peregrina- cere, m<i\ diaboltii tciilateuni avertere, quei» ftr
ii<mc gomi^nlium, ct noii liic iiiancniium, sed fulu- Doniiiiiii:! debel vinvCre.
ram civitalem inquirenlium. Hic prifiri i;i boc con- iiic psalmus in qualuor partes secatur, quia qii>'
juiigilur. qsiod il!e ail palriam siispiranlibiis dicit «uor lciiialiones in co poiaiiiiir. Prima pars est :
Donriimm rcfugiiim fariiiin ; istc aulc.ni in tenta- Qui liubital in adjiitorio, in qiia riJetiuBi habitaiio
tionc gemeiitibiis dicil r A//i5siTiinw posKisti rc[u- iii Heo. ct a d.^nionibus ct malis hoiiiinilms Iibera^
gium luum. I!le disputal de breviialc hif miliiau- liocxprimitur. Sccuuda csl : Scapulis suis, in qu;i
liiim, isic Irattal dc aicniriate cum Domino re- triiia Dei dcfcnsio et qiiadriformis tenlatio scriliitnr,
{;iniililiiii. Teriin est : Cudeni a laitre tti», in qua fictcruin

Ilic psahiiiis esi. iiningcsimus, i|aod cs( denarias apostasia, Chri.^li glori», angelorum custodia, d»»
novics nniUiplicaliis. No\piiarias congruii novem nionum conculcalio denioii»trantur. Quaria est :
aiigelonim ovdiiiihns; dcnaiius elcctis liuii>iiiil)irs Quoniam in me speratit, rn qj>» fidelium creptio, i-t
liic in viiiea Chrisli pro dcnario vitx laLoraniibtts. a'lerna gloiilicaiio dcclaiatur. Vox esl Spiritua
Dcsignat r.utem liic iiumenis quod fidcles, qui liic sancli siib persona doctoriim populuni ut Moyscs
sufierunt, bcati erunt, qiiia coronain
" slloqucmium.
(ciitaiioiicm
Tita' pcrcipiciil, cuai leqiialcs angelis crunt. Titiilus Vuts, 1 . Qui liabitat in adjulorio Aitissimi, iu
csl : pioteclione Dei ccrli eommorabitur. Deus meus Pa-
L.vrs CANflCI nwiD. lor nltissimtK vocatur ;
quia ir. tribiis personis priv
lioc cst : Istc liyinniis csl juciirida laus poptili nii>it nomiiialiH' noii dignilate, sed-ordinc, ct quiaf
(Idflis COTifra teiUalioncs mamiforlis. Mciteria cst ab C9 esi Filius generatione ,

proressioiic Spiriius
qiuidriforniis tciit:rtio fideliuin. Inleiitio cst lios in- sanctus. Filius auteni dicitur udjutorium, qria per
struerc tcnlalioirfhus resrstere. VerLa acccpta pu- cum Paler adjiivil genus bumanum, ui superiitscst
taulur dc allocutioiie Mojrsi ad pupuliiin, uLi diciS, dictui!! : Posuiadjutorium in poicnte. Deut cocli &i-
quod < unus pcrseqiicrclur niillc, et duo fugarcnt citur omiiipotens ad distiiicliuneni dcorum genti-
deceni inillia {Dcut. \x\i\ 30), > quifii arigrli in liuin, quorum qnidain dii lcrrae, quidani d.i niaris
uniiiiliiis viis Liistodieriinl,' qui cum in cohimna vol igiils diccbanlur. Sed et angeli dicli su nt <a-ii
niiliis cl igiiis pijecesserunt, qui Oeum iiiTocavit, et p.'r siinilc; quia sicut coeli a tcrta exah^ntur, sic
ipsc dc Iribulntionc ciini oripnit, in lerrarepromis- ipsi supcr emnia corporalia sublimanlur non loto,
sioiiis gtorillcavil. Signiric:<l autcni Christijm, a cu- Q «>ed digtiitatc; illocales enim suHt. Sie et jusli vu-
jns laicrc niillc ct deccin millia a dextris ejus ca- raulur riWi pcr siniile, quia in spiriiuj|il>us supcr
deiif, cui angcW mtiiislraveniiil, qucm Patcr iiivo- rariialh», ui coelum a terra, cxalianliM, quouiiii ani-
caiiteiii pro iiomiiiibus eâudivit, cl in dcxteia sua iua csl coeluin, corpus illorum lerra. Sa£ta Scri-
^lurincavit. Dcgignat ctiam fidclcm pupulnni, qiii pinia esl roclum, in qua alta alIci>oria est cceluio,
iii tiibulntioiie ad Dominiim clamat, et ipsccura hi^loria vero lerra. Iltijus coeli Leus cst Spirittis
c\aiiilii, dc malis eripii, bonis elvain replebil. Posl- sa:iclus, qui sacram Scripturam conditlit, de quo
quani popuKis Dci per iMoysen cxtensis maaibus i.-i cu;lo loiiat prsedicatione, pluil docirina, coruscat
monte oiantcni, et pcr Jesum Nave pugnanlcin iniraculis, fulgurat signis. Populus igitur fldelis,
Amalec dericil, inullas tetitaliones sustinuit, de 7111 hnbitai fide in Cbristo, ab allissirao Patre iii
quibus c.iui Doiniiius cripuit, et lerra; reproniissio- ailjutorium hoiuinibus niisso, et qui couitnuratnr tii
ilis inlroduxil. Sic populus Chrislianus, posUiuam prvtectione Dei ca;li, id cst in illuminatione SpiriCu»
per Ciirislum iii ulto crucis expansisinanibus oraH- saiicti, aDctoris sacrx Scripiurse, se piotcgentis a
lem, et per vcruin Jesuin pugnaniem diabolum de- tcntatione. Ilic
rieit, inultas Leitlaiiones in inuiido a perseculori Vers. 2. Dicct Domino voce et corde : Siiicfptor
btis el liaTciicis prrtiiiil, dc qiiibus cuin Domiiius " trcu.1 es lu, qui me prodigum Qlium de porcis rcvcr
eripuit, et in ca^lestibvis glorificavit. Uiide in priori tenicm susccpisti, bafiieo baptismatis abluisti, cou-
psAlino csl intetiiio oraliofiis, in islo lii incntio ten- vivio corporis tui rcfccisti. Et refugium meum cs to,
tatiunis. El ClMisiiis lapul fidclium pustquam jeju- quiade idololaliia ad le confugi, qiiia D<us meus es
iiavit, lenlauienla a capiie iiiiquorum diabolo iii lu, qui me pcr tiaturaai creasii, et pcr graiiara rc-
dcscrto lolcravii, quic per Scripturam paiicntcr su- rrcasli. llic Trinitas bi» expriniiiur. iii udjutorio
Kiavii, t^l iios cn siiiiili modo supcrarc docuit. rilins, iii .'UtiMiiiti PaUttyMi Jiei caeli Spirilus san-
55T COMMENT. IN PSALMOS. - PARS IX, EV IIONORIO. - PS.\L. XC. 5."8
Domino anilas monslratur. Ilerum A lio, dileclio circumvaliabit le undiîuc quasi .^cu«>,
ciiis notamr, in
Scutum cst Ciiristi bumaiiitas, vctiias cjus Deilas.
iii tuscepior Filius, qui liomineni in .sesuscepil; in
rafugiuni Spirilus sanclus, ad qm.m anima; a pet- Verilus sciito fideles circumdabii, dum diînilas liu-
in Deiis meus PattT, qui oniiiia manilate eos a leiitalionibus riiaboli quasi a jaculis
caiis coiifugiunl ;
rreavit, innuilur. Sed te Iraiisposilus ordo perso- liostium miinit. Uoc teriio munimine protertus non
iiarum iion perHirbct, quia omiies aequales suiil. timchis 3 quaUior tenlalionibtis. Piima est occulta
Aliter : Qui liabitat iiic in lide operans bona ad- impugnatio d;eiiioi!um ; sccuiida mauifesla periur-
jnius a Deo, hic in fuluio commorabitur in proie- iialio proxiniorum ; icrtia subdola persuajio h»i'e-
ctione Dei coeli, id est in inunitione civiiatis ra;ie- ticorum ;

quarta tribulalio perseculorum. De qiiibus
stis, et dicet Domino i» gaudio : Snsccptor mcus es, Siibdilur: Non limebis a limore noctnrno.
qui 111« (le inuiuln \n coclum siisccpisli; tu rrfnyiuni Veks. (). A stigilla vnlanlc in <1ic, a neguiio per-
vieum de malis muiuli, dul';e i(>riigcrium, Deus ar.ibuiante in tcncbris, ab incursu et diBnionio meri-
meua. Sequilur vox doclorum de IJbcFaiionc venan- ditno. Nociurnus limor est occulta siiggestio d*mo-
iium el asperiiote liomiiiuio. Quia Deus est refu- num duccns ad nocteni inferoruin, ei ad limorcm
giuin, cgo spernbo in eum, non iii me, iiequc in tormentorum. Sagitta volans in dif- esl mol(;slia a
filiis lioiiiinum. De mc esibo transieiis in euui ^ proximis illala, qu:e ul sagitl4 cor saurial, sed cito
spe, prsetervolat. Neyolium peramhulans in tenebris est
Vebs. 3. Qnomam ipse, non alius, tiicrubit me de consiliuni macliinans iVialum in occuUis. Pcr li«iu
Inqueo venafilinm, et a verbu atpero. Laquei vencin- perplexuin dogma lisereticoruin nol:itur. quod pcr
tium smil insidias dsraoiium, qui sunl venalores lenebrosa corda ad decipieiidum vagatiir. Jncnrsus
iininiarum. Laqiiei sunt cupiditas, avaritia, carnaiis cst hostilis impelUs, dwmoniim meriiHunum f(;r\cns
concupiscentia et bts similia, quae aniraas inipli- perseculio a dicmone incitata. Per mcridiem quippe
caut,d(! quibus Dominus suos liberat. Verbum aspa- fervida sa'vitia impiorum, per dccmoniii.m maliliosa
rum estinipropciium adversariorum, convicium ini- invidiacxpriniitur eorum.
micorum, m-Hkdiclum proximorum, de quo in se
Alin Iransi.itio liabcl : A ruiHa. Ruina dicitur
sperantem Domiuus litterai, et Guucta cpera ei
quasi lepctens ima. Ruiiia esl, ubi populus siiiiut
ffiteriia dulcedine mitigat. Sequitur vox prophela-
corruil, aui in corpore aul in anima iii corporc, «t
nfin ad populum creJentiura, coinmemorans trina
in belio ; i:\ anima, ut in theatro. 5n bello, ubi non
bel muiiimina el quatuor tenlationum genera. Mu-
projuslilia, scd pro buraana gloria pugnatiir, clpo-
nimina sunl scapul»
•^ Dei ei peniia; e* scutum : ten- ^ •, a n m u i • •
pulus pariter corruit, ut ApoUonio ctini Machaba;is,

.
"^ <j
. . . ,. ,
lamiiia vcro noclurnus timort sagitta in die volans,

ct Catilin* cum Uomanis conligit. !r. iliealio vcro
negotiuin tenebras perambulans et da?meniiim rae-
ad crudele speclaculmn populus confluit, sicut in
ridianuin.
ncce Doniini fecit, vci ubi ad scenicos ludos con-
VEns. i. Scapulis suis otumbriibil tibi, hoc est,
venil.
n populc (idelis, libi portato scnpulis suis dc valle ad
montein, de Babylone nd Kcdesiam daiido fidem ..\Iiter: Du.^BSuni leniationcs leves, et duae graves.
obumbrabit ab incendio vitiorum. Scapubc Christi Una levis in occulto, ut .iooandi suggestio, quiid cst
sunt fjus passionesj in quibus quasi quibusdam bu- nocturniis tunor , altera iovis in manifesto, ut fic-
meris lanjcuores et infirmiiates nostras poilavit , quens confabuialio, quod est sagitlu voluns <n die.
quando ovem perdiiam niagno labore qu.Tsilam, Item una gravis In occulto, ut fornicandi cogil.îtio,
landem inler lupos inveniam, bonus paslor in liu- quod esi nHijoiium perambulans in tenebris; altera
mcris, quod est in seapuUs, ad gregem aiigclorum gravis iii manifesto, ut inter malos conversalio,
rc|)ortavit. Cui obumbravit, dum humanum genus quod est dcemonium meridiitnum. Quidam siniplices
de iiicendio inferui erutum opato paradisi relrige- putant esse dsmones nocturnos, qucidam diurnos,
rttvit. Sequitur :
D quosdam nieridianos. Nocturiios, qifi amplius iu
Et sub pennis ejus sperabis, idest sub prolcclibne nocle quam indie; dinrnos, qui ampUus in die
cjus obumbralus sperabis ab co dari bona fuiura. quain in nocle; mcridianos, qui amplius iii moridie
Pennas posuit pro alis. Alx Chrisli suni (iracliia quahi ariis horis iiocere possuiil. Sed hi penilu.- fal-
crucis. Quas alas espandit^ ei populos assumpsit, iuninr. Nullo modo enim dxmones plus in noctc
atquc in humeris, id est in scapulis passionis p ir- quam in die, aut plus in ineridie quam alio temporc
tavit. Et quemadmoduro gallina congrcgal pultos nocere possunt; sed solo iilo lempoie nocerc po-
suus sub aLis a rapaciiate milvoruni, sic ipsc greges {pruni, cuin homincs tenlaiionibus eorum cedunt.
cuiigri-gavii sub alas crucis a rapacitale diemonum. Ad nialum solummodo possunt hnmines instigare,
Al:e quippe sunt duo Teslaincnta, vcl duo charitatis ouilum possunt absque propria voluntale tid pec-
prsecopta, qiix sublcvant aiiimas ad ccclestia. Vel candum impellcre. Sed, ui sxpe dictum cst, liic
peiinx Dei sunt prophelarum momta, quse fidcles iilier spiritalis est, et spiritalibus spirilaliter per si-
ducunt ad crrli culmiiia. militudines, quas Spirilus concipit, loquittir, quia
Vers. .*). S..afo circumdabit le veritas: ejus, hec iion exleriori, sed iateriori homini loqiiitur. Sequi-
csi, veiitas ejus, qu;c in le esl, scilicet iidt», cogni- tur vox dectorum ad Cln-istum de his, qui lenta-
:
S59 CtRlIOHl PU.CP0SIT1 ilKlcm-KSPtUC. ."ieo
tionibus ccd»inl, et male optrando ab eo rcce- A '"»i caduni, qui pi(«peiilaiil,us le impugnante» a le
ilunl. vicli eniiil. QuoJ inujorcm numerum a dexiiis po-
Yebs. 7. Cadent a lalere luo itiilU, et decem mittia suit, iioiat majores lentaliones iii prospciis esse
4 dexlris luis. Latus est dicliiin, quod !iub brachio quaiii iii ad\ersis. Tibi autem non appropinquabit
latc.il. Lalus principum dicuiitur fjmiliarius eh secunduin coiiseiisuni ad actum. \erumta i en oculit
adh.treiiies iii consiliis. Unde hodiequc quando ju- tuis considerabis, id est ririoiie iiitellii;esinlioiicstuui
dices peliinus .ib iiuperalo.e, vel legc, sicdicimus ; essc in teniationibus vinei, et lorpe esse peccare.
Millile a laiere veslro, id esl unum ex familiaribus Ei reiribulionem peccaiorum videbis, id est futura
(idis amicis. Latiis Chriski cst frequcnlia justorum siipplicia peccaniibtis niente pravidebis. Sequitur
tuui co judicaiiliuni. Ab Iioc latere milte cadunt, \ox popiiti fidclis, spem snam ct {;loriam Cbristi
sciliccl liaevcticorum primarii, vel mali in Ecclesia coiiinicndaiiiis.
prrelali, qui se jutliccs cum tlirislo scssuros pro- Vers. 0. Quoniain tu es, Doiiiine, spes mea: Atlis-
iniltuiii. Juilas qiiasi laleri Clu isti adiuciebat, doiu timuni posuisfi refwjinm luum. I*opulHs pcccans iioa
faiiiili;iris cjiis ct jiidex orbis fuluius inler apeslo- appropiiiqiiabit tibi ; ego auteiii, >iui leiitationibn:
los latcbat. Qui « lulere cjus ceiiJit, duin a familia- noii cedo, moribu» ct vila tibi appropinquo, quo-
A lalere ejus ceci-
B iiiflm tu es, Domine, spes iiiea; illorum spes terrena.
ribii'» Cbristi aposlolis rccessii.
derunl, qui diccnlcs : « Duriis est liic sermo (Joan. Quoiiiam tii Doniine, Altissimum pesuiiti refugium
ab 00 icccsserunt. Pradafi evgo, qui len- liinm, id cst assunipliiiii lioniinem transtulisti iti
VI, 61), >
lalioiiibus victi a faniiliaiitatc Cliiisti cadciit, in jti- dcjtleram Palris. Tu es spes inea, iit et ego corpus
dicio jiidiccs iioii eriiiit ; sed a taiere ejus, id esl a luum ad te capul pcrvciiiam. Ei qiiia resides in
alio,
elioio jiidicum jiidicaii poenas incident.
Fl deftin miltia a dexlris tuis. Mulii siiiil, qiii sc

Vers. 10. Non accedei ad le matuin, videlicet nuf-
rcpulanl jusios, ct in juJicio a dexlris tJii isli con- lus malus vel adversilas pcrvenicl ad le. El ftaget-
stitueiidos, sicut ha^retici et falsi Ciiiisiiani. et ina-

him non appropinqunbil tabernaculo luo, id est nul-'
dicunlur barbati, qui de prolixa luin incoiniiiodum i ocebit corpori tuo. Sequiliir
xime irii, ([ni
quosque s*cula- angclica custodia. Niillnm te tuiget iiialuni

brirba el laxa vcsie superbiuiil, cl
mclioies dc<;piciunl. Hi o dextris VcRS. II, 12. Quoniam angefit suis mandavil de
res, plerosquc se
judicio dicct Disccdilc a te, scilicct illc .Mlissiinds, ul custodiant te in oinni-
ejus cadenl, ciim eis iii ; •
nuiiquam fio\i vos {Lue. bus riis luis, id cst ut niinistrent tibi iii oniniLus.
mc, opcraiii iniquiiaiis,
seqiiilur Titi uuleni ncn nppropin- InnKinibus ponabunlle, id est in opciibus luis ad-
XIII, 27). l'i dt^
> :
^
ei uiil libi, iii; forie offendns ad tnpidein pedem luum,
quabwit, qiioiiiam duin spem iii n:rritis suis poiiuiil,
rcmedia non rcciirruiii, ct ideo id cst iic pccccs iii legein. Pes aiiiini est affectio.
ad satisraciloiiis
Mille aulem deeem mittiu I.ex autein scripta eraC iii Ixbulis tapidcis. Pedem a<l
longe a Domiiio eriiiit. ei
lapideni oQciidil, qui lcgcm in lapiile scriplam prrc'
iiiiiiiiiii pro infiniio nuiucro poiiit, quiaetde prxlatls
tciil. Noii cst dubitanduin quin aiigcli Dnniinicu.</t
cl dc sulijcciis iniiumerabiles eruiit.
Ad aulein noii appropin- lioniiiiein dc omnibus \iis s-uis custodierinl, ct iii
Alia liansUtio habct : le
operationc sua jugiter ci favent, cui ut Domiiio stio,
quatiit, scilictt qtiilibet eoruiii, qiii sibi vcgnum Dci
sicut scriptuin est, Miiiiisiraveruiit (1/aii/i. iv, ii),
fallacilcr pidliecntur. Vel ad le non appropinquabit
quamvis per oiniiia tenta- liiide ct diabulus, quandu cam tentavit, hune locuin
leiiiaiio. Clirisuis eiiim
in lesliraoniura protulil. De cujug conculcaiionc
lus sit pro siniiliiudinc iioslra absque pcccalo; ta-
siibditur
meii oinnis luntatio ejus fuil extciius, et non inte-
:
Vers. 13. Super aspi/lem et basHiseum ambutabis,

lius, quia niinquam in animo niotus cst ad iiam ut
et conculcabis teonem et draconem. Aspii esi diabu-
nos, iwc in carne ullani seiisit titillaiionein. Ilypo-
lus, dum occulte pcrcuiit ; basitiscus, dum palain
crilu! pra-mia juslorum sibi vciidu.aiit.
D 'enena disscminai leo, dum perscquitur iniioccn-
Vers.8. Verumtamen ocidis tvis considerabis, id ;
'«; draco, duin degluiit negligonies. Qui Dominum

csl lu disceriicsquos jusle a dexlns vel a sinistris
ut draco lcntavit,' ul teo iii passione invasit scd ali
conslituas. Oculi Dei sunt discrctio et juslitia, qua
;
utrisque jusla eo conculcatus aufugit. Per qudliior goiicra bcstia-

lictos a vcris Cliristianis disccrnil, et
El relribuliunein vum designaniur quaiuor disiinctiones dacmniiuin:
pi;ciiiia ropcndit. Uude siibdilur :
videbis. Ipsi maie viveiites futura bona videlicel priiicipcs ci poicstatcs, rcctores leiiebra-
pueatorum
supplicia factis rum, spiriialia ucquitio; vitiurum. Sic omnes a Chri-
bibiproraittuni; sed videslu, qux»
sto coiiculcaii suiii, sub ctijus pcdibus clamavc-
curuni rctiiliuciitur.
de popuio-, qni a li- runt: ( Quid notiis el tibi, FiliDei^ Vcnisii anle
Hjcc cliani possunl intelligi
quae scquuutur, non timebil. tcnipus torqiiere nos (.^faitli. viii, 29). > H»(s eiiani
more nycluruo ctaliis,
dccem mittia a dexliiit discipulis suis coiicessit conculcare diccns : « Ecee

f.adent a latere tuo mille, et
sinistrain vero dcoi vobis poteslateni calcanui supcr sicii*iiies, et
luts. Pcr latussiiiistiaaccipitur: pcr
scorpiones. et super omnem TirlBtem inimici (Luc.
adversilas; pcr dextcram inulligitur piospcritas. A
Ltide itcrum scribitur: Deiis ronierei Sa-
iatere tuo mille cadunt, dum niulli advcisilatibus te v, )!)). > <
mHiia a dfxlris tanam siib pcdibus veslris (Rom. xvi, 20}. >
iiui)ui;n;inlcs \icti iccedunl. Decem
:
S61 COMMENT. IN PSALMOS. — PARS IX, LX nO.NOftlO. - PSAL. XC.L 562
pali A clesiae, qui coelestia nunlianl populo l)i;i. His inait-

Aliier: Aspis est geiius serpciitis, quae noii
lur incantalorem, sed obturat auies cum taiida, ne davii Deus ut TKieles in oninibos viis mores pra?-
audiat incantalorem, cujus veneni lanla vis csl, ut dicundo cusludiant, et in manibiis porti-nt, dum
priusquam scRiiaiur occidat. Basiliscus est, qiii exemplum bonse operalioiiis eis pr*beant, nc iii
,
Latine dicilur reguliis, qiii flatu suu, cuncta ani- legem Domini in lapide sciiplam offcndaiit. Tu
nianiia interimit, sod ipsum miutela periniit. Lco crgo, populc ab angelis ciislodite, iuper aspidem et
est fartissimus be&tiaruin, draco iiiaxiaius serpcn- basiliscum ambulabis, \i est peccata et vitia iiior-
tiiim, iiiimiciis elcpliantis eas/i aniinalis, cujiis ini- lem operantia sujKMabis ; ei concnlcabis leouein et
mici!i;e eausa lutc est : venenum dracoDis niaximo diMunem, id est diaboliim manifeslc in membris
calore fervet, sanguis auu-m elepbanlis quam ma- suis S2evieiilem, ve! occulte mala suggereiJleiii.
suum calorem lempe- Sequilur proraissio Dei, Su[K:rius diclun» cst

xime friget. \ult ergo draco
rare ciim eleplianlis frigido sanguine. -Ispi» veneno Sperabvin eum, ideo nunc dicil ;
lieoans est niors omiiia irut idans. Bat,ilit£us (latu Vfrs. 14. Quoniain in me sperabii [Vulg. Spera-
suo Ciincla pevimens cst pc-cc^tuiu animas interi- vil], tiberabo eum a malis, protegain eum iii bonis,
mcns. Lco oinnes bestias perterrctisest Anticliristus qiioiiiani cognovii noincn nwum, quoj esl Domifius.
omnibusgenlibus leiroiem iiiculiens. Draeo inimi- ^ Servtim meum fecil se bciie operando, in bis bonis
cus casii anitualis est diabolus ii)in>icus Filii vir- protcgam eum pnemia conservando
ginis. ClirisHis ilaque super aspidein et basitiscum Vehs. i5. Clamabil ad mc, sive iit alia Iransla^
ambulavit, dum peccaium et morlem siipera\ il : leo- tio Iiabct : Invocabil me, subaudi, in tenlatione, el
nem et draconem conculcabit, dum Anliclirislnm ct ego e.taiiiliam eum. protegendo a subversione. Cnin
«liaboluni in judicio in stagnum ignis prsccipi- ipso sKiH in tribulatioiie, siciit cuni Josepb, nc dc-
* tabit. fjci.il : ct laiidcm eripiam ttim ab omni perturbn-
Pdtesl et Iioa totuin referri ad popnlum viclo- lioiie, et glorificabo eiiin, immoitalitate el impassj-
rcin vilioruin, qui dieil Deo : TeiTena respuo, a tc bililnlc.
cwlcstia spero : Quoniam lu et spes mea, Domine. Vehs. 10. Longiludine dierum replebo eum, Kl esi
<iui respondct vox divina : Aliiitiinum posuisti re- k)nj;a et iiidericienie vila, ei oslendam itli satulare
fiiflium luum. Ideo non accedel ad l€ maliiin, quod menn, id cst monsliabo illi Fiiiiim meuin, sw
iiialis est prseparatum. Et flafjetlum, id esl vindi- culi «st, niilii coa-qualem, iil seiiipci" vidcal chui
cta, non appropinquabit libi, ubi eris in Domiiii facie ad faciem. Siinililer ipso Filius promisit
tui gaudio. Quoniam angetis siiis mandavil de le, r suis dilccloribus : i Qui diligit me, diligan» euin, ct
m ciistodiaut te in omiiibus ri/s luis. Non est du maiiifeslabo ei me ipsum (Joan. \iv, 21).»
bilaniiuni queiiiquani justiim lam in prosperis quaia Hunc psalmum ideo ad uinipleloricim Eeclcsia
in advcrsis ab angclis Dci ouslodirij sicut srri- canil, ut eam angt^li a timore iiocIbtiiq custu-
plum est : « angcli corum semper ridcnt faciein diant.
Palris mei [Hulth, xvni, 10). > Et alibi : « Oiii- Nota ordinem iionas decadis ad iiovem ordiiies
lies suiit adminislratorii Spiritus in ministeriam aiigcloiuin perlineiilis. Prinnis psaliniis est de
inissi propter eos, qui liseredilatem capiiint salulis liUis Dei diis factis, el hajredibus regni Dei insti-
(Hebr. i. \i). » hi manibnt porlatunl le, id est luiis-, secundus de invasoribus l)ei ha;reditatiR,dc
iii boii j opci ibus adjuvabunt le, nc[oite offemtas ad h*rediiale abdicaiis; k-nius rfe domo Dei et ejus
lapidem pcdeni luum, id est nc pecces in le^-em Iiabilatorilus iii a;ternum IKniin lauriantibus; quar-
Cliristi. Cliristus est eiiim < lapis offensionis el tus de gratiarum aclioiie cl leetitia eorum, qui
peira scandali [Kom. u, 33),» ja queni JiidKi of- pace el gloria perfrui meruerunt; quintus de ora-
fenderunl, duni peecatis a-dilicantes eum rcproba- liijiie eorum, qiii hic in essilio remanserunt; sextus
verunt. Ad hiinc lapidem pedem offendit, qiii Jile de sloriosa civilale Uei et de cjus civibus in ca
clionem Dei et proxiini contemnil. Qui siiper bunr D lictaniibus seplimus de aiigusla porta hujus civi-
;
japidem cecideril conlnngeiuF, quia qui in Chri- latis, pev quam ipse Rex gloriae gloriam suain m-
slum non credit, ab Eeelesia scindetur. Super travit, el suis militibus per liaiic iiigredi monstra-
qutm veio ceiideril, conteret eiim, id esl quem vit; octaviis de iinintnsa rcgis gloria et suorum
in peccatis invencrit, in judicio condemnabit. .\n- militum laelilia ; nonus de bievitalc hic miliUn-
geli dicumur nuntii, et iiUetliguntiir doclores £c- lium; decimus de xlernitate iilic re^nantium.
PSALMUS XCI.
Dc laude operum Dei

For.Kfrt esl «ifj/if«ii Domino, cAf. Dciiimae deca- cliis, quia in rcqiiie aternDC laudis dabitur sanctis
dis a laiidc et requie sumit cxoriliuiii Splritus san- vii.ic dcnarius. Pr.-ecedens denarius lerniinalur in
: ;
SG3 eERHOm Pn.€POSlT! RElCnKRSPERG. 56i

promissiODe «terDitaiis, '.ste inchouuir iii confes- A laie aliis mhericordtum Dei anisumiarc quuiiiodo
gione ilivinx laudis. Tiiuliis cjus est iiiuiidiiin saivavit, qiialiier perdiluin lioiiiinem re-
(VeBS. 1.) PSALMCS CANTICI IN DIE SA6DATI. paravit, quam misericordiler errores nostros tole-
Hoc esl : in isio liymno conlinetur operatio et rat, quam benigne «onYersis peccata relaât; et
reinuiicralio, quae esi fulura lequies et Dei coiii adversitale proximis annuiitiare i)critate!;i Dci,
gniiio. Sabbatum dicitur reqiiie-., quia ea die re- qua mundum judicabi'. adhuc, justis premia, injii-
qiiieît Deus ab oninibus operibus, qus crcavit s!is supplicia frrogabit, et quod pie hie suos ad-
sex dicbus. Hac eliam die rsqiiievlt Ciiristus in versis castigat, ul ibi eos quasi filius ad bxredita-
sepulcro ab omnibus operibus quae fecrt in miin:lo, lem rrcipiat. Bonnm est lixc psallere
qui requieiTi dabit animabus nostris in cirlcsii Vebs. 4. /m decachordo, psaltcrio, cum cantiro
regno, quando corpora nostra reqiHeverint iii se- i« ciihara, lioc est, in opeialione lcgis, qua coii-
piilcro. Per psalmum operatb aetiva; viis , per s at in decem precepiis qu«si extensa deceiii chor^
eaiiticum accipilur jiibilalin contemplaiivae; iier di.'; et hoc non cum Irislitia, sed cura humililate
fiinm vero »lerna! vilK clarit.is, per Snbbatum peret hilaritate et moriiScalione caniis. P$alierium
pelua requies innuitur. Ei csl sensus : hic psa!- quippc, quod de superioribus sonat est coehslis
inus caiiil, quoil juslis dabitur «^mpitcnia rc- '
doclrina, qiis mibis iiona opera mandat. QufKl

quies in setenia clariiate pio laude Dei etopera- psalieriuiii cst decaehoninm propler legis decalo-
tione hujus viiae. pum. Nota quod h«e esi decima decas, qusequasi
Hic ponitur in ordine nonagesimus primus. l/i dt'i ima chorJa dulcUer rcsonst. Cithara. qute ab
nonagenarlo tcr irinila? lavenitur, In monado iiiu- iiiloiioribiis soiiifm rcdilii, est carnis ca^tigatio,
Vis ostendimr. Designatauteii) liic ntsmerus, quod qua» laudem Clirislo c ^ncinif. igitur per p$alteriitm
prsemium sanclorum eril ipse Deus, qui triniis et noialur divinum opus in coniomplativa viia coiiver^
'
unus coiitur. saiitrum; por cilharam distitictio in acliva vila ser-

Maleria psalmi est iaus operurn Dci. Et nola vientiuiD. lioc canticum est canlandum, qiiia
quod in tiuilo requi.-s, in lextu psalini opus Dei Vebs. 5. Dctectasli me, Domiiie, m faclura liia,
scribitur, quia pro op<;re rcquies dabitiir. Intcn- ei in operibus iiuinuum tuarum exsullabo. Pcrf»-
tio esl nos hortariad bonum operandum, u( pos- cluraiit inteiligitur omnis invisibilis crealura, ui
sinius.habere reqHieni ab operihus nostris post aiigeli et virtules : per opera omnis vi>»ihilis crca-
illud s^ciilum. Vciba videnlui sumpi.i de Moyso, tura, iit cffiliini (-1 lerra et boinines. Vel per fa-
ubi Deus ei in monle niagnifioa opera siia ostcn- r cturam Dei Chrisl; incarnalio: per opjra manuuin
dit, qui et ea scripsil. Significal aiilejn Eccle ojus accipitur hominis per mngiiMlia Christi repa-
siani, cui Deus niira opera sua innotuit, et ei ralio.
sensum, ut intelligeret Scripturas, aperuit. Aliter : Factura Dei est, qiiod liomo ab iiijii-
In tres partes diîdiiur, quia Ecclcsia in lies stilia jiislificîiur, quod Cliristum Deiim et liomiT
prdines, scilicet in virgines, conjiigatos, viluas nera ciedi», coclestia sperat el diligit : opera ica-
pariilur. Prima pars est Bonum at : confiieri, in tiiium ejus, quod per luec buna inslanier operatur.
qua opiis Dci commendatur scciinda ; ; Cum cxorti Sive [aciura est Ecdi'Sia nova Dei crcalura, opera
(ueiint peccatores, in qua iiiiquorura perdiiio; ter- maiiiium Ciirisli mirahilia. In his omnibus consi-
tia : Justus ul palma florebit, iii qua justonim cJa- dciantr esl magna delec talio, el fideJi animx Ingens
riludo memoratur. Vox Eoclesi;e laudantis Deuni exsuliatio. ideo in admiiatione >ubilaiis clamai
pro mira opcralLme. Vebs. 6. Qiiam magnificata tunt opera lua, Do-
Veus. 2. Bonum est cuu/iieri Domiiio, el psal- mine ! Yerc valde magnirice prxdicanda suiit opera
Ure nomiiii luo, Aliissime. In priina fronte luijus Dei, non solura ea, quod coelcstes ordines angelo-
laudis Tiiiiiias proponiliir : Iv Doniino Spirilus riini ct lumina ac gemmas citlorum, ct mare, tcr-
sanciiis; in xomine tuo Filius; in Aitissiine Paier D "5. homines, t)eslias, volucrcs, pisces condidit; sed
exprimiuir. Scd idco ordo in personis sa:pe iiuiia- «liam quod quxdam miiiiciila [f. niinuscula] ut .ip<'s et
lur, ul xqualilas inlclligamr. Coiifessio perliiiot ad formicas, muscas ct culiccs, creavil, el quolidie mira
contcmplaiioncni, psalnius aJ aclioncin. Boiium et slupeuda facil, qni do parvis seminibus tot se-
etl, id csl valde iilile est in coptcniplativa viia gctes vel ingenles arborcs prodiicit. llnde seqiii-
Domino coafiieri, id csi, Ueum laudaic; et in ac- lur : A'inii3 profunria; (ar:a: sunt cegitationes tute.
liva vila Bopiiiii î({sst»:! psailere, id c^t ad ho- Revera nimis profundic, qui ex nihilo omiiia pro-
norcin nomiiiis Dei bQouni oous faeere, ei lioc ca duxil, rl ea iu tot rcrum gcnera, el gencra in tot
intenlione faccrc j spopes disposuit. Sed et illa op.era Dei mira suiil,
VcBS. 3. Ad ammnliandum mane mhericordiam qiiotl niali liit florcnl, jiisii opprcssi sunt ; boiio-
luam per noctem. Nola qiiod pciie ubique in hoc ruin filii s.Tpe non regenerati nioriuiitur, infidelium
libro miscricordia et veritas jiingunlur, quia pcr filii frcqiieui'.^r renali ad gaudia ducuotur. Vere
mitericordiom Dci niundus saivalur ;
pcr iierilo/fm profHudw coqitaiiones /««;, et jiidicia lua abyssus
judicabitur. Per mane prospcritas, per noetem iii- niulta.
tfillipitur advcrsitas. Bonuro cst itaquc in prospcri- Vfrs. 7. Yir insipiens non cognoscft, cl nultus
50." CUMMENT. IN PS.M.MOS. - PARS IX, LX HONOIUO. - PS.\L. XCl.. KO
„on inteltiyel hwc. Insipicis «si qui sapieulia va- A nis on;ncs adversarios iiicos et pcrseculorcs, immk:
vero esl, q-u j;i me insurgenles, et hocreticos vei Judsfos iii iiie
cuus vcrsulia est plcnus. Siultits
divina, nec huinana inl'--l!igit. Insipienlia ad malignanles, id cst maligna facienles audivit auris
iifc
HsRc judi- mia gementes et dicemes : • Hi suivt, qnos ali-
clcricos, stultitia perliiiet ad laicos.
qiiando habuinius in derisuni ct in simililudinein
cia insipiens non cognoscet, ct sluiius non intel-
iinpropcrii. Nos insensali vitam illoriim aeslimaha-
ligel.
inus iiisaniam, et fir.em illoium siiie honorc. Ecce
Yers. S. Ctim cxorli fueriiU peccatores sicut fce-
prosperltatibus ut nuoinodfl compulali sunt inter filios Dei {Sap. v, 3,

tnim, id est cum flonierinl in
qui cilo decidcl, et cuni oniiies, qui ope- i), id est inter angclos ! M;ili ut fcnum ara-
Oos fcni, <
ranltir iniquitgtefn, itpparucrinl glos iosi et famosi in scent.
lerra, ut intereant in :.(rciiliiin sffcvdi, id est per- Vers. !3. Juslus autein ul patma florehii, «I tt-
fennm, quod drtK Libnm muliiplicabitur. Palmii est inferius ar-

eant in aBtcrnum. M.ili liic fliircntBiciit
Iioilie cst, et cras in ciilifloiim mittitur. bor spinosa, supcrius valde pulchra et sempcr llo-
rida, Sic cst justorum mullitudo hic in tcnis
tri-
Vers. 9, 10, Tu autem Mlissimu» in «tcrnum,
Domine, suhaudi, pcrmaneliis. Quoniam ecce ini- „ bulationibus birsnla, in siipcinis muUo decore pid-
ct sempitcriia glcria Borida. Pahnn
diciliir
«iici (tii, Domine, Jud;«i, qHoniam ecce inimici lui cbra
pagani peribunl^ et dispergenlur omnes liarretici et quasi pacis alma, (juia insigne est paeis ct vicloria'.
mali catholiri, qui operantur iniquilaiem, ul patespa Hsec olim dabalur -.ictoribus, ut sempcr florereiit
grapisvcjitilabro [cod. vcnlilaiitibusjjusti cxaminis. honoribus. Undc Joaiines vidit Clirisli milites bo-
Yers. W. Fa cum illi tradili fuerisil igni inex- stium viciores, clnalmas iii manibus zwmn.Cedrui
Liba;io allissima, iniDUtiibilis,
stingiiibili, lunc exallabitur sicut UHicornis coriui csl arbor iis niOiile
niultiplex in ramis. lla Ecclesia, iiws:^ imnc est can-

menm, id cst forlitudo, quain contra viiia habui,
didn in fide, quod Libanus soiiat, alla in cuiUiiai-
[et] iii regno Chiisti coronabor. Per cornu quippe
fortiiudo vel regnum aecipitur. Unicemis cst bestia plalione, impuiribilis iu opcribus, muUiples in vir-
tutibiis, fuluro erit dccora in gloria, iiiuUipIex

indoniabilis uiiuBS toriiu liabens, ad qii^m capien- iii
dam virgo ponitiir, in cujiis grenvio se recliiians in donis corporis et anim;c, in coipore imraorlali-
las cl impassibiiilas, agilitas et faciiilas : iii aiiima
capitiir. Christus fuil quasi utiti-ornis daiinoiiibus
sapii-nlia, dileclio. Etclesia arbori tomparalur, quia
insuperabilis, ciijus iiniim cornu est regnuin aeler^
liuiii, qiiod uiiiiin esi appcndcnduin. Hic se recli- primiliva Ecclcsia ouasi radix, Ecclesia de genlibus
lâsi slirfis surrexit, qu.ne fructum jiislitia; .mio

iia\il iii gicmio matris virginis, ct caplus esl ei C
occi us a Jiid;cis. Sicut ergo illius regnum tcinpore proiulii, ciijus ranii sunt onines eltcti,
esl e.\a!-
latiini, sic sublimabitur gloria rcgnum nieuni. F,t qui
srneclus nicn in misericordia uberi, id esl novissiiiia Vers. li. Plantali in domo Domim, id cst raji-
yiea post morlem criinl iii abundaiiti niisericordia. cati in Ecclesia Dei fidc ci operalioiie landcm in
Etcicsia lial;et siias ailatcs. Infantia cjus fuit tem- (ilriis Dei noslri florehunl, iJ est, in similitudine an-
j)us anic diluvium, iii qiio .\bii\ et aiii jusli verna- gelorum coelesti gloria conistabunt. Vel domus Do-
baiil ;
putrilia cjiis iciiijuis quo patriar-
Abrah.-s, mini est ca;lcstis Jerusalem, id est societas omnium
clia; llurcbant; adolescenlia ejus tempus Moysi, Clecloruir. iii visinne Dei. .4iria Dei sunt diversse
quo patres Icgi juncti sunt jiiveinus tempus David, niansioiies , id est pro meritis divers;£ rctiibu
;
qiio prophela: scripla prolulerunt ; maturilas ejus liones.

leiiipiis Ciirisli, qiio apostoli el marlyres plurinium Veks. !.''>, 16. .idliuc muiiiplicabuntur in scnecta
fructiim attiileniiit; senccius tempiis Aiillcbrisli, uberi isti vami, id esl sancli iiinumerabiles eruiit
(|uo Juilaiea plobs nniiiiiudiiii fideiium conjuiicta in linesaeeuli. IlI bene patienles eranl, tum pcrsc-
tiberejn fiuctum piofeiel, pio quo mos cenluplum culioncm Anliclirisii sustiiiebunt, tit istud atiniiii-
lecipiet. ^ lienl aliis. Quomam rcclus Dominus Deus noiier, qui
Ve8S. 12. I'l tunc dcspctil, ct rcspexit ocuiits iiibiiit peisecuiiouini propler jusiiliam patientibus;
meui inimicos mcos, lioc esl, ego Iuhc Ecclcsia a a;tcrna gaudia : et nou cst iniqiiilas iu co, qui dabil
devtris tuis cousiiiuta vidcbo u siiiislris tuis in pcc- persetutoribus el omnibus impiis leterna supplicia.
PSALMUS XCII,
De fundalionc EcclesiaB
Dominus regnitvll, dccorem induil , elc Suf.ciior Cliristus gcssit anle passiouem ;
istc ta, qua; fecit
post i-csurreciioiiem. Hic calculuni in quadrage-

psalmus cecioil opcra Uei generalitcr ; hic psallii
teipaui sjiecialittr. llle iiguiavit ca opcra ,

qiise simo loco ponil, cl magiiuiu nobi. my.s|i;iiiuh tx-
:
567 GERHOHI PRJIPOSITI REICHERSPERG. f.68
ponil. Sunl enim nonagmla am seplies duodecim A ei firmatil, qiiam antc passioiiem prajdicaiioue ui
insupcr novem. Scptcnariiis ae.lernam requieiu, tcrram fundavit. Ethocest, qiiod in lituloscribitur:
duodcnarius apostolicain doctrinain , novenaiiiis Quaiido lerra fundala est. Cliristus est sapiens ar-
angeiorum coiisortium innuil. Dcsignat liic igilur cliiieclus, qui esi Deus et liomo. Qiii sccundum
iiMnieriis, quod elecli per doclrinani apcsloloruin hoc, quod Deus est, condidil Patri in coelis civita-
.id aetcrnam requicm et angelorum iequaiitaieni tem non manufjictam, aeiernani, et secundum hoc
perducuntiir. Titulus psalmi esl quod bomo esf, xdiflca\it ei domum iii terris ex
LA! S CA.NTIC1 (43) BAVID IN 018 AKT« SABWflM, vi\is lapidibus. Quam domuin fundavit, dum apo-
QU^NDO rU.\»ATA EST TERBA. stolus elegil, baptisina instituil, Evangclium regni
Tcriia feria leyilur tcrra facta. Dies vtro «;i(e docuit. Sed in passione opificis lonqiiassaia sunt
Sabhaium e-A feiia sexia. Crde constat isJnm lilu- fiiudamenta niagna tenipeslale Judaicae perscculio-
luni nr.ii dc terra, sed de F.cclesia accipi. Feria nis. Interiin na\icula Ciucisipse ob^.lormivit, qui
sexla faclus csl liomo, el sexu iclaic mlemptiis : dc morte evigilans fluclris periurbationis sedavit,
!ii qua aiate fundala «/ Kcclesia lerra vivcntium. Goncii<sam domum solidavit, cuelum conscendeiis
Haec aetas cst qiiasi dies antc S.ibbaliim, iJ cst ante Spiriinm sanclum misil, fiind.ilam terram et or-
reqiiicm fu(nr:im posl istnd sa-culiini. Ab Adam bem tmi lirniiler firmavil ; qiiod amplius iion com-
tisque aii Chrisium erat quasi iiox, quia regnavii movebiiur. donec domus in civiiatem Iransferatur.
ignoraniia et mots. Setla aâs est qiiasi dies, in Nunc vcrtil verba .id ipsum Christum.
qua lux vcia ^ppaniit, quae Sal.batum, i.l est aeter- Ver*. 3. Purala scdes Ina tx liiftf. Sties Cbristv
mm rcqiiiem piK:cessit. |ii qua dir ici ram, id est in domo fuiidaia fide, lirmata dilectione est perfe-
Ecclcsiam Spiriiu sancto llrniavit, quani ad peren- cionim puiiias, iii quibus re\ el judex residet, el
iiem if-qiilem prspaiavil. \'el dies anie Sabbaium diiinum giiliernai, bostes inde arcet. Illa stdti ex
erot Parasccve, quando fundala en Urra, scilicet twic esi parain, id est viilulibus ornala, ex quo
Ecclesia a Chrisii latere fabriiata. Latis ergo ceniici Spiriiu saiicto donius vel terra esi fundala. SeJ
hujus caiiilur David, id esl Cliristo angclis deside- quia >|uijam pulaTcrnnt quod Cbristiis a virgine
rabili pro opcrc quud fecil «rnte Sabbalum, id esl coepil, et piius non fueiit, subjnngitur : .4 laculo
in tempore, quod est ante fiitur% requiei gaudium, tuet, In Kebrico babelur : Firmum solium luum ex
tjuando fundat/r est lerrn ab eo, seilicet Ecclesia. tunc ab teierno tu es. Non dixit : tu fuisti, quia scv
Mateiia esi iiistiuclio domus Dei, quod esl Eccle- teniitas non babet fuit vel eiit, sed xternum est.
sia. liiicntio est iios virtute dccorari, lequicm C Post paraiam sedem.
si
doinus Doinini introire veliinus. Verba tianslaia Vers. 5. Eteratemnl flumina, Domint, etevave-
suiitde xdidcatione templi vel tabernjiculi, ei si- THiit flumina locem suam. Hoc tractum est de flunii-
gnilicat .Tedilifalionem Ecclesise doniiis Doi. S»>pi,>in nil'us parailisi. lii paiadiso cst fons, de quo qua-
locis argunienlornm dcmonslralivi geiiei is variaiur. tuor fltiniina liiaiiant, qiiae totum paradisiim irri-
Primus tocus est a piilchritiuline; sccundu&, a for- gant. Paradisus est Ecclesia, fons Chrislus, ftumina
titudine; tcrtius, ab operibus; qiiarius,apotcstalc; evangelisiae vei aposloli. Fons viix, caput fluminum
quinlus, a laudibusuniveritilatis; sexlos, a veritalc; vocem gnam lcvavit, ciiin dixil : Si quis sitil, >e-
dicrorum ; sepiinius, a laudc domiis ipsius, qiix ni*t ad me, ct bibat (Joan. vii, 37) : > flumina de
dnmus septem columnis sustentatnr, se|iteni can- eo currentia ilevateruni vocem siiam, quaodo Petrus
delabris illuniinaiur, quem Judaei repulerunt di- stans cum undecim clcvavit vocem suani : « Pccni-
centcs « NoUimus
: huiic regnare supor nos (Luc. lcmini, et coiivertimini, et baptizemini, ut deleati-
XIX, 14). » Vox Ecclcsiie Deum laudantis pro sua tiir veslra pcccata (.4c(. iii, 19). i Bis dixit ftumina
fundatione. propter evangelislas et aposlolos, vel propter docto-
Vehs. 1. Dcminus ipse regnavil a ligno, quia res de ulroqiie popiilo assumplos. Flunien de illo
supcravitdiabolum per crucem. Deviclaergo nioite, " foiile cum niagno impelu vcnit, et illa flumina im
regnat [H-r oninia, Et non dosiint iiisignia; n;im pleît, quaiido Spiritus, iil torrcns, aposlolos leple-
Derore indulus esl. id est aposlolos pro diadoniate vit. Ex i|iio torrente illa flumina inundavcrunt, ci
et purpiira induit. Indutus p<( foriitudine, qu-iiulo totiim mundum elevala vocc irrigaveruni. Sed con-
marlyrum excrciiu se circuiiidedit, et pia.riii:fit se tra illa divina flumina alia fluminu diabolica e/evo-
quasi armis coiifessorum pi\^dicalione. verunt flucius, vcl ijurgiles effundebanl, ut alia ha-
Alia tiaiislalio liabcl : Pracinxil se tir/K(f, qîia bet iraiislatio, scilicetpliilosophi et haeretici baerescs
angelica mullitudiiie*circumdatus rcmiavii ad Pa- siias vel principes perseculioncs siias, ut credcn-
ti-cm; sed priiis Ecclesiam instituil. Eienim firinatit tes rapereiil, vel contradicenles obruerent. Et hoc
vrbem lernc. qiii noti conmovebitur. Pcr (c'rra:)i Ec- Vers. i. A vocibus aquarum mutlarum, id est
clcsia priniiius fuiidata iii Judaca ;
per arbem V.r- proplcr voces mullarum praedicailonum. Hoc tra-
rlesia gentium per totum orbem mundi pnsita incium cst de diluvio, ubi flujiiina aquarum multa-
lelligilur, quam Christus Spiritu sancto fiindavii. ruin inundavcruiU. el omnui submerscruni. Hic lisc-
ii"i' Vulkala addit : lp«i.

569 COMMENT. IN PSALMOS. -- P\R8 IX, EX. HO.NOlllO. - PS.VL. XCIIt. 5?«
reses et pcrsecuiioiiPS nimis f.Tvierunt, et oinnia A mis, ut piignct cuni adversariis. Eienim /irmavit
portiirbaverunt. Et lunc faeiK sunt mirabilct elulio- orbem lerriv. Terra est virgo .Maria, orbis Cil corpus
I e$ marh, id est minae et lerrorcs gentilitalis con- Doininiciim dc virginc sunipium, viiiutibus pcrfe^
tra (loctrinam apostolorum se ut pruceliae elevaiitcs, Clum. liunc orbem Dcus /Srimirit, dum Dcititiem
et niiris crucialibus contradiccntes. Similituiln est carni iinivil, ut esset in una persona Dciis et homo-
a mari, quod ventis commotum procelljs elcvat. Qui non commovebitur de bouo ad malum. Porata
Sic printipes gentium persuasionibus daBmopum tedes tua, Deus, ex lune. Sedcs Oei erat humaiiilas,
coniiiioti persecMtionem in pracdicatores coiiciiave- jn qua scdit, duin mnndum sibi recouciliuvit. Hxc
nint. Scd nil profuerunt, quia miraiilis in alti$ Do- scdej ex lunf eriil parala, ex quo per Spiritum
tMinm compescuit fluctus tjeviiin spum^ntes, subju- sancliim in ulero est conccpta. 8ed tii, o Chritle,
gavil (Idei reges et potestates. Et sic tunc non coppisli, quia a sceculo lu es Dcus. Elevn-
Vers. 5. Teitimonia tua, scilicct prxdicationes verunl flumina, Domiiie, elevaverunt flumiua vocîq
ppostolorum te Deum testautcs, credibilia faela siiam, hoc est, postquam tu fons viix de fluniiiic
$uut iiimi$ per signa et miracula sequeplia. Ideo do' Jordane asccndisii, apostoU a te rcpleii per loUim
mmi luam decet saneliludo, Dumine, dorouro tuam Jud:Dam prxdicavorunt quod tu sis Dcus dc virgioe
a te rundatam, ab apostolis sancla instruciione de- nattii. Elevaveruttt flumina fluctus suo$ a vncibus
coratam ; in longitudinem dierum, id est in seler- aftiarttm mu/(arum, lloc est, Scribx ct Pliarissi
nuD). Hanc domum omnes justi sanctilicant, qul se ex fonte legis repleti eis contradiscrunt, ct le Dcum
tanilis rooribus et actibus Deo lempluin dedicanl, negaverunt. ilirabile$ elaiiones maris, id cst pcrse.»
Hxc sancliludo manebit in lougitudiHem diertim, culiones populi gentiUs, sciliccl Pilati ct rjus roilir
quia facit eos regnare in domo Dei, id cst in ccelesli luro, qui occiderunt innoccntem Cbrisluro. Uirabi-
jerasalem in a;ternum. IJco Ecclcsia canil hunc lis i» aliis, id est in cruce Dominus, qui pro cruci-
psalmum in Dominica vel festis diebus ad Laudcs, lixoribus oravit, quos uno verbo in Lb^ssum mer-
quia Christus mane surrexit, ct per orbein rcgnans gere poluit. lesiimiutta lua ei lege ct propbelis pro*
Ecclesiam sedem vel domum suam Urniavil; et san- lata credibilia facta sunl iitmij, duiu tu iii canie
cti in uttimo manc resurgunt, et cum eo in .vtermim iutcr homines apparuisti, et mortcm pro homijitbus
regnabunt. subiisti, sicut per illos prxdtxisti, Domum tuam,
Potcst et bic psalmus ad incariiationem Christi scilicet corpus, in quo apud nos habitasti, dccel
referri. Dominus, qui ip Ilebrxis regnavit, decorcm sancliiudo, Domine , tu tongitudine dierum ,
qui^
\ndmt, id est humana came ab oipni sorde munda, r illud sanctum levasli in ceclum, ubi rcgnabit m
lit lorica se vestivit. Dominus induil foviiiudinem,. xlcrnum.
ut alliget fortem. Ei praaiiixit se virlute qiiasi ar-
PSALMUS XCUI.
De vexaloribus Ecclesia».
Peus ultionum Dominus, etc. Hic psalmus est D quarta Sabbatt, sctlicel pro luminaribus cOBli. \i
contra cos qui domnm Dei ab ipso fundatam im- cH pro doctoribus Ecclcsix.
pugnant, et bxredilalem ejus pravismoribusvcxant. Nota quod prxcedens psalmus erat dc teria fun.i
Titulus est : data et de fluminibus, quibus cst irrigaia ; Liu au«
lAtiS CASTICI (46) OAVIB eCARTA SABBMI. tem de iuminaribus, quibus est illuminata. Ille de
Quarta Sabbad est quarta feria qua creaia sunt domus Deiaedificatoribus; isle de ejus defensoribus,
luuiinaria cceli, Coeluro est Ecclesia, cujus sunt lu- llle de perscutoribus : isle de Ecclc>-ix biasphe-i
roinaria (toctores, in medio natiunis pravae el per- matoribus. Dle de Rcgis regno ; iste de ejus ju-
versx lucentes. Qiiarta selate mundi quasi fuarfii dicio.
Sabbaii propbelx ul stellx in nocle ignurantise luxe- Aliter : Ista taus canlici csl David, id est lideliii
nin^ ;ed tenebras non effugaverunL Deinde apo- populi, qui existil in quarla Sabbali, id est in ob-
stoli ut sot et |una fulserunt, qai tcnebras longe servatione utriusque Yestaroenti, Quarta Sabbali
pcpulcrunt. Post bos alii doctores, Ambrosius, Aii- cst in niedio septimanx trihus diebus prxc.^dcnli^r
gustinus, Hieronymus et alii quam plures magno bus et tribus sequentibus. Per ires prxcedentcs in-
fulgure duinum Dei iltuminavcrunt. Lau$ crgo hnjiis telligitur Vetus Tcstamcfitum, in quo fuerunt qui
mnici caiiilur Datid, Christo, Manu forti ct desi- flJem Trinitalis liabuerunt. Per Ires scquenlcs iu-
iUrab /1 pru signincatione illius rci, qusc facta est tcltigilur Novam Testamcntom, in quo sunt qui
(46) Vulgata : Ptelinus ipsi Dmid, eu-.

:
S71 CERHOlil prv^rosii I r.EICIlERSPERC. 572

siinililer Trinit.ilem credunt. )n quurtavy^n Snbbaii, A iCcclcsii»' ascribitur. In Detts Paler, in Dominns
id est in iiiedio Juorum Tcstamciilorum Clirigtiani Filius, in Deus Spirltus sanclus accipilur. Ilic Dcus
snnt, quia uirumfitie obseiâiil, Votiis seeuiidum uiciscetur Eivlcsiam ab adNcrsariis suis. Nam ipse
siguilitatioiiBio, Novuin S"tiindum Yeritalein. Huc est Deus uUtonum, qui est crcator universonim,
ctiam ipse numcrus indic-ii. Unum eniru, duo, Ircs, qiii dixil : « Mea est ullio, et eg» rciiibuani t>is. >
qualuor laciunt decem, qaia quatuor Evaogetia in Et quiaresi £omiRU« omnium, puiiict reatum scrvo-
decalogo iegis conlinenlor, ct deccm {trseepti in nim in futuro adversariorum. Et qiiia mali juslos
quuiuor Evangdii» cftmplcntur. Qiiatuor qiioque, nioiiuin tribtilaiit, ad invii-cm clamant :
si angnlalim ponuntur, fwmsra crucis ; similic^X Vers. 2. Exaltare, id est iii majcstale tua appa-
lillera, qua) in nuiinjris decem significal, formam re, qui judicas ferram, hoc esl qui judicabis omnes
ciiicis exliibct, quia et veius ct nova lex p«r cruci- habilaiiles in tcna. liedde Tetribuiicuctn superHs, id
fixum coiiipl<-tar. Ideoet nuineri e! lilleiai el rornia esl i!c rnalis siiis siiperbienlibus, et suine ultionem
inuiidi cuni praidicanl, el omnia adoraiit. de liis qui te crucifixcriint, el ms quotidie cru-
Hic psalfKus tsi noiiagcsiuius feiliiis, quod sunt ciaiit. Ei quia impiinc peccaiitcsDeum blaspliemant,
«lecies iiovcm et tria. Dcnariiis vitae prxmiuin, no- quasi facla honiiiium ncsciat, curn ca stalim nou pu-
vcnariuscoiisoitiiiin aiig('I«runi, l<"iiiarius Trinila- C iiiat, Iriholati ab eis exclamant :
tisvisioncin cjpiiinii. Dcsignat e:go hic nuinenis, Vtus. 5. isquciiito peccalores, Domim, vsquequo
quod illumiiiaiores ac defensoros doinus Dei prte- peccatorci yloriabuntur? Hocest qnandiu differsju-
ininin, xqualiiatem aiigelonini, in visioiie Tiiiiita- diciuni? Quandiii jialeris iinpins gloriari de inale-
lis habcbuiit, (luandu docii ui ^pleiidor llrmamenii factis suisi eliiijuriam tuain,et nosliam ulcisceris?
fu)^-biiiit, cl qiii ad jubtiliain erudiunt miilios, Ecce vides qiiod non soliim de matilia glorianiur,
quasi slelke iii pcrpeiuas aeternitaies. UnJe e\ lii sed (Hiam
tres psaimi per SalibatiMii iniltulaiiiiir, quia eiecti Vebs. i. E/fabuntttr, id est annuntiaiit aliis, et
lit Palro (.1 Filio ct Spiritu sancto aifTiiam rcquiein loquuntur iniquilateni. Lvquentur omiies, qui operan-
iiabiturt prsedicantur. lur injutlitiam, ut cos imitcntur, hoc est non sulum
Maieria psalml est vexatio Ecclesi^ ab importu- faciuiit malura, sed et alios pertrahunt ad consen-
nis. Siiiit multi (]ui Deum peccala honiinuui ne- suin mali nuiiu consitiando, uunc iusullando; et
scirc piitant, cum ea moi non puniat, et partem inde volunt laiidari, inde magni videri. Quam iniqui-
Chiistianorum ilamnatam qaani iinpune trilmlanl, talem toquuntiir? Qiiod
Esl ergo hujus psalini iniciitlo ostciiderc, et Deum Vers. S. P«;îi/um tuv.m, Domine, humiliaverunt.
nct^lia scirc, ei peccatores »dliuc non punir^, et Qiiam vero luquuntur iajustiliam? Quod hirrediln-
u|i(Mrt.ssis vclociter subvciiire. V<;rtia sumpta suiit tem tuam texaverunt. Sxpe pagani siiis sociis glo-
(«arlim de eantico Mo)si, ubi dicit : < Mea est ullio, rianles narraverunl quomodo pupulumCliristiaouio
et egc mribuam {Deul. \ix», 55). > Et alibi : variis crucialibus in contemplum deduxeruiit, et
« Gens absqiie consilio, et sine prudciiiiii [ibid., quomodo Ecclesiam hareditolem Dei proscriliendo,
"iS). » rartiin de historia ubi gcntites populum Do- depcrdent^.-j, captivando, insultando, blaspbemandu
miiii humiliaveruiit, el lixreditalcm ejus vexavc- lexaveruni. El hoc non snQicit , insiiper
runl. Signiilcat autem quod Christi esi uitio de Vers. 6. Viduam et adveitam interfecerunt, et pu-
stultis cl insipieiilibu^, et quia perscculores popu- pil.os ocoiiertini, quorum lu advocatus es. Hoc ila
lum Christianuii) humiliavcrunt, et liaeretici hxre- ad liltcrain in utroque populo coniigil, quos occide-
ditatem Dei vexaverunl ; ei quia Dominus vindictain riiiit, ut bona curum haberenl, quia auxilium non
retribuet in bostes Ecclesix in judicio, et propitius habucrunt.
erit piipulo suo. Vers. 7. F.l dixerunl : Non viJebit Dominu» qu«
In lies partes S(!(:aiur, quia douus Dci (id<', spe, facimus, wc intetliget Deus iacob qu« cogitamus.
rbaritaieioboialur. Priiiia pars est: Deui uliioimm, D Deus Jucob dicitiir Deus Christiani populi, qui ila
iu qna $cribi*ur, quooiodo adveisarii doiiium Dci cst Judxis prsetalus, sicul Jacob Esau praposilus.
iinpiignciit. Sctuiida cst : Iitielligite imipieniei, iii Multi etinin in Ecclesia sunt, qui puianl quod Dcus
qua ditilur, quomodo Spiritus saiicius duris in- ijnoret lalia, cura ca nou punial quos Spiritus saii-
crcpatioiiibus eis repugnet; habiialore^ vero blaii- clus rxirripit diceiis

d(9 consolationihus coiii'<irlc!. Teilia e>l : ^111« Vers. 8. Inteltigile insipientcs in poputo, id est
coHSurgci milii, iii qua lit nic.ili(> pugnse pi);;uU Dci clerici indocli in poputo Dei .senlilc lia>c c>l provi-
conira (>i>eranlcs iiiiquilatein, qui iitndom de vitio- dt'ntia Dei evenire, ei iion casu, ut dicitis, e{
ria gloriaiur dicens : Fadus est mihi Dumin»:, in tlitlii (iliquundo sapite, id est. ct vos laicibruti, sci-
refugium, ct Deus mcus in iidjnlorium, el redcfel ini- lote, oninia ex judicio Dci procedcie, noii casua.<
inicis meis iiiiquilaiem ipsorum, el in iiiatilia eoruin lilcr fieri, ul pulalis. IntHUgile et sapite quir,
(lifiptrdet eos. Vox est doclorum popuUini lidelem dico :
coiitra blaspneiiios arniantiuin. Vers. 3, 10. Qui plantavil auremnon audict? Pn

Vers. 1. Deus ullicnuui Duminus, Dciis uliionnm landiim vst hoc quo<t ille, qiii dcdit aliis audiium,
Jiber(fgii. In primis TriniU!> exprliujlur, cuin uliio iion audiat? (ii(( 7111 îi.ijl oculuin iion consideratT
1
5T3 COMMENT. IN PSALMOS. - TaUS IX, EX JlOJiORIO, - PSAL. XCIII. S7*
Puiandum esl lioi: quod illo, qiii dedit visuni, iion A Qnis eensurgct nieciim, ut pugnet in acie? Quod est
viilcat? nui qui corripit gcr.iei j.er Scripluras siias, ditere ; Mililes Cbristi, surgilc, pro ;ettriia glori.T
ot casligai in Itac vila iiijuiigeinlo panitmiliam, von pugnale, quia t non est nobis collurlaiio adversns
crguet ipsc in fi.iiiro, it! rst pcccaUires iioii puniel? cariiein et sangiiinem, sed adversuspriiicipeset po-
r.ul qiii docethomincm scietitiam, iiUcllcctiini buni et teslates (Ephes. vi, 12), i id esl adversiis dsemones.
inali daniio, non scit ipse boininuni facla? Imo au- Ideo scuium fidei it galeam salutis et loricam ju'
dit, ct vidi't, et tandeni arguel, el sciens ehl. Nisi slilia; et giailiiini vciLi Dei arripiamus, ot foiiiter
eiiini lioc essct, nuitquani posset dare quod noii lia- pro roroiis resislnnius. Ego his ainiis instruclus
bcret. Alids corripit dando ad legcndum, srilicet insiirgam in eos. Quis veslruin conîvrget wecvnn T
ipsam Scripluram, lilteratus; alios, id est lalcos ant qiiis stabit mect^m in acie iidversus operanies
corripil per periios Sciipturarum. iHiquiialem ? Uxc Tox docloriim est ad fldcles. 0"'
Vers. 1 . Doiiiinus siil non soluni faeta, sedctiam pioplcr timorem vel favoreni non conlradiciin;
cogitaliones liumimiw, qunmain vance siinl, id est niale agenlibus, quasi jacenies snnl : qui propi<!r
iion soiuin bonas, sed et vanas scit. JllaBplieniis, iiuilam rcm diinitlunt coiitradiccre, bi iosurgentes
Stullis, insipieiitilius -confutatis, consolalur intelli- sunt ; sed in acie slant, si in zelo Dei iii finem
gentes ct sapienies. perscvei-siii. Sed quia liasc pugna non liuinanis vi-
Vers. 12. Bealus hoino, qnem lu emdkiis, Do- ribus, sed aii.\iIio Dei geritur, ideo. subjiiiigitur :
tniiie, flagellando liic tribulatiunilius, et de lege tua VtRS. 17. i\i,si quia Dominw adjttvii me, paulo
docneris eum boc inteiiigcre, quod boati cruiii in minus liabiiassei in inferno anima mea, hoc est dac-
fiiluro, qui bic flnprella tnlerant ; niiseri, qiios luilla iiionibus callide persiiadeiUilius, liseretieis irriden-
adyersa casligant. Beatus lioino qncin bii-, Doniliie, tibus.paganis et Jiidieis insulianlibiis (ictis Cliri-
(lagellas. stianis detrahentibus prne coiisen&i, fl per lioe pene
Vkrs. 13. 17 miliqes eum a dielius malis, linc est habitavii anima mea in inferno viliorum, sicut ct
mite ei refiigeiium in fuiui-o tribuas in boiiis die- ilioi um poslea itura in infcrnum supidiciiirum ; nisi
bus, qui bic dura perpcssiis est in diebus matis. quod Don.inus me juvit eis resislcre, et in Ikiiio pro-
Dies malos vocat, eo quod mala in eis finnl, quiE posito persisierc. Vel pervenieiis in infernum vilio-
non erunt, donec in fiituio casiigatum raiiigabis. rum pene ibi anima mea habitnsset, ni>.i quod -Do-
Donec fodiatur peccatori foveii, id est in pia^cipitiiini HiijiHs 111«; adjuvil, ne ibi remancret. Piopter quij
liirtriis diicatur, et in Chrisli fovea scpulci i fodia- adjuvii le Domiiius? Propter confcssionem. Nam
lur, aniina ia inferno sicut divitis illius scp^diatur. Vers. 18. Si dicebam, motusest pes mevs, id est,
q
llocergo non stulti, sed lege docti Dei inteliigun^, si conlitebar Duniino, qtiod s»pe feci diceiis Do- :
Ijuud eruditi flagellis requiem animabns suis inve- roine, airccttis meusniuliis estdcbonnndeonsensum
iiient; pcccalorcs autein de peccalis gloiianlcs piq- niali, misericordia Ina, Doiiiinc, adjuvubnl mc, iie q
fundam foveam baiatlui intident. liono deficerein. Et nnii sohini confehsus sum, sed
Yers. 14, 15. Qiiia non repellet Domimis in judi- etiani doliii mc peccasse ; ideo
cio plebem suam a rcgiio, quam bic ut pius Palcr Veps. 19. Secututum mHlfiludtiiem dalorum »i#a-
flagellis erudivil ad lixredilaiem, et Itanc hwrcdi{a^ rum in corde meo consplationes tuo' lcelificaveriint
lem, scilicct pleltom suam lao.am non derelinquet in »n\in3in tneam, Iioc esl sccundum Iioc quod muUi-
tribulatione, qnoadusque jiistitia coniertatur in ju- pliciter drdui in corde nieo de niolionc pedis mei,
dicium, id est doncc jtislus judexChristus a p^ticntia ad cura niodum niiscricordiae tuac ixiificaverunt
converlalur in jndicium, ui rcddat unicuique secun- timmam tneam. .\d qiiem enim mudam liomo de
diim opera sua. Vcl donec eruditorum jusiitia con- jMjccalis dulef, ad biinc ei Dcuj peccala dimitlci, el
verlutur in ji:diciuin, ut ibi judices sinl, qiii liic op- bafC rcmissio est tioloris consolatio. Haec quoque
1'ressi fucrunl. Et quijuxla illam? id esl qui regna- inagna consolalio cst, quod po: nitens in inferno non
buntcura Omnes nrti
illa justilia? corde, boc est D liabitabil, scd eum juslilia Christo regnabit : im-
omnes qui hoc voliint, quod Deus vuit. Non sunl posnitciis nuteni teciim, oCbriste, non crit
recti corde, qui vel de flagellismurinuiant,vel Deum Vebs. 20. Niiiiquid ndlicerel tihi scdes iiiiqnilulis ?
de judiciis suis blasphemdiii, quasi injustus sit, qui Sicut anima justi sedcs est sapientix, sic aniina
jnsto^ liic flagellis erudit, iiijuslos noii punit. Hi iniqui seÎesest dinboli. Illa tibi non adbseret, quia
cum juMilia non regnabunt; sed iii fovcain abyssi iii ea non sedcs, sed in me, qui sedes tiia facius
caênl. Qui autem de flageliis Dei gaudciit, et qui- suw per jiistitiam. Iii quibus regnat iniquitas, ntin-
bus jiidicia Dei placent, hi recii cordt, id est justi quid adka;rent lihi bic sccuiidum vuluutaicm Itcnani,
suiit, et ideo juxta jusiiliam Cbristiani senipcr vcl in futui-o sciundum g!oriam?Non qnij das pra;-
crunt, ceptqm, et iii eo pali dolorem, quod non faceres, si
Sequitur voi popult dpnium Dei inliabiiantis, el sedes iiiiipiilatis tibi adluercret. Hocesl.qiiod dicll:
ad certamen contra adversarios propcraniis : Qui fingis laborein in piKceplo, id est qui &ccundum
Vf.rs, 16. Quit consuiget milii adversus malignan- inodum viriuni eiijusque teniprras dolorcm iii obser-
tes ? Ego surgo de igiiavia pugnare advcrsus nipii- vatione piojcepii tui.
giiws daetttoivcs, «!. slaiidcm sim ciim illa jusliiij. .Miler ; Qui fingis Inboiem in prcrccpto, id cst qui
:
575 CEnHOlll PR.€POSITl UE4CIIEHSPCnG. 570

facis lalKirem !n prsecepio, quia cum studio lalioris A l>uc est cum ignea tcla ncquissimi patcrer, et de
vis observari prxreptum luum, qiiod non faceR-s, si nicis viribus difBJeiem, confugi ad Chrislum, qui
sedrg iiiiquitalis libi adUxrcrut. El qiii suot gcdcs est Dominus omnium el Deus ndcliiiin. Ilic Deut
Iniquicitis ? Qni ineu$ facliis est in adjulorium spci mece, id est jiivil
Veds. 21. Captabiint hi animam jutli, i*l cst fi-c- mc adipisci pugnando, quod speravi amando. Cl mihi
qiiciiter de.siiieranl aiiimam. Iioc est vilam jusli ca- victori rcdilet coronam jusliliae; inimicos siitem
)H>re, iit etim a<l cfiiiseiisiiin inali perirabant, aut mcflg indiiel coofusione. -
bonia suis prosctibant, aiit vilein auferani. Christns VtBS. 25. El reddel illis iniquitulem ipsoriim,
C3|iliva\it aniniiis saiictnrum, sed non iii aninias. /n qiiia mitiet eos in loaini tormciiiorum, et in malitia
nnimam est contra ouinix suluteii). Ei cuiii noii po- disperdet eos, hoc esl iii anima et corpore propler
leruiit eim caplivare, sauguiaem imioeeitUm coh' malitiam perdel eos. Disperdel ittns Christus ultor,
demnabunt, id csl iniiofens corpus oucideiil, coii- justiis jiidex, qai esl Deminta Deus nosler Christia-
lieinnando innoxium sflnûineni efruiideiit. Mililcg itorum, Deus ultinnum. Vosiitulii ei insipienles pu •
('hristi, qiii adverjus mnli^nus in pugnam tonsor- tatis, qund Uciis mala lioniinum nesciat, <Mini non
rcxcrunt, el adversus iniquos in acie siabaut, que- slaiim pecranies damiiai : ii\ jiidicio malo& puiiiet.
nim aiiiinas impii, setlcs iniquiutis captabant, ct B cum in malilia omncs iiiTenios dinperdet, dioens
sanguinem condcinnabant. cum vicioria ad regem « Discedite a me, maledicri, iii ignem xternum, qiii
revcrsi condamant t prjBparatiiscstdiabolo ci angetis ejus (Uaitli. xxv,

Vehs. fi. Forlus est DQminus milii in refutjium, 41), > quod Deus avcrut a nobis.
PSALMUS XCIV.
De Hivitatione (lopuluruo].
VeniU, exsultemus Domino, etc. Hic psalmus est C offcnso Deo prostrall siint. Signiflcal aatem quod
de voralione jieiitium el Judxorum ad Itdei graliam, mnlti sint ad regniim Dei vocati, paiici vero propler
vcl fldenum lapsorum ad pceiiiientiim. Dicitur vu- niala opera elecli.
catis ad nuplias ut de l.tcu niiseri:» ad gaudia coeli, In duas partes dividilur, qula bina vocatio hlc dd>
lie labure vincx iii reiiuicm Doinini convcniant, iii scrihilur : l^na pars est : Veiiile, exsultemus Domino,
i|ua convivium Dei cum angelis ineanl, nc in ili' h\ qua utraqiie vocatio coniinetur; allera : Hodie sl
nere rciDancaitt propter iic;;li;;eiiliain, siciit Judxi in vocem qua Dci admonitio rnlroducitar. Vox
ejus, in
cremo, qui noii iiilroieruiit lcrram reproinissinnie apnstoliirum ad populum genliuro.

proptci' dilTidenliain. Tribas prxcedenCilius psalmig Yers. I . VentVe, exiufiemui Domino. vos, geii -
Eabtalum atlitiilatiir, (|Uod requies dicitur, in quibus tes, qiii loiige ettis a Jerusaleni civilate, in Batiy
iscril itur, quoj jusii ndc Trinitatit ul palma Oo- lone, civiiale diaboli, vemte de infidelilatead Sdein ,
rentes in reqiiicni Doinini inlrare debeant ; in hoc de di»bolo persuasore ad Christum salvaiorcm. Ex
(luteni Deus jurul qiiod captantes in aniniam justi, iuliemus Domino, l\ est exsultanter opercmur bo-
et sanguinein iiiiioceiiteni rondemnaiites requicni num ad bcniorem Dci Patria, qui est Dominus om-
euam non iiitrueant, n ain. Jubilemvs Deo satutari noslro, id est piira
llic psaltnus iii ordiiie nonagesimus quartus po- " menie lau(lein'>sCliristiiin veruni Deuni salvaiorcm
nitur, qui numerus in quadraginla et quinquagiiila nosirum. Exsutiatio ad aciionem juttilatiu pcninct ,
et qiiatuor pariKur. Quadragiiita poenilenliain, quin- ad contemplatioiicm. lu Helirxo habetur : Jubile*
quagiiita rxtitium, qiiatuor Erclesiani de quatiior mus petrar Jesu nosiro. Pctra est Chrisliig verus Je-
inundi ctinialibus cotigregalam innuit. Dcsignat hic sus, ciii jubilamus.

pumerus, quod populi de quatuor plagis orbia ad Vehs. 2. Prdoccupemtis faciem ejus in confe^sione,
lidem collecti per poenilentiam ad perciine |>audium id esl prxveniamus advcnliim prxsentix ejus in
pcrveiiiunl. Tilulus psalmi csl : lnude. Vel prxvenianius judlciiim ejus in pcccalo-
LAtS CANTICI (47) DAVID. riim confcssione. In Hebrxo habetur : Prfrieniainus
Hoc est : Ista laus lidelis populi caoitur cum ju- tultvm ejus in graiiarum aciione. Prior advcntus Do
cunditaie Christo nuhiti et visu delectabiti. Materia inini quasl dorsum fuit, cum occulliis io forma ser-
est yocatio populi ad requiem Domini. Intentio est vili appamlt. Secutidus qiiasi facies erit, cum Deus
iapsoB ad paenitentiam admunere, ut possint rc- manifestus omnibus apparebit. Ilanc prxveniamiis
quicm Doiiiini inlroire. Verba sumpta sunt de hislo- laude et pflRnitcntia. El in psalmis jnbilemus ei.iA
ri-i, ubi Hebrxi de j£gypto ad terram flueiitem lac esl cuin bonis operibus jubilum faciamus illi. PsaU
et mct vocali siint, qui lamcn iwnc omnes in crcino nius nd activx vii^s operationem ,
juhiliim pcrlitiet
(i") Vulgtita : Ivii Dnvid.

: : : :
S77 COMMEM IN PSALM0J5. — PARS IX, F,X liOJJOniO. ~ PSAI.. XClV. 578
ad tontemplativ* lau<lalioncin, hoc esl, operaltone A (ioan. \, 27, 28). i E» alibi : « Pcr me si qnis in-
rt conlcmplalione laiidciniis cum. iubilemus e\ ad- troicril, salvabiuir, cl pascua invcniet (tAi//., 9). >
}uiigen<liim esl trib«is vcrsibus sciuciuibus. JubUc- Ipso pastor cst janua viue. Per haiic hx ovcs ingrc-
mus ei dieiitur, el pascua xternx satictalis invenieni. Sc-

Ve«8. 5. Quminm Dtut mngnut Domintis, et Rett qDitur vox Spiriius saiicii ad syiiagogam Judxo-
magntit svptr omnet deot, id ctt isle Deut magnu), ram i
lioc csi, polcns Dous super omnes deot, id est super VtRS. 8. Uodiesi vocem eJHi auilieri:is, nolile ob-
MoYscn el super oinnes santlos ; etmagnut Dumi- durare corda vestra. llodie dicilur qiiatuor mnriis,
nus super oniucs doiniiios; et ISex mngnus snper om- de iCtcriiitaic, dc tcmporalitale, dc liominis aiiaie,
ttei regrg ab lioaiiiiilius deoi, ikclos. 0'i lioc ctiam de instami dic. De a;icriiilate, ul ibi : t Horiie ge-
jubilcruus ci nui tc (Psal. II, 7;, I id csl in xternitale aequaleni
Vehs. 4. Quta in n.anu ejui pnes lerra-, id csl iu te gcnui mihi< De tempoialilate, ul hic: Uodie si
lotesiale cjus sunt omnes terinini (eir.ie, dc qiiibus vccem ejus aiidieriiis, id est qu:iniiiu miiDdus isle
onum rcgiiuin saccrdotale fecit Ecclcsi.T, (< aliiiudi' durabii. De hominis aitaio, iil Mojses ; i Coiili^sior
net moniium ipsitis tiini, id est poieslates piiiiciitum TOiiis hodie (DeiU. xxxii, i6j, i lioe est, qiiaiidiu
sux ditioni subjugavit. Alia translatio plus liabel " vivilis, annuiitio vobis quod maie agciites pcribi-
Quoniam non repellel Poininus pkbem suam. El lioc lis. De inslanti die, ut cuni diciipus : < Paiieiii nu-
ad priorcni psalnium conliiiuatur, ubi idem scribi- strum quotidiaiiumda iiobis lioilie.rSex «itales iiiuiidi
lur : Jubilaie Dco, et eriiis plcbs ejus. Et liaiic ple- suiit quasi sex dies sxcoli. Ilodie, id esl in hac
bein a regiio non ivpeilit, quin eani sanguine suo re- sexla die, ti vocem Christi iiostri pastoris ex proprio
(lcmil. Ob hoc quoque •ubilemut ei ore audieriiit, quani prictcritis diebus per Miiysc;»
Vehs. 5. Quoniam ipsius est mare, el ipse fecit i/- ct prophetas auilistis, noliie ubdurare corda vestra.
Itid. In Genesi legitur, quud Deus coeliiin el lerrani Solciilctiam duo dies iii Scriptun poiii : dies niur-
fecerit, de niari vcro lacuil. Uiidc quidam baeieiici lis ab Adam usquc ud Gliiisluiii ; dies vit^ a ti in-
diseruntaquas non ci;se crealas, scd Deo coa;ternas. pure Christi usque iii linem mundi^ Alier ciia i.i
Idcirco illc Spiritus, qui per Moysen dixit : < In dies irae, alter dies graliae. Ego vos oves, qua; prtc-
principio crcavil Dcus coelum, ci tcrrain {Gen. i, 1)« » tcriio die vocein pasturis pcr legem audislis, ct
idem por David subjunxit : Ipsius est inare, et ipse coida vcstra obduiastis, Iwdie, id est iioc tenipore
fecil illud. Et qui ibi dixit : i Congrcgeutur uqux gîali:», si vocem ejus in Evaniêtio nudieiiiis. noliie
)n uiiuin et appareat arida (t/'iV<, 9), i Ipse hic tbdiirare cerda vestra, id cst ludite csse inlideles :
dixit : Fa aridam fundaverunt maiiUs ejus. Mare esl Vebs. 9. Sicul in iriiialicne secuiidiimdiem teita-'
geniililas. iliec est Doinliii per polestateni, et ipse tionii in deserto, lioc cst, situt inliJeles fucrunt pa-
feeil eam pcr primam crcaliononi. Et de mari sic- tres veslri in prxleiita Jie in dcseilo, ubi tcutave-
eain maiius ejus forinaverunt, id esi Ecclesiam ope- riint me patres vestri in carnibus et aqua dc petra
ratioiies cjus de Inroimi formosain rorniavcrunt. priidiici.i j probaverunt me csse poleiitem, et vide-
H^c pcr simile sicca dicilur, qiiia sicul lerra iinlirciu runt opera mca, ciiin cis niaiina ct carncs plui^ et
kilit, sx Ecclesia jiisliliam vel doctrinx pluviam si- aquam de pelracfTudi. Filii malorum vocantur, qui
til, iil rrucliiiu coelcsli borreo condenduiii proferat. malos imilantur, sicut Judxis dicilur i < Vos e.t pa-
Huc totum tiaclum cst de crcatioiie niuiidi, el si- tre diabolo eslis (Joan. viii, 44]. i Ct quiu me teii-
(iiificat cicalinnem Ecclesix dc piateria iiifonni. laveriiiii, ei nun creJidciunt.

Scquilin vox Elia; et Henoch, vcl aliorum Drxilica- Vers. 10. Quadrayiiila nniiis nffentus fui gcnera-'
lortim ad populum Judicorum : vos, Judasi, qui tioni ilti, ij est quandiu in dcserto fuerunt, iraliis
luiige eslis a regno Dei per lotum orl)ciii di- fui iliis, et i<ixi Moysi : Semper errant eorde. Cor-
fipersi. pore aliquando errabant, qiiia per desertiim qu;^-
Vfrs. 6. Xeitite dc pcrCdia ad lidem, de Antichri- p draginla annis cireuibaiu, qnod quadraginta diebus
sto ad Christum. Et quia verus Deus est, adorem/s tre debuenint : torde sgmper errabani, qiiia Ded uun
eum, et procidamus corpore anteeum, poslulanles ve- credebant.
itiam, quod tandiu cum dcspesinius. Ei ploremiti Alia translatio habel : Quadraginla annis proximns
peccaia iiostra ante Deum, qui fecit iios in muudi fui generationi liuie. l)iia> sunl generalioncs , una
vieationc, ct rcfecit nos in sua passione : honorum, altera m.iloiuni. Conorumcoppil ab Abel,
Vers. 7. Quia ipsc esl Dominus Deits noiier, el not malorum a Cain, ct iiiiaque dural usqiie in fincm
tttintts populus pascuce ejus, qui» ipse pavil nos in sneculi. Quaterdcocm suiit quadraginta/ Per qualuor
dcserto : et suinus oves manus ejut, id est operatio- signanlur quatuor pafrtes mundi ; denarius vero pcr-
nis, quia ut pastor providel iiobis necessariiv. Non feclionem insinuat. Quadraginia ergo anni designaiit
dixit : (his pascuce, el popiilui manus ejut, quod omne tempiis saeciiliy in quo geiieratio maforum
magis videtur congruere ; scd populiii patcua, et semper errut corde, cui Dcus offensus est. Vel pro-
oTes monut ejtis, quia de iliis ovibus dicitur, quibus simut eorum, longe cordi ipsorum, qui euiii
ori
ipse pastor loquitur : i Ovcs mcx vocein roeam au- semper malis moribus siiis cxacerbanl, sicut illi in
diunt, et ego cognosco eas, et vitam xtcrnam do eis deserto murinuriidonibus leniavcrunl. Ilis sciiiîer
:
5T9 GERTIOHl PRitPOSlTl REICHERSrF.KG. fiSO
per Stripturam ilitil:-lli errant corde, \& esl sciio A ""S jiiravit qiiod ita fis facerel, siiul dixeral, et
vel sticiilcr vei studio. iiuii(|!inm tciTam promissani inlrareni. Qui omnes
Ver8i 11. Ei hii non cogiioverunt v!at meas, iioc iii desc iii piOitraii sunl, ci ihio ianiiim cuin inulti-
csl, isli lalos, quilûs ftci opcia rma qiiadrugitila liidiiie lilioiuin laiaej imraverunt. Sicut Doniinus
;iniiis, el dtxi : 8empcr erraiu corde, ntin intellexe.' Alraliie juravil plaealus, quod semini cjus. id est
ruiil vias ineas, sc^lice! riJem ct opeialioiiciii. Idco (idelii)iis, terrani tlutnteiii lac ct mel daret ; ila ju-
facio eis, ui juiavi in tra men, si inlrabunt in re- ravii iiatus incredulis quod nunqiium requiem anam,
qstiein meaiii, ej,o cxibo. Palriiius vesiris iiicrediilis id est a-tcrnam vitam intiaronl. Qui iii dcserto pio-
ego juravi, id est (irmilcr ininatiis sum proplcriu- strati siint, sunt niulti voeatii qiii vcnire nolucruiit
fidcliialftni illoriin! iralus : eus. Quain tcrram qiii gi'iiiiiia dilectionc animati ri'quicm Doiniiii i«-
ii!eo vocat sumn rciiujem Dciis, qiiia popiilus per liMbunt. Uiide tnius isle psalinus poiest etiasn vox
euni iu ill;!n(i iiilroductus requicvil iii paeo, ([iii priiis esê doclorum lapsos lioitantium, ul de eriore ad
kihorarit iii iiincre. Not» est historia : Cuni popiili vcritat(;m veniaiu, Dcum verum adorent, non »en-
frrae rcprumissionis appropinquareiit, evploralon-s Irem Ucuin rolaiit, anW. Deutr. prucidaiit, puenileri-
praeiiiiscruiit, qui ruvfrsi populuin coiilra Oomiuiim B liam de crraiis agant, pcccala coram Domino plo-
muriniirarc fecerunt dicontes, lerram qiiiilcm bO' rcnl, ad \ocem cjus corda noii obduicnt, ne sicut
nam, scd lirmis urbibus, nibustis et procoris lionii-* Jiidî reqiiicm ejus non inticut.
iiibus niuiiiliiiii, qui eos ei conim ut panem

lilios Ideo iiic psalnius in nociurnis lioris cantaturi
dcvorarciil, si lines illonim iutrarnnl [Sum. \im). quia pcr cuiii jiisti ad laudaiiduni Deuin vocantur,
L'iide popirius pcilcrriltis citpit .lugcns clamaic : lapsi vcroad pujiiitciitiara el salisfaclioncm invilan-
Ultnaiii pcrruiial liic nos Doininiis, iiiinam ni>n inlur.
Irodiicai nos in illain tcrrain. Qniiuis iratiis Ooiiii-
psalmus xcv.
(Vers. 1.) Cmilate bomiiio cantieim iiovtim, caii- C caium. tJnde con.stnl qtioii de ilto tcmplo liic ni-
ttite Ihmiiio, ctc. In lioc psalmo liorlaiUur ad lau- liil dicatur, sed de illo, qiiod a diabolo desiru-
dei» Dci, qni iii prxc.cdeuti intitati sunlin reqiiicm ciiim pi:r Jesum Cbristum rea^dificatur dc vivis lapi-
Domini. Tiiiilusejus esl dibus.
POST CAPTIVITiTf.M, CA»- Hic psalmus nonagPsiinuR quinlus Inciini dcilical.

Oli.VMiO D01H:S f;lliriC*IHTUR
TlCtM DAMO. Noi!a;,'Oiiaiius, iii quo toriiarius ter lepctitur, popii-
VtRS. 1. Cliristussummusopifexconslrujiitcivita- luin de gentibus ad (idem Tiiiiilatis conversiim es-
leni inctelisdc per.spicuis lapidibus, iil csl de aiigc- primit : quinaiius autcm popuhihi dc Penlalcncho
l:s,de (|ua p.irs cccidit in apnstalis. Deiiide d"iiiUM) legis conversiini iiinuit. Oesignai aiitcm hic nuine-
aiililicavit iii paradiso lic vivi; lapidibns, id c?t dc rus quod de his duobus parietibus donius Dci xdi-
Siominibus. Haiicduinum iiiiiniciisdesii'uxi(,duiiiliu- (icaliir. .Matcria psalmi suiit gcnles dc vicis ct
manum ycnus de paradiso sediixit. Opifex vcro opus platcis ad rcquicm Doiniiii vocalx. Intcnliu ejus cst
suum noii descren» in miindum venit, dijcctus lapi- iios ad laiidaiidum Deum lioriari, ill mercaiuur
des ii) miiim i iiiiiporia\it, duni (ilioi Oei dispersos in domo ejiis electis coxdihcari. Verba sumpia
in unain lidcrrt congrcgavit. Doinuin iteruin asdiiica- sunt dc saccrdotibus Deo iii tenipio caiienlihus,
vit, duii) pos( cjpuvitatcm diaboli EciÎesi.^^m insti- et dc populis ibi «acrilicaniibiis, ct dcsignaut Ec-
luit. Hoc crgo tiii!(icuni esi David, id e$t Clirisii rlcsiae saceidtitcs se jpsos hosiiam vivaiu Deo oflc-
visu dcsiderabilis, sciiicel de eo factum canticiiiii rciitcs.
Vivis lapi'1ibus, id est elcclis liomiiiibus, abarlilici- lu duas partes sccatur, quia Ecclesia in liiiera-
Jiiis, id esl a pra:dicatoi ibus, qândo domvi Del Ec- tos ei laicos partilur, sive quia doiuus Dei dc duu-
clcsia «dipcabc.lnr illorum |.>rxdicalioiic posl tapli- biis populis construilur. Una pais cst : Caiiinfr
Viiatcili diaboll. Domino, in qiia laus sacerdoiuin ; allera : A/feru
Ytiba tiiuli auiiipla sunt de rea-dificaiione, quie Doiniiio, in qua sacrihciuin populorum contiue-
facla e^l pusl captUitalem siib Zorobabcl princlpe, tiir. Vo.x Spiritus sdncli in requicm Domini vocan
el Jcsu niagiio *acerdotc. Poiro tcmporc David non tis :
erai adhiic iempliim inceplum, scd inortuo D.ivid a f.oiitnli Domino enniicum novnm. Tcr cantatl
Saloiuono esi coiislnicliim, post quadringcntos vero diciuir, ct ler Domino ponilur, qiiia trcs ordinrs
aniios Vi regp Banyloiiis desiruclum, deiiide ôsi sc- Eoclesie doclores, coiiiinenles, conjiiâti de Asia
iii;i.i.;iiiia anivoi a Jesu .saccrdotc el aliis rcivdili- Africa, liuropa vocali ad laudei» Tiiniialis e\har-
18» CO.MMEM. IN rSAl.MOS. - TARS IX, EX IIONOU'.0. — PSAL. XCV. 581
lanlur. Caniaie Oomiiio Palri, caniau Domiiio Fi- A ogeruiitur, doniiis ;wiilJoaiiir, moles iii ipsa itoino
lio, caiilair I):>miiiu S|iirilui sancU» r u)i(/c(i(?j »ioiiHi«, eriguniur, crcscum lapidcs qni ad a>diiicium dutur»
id esl acl lioaorcm Dri liilariler iuipicle ini\uiii di •
tur. DiC I onia ejccta suni, qux luijus donius icdili-
leclioiiis pfieceplum. Veiiis caiiticum fuit ohserva- calioncm impodivorunt ; Duminui^ aulcm colos [ecit,
(io Vcteris Teslameiili ; uvrum iaiiticuni iniplclio scilicot angclo-; ct aposlolos ct alios sa.ii los, qui
Fvaiigelii. Qui vcterem lioinincra cuiu nclibus suis hanc domum ut columna; purteiit. El qui crunt iii
cxuit, c( iiDViim secuiiduD) veriialem cl juslitiaiii hac domo? Conntcnlrs, id csl Deiim laudantes, vir-
induit. jSovuin caniitum eaiital, id csl iion soiuiii tuiibus pulcliri, siia sancti, operibiis niagnifici. Hoe
aniicos iii Oeo, scd etiain iiiimicos pro.oli-i Dcum csl, qiiou scquilur :
dilit'al. oiiniia qu;e possidel rclinqunt, cl solum Vers. G. Cunfcisio el pulrhriiiulo in coiispecist
n.nini (iii.TBrat. Cuiilate Domiiw, niniiis lerra, hoc ejua; suiiclimoniu el nuigiiificenliu in snnclifica:ione
cst, iaudate Oominum, oiniics qiii liabilatis in ejus. Confessin suni, qui Deuni orc conlitentu:-.
terra. 1'uidiriludo sunt. qiii cmn coide credunt. {Wincon-
Vbrs. 2. Caiilale Domiiio bona vila , ei bene" speclu cjus eruiil, ijnia «um mente c nspiciiinl. S..n-
dicile nomiiii ejut., id est boiium non vobis, scd illi cliinoiiia sunl, qui caste vivunt. Macjiiijicenlia sunl,
1
iiKribiiile. lioc omiiibus diciiiir gciieralilcr. Nuiic qui lioiia opeia pcraguiit. Ili in sanciificalione ejus
specialitcr doctorcs ailoquilur : erunl, id es! cum liis quos sanctificavil, icgnabuni.
Vers. 3. Annuiiliuie dc die in diem snlutnre ejus, Ergo confessio et putchriludu ad coiitemphilivam vi-
lioc cst, sine inlcrniissionc praedicaie Cliii.slmn s.illain ; sanclimonia et magiiificentia perlinciil ail acii-
Talorein, de die in diem, id csl dc Velcri Testaraciilo vam. De lalilius lapidibus domu8 Dci coiislruilur,
in Novum. ProplicliC, Vcteris Teslainenii scripio- jEdilicata jani domo ailmonenlur, ut offLianl he-
res, dics fuerunt, qui icteriium sojeni justili:H ori- stias in ea Donilno*
luruni pi;eilixorunl. Aposloli, Novi Teslameiili scri- Vers. 7, 8. Afferlc Domino, palriir genlium, u\-
piores di. s rucruiit, qui iclernuin soleni fulsisse, ct ferte Domino gloriam el lionorem. Afferte Domiw
pro iiostra salutc occubuissc pixdicaverunt. liuc gloriam nomini ejus. Supi rior acltis expiessit clo-
caiilico dilectionis el henediclioiie laudis et annun- runi Deiim in Ecclesia laudantcm, liic sequens in-
lialiune prxdicaiiouis construitur e( crescit xdili- nuil populum in Ecclcsia mufiera offeientem. Unde
tiiiin dnmus Deiv sicul priiis posiiil ler canilc, ila nunc ter repelit a(-
Alia traiislatio habet : Bene nuuiiaie de die in ferie, ul Iriiius ordo Ecclcs's se ipsum offerai Dio
diein salutare ejus, hoc est, catliolice pitedicale Fi- p anima cl corporc. Poslqiinm humanum genusdivi-
liuni de Palre. Et quasi diccrclur ab operariis : ubi sum csl in scpuaginta dcas linûas, divisa; gurt
jubes aedilicari , ubi vis crescere dumum tuau<? genles in cenlum pairias. In Hebra,'o legitiir : Ft/-
osleiidit locum in g niibus : Annuutiale ittter geiitei milia: populorum. vos, pairice gentium, id esl om-
gloiiain ejus, id est in medio geiitiiim pradicate nes populi nalioimm, afferte Dumino Palri yloriant,
Deitoteni cjus. Per saliitare Christi biim.iiiilas, pcr iit credatis euiii oinnium crcalorem. Afferte Dvrniiio
gloriam intelligitur ejus Diviiiilas. vos, doimis Filio honorem, iit credatis eum Palri a-qualcm, ho-
strurtores, docete iiiier genies Clirisliim Deum et miiium icdemploiem. Afferte Domiiio Spiritui san-
hominem, et iii omnibus pupulis inirabilia ejus quoil cto gloriam, ut credatis eum sanclilicalorem ve-
dc virgiiie est iiatus, quoj a diabolo leiilalus, quod strum. Ei hoc afferle nmnini ejusf id esl benc opera-
Ciccls visum, claudis grcssum, siiidis audidim, iim- niiiii ad lionorcni nominis Dei, quod est Dominus,
lis loquelam, luortuis vitam reddidit ;
qutid morte Vel Trinitatem corde cl ore glorificate, ct opere ho-
Sua liomineiii redciuit, tinod a inortuis resiin-exit, norificate.
quod cum carne nostia coelos ascendit, Spiriium Ti'!Hte hostins, non liircos aul vitulos, sed vos
sancium in sciciitia omnium linguariim dediC El ipsaiTi vivam hostiam ad maiiyrium pru>parate :
liuc aiinunliate : D vil sjiiritum cnittribulalum el cor co;ilritum iin-

Vkbs. 4. Quonitun magnus Domiiius, hoc esl su- mnlate, el sic introite in atria ejus, id est in noii-
pcr omnes dominos potcns, et laudabilis nimis, forniitate apostolorum et propiiel.irum. Domiis
iilira quain valeat homo laudare aiit irtielligere. cst Ecclesla ; alriu ejus propbci;,c et aposioli. P. r
Ttriibiiis supcr oninei dcvs, id cst supcr oiniics an- h:cc atria est ingressus ad domum Dei. H.cc atrin
gelos a gonlibus dsus babitos ; vel super omni^s inlrocunl, qui hoium cxeniplo vivunt. Oblatis lio-
saiiclos ab ipso deos factos, nt .Moysen, peccatori - sliis
l/ii> lciribiles. II. ic ad siipcriorem psalinum conii- Vers. 9. Adorale Dominum in alrio s/inclo e}us,
nualur, ubi snibitur : Quoniam Deus magniis Do- id cst, collle euin in iinione c.tlholic.c Ecclesi;e.
minus. eic. Vel ti»:eiidus esl suver omnes ab homi- Propler multos prceditatores dixit : Alifa, proptcr
iiibiis deus electos. unain (idem airiuin; Iiostias oWatiiri, et Dominnm
VF.ns. o. Quosiiam omncs dii genliuin d(tmoiiia, adoraluri hanc dnmum intraliiint; terriMiis autcin
Iioc est non sunt dii, sed d.T,monia. Cum cniin si- ailliasicntcs ainori reccdunt. iJnde soquiiiir . Com-
ifinlacra daroiil responsa, ipse dicmon locjiiebaiur movealuT a facic ejiis uiiiicisn lerrii, lidc esl, omncs
in eis. Hic senles supersliiionis cradicanliir, sordes lerren.i am;inlcs .•> coiispcelii eju"; submovcnlur. \el
5.S5 GKRHOm PR.CrOSITl nEICIlERSPERC. s?»
omnis lerra commovealur ab infiJclilale ad lideni, A Aliier : Lcetenlur cccli, ij est ."îMSinli, ei eisutiel
a pravis operibiis a I botia opera, a sileiitio ad con- lerra, id cst Judaea ab eis coinplula.
fossioneiii, a pcrsecuiionc ad niarlyrimn. Et vos Commoveaitir marc, id cst geiitililas de ama-
convrrsi ritiidine inlidclilatis a<l dulcedinem veritatis : Et
Vers. 10. Dicile in genlibus, qvia Dcmtnus recjna- pleniiudo ejui, id est omncs habitanles in ca.
vit a litjno, id esl doccle in ni^dio geiiliuin, qiiod .\litor ^Lff/eiilKr emti, id esljuslide xquitate, qua
Dominus Jcsus per fidem obtinuil regnusn, subdidit ad viiam judicabuntiir. Etexiultet terra, id est pcc-
sibi niuniliiiTi. catorcs de poeniientia, qua salvabuntur. Commo-
Alia iranslalio babct : Diciie in nalinnibus, quia reaiur mare, id cst in vitiis amari doleant, ct omnc»
Doniinus regnavil a lijno, siibandi, o-iicis. Posl impii, qui cum eis babitanl, quia in ira Dei ad sup-
truccm quippe regn.ivit pcr oibein. Iii ligiio para- pliciuiii damnabunturi
•lisi ii;rr:, pcppiidit; iii ligiio crucis vila suspensa Veus. i2. Gaudebunt campi, id est in Dei virtuti-
fuil, qiKu pecciiio nioriuos ligiio viix ct regiio Pa- bus (loi idi, et omnia qucc in eis sunl, id csl oiniics
Iris rcstiiuil. Per cruceni intelligilur jiassio Chiisii. virttiles et bonae actioncs, per quae aeteriia pricmia
Cum crucem adoranius, p&Sbioncni Clirisli, imo cru in futuro rcceptiiri sunl, Tuuc, quando Judaei gau^
ciflxiim pro nobis adoranms. Vere regnal : Elenim dcbunt, cisuliabuut omnia tigna sileaittm, id esl
cOrreiit orbem, qui non commovebilur. Hoc ad iiliiin oinncs gentes qiix semper incultx fueruiil. Ligna
locuin tonliniKitur, ubi scribilur : Elenim firmniit silvarum sunt, qua; non xdificio, sed igni sunt
orbem terrce, quia in illo tiluloterj fundatur, in apia. Silva cfal gcntilitasi ligna geiitiles; oliva
Islo donius a;dilicaiur, in tcxtu utrius'iue psalmi Judxa ; rami Judxi. Fracli sunt r«ml, inserti «uiit
reguuin opilicis pra;dicalurj Orbem, qui crat infule- silvistres oleastri, qui crcvcrunl in ingenlesarboiYi»
litatc dislorlus, et iiiale circulalus, correxit, id cst ccdiinaset iii cyprcssinas ad xdificalionCin dumus
rcciuin fecit, ct unllalc Iblci et dilectionis in circu- Dci aptas, IJco cxsuUant
lum .^'lcrnae coroiiê (Icxit. Oni nmplius non commo- Vebs. 43. Anie faciem [Vulg. A facie] Domini,
vebitur de fidc ad Idololalriam, de rcttiiudine ad quia vcnil, quonium vcnit judicare terram, ij est om-
distursioiiein iiijiistiii.c. nes babiiatorcs iii terra^ Bisdiiit: tvuit, quia priu:
ôia (|iiod piimiius domiis .xdiricaiiir, dcindc Tcuit judicari, poste» venit judicnre. Vtl i!«nit rcmu-'
hosiiis dodlcaiur, iii crucis ligno sandiflcatur) ncrarc, venii inipios damnare. Yunc justi iii aedili'
dcinde orbis murisatrii circunidalur, ad exircmtim cio domus positi cxsultabuni de maiiifeslatione vi-
populus fidclis ab infiJcli de ca scparatur. llnJe n sionis Dci ct dejudicio, quod lunc faciet. Nara;'«di'
subdilur : Judicabit pcpulos in wquilale, id cst bonos cn6ii orbem lerra in (Ti/uitale, id esl (idelcs in TirtiH
ct itialos in jufiiiia. Mia iranslatio babci : Ei gentibiis tiiTulatos secuiidum opera sua In juslilia re -
tes iii ira iua, lioc cst, populos lijclinni;uiiical)if in munerabil: et populos in veritaie tua judlcabit, iil
aquiiate ad ictcriiani vitam, el gentes inliJcles in ira est peccalorcs secundum inerita sua damndbiu El
tua ad xternini pocnam. Duniusu:dificu!a liabct lau- lunc/(rtfn(ur cceli, ei cxtuliet terrtti qu\6 Invilabon*
datores dc cop.Io, de tcira, de mari, dos ejus sunl tur in gloriam liliorum Dei.
raiiipi el ligiia. lloc esl quud scquitur: Iluiicpsahnum festaDominica $ibiTendicant,(|uiS
Vers. 11. LietentvT euU, id est angeli per liomi- lapidcs vivi, in co mirabilia Doniiiii, lapidis angula'
nes rcstaiirati, ei extuliet lerra, id cst Ecclesia de ris, caiilant
lerris ad supcrna lcvanda.
PSALMUS XCVI.
De laudatione gentium.
Voviinut regiiavit, exmliei terra, etci Ilicpsalmus D latria dcstniltur ; secundds, in quo Ecdesla remo-
fcuMiii malcriam dc fine praecedentis. In illo namque iierabitur. Hic psalinus in urdiiie flonagesiraus sex-
jtid ciuin langitur, in islo qualiter fiat, describilur. lus poniiur, qui nainerus in duodccies ocio dividi'
lli illO cst sancli Spiritus eihorialio, in isto gcn- tiir, quia Ecclcsia per judicium duodccim apnslnlu-
tiuiii ad domum Doi venicntiUm laudatio. Et quia rum in domulK Domini ad octo beatitudines iiitru-*
pcr prirauiuCliiisli advcntum genles indomum Dei ducitiir. Yitulus est:
ledilicais sunt, et p<;r sccunduiu cjus advcnliim 'YkKS. i.) rtALMUS DAVID, QUAKOO TERRA F.!
requiem Doiniiii inlrabuut, in hoc ysalnio ulerqiie IteSTITUTA EST (48),

Cliristiadvenluscxprimitur. Primus, iii quo idolo- David vlrNillicosus gentes in circiiitu pugiians
î8) Vulgdt» 1 Huic DavH, ifuando lerra ejus reililulatnt.

:
585 COMMENT. IN PSALMOS. - P.\ns IX, F.X HONORIO. — PS.\L. XCY!. nu

siil!egii, el iii siism potestatem rcd.igit, et lermn) .\ Vfr.s. 2. Nubcs ei caiigo /" circuitu ejm. flubes
fib cis pi)S5es3am injnslft, rectiJit.David, qiioil dici- sunt prophetae, caHgo obsciiritaj legis. Hxc suni in
lavtnanuloriM, esiCluisuis, qiii foililer foricm dia- rircviiii ejus, id cst Ecclesia, qu;c cst qiiiisi iii cjut
liDlum, cl iiiundiirn rruce vicil, et lerram, iii csi circuiiu, iii cujus medio ipse consisiii. 11;« nutet
tarnem s«am iii rcsurreciione recepii, ei oinnei et raliyo Ecclesiam obumbraverunt, Uum lex ctpro-
genies in circuim pHraposiolos expdgnavit, et om- phetiae Christum ei innoluerunl. Nubes eiiam Apo-
iiBRi tenam siia diiioni sulijugavit. Ilic ergo psal- stoli fiierunl, qui lerram restitulam doctrina com-
miis «aniliir David, id «-st Clinsto iii pugn;i forti, plevcrunt. f.aliga sapifntes fiiirtmt, qiii alta inlel-
quando lerrn cjus, id.esl caro ejus iii resurreclione ligentes ca Kiciesiue aperueruiit. Subes quoqne est
ei resDluiii eit. Vcl Judsa, qOK in passione ejus pc- corpiiiDominicum, in qiio S d justitia; latuil ; ca-
iieral,post ascpnsioneiiiejusiri ii;jJi(i/(« <>6f, qiinndo ligo occulta Deitas, quae oculis cariiis non apparuit.
Spirilu sancto inisso aposlolis pru?dicanlil)iis iina Jusiidiv cl jtidicium cotrecliosedis fjiis. Sedes Cliiiili
die Iria millia {.\ci. ii, 41), altern quinqiie millia est Ectlesia, in qua ut rex sedet et regnal. Hiijus
conversi sunt ad Dominum (/d. iv, i). Yel terraat corrcctores suni justi judices. Et postqiiam hsec
ei restiiuia, quando geiitiUtas pro Judsa est ci re- sedes per rectores sapif^nies, jiijios jutlices cor-
stiluia. " recta fuerit, Christus re\ in ea seilcbit. Sed
Matcria psalmi esllausgeiitiiimde ulroquo (.inisli Vkks. 5. Ignis ante ipsunt prcecedel, el inflimna-
adventu. Inteatio est demonstrare Chiis!i in incar- l>il in circuilu inimicos ejus. Hoc conligit, quando
nationeadvcntum, idoblalriani dcstructam, Eccle- Spiritus sanctus apparuit ci omnes genlcs in cir-
siam iii doinum Dei constructam, et iios liortari cuitu ei inimiciinies in dilectiune ejus accentliJ.
malum odio liabere, Clirislum diligeic, iit possi- Pra;ccssit ignis Spiritiis saiicti lide et remissione
mus cum en regnare. Yerbasumpta sunl de liisto- pecciiiorum ; sed Dorniiius iii eis (49) operatioiiem
ria, tibi iiubes el caligo in inonte Sii;a appaieiial, virlutum, ol lunc inllaiiimavit inimicos suos ainore,
qiiondo loliis mons al ii,'i.is ardfns iumijjabat, ful- et illt;niina\it eos s:ientia. Et lunc
giira luxcrunt, tonilrua cicpuerunt, advrrtnlts vita- Vkrs. i, 5. Itlaxerunt fulgura orlti lerrre, id e^t
luiTi confusi sunt, cl fili:« JtiJ.v exsullaverunl. Si- clariieruDl miracvila universitQli terrae. hulgura et
Kniticat autem quod in Ecclesia nubes Christi liu- loniirua dicuntur fieriex coliisione nubiumi sicul dd
manilaiis, et caligo Deilalis appaniil, i.;iiis Spiiilus iapide attrito ignis excutilHrj Domino regiiante.
sancli cffulsil, fulgura signorum luxerunl^ toniirua nulies et caligo stirrcxemnt, de qtii.bus fulgurn pt
prKdicalionum soiiucriiiii, idoloLitr* coniusi suiit, r lOiiitnia piodienint. Nulies prop'iM3e ct apostoli
aiiimae Dcum contilenilum eKsultaverunt, qiiia rolliduiitur, dum per doctoies conferuntur. De his
Cliristus, lux vera, ortus csl justis et reiiis tonitrua concrepant, psaedicationes scilicet, quffi
corde seierna i*tilia. Dcsignat eliam diem jndicii, coida icrrjjicanr. De his fulyura corusi unt, senteii-
quaiido caligo el igiiis facienn Cliiisii priecedcnt, tiae scilicet, qux inentes illumiisaiit. Nolandum qui d
el inimicos ejusconsuiiieat, et !ux xterna oriclur saepe in psalmis tena orfcij vocalur, quia fornia
justis, ei percnnis laetitia reclis corde. ejus a gcnmeiris rotiinda scribitur, et signilicatj
Psalmtis in duas partes dividitiir, quia duo :|iioiS ."icciesia, Dei terra, in cirtuiiim aJierns co-
Christi advenlus, seu diio populi judicandi in co roiias coUigilur. Vidit, el commola eit, scilicet geii-
describunlur. Una pars esi i Dominus reyuavit, in les aMernie Cdei bnccubuerunt, et igne, qiii faciem
qua uierquc Chiisli adventus cxprimiitir ; alteia fjus pritcessit, calefocti in aliam formam, «t cera
est : Atulivil, et Itelata est Sion, in qua Lcciesia; mutati suut. A jacie Domini omnis lerra, subiudi,
gloria depromitur. Vox est gcntium Deum laudiin- liiixit ut ccra, igiiesancii Spiritus liquefacta, el m
lium aliam religioiiem inutata.
Dominus regnavit, qui iii forma scrvi aiite Pila- In Hebraeo habetur : A facii Domini omnis lerra.
tum sietil, In crucedamnatus cum latroiiibus pc- £) ChiistusDoniinu^Jesus est Dominusunivcrs» Ifrro;,
pendil, in sepulcro mortuiis jacuil, ipse resiirre.vit, qui primum omiics fccil, iteinde omnes refecil. Per
et Doniinus oinnium regnavit, idoladestruxil, inun- \]sa fulyura inoia csl Icrra, quia
dum sibi subdidit. Iden exsuliei lerra qux a do- Vers. 6. Annunlinveruni asli justitiam ejus, id e.it
minlo diaboli eslerepia.ei vero Doiniiio est resii- aposioli prjedicaveriint Evangelium, el mundnin
tuta. LcBtentttT insulie multir, i\ux merueruiil Chri- jtistiiicari per eum ; el sic viderunl omnes populi glo-
blum regem liabere. Per lerram primitiva Ecclt;sia riam ejus, id est omnes genles cognoveriint Deum
dc Judxa iiilelligitur, qu.-e de regno Christi exsulta- pro hoiiiinibus iiK.arnatum , el bumanam iiaturam
vll. Per insulas mulins Ecclesioe genliiim in mare per ipsuni exallatam,
persecntionum posilae arcipiuiitur, quae ile rogno Yep.s 7. Confunduiitur omnes, qui adorant sculpit-
aieriii Regis Uvtalje sunt. Per quos obtinuit regnum, tia, cl cjui gtorianlur in simutacrii suis. Sculptilia
ei oipugnavii tcrram et insulis? Pcr nubes, id est siint, tinx dc lapide vel ligno sculpuntur. Simulacid
per apostolos. vero, quae de ;«re velquolibet metaUc fuDduiiliir. Cu«
(40) Dccst aliquid.
Pathol. CXCIV. 19
:
587 CfRHOni PRÊPOSiTl UEICilERSPERG. 588
li»c pro Deo adoranl, cortfKrtrfanlur, «{ qui in h\% \ iudi elinm lceUntur insulx mulla,iitsi, omnesLt-
quasi beneficiuin sibi confcrie valentibus gloriantur, clesis dc mari saeciili ereptac.
et Cliriitnm wrnta Deum aiiorare recusaiil, qucm Vers. 2. Sube$ el caligo in cireuitu ejus, id est,
angcli adoraiit, aJ quos se con\er)uDt. et prse nimia valida teinpcstas -.justiiia el judicium correciio tedis
l.-eiitla cantant ejus. Noit corrigilur, nisi quod priuspravum vide-

\Ef%.S. Adorate e>im omnes angeti ejus. Angeli Latur. Pravam visum est, quod mali hic florent,
Sataii,« ab hominibiis ut dii adorari voluerunl. An- boni oppressi suiil. Hoc in judicio per justiliam cor-
geli aulera Dei honiines se volentes aJorare, scili- rigetur, quia boni ad gaudia, raali ad tupplicii judl-
wl Josne et Joannein non perniiserunt, scd Deum cabuntur.
freaioien» adorare docuerunt. Hos debent imitari, VcRS 3. Jgnis ante ipsum prcetedet, sicut seriplom
qiii angeliscupiuiit coaequari. n.^nc fidera genliutn €st . Fluvivz igneus egrediebainr ante faciem ejMi,
nudivilSion, id est Ecclesia dc Jjrusalem, et lcetaia qui niiindDm suecendet, et omnium moaliiira alli-
ett. t Ciini ) enira « auJisstint aposioli, elEcclesia, ludiiiein quindecim cubilis allius transeendtt. De
fpiae cral Jerosolymis, qiiia Samaria, id est gen- quo scribitiir : < Ignis suecensus est in furore uieo,
tiliias, recepissct Yerbum Dci, gavisi sunt {Act. etardebil usque ad iiiferni novsssima {Deut.\xMi,
VIII, ii). t Ei exsiiiiaveruni [iiiic Jtidie, ij esi fiieles B 22). Et inflammabit iii circuitu ejut iniwicos sjut,
iu\mx de Jtid.-vis^propierjiirfiriolMa, Domine, quoj quia exuret adversarios ejus.

non cs personaruiu acccptor, sed judicasti idolola- Vers. i. llluxerunt (ulgura ejus orbi terree, id
tras recipi i;i i-egiium tuuni. Et propter lioc cxsuliant est, tunc horribilia toniirua orbein concuiieiil, ci
quodgfples isiud creduiii, lcrriGca fulgura lerrain (indcnt. Praeleviluin auieni

Vf.nS. 9. Quoniam lu Dominus uliissimus super pro futuro teinporc proptei cerlitudinem posuit,
tnnnem lerrnm, id esi, quod lucs potentissimus su- quia fiilurum mutari potest, praeteTilum nullo mo-
per ouiiies gentcs. Et quia lioc crcdunt, quud tu do. Vidit, et conimota est terra, boc est, cum lerra
niiiiis exaltaius cs in deitera Dei super omncs, quos talia videbit, pcriimescet, ti conlreniisccl, et moi
falso veuerabantur deo», Dpostoli et fideles alloquun- convertetur in picem, et sulphur ardens «1 lierdet
lut gcutes : inipios ex se. Tunc
Vers. 10, H. C<"" diligiti» Dominum, odiic ma- Vers.. 5. flonles sicut cera puxenint a faeie Do-
lum. Qiiidnm Juda;i facti Chrisliaiii voluerunt, ut miui, faae Domini onuAt lerra, quando cOfli ma-
geiUes coiivers:e legem Moysi el circumcisioneai gno impctu transihunt, elelcnicnta ignls ralore sol-
observaieiit, quibus aposioli dixeruut iie eis gra\e _ vcntur. Ideo his dixit : .A facie Domini, qiiia in hu-
iiigum imponerent, quud iiec ipsi, ncc patres eo- niaiiilate appaiebit iiijuslis; in Diviiiiiatc justis.
ruin ferre posseiii. El sciipseriint genlibus ul a for- Brit tuiic terribilis eispectatio et Demulaiio ignii,
iiicatione ci ab idoloihyto, el sanguine suffocalo qu£ consuinptura et>t adversarios vcritaiis.
abstincrcnt, et salvarentur (Kcl. xv). Quod jequi- Vers. 6. Aii»uii(iareru)if caeli justiiiam eju^, id
pollenter hic dicuiil. Yos, qui ex gentibus «redidi- est, ipsi ctcli ah igne dissoluti ostciideni justum ju-
slis, et Dominum Jtsuni auialis, nc diligatis maluin. dicium Dei : et videbunt omnes popul' gloriam eju<;
Ki si adversa iu corpore paiiniini pro Christo, non id esl, judicis potentiam. i Videbil eum omius ocii-
«urclis, quia cM«lodi( Dominus animas sanctorum lus , cl qui euin pupugcrunt (Apoc. i, 7). i Tunc
snorum, ne in tribulalione dcliciaiit. De manu pecca- Vers. 7. ConfundantuT omnes, qtii adorant tr.ul-
lontm, id Cbt, (k majui persecutoruin liberabit ios, ptilia, id est, qui coluerunt idola, el qui nunc glo-
cl ad gandia dcducet cos. Vel de manu peccatortt, riantiir in simulacris suis. El nou sohin*, pagani,
id cst, de poteslate diaboli liberabit evs. Ideo gau- qui idoloiatr3> fucrunt, sed eiiam Judici et hxrctici,
ilr.te, qtii» qui imaginaiiiim deani colunt, dum incomprehen-

Vers. 12. Lux orta eHjutto, et rectis corde l(rtiiiu. sibilcra Deum in imaginem iiominis vel alicujus
C;hr)slus »sit liix vcra animarum et lasiitia angelo- d rei in corde suo verlun». Sed et flcti Chrisliani,
rum. Hapc luxjiislo apparuil, duni Christus, per U- qui Dcum venlrem colunt, turc in confasioncm
tlem popiiio a peccatis justificato iniioiuiti et recte ibuDt.
^ iventibus *lernara laetitiam promisit. Proplei ca Vers. 8. Adorate etim »mnts augeli ejvt, hoc esl,
Ykrs. 15. JLuElnmini, jusii, in Domino, iii quo csl in illo jadicio adorabunt eum, utpotcverum Deum,
samma Istilia, et confiiemtni memoria: sanclifica- omnti angeli ejus. Hoc audivit Siun, scilicet Ecclt-
tionis ejus, hoc est, laudate eum, quia mcmor fuit sia lunc speculans vilam, et Itelata est. Et cx»uita-
Judce, id est, animae D.>uiti confitetitium
vos sanctiflcare ab idolis, et sanciis associare in ca>- verunt (itia:
lis. Hoc de prinio advenlu, niinc etiam dicenduin et laiidantiura : propler judicia tua, Domine, quad
ia secundo advcnta. oppressos ad gloriam, el oppressores judicasli sd
(hO) Vers. I . Domiims Jesus regnabil in Patris glo- piEiiain. Tunc cognosccnt,
judex in judicio ideo exsullct Vers. 9. Quoiiinm tu Dominus atiissimui snptr
ria, el ipsc Rcit scdebil ;
lerra, id esl Ecclesia dc li*ris vocaia tii coeleslia. omnem terram, id esl, quoJ lu es summus Dominus
(30) Ejiisdcm psalnii c.x.positio allera.

: ;
S89 COMMENT. IN PSALMOS. - PAHS IX, EX HO.NORIO. - PS.A!.. XC.VH. 590

amniuni : nimis exattatus iuper viiines deos, iil cst, A Tunc orietur lus juaio : alia lux longe mtilor ae
subtimaliis singiilari poieiilia ultia omnes pulfbta- major hac luce, et leciis corde sptcrna liriilia, ci
tes angeloruin el saiuioium. Mco nunc impii miuenlur m teiiebra.s exteriores. Ideo
Vers. 10, 11. Qtti diligilis Dotiiinum, iJ est, qui Vers. 12. La.lamini. juiti, quod eslis in Dominc,
culitis eum, odiie ma/i.m, quia non sulTicil nialum in quo perfruimini suinmo gaudio, el ccnfitcmini
non lacere, iiisi eliam odisse. Ef sic eiiiis santll, memorice sdncti/icalionis ejus, vi est, seinper lau-
ct tunc vitam sperale, quia Cnstodii Dominus uni- date cum, quod raeiiior fuit vos sanctitlcare.
mai taneiorum suorum a nialo; de manu peccato- Ideo fcsta Dominica huiic psalmuin coiicele-
tum, id cst, dxmoiium, liberabit eas in judiclo. brant, quia ipse magnali?. Cliriati praedlcat.
PSALMUS XCVH.
Cantate Domiiio cnntirum novum, qaia tnirabilia B cbservant. £t jure debJliacantare, ^«ia mirabilia
fe-
(ecit, clc. In aiio psalmo Cnntr.te hortatus cst Spi- eil. Quae? Sahavit [Vulg. salaabit] sibi dextera ejus,
ritu^ sanclus ênies ad iaudem Dci in lequiem cjus el brachium sanclum ejus. Christus est Dei dextera,
vocatas, iu lioc psalrao Cantate admoncl Judaeos ad quia per ipsum omnia fecit : braekium ejus est, qula
laudandum Deum in rcquieni ejus similiier invita- per ipsum oraiiia coiiliiiet. Per dexteram quippe
tos. Titulus psalmi est opus, per brachium accipiiur forliludo. Haec deitera
(VeRS. 1.) PSALMUS IPKl DAVID. sibi salvavil, dum opus suuin, quod perieral, repa-
Hoc est : Ista laus canilur populo de Judxis ride-
quod ad
ravit, iraaj:iiiem suam creavit. In hoc bra-
)i, in persccutione Aniicliristi manu forti. Hic chium stnctum sanguine tai.lum fibi jo/-
et forle ei
ptalnius esi nonagesimus seplinnis. Nohaginta Sunt vavit, dum forlem arniaium siii alligavit, et ablala
spnlia disiiilmi!. Ilacc sunt mirnbilic, qu?e
novies decem. In novenario sociclas angelorum; in fecit,
denario Vetus Tcstameiiiuai pro])ter decalogum Ifr-

quod non solum f«cos illuminavii, leproso^ munda
vit, moituos suscitavit, sed ciiam morle
g'\<^, iii stplenario exprimitur Novuin Testamen- sua huraa-
lum propier sepliformem Spirilum. Desigi:at ergo
nam genus a mtirtc siiscilaviti
hic ntimerus, quod populus de lege ad Evangelium

^ Vers. 2. Notum fecit Dominus ialutare fvum,
conversus denarium vita! iii consortio ai!gi:loruni hoc esi, P:iter manifestavit Jud«is Filium sunm,
per Spiritum sancium eril h.ihiiurus. per queni salvat onines inconspectu geniium rcvela-
Materia psalmi est populus dc lege ad Evangolii vii justitiam suam,
id cst, in cogiiitionc geniium ne-
gratiam convcrsus. Intentio est conversos de cnoie lura fecit Fiiium suuni, per quera jusiificat mun-
itdffluiiere, laiidibuS veritalis Insislere, quîn novc- duin. Chiistus v calur salutare Dei quia per
, fum
ruiit cuiqUe secundlira juslaiam operum sunrum muiidus sahatur. !d.o jKs/ifia, quia mundus pcr
reddcie. Verba sumpla sunt de sacerdotibu» et ipsum jiidicalur. In Hebrso scribitur : /n hominem
leviiis, qui Deum laudabant, in tabernaculis, vel suvm. Non dixit : ostendit, sed : nolum fecit. Novlt
In lemplo musicis insirumentis, et sigiiiflcant eos, euin Adam, qui de en prjedixit : i Relinquet horao
qui Deuir laudant in Ecclesia vocc et boita opera- paticm et matrem , et adhserebit u.wi sua;, et
lione. eiunt duo in carne una (Matth. xu, 5). » Nuvit eiiam
In duo dividitur, quia de Dei laude 61 lioroinum Abel, qni agiiura oblulii ; novil Seth, qui eum invo-
scribiiur. Lna pars est : CqnCale DominOy quae cavil ; novit Nee , qui omne genus in arca salvavil
Christl niagnalia canil, aliera : Jubilate Domiiio, novit Abialiam, qui fllium oblulil. Sed quia p.i,tea
quJB populi praeconia concinil. Vox esi Spiritus D niundus oblitus euin fuit, dun idola coluil, Domi-
sancti Hcnoch hortantium Judaeos, ad
vel Elice ct iius Jesum suum notum fscii, duni Verbum iucar»
laudein Dci al requiem ejus invitatos, ne Judaeis raisit, el gcntibus JKsiiiium revelavii, dum
Canlate Domino canlicuin mtum. Hic ps.ilraus cos per ftdem ejus justificavit. Qiiare geniibus reve-
ilii de geniibus scripto oonllnuatUr, quia Syuagoga lavit? Propter niisericordiann. Qiiare Jud eis noiuin
in flne mundi Ecclesiae de genlibus associalur. Ideo ffetit? Propier verilalem , id usi , proinlssionoin
similitcr inchoat, quia duo? parieles e diverso ve- suam:
nientes in uno lapide angulari Cliristo Jcsu conjun- Vebs. S. Rôordatus esl enini iniscncordict suie,
gerdos esse insinuat. vos, Judaei, qui bactenns boc est, landem memor fuit misorfri geniibus, qua-
in veluslate perdurastis, et lardem allquando no"i- rum landiu quasi oblilu<; fuit. Ft rc-cordatus est re-
laiem in Chrisla induistis qui nunc nOvum nomen rilali.s si/a, id est, proinissionis faetjc dînul Jsrael,
babetis clinslian^ religionis, caniateDomina canti- SEilicet quod promisit Abrabx, quod in seminc ejus
ciimnovum evangelicse observatioiiig. Jodaei canii- benedicerentur omnes gentes.
cum novum cantant, duro uova Evangelii prifipta Alia Iranslatio habct : Mtmor fuit misiricordiif
;
591 GLRIiOHI PRyRPOSlTl REICHtRSPEUG. S92
$v.cp Jacob, et veiilulii iua: domui hrael. Quasi Ju- A liona prKdicaiil. In labis ductilibus hades perso
daeorura Domiiuis oldiius fuil, ilum eos iii pcrliJia rtant, qui Deum in tribulationibus pixdicant. In
exeaecari pcniiisit. Seil postqiiain plenitudo geiilium voce tubx corncic Dco car.iant, qui contra vilia dinii-
iiUravtTit, tunc vecordaliis misericordisc sua; mise- cantcs voce £t opere proximos a iiialis defendunt.
rebitur Domiuus Jacob, el Israel salvabitur. Jacob His iiistrumcnlis, o Jud:ci, Deum iaudate, si vultis
dicil propter vulgus ; hroil propler lcgis doctorcs. cum illo rognaie. Juhilale in cunsprctu regis Doniini,
Postquam oninis Israel sahus fuerit, tuuc vidcrunt hoc est, laudale Deum, eo quod Gde coiispicitis
omnes terinini terra: salulure lici nostri, lioc est, e;im, qui est Rex eiDominus omnium. Idco
omnes qui inhabitant fines lciTse. Ideo Vers. 7. Movealur mare et plenitudo fjus, id CSt,
Vers. 4. Jubiiale Doniin», orrtnis terra, id est, lex <'t lugalcs observaniix de carnjili intellectu in
Omnes inliabitantes terram jâudio menlis .' Caniatc spiiilalem. Movealur etiam oiiis lerrarum, ei qui
ei liilariiato vocis, et exiuliuie aninio, et psctUiie hahitant in eo, de malis oporibus ad poeiiilenviam,
opeie. H;tc llgura dicii'.!r oihoI' lc.Uon, ubi divevsa ut poisintChrislo advenieiui occurreie ob\iam. Vcl
Terba in siiniles sonos exount, ut jubiiale, cantaie, orbis terrarum inoceatur, id Cet, in mcliorem siatum
exsultate, psalliie. niuletur, et homines, qui habitanl in eo, muientur
Vers. o et 6. PsuUite li :mino in cithura, in ci- ^ in sequalitaleiii angelorum Dei. Hic locus illi coiili-
thdra et voce ptaln», in lubii duciilibus, ei voce tubte nuatur, ubi scribilur : i Lxtenlur coeli, cl cssullet
eorneoe. In qualuor musicis instrumeiuii> jubeniur terra, coranioveaiur mare, et plenitudo cjus : gau-
Deuiil laudarc, sciliccl citkaru psalteris. luba, et debunt rampi, el omsii'j, quse in cis sunl {Pscl. icv,
eurnu, quia quatuor viilulibus penicitur vlta justo- 11, 12), > quia Judxi geutibus in iide Christi con-
rum, prudentia, furiiludine, justitia ei lemperantia. juncti erunt. Mare moveatur, id est peccaiores vitiis
Cithara, quse dv iiiferio: ibus sonat, ost activa vila, amari, a fitcie ()ouuni
r|uai proximis in corporalibus ininistrat, ct haec ad Vehs. 8 , 9. Flumina autem siraiil plaudent
justiiiam spectat. Propterca bis cithara dixil, quia manu. Flumina sunt sapienles dc fonte vitae repleti,
esl juslilia, qu^horaiiiibiis sua reddii, el pstjusti- in alios doctrina niicnles. Hi manu simul plaudeul,
lia, qux Deo sua iribiiii. Psalterium, quod de su- dum pra?dicantes siinul boDum peragunt opus. Ma'-
perioribus resonal, cst contcmplaliva viia, quas nibusciiim plnudere est buniim opus hilariter agere.
Dcum iu spiritalii us laudai; cl h.ec prudcntia; mi- Montes jxsultaverunt Vulg. e.isuliubunt] a conspectu
lital. Tuba ducliiis, qux nialleis cx argcnto tuiidi- Domini, id est, praelali in JudiL-is gaudebunt a co-
lur, cst doctorum viia, qu.ê lunsiowe Iribulaiioni» ,
giiitioiie Dei, et de hoc, quoniam vcnit judicare ler^
apta clTicilur .sonoritali piicdicationis; et liDec tcm- rain, id esl, bonos et niatus-pro terrenis faclis. Post
pcrantix congriiit. Cornu poiiitur pro regno vel pro Aniichristi quippe persecutionem et Judseorum con-
foililudinc. Tuba eornen cst principum viia, quK versiunei.i \eniet Doioiiius ad judicium, ei judicutit
poientia supsr alios crigitur, sicut cornu supercre- orbcm lerraruin in justiiiii, hoc esl, cos, qui ex lerra
scens carnem attolliiur; cl b;cc foititudinem respi- facti sunl orbis, id est, perfecti, iu circuitu a^tcrnx
cit. Ergo in cithara psallunt Doiuino, qui in activa coroiiK correcli, juste remunerabit; et populos in
viia pro Domino proximis serviunt. Iteium in ci- a:quitale, scilicet falsos christiauos et haereticus ct
tliara laudes resonanl, qiii carnein pro Domino casti- inlideles secundiim aequitaiem damnabit.
gaiit. In voce psalmi, id est, in psatterio jubitant, Hic psalmus iUeo in festis Dominicis cantatur,
qui in conlcrjplativa vila Deum laudaiit, ct aliis quia virtus Domiiii in eo multiplex prxdicatur.
PSALMUS XCVIII.
Doininus regnavit, ira.uantuT populi, elc. Praece- D narium pleuitudo icmporis, per denarium decalogus
dciis psalmus coutiiiel Spirilus sancii cxbortatio- legis, per quaternarium quatuor Evaiigeliorum ob-
iiem, isle vero Judseorum laudatiuncm. In alio servantia cxpriinitur. Desi^nat autem, quod, post-
jwalino : Dominas regnavit, gentes votalie Dcum quam pleiîtudo gcntiuin inlravcrit Isracliticus po-
laudant, in hoc psalmo Judsei invilati ad fldem pulus de Ipgc ad Evangetium iraosibii, e( sic salvus
Christo jubilant. Titulus psalini esi : crit.
Vers. 1. PSAI.MUS (51) David. Aliter : Fer septem requics, per quatuordecim
HdC cst : Ista laus canitur Christo desiderahili a gqueratio Chrisii innuilur, quia genf alogia ejus pcr
popiilo fideli el [erii. Hic psalmus est nonagesimos ler qualuordecim geneiationes cnniexiiur, cl Deiis
octavus, quod suiit septics quatuordecim. Per scpie- scpiima dic requievisse legitur. Designoi hic nunie-
M) Vulg. addit : Ipii.

;
S93 COMMENT. IN PSALMOS. — PARS IX, EX HONORIO. — PSAL. XCVII!. 591
rus, quod Judaî per fiJeni Clirisii de se generali A appeteoies ut Juliaiius et idii talfs. De ief;iio a;ietiii
ieteniani rcquiem intrabiint. Ch' isti, qiio iii Judaîs et gentibus fidelibus regna-
Materia psMmi est iau<: Judxorum ad iidem con- bit, inlidebis populi sub Antichristo irascuntiii , ct
«crsorum. Intentio est dcmonstrare Cliristum Ueuru omiiis tori-a in pei secutione commovelur. Sed tidcles
et Dorainum esse oinnium, et lninc iaude dignissi- dc Judicis dicuiit : Qua? cura dccst?
mum. Verlia videntiir sufitpia de laude Levitaruin Vfrs. 2. Domimis Jesus, qui fuit iii Sion, id est.
Deo in tcmplo canenliiim, et hignilicat Juda;oruin in Jcriisalem, ipse cst niagnus, boc est, valde po-
laudera Deo in Ecelesia jubilaiuium. tens, ei excels^s super onines pojmlos iratos ei coni-
.la duas paries secaliir, quia in .eo humniiitas motos, potens est illos reprimere , nos erigere
Chrisli el Divinitas pradicatiir. Una pars esl : Do- illos huniiliare, nos e.xaUarc. Nunc ( onverinni se ad
minus regnarit, in qua Chrisli i«galis hoiior cxpri- ipsum dicentes : Hi populi contra te irati, ac sub-
milur; altera . Exaltale, in qiia liumanitas ejus jugaii.
adoranda depromitur. Vox Judxorum Deuin pra Akrs. 3 el i. Confileantur nomiiii tuo maguo, id
beneficiis ejus landaniiura :

esl, biudeul noincn luuin, quod est Doniiniis, sicul
Dominus regnavit. Trcs psalmi habenlidem priii- et nos diccntes, quod sit niaguum siiper onine no-
cipium. Dominus regnavit, decorem indutus Do. ^ me",
est. et sit potens facerc omue, quod vult Qm- :
-
minus regnuvit, exsultct teira. Dominus regnavit, niam terribite esl peccalnribus in judicio ; el saii
irascantur populi, et îdentur reirogradi. Debuit cfiim, id est, suavc est juslis. Et honor regis judi-
enim in primis posuisse : Dominus regnuvit, irascan- ciiim diligii, iJ csl, ille Rex, qiii ubique icgnat,
tur populi; demum : Dominus regnuiit, exstittet iiide hofloratur, qiiod malos damnat, justos reniii-
terra, art ultiinum ; Dominus regnarit, decorem in- jierat. Vcl confessio Regis Chrisli exigit hoc judi-
dy^tus cst. Sed, ut saepe dicluin esl, iste liber spiri- civ.m, ul qiiisque se accuset de peccatis, et ea pa'-
talis est, et propriuni ordiiiem sequitur, et semper nitendu danmet; deinde nomcn cjus honoret benft
a poiioji iuchuat, el In inferiori verba consurnmat. operaiido. Tu parasti (tirectiones, boc est, tu, Do-
A regno suniit cxordium, quod in rebus est potissi- mine, pr;eparasli iilis eorrectionem, einendationcra.
^num : a regibus dccor ct foniuido induiliir, unde Judicium etjustitiam in Jacob tu fecisli, quia illum
lU el ipsis ei ainicis exsuUatio, et sequitur invldo- populuiu jusie exeaecasii, ct nunc per graiiani illu-
rura ira. Dominus populuiu Ilcbr;x:orniii de muitdo minasli. Simiiiter induratos per jusliiiani, si con-
elegil, iii quo regnavit; decorem induit, quia pa- ver&i fueriiit, recipies per gialiani. Ideo
triarchis el propbetis quasi pretiosa vcste se circuin-

Vebs. 5. Exaltate Dominum Deum nostruw, hoc
dedit; forlitiidiiiem induit, quia jiidicibiis ct regibus
est, populi, iiolite iiasci, sed siiscipite rcgnum
quasi prxclaris armis se praecinxil. Deiiide gciitos
Dei, ct ciedite eu.m super oronia exallalum vcrura
elcgit, ei in Iiis legnavtt, uude lerra exsultat, et
Deum Dominura nostrum. Et adorate scabellum
e!
omnes insube niaris l.-eiantur. Omnis terra quasi
pedum ejus, id est corpus Doniinicum quoniam ,
Insula, qiise oceano esl, undequaiiiic ciicnmdala,

sunctum est, idestinnocens et repletum abundantia
Porro Ecclesise ideo insuloc dicuiiiur, qiiia inicr
oniiiium virluliim. Poi pedes intelligitur Divinitalis
amaros posilse hinc inde fluctibus tribulaiionum
scubellum humanitas, super qiiam
slabilitas, per
Adhuc Judaicam gentcm convcitoi, et iii
luiiduntur.
homiues ambulavit. Nota quod
Detis sedii, et iiUcr
hac regnum constituct et tunc icasceiJtHr populi adorare, qui;;.
;
jubcniur Deum exaitare, scabclluni
Amichristo subjecli. Ideo hic psalmus sicut aller bunc Diviiuiaii
qui Iiuinanitatem Cbristi adoravit,
inchoai, quia Juiiaios in laude Chrisli gentibus a5s.o- Judxorum crcdeiilium ad intrc-
exaltaliil. Vox e;-,t
ciandos deMuniial, Dominns, qui niorlein devieit,

diilus ; Adorate Cbrisiujn Divinitatis scabcUum :
munduin redemii, gentes snbegil, Judi-os iniuiicos

quuniam
suos fidci siibjccil, ipsc in omiiibus legnavit. Ira~
tcantur populi, hoc isorie dicitur. De rcgno Chri- Vers. 6. Mogses Icgislator, inter Deum cl hoiui-
iri
p
sti jrasraiKii.'- populi n.l nocituri, quia, vclinlnolint, ncs mcdiator deus Pharaonis et dux populi ciim
,
ubique rcgiiat, cui olim dixerunl perlidi : « Nolu- adoravit, el ipsi sacrificavit. Samuet etiam maKimus
prophetarum et unclor regum eum adoravit, et eum
mus huuc legiiare super nos {Luc xix, 14), »
invocavil. Adorateel invocate eum, quia Moyses

et
quem nunc adoianl subditi. Ille Dominus regnat,
qui scdet snper Clierubim, id est, super omnem alti- Aorcn in sacerdoiibus ejus invocabaiit cum, non
aliuni, et Samuel inter eos, qui invocant nomen ejus,
ludiiicm aiiêlorura. lii hoc Christus uotatur, qui
invocavit eum. Ili patres propter majorem
auclori-
coelos ascendeiis super omnes ordines angelorum in
ponuntur el quia bi soli pioinimicis orasse
dextera Dei Patris exaltatur. Cherubim namque cst tatera i
de suramis ordinibus angelorum, ct interprelalur lcfiuntur, ut hornm excmplo Deumpro inimicis in-
Moyscs diciiur
bignilicat plcnos dilectione, vocenl, et se exaudiendos sciant.
pknitudo scicntitr, et
fls>«ni;>iio; Aaron mor.s /•orlifudmis;
Samiiel nomen
quos sibi spccialiter quasi sedem supposuit, in qul-
ejus i>6ius,etinteIligiturCbristus de Verbo Dei as-
bus requicscit. Vel tu, Domine, qui sedes super
cn.ins
Cherubim, id est, in justis regnas moveatur terra, sumptus, qui est Ecclesiae mons fortitudims,
Deus, bic est adorandus. ratrcs nosln,
id esi, quantumcunqiie vclint, iiidignentur terrena nomen esl cl
:
895 CEBHOUl PK.t;POSlTI REICHERSPERG. 596

invocabam Dviiiinum, ei ipse exuudiebat eot, fecii A venilon^s eontin, lioc esl, puniens pewata eoruni.
quodcanqiir eiim rrgabaui, ei Adinveiitio esl insoliti factj pra;sumpli;i. Peus gen-
TiRs. 7, 8. In columna niibis loquehalHr aa eos. tBS pro peccalis npu punivit, quia cas gclienna; i.{ni-
Colvnuia nubis prsecessil Hebra?os. In h.ic Deus po- J)iis reliquit ; Hchrpcorum aulcm praesumpiione»
pulo apparuil, ct dc hac facienda iinperavii. Co- semppr vindicavit, quia eos ad viiani purgavii; Da-
Uimna pro forlitiidine ct dfcore in domo pnnitur et gollal enini Deu3 omnem (iliura, quein recipil qaos
;
;cdificium per eam fiilciiur. Humanitas Chiisii est autem non cnrat castigare, negligit. Ideo
cotumn/i nubis, qua macliina Ecclesia; suslentauir, Vers. 9. Exallaie Dominum Deum nostrum, id
et domus Dei egregie decoralur. In hac cotumiia est adorale supcr omiiia exaitatum Dcum patrum
Oeus (iilelium populo loqnebalur, quia « Deiis eiat iioslrorum; et adorate in monle sanclo ejus, id est
in Clirisio rccoiicilians iiiundum sibi (// Cor. v, incorpore ejus sanguine taclo, a patrilius adoraio;
19). I Deus toquebatur olim per columnam nubis quoniam sanctus cst ille nions, sanctificans oinnes
palrihus, sive pcr Chrisliim lidclihus, et ipsi custo- in se credcntcs, et ipse est Domiims Deus noster.
diebant lesiimonia ejus, id est, credebanl piomissio- Deus est lionio, et ideo ah oninibus invocandus ei
nes ejus, et prwc-ptum. quod dedit ittis, observabant, adorandus, qui se invocantes salvat, et se non ado-
scilicel niandatum dlleciionis, dequodixii : i Hoc rantes damnat.
esi praeccplum mcum, ut diligatis invicera sicut di- Nolandum quod ssepe in psalmis aliqui versu»
le\i vos {Joan. xv, 12). i Hoc praeceptum ipsi cu- similes in verbis, sed dissiniiles intellcctu sciibuii'
stodietuiit, duni etiam pro inimicis ut Moyses el 'iir, sicut iii regio oriiatu ejusdoni coloris, sed di-
Saniucl oiavcrunt, et tu, Domiue Deus noster, non versi gencris geminae ponuntur. Hunc quoque psal-
alius, exavditbas eus orantes pro iniiiiicis. Deus, lii miini festa Dominica frequentant, quia ipse facts
propitius fiiisti tis remittens peccata, ct parcens reis Cbrisli prxdicat.
propler eorum pieces, et utciscem in omnes adin-
PSALMU.S XCIX.
Jubilate Deo, omnis tcrra, etc. Ilic psalmus cst C dc exteriorihos, sed inlro interius cubiculum ilc,
de iaudatione totius Ecclesiae. Tituliis cst ct in conspeclu Dei de spiritalibus exsultale.
(VerS. 1.) rSALMUS IN CONFESflONE. Vers. 5. Scilote quoniam Dominus Jesiis ipse esl
Id cst in laude. In Hobia;o legiim- : Caniicuin in Deus, noii alius; ipse fecil nos piinio coiporaliler,
gratiarum aciionc. Ecclesia namqiie in hoc psalmo seciindo in nova creatura spiritaliter, ei non ipsi
Dcum laudat, et giatias agii, quod ei Synagoga in nos fecimus. Palcr ut agricola seiniiiavil, mater ut
flde conjuncta, Chrislo coiicinit. Hic psalin.is est terra somen recepit, Deus incremcntiini dedit. Et
nonagesiinus uonus, qui numcrus iiinuil, qnod hi, cum ipse sit creator, jiire a crcatiira laudatiir.
qui hiidanl Dcuin in flde Trinitatis, coiijungiiniur Soqiiitur admonitio dootorum ad Kcclesiam dp Ju-
angelis in ccplis. daeis. Non soluni de gentibus, sed etiain de Judxis
Matoria ejus esl laus Ecclesiae. Intentio est fideles fideles, qui facti estis per fidem populus ejiis, et ipse
ad laudcm Chrisli horlari, si cupiant angelis co- Ucx noster, et oves pascua: ejus, scilicet sacrae Scri-
jeqiiari. In duas partes dividilur, quia Ecclesia in plurae, vel paradisi, ct ipsc pastor noster,
duos popiihis parlilur IJna pars ost . Jubitnte Do- Vkrs. 4, ^. Inlioite portas ejus, scilicet (Idem,
vixno, in qua latis Ecclosia? gentiuni canilur, altera baptismum in eonfessione peccatorum vcl laudis, et
est : poputus cjus, in qua laus Eoclesi* de Judaeis inlioite in airia ejus, scilicot proplieias ct apostulos,
depromitiir. Vcrba suinpta siiiil de cantoribiis leni- iiniiaiitos eos in ainpla dilootione; in liymnis con/f-
pli, qiii designant in Ecclesia laudatores Chiisti, et teinini ilti, hoc esl, gratias de omnibus illi agite, et
in futuro laudahuiit in sseculura saeculi. Vox docto- omnia ei ascribite. Laudate nomen ejus, quoniam
rum ad Ecclesiam dc gf.ntibns : suaiis est Domimtt. et non servili timore hoc ah-
Vers. 2. Jtibitate Djmino [Vulg. Deo] omtiis lerra. horretc, sed caslo tiniorc csurile. Qiioniam suavis
fideles, qiii de omi i terra ad fidem Christi, con- esl Dominus, non asper nec amariis, sed esurienti-
venistis, Doinino \ero'jubitate, id est cum mentis hiis. /n icterimn misericordia ejus. Convcrsis ei se
jucunditatc iii omiiibus gralias agite. Et a doininiu laudantibus non dcGciet, sed scmper inlegra ma-
diaboli erepli huic Dvinino servite in la'tiiia, id est iiel Et usqite in generationem, et generaiionem teri-
bfve operainiiii cuin hjlarilate. Jubilaiio ad con- las ejus, id «st verilas proinissionum cjus comple-
templationem; serviius jxTtjrtei- ftd actionem. In- tur in generaiione fide lenascentiiini, et complebilur
troiie in conspetlu tjiu in eaisuHniiQHf, mI cpI non |;i ijcneraiione rcsurgentium. In isla gfiifraliont
:
581 COMMENT. IN PSALMUS PARS tX, h\ HONOKIO. - PSAL. C. 598
tlsbUuf remissio peccalorum; in ili.i generatione X. Ideo bic psalmus posl : Domiiitis rtgnnuii, ani^-
dabilur incoiruplio corporum et Xfiuaiiias anjêlo- tur ad Lairdes, qui.'*, posiquaui C.hrislui regnavit a
runi. •'g'io crucis, omiiis toi ra ti juUlavit.
PSALMUS C
De JudJcio.
Mii licoiiliam et judicium caiUaho libi , Doivi- B Perambulueain in iniioeentia cordis mel, lioc ost,
•ii!, elc. Quinquagesiraus psalnius canit poenilcii- non solum abstinui a prava actionc, sed ctiam a
liam , Iric voio ccnlesimus misericordiam ,
quia maia cordis cogiialione. El hoc in meUio domuî
prsniiuin vila; in judicio rcpoilabunt, qiii frii<niira mece, id esi in coramuni omnium liaLitantiuni, iji
feiitesiiiium poenitentis atiuleruiil. Eta|.te liicpsal- domo KccUsiK. Uiiic mcrila sua enunrehii, pro qci-
fnus post pr»cedc;item poiiiiur, in qno Rraiiarum Lus ccelestia sperat. Et piunitus septem ponit cun
act'0 Lcclosiae pro convcrsione Judaeoiiim scribi- clis devitanda ; dcinde sox omnibus agenda. Decli-
tur, quia mox post li(fem iiuUcorum judiciuin ulti- nanda sunt hx'C : InjusUB rei imilauo, legis pr*-
muin sequetur. IJco iii centesimo loco coraputalur, varicaiio, niurmuratio, maligiiitas, dctractio, supcr
qiiia ovis conlcsima in judicio per niisericordiam bia, cuDiJitas. lloc tst, quod dicit :
pii pasloris superno gregi consocialur. Tiluliij VtRs. 3, 4. jYon proponebam ante ocidos m^s
pialmi est :
rem injustam, id est noii proposiii anle oculos cor-
(VeRS. i, 2.) PSAl.MLS IPSI DAVID. dis iiici iiiaUim faccre, r.ec facienles iniiiaii, vel
Hoc cst : Ita lans Lonx operationis altribuiliir facientibus coiisentirc. Faciciilns prcc-caricalioiui
ipsi Christo victori, judici, asoectu ileleclabiii. Ma- cdivi. El parentca et cognatos et amicus legcrn luam
ttria sunt Ecclcsis mcrita in judicio remuiieianda. prxvaricantes odio haLui, non lamen lioniines, sed
Iiitenlio esl , nos lioi tari a malo declinare et Lo- eoruni errores. iVojt adlia:sit luilii cor prnvuin, id esl
rurn facore, ut possimus niisericordiam in judicio mala vohinlas munnurantis, vcl pravum consilium
inveniro. Vcrba siinl sunipla de regimine David, alicujus non invenit in me sibi coiiscnlnneiim. Mur-
qui regnum Israil Lene rexit, malos odio liabuil, muratores et prava coiisilia niachiiiantes noii fua-
tionos dilexit : et sigiiirRat regimen Cliristi, qui runt mei consortes, Declinanicin a me ivaiignttm
Ecclesiam bciie regit, malos odil, bonos diligit. lun cognoscebam, lioc esl disscnlienlem maligne a
Duas habet sectiones, quia actio Ecclesiae habct proposiio mco ila devitahara, quasi non agnojce-
divisioncs, scilicet mala dcvit.Tre, bona agere. Una rcm. Vel liaMCiicum pravo doginale a me declinan-
pars est : Miseiicordiam et juHicium, Ln qua scplem tein.et nialigiieagenteni itaabhoirebam, ui ignunim,
notaiilur djeclinanda, altara : Ociiti me.i, iii qua scx Yei\o. 5. Delrulientein secrelo pro.rimo suo, liune
memo:îilur facicnda. Vox est Ecclesia; persequebar, id est qui iii ocfuilo Iralri deroga\;l,
Misericordiam et jtidicium canlabo tibi, Domiiie. ei discordiam seminavit. buiic iit hoslcm iinpugna-
Misericordinm de praesenli, judiciuin de futoro cani- bam. Pejus peccat detr.ibens, quain fornicans, hic
tur. Doinine, Tiiniias cura jucunditale aiinun- ., enim se soliim occidit; iUc aiitcm se ct pioximum.
tiabo aliis misericordiam tibi adscribeiidain, quam Mali non solum devilandi sunt, nt confundautur ;
rxhibes hic poenitentibus, et judicium, quod osten- sed ctiam pcrsequcndi, ut coriiganlur.
dis in duritia cordis pecmanenlibus. Nnm islis In llebrao habctur : Ilunc interficiebam, quia
gaudia, illis dabis supplicia. Pmitam, et inteilignm deliactores gladio lingaa; propiiae oociduntur.
in via immacutala, hoc cst, quia judcx es jusliis, Snperbo oculo et iusatiabili corde, cum koc non
«pe:abor bomim abstiiiens a nialo. Cantabo pCrtiiiet edebam, hoc est, cuni superbis ct cupidis noii co-
ad conlempiationem, psallere ad actioncm. Via im- medi. Omnis snperbiis vel cupidus est iiividus, quia,
macnlata est iimocentia. liinocentia vera est, qu<fi dum soliis potcns vel dives vuit videri, alicnis bo-
nec sibi, nec alleri nocet, quoniam qui ditigit ininis cruciatur, et alienis mnlis pascilur. Cuin talibus
quilatem, odit atiimam suam (Psal. x, 6). El nemo conviviura iuvidix non inii; imo tales in tantum
non prius in se, quam in altero peccal. In bar psal- cxsecrabar, quod eos in prandio meo non patiebar.
lam bene operando, el inielliyam, quando veiiies ad Undc praecepit Bcriptura, nec cum hujusiiiodi cibum
me, id est quando remunerabis me. sumere (/ Cor. V, II). In oculis maxinie superbia
Aiiler : Psallain, et iunocens ero, et intetligum le notatur, qiiia superbi, qui se aliis digniores arbi-
prxmiu pro hoc reddituruui. sponse, quando ve- trantur, alios vel aspicere designantur. Cupidilas
iiies nd me, ut me sponsam lnam de Babylone edu- autem cordi asciibiiur, quia cor Dco vacuum cadu-
cas, et in Jeiusalem civiiatcm introducas? Nunc cis rebus non salialur. Hac duo viti;i pr* aliis sunt
uam immarulaiam exponit. notabiliA, quia omnibus sunt pejora. i Iniiium enim
899 GERHOH! PB.-trOSlTl REICHLRSPERG. 600
umiiis peccaii superbia (Eedi. x, IS), » el < Raiiix A erunl illic, ubi ego ero. Qui iininuriditia se maeii-
uiiiniiim ina!oruni cupidilas (i rii;i. vi, 20). i Per laiit, Cliristo non niiitistraiil : qiii c», qux sua iunt,
illani angelus de ccelo cccidit; per isiain bonio de quaeront, Christoiion serviunt, ct ideo cuin Chrislo
paradiso corruit. Ex his duobus quasi tx fontibus non eruW. i\'c'« Imbitabit in medin domus mete,
diaboli oninia mala protcduni, et miseros ad tor- qui facit superbiam. ûllus, qui facit niala opera,
laenta pertrahunt. H%c oinnia, quse dicta sunt, non qux de superbia descendunl, liabitabit iii domo mes
soliiin sunt deviianda, sed etiam odio hal)eiida et coelesti Jerusalcm. Qui loquilur iniquilalem, iion di-
persequeuda. Sequiiiilur sex facienda, scilicet lide- rexil in foiispt.'/!/ ocuiorum ineorum, lioc est non so-
lilas, castitas, huinililas, praedicalio, sancta conver- lum inale operantcs, sed etiam inique loqucntes ia
sstio, in ninios iinpugnatio. De bis subditur : coiispectu meo non erunl, id cst facicin meam non
Vehs, t!. Oculi mei nd fideles terr(B, ut sedi;anl videbuiit. In maluiino im.erfici^bam omnes peacaioret
meciim, hoc est, intciJio niea non eral ad nobiles et terrts. Preseiis viia cst qnasi noi, »lcrna vila quasi
diviles sseculi, ut eos popiilo luo prxponeiem: sed dies, cujus nianc est dies judicii. In hoc matutino
ad (ideles Ecclesiae, ut eos prxlatos et retiores con- interficiet Dominiis gladio oris sui omnes peccato-
gtiluereni, qui niecuni in judicio sederent, et popn- res terr.-c , scilicet terrciia appetentes , dicens :
lum tuum jiiste judicareni. Ambnlaus in via imma- " < Discedite a me, onines operarii iniquiiatis {Lue.
culata, liic mihi minislrahat. \d est non inipudicos, :iifi, 27). > Vt disperderem de civilale Domiiii onme$
sed caslos etinnocentes ministros altaris ordinatam. operanies iniciuitaiem. Tunc liocdoo ab agnis, zizania
VcES. 7. A'oii habilabit in mediv Jomus mete, cjui a trilico, paleas a graiiis separabil, et de civilate
facit siiperbiam, hoc est publice peccantes, et lioc coeleslis Jerusalem, et de socictaie sanctorum cum
supiibe defendentes non coniraanobant pubiice me- diaboloetangelis ejus inxternum ignein praccipilabit.
c!h« in communione, quia excladebam eos a sacra- Noia ordinem decimx decadis ad denarium vitse
riicntis, et a domo Eccle.îae; humilesautem et obe- pertinentis. Primus psalraus caiiit opera Cliristi,
dieotcs erant nv 1 concives. Qui loquiiur iiiiqui, non qua; ante passionem in carne posilus gessit, quando
dirfj:it in conspeclu oculorum meorum, id est adula- palmas ei cedros ad domum u'dificandam plantavit.
tor, iniquis vcrbis plarere lupiens, non direiit sc in Cujus tilulus Siibbaii mcmiiiit,quo ab operibus
beneplacilo meo, Vel vaniloqui non placucrunt ocu- requievit. Seciindus psalmus ea facla Cbristi refert,
lis meis, ut e.^^seiit jiuniii mei, scilicet pixdicatores qu» post resurrectioneni focit, quando terram ad
et boiia persuadentes. xdifioiuin dorous fundavit, et flumina ad irri;;an-
Vers. 8. /»i matutino interficiebain omnes pecctf q dum eam fons vitie emersit. In tertio luminaria ejus
tores .'errip, id est in hona oporalione, quje est formantur, et habilatores ordiliantur. In qiiarto
quoildam mane acierni diei, oninia pcccata ttrreni- gentes el Judxi ad requiem Cliristi in domuin ejus
tatis mes occidi, et meo exemplo omncs peccaiites, vocantui'. In quinto geiites vocatx ad laudein opiAcis
et terrena lantum appetentes anniliilavi. Vt disper- Christi horlantur, ct dc Iiis quasi vivis lapidibus
derem de civitate Domini omnes operantes iniqniia- domus ifiiificalur. In sexlo gentes jam 3>dificat% iu
tem, boc esl vcrbis et factis iniquos impugnavi, ut domum Domini laiides resonant, qiio se terram in
<'os de iniquilate ad aequitalem converteiem, aut de paradisD amissam Cbrislo re::tiluunt. In septimo
Ecclesia penilus segregarem. Juda>i invitati ad laudcra Chrisli admonentur, et
Ilaec etiam judiei Christo congruunt : Octili mei gciitibus in doino Dci coxdificaniur. Iii octavo Judxi
ad fidetes terrw, tct tedencit mecum, lioc est aposlo- laudes Christo persoiianl. In nono tota Ecclesia ei
ios et alios fideles de terr» elegi, ut sedeant mccum gratiarum aclionem jubilat. In decimo Cbrislus dii
jiidices in Judicio : Ambulaiii in via immaculjto. Iiic donio sna malos separat , et bonos pro meriiis re>
mihi minisirabat, id est iminaculali minislri mei munerat.
PSALMUS CI.
Domine, exaudi orationem menm , etc. Hic est D Cbristum humanum genus a morte iiberatur, quod
psalmus uiius de sep!em poDniionlialiln.is, in quibos in lioc psaloio narratur. Ilic apte posl illum pri"
iioiatur rcmissio sepiiforniis Spirilu.s. ideo quntus inum ponitur, in quu judiciiim doscribitur, quia
poniiur, quia Christi passio in eo (iescribilur, per per poenilcuiiani homo judicii sentcntiam evadd.
cujus quinque vulnera hoino a peccatis rcmiditur. Hic pQeuiteiiiibiis bciie congruit, quia cincreni tan-
1'rimus psalmus pocnileiii':alium Spirilui tiinoris, qiiam panem eoendum, ct potum cum flciu misceu-
seo.undus Spiriliii pietalis, lcrtius Spiritui scicntix, rtum edicit. Hic psalmiis cst ccntesioius primus,
et quartiis Spiritui foriitudinis, hic quintus Spiritui quort sunl decies dccem et unuin, et signilieal quwl
consilii ascribilur, quia per aiigelum magui consilii dccem pr:ecepla legis implcniibus ropromiltilur
«01 COMMENT. IN PSALMOS. - PARS IX, EX HONORIO. — PSAL. CL 60J
Tiiadeiiarlus.qnod est unus DeiiS.TiwSu» psalniiesl : K esaltare. Deus honiini aiireiiiinclinavil, duin Chrisius
VeRS. I- OSATIO PAUPERIS, CPM aSX!.*.TOS rUEWlT, ET in criiceinraortem sc huniiiiavit./nijHariiHiyutJrfiein-
CORAM DOMI-10 PRECEB Sl.i.tlT EIFCBERIT (54). tocavero le, veiociter exaudi mr.Cbristus iii die pas-
Hoc e:^l . Ita oraiio e^t DoHiini Jesu qiii, pum esset sioiii« Palrem pro salute hominum iiivocaîi, ûi
dim iii yimia Patris, panper factus est pro nobis. vtlociier eiini exaudivit, dum homines per eum re-
id esi Dicrtalis, id est passibiiis ; oralio, dico, lia- paravit. Exaudi me :
bita, quando atixuittis fuil, id est quando de perdi- Vers. i. Qiiia defecerunt iicut famus dies viei.
tione iiuniarii generis Joluit, ei effudii nrecim suam Haec *st voxhuinani geneiis ift Cinislo. Dies homi-
coram Domino, Patre siio, in moiUe Oliveli, qiiamio nis in parailiso a^terni fueriint, in hoc mundo insta-
tristalus iisqtie aii tnoricm factiis in agoniaprolijcius bilcs ul iumiis facli suiil. Quia sicut fuiiius in altum
oravit, elsuilorcjussiciitsanguis in tenam cucurrit. surgcns cvanescit , sic tempus vita; bominis de
Malciia est hurnaiii geiieris miseria et Clirisli pro pueritia in juveniulem, inde in seneciuteni excre-
i'o oralio ve! passio. Iiileiitio est ostendcre homi" scens, indfl in moriem vergens ilelicit. Et otsa niea
nem pcr solani gratiani Clirisli salvari.el nos ad sicttt cr-^.imum arucrunt. Otf-a aninix sunt ralionali-
orattonem ei pojnitenliaiu liomii. Verba suiiipla las el libcrum arbitrium, nusR posl pccatiim ita in
suiU dc Ailam, ciiju.s os (arni adhsesit, eum co.=tara ^ boniine dchililata sunl, sicut cieinium amittit vires
ejiis Deus in fcniiiiaiii xdilieavii, et canicm pro ea cxtracto succo in frixorio. Unde alia tianslaiio ha-
replevit. Et sigiiifitai quoti virtus Dei, scilicet ver- bet : Sicut in frixorio confrist sunt. Ratiorjalit.iS
niim caro f:icliim carni adliysil, Ecclesiatn de cor- aruit, quin pmpicacitatem, quam prius liabuit,
jjors suo aedificavit. araisit; libeiuni arbilriiirn arnit, quia eam facilila-
Hic psairaas iii iria dividitur, quia in eo tria ge- tem tion liahpt, quam prius liabuif. Ad iitterajn
jiera huminum siib genere trium avium nolantur. ttisin ossa cxsiccat-a nicdulla srent in scpulcro, sic-
Prima p:irs esl ; Domiiie, exandi, in qua oralio poB- utcreiniiim e\trusapinguedine aret in frixorio, Hoc
bitentis poiiitur. Secunda : Percussus sani sicui fc- ideo, quia
num, in qua miseria humani gcneris delleiur, Ter- Vehs. 5. PercussKi sum u! fenum, el arutl cdr
tia Tu nnlem, Domine, in qiia honii"'is reparatio
: mexitn. Omnis caro fcnum, unde Chrislus suinpsit
per Christiim expcnilur. Vox est humani generis in coipus Iiuniatnirn. Et ideo ut fenum est percussus,
Cbiisto. Miseria lotius hunisni geiieris hie uepiura- id cst iit alius bomo, doiofibus. SiciU fenum ad
tnr, utjudcx ad misericordiain nectaiur, et scdifica- tempus virct, et falce seclum moT arei, sic honio
tio cceleslis Sion de vivis lapidibtis decpntalur. Chri- o modico tempore floref, pcrcussasinlirmilate languet.
Btus cnm sit UDUS ex hominibus, loquitur pô omnt-- secius morte cor arescet,Quia scnsum et intelli-
Lus bominibus. Ipse judes, ipse advocatus, ipst) gentiam amiltet. Cur ergo boccontigitTOMii» obliiui
roediator, ipse mundi reconcilialor : sum comedere pancvi meum. Panis animae esl inan-
Ver.s. 2, Domiiie, exauiii orationem iiieam, et cla- datum vits. Panem Deus dedit honiini ad mandu-
mor riieus ad le venial. iliimanuin genus per Ciiri- canduin, diiin ei prKceplum vitae posuit ad obser-
stum monte an.xium oravil, per ipsiiin in cruce
in vaiidum. Dum eiiim dixit, hoc observate, ne inoria-
clamavit Domine Pater, exaudi orutionetn meam,
: miiii, erat a;quipollcns, quasi diceret Hunc panem:
quain pro humtino gencre ego hoino fundo, quod in comedile, ut vivatis. Hiinc suum panem oblitni est
niisei ia anxialur ; et clamor mcus ad le veniut, ut de homo comedere, dum non fuit sollicilus prycepiuro
misciia evipiatur. Oraiicest petitio etiam cu;n ps.rva Domini observare : oblitus pi-seceptura letigit veii-
intentione. Unde Moysi dicitur : < Quid clamas ad lum, oblitus maiiducare panem bibit vcne.num, uude
ine (Eiod. xiv, 15)? i cum iiihil diiisse iegatur. percussum est cor ejus, et aruit sicul fenum. Hoc
Christiis in moiite Ollveti pro bominibus oravit, ia feniiin Ciirir.ius induil, in paneni converiit, iioihit
crucc pro eis clamavit. nem j>ercu5sum ?>, serpcnte, et arefactum morle re-
Vers. 5. Non avertas fnciem luam a me, Glio tuo, D feeil. Sequitur ;
orante, sicut averlisti ab Adam peccante. Facies Veks. 6. A vose êmilus tnei adheesit os ttieiitn
Dei cognitio ejus. Homo in paradiso quodammcKio carni mece. Vox gemitus hominis erat vox dlaboli,
faciem Dei vidit, quia plurimum ejus notitiae habuit. quae dixit : Comedile, et erilis sicut Dii. Et quia
Quo peccante Dcus faciem suam ."^b eis avcrtit, qnia banc vocem audivit, gemituro doioriset mortis iiici-T
ci cognitionem sui sublraxit. Undc nunc orat ut dit. Ot dicitur fortiiudo vinlis , earo iiifirniitas rou-r
hanc in se crcdenlibus reddat. In qKacunque die tribu- liebris. A voce gemiius cs cariti adhcsiit, duin peiv
lor, irtcUna ud me aiirem tuam. Hoc humanum geiius siiasu disboli vir nmiieri consensii, De osse qiiippa
inChristoorat. Ex quohomoa paradiso cecidit, oiii- Adae facta est Eva, et caro reposila cst pro eo. Hoa
nibusdiebusintribulatioiie fuit. Undeoportet, utom- os carni adhcesit, dum de paradiso ejectus feminae sa
nibus diebus Deum pro tribulaiione iiivocel, ut aiirein per concupiscentiam commiscuii. Si o:iim in para-
misericordiae ad eum inclinet. Simililudo est a rae- diso i»erra3nsiBScnt, sine coacupiscentia et sine do-
dico ad inlirmura se inciiitanle, qui nuc valetvocein lore et sordc filios procreareut. Scd quia vorein
(32) Vulgata : Inccnspectu Domini ejfuderit precem suam.

603 CEHHOiii PR.tPOSifi RE1CHER3PER6. m
diabali autlieruni ,
pf.T :oi>«upUc6ntlBm faesiiali A slianis ad conJempiatitara vitara conversus ad le-
more coeunt, :n doiore el gemiti! pariont, nalos ul cium coeli convolas mente, in quo a mundi actibu»
bcsiia; caiuios ntitriuiU, dolore et geraiiu in terram sepatatus, iolitariiu babitat. Priusqusni sunguincni
Hioiiciido rcdeuat. Uxc etiam vox Ciiiisii csl : .4 ut pelicanus pro Cliis effnnderem,
voce gemitus reet adhasii os meum carni mex.0& Vers. 9. Tota die exprobrabant vnhi inirMci mti,
Cirisl! fuii Deiias, qua; cariii adliasil, cum verbum iij est toto lempore vit.x- more iinpioperabant foibi
carnem induil propter vocem seiniius liuiiiarii geiu^- Jodaei dicciites nie fabii filinm, da'moniosum, arai-
ris in misctia sd Deum ciamantis. Os etiam carni cum publicaiiorum. Ve! tola die psssionis mihi ini-
adha^t, dui)! CbristusfortisEccicsiaisecoiijmuil. mici exprobTobmi, dum cobpliis et sputis tota die
Vebs. 7, 8. Similii factm suin peiicano scUludi- illudcbant, et ii) eruce iniiiUabant. Et qui prius tau-
nh. Peliconus esl avis jtgyplia giaiuii» ut cicoiiia, dabant me diccntcs : < Scimus qulc ycTfi es, ad-
naiarali [uacie semper confecta, cujus suiit dtio ge- Yursum me jurabanl quanda
(Maiilt. s.xii, 16), t
nnit, oiium semper in siagras moraiur, et piscibus co:li'cio coiicilio ad moriem nie damnabanl. Hoc ideo,
rescitur, quod Latine onccrotslus diciitir. AUcrum Yers. iO. Quia cinerem tanquam panem mandtt-
semp&r esl In soliludiiie, el esc.i ejus sunt veiieiiata cabam-, lioc est, petcatorcs sicut jiistos mihi incor-
animaha W est serpentcs , crocodili et lacerl*. B |5orabam.-£i pofulnm [viilg. patum] mc«m <um /Jein
H«c avls feriur natos suos occidere, eosque per miscebnm, id est bonos cum bis, pro qiiibus flen-
iriiJuum lugeie, ieriia die sc ipssm vulncrat, ct dura erat, iiiiscebam, et peccatorcs sicut jnslns bi-
aspersioiie siii sa:iguini3pu!!<Js viviflcat. Diciturau- hebam. idco csprohrantfs dixerunt : « Hic pccca-
tsm peHcaiius sntii.idinis ad diflerentiam iliius, quae tores recipit, et manducat cum iilis {Lnc. xv, i). i
moratur in stagnis. iltiic avi Cltristus simiiis faclu» Similitudo trabitur ab his iocis, ubi forte vinum
es(, qtiia solus de virgiiic nalus, qui quasi ycneiiata cum aquateinperatur. Percinerera accipiuntur pcc-
comedi», ilum peccatores in corpus suum tiaircit. catorcs, ia ci.iere et cilicio panilcnies. Poccanti
Qtiasi nalos iiccisos aspf rsinne sanguinis resuscila- quippe homini dictum e&t : i Cinis cs. ct in pulvc-
vlt,dum homine« i.i pcccatis morluos effusione rem ibis (Ctin. iii, 19). i Panis sunt jiistiliam csu-
propiii criicris vivificavit. rientcs ;
poculum vitam silie.Ttcs ;
(leius couiniisM
Faclui sum ticnt iiyciicorax iii domicilio. Syete deflentes. Cinerem Chrisius lanqunm panem mandu-
diciiur nox, corax corvusi, nycticornx dicilur noctis caii!, duiM poenilcntcs csui ientilus justitieiu jsso-
corvits, quam qiiidain biiboneni, qiiidam nocluant ciavit; poium cum fletu temperavii, quando pcccaia
vocant, qux tanium tenebras amat. Iluic avi Clni- deileiites siiientibus vitani commiscuit.
Stus similis facliis esl, sciiicet passioiiibiis ul pec- C Aliter : Potus inliis traiiitur; fletus foris Cgerl-
calof dcni?,ratus, lenebras iamans), id cst peofato- tgr. Poculum suum Christus in passioiic <,ii3 cum
res, non lU '.•nibr.jc reniancanl, sed ut !ux, id est flctu miscehat, dum gentes qiiasi dulccm potuni in
jusli llanf. Dotiiicilium cst, uLi destrucia donio (an- sc trasit, et Judxos quasi flelum foiis cgcsslt. Ad
tum parieies remansecunt. Unde in licbcxo liabe- litieram ctiain poium ciiin flelii temperavit, quaiidu
tiir ; /i! paiieiims, in quibns habilat nocticoivus. iiinpii acclum relle mif^luin ei siiicnti oflcrcbanl.
Domicilium cm! populufi JuJaeoium deslrutlus in- Hoc eveiiit
tfrius a lurba dxmonum. In boc domicilic Chri- Vf.rs. il. .4 fucie irie e! iudicjnationis luce, id esi
stus sicu'L ii/riicurax est faiûs, qiiia in cordibus a pisescmia viiiditia luje et gravis poeiise, quam pss-
JutlsRirrum ut peccator eslreptttatus. Nyclicorax per sus snm causa Adx; pabsibilitas cijm et mortaii»
noctciu taiiluin volitat, el Cluisnis per mortiim tau- tas, qua; sunt pflDnac pcccati, vocantur ira el inJs-
liiii» petcaiorcs libeiat. Vei laclussicuf Htjclicorax in gnatio Dei. Hjec ira Dei manct super iUum, qui non
domicilio, (luniido dormivi coiiturbatus in stpulcro. credit in Christum, per quem aufcrtur ira D«i, et
Indc vigilavi, quia a morle surrexi, el factns svm inimortalilas dabitur regni. Ue ira tua muitas pix-
sicut pamer soliiariut in tecto. Passcr, se ab aliis ~. nas iii lac u miserisB pa^sus sum ;
Quia eletans aili-
avibus si^parai, e' in tcclo uomus vel aliis et Qrmis sisii me, ij egt perliberuni arbilrium elevasii, prr
locis liabilat. Doiiius est miiiidus, tectiim est cai- justiti.e judiciiim allisisii. Hoc itei iim voft est bu-
iuro. Clirislus factus est stt;u( paiser tolitarius in inani generis iu Christo. Dcus quippe homincm ra-
tecle, quia .soliis Deus Homo liabitqt in cuÎo. In He- lione et intellectu Iiumani generis iii Cbrislo. be.us
brso cst : .Sicul avis'Solilaria. Christus fuil pelica- quippe homiiiein ratioiteet intclleciu super omnia
nus scliiudtnis, sohis natiis dc vivgine, solas viveiis animantia devpvit. Sed quia in honore positus uon
sine crimine; mjciicurax in dumieitio nioriuus in sc- intellexil. in miscria cum allisit. Sicut enim nul-
pulcro; passer so/ilanus iii !erlo,solu$homoincaelo. lum horuiii hunc habct honorem, sic nulluin halict
Per tria geiiera avium desijj,natur ctiani Iria gc- baiic iniseriam. Soius naroquc homo post nuilta:)
ncra bominum. Pclicanus soliiudinis csl popuhis hiijus vK.e iniscrias irudilur post morlem iii ullrices
credens de genlilibus. Geniititas erat quasi soli- flammas.ldeo supcriota eiiaiu poeiiiieuti congriiunt,
ludu, quia a iiullo saiictu inhabitala. iVi/fiicorii.i; cum ossa sicut ereinium arucrunt, ({ui propter rca-
cst populus convcreiis di Juda;is, qui erant domi- lum oblitus cst comcdcrc panem suuni, ci a voce
ciJiura dxinoiiura- Faaer csl popuiiis, (i"i de chri- gcinilus os carni sua: adhaesil, scilicci, ut propicr
:
605 COMMENT. !N PSALMOS. — PARS IX, EX H0N0R50. - PSKL. CI. 606

Jrjunia cl fleiuni pro carne ossa videaiilur, el ideo A Vei venerahuntur rae Filiiim luura, qui sum nomen
prx iiimta tnacie similis factus est pclicaiio, el tuum. F.t omnes reges ternv gtoriam lunm, id est
propler iiigras et soriiidas vcslcs nigredincin pec- onmes printipes vencrabiln!i!r !e gloriosuni. Ei sic
eatorum significantes, similis iioclicorvo; propter p.irieles in lapidem angulaicin coiivenient
solitariam vagalionem similis passeri. Cni tnta die Vf.rs. 17. Quia tedificavit Dominus Sion in virtu»
iniinici, id est impoenitentes vel da;mones oxpro- tibus, cia vivi lapides, ciirritc in structuram, non
brant, quia cinerem lanqusm panem manducai, et iu ruinam; aedilicabilur Sion; xdilicatur aica, ca-
poculuin cuin fletu miscel, quia irara ct indignatio- vete dituviuio. iEdificaia autem Sioii ridebitur in
nem suani creavit, sed propter culpam allisit, dum gloria sua, qui primo visus est in indrmilatc sna.
eum omnibus poeiiis subiiiersit. Sctiuitur vox Cliri- Alia translatio habet : /b majestate sua, id cs! in
Sti. Piopter hunc Pater, eiervasti me in cruce et al- Divinitatis potentia. Et qua causa banc domum sedl-
lisisii me in morte. ficavit? Quia
Vers. 12. Diei mei ticat iimbra declinatemnt, U\ Vebs. 18. Respexil in orationem kumititim. Pstri-
est facti suiit transitorii et instabilcs ut t^mftra. Haec arch.« et propbelfe, et alii aniiqai patres hamiUs
yox propria Chrisli esl de se, ei suis sequaeibus. Deum rogaverunt, ul donniin in parailiso adifics-
"^
Superius fuit vox .4dam de se, ct siiis posieris : tsm, sed per diaholuni destruciam in miirdo a-dill-
Dies mei sicui funtus defecerunt, el peixussus sum caret, et collapsam civit.Ttein in coelo per ipsam re-
ticul femtni, et an/ii cor meum. Dies nici similes pararet : respexit ergo Deus oraiionem huniilium,
Eunt umbrae, vel funio, quia vixi brevi teiDpore^ diini ii) mundum misit Filium suuin, qui in anam
Et ego, qucii! tu, Ueus, in le assurapsisti, sicui fe- Ecciesiam compegit poputiim fidcliiiin. Et nrn sprs-
»um arui, quia passioiiibus conguniptiis in morle tii precem eorum, qiiia iniplevit dcsideriuin ipso-
cmarcui propter hominem, quem ul fenum morla T»m promittens hominitius jcquulitatem ange-
arcscere dolui. loniin.
Vers. 13. Tu nutcm, Domine, in oeternnm peitiia- Vtns. 19. Scribaiilitr licec hi generationc altera,
n«Si id esl dies tui sempcr pcrmanenles, «d qiios scilcc! haec beneficia, oraiio, passio, fides, rcmis-
polcns es nos deducere. £( sic erit memoHale tuum sio, .xdincatio, exaudiiio babeaniur in '
mcmoria its
in .jeneraiiont ei gensraiionem, lioc est, jiiisericordia aliera generatione, qua; pcrdita facta esl nllera. H.rc
lua, qua memore» sunt lui, vel qua incmor cs il- geneialio in domum Uei oedificata semper pra; ocii-
lortim, erit in Iiac viia el iii alia, scilicet Sion el lis haheat isla. Et populus, qui creabitur, laudabit
gentibus. Vel memoiiale nmm erit in generatione Ju- _ Doiiiiiiuiii, hoc es(, populus Christianus, in peccaiis
daDorum, et generalione genlium. niorluMS, in viitulibus novus, creaius de idolola-
Vens. 14. Tu exsurgens miseTeberis Sion. Quasi U-ia, iii aliiim riiiim alieratus, de sujua diciis be-
Deus jacuit, cum populus Sion idol,i coluii. Tuiic ncUeiis Inudabit Dominum.
quasi surrexit, cum eis Filiuin suum vcrum Deum Vers. 20. Quia prospextt de excelso tancto tuc, td
iiiisit. Tuiic miserlus est Sinn, quando primitus cst i>er me sanclum coipoie, e.^celsura Deitatepro-
Ecclesiam de Judaico populo elegit, lidein et viriu- npexit niiseriam hominum. Dormnui ds caio iii ter-
les ei tribuit. \n me exsurges, et misireberis Sion, ram aspexit, id est per me coelum in terrcnos misc<
îiia lempus miserendi ejtis, quia venii tempus gra- rando aspexJt.
tiae, in quo ejus miserearis. De boc lempore scrl- Vehs. 41. Utaudiret gemiius eompedilornm, id cst
plum est c Ubi venit pleniludo leniporis,

: misit ut gemcntes soiveret a vinculis pcccalorum, et iol'
Deus Filium suum {Gal. iv, 4). > Ad quid? Ut Sion, 1/erct a peccatis fdios interemplorum, id est geotes
id est eos, qui tnb lege erant, redimeret. Sioii aediQ<r imitatores occisorum Ada: e! Evae, qui fuerunt in-
cahiiar habitabilis civiias : tereinplorcs lolius humaui generis. Comfiediii ge-
Yers. 15. Quonium complacuervnl servis tuisla- mcntes ciant Jadai ;

/i/ii iwttremptorttm pagani. In
pidet ejus, id est apostolis, servis tuis, xdificatori- liebraeo scribitur Fi/io« moriis, id est ut solveret
d :
bus Sion, placuerunt proplialae, lapides vivi in ea filios diaboii a peccalis.
construcli, quos intellexerunt hanc scdificaiionem Vkiis, 3i, 23. fJt annuntient iu Sion noinen Do-
prsedixisse. Per hos lapides promissa cst prxdica- mini, id est in Ecciesia, ei tnudem ejus, taiidem
de hac processit Evangelii inslructio, per liujus

tio, in coelesti Jertt«a/em. Jn eonveniendopopuios in unum
pncconium agnitus est Chcislus tapis angularis. Et st reges, id est ad hoc nomen Doniiiii in Sion aii-
Ideo t^rro; ejiis miserebuntur, scilicel asdificalores, nunliant, ut populi «t reês in ununi fidei convc-:
quia de Irrra fccerunt coelum. Dc ipsa terra venit niant, ut Domino serviant.
imns paries lot millia credeiitium, el prelia rerum VEns.24. Rtspondil ei iri via i ti7u/i< «uar, hoc ciit,
suaruro ad pedes apostolorum poneniium, Sequimr populorum ct regum conventus in Sion Tespondit
alius paries veniens de gcnllbus. Doniino Patri in viamtuiis «ike, scilicel in imita-
Vebs. 16. Et timebunt gentes iiomcre tuiim. Do- lione Filii sui, '[ui est lia «irluii» suce, quia Ver-
mine, qui es lapis angularis, in tc duos parietes e bum virtQS Dei per Jesuia Christum intravii ad ho-
divcrso venicntes conjungcns. Centes timebunt, id mines, ct pcr banc viara redoxit defios ad vilam.
est venerabuiUur nomen tuttm, quod est Doniinus. Aliter ; Jerusalem, vel Taus f;jiis, scillcei Ecclesid
C07 GElUiOHl PR^POSITl K£ICHERSI'ERG. P08
de tolo orlie terran;in \ cata r«spo/irfii Christo in A i'-imiuChThlQ coYmam. Et opera inauuurr.tuarum
via virlxilis suce, quia icut Christus, ita ipsa ara- iunt costi, id est xpostoii per operalionein Sancti
bulavit in virlutiljus. Hiijus vox bic Sfquiliir : Spirilus Icnnaii.
Paucitatem dierum nieorum mintia mi/ti, hoc est, Vers. 27. Ipsi peribunl, quia sccuudum corpus
Ecdesia in via iiriuti$ posita Teipondit dicens c In- morientur. Visihiles eliani tifcri peribur.l, quia « coe-
sinua milii, quaudo fmiantur pauci dies isii, ct con- lum et terra transii iint (Matih. xxiv 55): i Tu au-
suniinatiu s:eculi, et vcdiani aniii lEteriii. El dicilur Km permanei semper iii uno statu.
ei : « Praedicabitur Evang.;lium in omnibus geiili- C(im hic dicatur : cxii peribunl, quxritur, qno-
biis, et tunc veniet finis (Maith. xsiv, i4). Ad modo alia Scripiiira dicat -.
i Terra in seternusn ttai
littcram eliain refpondii Doriiiiiiis Jeiusaleni in via lEccle. I, i). > Et iteruni : t Oninis creatura Dei
cum ad passionem
vifluiis, accederet, et populus manct in aeternum. » Sciendum est qiiod forina rs-
eum cum palmis susciperet : cum cantuin populi rum pcriiiit : ipsa substaniia in aelernura maiiet.
in ea Jiudiret, respondit. et paucitalem dierum suo- El otunet sicut teslimentum veleratcenl. Cueli sunt
rum annuniiavit ei, dicens : « Vcnicnt dJes, cum quasi x,estimeiiium munvii, qui senectuie et vctustate
itiiinici circumdahunt ad terram prosternent
d. liciunl in hac forma, inquanuncsunt. Etsicatoper-
le, el
te, et filios nou relinquenl ^ torium mutabiteos, el mutabunlur. Cffilum est opet'
luos, qui in tc sunt, ct
in te lapidem super lapidem (Luc. xix, i3 ct H). > torium terrae, quod revolvetur ut tahcrnaculum. Pe»
Haec qiiae sequiinlur usque iii finem psaliiii, siinl raclo aiitem judicio coeli in aliam furmam mutabun-
verba generalionis alterios, et populi noî crcali, a tur quia Dominiis tunc noviim ccelum ct norann ter»
conipodibus soluti, qui in Sioa tonvenit, el laudcm rain faciet; et luna gloriain solis, et sol lumcn se-
de aeternilate canil. piem dierum habebil.Sanctorum corpora sunt anima
Vers. 23. i\e revoees mein dimidio dierum meo- vesiiniciita. Oianes ergo sancti sicul vestimenium
Tum, id esi ne sul irahas roe ah annis tiils, qui vetcruscent, id cst corpoia onmiuni delicient priu»
sum positiia in dimidio dierum inecrum. Du:e parles senectufo, taiidem resolutione : comp.-Malione gimi-
simul collaix uua;|UK esl unum diinidiiim, licel una les quod eo usque atieriiur, donec ad
vcsliniento,
niajor, altera sit minor siculi si unus dies confer- nihilum reiligaUir. Corpora quoque sunt animae oper-
reiur ciMiiiim aniiis. j?îpriii aniii sunt unuin dimi- torium, in (iiiihiis opertae non videnliir. Posica
diiiin, dies linjiis vii e allerum dimiJiuui. In uno mutahis eoi zb isii suluticne stVut opfrlorium, iit.-
dimidio, id cst in lemporali est liomo, in aliera, polc (quod) prius anima: fuerunt, in aequalilatciii
id est in felerno, ost Dcus. Ideo seqniiiir : /h rienc- . angoioruni. Cocli, id est sancti sic mutabuiilur :
ralionem ct gcneratiomm anni ivi, hoc esi, de prae- Ykrs. 28. Tu autem idem ipse es, qui faisii,
senti iisque in fuiuia. qu.in.io nuiiidum ex nihilu fecisti, et non senuisii,
Aliter : De meo diinidiu tcinporali, id eslde pauci- ei esprimos ante omnia, novigsimus post omuia,
late (iicrum meorum tcndcnlem iii tuum dimidium quia scmper novus. El anni tui non deficient, id est
aeternum m revoces deserendo rclabenteit) in erro- ajlfriiitas tua soniper permanet. Immulabilis es et
rcin. se.i traiias juvando toiidentem in aelerniiatem. invariabilis qiiia aeternus, el quos dc terra fecisil
Aliter : Pcracta diiniJia vita mea n« revoces me d« coclos, hos facics xternos.
mundo inemcndalum ei imperfoctum, sed perniitte Vr.RS. 29. EHii servorum tuorum habitubunt, id
ine toium tenipus vivere, quod conslituisii, sicut est, Christiani, apostuiorum (iiii, quosper Evaiige-
Ezecliiam fecisli, ui de practerilo emendaius, cl in liuin y;onuerunt, habobunt illos tuos annos indeti-
boiiis aclilius perlectus occurram in virum perfectum, cienies, Iiabitaiites in regiio }>erpotuii, ubi gaudium
inannos tuos, qui siinl jeterni. esl senipiternum, et nunquam liniciida securilas.
Vers. 26. Initio tu, Domiiie, terram fundasli, el Ei semen eortim in sacula dirigeiur, id est alii Cliri-
opera inanuim tuarum sunt cceli. Koc Iraciuin estde sliaiii ex eis geniti in a!tcrni!aK'a! dirigentur.
nova creatura mundi, ubi scripium esl « : In prin- D Aliler : î/fii tni a;ierni siint, et in illis annis yS-
cipio cioavit Deus coeluin et terraiiifCen. i, 1). > lii servorum tiwrum habitabunt, id e^t scrvi tui per
Principium est Christus, in quo coelum, et lerrain, filios, id est per bena opera illos anuos babebiint, el
et omnia fecit Dous, ut scriliitur : « Omnia per semen eorum in sseculum diriyelur, id est fructus
ipsum faclasunl, etsineipso factum est nihil (Joan. qiios pritmitlent, eosdem in gaudio metent. Eb
I. 5). I El siciil ibi fuit principium mundi, iia hicini- quid Filius Dei orando profecit : biimaiium genus
Jiiim novaccrcalur*, idesiEcclcsise. In hoc iiiiiio /u, ad xteriiilatem perduxil.
Dominc Dcus Paier, (erram fundasti, quando Eccle-
PSALMUS CII.
De bcueiiiclione priniitivffiEcclesieF?.
Beiiedie, anima mea, Oomino, et omr.ia, qiiw inlra reparalio : in lioc voro psallitur reparati laudalio.
w, etc. lu sup^rioripâlmc caiiilur ];i()si hoininis .Maleria htijiis psalini esi priniitiv* Eoclesia; l)vne-
: ;
609 tOMMEST. IN PSALM08. — PAHS IX, EX HONOniO.— PSAL. CH. C«0

dlctio. Iiitentio est hortari ad benedicendum Oeuin A rei. SctjiiuiUur sex beneflcia, ct singulis Benedk c<s*.
pro collatis bencfiiis in .superiori. Titulus est adjungcndiim. Benedic Domino,

(VtltS. i.) PSALMIIS IPSI BAVID {^.5}i Ykrs. 5. Quipropitiaiur omnibus iniquilatibus luis,
Hoc est : lia laus canitur Chrislo, id est nohill, hoc est ,
propilius cst oninibus peccatis tuis, origi-
visa desiderabili a populo fiduli, contra vilia manu nalibus el actualibiis, vcnialibus et crimiHalibus.
forii. Verba psalmi sumpla suiit ab iiiso David, qui Benedic ei, qui sanat onmes infitmitata tuas, id est
Doininum pro collaiis sibi bencficiis benedixii, si- omnes langiiores et dolores saiiat. Similiiudo c:t
gnilicans populum (Idclem, qni Dominum jogiter pio ab »groto, ciijiis depulsa iiirirmitale adliuc laiigtior
suis beneficiis benedicil. et dolor apparet, donec omnino convalescat. Ila
Ilic psalinns ceiilesimum secundum locum possi- po«t condonala peccata remanel adhuc fomcs pec-
del. Ceiitenarius perfectionen!, biiiarius expriniit cati, et lecordaiio, et impotrnlia ex prava consue-
geminain dilcctioiiem, quia nimirum hi vere Deura tudine piKlcrita. Hicc omnia fanat consuiifaciendo
benedicuiit, qiii dilectione pleni sunt, el lii perfecluai in lionis opeiibiis. Benedic Domino,
gaudiuiii bahebuiit. In tres paitcs secatur, quia Vers. i. Qui redimil de inlerilu, vitam tunm, hoc
aiigelica, huniana et inseiisibUis cieatura ad laudem est, qui, dato pretio, redimit animam luam in vii.inn
Dei invitatur. Primapars est : Benedic, anima mea, ^ corporis, de inferno, ubi semper est interitus, its
in qua scx beneficia memoraiitur, vidclicet, iniqui* ut non in poenis, scd in lequie vivas. Bedimit
tatis propitiutio, inlirinitatis sanatio, de interitu rc- dicit per pixsens, cuni semel facta sit redemptio,
dempiio, niisericordis coronalio, boni desiderii im- quia quulidie per sacrificiuni corporis sui aiiimas
plelio, ul aquilx reiiovatio. Secunda pars est : Fa- de interitu mortis redimit. Benedie Domino, qiii co-
eiens misericordias Dominus, in quapccnarum petcali ronat te in misciicordia, id est qui tc viclorem vitio-
ablulio, et Redeinptoiis exprimiiur glorificatio. Ter- rnm coronabit gloria, quae vicloria non fuilex te,
tia pars est : Benediciie Domino, in qua et coelestis 9Cd ex misericordia, id est ex conceptione miseri-
et terrestris creatura ad bcnedicendum Oeum ad- eordia;, ct miserationibus, id esl in exhibitione nii-
monetur. Vox est priiniliv* Ecclesi* sc lioitanlis ad sericordise. Cum coroiiabeiis, et lioc est gralia :
iaodein Dci. graiia pro gratia. Misericordia est quod Clirislus ad

Benedic, anime mea, Domiiio, lioc cst, o aiitma e^sulein venit : miseratio, quod servum redemtt
inea, I.Hida Dominum interioii laude. Et emnio, niisericordia, quod pugnantem contra vilia vincere
qum inlra me sunt, nomini sancio ejns benedicant. jnvat : miseratio, quod victorem remuncrat. Benf-~
Noinen Patris est Fiiius, ut ipse dieit : i P»ter, rs dic Don.ino.
manifestavi iiomcn luum hominibus {Joan. vi. 6). > Vebs. 5. Otit" replet in bonis detiderium luttm, hoc
Inhomine suni pulmo, stomachus, iniestina. Hxcad est, desideriuni tttum, esislens in bonis ita replcb t
beiiediceiidumnoii adnioiienliii ,quia non extcrior sed omnibiis bonis, ut dicas : satis esi, ulterius iioii
ftiterior homohic ioquitur. Omniaqvce intra me sunt, qu.-ero. Tale cst illud bonum, qued non veniet in
idestomnesvires anini*niea;,ratio, sensiialitas. sen- fjsiidium, seniper desideratur, et desiderium icm^
siWlitas, vegeiabilitas beiiedicant nomini ejus sancto, per impletur. In hoc bono renovabitur ul aquilcs ju-
Tenerahili , adorabiii. Ac si dieal : O anima, a ventus tua, ii est vetiistatc ablatn eris nova, cor*
Domino de inteiilu rcdenipta, per onines vires luas rupiione reroota ciis incorruplibilis.
iauiia Do.iiiniim. Propter niiniam laeiiliam repettt Traduiit physiologi, quort aquilse semper ci-e.scat
YiiRs. 2. Benedk, unima mea Dowino. Spirilu» rostrum in senectute, ita ut escam non possit ou-
toquitur anim?e. Dii* namque (sunt) pvincipalas vires mere; et cum jam est dcbilitata raulta inacie, .icco-
animae : una, qua spirilualia inteiligil, quae spiri- dit ad petram, et allidendo fiangit iliud, et posiea
tus nominatur; altera, qua corpus vivifkat, quoe sine impedimento sumens cibnm recipit tantum
anima appellatur. Prior versus pertinct »d spiri- vigorem, quantum prins habuerit. Per hoc boiiio
titm, cujus interiora sunt virtutes : hie vero ad aiii- D aquilae assimilatur. qui mole pcccatorum aggrava-
niam, qu.x sensus corporis regit, et saepe in con- tus coBlcslem panem couiedore iion petit, donec con-
trarios usus vertit. Ac si dicat rationaKtas sensna- veitit se ad peiram, id est Christura el destrr.itur
lilali : anima, id csl sensualila? qu« modoes mea, corpus peccati, et deposito vetere homiiie reiiova-
Id est mei juris facta, qua; prios erat sub jngo tur Spiritu iiientis, el comedil penein coeli. Aliiii)
diaboli, sub mole peccati, Bcnedie Domino, id est fertur de aqiiila. Cum scncscit, contra soiem isi al-
exalta, lauda et benedic Domino intentione, cordc, tum volat, et coiiibustis alis in fonlem cadit, iiido
opcre. Et ttoH oblivisci omnes retribuiionesejus, qnia exiens JBvenescit. Sic homo in peiCc.Mis jiulus, &i iz
libi boiia pre roalis reltibuit. Non tradas obliviorii, solem justiiiae Chritliiin cadU, et in foiitem bajlis-
qood pro te pauper factus est, iit ledilarel; liber iiiatis mersus fuerii, mivus exibii, ul in paradii.»
ligalus, ut le a vinculissolverct; innocensflage!latus, fdit. in resurrociioiic quoquc deposita vetiiBlsK
iit le a poeiiis eriperct ; Domrnus glorise cum latro- corriiptionis, novus hoiiio erit, cum ut sol fulnebil
iiibus damiialus, ol le a cruciata dainnataiii libcr»- el angelis »quelis erit, Abliiuc iiicipit probars,
(53) Yulgata taiituin : Tpti Dtfvi<l

6n GERnOHl PRjSrOSlTi REICHERbPERC. 6i2
quad pcBDJs peccaU, quae nunc regnant, scilicet fa- A ionge fecit a nobii iiiiquitaies nostras, guanttim
ines, sflis, hbor, dolor, pjssitiililas, inorulius au- diitat ortus ab occidenie, id est quantum dibiat soiia
ferentur, et iininortalitas et ImpassibUttKS dabun- i.ux ab occidente, id est a teneliris. Nara qui roodo
tor. Vere ad Cltri&tum coiiverî iiinovabuniur, quia erant lenebrse io pcccatis, et errabant in igiiorantia
Vebs. G. Fasiens rniiericordias Doinimts, biu re- tenebiis, facti sunt lux in Domino, ct lux Ch'islu8
vriiitcns pcccaia, if: futuro auferens pueiiai peccati, oria est in eis.- Non eniiu potest lonîus e»se aliqua
(t facieiiS judiciunt omnibus ipjurium ptilicntiius, rcs, quam ilia quae nou esl. Yel taMuni longe feeii
quia iDfereiite.'; injuriara hic, jusio judicio iii fuluio a nobis iniquiiatet noslras,quenlu!n ortus, id eslcce-
deinnabil : patienief injuriatu reninGeisbit. Justi in- liim, ubi seiiiper oritur !«tiiia, ab o^cidcntc, id cst
i.uriam patiisiiLur, quojiiam p(Enis poccali iiic cum ab inferoo, ubi semper est occasus et inti'i'itus.
injustis alliciuntur. His est Dosninns faciens niise YeiiS. 15. Quomodo mistretur paier filiorum, mi-
liconlias, cura misericonies niisericoitliani coiise- sertus esl Dominus iinieniibus se, iJ cst sicut paier
quenliir. Et faciel cis juiiiciu/ii, cuai ipsos ad gau- corripit iiliuiu, iie propler aiiqua supciQua aniiitat
diiiin, inipios judicabit ad suppliciuin. Sed dicit liip.redilatem, ila Ooniinus timeiites se corripit mul-
aUiiuis : .Miilli iujuste pcribunt, qtii uona facere tis modis, nc pi-rdaiit bjeieditHlem. ^'ola tres simi-
oesciunt. Contra lioc dicitur : incxcuâbiies sunt, " litudincs : altiludinem codii, ortum solis, aSectum
qui scire possunt, sed vias Domini sciro nolu.it. patris, quia constiiuit uos in coslis a<quales angolis,
lam Ooniinus fulgeules ut clariias solis, lixredcs D>.'i Patris. Ldeo
Vers. 7. yoias fecii \iiui suas Hloyii, id estUoysen ut patcr uos bic flagellat, et non de.scrit.
praecept.i sua scribeie jussit, qux cu/icii6 liinotes- Vers. 14. Quoniam ipse cogiwitt figmenium nos-
cere vol'jit. Et noias fecit (iliis Israd voluntuiei suas ttum, id est creatioucm iiosdam de qtiam fragiJi
per legciii et pioplicias, per quo."; omnes bouiines materia creali sumus. Uic qutdam dieuul, quod
posseiit riiscere, quid esset devitandum, et qiiid fa- idec diaboJus irrecuperabiliter cociJerit, quia ma-
ciendjin. £t qiiarscontemneiites nca mox puuivii? teriaiu carnis adppccandum sicuiliumo noii babuit.
Quia Qaod iigiuentum? tloc : Hecordatus est, quuniam
VKns. 8. !fIi6erator et miicricort est Dominut, id pulvis sumut, id esi quia de pulvere facli surous.
est Dominus, faciens miseraliones exhibendo, nii*«- Yel agaabile» veuto siiggestionis, et potestaiibus
ricnrs in n.iiura, lonâniniis cxspeclans cura palien- aeris non valenies resistcre, comparabiles sunms
lia peccaiueSi et uou puiiit, e< multum misericors, fciiu in brevitale. Nam
ultra quain boiiio cogitare possit : ideo noii vult Vebs. 15. Uomo cst «icuJ fenum. In qua re? \n
morteia pcccatoris, scd ul convertalur el vival. diebus. Dies eniin ejus, lanquam fles agri, sie efflo-
Vers. 9. iVoii iii perpetuum irascetur, neque in rebvnli Brcvcs sunt dies honiiuis; et ciio dcOciiinl
aiernum comniinabitur. Uic maiis iiostris Jrascilar : sicul fenuin falce abscissum cito delicit : et sicut
ideo poiiiis peccati, id est famc, siti et aliis aflici- floj citius ca;ieris rebus niarcescit, et delicit; ila
mur, ct pecc^ntibus Iiic supplicium gebeniix com- homo cito in defectu cadit. Vel liomo secumlum
niiiialur. f>i perpetuum auteni iion irasceiur, quia cariieni est sicui /eiium; dies ejus. id e&t paritas
puBna p.ccati, qux ejus iia ilicitui,-in futuio aufe- aiiimi lunûam flos agti sic efftorebii, id est ad nio-
reiur, et cuiu lutic nonio jieccet, nulii comminabi- dum fluris est oiulabilis. IJeo florem a^ri po$uit,
Ittr. Pio lalibus benedicciidus est Dominus. noD campi, quia ager est tcna araUilis, et fructi-
VcBS. iU. lôn seeundum peccata noslra originalia fera, in qua Lerbrc succism citius arescunt quam
vel vciiiatia fecil nobis, nequt secundum iniquUates prati, vel sylvx, qua; iioa succisx diutius durant.
rtoslras aciaales vel criminales reiribuit nobis. Omne Vcrc honio cst sicut fcnum.
peccaium iiihonoral Deum. Et idco orone peccatum Vers. 16. Quomnm s;iiiifu«, qui i« illo e$t, per'
spentai ad supplicium. Non E«ciindiim peccaia tri- iransibit, id esl raorietur, et non tubsistet ea forma.
buit iioliis debila siippliria; sed secundura miseri- J} qua prius, sod ut flos arescet. Et quia quldam di-
cordiam indebitam dcdit gloriam. cunl quod posi ceulum annos auima ad corpuj r«-
Yeits. 11. Quoiitam secundutn aititudinem cali e dcat, dicil : £l iicn cognoscet ampUtit locum suum,
tfrra corroboravil misericordiam sitam super timcntes id cst corpus, in quo fuit, non coynoscel ampftiis, bt
iSf Id tit bicui coeluin undique lerraro protegit, el debeat redire. V<re pulvis sunius, quia spiriius , qui
in se cluudit, et in uulh par|e a protectione relin- iii ilto est, pertransibit leviler de mandato Domiiii
quil, ita miiericordia proteg.it timeales se. Siiper ad peccalum, ti non subtis'.et m uno peccatn, s«d
limenies st. non super slios feclt robuBtam roiseri- cadei de vitic in Titiuro, e( noit cognusttt amplive
eordiam suam ad modum altitudinis coeli a lena, loium «uuin, id est priorero statum, dignitaiem
boe cst, quanium est dignius coeium quaiu terra, piistinain, ubi prius erat, nou recipiel amplius per
tantum di^niores nns fecil ab boc, quod eramusi, se, nisi per graliain. Spiritus est cnint vsdeii5, et
pcr misericnrdiain suani. Lutosi ciiiai erainus^ et Ufln rediens. llonio non subsistet;
fflNti, Ipse iios nitidos focit. Vers. 17. Jlfi,«fticorrfio autem Dominl ob eeterno,
Vers. 12. QtiaHlum dislat ortus ab occliiente. tan- id esl aiiie sxctila nianet, et inanebit uji7ii« in (tier-
tum fccii Dus distare ab hoc, qund eramus. £l tam num suver timentes st ad proiegendura eos, rcl r*-
: :
6i5 COMMENT. IN PSALM05. - PAHS IX, EX nONORlO. ^ PS.*L. Cm. 6)4
eoperindviRi lapso$. Isiud stiper proteciivuni s prinio A ut auuitain fsciant sliis praedlcîioncm sfrnwmm
jusio iistiue atl ullinvum Justuni misericordia Uei sc ejus, id rst ri-seepioruia ejus. Ideo dicit prseriica-
.iiriantes proiegil. Hic cril iiiiscrkordta, ei in fularo tojcs angelos. quia iijiiiqusm a!i<]uis salNsbUarj
remuneratio. Nam Justiliaillius in jiUos (iliorunt, liis! fucril Si.aiilis aiiquibus ordinrbus ang^lorum,
t(l est seqiiilas Doinini erit in retribulionera operam Ve»s. 2!. HtiudKiie Domiite, omnes virtutes ejuSf
justomin. Opera cnim noslra lilii nostri sont. Ho- id '."sl onines sngpU, per quos firlutes operaiur. In
niines JKs!! ûnt Tilii Dei, iiloruai lliii bona opera, Hebrao habetur Onmis e.xerc:itu ejus, et
: irilelli»
pro quibiis iecit>ient prxmia. Scd non omiiibus erit gunlur omnes ordincs aiigelorum. Qui ideo viritifes
ilU relributio; scil dicuiitur, quia fortiter ih statu suo perseverani, et

YeES. i8. His qui scrvaut testamenlum ejus, iil non cedunt, sicul diabolus fecit. Beocdicile Do:nis;o,
est aiandatum cjiis, vel liis, qui cusioriiuiil pra;- mini^lri ejus, qui fao.lis votunlalem ejus. Noii eit
ctpta ejus, erit isla retributio mansura in lilios G- opua bum loqui,
vei quis melius volunlateni Dci vi-
Korum, id cst in omnes geneiationes. Ei qui me- deut, quam aliquis facirm aiterius. Per augelQt ac-
moTts iuiit mdndatorum ipiius non :id vaiiitalem, cipiuiitur piincipales oniines; per virtuies summl
non aJ liumaimm tavoreni, sed nd faciendum ea, oruines; per mii.'i>lio.<: augeii ad hoini:ies raissi, vd
Niiiil enim prodest scire psaltcniini, el psalmos B illoiusa cusiOiles iiiiiuuntur. O.miics boin .tiigeli
cantarc, nisi sdbsequantur bona opera. Servaiores surit Dii miiiisiri, quidain iia, ut ad hoiniiies mii-
itianuatorum levaiiil in ccelum. Nam t:inlur; quiuam qncd ajiis prxcipiunt et docenf
Vlrs. 19. Ijominui in coeio purant sedem stism. (juid faciant oiiincs tamen in repuLlica «ctemi lai-
:
Hoc tribus inoJis paravii sedem sunm vii-iiilibus ia pcraioris vei pei sc, vel pcr alios Qkiiiisiraut. £t non
Mncti):, ut per eos judicci niandau lioii servanles. soium angeli ; scd ctiam
Vel DomiHiis sedem suam in coslo paravil, quia Ec- Vbrs. 22, Benedicile Domina, omnia opera ejti»
clesiitm scJcm suam in coelo cum angelis ordina-' ccelestia ct tenesliia, qui vos ei nihiio crcavil,
bit. !ii tuuc Te>j!'um ilUus omnibus lonis et nialis tam miro inodo vei gencre et specie discicvit. Ad-
dominaviiur. Vei Ecclesi.i regnum ejus ommbus, qiiae liue omnia in ijloriam tiliorum Dei commulabis^
siinl Clirisii, dominabiiuT, cum super omnia boiia Horum excmplo in omni Isco dominationis ejtia
Domini coiisiitu<?tur. Seqiiiiur laus .ingelonim de benedic, anima mea. Iii onini creatura est danuiialio
consortio justoruin Dei. igiiur Domini creatiira lauda Creatorem, sito

Vehs. 20. Bcne.diciie Domino, cmnes angeti 'ejus, in omni loco terroi, vel cttli benedic, amma mei, dO''
Id cst coelestes cicaiurse facite, quod faciiis, vo- j- ly.iiiatioiii ejus, id cst potcstali ejus, qui reformaliit
liiniaies Oei, niaiidaia ol)servanies. Poienies virluie, corpus liu.iiililatis iiosirx coiinguiaiuni corporicla-
subaudii, Domini, iion nialaia, sicul diabolus, {n- rilalis ejas. A bencdiclione !"c(.il piiiicipiuni, ia bc-
eitnies verbum illius, id est adimpieiitej mandatum ncdictionc fscil terminura, qu::i oinnis laus in &a6
ejuE, ad auditudata vocem sermonum ejus, id est canilur :
u( faciatis audiri vocem termonum ejus ab omiii- Sciendum qiiod liymiius triiira pucnirum, ecilicet
hus. Bcnedkite de boc psalrao sumpsii maleriam. liuoc

Ailtcjr : Aogeli dicuntur nunlii, ct inlelligunlur quoque psalmum vindi-'::^! sibi angelorum festumA
aposioli poienies viriute Chrisii iii rairaculis, facien- quia ipse invitat cborus eurum ad lacdaiiJum
tes tiefbum itiiM, id esl complenies pnecepla ejus, Deum.
PSALMUS cin.
r.enedie, aaima mea, Domino, Domine Deus, ma- D Mateiia psalmi ost benedictio Ecclesiae de gentibus.
rpiijieaius, eic. Sicut superior psalraus primitivse Intentio esl horlari fi-telcs ad benedicendum Deum
Lc.cksiie, ita iste ascribitur Eccieslae de gentibus. pro beneficiis in psalmo Domine, exaudi, descripiis.
llic in ceielesinio tertio ioco calculiim ponii. In cen- Verba sumpla sunt de Genesi, ubi nova muitdi crea-
icnario iiis jubilxus invenitur. !u ternario autem tors scribitur, et signiijcat Ecdesiain, qtia? nova
/ides Triniiaiis e.xprimilur. Qui numerus designaj creatura diciiur, cajus crcatic hic physLcsper Ian«
quod Ecciesia pro lide Tiinitalis in corpore el dem JBiius crealiirs exprimitur.
aniroa perennem teiitiam recipiat. Tilulus est Hic psahifiiis in tres partcs seeatur, quia [n boe
PJALStlS (5i) IISI BAVID. psalmo trifaria laus catilalur. rrima par& «^st: Be--
Hunc ct superior liabuit, quia utraque Ecclesia nedic, anima mea, in qua Deus dc cffilo el icrra et
in una lide Christo ceeinit. Hrc liymniis canitur ipsi omnibiis qiia; in cis sunt, laiidatu;'. Seciiiida esl
Cbristo desiderabili a populo, conlra vitia forii. Hoc mare, in qua laus de mari, et omnibus qux in
(5i) Vulgataoffiittil : Psatmus.

:
Ha GERHOni PRXPOSITHIEICHERSPERG. 6!C
co sunt, cantatur. Tprtia est : Caniabo Domino, in A lorum, (qiia) transcendit agilitatem angelorum.
qtia Deus a mierocosnio, id esl a minore niundo, Vers. i. Qui facis angelos tuos spiriius. Angeli
sciljcct ab lioniine laudalur. Prius liiteram inspi- bunt crt' lesles spiritus, quos suos facit luintios, dum
ci.imus, deinde aiiegoriam disculiamus. Vox est Ec- eos mittit ad boniines. Aogeli noineii est ofticil, n(in
clcsi* (1e gcnlibns ad iaudem Dei liortantis. natura>. Natura; iiomen «st spiritus, oflieii angelus;
Benedic, auima mea, Domiiio pro tantis bciieficiis, sicut naiura", est homo, o(Dcii niiles : nomen naturai
pro tam mullis et magiiis tnuneribus gralhrum vir, olBcii pra?cc. Pcr horum olTicium uiiiversa in
ejus. mundo disponuntur. Et miniftros luos ignem vrertf
Nunc verlil verba ad Deum largilorera bonorum, tem, S«pe angeli visi sunt, sicut illi, qui Eliam ra-
Domine Deus mcus, cui ut Domino servio, quem ut poeruiii, vel in circuitu Ellsei apparuerunt. L'ade et
Peum coio, matjnificâus es veltementer, et in ange- angelus Moysi iii Qamma nibi, vcl in roonte Siiia in
lis, <l in liominibus, et i« oniiii creanira, qui aiite igne ardcnle apparuit. Hos minisirus suos facit,
oninem creaiinara n agnus cs in majcsialis tnae es- dum per cos ahos esurit. Yel de malis angeiis, qui
BSiitia. Ccufexsioiwm et decerem iiiduisii. Primitus sunt igiiis urens, facit sibi ministro», dum eos jiibet
TuU eirn! lauuarc de coelesli crcaliira. Di-ns quasi punlr-; rr probos. Uic incipii eum de terreslri crea-
Dudus fuit, dum anlc oninia visibilia et ir.visibilia " !ura laudiire :
siiliis in aiternitate mansil, qui uecoiara vcstem in- Vers. .5. Qui fundasti terram siiper slabilitalem
duit, dum riiultiiudincm angeloium sapienlia ple- suam. QuiJara puiaiit lerrara aliquo fundamento
nam, riecore perfectam ex occuUo iliesauro suo fulciri. Philosophi auiem dicuiit eam quaiuor vcn-
pioduiii, qai mox pro crcaiione sui in confessio- tis siistenlaii. Conira quos Scriptiira dicit : « Su-
nem laudis proriiperunl, quando, ui scriptum est, spendit lerrsm in nibilo [Job lxii.. 7). » In medio
« astra maiutina enm kudavcrunt, et omnes filii naraque muiido sequaliter ut ccnlrnm in circnln li-
Dei m.-igna voce jiibilaverniii (Job xxxvm, 7), » brattir, et super solain stabiliiatem suam fiindaturi
qoi propter incebsabilcin Inudcm coiifessio, propter iYori inclinabitur in sceculum scccuti, ut deorsum cor-*
incomparabilein pulchritudincm decor nominaii- ruat, quia in immobili firmitate loc&ta in scternuin
tur. siat.
Nota qnod viginli duo versus usque ad divisio- Vf.rs. 6. Abytsu* sicHi reslimentum dmictvs ejttt»
nem psalmi pcr liguiam parabolx pnlcherriniis al- Omnis aquarum copia circumquaqiie diifHsa per
lusionibus ex-plicaniur, qu» fit, quando res sibi ge- maria et fiumina et aiilra occulia siniiil mio no:iiintf
quati vestimenium lcrrx csl

nere dissiiiiiles coniparantur.
P abyssus vocatur; quae
Vers. 2. Amictus lumine sicut resttmeiito. Quasi in circuito, eircumdans eam oceano qnasi vcsie
iumine se Deus vestivit, dum lumen de tenebris \C.od. vcrbo], sicut corpus nosirum exterius ccopc*
splendesccre dixit. Dixit enira : « Fiat liix, et facta ritur pallio. Super montes siabnnt nqitit. Hoc de di-'
esi (GcH. I, 3, i). t Ad siiigulos vcrsus rcpetendum luvio dicitiir, quando aqn,-e aliissimos montcs trî»-
«sl : Mafjnificatus et vcliementer Exieudent ecelum Ecenderunl, quos quindccim cubitis altius operue-'
ticut pdlim, quando dixit : « Fiat finnamenluin, » runt.
quod « vocavit coelum. > Hoc in modum pellis est Vers. 7. Ab increpatione lua fugient. Jiissu Dei
super teiram exientum ,

quia îcut pellis omnia aqu:e euntes et redeunics super faciem ferra; dcfer-
mcinbra tegil, ila crcaturas cceli ambiius circum- buerunt, ct in proprium alvcjm retesscvunt. A voee
amicltis incliidil, uiide etiaui dicitur leriai operto- tonilrui tui formidahunt.TonHru est fragor nubiuin.
riuin. Dicunl quiilam quod coelum sil iii moduni Venti namque aubibus iiiclusi crumpcre niicntes
spliaera; rotundum, ut alibi scribilur : curvavit cce- roagno murmure concrcpanl, sicut voica complosai
liim iH camcram. sonat. Qui nubibus collisis ignem cxcutiiinlj quem
Yei\s. 5. Qui lefiis aquis iuperiora ejus, id cst fulgur csse dicunt, sicut lapides sirnul triti ignrm
coeli : supeiius esl enim aqiiis coopcrtura. Nam y emiituiit. A vocc lonitrui, aqu» formidant, quia
Dcus posuit illud ift medio aqtiarura, ut dividal posl lonitrua de nubibus cnianant, ul scribilnr
aquas ab aquis. l!nde dicitur : < Aquse, qux super « fulgura iii plBviam fecit (Psal. cxxxiv, 7). »
ccelos suiil, lamieitt nomen Duniini [fsal. cxlviij, Vers. 8. Ascendunt muntes, et descendunt campi
4). > Siint auiem ncbulae super lirmamcnlum suin lociim, quem fundasii eit. Reced ;ntibus aquis iii
spensaf, ut igneum ciemeHluin infcrius temperet. diluvio nioiiles alii, ei huiniles c:impi apparucrontf
Qut poiis nubem asctnsum tuwn. Nubts suitt aqu« ut ah iiiitio fundaii s-.iiit, qni prius aquis opcrti
»n aere suspensa; spiramjne acris dc niari ef flumi- fuerunt. Tcrra qumjuc abysso quasi Tcstiracnttf
ilibus attractse. Hic incarnaium Dominum alloqui- amiclacrat, dum noviier creaia tota siib aquis 1a-
iiir, qai nubem ascensnm jiium posuii, quando coe- tebat, el tcnfbrx- sv.per faciem abyssi eraiit. Super
(os ascendit. Elevalis enim maaibus ferebatur in monies aqu.(t steterunt, quia usqae ad ftrmamentum
r.oetuffl, et nubes susccpit eum ab oculis eorum. pervencront, quod intcr mcdias aqua» positum
Qui (imbuUit svper ptnnas ventorum. Vcntus esl acr legitur. Qux ab increpasione Dei fiigerunt, quando
eoDimotus et agitatus, scilicct acris fluclus. Pciiiix io unum locum cougregata- sunt. Et quaado appa-
veiiti fuerunl velocitas e)ut Mip«r velociiaiein veii- ruil arida, lune montes ascenderunl, c! cainpi de-
cn COMMENT. IN PSALMOS. — PARS IX, EX I10N0R50. — PSAL. Cni. 618
sconderuiit in iocnm queni eis Deus riinilavit, sire A Vers. 46. Satttrabuntur ligna catiifi, et eeari Li-
iu alitim, sive in profundum. Hoc magis videtur baiii, quas plantavit. Ligna campi vycanlur ulnii et
dictuni de mniiilljus maris, qiiando fluctus instar saliceset olatani ve! alia; aiborcs infiucluos.-e. Ce-
montium iotumescunt, ct itcrum in planitics campi dri sunt arbores piwerse in monte Libano, odori-
decrescunt. El hoc in loco sihi fundato faciunt, fers, imputribiles, quas fugiuni serpentes. Propter-
queni nunqiiam procellis turgentibus e.xcetl.iiil. dignilatcm apposuit : 0!ia.s plantavit, gicut de para-
Vers. 9. Tenitiuum posuisti, quem iion iramgre- tiiso scribitur : « PlanlavilDoniinus Dcnsparadisum
dientur, .sciiiccl lillora nnnquum prxtereunt maria •
voluplaiis {Gen. ii, 8). » Llgna ergo < ampi, id cst
nec convertentur operire terrain aquae, iil olira fece- oninia infructuosa saturantur aquis , ut froJides aptas
runl vel in mundi inilio, vtl in dlluvio. Et quare? cibo animalibus proferant, fructuosa poina honiini-
quia .1 vocc tonilrui ejtis formidant, hoc est inipe- bus producant, cedri iu wdificia proliciant.
rio ejus nblemperanl. Vebs. 17. lllic passeres iiidilicabttnt. Passeres

Vkrs. 10. Qui emiitis fontem in convaliibus. Con- dicuntur umnes parvae aves. Hae in ramis vcl in ca-
valles siinl loca inter montes posila. In bis fonles vis arboribus nidificant, ul inde viclum habeani,
de terra erumpunt, de qulbus flumlna efHuunt, et \el laqueos aucupuct vei insidias rapacium volu-
ila inter medium monliuin aqnw pertramibunt ad ^ crum effiigiant. Uerodii domus dux eorum. Herodiut
maie, redeunl uiide veneruut, et ilernm ad prio- est inajor omnium voialilium, qui aquilara vincit et
rcm locum revertpntur, ut itcrum fluant. De his coniedit. Haec el fulica dicitur, quse semper in sia-
tquis gnis nioralur. Haec avis est immensae magnitudinis,

Vess. 11. Potabunt omnes besti^g tzart, quia de anaii similis non comparalione corporis, sert .iio-
mari bibere non possuni. Bestia: agri dicuntur om- runi. Hxc propter magnitudii)em dux passerum
iiia agreslia, qux non carnibus, scd terrx fructi- dicilur. Vel potius dcimis Herodii est dux eorum.
bus, ut cervi vcscunlur. F.xspectabnnt onagri in sili Bttx Herodii est mare, unde aves sunt productse
ii:a. Onagcr est asinus silvestiis mirx magnitudi- Vehs. 18. Monles exceisi cervis, petra refugium
nis, stuUus, vaUje indomitus. Huiic Africa gignit. herinaciis. Cervus serpentes occiditet comdiiil, cor-
Hic quia alias feras fonnidal, diu sitim tolerat. nua ac pilos deponii ot juvcncscit. Herinacius est
ilic in aequinoctio duodeciin vicibus, in nocle, et animal iion majus ericio bahens similitudinem mu-
loties in die rudit, ut cjus voee ctiam .a^quinoctium ris etursi, cujus in Pabcstina copla est, seniper iii
agnosci possit. Singuli gregibus feminarum pra:- carcrnis petraruni et lerrae foveis habilans. Has
sunt, aeniuli libidinis sunt, pullis felis mordicus vi- - duas bestlas pras omnibus posuit. Veloces bestiae
rilia absclinlunt, unde malres cos custodiunt. fugiunt venatores in niontes, ut cervi tiraidi; fu-
Vers. 12. Super ea votucies cceli liabitabunl. Vo- giunt in cavernas herinacii. De animantibus cl victu
iucres coeli dicuntur, qua; incertis scdibus vagantur. co'um laudavit Deuni. De teinporibus vult iaudare
H;e supcr raontes et foiitcs haliitant, ut vel pasiuoi eum.

vel poium inde habeaut. De medio pctrarum daliunt Vers. 19. Fecit luiiam in lempora Paschae et
vocem, quia de rupibus cantant, et Creatori jubi- Pentecustes, et allarum quarumdam festivilatum,
lant. sicut scriptum est : « Fecit Deus duc lumiiiaria, et

Vebs. 13. Rigans luontes d& superiuribus suts. posuit in ea signa, et tempora, iit dividanl noctem,
Superiora niontium siiiit nubeS: de qiiibus rigan- et iJicni {Gen. i, H et seq.). > Tcnipora magis per
tur montes. Supcr quosdani eliam montes sunt la- luiiam notantur, quia vicinior terras est. Hanc
ciis profundi piscibiis pleiii. De fructu operum tuo- occanus per umnia imitatur. Ea crescente crcscit,
ruin saliubitur terra, id csl terra divcrsis fructibus decrcsceiite decrescit, quainvis luna in corpore suo
replelur, ciim aquis satiabilur. non crescai, nec minuatur, scd in lumine, quia pro-
Vers. li, 15. Produrtns feiium jumeniis,
et ker- prium lumcn non habet, sed a sole accipit. Sol inde
bam Iwminum. Femim pioprie est quod in d diclus est, quod solus lucet in die. Sot coynovit oe-
serviluti
pralo crescil, unde jumenta vescuntur lierbu est casuiH suuni, quia ab ortu sempcr tendit ad oeca-
;
qu* in sigelcs crcscil, unde homines pascunlur. IJt sum, inde sub terra redit ad ortuin per tencbras
educas panem de terra, el vinum lcelificel cor liomi- cursum dirigens, ut quidara dicunt : vel eodcm
iiis, ut cxliituret faciem in oleo; et piinis cor homiiiis modo noclu sub terris, quo intcrdiu super terras
coulirme.t, hoc esl, monlcs aquis rigas, ut bestiis lucet, ut aiiis placet. Hic quam magnus sit, iiquet,
pastum ferant ; lerrain aquis salias, ul feiium ju- qui lotum orbeiu calore et fulgore replet.
mciitis, hei bam segeiura hoininibiis proferant. Pa- Vers. 20. Posuiili tenebras , el facla est nox.
nem de terra educis, quo homineio, tuuiii spcciale Tenebrae dicuntur eo qiiod umbrara teneant. Tenc-
pecuspascis. Vinum iiide educis, quod ketlficalcor i>rag non sunt substaniia, sed liicis absenlia, ut puta,
hominis. Oleum indc educis, quu facies peruiicta cum soi est sub terra, iiigruunt tenebrae ex terrse
fil hilaris. Herba panem prcfert, qui cor hominis umbra. Has Ueus posuit, nou creavit, quando in-
counimet, quod labore torpet. Hos oniiies fructus ter lucem et tenebras dtvisit, et faota est nox, rtira
lerra piotulit, cum Deus dixit : « ProdiKai terra Deus lucem vocavit diem, ct tenebras aoctciu, Hato
berbiim virentera, etc. {Gen. i, II). i vicissitudo temporig ideo facta est, ut homo, qui tola
Patbol CXCJV. 20
613 CERiJOhl t^n.liPOSiTf REICHi:RSl'ERG b2e
die laborat, iii nocfe refiuiescat; V4.'l bosihc, quT in A qnod tota terra comparalione iUius sit quasi parva
lustris moranlur tota die, in nocte miuiesrant li- insub. lUit reptUia, quorum non ttl mtmerus, pi-
berae.ad piSlnmtibfTe eftrcdianliif^ In ipsa pertrans- sces ism majores quam minores innuinerabiles,
ibunt omnet besti(r silvm. Beslice sitva dicontur, qui iii profundum se mergnni, indc vitam resu-
quEPcarnfbns nt l«?oiiPs veseuntiir, quae ferae ffrri- niunt, undc si ceciderit bomo, morilur, oi ipsi. ri
tate dicur.iur. Hx in nocte raagis pro victii vagaii- voneriiil in tcrram, moriiiulur. Ibi etlam unimaliii
tur, qiiia iii ilie a venatornin et canum insidiis in pvsilla cum magnis, id est parvi pisoiculi, cl tele
silvaiijiii rib;litis eclanliir. In noctc ctiara pertratii- grandia quae liabent corpora monlibus .i?<;ualia.
ibnnl. Vrr.s. 2tj. itlic naves perlransibuul. Hoc valJe est

Vees. 2i. Caluli leonutn rugienles bI rapiant niii-.ibile, quod navis niuilis molibns onusta suptfr
aliqnam bestiam a:l escam, tjucerani a Deo eseam tunicnles fluclus ciMTil. ci hominessuper vibibiL.in.
sibi, qiiia ntillam piissunl rapere, nisi quani iJle muriem vcbit, et pcr tot pciii. ula bcslianim et pro
periniilit. Qiiasdara onim bcsiias ad hoc creavii, ul ceilarum ad patiiam dncit. lilic quoque est droco
jtiiaruni cibus sint. Calnli ilicti snnt, eo (jiod caI- iste, quein formnsli ad itluden:'um ci. Dicunt Judxi,
lCanl sensa nariom. Galuios teonuiu propier prin- quia Deus maj^num draconem fecit, qui Lcviathan
cipatuni posuit, et rjuia hae bcs[i;e niagis Sfeviiiiii. ^ dicitur, et est in mari, et qiiando, ut aiunt, recedil
Cuin riigiinU, omnes beslia! pavescunt. Ipsi vero oceanus, draco vorlitur. Hio factns cst ait itluden-
leones cannrm galloiam et firepitum rolaium ti- (lum ei, qui dum niiiliitudiiiem piscium dcvorat, per
mciit. apertara ejus inaxiliain cxcunt, et sic devoratori
Vf.rs. 22, 23. Orltis esl sol, el congregaii snnt, et illudunt. De hoc scribitui- : < Draco magiie, qiii
in ciihitibus sals cottoeahantur. Trar.sacla notte, ct habilas in aquis muliis (Ezteh. x\\\, 5). > Diciiiil
oito sole catuli leniiuni, ct aliae ferse congrcgantur, quidara quod sit primiis piscis a Deo creatus, et
et in antiis, et in spclseis recondunlur Et amc adliuc vivat. Qui nunc d' aco, uunc Leviatbaii, nunc
homo absqiic bcsliariim formidine exibit ad opus cetus in Scriptiira pro significatione ponitar.
siitim, et ad operalinnem suani usque ad vespenrn, Yers. 27, 28. Omnia a le exspectani, ut det ilis
el tuiic iliii rubituin, licsliae autero exibunl ad | a- eseam in lempore, et reptilia scilicet, el auimalia
sluni. Opue dicitiir, qiiort cito perllciluv, ul aliqund posilla, et inagna, et ipse draco, ei possessio. Qui-
«dificiiim; operalio quotidiana aciio nt a^ricultu a. dam pisccs dc aliis piscibus vivunt, quidam, ut
His omnibus coiisideralis cxciamat Ecclesia : fertur de rore cocli viciiira sumunl. Ideo dixil : /ii
Vers. 24. Quam magnipcata sunt opera tut, !)o- (cmporc, qiiia ccrlo tempore ille ros dcsccndit, sic-
mine! Qui cnim mer.te univcri>i miinduni cir- iit ccrto lenipore loria fruclum pioducit. Dante ic
citnispicit, terrara, mare, ccnlum, cl videni omiiia Htii aniiualibus escaui, vcl piscibus illuni roiein,
pulchre disposita, ordiiiata, cuncla digeri generibus, ea colligent. Aperienle te manum luom ad danduni,
fulciii scniinibus, luiilari successibus, currerc lem- omnitt implebuntur bouilale, id est refectioiie.
poribus, mirabundus exclamat : Quam magnificnta VsRS. 20. Avertente autem te fai-ium lurbabuu-
twil opcTu lita, Domine! oninia in supienlia ferisli, tur, boc est, tc non dante cil.nin fame tabcsconl.
qiii fiiliil superniiiim fccisti, sed oraiiia iu nunicro Auferes spiritiimeorum, et de/icient, id esl moricit-
01 nionsiiia, et pondcredisposuisii. Revera omnia lur, et in pulrercm suum.rei>erieniur, id est in lei-

opera Domini pleua suiit supientia. Videnios fortni- ram solvcnlur.
cam scire quando hiems venit, et escam sibi repn- VbRS. 50, 51. Emittei Spiritum ttmm, et creibuii-
nit. Videmus culicem vel puliceni lam minutos lialur, id esl iterum crcabunlur, <\u» per spiriluni
bere ociilos, ventrcm, narcs, pcdes et universa vivificabunlur ; et renovabii fatiem terree honiini-
mcmbra siciit nos babeiHiis, sicut elcplianiem ina- b:is, aiiimaniijius, fciilius, fruclibus. De bis oinni-
giam bestiam babcre videnius. Similiter apem, bus si( gtoria Domini in sirculum; laetabiiur Domi-
quomodo ceram faciat, videmus, et ba;c omtiia ad- D ">« i'i operibus suis, id est omnia opera Domini Le-
miralione digna et sapientia plena ccnsenttir. /»;- taiiiar de gl'iria nomioi.
plela cst lerra possessione iua, hoc esl tota lerra Vers. 52. Qui respicil lerram, et facit eam ir»-
possfssa est ab bis omnibus tua disposilionc. Post- mere. S.Tpe pro signo faclus csl lcrrxmolus; sicul
qiiam r>ciim de coelesti et terreslri creaiura lau;la- qii:.n(!u Doniiiiiis (iliiit, vel qiiamlo resurrcxil, ulrn- 1
vil, dc inaii quoquueuni laudarc iiicipit. qiic teniporc tieinuii. Qui tauyit monies, et fumi-
Vi;r.s. 2H. Jloc mure magnum, ei spatiosum mani- gaui. Iloc dicitur dc nionte Siiia, qui toiiis fami-
bus. Hure diciuni csl a incando, eo qnoil sempor gavit, cnm Doiiiinus iti oiim descendii. Nulli etiaui
cat et redeat. Quod spaiiosum manibus dicitur, eo montcs nammam et fumuni, ut yttna efQani, ut
quod quasi cxpansas manus babeal, ct in sc cuiicia homines porterriti a inalis resipiscaiit. Moiites qiio-
recipiat. Spatiosum manibus diciliir aniplus exer- quc fumiganl, diim liumorcm evaporant, qui spira-
cendi locus. Simililudo ab ampla patria, in qiia siuc •mine aeris altractus in nubibus congUibatur, ei dc
impcdiincnto possit operari. Hare niaguum vcl Iiis iieiiim monlos, ei plana terr» irrigantui . Pko
oceanus vel aliud, quoJ lerram iii tres partcs divi- his omnilius cgo Ecclesia ab oo clccia.
dit, quod idco dicilur magnum el spatiosum, uo Vf.&s, 35. Canlabo Domino in vila mea, psaUmn
Gi\ COMMP.NT. IN PSAlMOS. - V\ ftS IX, EX HONORIO.— PSAL. CHI. 692
Dco mfo, quniidiu siim iii li»c vila. CaiJabu iii con- Xlj; 1 aliquando Ecclesia, ul ibi ; < Doiiiiiius iii
iniiipldUva viia ,
psaUam benc opeiamlo in activa. coelo paiavil scdem siiam (J^sal. cii, 19); • ali--
Ver«. 34. Jttcuttdum sit ei tioqnium meum, id quando sacra Scriptura, ul bic : Exleiidens cxluin
osl, acccptaLilis sit ei laiis mea pro suis Ijenericiis. sicui peiUm, qiix ideo cflelum vocatiir, quia multa
Kijo vcro non iii crcatuiis, sed tleteclubor in LUt- arcana in ea ceianiur. Hoc ccetum prius invnlutum
iniiifi, iii quo esi veia licleclniio, quia delcvÛitio ticul pcllein extcndit, dum .saerara Scripiuiam mul-
crcaliirae liatisii; illa permaiiel. tis mysleriis involuiara Ecclcsiae ap' ruil. Siciitcniiu
Vebs. 5i). Deficiant pectalores a lerra, ct iiiiqui, iii pelle extensa non sunt ruga;, ncc aliquid ibi la-
ila iil Hoit iinl iiiiqui, sed justl. tet, swl oiniiia paicnt, ita scripta propbctarum pcr
Qiiamvis iii omnibiiE crcaturis mngna sit lau.s Spirilum sar.ctum exposita fKlclilius patent. Vel
Crtialoris, tameii cunciu ia lioc psaluio jam dicia, siciit itcllis cxienditur, at inde fial tentorium ad
gratia stniilitiitlinis tanluin sunl aJducta. Hic onim protegendum, ita sacram Sciipliiram eis aperuit,
iiber spiiitaiis est, et spirilaiibiis spiriialilcr per ui pioiegerel cos coiitra impiigiiationem Iiaeretico-
siiiiiliiudinom lo.qiiiitir ; iiec iiairai prseteriia, sei! lum, ei contra vili.-i. Ptllis ctiani, quse imn fst nisi
prxilicil liUur^ ; dc iii^plecilis laiiluin suinit vcrba, lie inoriuis aiiimalibus, si;;ni(icat moitatitatem.
(}Ui« fueruiii futiironim umbra. Hic psalmus (iieit fJ primis parcnlibiis post pcccatiiin faclje sunt tunicx
r,<iod Oeus digiius sit laudari, qiiod fecit ccclum et pelli<ya>. di'signantes eos in niort::litatcm iniidissc.
lcrram, niare, et omnem oriialuin aorum; cl liis Coiium ergo sicul pellem Dciis exteiidit, dura iii
alhisioiiibus ci simililudiniliii!> iiiniiit, liiiod si luiidaii- tantum Scripturani Ecclesiae iiitonuit, quantum
duscl iKjiiediceiidus est projiicrprimam creaiioncm, scriplores cjus mundo iiotificavit. Prophtts i.amquc
uinc niavime propier seciindam, sciliect propter reet aposloli scriptores Sciipturs morlales fuerunt;
«rcationem et salvationem humaiii geiieris, ct pro- sed post mortem tensi pUis intonuerunt. Non tari-
plep inagiiiriccniiaiD, qiiia. si in:igiiificc cgil in crca- turn iioti erant, ciim viveronl, quanlum postea mi-
tioiie, niiillo niagis iii rccrcaiionc, sicut diritur :
raculis et scriptis noti facti siiiit. Judaea sola ha-
Peus, qui mirabililer hominem creasli, et mirabitius buit proplieias vivos, omnes
morliios. Post gentes
rfformasti. Postea dicit pcr quos, scilicei per apo- inortem tensi sunt, quia ab apostolis expositi sunt.
siolos, illaoi recreationem fecerit ; contra quos in- Vess. 5. Oiii legis aquis superiora ejus, id est su-
sttrreieruiit aquse volentes eos dcprimere qiioiisquo perficicm Scriplurjc, quod est, liiteram tegis aquii,
Dominiis eos increpuit, et sic eos compescuit. Vox id est profunda ct obscura allegoiia. Vcl coeli »i;-
Ecclesiie :
periora sunt mandata Scripturae excelleBliora. H.rc
Vers. i. lienedic, anima mea, Demino. Aniina, C tcgii superemiiienti charitate, quae es( in aquis, id
qu* modo es mei juris, bcnedic Doniino '•ed'!nipta est iii donis spirilalibus. De cujus fluore scribitur :
ab eo. Qiiidquid cogitas, quidquid dicis, qi...quid < Charilas Dei diffusa esl in cordibus nostris per
oppi-aris, pertineat ad rjus laudem. Anima a spiritu Spiiitum saiictum, qui datus est nobis {Rom. v,
exl.ortala nitnio deslderio tonvcitit sc ad Deum, h). } Idco dixit : .iqnis, quia diio eunt prxcepta
dicen.; : Domine Deiis meus magnificalus cs vehemen- rhariiatis. Quae ideb aqua dicitur, quia sordes
icr '.
Tola Ecclesia est in Cbristo. Uiide boiuo hic abluit, dum muitiludiiiein peccaiornm operil, ct
loquitur ; Christe, qui cs doraiiiaior, et Deus sitim justitiae llueniis Scripturae restiiiguit. Ad ex-
nieus magnus babcris apiid Jud;£Os el gentes. Et cellentiam Scriptura; fit qiildam asccnsus creden-
merito, quia confessionem el decorem induisti, quia tibus, de quo subditur : Qui ponis iiubem asccnsum
rie idoloiatris le eoiiliteiites, de fuedis in pcccalis tuum, id est apostolicos praedicaiores, imbrcm do-
dccoros in virtiilibus fecisti, ci cos quasi preliosam ctiinae complucnles, iii popiilo pnnis pcr quos as-
vejlcm iiiduisli. ceusus ad te tiat, dum pcr llloriim doctrinam Scri-
Vebs. 2. Amictus tnniine sicul veslimento habi- ptura iniellecla ad intclligenlum ascendunt.
taiis luccm inaccessibileni iii paleriix gloriae orii:i- j, llic incipit magiiirirenliani ejus diccre usque iii
niento, etqui erant lenebrsc, facii sunt lux in tc, liiiem psalini. Mnijnijica,ttis et reliemeiiler singulis
qiiibus circumdatus es quasi vesle. Jiistl ideo dl- versibus cst jungcndum. Qui umbulai super peiutns
«uiuur lux, quia aliis prxbciit lumcn sapicnli:e iieniorum, boc est, vclocius .ciirrit verbum luuiii
veilio el opi're, ut scribitur : i Luceat lux vestra ad torda, qiiam veiitus volet. Dominus quoque per
coiam boniinibus, ui videaiit opcra veslra bona, et iiulies in coelum ascciulil, diiiii Ectlesiai corpiis
gloriflccul Patrem in ceelis {Matlh. ¥, K). » Ideo ejus, per doctores ad inielleclum Scripturae asccii-
dicuntur Dei vestimcnla, quia Ecclesix, qux est dii. Vcl sicut prius iii scipso per nubcm asccndit,
corpus Christi, sunt uriiaraciilum. IIos fecisli Ui- iia adbuc in membri& suis per nubes coejum toii'
men pcr coelum, id cst apericiido eis Seripluram, scendet, ut scriliUiir : < Rapieinur in nubibus ob-
exUndcns caelum siciii peilcni. Coelum a celando di- viam Christo iii acra, et sic semper cuni Domino
citur, quia superna in co a nobis celanlur. In hoc erimus (/ Thest. iv, IC). i Pcr vt^nlos intclligu:iliir
libro eoclum aliquando Deus Patcr accipilur, ut ibi : angelici spiritus, per pennas agilitas illorum intrt-
t Cueluin cceli {Psal. cxiii, 16; ; i aliquando Chri- lcctus. ûper pennas tentorum Domiiius amknla',
fflus, vt il>i : « Dcus de k(kU> prospcxil {Psai, xiii. qui oumeiu initllectuni ccelestium spiriluun; su-
m GEUIlOin PRiEPOSlTl UEICDERSPF.RC. 624
jicrat, quia noii laMliim de Deo inlelligere polerunt, » perseculione, aposloli nionles Ecctesiae emlnuerinii.
»liiiii ailLuc sujicicxcedat agililatem inlellectus il- i|ui prliis quaî deprcssi latueiunl. Copperunt enlm
lui-um. Per veHtos quoque animae accipinntur, per ab iinperatoribus venerarl, et visa est emincntid
pcnnas virtutes, quibus ad snperna atiolluntur, quae moiilium, pcr quos sahis Tenit riumano gencii.
omncs in duabus alis , Dei videlieet et proximi Aliter : Pace Ecclesise rcddita, facta sunt concilia,
dileciione coiisistunt. > In his > enim « duobus et constituliim cst, qualilcr pra-lali, ei qualiler se
praeccplis univcrsa lex pendei, ei propbelse {Matih. habeienl subdili, qui prius crant liKliffercntcr per-
XXII, M). < Super pennas ergo i'eii(6riim anihuiat, misti. El tiiiic ascendunl montea, id est pnslaii in
quia agilitatem dilectionis spiritualiiim virorum locuin pr.tlalioiiis, et descendunt campi, id est sub-
cxsiiperat, rium phis ipse eos, quam ipsi diligant. dili iii locum subjectionls, in lociim quem [uudasli
Vers. 4. Oiii (aiis angelos tnos sphiliis, id est eis, id cst sicut disposuisii per luos in conciliis. Ter-
spiritales viros facis nuntios verbi tui, et minislros miuum posuisli, quem non transgredientur, ut lalcus
tuos i(juem ureniem, id cst ardenies flamnia chari- sibi non usurpct olliclum clerlci, nec cleii<.us sibi
tatis, ei in aliis sordes peccatorn» exurenles, alios vindicet of&cium prcsbyterl, nec presbyler episcopi,
iiniore acccndentes. nec episcopiis apostolici: el Ideo non convertentur
Vers. 5. Qui fundasti terram tuper staHlitalem ^ operire lerram, k\ cu perlurbare Eccleslam. Ergo
suam, Eccleslam supcr fidem Chrisli, quae ei
id est hoc modo Ecclesix slatii composito magnilicatus et
est flrma pclra, stabiliias sua. De hoc fiindamento teliementer.
»10« inctinatriiur in sa:culum swculi, id est non ca- Vers. 10. Qui emittis fonles in convatMus, id Cot
det in jiîernum. Ilsec donius tcmpestalibus persc- doctrinam apostolorum ut fontem reficientem et re-
cutionum lmp(.dlilur; sed Oiino fuiulameiilo stabi- frigerantem perdoctores einittls huniilibus. Vel con-
iila noii subniitur. valles bnmiics doctorcs fuerunt, ul Hieronyraiis,

Vers. 6. Alnissus sicut vestimentum amicttis eju$. Aiigustinus et Cregorius, In qulbus Deus jontei
Abyssus esl muliiludo malorum, quae esl profunda emisit, qnlbus terram suam satlavit, dum per eos
in cousiliis \itioram. Quae iia sanclis est
Impedi- sacraui Scripturam nobis esposuit. Et tunc inter
mentiim, sicut opcraniibus tcstimentum. Super mon- medium monlium perlransibunl aquce, id est doctri-
tes stabunt aquw, quia tribulaliones et

piBuie ma- nx, in cumiuuni concordia apostulorum ei prophe-
lorum babebnnt polcstatein supcr corpns prsedica- tarum per eos ibunt ad alios. Ut illl, ita ct isti du-
loruiii. Dlluviuin namque persecutionum lerram, ccbant, non ut hxrclici, qui siatuin Ecclesix privs
1(1 csl Ecdeslam sicut abyssus opcruit, lla ut nec commovebant. De lllis fonlibus et aquis
ipsi inagiii montes, id est ipsi sublimes prsedicaio- C Veus. II. Polnfruni omnes bestia: ajii. Ager esi
rcs apparerent. Dum eniin inlerficicbantur marty- terra arabilis, et dcsignatur gcnlilitas, quac aratru
res, fugiebant ubique Christiaul, occuliabanl eiiam Evangelii, ct bobus prscdicatorlbus esl arata, et se-
se apostoH. Sed qiiandiu stabuiil aquse? Parumper. mine vcrbi seminala. IIujus besiia: gcntiles bestia-
Nam liter viventes eranl, qui omnes vlvam aquam de

Vers. 7. Ab increpatiime lua fugient. Increpatio fontibus Salvatoris bibcbant, dum sanam docirlnani
Cliristi pcr praedicalorc» erai liaec : «

Pceiiitenliam de catholicis prasdicaloribus hauriebaut. Exspecla-
{Maitli.
aglie, appropinquavitenim rcgnura coelorum bunl onagri in fiti sua. Ouager est animal magniini
111, 2). > Ab bac iucrepnlione aquae (ugierunl, dir.n ct iiiduiniium, ct slgnilical principes saeciili, qiii de
per.secutioncs a piessura Ecclcslfe recesseriinl. .1 illls fontibus polabunt, et adbuc curo magno desi-
voce tonitrui tui formidubunl. Vox louilrui Cbrisli derio polarc esspcclabunl pcrnianentes iii siii tua,
eral : îsi pffinilcnliani egerilis, in ignem gehennae id est semper sitieiiies audlte verbuin doclriiise, ut
ibitis. Ab hoc voce ssevlentes fluctiis timuerunt. Carolus ct alii.
duin Conslantinus, et alii tyrannl a pcrsccutionc ad .\litcr : Pcr beslias conjugati, per onagros siliin
Cliristum conversi sunt. Ei llli fluctus lolcrantcs intelliguiitur conilueuies. Bcstix bibcnt
Vers. 8. Ascenduut in montes , el descendunt de illis aquis, cuni conjugaiis dicitiir : « Viri dlli-
rampi, pcrsecutores se sa;pius minis et lerro-

qiiia gile uxores veslras (EpAcs. v, 25), > el iteruin:
ribusin su{>eibiam extulerunt, huiniles in ritum I Unusquisque uxoieni suain habeat, cl iin3quae<]iie
Christianum descenderunt , el Ecclesiam , quam virum. Vir iixorl debiium reddac similiter etmu-
piius impugnabant , defendere coei>erunt. Et quo- lier viro(/ Cor. vii, 2et3) >Ouagrl iiide bibunt, cinn
iisque asceiulunl ? /» totum, quem fundasti eis, Id cst continentibus dicitur: « .Non onines caplunl hoc
quo permittes eos sapvire. vcrbiim, qui potest capere, capiat (Maitli. xix, 11
usqne ad terminura ,
Nani el 12), > id csi coniinciites permaneaiit. In siti sua
Vers. 9. Terminum postiisti, quem non Irausgre- exspectant, iluni meinbra sua a liltidlne rcfienanl,
dientuT, id est non plus poterunt nocerc, nisi quan- desiileria carnis mortilicant. Onagri etiam desigHanl
tum tii judicas Ecclcsiae, cl scis necessariura cssc. sapientes saiculi, qui iii sili suo exspcclabaiit, id e$t
Convcrsi autem ad te non convcrteiuur operire ter- aviditate vitae aidebant, quia quanlo prius sapieii-
sseculo, tanto conversi ferveniiores erant

rom, id est persequi et desirucre Ecclcsiam. Rocc- liorcs iii
i!cnle diluvio montes apparuerunt, quia, cessante iu Dei .servitio, ut Amlirosius, Augustinus.
:
625 COMMENT. IN PSAl.MOS. - PAUS EX, E\ flONORlO. - PSAL. Cllf. C2G

Vers. ii. Super ej votucres cceii habilabunt. Yo- ^ oril minister vesier, cl qui iiilcr vos piiiuus esl , sil
lucres Sttiit siiiritales viri ad aila aniiuo volanles, o.iiniunVservus (.W>in/i.xx, 26cf27); > non sicut falui
libero aere porfruentes, sereiiilale coeli i-aiiiUnles piiiclati, qiii faiiiiliam Ecclesiae rcpulant servos suos.
super moDtes et convalics, siiper foiiles ci aqiias Ad quid producit icrra fonum jnmcntis? Ui edueas
habitantes. In monlJLus pcr conieniplalionriii ; in p««em </« tfrra, id est doctrinam animani lolicien-
convallilius pcr liuinilitalcm conversaiitur, fonlilius toni proforas ei i\c juinontis, id CM dc piiciatis, qui
Scriptura;, et flueniis ilocliince saiiantur. Vcl voitt- sunt terra Scripturis culla. Ideo dal subdita terra
cres cteli sunl virgines nienie in coilis convcrsantcs, corporalem susleiitationein, nl a ]ir;clala tcrra, iil
qui $upcr ea, id est super bestias et onagros liabi- est a Dei juinentis sustipiai pancin vitae, scilicet
labunt, quia niciila conjugaioruiiiet viikiavunurans- praedicationem..
cendunt, ut scripluin ost: t Dabo ois lociiin noini- Viins. 15. £» ut extraliat inde DinMm, quod /ccfi-
natuni i piae aliis sanclis < in regno Palris. >
ficct cor liomims. Nam csetera animalia siint ad ler-
De medio pelrurum dabunl vocein. Petra erat Cliri- raiii proiia etventri obedientia. Vi exhiUiret fnciem
stiis, petra; aposloli. Yolucres in pctris moranlur, in oleo, id est per iniposilioiicm nianiis biisoipiant
ijuia spiritalcs in doctrina apostolornm coiiversan- lona Sii::itus sancti, quod lit in coiifirmatione. Hoc
lor. De medio vctrarum vocem dulnuu, duni de apo- 11 oicum oxbilarat faciem, quia Spiritus saiictus suis
Stolis scriptis pra^dicabunt. Hae voliicres in nionli doiiis et charismaiilus laililicat meiitem. Similitudo
bns, id est in aposiolis ei proplictis requiescunt, est ab liis, qui uncli oleo iiitidi et pulcliri apparcnt
dulccin vocem eJiint. lllse sonanl; petrie resonaiil. exlerius. Ila Spiiitu sancto uncti niieiit interiu». Et
Spiritales disputaiit ; ScripluriC respondenics coii-
ui suscipiat a pralatis panem altaris, id est corpus
oordant. Sicut de Cluislo Cbristiani, ita do polia Cbrisii, qui panis iion stomaclium ; sed cor hominis
pctraR ilicunlur sanoli, qiiia aiJli.'eroiil petrx Clirislo. confirmet, id est aiiiinam ratione utcntis in donis
l)e medio petrarum est de coiiiniuni conoordia san- Spiritiis saiicli corroboiet. Ilicpamsper sacerdotes
ctoruin. Qui emiltis fontes iii coiivallibus, conlicitiir. Cujus cor autem non est mundatum per
Vers. 13. liigiins moiites di superioribus suis, id Spiritum sanctum, poiius damiiat el debilitat, qiiam
est apostolos docens de proplielis, qui fuorunl su- Digne auteni sumentes sanctificat
relicit. in anima
periores apostolis non vila, sod tempore. Qiiidam viriutes dando, saiiclificat in corpore bonis operi-
codices babjiit : Dc fMperioribus luis, id cst rigans bus conservando, et tandem ipsuin corpus in ira-
niontes apostolos de inelioribus tuis sancti Spiritus inortalitatem restituendo. Nota Ecclcsia; sacramenta
donis. lii Hebraio babetur: De ccenucidis Dei, ij cst in pane, viiio et oleo designata, quia panis in igne
Q
d« secrclis cceli por Spiritiim sanctum irrigali sunt coquitiir, vinuii) et olcuni in torculari premilur: et
aposloli, siciit P. triis, qui vas de cuelo vidit descon- Ecclesia igne tribulationis, et pressura persecutio-
dere, et siciit Paulus, qui ad toi liain cflelum rapius nis alHigitur. Iiiprimis panis educitur de terra, dum
arcaiia Dei in paradiso audivit. De superioribus fluet a prselatis Ecclosi;c calccliunieiiis vel indoclis do-
aqua in montes, de mouiibus in convalles, el sic clrina litteraj profertur.Deinde viiium educitur, dum
de fructu openim tiwrnm satiabiliir lcrra, id est baplizati^ vel doctis doctrina allegoriai exbibelur.
Ecclesia bnnis op.ribus replobitur, quseeruiit fru- Deindc oleum ediicitur, dura donis spiritualibus
clus illoriiin niontium etfontiuni ; et illorum praedi- credensexliilaialur. Demum corporeChrisli in do-
catio el doctriiia sunt tua opera. Terra autein saliata nis collatis confirinalur. Terra infcrior producil
cst, fonum jumciitis ; tcrra superlor cducit panem, vi-
Vebs. 14. Produccns (cnum jumentis, id est \i- nuni, oleum popuiis, et cx bis cbarisraalibus
ctuiu leraporalem dans suis prajlalis qui siinl Vers. 16. Suturubuntur iigna campi,
,
id est Judaei,
juinenta Dei, qui sub jugo Doraini portant eum ad Gcntiles et mali christiani prius infructuosi, modo
aliospraedicando. Et cst producens lierbam servituti
campi, id est humiliati. Et cedri his saturabuntur,
hominum, id esl cibum corporalem niinistrans praj- j) \i gst principes alti, sublimes nobilitate, divitiis, et
dicatoribus, qui scrviunt pra;dicando honiinibus. excelsi in peccatis, modo Libuni, id cst dealbali ct
Quod fil, cum laici dant episcopis ct presbyteris de- decori virtutibus, quas cedros Doitiinus planiavii iii
rinias, ut inde sustcntari possint vacare orationi et
Ecclesia fide, spe, cbaritate. Pervcnit vinum, ei.
Ecclcsia! disiwsitioni.
oleum Christi ad senalores, ad nobiles, ad reges.
Nota quod spiriiuales dicuntur Siecularium ju- At ad quid cedros plantavit? Ut passeres sub eis ni-
mrnta, quia portant cos verbo el exemplo ad coe-
diGcent. Unde sulHlitur
lestia. Illorum etiani scrvi sunt, quia eis in spiritua- Vers. 17. Iliic passeres nidificahunt. Codros Do-
libus serviunt. Debeiit igitur saecularcs spirilua- minus planiavii, et sub eis passercs nidiQcant, duni
libiis subditi prailatis necessaria providere, ut pos- nionachi, vel derici, vel quique religiosi sub pote-
siiit sino sollicitudine Dci serviliuni providere; quae
slale principum cellulas construunt, et sub coruin
temporalia (emim et herba dicuntiir ad compara- proteclione babitaiit. Tales sustentaiiliir a divitibus,
lioneni spirituaiiuin, (quse) eis impenduniur. Pra:- sicul nidus sustentalur a ramis. Herodii domus dux
lati autein dcbent so servos Ddclibus exhibcro, non eorum, id
esl est divites prsebent pauperibus cxcni-
douiinos, sicul scribitur : i Qui major cst vestrum, plum. ncrodiusestavis rapax, cl significal sseoini
'
C27 CERHOni P[{.f:POSITl RKlCllEP.SPtr.G. 628

poleiites robus U'ii)poraliLus iiiliiaiites. Qiii tuin A inors. Vel luo occasu, o Sol jusiiila;, oiit, suni in
superns pslrix aniore opcs siias pauperibus ero- horis dici, id csa, in apostnlis pertuihalionis le-
gant, iiudaiii crucem iiudi seqiiuiiiur. coeleslis sihi nehra", et facta est rwx, id esi, ni.igiia despeiatio.
convcrsalioiiis doniuiii piis operibus construunt, Kam Pctrus ncgavit, TboiiiH!) dubiiavii, alii diie-
profeclo iii spiriialis vil« stuiMo passerum ductores runt : i Nos sperabanuis quoî ipse redempturus es-
iiuiit. llcTodii itaque doinui dux est eornm, qiiia sel Israel {Luc. xxiv, 21) ; i sed iii hoc dccepir su-
illustris coiiversi divilis virlus. mundi 'onlemptus miis. El in ipsa noctc pertrunsibunt omiies bestt<e
et ainoris Dei prsebet ineitamentum paiiperibus. silvte, id est, oiiines da>m»incs, qui dicuntur heslia-
Nam duivi niediocres vident potenles conversos, lcs propter feriiatein : et silro', qiiia iiahiiani in
citius ct audacius eoiivertuntur. Herodius sgptrat oriultis, per(raiiiil;u/il illam Rcclesiam tentalio-
aquilam rapinis inhiaiitein : et ipî siipciabunl dia- nibus ct sugj,'c«,tio'iibus. Sicut qu<edam animaba
boluro anlniabiis iiisidiantera. siiiit, qux nocte exeunt ei escas sihi qiuerunt, sed
Alia t:aiislalio habet : Fuliia: domut dux euntm veiiicnte luri' fugiunt, et lalcnt iii s)>eluiicis : ita
esl. Fulicaest n:agiia a\is, qua; sempcr moratur iii in morte Doniiiii, iii lenchris illis exierunt da;-
aquis, el signincat sapicnlcs qui seniptr vers.inlur mones, et qiuesierunt sibi csram ; sed vcniente
i« Scripiur.e flueniis, qui sunt donius Dci, ei diix sdle, id cst Chiisto resurjjcutc fugerunt, et ubi
cnriim est Chrislus. Passeres suh cedris nidilicani, prius babilaviiant, latueruiit. Qua; sunt ills be-
ducatu llcrodii vivunl. Et quid cervi? sti;c ?
Aers. 18. Moities cxcelsi cenis est refugiiini. Vers. 21. Catuli lconum, id csi minorcs dxmo-
Mvnles escelsi sunt sablimia prsecepla, ct alta- vir- nes ciim majoiibus, rutjientes, id est sjcvientes, ut
lutes. Ilse cervis, id est spiritualihus, dumcla soeculi rapianl sihi cscani. • Li o > ciiini « rugicns circuit
iraiiscuinibus, liuiit refugium, dum declinaiit viiio- (jusrcns, qucm dcvoret (/ Petr. v, 8), » ul scriptuin
rum *st!ini. lli ccrvi seipenles devorant, diim p<»i;- esl : I Esca ejus elecla (Uabac. i, -IC). > Non lameii
cata alioruii! oiando vel consiliando stianguhii.l. aiidet aliqucni rapcre, iiisi Domiiiiis permiserit.
Qua; spcs eril licrinaciis? PeUa refugimn lieriiiaclis. Nam Dominus scit quos et quaiido debeat ei per»
Pctia estChrislus ; beriiiacius auteni aninial est si- n.ittcre. Et aliqui rapiuiilur ad prolationero, sicut
miic ericio, hispiduin, spincsum, undiquc spinis rt P<'trus et Job : aliqiii ad consnmmationem, siciil
acuieis coopcrtum, et mulluni tiniidum iiabitans iii Juilas. Pclrus erat in faucibus diaboli, et ereptu»
petrosis locis ; et signiQcat pcccatores oncrosos. est ; Judas vero incorporatus est. Cliristus sol uc-
moles spinarum limeiiles pênas geheniise ijnis, c cidit in morte, et facia est nos, el in ipsa nocle 113;-
quibus est mi&ericordia Chrisli relugium, ut aiter- inones exierunt , et escas sibi acquisierunt, sed,
iium cvadarii iii«eodiuni. Oe bis ligiiis, cedris, cer- sole venicnte, fugerunt. Jara
vis, beriiiaciis Vfrs. 22. Oitus cst soi, id est, Msurrexit, el coi-
Vers. 19. Fecil lunam in lempora, ki cst Ecclc- grcifali sunt dscmones in unnm, et in cubilibus st.»\i
siaiu pcnnansuraiii iii ?clcrn»iu. Licet enim multi collocabunlur, id est in Jud;cis et (^'ntilHis, uhi prius
saeviaiil contra illam, tamen per omnia tcmpora cubuenint. At illis fugatis
iiiar.ehit. Vcl [ccii eani in lempora, id est ad inodum Veits. 25. Exibit liomo ad opus suum. Ille homo,
leniparum, quia quaudiu erit Ecclcsia, landiu ciijus caput est in coelo, id cst Erclesia ad bona
eiunl tenipora coiiiparnhilia luii», moilo in quihus- sludia, ct opcralioncm suam. id est ad virluluiu
ilaro dcliciciis, niodo in quibusdam resurgens. Tem- exercitia usque ad vesperaiv, id est usque ad fiiicin
pora ejus siiiit pax et persccutio. Tempore pacis vi- vita>, vcl usque ad adventum Aiiiicliristi, quia tunc
dctiir crcscerc, tcmpoie persctulionis decicsccic. erit Ecclesia in vcspera et in oci asu. Nam noii laii-
ilxc illuiiiinaiur a sole iJ esl a Cliristo. Qui svl colum lur.c pia-valet , ut iiunc. Posi rcsurrectio-
tjnovit occasum cjus, qiiia sol justiliae Christus co- nem Douiini apostuli vineie lU)uiioi opcrarii ad
giiovit iiorani niorlis suae diceus : i Filius honiinis i) opus suum, id est ad pra;dicationem exierunt, ct
tradetiir gciuihus, et occidcntcum {^fuilii. xvii, 21 hcslias dc vinea , id est da-niones de Rcclesia
cl22). I Lunaui fecii, utsoliappiopinqiiel, et lumcn ;.!entiiim lugaveiunt, et virlulihus cohicrunt. Post
ah eo aicipial. Sed iion illuMiinatur ub co, iiisi oc- cos alii doctorcs ad operatioiiem suain, id est ail
casum solis, id esi morleiu Clirisii imitala fuerit. Ecclesix xdiriCAiioiiem exibant,. t alii post eos usque
Luiia Ecclesia palilur dcfcctum subtracia luce solis, ttd venperam, id est usque in fnieui muiidi.
id est gralia Clirisli. Scd sol cogiwvil occasum suum, Aliter : Cum sol occidit, luiia delkit, quia, cum
k! cst bene scil, cur suhlrabat ad teinpus gialiam Chiislus gratiain suam subtraliit, Ecclesia in virui-
suani, iie ile virtulihti6 siiperbiant, ct fragilitatem tihus dellcil. El iiiiic (ient tencbra;, id est crrores
saam cognoscaut. Soio justitix occideiile, faci,Te sunl et ha;reses, et facta ett nox, iil est infidclitas. /n ipsa
U) apo: tolis qua;dam lencbra;, dcliciente eorum spe, pcriransibitni omncs besiite silvtr, id cst omnes dia-
qiiilHis priiiio niagiius ct Rcdcinplor omiiium vide- boli, qui suiit in infidelihus, ul silva in occuliis,
liaiur. lliidc subditur pcrcuiriini (imncs tciilaiioiics, ut decipiant. Et non
Ve»s. 20. Poiiiisii leiiebras, et facta est iwx, hoc solum majores, scd ctiara cutuli leouum minorei
fSt, c*citatciu teci&li in Isruel. et sic lacla est tua riiîcnics, feroces ul leo peitrausibuni, ut rtpiant
,
CS9 COMMENT. IN PSALMOS. - PAHS IX, KX JIONORIO. - PSAL. CIH. CIW
luletCS, et quicraitt a Deo escani iibi, qui nuliuni po- A vcnti da;moncs, tempestatcs sunt pcrscculioiies,
lcrunt decipere, nlsi f iTmiltantur, sicut Job. Sicut na\is Eccfesia, arborcrux, vclom Iide8,ant niiseopc-
intcr angelos sniit quidam excellenliores, ul arra, nautae apostoli et doitores, gubcrnalor Clnistus,
cliangeli, qnidani ii.ferioiis gradus, ul angeli : ita prospcr ventus Spiritiis saiiclus, portusfinis niuiidi,
sant inltr dseniones (|uidam niajoris inalitix, qui- polria seierna vita. Non solum sunt in illo miiri
damniinoris. Undc sciibijur : i Esl nobis collucta- aiiiinalia pusilla , sed eiiam draco maxiniiis ct
tio adversus pitncipe>, ti potestales, rectorcs te- piiiiccps d;emonum, de quo satis audltnm est, ubL
nebrarum [Eplii^s. vi,13). i Post noctem lenliUio- habilat. Quem fortnasli ad iltudendum ei, id est
uis OTius tst sol, quia iiciuin venici lux giatiae, qni qiieiii laleiii disposuisti, iit ei a fidelibus iliudatur.
cccidit, agel poeuiicntiain, et fiigicni omiies bjsti;e Cuni aliqiios per mala opera dcvorat sicul Uavid,
cl pccrata, et efQcitur talis, qualis anle fuit. Et Pclruin, Mariani, per maxillam ejus armilla misc-
((i<igregati sm.t, id csl :ib eo cessabuni, ei in cubi- ricordiseChristi peffotaura esciint, duin ad poeni-
libut snis coHocdbvniur, id est ijuicscenl ptisuqui lcntiam confuijiunt, et sic ei iliudnnt. Vcl draco-
cum. Et lunc p; r ortum solis justilia; exibit homo nem formasii ad iiludendumci, id esl Ecclesiae navi
jaoj ralionalis de cogiialionc ad bonum opus, quiid iiiare Iranseunli. Et dccipitur, quia ab angclis,
erit suum, id csl coiiipetens : el ad operationem vcl a sanctis iiluditur. fJeus angelum bonum crea-
iuam assidunin' exiLit U6'/uf ad vet.peram, scilicct vii, scd ipse diabolus siipeibia factus et inaliiia,
nsqne ad finem suum, vel usque ad fliiem inuiidi, se deformavit ,

qiiem Conditor iterum beiie for-
quando erit lalis persccutio, quod nullus exibit, id niavit , dum eum ad utilitalem Ecclesiae dispo-
«st nemo audcbit pslain bene operari. Hoc differt siiil. Et cnim utilis sanctis ,
quos probat tenla-
inier opus ct operationem, qiiod opus ad liorani ;
tioiiibus ut Job, vcl quos purgat advcrsitatibus ut
operalio assiduum opus. Marjnificutus es veliemenler, David.
«|ui hoc et hsec fecisti, qui hiiiam deficientein tuo Vers. 27, Omnia a le exspeclant, ut oes illis es-
ortu illuiuiiiasti, et omnes bcstias silvx fugasti.Ideo cam in tempore, etreptilia, etanimalia, et ipse dra-
n ei ito exelamo : ci. Non enim possunt nocere, nisi tu peiniitias,
Vers. 21. Quam mayvijirala $unt opera lua, Ihi- Ueo dicil : Intemporf, quia neniinem pnssunt ten-
mine '.
id est valde magnifica et gloriosa suiit. Nec tare, nisi a Deo peimissi, sicut legitur de Job ; iicc
siiiriim. Nar\i omnia in sapiendu, id est in Filio fe- iiliqui^shominura poteslbonuin opcrari, nisi inspira-
elsli. Sapicnter, ralionabiliter, cum magno consilio tusa Deo.
cuncta opeialus es, qua dixi de tuo oceasu, de Ek:- Vers. 28. Daiile le illis coiligent, id est, perniit-
^
clesiae defeciu , de prxdicationibus, ct reliquis su- tenle te , et dante illis poteslatera coUigent prx-
pr> expositis. Impleta est terra possessione tua, id duin, et consument obslinatos. Aperienle le ma-
est omnis terra replcta est Ecclesia, quse est tiia nnni luam, id esl revelanlc te Filium et potentiam
possessio. Vel terra repleta est ftde, cliaritatc, et tuain, omnia, qux prius erant diversa, implebuntur
aliis viriutibus, qn.Te sunt tua possessio, et con- bonitate, id est virlutibus. Oninia, id est omnes fide-
tigit per tuum ortum. Vel lerra, id rst Judcea re- les salvandi. Draconis et reptilium cibus cst terra,
p,ela est possessione tua, id est fidclibus, et maxime id esi peccatores : possessionis, id esi Ecclesia; ci-
in line roundi flde, el bonis opeiibiis, per quse tu bus est bonitas, id cst Christus.
possideris. Et iion solum terra, sedetiam Vers. 29. Averlenle autem te faciem, id est pr«e-
Vers. 23. Hoc mare, id est geiitilitas in moribus sentiam gratise, lunc tvrbabuniur suggestionibus
amara, replebilur possesyone tiia. Quod est ma- tentalionibus. Auferes spirilnm eorum, scilicet spi-
gnum, quia in vitiis profundum, spaiiosum, id est ritum superbiae, et deficient a malitia sua, el in
laliim et aplum manibus exercendis, sicui dicitur pulvcrem suum reverlentur , id est cognoscentes
domus spatiosa, vcl patiia spatiosa. Dicimus geii- se esse pulverein ad poenitentiara convertentur. Et
tileinpopulum tpaiiosum ab oriente ad occidenlem, D liinc
ubi non deficiel opus operantiims, Judaea non fiiit Vers. 30. Emittcs spiriium, et creabuntur in bo-
spaiiosa, ideo operariis est deserla. Antequam in iio ; et sic renovabis faciem terra, id est mentera ter-
mari li«l tua possessio, sunl illic replilia, tjuorum rciioruin, ut intcndat cceleslia, qux priiis intende-
Kon est numerus, id est innumcrabilcs dseinoncs, bat terrena.
qui repunl in corda hominum per occultas tenta- Aliter : In illo magno mari erunt reptilia, ijuerunt
lioi>es. Animalia pusilla cum magnis^ id est parva, non est numerus, id est in hoc miiiido tentaliones
magna daemonia sunt ibi ad commovendas lempe- innumerabiles. Animalia pusilla cum magnis, id
btates in mari. Et tamen est mililes cum principibus eriint perscculores. lUic
Vers. 26. Illic naves perlransibunt, ideslpTxdi- nnvesperlraiisibunt, idesl tamen Ecclcsiae Iransibunt
calores vehenles Christum pr»dicatione art corda ad liltus, id cf l ad Cbristnm. Ibi erit druco isle, .in-
hominnm : vel Ecclesi* tempcstatcs et proccll.is lichristus nialitia et dolo plcnus, qiiem fonnani ad
tentationum pertranseiint, quarurn gubcriialor Chrl- illudendum ei, quia, cum putal se per saecula ut Deum
SUis est in ligno crueis suup. ro gnatunim, primo amiltet Judaeos ad fidem Christi
Kota : Mare cst sacculiim, proccllse lcntaliones, conversos, deiude per se perihit, et oppressi ab et>
631 GERIiOKI PR.tPOSlTI RElCHEfiSPERG. 032
illutknt e.l. Omnia a le exspectani, ut dtt iltis A 41). » Ei (unc funiigal)unt, quia iii actrrno igne ar-
Cicam in lempore, W esl omnes eispectant tempns, debunt. Ad litteram etiam tena in jiidicio intipit
qiiando tii perrailtes eos in sanctos saevire. quos ut treinere, quando .seiitit iuorluos dc se resiirgcre.
escam possint devorare. Dante te illis potestatem, Tunc montes fumigabuni, quia flamma quindecim
co/%cHieos ad occisionem et cruciatum. Apeiienie ciibilis eos transceiidet. Ve! inontestacti fumigabunl,
te maniini tuam, ij est revelante lc quil)usdam sicut qui per ignem salvi ermit. Mulli cnini elccli illa die
Jiidaeis Filiuni luum omnia implebuniur boniuiie, id tiniebunt, et tinioie Du>'gabuntur. Pro his omnibus
fst illi omnes replebuntur Ijonis operibus et virtu- beneficiis
libtts. Averlenle aulem le faciem, idest subtrahenie Vers. 33. Cantabo Domino in viia niea. Psallem
le gratiam et adjutoriura turbuhmtur a persecu- Deo meo, (fuandiu sum, id ost in bonis operibus can-
tione Antichristi. Auferes spiritum eoruw, et defi- tiibo Dumim usquc i.i Onem mundi, vitae mex. £t
cient, id est nioricntur, el in pulverem suum rerer- lioc oro, ut
lentur, id est putrescent. Non prius poierunt mori Vebs. 34. Jucundiim sit ei eloquium meum, hoc
quam Dcus eos permiserit occidi. Sed non nocebit cst, ul quod proferam ore sit ei arcepl;ibile. Pecca-
eis mors, quia lu emiites Spiritum tnvm tibi con- tores et iniqai delectanlur in tcrrcnis ; eijovero de-
8ui)Staniia!em, et per iilum creabuniur, idesl resur- '^ teclnhor in Doniino, id est jucundabor in bis qu«
gent. Et renoiabis faeiem terrm, id est novam ler- sunt in Domino. Et oro Domine, ut
rani facies, et horaines iramoriales ut sol fulgentes. Vers. 35. Deficiiinl peccalores a terra, id est a ter-
Idco renis, iii quibus Jciectjntur : Ei iniqui dcQciant ab
Vehs. 51. Sit gloria Domini iii swcinum, quia iiiiquiialc, ila ut non sint iniqui. Peccatores sunt,
ipsi tnnc gloriosi crunt in Domino iii seiernum, et qui iii se pcccant , tniuiii, qiii in proxiiuos. Pro bis
et gloria Domiiii eiit scrapcr iu eis. Lfelabitur oninibus bemdic, unima mea, Domino.
Dominus in operibus suis. Justi suiit opera Do- Utcrque psalmus simili inodo Jnchoavit, siiuiK
mini. Hi luiic iu Domino latabunlur, ct Doininus modo tcrininavit, quia ulraquc Ecelesia a benedi-
iii eis. clioiie Chiisti esl inchoata, et iii l>enedictione Chri-
Vers. 32. Qui respicit terram, et fucii eain ire- sii etiam consummanda. Priraa benedictioiie vo-
mere, id est qui nunc Ecciesiam per misericordiam candodisil: < Venite ad me, oiniies qui taboralis
TespUit, et eam tiniere poenas dc peccatis siiis facit, et onerati esiis, et ego reficiani vos (Maiili. xi,
hicut Paruin respexit, qu,iiido aniare flcvit. 0«i» 28). > Secunda bencdictione vocando dicel : « Ve-
tangit }Houtes,et fumigant, idcst qui ;iunc prx-lalos
nite benedicti Patris raei, etc. (Matth. \\\, 54). i
aliquo crimine lapsos adversitatibiis Iw.jii, el fuini- Hii' ps.ilmus ideo in fcsto Spiritus sancti raiiitur,
gmt per lacnmosam pflenilcntiam ut David. Per quia F.oc'esia per cum in viiiuiihus renovaiiir, et in
tcrram >ubditi, per nit,;;a inielliguiiiur prsclali. Yel resurreclione per eum vivilicalur. Nola quod fre-
in die judicii respicit teiram, i(! est tenenos, cum qiientcr in psalmis alio, ct alio modo statns Eccle-
dicit : i Esurivi, el non dcdistis mihi manducare, » s\x dcscribilur, quia sxpius raos Eccbsix mutatus
el caetera, quae scquuntur. El facit eam treinere, legitur, nunc persecutione urgcnte, nnnc ba:reUca
cum dicil : i lie in ignein aeternum. > Tunc quoqiie praviiatc cogcnte, nunc sciiismaticornm faciione
tangit montes, et fumignul, id est reges ct principes compellente, nunc Iranqiiilla pacc ai ridente. Et se-
superbos poenali sententia langet diccns : « Disce- cundum qiiodfiue icnipus variavitstylum suum Spi-
flitea mecum dialwlo, et angelis ejus [!U>it!li. \\v, I itus sanclus, cui omiiia futura suiil prsesenlia.
PS.\LMUS CIV.
De bcneficiis populo Dei exliibitis,
Conplemini Domin<), ct iîvocale nomen ejus, etc. D construitur. Quod enim islc credit facium, lioc ille
Primus psalmus liujus deeadis! canit Christi be- credidit fuiurum. InteBdit auteni psalinus hic veierl
neflcia humanogcncri cxhibita; sccundus, ei tcitius exeinplo proliare; qnia oicut pairibus promissatu
utriusqiic Ecclcsia spccialein laudem pro atccplis terrara dedit, ita lideUbus proniissani vilam do-
beneGciis, pro qua laude merces aMcrna viia in hoc nabii.
psalmo repromittitur. Ilic ergo psalmus conlcxitur Matcria psalmi est scrooii .%Drahani,et riliiJacob,
de utroque populo, llebriuco seiiicet, et Cliristiano. id est fideles ia ulroqiic populii iniit8torcs ddei
Veterem sonal liltora ; novuin populum demonsirat Abiahse, dc quibus, ct ad quos loijuitur Spirilus
inteltigentia. L'teique enim populus quasi gerainiis sanctus exhorians eos ad laudandum Deuni, et di-
paries in lapide nngulari Cbrisio Jesu conncctitur, citcausam, quare sit laudaiidus, quia fecil mirabi»
ei uterque per tidem Christi in domuiu ccElesiem lia, scilicet terram Chanaau promiiii cis, et dedil.
: :
63S COMMENT. IN PSALMOS. - PAUS IX, EX HONORIO. — PS.^L. CIV. 034
Il3 pioinisil iiobis setcrnam liasreditatem, et dabit, A et Chtiiliani populi ab adversariia Eccltsia! afflitlio
si jiniialoies fiierimds Abrab». Et j:tiii dedil per tiguratiir. Quinla est : Misit Moysen, iii qua Moyses
FiiiuD), el por lidoin, scilia-i per arrliam. \er.i lides in /tgyptuin n.issus, et populus /Egypti dccero pla-
est arrlia illius terrae, et postea realiter dabit. l)e- gis pcrcussus mernoratur, et Cl.risti in munduni
iiidi' por niuUa dinumerat, qualiter iii eis proinis- missio, ei spirilalis percussio designatur. Scxta esl
6ioiiera co'iipleverit, ideo ul teriiores de illa baere- Et eduxil eos cum aigeitto, in qiia populi de .'Egypto
ditate a;terna simus. Nam si eis dfdii illaui iLTrani, egressio, et in iliiiere btnericioium magnitudo re-
tunc dabil nobis illani, qux sigiiilicabaiilur pcr il- ferliir, et populi Chiisiiani dc idololatria egressio,
lain. Iiueiilio cst imilari nos pcr exlioi tatioiiein hu- et iii Cliiistiana religione bcneficiorum Dei muUi-
jiis laudis ad assequendam ct iiiqiiirciKtam tcrram tudo proferlur. Septima f'-l eduxit populum suunt,
\ivcntiuni. iii qua promissie leria? possessio scribitur, et
Hic psalnius est ccntcsimiis qnarlus, qiuid siint Kterii* promissa; teria; lia;reditatis perceptio expri-
Iredecies oclo. Ternarius fiJen» Triniialis, dcnariiis niilur. VoK est Spiiitiis sancti lideles ad laudem
ob^crvatioiicm decalogi legis, oclonarius prsemiura Dei adhortantis :
fulurje bealitudinis iiinuiL Designal ergo liic mime- Vebs. 1. ConfilemUii Domino, et invocale nomen
rus, quod pro fide Triiiitalis, per operalioncm legis B e/us. Serneii Abiah«, id est imitalores fidei Abra-
oLservata , ociupla beatttudo reconipcnsctur. Ti- haR,el o filii Jacob, id est lilii luclatoris Chrisli per
tulus imitationem, confilemini Domino, id est laudale Do-

.^LLELUIA. minuin. El poslea iuvocale nomcn ejus, id est vocate
Id estlaudaie Dctim. Atletu enim dicilur laudale, iii vos Homen suuin snbjiciendo vos ci tanquam
ia dicitur Deus, quod e.>t unuiu de doconi numinibus servos et creaturas, ut silis vcri Cliiistiani de iio-
llebraicis : et v ix est exhortatoria ; sicut cura di- mine Cbrisli. Confitemini, quia conGleiitem exau-
cimus de laude Dei. In vigiiiti psalmis inlitulatur diet invocanlem. El non solum ;in vobis laudate,
AUeluia, et esl primus isle ; ([uia dccalogus et spi- sed eliam annmtiate inter genlcs opera ejus, hoc est
rilaliter ct aciiialiter observatiis perducit ad pereu- inier oinnes geoeraliter vivenlcs, ci inler Judxos,
Iiem Uetitiam. lii decalogo scribitur : « Noa occidos et iHl«f yenles praedicate, quod vos fecil confitenles.
{K.rod. \%, 13). > Hoc spirilaliter obsorvamus, si Vel confiiemini Domino peccala veslra, el post con-
proximum non odiimis, quia « qui odit fiatrcm, fessionera invocate nomen ejus. Rectiis enim ordo
liomicida est {Joan.m, l^). > Actualiter lioc imple- esi, ui piiiis peceata coiiriieaniur, deinde iuvoce-
nius, si nec maiiu, nec consilio aliquein occidinius. mus Dominum. Ita confltemini, scilicet
Ilefa scribitur : < Non moBcliabeiis(t'".xo(/. xx, 13).» Vebs. 2. Lantiite ei, id est laudatc cuni oro et
lloc spiriiualiter iinpleiiius, si uxoicni alterius iioii corile, cl psailite ei, id esl bene operamini. Cantus
concupisciinus, quia « qui vidcril niulierem ad ad contemplalionem ;
psaimus vcro pciiinet ad
eonciipiscendiim eain, jam nicechatus est eam in aclioncm. Narrate omnia mirabilia ejus, vel guber-
coide suo {Matih. v, 28). i .Actualiier hoc obsena- nalionem miindi, vel convcrsionem populi. Ita lau-
rous, si coiijugem proximi non violamus. bic dc dalc, ut vos laudaWles sitis, id est lauJem inde ha-
ta[!teris pr*ceptis seniiendum. Ubicunque inveni- bcaiis, et iilam laiidem in vobis ei attribualis.
lur tnli^ titulus, osteiiditjucundam laudcui.et cxsul- Psalmus :
taioriam Ixiiiiam sequi in psalrao. Si eiiiin iii titulo Vers. 3. Luudamini in noinine sancio ei atlri-
laus contiiieiiir, tunc maxiiuc in psahiio, qui totus liucndo, vel in Cbiisliano iiouiiiie sanclc \ivendo.
coiislal cx laude. Et lioc facitc cum Isetitia. Jam Uetelur cor quwren-
Vcib:i psalini sumpta suni de bistoria, ubi Dcus lium Dominum, non aurum. Igitur quia tetabilur
antiquo populo terrani repromissionis repromisil, cor quarentium Dominum,

et posteris suis hoc «oiioplcvit. Et sigiiificit qiiod VtRS. 4. Quxritc Domiimm bonis operibus, et sa-
terrani viventiiim, qiiani Deus Clirisiiauo populo D cram Sfiripluiara legendo, et confirmamini per co^
rcpromisit, filiis suis, id est bonis operibus com- gnitlonera Scripturarum ;
quisrite faciem ejus sem-
plevit. per, id est notitiam, et pracseniiam ejus. Si semper

Iii septcm partes dividitur, quia per seplem doiia qu.Tiritur, quando babetur? Semper, dico, quandiu
Bpiritiis sancli promissa hsereditas percipitur. Pri- vixeritis, vel semper, bic et in futuro. Sed quoinodo
ma pars est : Conptemini Domino, in qua fideles .ld iii futuro quacretur, cum videbitur? Habcbitur, et
laudem Dei exhorlantur. Secunda : Memeniote, ia quaiietur amandus scmper, quia nunquam erit in
qua ires snmmi palriarcha; sub ligura lidei Tiiniia- fastiiUum, sed quxrclur sempcr amandus, et magis
lis proferiiiitur, et roerccs fidci »lcrna viia reprn- desiderandus : sicut aliqiiis rem amandam habe-
niiltitur. Terlia : Fa vocuvit famem, in qiia Josoph rcl, quani senipcr amore quaercret optans, ne amit-
!n ^tgyptuin venditus, et populus per cum salvatus terct. Vel quxiite Dominunt, id est graliam Domini,
iiUb sigiiificatione Cliristi, venditi Salvatoris populi scilicet remissionem peccaiorum Dde ; el foii/irma-
narrattir. Quarta est : Et intravii Israet, in qua Ja- miiii in spe : quferite (aciem ejus ssmpcr, id esipra-
cob in j€gyptum descensio, et populi Dei oppres- sentiara cjas dilectione pcr Scripluiam. Facies Dei
sio rccitatur, et populi anliqui ad inferos dtfscensio, pro prsesentia, vel notitia twnilur, ut facies veiitt
«3S CERHOIII PR^FOSITl REICIIERSPERC. G36
vel ignis Per quid ()u.cremus ? Per mirahiliii A cnni juiaiuenlo pi-oniissa; perlinenlis oa haru, \d
ejiis. cst ad legitimos, non ad lilios concubinae.
Vers. S. Memenlole mirabilium ejut, quw fccit. Vers. 40. Et ttaluit itltd testamentum. Cui ? Ja-
f!ucusr|uc Spirilus sancius fideles in laudalioncm cob, miltens in prccceptum, id est sub comlitii ne
'a\Ix Divinilalis acccnilil : jani deinccps temperaiis drdii testamentum : si pr.TC€pta nica scrvaveris, il-
se infirinis aiiimis per capacia verba condcsccndil. laiii haeredilatcm libi dabo. Et slaluit illud testa-
Quia naturam Deitatis quoerere non suflicitis, faciie iiicntum. Cui? /siaei, duceiis, inlestainentum mter-
saUera quoJ potestis, mementote mirabilium ejus, iiuin, id est, in coelestem lioereditatem. Teslamenlum
quce fecil in se, quod natus est de virgine, quod mor- ad .Xbraliam erat : i Semini tuo dabo lerram iianc
liius resiirrexit ; et aitendite prodigia quse fecit in {Ceii. Mi, 7). > iurameiitum ad haac erat, quando
aliis, qiiod filios Isiael eduxit pcr inare Ruljnira, et cniii patcr obtulit : i Per nicmetipsum juraxi, dicit
lalia, et altendite judicia oiis rjus, id est pra?cepla Doiiiinus : qiiia fecisti liaiic rcm, et noii pepercisti
qua^ non implela dainnant, el judicanl oiiiiies, qii.ê lilio luo, Lcnedicaui tibi, et in semine tuo bcnedi-
locutus est ore suo. Vcl judicia, id csl praecepia, cciitur oinncs gciites (Ce«. xxii, 16, 17, ct 18). >
qiiie juJicat iicri. Mcnientote, iiiquam, vos, qiii Siiiiilitcr Isaac dixit posl moileni .\brali;e : lerram
''
esiis lanc, qiiaiii pioniisi Abi aliam palri luo, dabo tibi,
VuRS. 6. Semen Abruliam servi ejus, id est imita- ct in seniiiie tuo beneJicentur omiies gentes. EoJcni
toies fidei Abialia; iii operibus servi Domini, qiii iiiodo dixit Jacob : Ilanc, quam pollicitus sum avo
crcdiiis facium, quod iiie credidil venturam; qui tuo Abriliam, dabo libi, et iii semine tuo bene-
crcditis salvari per Christuin, id cst per iiiiitalio- dicentur omiies gentcs. IIoc tcslainentum in prirce-
nemChristi, quod ipse crcdidil; qiii creditis vobis ptum posuit, dum illi populo legem dedit, quam si
daii xternani liaereditateni, sicut ille creJidit, et servarcnt, promissam palribus terram cis daret; si
qui estis filii Jacob, id esl filii luctatoris per imita- iion servareiit, nil e^s darct. Et statuit illud hrat.l
tionera, qui primogenita cmit eduiio leiitis. lla ct in testamentum wleruum, qiiia voluit, ut spiritales
vos cinite coilcstia pro terrenis, et sic eritis electi iiilclligerenl, quod illa proinissio aeternara vitam
tJHt. Pcr Abrahnm fides. per Jacoh operaiio intclli- signincaret, qux illis soluinmodo dabitur, qui pia:-
gilur ;
per fiJem erunl servi Doniini, per operaiio- cejUa Dei scrvaverint. Jucob esl nomen nalivitalis,
iiein electi ejus : fidelcs solummodo in si^mine Abra- hruct benediclioiiis. Pcr Jacot aiiliqiius populus ;
liiB repulantur, qui per Cliristuni scinen Abrah* be- per I/irael Cliiistiaiius papulus imfliigilur. IJco biic
iicdicunlur. Vel isl.i dieuiitur ad filios Abraliam „ promisil .\bi aliam, Isaac , ct Jacob, ul pcr illuJ
secundum carnem, qui sunt facii sei vi Dei. Et quia cognitionem habcreiis vii;c a.'teriia; , cl pr;ccepta
sunt ex Abraham nati, prff-.tcr lilios Abralue [Cod. cjus servareiis, id est benc viveretis, ul ad aeter-
(ilios Jacobj addidit filii Jacob, iie piilarclur de aliis iiaiii vitam pcr illuJ testamentiim intellectum venire
diCife. Vcre laudandus est a vobis. Naiii possetis. QuoJ disposuit aJ Abraliam
Veus. 7. Ipbc Dominus, qui dominatur oninibus, Vsits. 11. Dicent : Tibi dabo terram Clianaan.
el Dcus cieator oinnium, et recreator etiam nosler Il.pc sunt verba promiilentis Dei. Seqnitur Spiriliis
noii recfiiis, cujus judicia sunt in unirena ier- sancliis : Fnniculuin hocreditatis vestra, id cst ler-
ru, quia solus babet ubique impei ium ; ipsc, in ramClianaan sibi prnmisit, quam vobis Jesus Nave
qunm, in ii.irreJilatem cum fuiiiculo dislribiiit significan-
Vers. 8. Menwr fuit leslame:iti sui, id esl iiov;c toni fiiluram liaereditatcm,quam verus Jesus cuiiiuc
promissionisper VctusTcstanientum Jesignata:, sci- scciindiim mcrita disiiiliuet. Abraham eral in terra
licet nov.-e vil*, per i|uaiii pioiiiiltitur aacriia luc- CliaMsruruin, el pr;rccpit Doniinus indceuin c.virc,
rcditas. Testamenti, dico, duraturi in saiculuni, id et venire iii terram Clianaan, cl banc prumisil da-
est in xtci niim, El mcmor fuit verbi, iJ est flJei, liirum scmini cjus. Piuro in eadem lcira Chanaan
pcr quam daturnobis illa ccelcstis liKredilas. Quod D orat tunc Abraham, cum ci Deus eam promisil, ct
vorbum mandmit, cuiii ili.\it : Si isliiJ rccciiiis, vcsligium pedis ei non dedil. IJeo intellexit Abra-
vitam *teriiam habebitis. Et quo maiiJa\it? In ham pcr lianc lerram sibi proinitti vitam xternaiii.
mille gejierationes, id cst in perleclos. Peifectis Legitur, quod posl diluvium Scm primilus lianc
enim dabilur illa hxrcdilas, quos signilicat mille- loi raiii iiihabitaverit. Poslca lilii Chanaan expulsis
narius. Vel iit mille generationes, id est iii oiiincs posliTis Seiii habilavei iiit pro ois, ex quibus dicla
niundi gciieraiioiies. Post diluyium ciiiiii divisus cst tcrra Clianaan. llaiic tcrram Clianaaii postmo-
esl munJus in ceiitiiin patrias, ci iii milL' genera- duin Dcus liliis Israel ilo piogoiiie Seni oatis rcd-
liones, iJ cst iii oiniies guncrationum succcssioncs. didit, noii deilit, ulpiite propilam ha3rcditateiD oliin
MauJaium eiiim vivciuli cx fiJe obscrxaiit iironiis- viablalain. Quud significat qui;i Deiis ba:rediiatcni
sioiiis filii iiasccnJo vivciites,et moiieiiJo abcunlcs, paradisi, tciiam viventium, liumauo genori noii
donec omnis geiieralio liiiialur. dabit, bcd rcddct olim liabitani, ct inalo aniissani.
Vebs. 9. Quod, subaudi, testamcntuiii disposuil Quod etiain vult iiitclligi iioiiion Clionann, quod SO-
sc illi, ctaliis daiuiuni loqucns ud AhruUiini, cl mc- (lat huinHiln^, qiiia iiia tciia cst Iminiliuiii. Per
ri)'ir fiiii iurLimciiii sui, ij est loria; 1'romissioiiis Cliaiiaaii, quem Noo tcrvitio .iddi.vit, scl vilit tiuior
:
657 COMMENT. IN PSAI.MOS, - PAUS l\, EX HONORO. - PSAL. CIV. 07.8
accipilur, qncin chaiilns perfccla foras niiUit,qiiia A et Cdtitcmplalivam vilaiii aiii;ivit. Hriic ad litlcrsra
< sorviis iion maiiot iii ilonio in auciiiiiin : filiiis iuiit dicta : paiica de aflcgoria suiit diocndj.
aulpin I aniaiis c nianet iii a;l(M-nuin {Jonn. viii, Iiil«iiiii3 notaiidum qnod jiisti qiialnor iiominl-
55). t Ims appollaiiliir, sciticoi : Scmen Ahralia;, servi Dei,
Tiadun! liisloiix quoJ Ahraham a Clialilccis in filii Jacob, electi Dci, quia dc quatuor partibiis
igrem coiijcctus sit, eo qnod ignom adorare no- niuiidi iii testamentnin setenium quaiuor Evange-
luerit ; sc 1 Doniinus eum iniie cripiiil. Aran vcro 1 oiuin vocaiilnr Semen Xbralicc por fiucm, sîri
frater ejiis paicr Lot in igne niorliiiis ost, unde di- Dei i>er operalioncm, filii Jocvb pcr l.iboris tole-
xitPominiis ad cum : i Ego sum Dens., (jui ednxi ranliam, elecli Dei per pcrsovoiaiitiam. Sunt crgo
te de Ur Cliald;eoruin {fjen. xv, 7). i i'r eiiim dici- scmeK Abraliw fiilcles ; servi Dei lioiiiini operanlcs ;
tur ignh. liiJe duxit cum in lerram Chanaan, qiiia ,^/11 Jarob coiitra vitia luclantcs; elecli in virlulibus
fidclitcr eiini coliiit. Et ut illam terram darcl silii, ivgni luercdos. Qiii igiHir eslis scmcn At;- aha-, et
non rcliqiiit lioniinom iiocorc ois. qui cslis sorvi Dei, Ijudate Dominum fide ct ope-
Vers. 12. Cum esseiU nnmero breri. Possent cssc ratione. Et qui estis fllii Jacob, el qui estis elci;ti
millc, ct lamcn brcvi ninnero. Woo addidit ct : cuin Doi, qiiairite faciem ejus sempcr spe ct dilcctione.
essenl pnurissimi. Insupor cum csscnt incoUe ejus Momcnlotc factorum cl pr,x'coptoriim ojus, ul facta
lerr», id est hosp'tes, non indigcna;, et qiiivis pos- pr.edicolis, el ut pia?copta fjciatis. Quoi;iam ipse
£el loesionem eis inferre. Incola dicilur, qui colit D<iminus Deus incmor fuit vcsiri, ct quoJ Abrahara
alienam terram, indigcna vero inde genilus. et palriarchis proinisit, voliis implcvil, cum Vcrbum
Vers. 13. El, cuni esscnl advenae, pcrfrHiisi- siium iii carne misil, hiiinanuin genus pcr cum re-
eruHt de gente in ijenlem, de loco ad locuni, de Chal- domil, Evaiigolium, fflcinum teilamentuin, scilicel
dxa ad Mesopotamiam, indc ad tcrram Chanaan, aUcriiara vitam spoiidons statuii, insupcr Spiritum
iinie iii ^Cgypluin. Et de reqno ad popnlum rilleruni, santtum adjiivanioiii dedit, sorvaloiihus tcbtameuti
U\ est de regiio ail rcgiium, qiiod luit magiium pc- fftornam Inercdilatcin proinisit. llicc Iisreditas est
riculum. In illa torra erani sopiem gcntcs, illas a;l- Irihus iialriarchis ropromissa, per quos Trinitas
ven» cl liospilos pertransihani, et est expressa. Pcr Ahrahani Patcr, pcr Isaac Filius,
Vens. li. jVon reliqvit Iwwinem uocere eis. Et por Jacoli Spifitus sanctus accipitiir. Hoc etiain ipsa
fame urgonlc dcscendciunt de il!o rcitiio in /Egj- iioniiiia iniiuunt. Abraham namque Pater excctsus,
pUim popiilura altcrum : alia vlce in Gorara, et cor vol Patrr multarum ycnlium; Isaac gaudium; Jacoi)
ripuil pro eis reges. Pliarao rex ^flgypti ahstu]it ^'*^' '^*'^*^' vriuceps cnm Deo dicitur. Ideo iii Veteri
c
Sjram Abraliae propler pulcliritudincra {Gen. \%, cl Tostamenlo hos trcs spcci.ilitcr noniinavit diccns :
xxvi), alia viee abstulit oain Abimolccli rex Geiara;. « Ego sum Deus Abraliam, Deus Isaac, ct Deus Ja-
Utrumqiie forri;;Hi( Dominus, donec cam viio siio cob {E.rod. iii, IS). Siinililcr Filius cosdem trcs in
reddidit. Corripuit aiiuin regcm pio Reliecca el Novo Testamciito spocialitor iiominavil dicens
Isaac; corripiiit Laban pro Jacob. .Aliquos flagclla- .Wi(/li venienl ub oriente et occidcntc, id cst, de lolo
vil et corripuit in soninis dicons : miindo, I el rccumboiit ciim Al.raham, et Isaac, ct

Vers. 15. ISoHle langere cliristos meos , id csl, Jacob in regno ca'loruin {Hattli. xiii, II), > hoc est,
iinctos incos patiiarclins. Et in prophetis mcis no iii acterna vita, promissa h:i'ieditate. Qua; Iia;rcditas
lite mnriijnari, iJ est maligiie agore, vcl inaligiii per trcs virtnlcs acqiiiritiir, qu;c por lios Irespa-
osse. iriarchas ligurantur. Per Ahraliam fidos ,

qui cre-
Qii;ciitin', quomodo christi iincti dicantur, cum liiJit Doo, el rfpiilatum esi illi ad jusiitiam; per
niictio saceidotalis ab .\aron, regalis a Samiicl c>e- Isaac spos, de quo pater oonira spem in spem cre-
pi;rit? Chrisli dicniitiir, quia in Christiira credehanl (lidit ;
pcr Jacob diloctio, qui pro amore uxorum
dc eis nasciluruin, qui erant uiicii olco iiivisihili. sorvivit, accipitur. Per hos etiain ircs or.lincs Kc-
Tradilur quoque quod primogeiiiti a patribus sol- D clesiae dcsignanliir. Pcr Abraliam doctorcs, per
liciti essent bencdici et iiiigi, siciit Jacob ab Isaac, Isaac coiitincntos, pcr Jacob roiiiugati intelligunlur,
et hi majoris poieitatis pr;e c;i'lerls ot li.eredes csse qiii in uiia Ecolcsia caihnlica disiingiiuntur, cui
dcliebaiit, ct ha;c digiiitas primogoiiiia Jioelialur. Ecclcsia; repromiltiliir : Tibi diitio terram Chanaan,
Idco dixil Jacob ad Lsaii ; < Vcnde mihi primoge- id cst lerram humililatis : Chanaan onini iiilorpic-
nila lua {Gen. xxv, 51). > iMn linivililas, id est oiElesleni lueroditatom, quai
Quaeriiur etiam, quomodo patriaroluc dioli siiit por linniililalcm arqiiirilur. Fuiiiculum hcrrcditatis
piiipliotae. Dixitenim Dominiis do Abraham: « Pro- tfs.'r(r, id cst iKTrodltatcm, qiia; pcr fiiiiiciiluiii, id
plieta meus est, et orabit pro te ? (Gcii. \x, 7.) i est per mcnsuram dabitur, nt scribitur : i In riomo
Illoi um facta eraiit futiirorHiii propliolia. Qiind Ab- Patris nici mansiones iniiluc sunt (Joan. xiv, 2,i, >
rahain filiiim ohtiilit, piopiictia Christi luit, (|ucm ot ilti diibilur uiiicuiqiie qiiod in;;riiit. Ilnnc ha;rcdi-
Palcr pro nobis oblulit. Quod Isaac Uebeccam de lalcm Domiiius promisit. Et qiioniodo dabitiir?Pcr
MoSopotamia aocopit, propholia Christi fuit, qiii niultas tribulatioiics et laboies innltiplicando Ecclc-
Etclcsiam de gentibus accopit. Qiiod Jacob Liam et siam. Nain cum esscnt fidclcs numero brcvi ot pau-
r.nclit:' aoccpit, pidpbclia Christi fiiil, qui activam cisiimi, ot incolar cjus Ecclcsi;c, •jiiia t noii habc-
m GERllOH! PR.-EPOSlll REU;iiE(\SPERG. GJO
muifiic uianenieui ;ivilaleiii, sed fuluram inquiri- A cere, et diinisit eum de carccre ei liberum. El niajus
rous (Uebi: xiii, ii), i et pertraîisienint de nna eliam fecit.
genie ad aWAin geiilem prxiiicaiido, ei de regno dia- Yers. 21. Constiluit eum DomiiiHm domns suff,
bili ad aliiiJ, regnum Dd, el altentm popvlum, qui scilicet aul;« vel faniili.e, el principem omnis poises-
prius fuit diabuli, fai tus populus Dei. Non reliquit sionis «w<r, id estloiius regni .'Egypii. Ad quid?
hominein nacert cis. Etsi verberibus aifligebant cos, Vers. 22. l!t erudiret principes ejus de stalu rc-
tamen non niuUuni noccbant, quia et in niullis arc- gni, semetipsum rcgein faceret, et senes ejuf, id est
f.icta est iii;inus. El corripiiit pro ets rerjes, diccns : sacerdotes prudenliam inlerprelandi duceret. Legi-
Nolite tangere christot meos, id esl Ciiristianos lur ((uoJ Abraham peritus astrologus fuerit, et
olco et cbrismate unctos ; ei in propheiis nieis, id astronomiam in Chaldxa docueril. Qui f:imis lem-
est in precdicatoribus nolile maligne agere. Ad bisto- porc in iCgyptum veniens eamdem artem Jilgypiios
riam regrediamur. Qualilcr Domiiius palriarchas docuii. Poslea Joseph bac arte plenids imbutus sa-
de illa tcna e.luxeril, et iterum posleros coium in cerdolcs iEgypli instruxit. Hoc nolatur, ubi de Jo-
eam reduxerit, dicit : scph sic legitur : i êscitis quod noii sit mibi si-
Yehs. 16. El vocuxit famem super terram, 'u\ cst milis in arte augurandi? {Gen. xLiv, IS.) »,Unde h»
propter peccata p<i|iiili juasit regnaie famciii iii du:c, scilicet Chaldaea et jEgyptus pra; aliis gen-
mundo septcin annis. Et omne lirmamenlum paiiif, libus in astrooomia callebaiU. Ad allcgoriam rever-
contrivii, id est omne genus aiinoiiiecoiilrivit, quod tamur :
est firmamentnm et robur bomini, sicul legitur, Et vocavit fainem tuper terram, hoc est, Domiiius
quod lilii Jsrad desccndcruiit in ifigypturti , ut enie- pcrmisil venire vacuilalem racnlis, et exca^caiio-
rentannonam {Gen. xlu, 5). Niliil aliiid esl fames, nejii in coidibus terreiiorum : E( oinne firmamen-
quam cx incdia coiitracla pernicies. Et sicut morbus tum panis contrivis, id est omnem doctrinam philo-
plerumque pcr mcdicamentum, sic ct i!!a sanatur sopliorum, qua; firma, anuibilavit. rostca praJi-
quodammodo p»r alimenlum. Hacfamc patres cora- catores misil, et per bos pabula verbi Dei per |M>-
pulsi desceiiilerunt de tcrra Cbanaaii in .£gyptiim. pulos sparsil. SeJ niisit enle eos lirum, id esl ante
Sed Dominus apQslolo> Christum viriliter ageutem. Et sicol Jo-
sepii consilio Judse, qiii erat unus ex dnodecim pa-
i^KRS. 17. Misit ante eot virum, id est viriliier
Ifiarcbis est venJilus pro trigiuta argenteis : ita
ageiitem. Qiicm virum? /osep/i. Quoniodo misit? In
Chiislus consilio Jud;e, qui erat ex duodecim apo-
sinum venuiidalus est ex libero. Mempe qnando boc
stolis, Cbl tradilus pro triginta aigcnteis. El sicut
factum est, peccatum erat fratrum, et lanicB misit ^
Joseph descendit in /Egyptum, et suis paravil ibi
Deus Josepb in jCgyptum. Intuenda rco magna el
perneccssaria, quomodo Deus bene nlatur malis
locuin : M CbrisiHS ascendit in ccBlam, ut pararct
suis loiiini. Joseph in carcerc paravit fral-ribiis pa-
opeiibiis homiiium, sicut illi contra mabe uluutur
triam; Cbristus in eruf-e paravil iidelibus viiam
bonis nperibus Dci. Josepli a frairibus ven Jituin cme-
a:lernam. Et prius Immitiaveruni in comjitdibus pe-
runt vEgypti, el
des ejus, id esl bumaiiilatem Cbrisli afdixcrunt Ju-
Vehs. 18. Humiliarerunt in compedibus ejus, id d.xi, duni fuil Ugaliis : ferritm pertransiit animnm
est afnixcriinl eiim stringtiiUs pedcs eju;; toinpc U- tjus, id est clavi ei lancea viutra cjus. Vcl fcrrum,
bus. Ferrum pertrunsiii anlmnmejus, lioc est, fcrrea id cst vebenienlem tribulalioncra pertransiit anima
ca:ena ligalus est. Yel a)ii(KaiH ejus periransiit fer- ejus, qnando t tristis esl anima mea iisque ad inor-
rum, id est vebcmcnlem tenlaiioncm mulieris, vcl tem {ilalih. XXVI, 38). i Donec venirei nrbum rjus,
duram iribulalionera carceris, et hoc landiu, id esl Palris, et faccret ciim resurgere. Et tunc
Vers. 19. Donec veniiet verhum ejns, id est donec etoquium Domini, id esl Verbi diviiiiias sibi unila
eveniret inlerpretalio souinii de regis jiiiicerna et inflammaiit eum, Domiiiicum hominem rcsurgere
pistorc. Nota est bistovia : Jacob dilexii Joseph prae D facicndo. iViji! Rex Pater ei Deus xngelum suum,
caeteris filiis; uiide odio fratrum est vcnditus bi qui rovolvit lapidcm, et solvit sudarium Cliristi, et
^.gyptura. Quem quidam princeps emii, et rideicm Patcr «o(ri( eiim a morte. Quis rcx? Princeps po-
sentiens rebus suis pr8elei:it. Et cum csset pulchsr, pulorum, idest Dominus angeloruu), et dimisit eum
domina iilius nmplcxuni ejus desideTa\il, quoj nc- dc inferno immorlalem, impassibilem. Consiituit
fas ipse rccusavil. Idco ab ea accusatus carccri incum Dominum domus tuie, id esl Ecclesije, quse csl
cluditur, compede el caleiia coiistiingilur. In car- domus Dei vivi, el principem oinnis possessionis suw,
cere vero duobns principibus rcgis soinnium illo- iJesl omiiium illorum, quosa diaboli abstraxit po-
runi expusuit, quoJ ita evcnit (Cen. xli). !1oc autcm tcslate, qui facti stint possessio Dei. Ut erudiret
ex se ipso non fecit, sed eloquium Domini inflam- principes ejus opostolos, «iftd per «etnciifKNni per
mavit eum, id est Spiritus saiiclus ustcndit ei, qiii imiiaiioncm, ut pro modo suo eum imiiarcntur,
pDStea in igneis linguis appjruii. El cum boc com- ei scnes ejus, scilicet saccrdoies morihus senes pru-
perisset, deiitiaiH docerei, quomodo alios corrigcrcMl et «d-
Vers. 20. Misit r«x, et solvit eum z compedibus. monerenL Chrislus erudivit principes doraiis Dci,
Quis rcxT Princeps populorum, qui hoc potuii (a- viJeliccl aposiolos sicut scnictipsum dicens : i Om-
m rOMMENT. IN PSALMOS. — PARS iX, EX BONOJUO. — PSAL. CIV. m
Dia qii« auJivi a Patre nieo, nota feci voliis {Joaii. A <'o):vertitcor cortini. U\ esl toiiverti jxrniisil cor ly-
\v, 15j. Sicul dilpxii nic Paler, ot et;o(lilc\i vcs raniiorum, ut odirenl populum ejun ("diristiaiium, it
(iijrf., 9); » sic el vos iiivicciti dil'gile. Sciies afHigerent, et ddlunt jnccrenl liarclici el pliilosoplii
e]us, scilicel priiicipes sacerdotum el legis doctoies in iervoi ejvi. Mullos eniin dolos et dcccptiones fe-
el Scriliiis dociiil priideiuiam dicens : « Nemo vc- cernnl haiietici iii sanclis.
nit ad me, nisi Palcr traxeiit cum (Jonn. vi, 4i). Ad litteram iccuiramus. Hic legaiio Moysl et dc-
Ego el Paicr uiii:m sumus {Joan. x, 30). > Liilcram ceni plagse icfiiuntiir, qua;eiiani in psaliiio scptua-
lepetamiis. J;icob »udiens, quod Juscpli vivcrct, et gesimo oclavo [scptinurj, id est : .Atlendite, poniiii-
quod ipse in yEgypto regnaiet, tur. Scd ilii siib aiia significati»ne, liic sub alia de-
Vers. 23. Kl inlrnvit iuad in .Eijijpliim, et Ja- scribilur, In qiiilius non scrvaiur oido prnut gcsla
col) accola fuit in lerra Cham. Jacob diciiis cst a sniit, qniahic iil;er noii seqiiitur orilineni gcsôriim,
pareiililnis, quod dicitnr supjilantalor , co <|iiod sed inysterioriim. Ide» quasdnm su|'e;iui miitavit,
nasceiis plantam pedis Esau niaiin tcniiciit. Israel ijiiasdam hic ponii, qiias ibi non dix t, scilicct tc-
dicUis est a luctanie aiigelo, qiuu! dicilur tidcni nebras et scinlplics. Ulcei a nec liic, nec ibi posuit,
Deuni, eo quod Oomiiium iu angelo vidit. Ciii 1))- quia similitudiiicstantiiin intendil. /Egyptii afllixe-
iniiiiis posiea appaiiiit, et eiiDi hrael iioniiiiavit, lunt llebra-os, ei Dcus lilieravil eos.
ideo iiinHrum, quod olim Dominiim scahe iiiiiixiim Vr.ns. 2if. Mim Moysen serrummum, silii utilcm,
vidil, quanilo aiigelos asceiidciiles el dcsceiidcnles ad Pharaoneiii, et ipsum .\aron, qticm elegii, id cst
conspeiiit. Alyyptui dicilur a qundam regccjusdem iniign,*' saiictil3tisviru!M,quem inaxiiiie dil/xii, ciini
nominis. Haic etiani dicitiir tcrra Chain a fiiio Noc, co misii. Iii liclnaico cl tii Graeco lcgitui ; Quem
qui eam priinilus incohiit. Accola dicilur, qui idii elffiit, non ipFum. Sicut prius Joscpli niisit, ut
aliumle veiiicns aliciiani teriani colit. Isracl cum prseviderot eis locooi, ila iiuiic Moyscn ci Aaron
oiniii pareiiiela et supellectili sua j€gyplum inira- niisit, ([ui iiidc cdiiceret eos.
vii, ei re.x .4igyptius terram Gesscn pascuis ulier- Vbns. 27. Poxuit ;')! eis vcrba sitjnorurn iuorum,
rimam causa Josepli ei dedit, ct sic Jucob accola id CBl uuntia eflii acia per signa. Prndigiorum suo-
/iii( tn larra Cliam, iii est in jf^gypto, Moriuus est rum (K (erro Cliuin, id cst in yEgyptn. Siciit vcrba,
aolem Jacoli, et Josepli, et omnes fratres ejns. quie loquiinnr, sunt signa rcruai, de quibns loqui-
Vers. 21. Et auxit Deus populum sunui leliemen- mur, ila iigna ilta cr.^^nt verba fuliirarum rcriim.
leti id est lilios palriarctianim muUiplicans iiimis. Signa eraiit, quod virgani in dracoiieBi , aquaiii
Lt ^rmavii eiim super iniinicos ejus viribus ct divi- -> convertit iii sanguinem; prodijia vcro, quod terra
tiis. Sed poslca magis, quando iii niaiiii potenii subilo ranas cdidit, vcl lioiribilc cliaos lenaiu
pcr sigiia et poitenta Dci facti suiit mclucndi ei li»- operuil,
noraiidi. VtRS. 2S. .Visit teiicbrai in jflgyptuni, et obuu-
VEfis, 23. Convertit cor eorum, u( odireut popiilum raiiif popiilos. ll.cc iioiia plaga fuit, qu;e liic prima
ejus. Nunquid peccatorum Deus aroalor est? Nnn- pontlur. Sed islc non scquitiir ordiiicm rerura cor-
quid convcilit cor hoiniiiuin ad facienda inala? Ab- poralium , sed spiritaliuin. Dc spiritalibus cnini
sii! Scd ipsaesliila inirabilis Dci bonitas, qiia bene sciibitur, e! verba tantuin dc corporalibus siiiiililii-
utitiir etiam ctnialis vci angclis velhomiiiibus.Cuiii (linil iis iuniit. Factsr. sunt quippc in ^gyplo per
cnim ipsi vitio suo mali siiit, iUe de nialo eorum tres dies lcnebr» lam densse, nt palpari possent.
bene facit. Invidia est odium fclicitatis alieii%. Cum Ubi autcm filii Israel eranl, lux erat, cl hoc ma-
yEgyptii Hcbra;is invidereiit, quod diviliis et gioria gnuin prndigiiiin fiiit. F.t non exuccrbavil sermone*
florcrenl, Deus quasi cor, jEgyptiorum ad odium suos illis diiobus Moysi et Aaron : nam ila cvenit,
i:««i'er(i(, dum HebniBorum gloriam et divitias auxit. ut praediiit. Vci jiob exacerbavit Ilcbrseis sermone»
Kt dolum ftuercnt in servos ejus, id esl facicbant cos luos, iil csl non aspcrc locntus c»t cis, quamvis ipsi
operari sub dolo. Nain diccbanl latercs esse ncces- D incrediililate siia exaccrbarciil cuni. Nam iii jEgy-
sarios ad inslructioncm regni, ei dolits cral, quia pio poîli increduli iucnliil ei vertjis et signis ejus.
lioc idco facicbant, ul eos aflligerent. Infantes ma- Vebs. 29. Co>it'«i(ii aûasevrum, if.gyptinrum ii
.sculiis in flumiiie necal>ant, ct femiiias rcservabant. stnguinem, quia ipsi occidernnt Infantes Hebra?orum
Allegoriam rcspicianius. in aqua. Et cccidil piurs eormi in flumine. H;t>c
Christus seiics prudcntiam docuit , et intravit plaga fuit pi ima.
Israel in .Egyplum, id est mcnte vidciis Deuiu in Yers. 50. Et lerra conirH, qua; piius edtbat fiu-
tribulatiunem descendit, vel in tcnebras hujus vit;e mcnlum, e.didit luiiJo rauat non soiura in tugiiriis
mente iiitravit, et considcravil iiihil esse, cl ideo paupcrum, scd etiara in penetralibus, id esl in ciibi-
iacob, id est luctans accola fuil in lerra Cliuin, id cidis rcjum ip.sorMm, id est principiini. Qnidam co-
esl iii lerra furcnlis. Nam Cliam iiitcrpretaiur furmn. dices habeiit : Edidit lerra eorum ranas. In Hebraso
£l aniit populum ttium vehementer in numero, el habctiir : EbulUvit terra eorutn ranas.
firmavil eum constanlia, forlitudinc, scicnlia supcr Vers. 3!. Piiit, id est voluit, et venit cinotnia,
insmicos ejus. Licel Nero Petruni, Decius occidissel id csi caniiia musca, cinos eiiiin dicilur canis, vel
Lauieiuiiiin, taiucn uierque lirmior fuii cccisorc. coenomyia, id cst omnimoda musca. Et vcnit scini-
643 tEIUlOm rR^,POS!TI P.l'ir.llF.RSPKRG. 614
plies, id fist fiilex iynilo ariiloo, iii oniuibns fniil-us A csl c&iirtiiii ntfim el contiindciitcm se ipsos. £t po-
eorum, id est iii tota teiTa. suit if/Jiem combitrentem, id est iiiccniivuni farnis in
Vers. 52. Posuil pluvias eorum (jrawSinem. ("11111 terra, id cst in cordibiis J;)sor«m. Dicilur ciim quorl
ciiim noi! sols-al ])lii'.:re in Alg\|ilo, modo '.ioilii cis liserciiri niiigis Iu\uiiosi sinl cxteris. Ft percussit
giaudiiiein pro pluvi.t , cl ignem coinburcnicin iii vincas enrnm, id esl inajnrcs virtutes, et ficulneiis
lerra ipsoruni, iil cst riilgura. corum, id cst mino:cs, ct rontrivit lignum finium
Vers. j5. £1 por graii(!i!ifini et pcr ful^ûra prr- corim, id cst omnc opus boniini, (juod in cis fuil,
cussit viiieas evrvin ct ficulntas carum, ij csl friicti- pcnriiiit dcstrui. Dixit, Iioc cst permisil, el venit
fcras arborcs, El cimlriiit iiijnHin finium eovum, lccusta, k\ cst corrosores aperti, et bruchus, id est
iJ est iiifnicliio. as aiboics coiilri\it iii iinibus detrarlorcs occnlti, cujus non «st nuinerHs; innu-
eorum. mcrabiles enim suni ii.cresfs. Ei comcdit omne /"«-
Vers. Zi, 3S. Dixi\ id esl toliiil, et tenil locusla iiiiin in lerra roruin, el comedil omncm fritclum lerrm
el brnclius, ciijus r.oncral nurncrus. Et lofusfa co- corvm, hor est piincipes et dclractores fideliLiiis au-
tnedi! omne fcnum in lerra eorum, id est oiniiia sala, ferebani, si (jiia bona tempnr.^^lia liabcbani, el sic
ct bruclias comcJit omnem friictiim tcrra; corum. prtnccpta pcccala minuta ab cls tollebaiil, qiiae fe-
id est onines arlwres Vd locusla dcpasta esl pabu- ^ ni:m ct sl'pu!a -

i.^niHcai. El percussii cniue primo-
hiin jumeiiloMim, ct hrurlins lM»ii;iiiiira. geuilum in tcrra corum, id esl fldcin, (]\\x est prin-
Vep.s. 50. Et tandcin percussit omne prinioge\ii- Cipalis in lioniinc , p 'icussit in illis baercticis : et
ium i!(_ terra eornin, id cst oninia primogenita Iionii- percussit primitias om^ is laboris eorum, id est
num piMcussit a primogeniio.qiii cra! in domo Plia- omnes lesidiias viriuies et dociriiiam, in qiiilnis
raoiiis, u.^-qae ad (llium ancili.e, et percuisii prinil- conlideLant, pcrciissil. Ad Itltcram regrediamur. .
lius omiiis lnbcris eorum, lioc est pnniogcnita aiii- "ic seqnunlur scptcr:) benclicia anliquo populo
maliuui, quu! labore niiiriuntur. diviiiiiiis collata, scilicft pecunise copia, hominuiu
Alicgonam qii.-eramus. Missiis est Moyses in^^^gy- valciudo, nnbis proicclio, dc avibus rcfcctio, ccele-
ptnm, qiii "(HiL-tos a Plir.iaouc libcravit : missus slis panis salnralio, aqiia; de pclra produciio, lcrrse
est Chrisiiis in idundiim, (lui opprotsos a diabolo gentiiim dalio. Pcrsecutorcs Hebraeorum Dcminus
eripuil, vcl dc infcriio captivos cduxil. Qui Moysen loi plagis, iit dictiim esi, afili\it.
et Aaron, id esl legem et sacerdotiura, id cst Icgisla- Vf.hs. 57. Et ertuxit eos, ilebraeos, dc .*gyp:o
tores ct prajdicalorcs, quosdealiis ut P.ii:Iurn clc- cum nrgento et anre ,
qii* cis iEgyplii qiiasi rcdi-
git (misit). Et posvit In cis verba signorum suorum, luris coinmodaveiaMi. Et cwm tanla prospcriiate
id est vcrba, qu* scqucrcntur, sigiia minora.ut c.te- cJuxit cos, qiiod iiuh eral in Iribuf eorum infirmus.
coruni iUuiniiialio, et prodigiorum suorum, id cst Hoc magnuiu beneticium, quod in illa ncc^ssilalo
majorum, ut moituonim resusciiatio, oslendcndo- niigrandi nnlius erat xgrolus. Idfii jiissil Dnminus
riim iii lcrra €ltam,\i\ cst in terra furenlis. Etmisit Hcbrspos spoliarc /Cgyptios, qiiia .avari crant, el la-
tenebras, id est CKciiaUM» in Judiljos et in bajrelicos, borantcs Hcbrteos iioii remunerabant. Accepla ergo
rt pscurarit cos in sseculari pliilosopbia. Cum in- mercode pro labore suo abilant, sicut laboranies in
ciprrenl pr;e(licatorcs cxponerc arcana Scripiurse vinea post pr.eccpta pr<emia domiiin rcdeuiit.
niysteria, luiic divina Scriptura cstapcrla, et s.-ecu- Vkks. 38. Lwlala ett Aigyptus in profectior.e eo-
laris clausa. El uoh exacerhnvit sermones suos, id ruin dc mnri Rubro, p giqiiani Pharao ciim oinni
est non suiit confusi scnuoucs duri cl a<erbi, qilnd exercilu subnicrsus esl ; C«i(i inctihuil tiinor eorvm
dixit : Relinquite mundiim, quia rcliqucninl. Mox fuper eos, liinciil(<s rcsidui /Egyptii, ne Hebrari iii
sunl brereses. Et coneeriil Oeus aijnas eorum

exoi-la; lcrram rcdiicnt, et reliquias corum magna facilitata
intanguinem, id esl doctrinas hsEretic.frum in effu- cnnlcrcrcnt. Tunc roiiligit qnod supcrius dixit :
sionem sanguinis animje suae ct aliorom; id esi in tirmavil eum super inmicos eJHi. Porro .Egyptii sa-
rieslructioncm fidci, qu?e est sanguis aiiiiure. Iloc ad p lis coutristati sunl, qiiod v:is« aurca ct aigcnlca.
probationcm /idclium fetil. Et occidit, id est occidi elvestcs preiiosas llchra:is pr.c8iiias nun rccepcruiil.
pcrinisit ;)/,uc,< corHi/i, hoctst vagos tiiscipiiios vo- l\-iiule
lanles de utia scnieiitia ad aliain. Ei tcrra eorum Vehs. 39. Expandit nubem, id cst cxpans,im msit
edidit rnnas, id est ipsi tcrreni ediderunt philoso- niibcm iii proteciioiiein eorum, ul piolcgcret iii die a
phicain loquacil.iteni, non soluin iii miiiorlhus, scd pluviact abystu; et ignem, ul Inceret eit per noctein,
Cl iHpciicIru/idMs rejumipsorum, id cst pliiiosiqiliicre ne lei.cliras soliindinis e^horrercnt. El in dcserto
loqn.iciiates pl.Tciifrunt ipsis rcgibus iil Juliano. mnrmuiavcrnnt contra DoiuiiMim dicendo : Rcdi-
Dixit, et pcrmisit, [cl reiiil cynomyia, id esl cani;ii iHinu.'! ad oUas carnium, et suaviores
mores, sciUccl luxuria el impudicitia : sciniphes, id Vers. 40. Peliernrfl carnes.ct ik-iiil coluriiix. IJco
esl doctrina dialeciica, (|ua^ niullos piingit et cxc.t- drdit cis ave.;, id est quasquilas (NS), non quadru-
cat in omnilnis finibus- eorum. Et po.ûil plinias, id pcilcs, qui sunt salubres, et magis sapi^lae ; ei pans
est doctrinam, coitim haerelicorum, grandincm, id cirli, quod est manna, saturavll cos. Postca
(SJ>) Cod. GcinnicenBis : qnaquilat

OiS (;OMWRNT. IN PSALMOS. - PARS IX, EX IIONOWO. — P.SAI,. t:\. C4B
Vehs. i\. [}hi:\)il jiarcin riim virjja, nnii Ili if>. \ coriliu;. Fl iileo isla omnia siiis cniitulil. Qiwiiiam
tl fliiiirunl uijn(r, (juas ipsi, fl jiimciUa bibcrunl. i»t'H!or fuH lerbi nancti sni, id cs( firiii* prrtiiiissio-
Abicrun: in siicu iluiiiiiia, id csl pcr loUiin cicninm nis, qtiod haluil ud Abrahain pueruin suum, sciliccl
usnuc ad terram repromissloiiis secum ibaiil, iit qnod promisil imiiaioribus Abrabae setcriiaiii lixre-
scaiiiiui : < Biucbaiil de spiriuli coiisequeiilc (/ Cor. diiateiii se daiiirum.
\, i), » id est comJantc petra, boc csl aqua dc pelra Littcra esl iterum rcpelenda. Ilic dicil qiiomodo
educia. Idco isla bcnelicia eis coiitulil, scineii Abraliae iii promissam terram introduxit. lle-
Vers. ii,. Quoiiiam menwr fuil verbi Sancli sui, br:cos pavil Domiiius in deserlo ctticsli alimnnia.
id cst ccrtK et firniae promissionis, ijuod habuit ad Vers. 45. Et de iUo deserto edurit popiilnm snum
Abraham loi)uciis, ;;!ifirM»i suum, id cst sibi dbv sibi obcdicnleni in exsutiatione e.\leriori, «I Josue
diontem, diim dixit : « Scmini luo dal)o tfiiam fi Calcl), et elecios suos, sciliccl digiiiores in lcctitia
lianc (Gen xii, 7j. i Hinc patet qnod filii Israel noii iiitcriori, ct iiilrodiixit eos in lcrram, qii.Tin olim
pro suis merilis, scd pro coniplciida promissioiie patriarcliis proinisit.
Oei lerrani illam pinsscderuiii, qiiin pîlius oniiii^s Vers. 44. Et dcdil illis reiiiolics genlinm, cl lu n
pciie pro inciitis suis in deserto proslrati suni. .\d varuas, sed lubores popidoruin possederunl, qi.iia sic-
allogoriam revertamur. " ut piius /Ejiyptios dcspoliaveruiit, ita isiis jjcnlilius
Praestriptas tnbulationes |imniisit Dpuspersr.culo- auium cl argenlun) et vcsles abstulerunt. Pro dura
libus lidelium, et edvxit suos dc eis cuin argeiilo, id naniquc scrvitute dcdit eis auruin ct ar^êntum
est cuin iiitorc eloquii, et anro id est cum scicnlia. iEgyptinrum, pro diulina pcrcgiinationc regiones
Vcl perciisso nuiiido niulus modis cduciintur aiiiiiiae gcntium, pro ion};o iiinere labores populorum. AJ
iuslonim ;)i argento confcssioiiis liicida', ct auro qnid dedit eis ista t..rrona bona?
puritatis spIendidiB snLlata omiii inllrmitatc peccati. Vers. 45. Lt custodiunl iusti/icaiioues ejus, idest
riide subditur : El non cra!. in tribuhiis eoruin infir- mand;ila, qiue juslilicaiit ; et lcijnn eju.i rcqiiirant, tit
mus, Cum cnim niigrant sancli ab hac viia, oiiincm spirilaiiicr iiuelligant. Idco dat Doiniiiiis sanctisista
lioloreni ei laiiguoremDominus aufiTt ab eis, ct ciini bona, ut non inipedili in liis iieccssaiiis acquiren-
laetitia magiia disceduiit. Ei in profeciio-i.e, id esl in dis vaceiit orationi ct leclioni : vcl iit cuslodianl jii-
transmigratioiie eoriim ab hac vila, Uvtala est jEijij- nificaliones ejns, el teijcin ejus requirant, Dciiin iioii
ptus, id est teiicbr;e,scilicct leiicbrosi l;eiali siiiitdi! esse cideiidiim pro lorrenis, scd pio ipso. Pro icr-
abscessu lucis ideo, qnia iion e;'t lu,\, qmje incrcpct renis istis a Oco dalis gratias agerc dcbemus, ct
lciiebras. < Omnis eiiiin, qui niale agil, odit liiccm cuiii pro sc ipso liabfudo adorarc. Allcgoria est coa-
{Joan, III, 20). » EirpnHdi! nuhcin, id est saiictiiin C sulcnda.
corpus Doiiiiiiicuni, icfrigeiaiitcin in protectione eo- Doiiiiiius proniisit lidi-libiis vilam selernam, el
runi, et ignein, vidclicct Spirilum sanctuin illuini- eduxit dc niuiido popvlum suum, id est sibi obedicn-
iianiem eos, ut luceret eis per noctem, boc e.st iliumi- tcin, ut exbullct dc bono opcrc, et eleclot, id «st
iiarol eos per totani hane vitam, quse nocti coni- pcrfecliorcs ut Mr.rlinuni et Bcnedictum, in la^litia
pnialur. Petierui.t, et venil coluniix, lioc est pclie- iiiagna dc bnna cnnscientia. Exsnltalio ad corpiis ;
lunt virliilcs, liiijc sicut peiinae clevaiil ad ca'li'stia, l.clitia pci tiiiot ad animani. Sed prius dedit iUi re-
ei menieni satiaiit, et veiierunt cis, et pane cirli, id yiones gentium, iit cas acquirereiit suis pra"dicatio-
est eoipore suo vcl doclrina calcsli saturavit cos. iiibus, el laborcs pupu!orum po.isederv:il, id cst disci-
Dirupit petram, hoc est fecit e s intclligcre cssc ru- pulos pliilosopliorum in suani scclam ailraxerunl.
plam pctrani, scllicet Cbristiim in passine perlan- Adquid? t'( cusloUiant juslifuationes ejus, id csl
ceain, el ab illa ruptione Ihixerunt aqua\ id csl mul- niaiidala qu.-e justificant, t( legcm (jns reqiiirnnt spi-
liplex gratia, baptismus, redeniiiiio, sacra Scriptiira. riiaiiler. (ii fine biijiis psalini Alleluia ponitur, pcr
Aperto quippe Cliiisii lalcre cxivt saiiguis etaqua. qiiod iaus l;ctiliiR exprimiiur, qujaqui maiidaia Do-
El tunc abierunt i/i sieco flnminit, id eslpi;cdicatoris niiiii faciiml, promissam Doniini hxrcdiiateia iiitr)-
in gentibus, qux erant siccae ab onini rore miscri- btint, ubi gaudium ct Ixtitiam possidcbunt.
PSALMUS GV.
Pe laude Ecclesiae de gentibus.
Confitemim Domino, quoniam bonUs, quoniam in D stituil, verfai gratia, cum nominas unum, da unui»;
sccculum misericiirdia ejus, elc. ilic psalmus cente- cuin nominas duo, da duo, etciunt tria;cum noiL'»-
jîinum quiiitum locum dedicat; qui numerus a nio- nas tria, da iria, cl eriinl sc;i; cura noniinas qiia-
K:ifie surgciis, ei per decadcra accrcsccns ad quatuor, da qr.atuor,el cruiildecein,et sic facies uajne
laordecim pervenil, ct summara bujiis numeri coii- ad qiiatiioidcc ini, et cunt coiiMim qninqne. Quater-
: ,
fi/J GEIUiOHl PR.-EPOSiTl REIC1IERSPERG. m

iiarius Novum Teslameiiltim, dLnaiius Vclus Tesia- A tenam ingressi genles secnnduin jussum Dortiii i
]i\eulu(in cxprihiit. Dcsiguat qutHûe iiic iiuincrus, iion disperdiderunt, ei quod sculptilibus eorum ser-
quod obsfirvalores ulriusiiue. Ttslamenli cciiluplum vicnint, et quod filios et lilias suas da.'moniis sacri-
prsiiiiuni recipiuiil. ficavcrunl, pro quibus genlibus iradiii nienio-
Materi!» iii iioc psaiino suiil convcrsi de JuJaîs raiitur. S<'xia pars est ; Snlvos [ac nos, Domine, iii
iiupei fcoliores, de qiiibus luqtntur Sjjinliis saiitius qua conveisorum dcprecaiio, et Dci laudalio con-
commoiiens eos ad coiintenda poccaia, ad laudan- tinetur.
dum Dcuni, ad ageiidain pa-nilt-ijtiam, ei nicnio- Magnalia Ir.ijus psalmi lotius buman% redemptlo-
r!:;;'Ja iJjUiibilia el Ijcnclicia (iuaEdain, qnxpalribus ni» sacramcnta tcstanlur. .\b /Fgypiiis enim eripi-
eoruiu coiitulit, et tamen irriiavcriinl am, H ideo niiir, quando ab opcribus diaboJicis divino munere
puiiiii suiii. In qua paena aon dcfuit iiiisericordi.i libcramur. Mare Kubrura transinius, quando ba-
Doniini pro pailc salvaiidoruin. Et sicut illis non plismalis sacrameiita peic ipimus. In deserto pasci-
dcfuil liiiscrituidia, ita iiJ oiiinibus coiifitenlibus niur, dum in soliiudine mundi bonarum rerum lar-
peccata , ei laudanlibns Deuio , et pteiiitcnliain giiate saliamur. Ad lerram piomissam perducemur,
agcnlibus iion deeril niisericordia. Superior psal- quando iii illam fuliccni palriam inuneru siipernx
iniis lociiiiis est de i.-niiatoribus Abrabae; bic !o- " picialis ititraLimiis. Voi est Spiritus sancli de Ju.
quilur do populis (-laccriiantibus Dciiin. IUe ictu- daeis conversos. sed lapaos, ad Doeiiitcnliam adhor»
llt qua; bcncficia Domiiiiis illi populo impendit taiitis :
l.ic icfcrt, qiise mala ingr.ilus populiis etiam pro Vehs. i. Cvnfitcmini Domino. Vos, qui de Judxis
crcdidistis, el lapsi cslis, in pccca:is iioli:e despera-
Ijuiiis impendit. Inienlio esl nos bortari ad ainoroin
Dei, qiii potens esl punire, ct potens misereri. Ti- re, iioiite delicere, nolite parentes vestr.ts Deum
tulus esl exaccrbaiiies imitaii, sed pceiiilentes iiDiiainini ct
AlLELM.l, con/iiemim Dvmino originalia ei actualia peccala ;
Lasdale Deum. DicitHieronsTinis qiiod accusate vns, ct pceniienliaQj agjtc, ne ipse punlat
Quod est,
ubicunque duo ponuLiiur Atlctuia, unum perliiieiad vos : qui potens est punire. Confiiemiui ci, et noii
superioivin psalmuvn, aliud ad scquenlein. Augusti- coiifundct vos, qui bonui est non staiiiu punicns,
vero dicil ambo pcrtincie ad seqnerilcm propter sed cxspccians, el pluit supcr justos et injustos.
iius
uiriusque popuii latidera. Sed niaKis sequcndus cst Ipse bunitas cst cssentialitcr, ideo ipse omnibua
llicronymiis propler Ucbraicie lingua; iiolitiain. bcne cupii. Post confessioneui misericordiaro ira-
Verba psalini accepta stint de bistoria, ubi fllii „ plorate ,

quomam in ueculum misericordia cjns,
Israel posi miilta Dci bciiclicia uiultis niodis Dcum Quxdain oeculta vis esl in eo, qua peccata dimiitit
oifenderunt, ct ob koc quidam puiiili sunt, qiiidam omnibus misericordiam suain ostendenlibus. Lt ill,\
iid poeniteniiam conversi salvali sunt. Et sigiiilitat misericordia perniancl in so-cu/um, id est i|iiandiu
quod multi Cliiisliaiii post niulia gratiaruni dona cursus islius vitie ertt. Nam postea iion erit neces-
Deum niultls liiodis offciidunt, de quibus iiiduratos saria, ubi non erit fructuosa pu-iiileiitia. Nain < in
inferno.qnis coniitebitur iibi ? (Psa/. vi, 6.) i Vel

damnat, poenitcntes salvai.
scx parles dividitur, quia laus misericordia eju» permanct in sceculum, id est iil
llic psalmns in
mundus in so.v diebus perficitur. xtcrnuin, quiu sancti cliam po!>t banc vilain im-
Dei in seiiario, ut
qua con- nioitales, impassibiles facii iion poicrunt subsiste-
Prima pars cst : Con/ilemini Domiiio, in
Secunda Pecca- re, nisi misertcorfîn Doiiiiiii. Posl remissa peccaia
fcssio laudis, ct oratioconliiictur. :
patrum loqnimini polentias Domiiii, id est prxdicate omiii-

vimus, iii ([ua peccatorum confciwio, et of-
biis, quod potci.s e»t dimittcre, el audilas facere
fensio sciibiiur, quos de vKgypto liberavit, el iii
inari Rubrn salvavit. lcrlia pais est ; Ciio fecerunt, aliis omncs laudcs ejns, id est prxcepia ejus. De
qtiibus laudetur, el beaii critis.
iii qu;i Ires oft'.:nsioocs, ct totidt;m aiiiaiadversioucs
oncupisceu- D Vf.hs. 2. Quii ciiim loquetur polenlias Domini,
Jud:eoriim proferiinlur, scilicel, qtiod i
Dei consunipsit, et quod quas ostendit poenitcntibus justilicando impios? Aut

les carnes, saiuratos ira
qiiidam a lerra deglutiii, quidam ab

quis auditas facief omnes laudes ejus, id esl pr.c-
rcbcUcs .\loysi
quod vilulum adoraiilcsoc- cepta ad laudera ipsius? Prsecepta dicuniur luudes,

igiie c.viisitiiipti stinl, ci
Ptn mhilo liabueruut qtiia liis explctis laudatiii' boino. Pcracia pacnileii-
cisi suiit. yuarla pars (;st :
tia iii jtisliiia piMiiKinete, qiiia

terram desideraltilem, in qiia item ti es irrilalioucs,
Vers. 3. Beaii, i/ui cusloi/i»i:t judicium, et faciunt
ct loiideiii \iiidic!,» sc(;uoiiliir. t}ood promissis Dei
terram repromissionis non juslilium in omiii lempore. Judicium custodit, (jiii
iioii cictlidcrtiiit, ct ideo
inlravcrunl, el quod propier verba cxploralorum icctum judicat. Jusliliam vcro facil, qiii recte agit,
occisi el captivi inier- Jiidiciiim ad lidcm, jusliti.^ pertiiiel ad opus. lleali

miirmuraveruiit, ot iiSeo
ieruiit, ct quod Bcclpbcgor in.molaverunt. el ideo ergo erunt, qui (Idem in judicio cuttodiitni eijusii-
suiit Quinta pars ost Kt irritavermt ad liam in opere faciuni, et hoc omni ttmpore, id est ex
(iccisi :
qoa ipiatuor criinina iu- quo incipiunt qnousquc viviiitr. « Qui > eniin
iii]ua-n contradictioni»,, iii ,
quod propler aqiia- 4 perseveravcrit iisque iii lineiii, liic salvus erlt
diconiin liarraiitur : scilieel 5*e.-
imriani DomiiiO el Moysi conlradiierunt, et quod (.W«f//i. X, 24). I

:
m COMMENT. IN PSALMQS. - PARS IX, E\ HOXORIO. — PSAL. CV. 650
Nola : qiiiiiqne propoiiii ad consequendain bcaii- A e(jimns in l'ii;:ii, iuiquiiatem fecimus iii proximDni.
ludiiii'iii, scilicet peccata conliteil, polenlias Doinini Mirabilla lua iion intelleximus , et misevirordi:e
loqui, laudcs ejus aiinuntiaie, judiciuni custodire, opcra in nieiiioiia non habuimus siciit palres noslri,
jusruiam facere. qui in .flgyplo non intettexerunt mirabitia tua spii i-
Aliter : Beati qui custodiunt judioum, id esl qui taliler, qu;e viderunt lieri corporaliter, ei non fue-
fuiurum jutliciuni intclligunl, quid mali, quidve runt memores imdtitudinis misericordiw tum, id est
boiii ilii liabitiiri sint, et illud per confessioiiem ct mulii|dlcis misericordiae ixix, qua eos cxsiilcs visi-
poeuiteiiiiani piaeoccupant, ne Dominus eos puniat. tasli, inluilcos eorum flageilasti, ipsos de angustia
Vel qui custodiunt discrelioneni, quid sit ageudum, liberasli. Duo sunt qiise beneficia doiiala commen-
quidve omiUendum, et peccata dijudicanl, ei accu- dant : intellecliis mcmoria quod utrumqiie per
,
sant liic, et puniunl in se, ne iii futuvo puniantur, fidem defult. Et irritnverunt ascendcnles in mare
etomni liora bene opcrantur. Post Spiritus sancti P,ubrum. Hoc esl de J^gypio asccndenles per ma-
admonilionem sequiiur pcenitenlium oralio : num Doniini liberati inoi Deuni ad iram provocave-
Vers. 4. Memento nostri, Domine, elc. Absenlis runt, cum ad niare Rubi uiii pervenerunt. Nain vi-
vel exsulis nieminimus, praesentem vel inlirnium videntes exerciliim ^gypiionim inscqiii, de Pei adju-
silamus, absentes a visione Dei ei a consortio aii- " toilo dillidcbaiil, cl inurinuraliaiit dlcciites : « iSun-
gploriim iii exsilio hujus mundi fuimus, cl Domiiius qi>id sepiilcra non fuivuiii in ^lil^ypio, ut facere-
memor fuil noslri, Filium suura ad nos misit, qui mus lilc iii soliliidlne ' • {Exod.. xiv, 11.) Asccuden-
inrirniosa lationibus semivivos relicios sua prsesen- tes ideo dixil, quia cx qiiacuiique parie exoalur de
tla visilavil. Sicut tunc, ita nuiic Memenlo nostri, /Egyplo, est ascensus, ct ilia rcgio, in qua csi mare
Dominc, in beneplacito populi tui, id est iii Filio luo, Rubruni, aliior est .Egyiilo. Maie Rubrum dicit ad
<iui fuil libi l>eiieplacitus ex omiii populo tuo. Vel distiiictlonem illiiis quod non esl rubrum ; vel co
memento nosiri, Domine, ut simiis in populo, qui quoJ in illo mari ab liostlbus libcrali suiit. lllud
bcne placuit llbi. Qna&i immemor videtur Deus, inare Riibrum non est iiatuvalilcr rubnim, sed de
cum de vitlo iii vitium hominem cadove permitlit. rubra terra indult liunc coloreni. Terra enim illiiis
Tunc memor fit, cum a peccato revocal, ad poeni- regionis rubra est. Poiuisset Dominiis alias eduxis-
teiitiam provocat. Memcnto nosiri, qui longe a te se eos ; sed voliiit eos cducere per mai-e Rtibrum, ut
peccando lecessimus, et visita nos interna aspiraiio- intelligeienl lideles, quandoque per I apiismuni ad
jie in zaiuluri luo, id est in Filio luo, qui est Salva- proiiilssani Iiseiedilaiiem perduccndos sanguine ru-
lor oir.niuin. Vel in saluturi tuo, id esl in illa sal- bricatum. INola quod sub peccatis palrum sua pec-
C
valione, qua alios visiias in Spiritu sancio. Quoties cala conlitenlur, quia s cut illi covporaliter, ila isii
liomo memor peccatorum dolet, et gerait, et com- peccaverunl spiritualiler. Et licct ilti provocavcrlut
pungitiir in lacrymis, toties visiiat euin Domiuus. Deum ad ir,im murniumndo, tann n
Yisita nos iiifirmos. Ad quid ? Yfrs. 8. Sntv:iiit eos noii pvopli r iilos, scd pro-
Vers. 5. Ad vidcndum in bonitale eleclomm tuo- pier iwnien suum glerifieaiidiim. Ad quid? Ut niiam
rum. Ad huc visila, promove nos : ad videndum in facerel potentiam sitam. Ideo, ul manifeslarot, qiiani
bonilaie eteciorum luorum, id est ad iiilelligendum poteiis est. Et quomodo sahavil?
boiia, quae confcrs eleclis tuis. Vel ad videndnm in Vers. 9. Jncrepuii mare liubrum. Tanquam ali-
bonitale eleclorum tuoTum, id est ad intelligeiidum quis polens increpavet servum suura, ne alicui
xirlutes, et bona opera, qux hiebabent clecti. Et obslarel, ita increpuit mare ne illis fugieniibus
ad hoc etiam visita : ad Uvtandum in {xlitiii gentis obslarel, et exsiccatum est; el deduxil eos in abyssi^
luce, id est promove nos, ui Istemur tali laeiitia, sicut in dcserio, id est tam sicco pede ivansiciuni,
quali gens tua laelalur, quae de scrvata innoceiilia ac si csicnl ibi, ubi nunquam fuit. Vel ita perduxll
e\8ulla(, ut tauderis eliam a nobis cum hwreditate eos per mare, siicut poslea per descrlum.
tua, id esl cum justis, qui suiit baerediias tua. Vel
p Vers. 10. Et sic satvuvil eos de manu odientium,
ut lauderis cum liaredilale tna, id est apud lueiedi- id est de potcstate jligypiiorum ,
qui eos odcrant
latem tuain, quod nos siinus, sauctus, sanctus, san- proptcr spoliationcm, et redemil eos de manu inimi-
clus dicendo. Vel ut lauderis c*i»\ hceredilate lun, id cortim, id cst dc polcslatc Pharaouis, et oninium
cst ul et lu lauderis bic, et honio laudetur. prselatovum, qui cis praefuerunt iii operibus. Idoo
•Nola quod pOBniienies qualuor orant : ut Deus dixii : Redemit, quia jam (H-sliguiabat redemptio-
coviiin memor sit a peccalls revocando ; deindc vi- nem biimani generis sanguioe Chiisti. Quomodo
sitet ad poenilentiam inspirando ; ut bona vldeant salvaverit, subjungit
clectorum ; et Isetentur in liEtitia justoruni. Genlis Yers. H . Et operuit aqua tribulantes eos iu tan-
Uei suminum, verum, incommutabile et

lajlilia est lum, quod nec imiis ex eis remansil, qui rei iiiitia-
bealilicum boniim, quod ipse Deus est, queni vldere rei. Et boc significavlt, quod in baptisniaic oninia
fst laudare ; laetari laudare c»l. Post orationem se- remlttuntur peccala.
quitur illorum confessio : Vers. 12. Et tunc crediderunt rerbis ejus, hoc est,
Vers. 6, 7. Peccttvimus cum palribus noslris, id tunc primum crediderunt vevum csse, quod cis pro-
esl sicut palres nosiri loi ci laniis modis injusle misit, quia liberarel. Ei taudarcrunt laudem ejus,
Patrol. CXCIV. 21
651 GERHOH! Pf.JlPOSlT! HElCHEr.fePERG. 6^
quia vitlores cranl, id est in laudabili faclo lauiia- A. erucic? » {Xum. xvi, 15, li.) IJco iralo Doraino
veruiit euni. Vol ut alia translalio habpt :
t'i canta- devoravil eos tcna ita vivos rura domibus et tal-ci'
venni! taudcin cjus dicentes : < Caniemus Doniino, naculis. ct onini suhsianiia eorum ; hoc esl, quou
gloriosc cnini niagnificalus csl {Exod. xv, 1), t cic. dicit :
Et lianc laudcrn Vcas. n, 18. Aperta cst lerra, ct dcijlutivit Da

Vkrs. 15. Cilo fcceritiit, id est brevi tempore lau- tlian et Abiron, et operuit venieiis siiper congrega-
daverunt pum, et postea ohliti suiit operum tjus, id tionem, iJ esl f.iniiliam Abiron. Et exarsH igiiis in
fst olilivioni Iradiderunt bencGciaejus. iVoh sustinae- synagoga enruin. Egressus esl eiiim ignis a Doini-
runt consilium ejus, hoc est, non palienter exspe- no, scilicet a rotiimiia igiiis, et combussit illos
ctavciunt consilium ejus. Consilium Dei eral, ut quinqiiaginla viros illis consentaneos. Unde suhdi-
lioc ei Jioc niodo inlrarent terram proraissioiiis; lur : Etamma coinbussit pcccalores. Flamnia dicitur
sed ipsi in.patientes sine omni labore et dilatione ibi a flagello scintillarum. De quorum interitu populiis
esso vi)hii'runl, ut vnlgo dicilur : Catus viilt pisces murmuravii, quos iterum incendium consumpsil;
viaiiducare ; scd noii vult pro illis laborure. Operum sed Aaron orante, ct pro cis incensum offerente
Bei, qu:\.' focitin^gypto,ct inmariRuhrooblitisunt, ignis cessavit. Ut Icclori fastidium tollamus, alle-
Vebs. 11. Et concupierunl concupisccnlium in dc- goriam subjungamus.
serto, id esl rcm concupiscibilem concupierunl, sci- jEgyptus, quod diciliir tcnebra' \c\ tribulatio, est
licel pisces jEgypti et ollas carnium. Talis locutio hicmundus lenebris vitioruin ei uihiilaiione malo-
est, sicut dicinius : Hanc seivitutem servivil, talem rum obtectus. Pliarao, quod dicitur dissipator, rex
vitani duxit. El lentaverunt Deum in inaquoso, id est ./Egyptiorum est diibolus, virlutes ei bona opera
ex dirtidenlia rogaverunt aquas in deserto. Ingressi dissipans, rex in peccatis tcnehrosorum. Populiis
qiiippe de niari Rubro veneruut in dcsertum. Ihi
dura serviiute oppressus est populus lidelium jugo
delecerniit eis victualia, qu;B secum de .'Egypio tu- diaboli constricliis. Hloyses, qui populum per signa
lerant, et omiiis niultitudo pro cibo et polu mur- de potestaic Pharaonis liberavii, cst Christus, qni
inurabat, et Moyses et alii meliores a Deo Iixc sibi populum fidelium de doiniiiio diaholi per miracula
dari pelebant. erij.uit. Mare nuhruin, por qiiod populus oducilur,
Vers. 15. Ei dedit eis petitionemipsorum, scilicet esl haplisina Clnisli sanguine perfusuin, pcr qiiod
aquain de pelra, et misil saluritalem in animas eo- populus salvalur. liosies, qui rugienles llebraeos in-
ruin, uJeiicit nianna et carnes volatilium tribuit eis sequunlur, sunl dxmones, qni fu,;:i.^ntos saeculuin
iisquo ad suflicientiaiu. .\nimas dicil volunlatcs, hoc peiscqiiiiniur. Dese,Uim, per quod lilR-rali iler ciim
^
csl, quaiiltini volebanl. Hic contra Deum mtirmur.i
lihore ad p.Uriam liabcnl, est Chrijlia; a leligio a
êruiii, it paiienter sustinuit; postea vero contra (!:i!nioniLus et infidclihus deserla, per qnam redem-
prseiatos suos iMoyseii et Aaron murmuravcrunt, ct pli mullo laboread palriam paradisi lendunt. lo dc-
iiOB sustinuit. sorlo pane coeli, el aqua de petra iili pascunlur; in
Vers. Iti. /,'? post haec irrilnvernnl Moysen in ca- \ia Dci corpore Cliristi, pane vivo, el sanguiiip ejus
stris, Aaroii suncluni Domiiii, id cst cleclum Doniini, isli vescunttir. Tcrra repromissionis, qu;»; illi po-
vcl sacerdolem Doinini. Uncli enim oleo dicebantiir pulo a Jesu Nave dividitur, est tci ra vivenilum, qu»
sancti. lidelibus a Jesu Christo secundum merita cujusquc
Qiiasritur cur .Moysen iiDn dixerit sauctum, et Aa- dlstribuitur.
ron dixeril sanctum? De Moysi sanclilale nullus Fidcles itaque a jugo Pharaonis diaboli, ct ab
duhiuivit ; de .\aron vero dubiialio fuit, qnia idoluiii /Egypto infideliiatis per ipsara ercpli, sed denuo
popiilo fecit. Ut ergo haiic dubietatcin nohis lollat,
hostibus, scilicel vitiis, etpeccatis sulidili cum pce-
euin sanctum vocat, sicut supcrius dixit : Misii Moy- iiitontia recurraiil ad laborem suum, dicenlcs : Pec-
seii, ei Auron, f/ticiH elegit ipsuin, vcl sibi. Sed qiiia caiimus cum palrihus nostns. Mali siiiit patics nia-
sa;pe lilii Israol .Moyson et Aaioa irrilaverunl, <io D lorum, qtios per malum cxompluni genuerunl. Unde
qua irrilatioiie dicat, detcrminat : In castris scili- dicitur : < Vos cx palre diaboio, > id est cx Caiii,
cet, qund ita conligil. Post aceeptam legem, et post I estis {Joan. vm, iiK » qiii propter inviJiain di-
factuin laheiMaoiiluui et aioam, et post iiislitutum ctus est diabolus, el homicida orat ab initio. Pec-
a Doo sacerdotTiiin, cuni in eremum devciiissent, catores sunt lilii peccatoruin, quos imiiantur. Cum
Core uiius de piincipihus sacerdotum Dathan ct talibus pfl(ii(i(is peccuvimus, qiiia ad excmpluiii illo-
Ahiroii de principihus populuruin insurrexcriint rum inale viximus. Injiistc rgiinus, quia Icgem tuani
coiitra Moyscn et Aaroii cnm quinquaginia viris, ahjecinius. Iniquitatein fccimus, qiiia proximis no-
dioeiiles quia Doininus Aaroii sunimum saccrdolem cuimiis. Palres nostri, de quiliiis per iiiiilalionem
non elegisset, scd Moyses ideo eum constituisset, mali geniti sumus exislentcs in Êgypto inlldelitatis,
ul sic goiius sui'm sublimaret. Cunique Moyses pro non iutellcxerunt opcra tua, qiiod angelos ad :»'ier-
eis ad castra misisset, venire nulueriint dicentes :

nam gloriam creasti,-et eis a gloria lapsis ca?uui il-
€ Nou biiiricil tihi, quod nos dccepisli educons de loaini por liominos roparare disposui»li, liotiiinis
lerra oplima, ct inducens in ha;c loca pessima, quin vcro lapsum per Filium luum recuperasii. -Voii fue-
ct domineris nostri : iiuiu et oculos nostros vis runt mcmores multitudinit miscricordio! tuce, (Jliod
6a5 COM.vIENT, IN PSALMOS. — PARS IX, EX HO.NOiUO. - PSAL. i
V. (ihi
Filio tuo uiiigeniio nuii |x'pe!cisti, sed [no iioiJii- A averucs, id est stieiites ad infeii.a dcsocndaii!, qiii
jiuiii salute ad moricm liadidisti, et ons de niorie ab Ecdcsia Cbrisli divisi conirrc:;a!ioi!(in sibi cr-
eripuisli. /'.'( ini/ai'i'r;(iij Dciun ascendenles per su- roneam faciunt. Et exursil ifinis in sijmitjoyn eo-
perbiam iu marc, lioc est. in sa'vili:im, in mure Ru- riiin, hoc est, aidor libnflnis iii i oiigrcijatione co-
brum, id esl in pcisiciiUoiicm rubricalain saii;.'iiine ruin, et raorluos iii pcccaiis combussii a.icrna
sunctorur.. Mare liic prn tcmpestate pcrsecuiionis flamma peccatores. Vel eis conscatieutes eiunt lii
ponitur. Et lameii iios conversos ad fidem salcaiit :cteriio igne ardentes. Rutsr.in :ij liucraui inspic ia-
propter nomcn suum, id est propter Firmin, qui ist miis.
KOinea Patris. Yct profler noincn C.liii.<itianuiii, ut Vers. 19. Et feccrunt riluhun m Uoreb. Ordo ;
notum faccrct potenlium suam, qiiod ipse soluspo- to!o pisposterus csl. Nam scpc ante ponit, quod
lens cst justificarc inipium. posl contigit ; ct sa'pe post ponit, quod prius conti-
Et increpuit mare Hubrum, hoc cst, jasjit ccssaiv- git, ct lioc causa ccrli inyslciii facit. Noii eniin
pcrseculioneni. Ht exsiccaium est, qiiia s;cva pro- pia;lerila iiairal ; scd fulura piiciuinliat. Vofta do
cella saiculi veniciite foiite vilie e.\aiuit. Et deduxit piictcritis suniit, et fulura conlc\it. Non ergo lii-
eos in abyssis sicut in deserto, lioc esl, Gdc!cs posi- sloiias, sed ordinein prophclia! dihgeniissiine ser-
ios in profiindis coiisiliis paganoruin ct liaTclicorum val. Prius feccrnnt vitulum in Horcb, quam terra
ita secure deduxit in \ia Cliristia;i>e leligioiiis, ahsorbuisset Corc cuni siiis, quod sic coiitigit.
quasi es.-êiit iii deserto, id est iii iiullo periculo. Ei Moyse cniin cum Doniino per dics quadraginia iii
satvacit eos de manu odienlium; in torpoic dc po- nHinte stante, ct Aaron cum miiiiiiudine commo-
icstate pcrsccutorum ct ba.'reiicoruiii ; ii; aniiii.i do rante, in vallc populus arbitratus Moysen alt ignc
polestule (iKinonum et peccaloruiii. Et rcdcmit cos consuinptuin, pciivii ab Aaroii sil.i ficri deuiii, qui
sanguine (iliiisti de mauu inimici, id cst de polcslale cos pra.-cedercl in yEgyptnin. Aaron veru liuiore
iliaboli. Et operuit aqua tribidantct cos, id esi aqua peicussus jussil oiniies sibi a£ferie auruui, dc quo
kiptismalis ;ibluil inlideies prius tribulantes !ideios : fecit conflari vitulum. Qucm lilii Isracl adoiaiilcs,
unus cx ets non remaHsit inlidclis. Quod tii;ic toii- ct ei liosiiam immolanles dixerunt : « Isii suiit dii
tigit, poslquaiU Conslantiuus crcdidil. Vcl «1;«« lia- Iiii, Isiacl, qui le cdiiiei unt ex j£gypto {Exvd. \x\n,
ptismatis vel iacrymarum eperuit omnes iuiquilaics, i). » QuoJ Moyscs, Doinino indicante, cogiiosccns
animas Iribnlantcs, et linum peccalum non rcinun- de moule fcstinus descendil, tabulas a Dco sciiptas
sit ex his inJcleluin. El crediderunt in vcrbii ejui. prje ira coniVegi!, vitulum in fi usla coiiscidil, igni
scilicet evangclicis promissionibus, ct laudaverunt ^ combiissil, in aquain sparsil, populo iii potiiin de-
laudem ejus, hoc esi, per laudabiiia (>icla cjus lau- ilit. Et ob lioc peccatum occisa suiit dc pi-pulo vi-
daverunt euui. Et quidara cito fccerunt hauc iau- giiili tria inillia.
dcm, et a laude cessaverunl. Et mox obliii sunt ope- Et cum hoc in monte Sina contigerit, qii.êriiur,
riutt ejus, quod pro eis alapas, spula, flagella, mor- quoinodo hic dicaturquod in iiionic llorcb accidc •
(eiu crucis sustiiiuit, quod eos dc manibus inimi- rii? Aiitiquiius dictus est ille nioiis Iloreb. Scd post-
torum eripuit : Non suslimierunt consitium ejus, id quam Moyscs ibl rubuni aidentcm vilit, \cl li'gem
^-st noii exspeciavenint palienter illud Dci consi- ibi accepit, Sina cuni iioniinavit, ijuod diciiui- r«(iHs,
lium, ut pcr muUas Iribulaiioiies intrarciit in re- vel mandiilum.

gnum Dei, sicut Christus praecessit. Yel per mala liein quiciiiur cur lilii Isiacl magis formam bovis,
opera gratiaui bapiismi perdideriint : Et concfpie- quani honiinis pio Dco foccrunt? In lioc inoicm
runt concupiscentiam in deserto. Mali suiit dcscr- jCgyplioruin im UUi sunl, qiii boveni Apiii cohiiil.
tuin, quia qui maiidala Deideserunt, a gratla fiunl Apis erai icx .^gypii, quo inoituo dicius Seiapis
deserti. In hoc deserto concupierunt concupiscen- cst, et pra;,Io habilus, qui boveiii habuit unius ijiii-
tiam, id est niundi gloriain. Et leiUaverunt Deuin in deni coloris, sed in latere luaculam iii.siar luna; ha •
iniiquoso, id cst ipsi inaquosi, quia sicci de irriga- D bens. Post loiigimi leinpus apparnil in yEgypto liuic
lione Spiritus sancti, teiitaverunt Deum peicnles di- similliraus. Unde visuni cst .\pin dciiin suum iii
vilias el sajculi Lonorcs, qua; lainen eum dare du- Ijovc apparuisse, ct liac de caiisa ccepcruiit ciim co-
bitant. Et dedit cis pcliiionem ipsorum, scilicet sa:- lere.
culi divitias et dignilatcs : et misit saturilutem in Vebs. 50- Et mulaverunt gloriam tuam in simiti-
anlmas eorur.i, huc est, dedit eis abundanliam oin- tudinem vituti, ut dictuin est; vituli, 1! Ico, comcd«n-
nium icruin, quas desidcrant. Ei irritaverunl Moy- tis fenum. IIoc ad exprobraiionem illoiuni dicilur,
sen et .iaron in casiris, id est legem et sacerdoliiim qui non vivum bovem, sed ncc inoi tuum, imo sto-
in Ecclesiis. Lcgcm Dei pia;varicando irriiaiit, quos lidam liguram adorabant. Per lioc osiendilur dia-
sacerdoies exaspcrant; a caslris sepaiani, duiii eus bolus, qiii illos a cullura Dei comedebat, et incor-
ab Ecclcsii» c.\cOiiiinunicaiil. Ejeciis vtro illis alx porabal.
Eeclesia apcctu esi icrra, quia lunc omnibus pate- ^ Vers. 21, 22. Obtili sunt Dcum, qui satvavil eos
bit, qualiicr tcrrciiis dcspccto Dco inhiant. Que dc omiiibus periculis, illiim Dciiin, q:d fcit mugiiu-
lerra degiuticil Ddlhan et .Abiron, id cst hairclicos tia in ^£fjypto, dum jEgypllos pcr .sl-jna huniiliavil,
et schismaticos terrena dcsidcria absorbent dciiidc llcbi';Eos cxallavit, et qiii fecit mirabilia in tcna
,
655 GERHOHI PRjEPOSlTi REICHERSPERG. 656
Ckam, id esl jEgypto, a Cliam filio Noe iia dicla, A in corde suo ut imagiuem bomiiiis flngunt, pt lianc
dum lioslcs populi sui et plagis verberavii, et suos decepti pro Dco colnnt. De quibns recte subditur i
iltesos servavit. Et qui fecit teriibitia in mari Ru- Et mulaverunl ylorinm ,saam in simililudinem vituli
bru, dum Pliaraonom eum omni populo suo submer- comedentis feji-MH. Gloria aniiparum est Deus : hx-
sit, et suos dc periculo ertii.xit. rctici ergo niulaveriint gloriam incovruplibilis Dei
Vf.ks. 25. Et tunc dixii Dominus, id est dispo- iii siinililudinem coiriiplibilis homiiiis, sieul patres
suit, ut disperderet eos, dicens ad Moysen : i Cerno eorum, scilicet erroiiei mutaverunt non gloriam Dei,
quod populus iste durae ceivicis sit ; dimilte me ut sed suani in similitudinem ritttli, id est diaboli, qui
perdam eos, et deleam de tena (Exod. xilxii, 9 et fenum ut bos comedit, dnm inalos ut ignis ligiia
iO). ) Et lioc fecissct, si non Moyses dectus cjus ste- cunsumit.
tisset in confraclione in conspectu ejus, dicciis : « Di- 0/'/ili sunl Deuni Christum, qui salvavit cos de
mitie populo hann noxam, aut dele ine dc libio raorte, qui fecit mai/mlia in jEgyplo, id esl multa
quem scripsisli {Exvil. xxxii, 51 et 52). > Confia- sigiia in Jud:ea, lenebris perfidiae oblecta : ei qui
ctio pertiiiel ad vasa ficiilia. Ipsi eraiit vasa ir» fecit mirabilia in terra Cliam, id csl in genlilitate,
apla in iiiieiitu, el fiiror Doiiiini voluit aliqua plaga lerra fureiiti. Cliam qnippe furcns dieitur, et genli-
corpora corum frangere ui ollas, et igiiibr.s iiaderc " litas eral in idololairia furens, in qna fecit Christiis
animas. Sed Moyses stetit coram eo orans in cnnfra- multa mirabilia per pra;dicalores suos. Vel Cham
ctione, id est in illo periculo se iia; Dei objicieiis. est infernus, terra fuienlis diaboli, in qua mirabitia
la Helir;fiO scribitur ; Si non Hoijses eleclus cjus fecit, dum diabolum alligavit, spolia ejiis eripuit.
fl0lisset melius coram eo. Per hoc oslenditur quod Et qui fecit lerrib lia i» mari Ilubro, id est in persc-
]ier preccs justorum plaga a peccatoribus suspen- cutione, dum pcrsecutores prostiavit, martyres co-
dilur. Ad (iiiid stetit Moyses? Vt avcrteret iram ronavit. Vel in baptismale peccaia siibmersit, de
ejus, ne dixperderet eos, id cst ut removerct viiidi- vasis irse vasa misericordi» fecit. £( diiit, ut dis-
ctani Dei ab cis, ne occiderct. Ad allegoriam recur- pcrdtrei cos, id est voluit perdere lales. et lecissrt,
ramus. si non Moyses electus ejtis sietisset in confractione m

Oreb vel Hureb dicilur culvaria. Qui in Iloreb, conspeciu cjus, id est si populus tegem observans
Deum oblili viiiilHm adoraveniiit, s'gniDcat cos precibus se pcriculo non objecisset. Vt averLeret
qui, in Calvaria Chrislum negantes Barabbain, id iram ejus, ne disperderet cos. Propicr ejus preces
est diabolum clegeruiit. Mons Sina allus est fiinJa- pcpercit. Electi enim averiunl iram Dci a populo
mcntuni civilaiis Dei Clirislus. Igiiis, qiii in monle peccanie, et dexieram judicis suspendunt precibus
aidebai, est Spiiitiis saiictus, qui Chrislum \m[)h- a plaga immiiieiite, ct sxpius coinerlunt orando,
bat, et civitalem Dei, scilicet Ecclesiani illiiminat. quos convertere non possuiit praedicaiido.
Tubarum clangor cst pr^dicalorum clamor. L;im- Liitcra csi ileruiu consulenda. Patres nostri Deum
pades ardciitcs suiil sancti exemplo luceiiles. Moy- iri ilaverunt, dum vitnluni adoraverunt : insuper ir-
ses cum Domiiio iii nioiite ardente est lex in alto rilaverunt euni. dum
intelleclu, Spiriiii forvcnte. Lex •' duabiis labulis Vers. 21. Terrum desiderabile n pro nihilo habuc-
digito Dei scribiiiir, quia omire rtiandalum Dei in runt. llistoria liic tangiiur. Cum lerraj piomissio-
diiobus prceeeptis charitaiis per Spiritum sanctum nis appropinquasscnt ,
prxmiseruiit exploratores
distiibuilur. Aaroii conlinct multitudiiicm, et sacer- qui reversi populuin pcrteirueruiit dicentes qiiia
dolium regit plebem. Aureus viluliis corpus diaboli, giganies lei rani illam iiihabitarent, quam si ingre-
quia sicut bos in terra laborat, sic meiiibra diaboli dereniur cuin filiis el iixoribus, cos dcvorarcnl.
lerrenis jugiter insudant. Qui ex auro conflatur, Qiio audito, omnes perturbali fleverunt, et pro ni-
quia ex mundana sapientia miiltitudo malorum in kiio habuerunt lerram desidcrabilem. Uxc cst terra,
avarilia confirmatur, qiia; idolorum servitus prajdi- qiiam diu videre ct intrare desideraverunt; nunc
catur. Viiutum in Uoreb fuciunly quia in loco Dei j) banc abliorrere el aufugere cceperuiit dicentes
idolum constituunt, duni pro Deo aurum coluiit. Constiluamus iiobis ducem, et reveriamur in ./Egy-
Moyscs de monte ad lurbas desccndit, qiiia lex de plura. Cumqiic Josue et Caleb consolanles proiiiit-
alto iiitellectu se inclinans litterain occideiitem iii terent eis vicioriam a Doniino,
earnales cxtendiL Tabuias frcgit, ct vituiuin iii Vers. 25. Non credideriint verbo ejus, id cst pro-
frusla conscidit, quia lege per exposiiores fiacta missioiii Dci, el murmurnverunl in tabernaculis suis,
spiritualis sensus exsilit , qui corpus diaboli per dicentes :Dtinam morlui essemus in i£gypto, ct
prajdicalores comniiiiuit. Vitulus igni comburitur, noii iii hac solitudinc. Qu:ini ob rem iratus Domi-
in aquam spargiliir, populo in potu tribuitur, quia niis juravit quod nulius eoniin terram illam intra-
igiiis Spiritus saiicti illorum peccata consumpsil, rei praUer illos duos, qui cum secuti siiiii. Ideo
quos iii amore suo accendil, quos sacerdolalis ordo poeiiitentia ducti dixeiuni, qiiod conlra iiiiinicos
in aquam baptismalis mersit, ac populis fidelium ascendere parati esseiil. Quibus pra;cepit Dominus,
quasi iioluni eos sibi incorpoiant. Qui occisi cor- ne ascenderent, ne ante hostcs vicii cadereiit, et. nun
rueruiit, sunl illi qui in idololalria perierunt. Qui exaudierunt vocem Domini : sed conienebraii moii-
vero sculptite adoraveruni , sunt Iwretici, qui Dei:ni tem ascenderunt arraati.et occurrenies Chauanxi
651 COMMENT. IN PSALMOS. — PARS IX, EX HONORIO. — PSAL. C.V. 653
onii>es occidcrunt. Rfliqui, qni remanseranl, cuni A triam inci(arenl, sciens quoJ his cns Domnius oe-
Mr.yse et cum Arca in soiituainein regressi snnl. cideret. Filii igitur Israel libidiiic victi cuin piipllls
Hio breviter quatuor crimina expressa sunt : quoil coierunt, t'( iiiitiati Beelpheyor, id est consRciaii
egregiam terram jiatribus reproniissam, eis ullro iunt, id est Jcdicaveriiiit se, ut scrvirent idolo Bec-1,
oblatani respiicrunt; quod verho Dci iion crediJe- ut colehatur in inontc Pliegor. Hecl, ct Baal, ei
runt; quoJ contr.i Deum niurinuraverunt ;

quod Baaliin, ct Belial ideia cst. Et lioc idem cst noincn
dcroum voci ejus non obedierunl, et ideo pericrunt. sumptuin a Bi.'lo patre Nini, qui condidit civitatcm
Igilur iucreduli eremum cum Moyse ingressi niuiiis Niiiivc, cui Klius post movtem fccil slatiiam et si-
niodis Deum ex.icerbaverunt. inulaciiini, et jussil ailorare popiiliim sihj saiije-
Vers. 26. Et etevnvit manum, id est piuentiani cluin. Priapus erat qiiiJiim hoino, qiii expulsus a
suamsupereos, ul prostcrnerel eos in deserto. Coipoia Lainpsaco civiialc piopter viiilis inenihii mngnilu-
iiamque omnium in deserto prostrata sunt, quidain dinem. Qui post raortem factus cst deus horlonim,
ab igne ccnsumpti sunt, quidam a serpenlibus pcr- Uuic inprimis nuhentes solili eraiit sacrilicare. ilic
ierunt. colebatur in moiite Pliegor, quoJ Jiciiur ignomiuia-

Vers. 27. Et adhuc inanum elevavit, ut dejireret Huic idolo filii Israel pra; amore puellaruni saci ili-
semea eorum tii nationibus, id est filios eorum per " caverunt, et comcderunt sacrijieia mortuorum. IIo-
iiaiiones gentiiim occideret, et dispergeret eos capti- niines enim Belus, et Priapus, et Jupiler et a!ii pro
vos in niullis rcgionibus. iiiis liahiti crant, qui raortui in anima et coipore
Allegoria est iiituonda. Qui de Ecclesia in paga- fiicraiit, quihus ohlaia sacriiicia ipsi cum quadam
nismum, et in haeiesim prolapsi siint, pro niliilo ha- veneralione comedehant,
buerunt terram desiderubilem, iJ est paradisum, Veiis. 29. Et irriiaverunt enm in adinventionibus
terram viveiitiiini, qua; multum est saiictis dcsidc- suis, hoc est, iii illis ritihu.s, quos gonliles sibi
rahilis, quia torrena potius amaverunt. Non crcdi- adiiivencriiiit, noii Dominus dedil. Hoc nioilo factis
dsrunt terbo ejus, id est Filio Dei, qui gloriam polli- siiis provocaveruiit Deum. El ideo muliiflicata esl
citus est justis, poenam comminatus injusiis. Et mnr- in (is ruina, quia plus quain viginli millia occisa
muraverunt in tabernaculis suis, id est iii corporibus sunt.
suis, qu« sunt tahernacula anini;e,'vcl pro siccitate, Vers. 30. Et, cum lanta esset ruina, stetit Phinee»
vel pro pluvia, vel pro aliqua plaga judicio Dei honiini- sacerdos iii conspcclu Ddmini, el piacuvit cum ib
bus illala, quod est grave peceatuin. Nam murmuralo- liac plagn. Qui Pliinees fuit Eleazari filii Aaron, qui
res a daenionum morsihus perihuiU, sicut illi a ve- ^ stclit, quia se cum MaJianitis noii commiscuit. Hic
iienosis scipeiuihus interierunt. Et cum sacra Scri- viJens .liidseum ad Madianitidein pro scorto^ intran-
ptuia, ve! doclores ad poenil-.MUiam cos revocareiit, tcm, doUiit, et post cum ingrcssus tcntorium anihos
tii>« exaudierunl vocem Dei, sed in ohstinacia per- pugione perforavii,e( cessavtt quassatio, id est ruina,
Elilerunl. Et clevavit manum suam super eos, id est vel Dei commotio.
incnmbeniein supcr eos vindiclam distulit, ut postea Vers. 31. Et repulatum est ei ad justiiiam, id est
gravius puniret per excommunicalioncm. Vel eleva- iii jusiiGcationem, quia fecit hoc ex zclo Dei, non
tit mnnum, id est, potentiam suam siiper eos.Ad ex odio : iit gencralione illa prsesenli, quia dalum
quid ? Ut prosterneret eos iu descrio, boc esl, cumque cst illi sacerdotium : et generatione futura, qiiia po-
ipsi essent desertum, co quod veritatem deseruis- steris ejus constituta est saterdotii dignitas. Et boc
senl, dccrevit eos in hoc errorc damiiare. Et nt usque in sempiternum, qiiia merces ei reposita est
dejiceret semen eornm in nationibus, id est opera et in aeierniim. Per hoc nolatur (tuod judices noii Je-
doctrinam, vel imitatores eorum traderet dsemoni- liiiquunt, si m.alos puniunt, irao prxmium jiisiitiae
bus, ut disperderel eos in rcgionibus, id est disper- recipiunt, si lioc zelo Dei faciunt.
sos in viiiis perderet in inferni carcerihus. Liller.^ Allegoria est inquirenda. Apostalanles ab Ecclc-
est repetenda. p sia iniiiaii sunt Bcelphegor, id est idolo ignominia',
Vebs. 28. £( initiuti sunt Beelphegor. Ilistoria idolo lihidini dedicato se consecrarunt, dum dae-
talis esl : Ciim Seon et Og reges vicissent, el terrse moni immiinditise se lotos subditos subdiderunt
Madian appropinquarent, rcx Balach de adventu il- contumelia airicieiites corpora sua in semetipsis,
lorum perterriius pro Balaam sacerdote misit, cui, loasculi iu masciilos turpitudinein operar.ies. Et
sipopulum a regno suo malediccndo averteret, plu- comederunt sacrificio mortuorum, id cst ab bacrclicis
rinia dona promisit. Ipse vero Spiritu divino reple- et excommunicatis, in anima morluis, sacrificia
lus populos Israel bcnedixit, et multa de Christo ohlata sumpserunt. El irritaveruni Dtum in adin-
et Ecclesia prophetando pr3edi.xit, et inter caetera ventionibus suis, id est in variis erroribus a se iiiven-
Iiaec protulil : « Orietur stella ex Jacob, et consur- lis, imo a diaholo inspiratis. Et ideo multiplicata
get liomo de Israel {.V«m. xxiv, 17), i qui omnia est in eis ruina, id csl niultiplex facta est eorum
regna sibi suhjugabit, qui postmodum avaritia de- damnalio. Et stetil Phinees, id est sacerdotalis ordo
victus dedit consiliiim, ut puelloe Madianilarum, Ecclesiae, stelit in bonis operihus, et placarit Deum
auro cl gerarais ornata; ohviain populo cura simu- salutari bostia pro peccatoribus, et cessivil quassa-
lacro Priapi irent, et eos ad scorlum et ad idolola- lio, hoc est a perdendis Dei vindicatio. Et repuia-
;
C59 GERHOm PR^.POSITI REICHERSPERC. 660

inm esl e> od jnslHlam, quia ad pr.nemiiim \nii\i\x A cerunt iilie, a qiiibus perpeluam pcisccutioiiem ul-
fteiis elenis repiiiai, qiioil pro errantihus oiar.r, iciius passi sunt.
qualenns a laqueis dial.oli resipiscant : a genera- VrRs. 35, 36. Et commisti $uut intcr gentes per
tio',e hujus vita>, ei generatione futura in rcsurre- cor.nubia, et didiccrunt opera corum, id est ritus eo-
nioiie, et u^rjMe in sempiternum, id est ciiin .•>nge!is rum, et servierunt sculptililnts eornm, lioc esl idoln
in revnm. PUinees sonat ori parcens, quia sacerdo-
: adoraverunt, el factum esl illis in scandalum, iJ est
(ahs ordo Chnsl;im, qui cst os Jlei, porcaimiliMs jn offcnsam et damnum, quia i.leo permisit eos Do-
parcere fiicil. Llitcra dcniio ad mcdium AeducMuv. minus mulia paii mala. Malc feccrunt idola ad-
Vers..5>2. Et irniaverunt cum ad aquam conlradi- orando ; sed pejus ctiam fecerunt, quia
ctionis. Hoc prius conligit, .j.iam Bcclphegor sacri- Vers. 37, 58. Inmolaverunl ftlios suos, et filins
ficarent. ciim penuriam aqiiarnm siistinerent, Do- suas dwmouiis, ut cfrosione saiiguinis eorom deos
inino et Mojsi contr.-jdixenini se amplius nolle cbe-
placarent. Pa-ani, ct msNime mas;i solel.ant parvu-
dire. nisi eis aqnam daret. Ei dedit eis Dominus los iiifantes diis suis sacrilicarc, ct illorum sangiiinc
aqnam de p. tra. Qu.-e idco vocata est aqua contra- respoiisa accipere. Animaenim occisi, imo immun-
diciionis, quia Domino, ci Moysi piiblice coulradi- ,i„s spiritus iii fornia . jiis ibi apparuit, et sciscitanti
xcrunt. Et vexalus csl Moiises iion propler se, sed B ^d jnterrogaia rcspondit, siciit de Siii.oiie et Ju-
piopicr eos,
liano Apostala legilur. Hunc morcra Jiidaei in pro-
Vers. 33. Quia exacerbavcruul spirituni ejus, \,nc priis llliia imilali sunl. Lioct lioc veius lilsioria
esl, Moyses pertnrbatus ost propter IiKhcos, qnia non rcfcrat, tamen Spirilu saiicto in psalmis lo-
malis vcrbis exasperavcrunl ciim. Ei quin tiistis qiier.ti cicdenduin cst. Dicpioiiia adora-erunl ci
(u!t, ideo distinxil in labiis suis, id cst «'istinclam effuderunt snnguinem innocev.lcm. (uijiis ? Suugui-
Iial.uit leciilionem in boc miraculo a crtiieris priiis nem (iliorum suorum, etfiliarum stiarum, quns sacri-
f.ictis niiraciilis. Priiis ciim fiducia divit : Quiiqiiid ficavrrunt sculptilibus Chanaan. Isti genli pcperce-
V vlueiilis, riabit voliis Drus. Nnnc autcm turbatus ruiit, et iniiial:iri's cjus facli sunt. Tria inimania
abeis cum dilTidcnlii dixit : « Num poterimus >obis scilcra in una re eomraisisse dcmonstrat : homi-
aquas de liac petra cuucere ? » (.Vuik. \\, 10.) El cidium scilicet, quia sanguinem iimocentem eifude-
cum prius aquam dc petra produxerit, nunc dul.i- runl; parricidiiim, quia filios el lilias suas juiîila-
taiid-i j.etrani bis virga percussil, et egressa aqua verunl ; sacrilegium, quia eos idolis saciilicavcrunt.
ii.io iiincic cnin illis fluxil. Propter lianc culpam Et sempcr conlinuandum esl ad illorum locnm : et
nec ipse, ncc Aaron lerfam reproniissionis inlravit. irritaveruni. Noia enim, iii tolo boc psalmo, quoi^
(>^
I>oMiii qnippf! blasphcniavit, dum de ejus poteslale

'
Dcum irriianles teriam repromissionis iion intro-
dnbita\il. Allegoria perquiiauir. ierunt. Sed quidam crudili moiie piosiraii sunt, ut
murmurantes, qni a scrpiMiiibus peiierunt, quidam
Moyses in lioc loco figuram Judaici populi gessil.
communi nioi te defuncii suiit, ul Aaron ci Moyses,
qui petrani ipsum Deum essc iioii credidil; et ideo
qui propter incrcdulitalcm intrarc non potucrunt
duobus lignis crucis altixil. Dc ciijus latere fluxernnt
intraiites aulein, et Dcum per idololalriam proTO-
aqux, per quas gentcs sunt salvaia;. Scd qnia Ju-
cantcs bosiilius liaditi siint. Pioprios lilios occiile-
daicus pnpulus incrcdulns pcrmaiisil, idcirco bsrc-
riiiit, et inierfccia esl [Vulg., et infecia est] terra in
ditateiii Domini intrare iion mcriiit.
sanguinibus eorum, subaudis, cffiisrs vel efTuiidcndis.
Aliter : Aqua contradictwnis est baptismii?, ubi Inlerfecta est lerra, id est ipsimet sunl interfecti.
conlradiciiiir diabolo et opcribus cjus. Ad lianc Nam dum illorum saiiguinera elTnderunl, seipsos in
tquum a fidc apostatanlcs Deum irriiareruni, diim anima ocuidernnt; cl posuit coniiiiens pro eo, quod
ad opera diaboli ul caiiis ad vomitum rcvcr-,i sur.t,
coiiliiictur, el cst figuia nieionymia. Male dicuut,
quiljus jam rcnnntiavcrant. Et veialits cst ilotjscs
qui dicuiit : Infecta esl a lerra. Nam in Hebrjeo lia-
propter ecs, id esl lidelis populus de aqua baplisma- j) ,,^1^^ .
j„terfecta esl terra. Vel intcrfccta «1 terra,
li.s assumptus contrislatus cst propter cos. Matiscs id cst corpora eorura ; in sanguinibus, boc est, iii
iM.iin dicitiir, dc aqi:a assumptns. Propler hasrcticos, poliutioiic luxuria^.

^Ci"' malos christiaiios conlurLatus est electus Dei Vers. 39. Et contaniinata esl in operibus eurum,
populus, nuia pravo opere, ct perversii dogmat;>
id esl lena rcpiomissioiiis snididala csi per opeia
cxaccrba\e.""f". spiritum id cst conlrislaveruni in ndlnventionibu.-i suis, re-
,
eorum. El (ornicnli suut
aniniam ejiis. £V distinxit in labits sui'^> '•! cst di- cedentcs a vcro marilo Deo fm iiicati suiit ciirn diis
fetincte oravil pio maîscaiholiLis; distii 'C'e pro ha;- alienis immolantes idolis. In adinvcniionibui suis,
reticis ; distinctc pro bonis. id est iii iiistilulis suis conlra Dei constiluta facien-
Lttera revocclur. Non tanlum supradi ^tis mo- tes. .\lia Iranslilio babet : /ii sludiis suis. Alia ;
dis palres ncsir. irrilaveriint Denm in desci to ;

seil In volaplalibus.
ctiam po-lquam intraveiuiit lcrram reprn '"'ssio- Allcgoria rccitatiir. Ilii qui ad aqiiam contradi-
nis. cnnl, id est ad l>a|)tisniiim diabolo conlin.lixeriiiil,
Vers. 3i. iVoii dispcriliderunl cienlcs, qum: '''•»'( cl postmodum scrvilio ipsius sc subdidenml, iicii
Dominus illit, ut illas omnino dclcrent ; sed pei ler- dispprdidcninl gcnlcs, qnas dirit Dominus illis, id esl
C«I COMMENT. IN PSALMOS. — PARS IX, EX HONORIO, — PSAL. CV. C62
non liesiTuerunt \illa et pcccala, qiioe Dominus A oppresseruiit, vel Iributum ab eis exegernnl. £l /ni-
|.;rECcpit ilcsr rcre. Et commisti sunl toiisensn ct vo- mi7;ii(i sunl snb munibus eorum, id est aOlieti sunt
lanialc inlcr gcntes, id i^sl ii:tcr 5i;ei;li!ilak'S vivcnclo. sub poiestJae eorum. Ilumilialio cnim est artlictio.
Et didicerunt opcra evrmn, id cst Israel ritus, ct .AUlixerunt namque eos carceribus, vinculis, verbe-
sliidia iiialorum. Fa servierunt sculplilibus eorum, ribus et aliis raultis modis. Et Doininus
qnia scculi suit niago?, ariolos, aruspiccs, inatlic- Vf.rs. 43. ,S'a7Jc' libcravit e(.s, niinc per Jcphte,
malicos, p.lliones observanlcs auguria cl somnia. nunc per Gedeon, ntinc pcr Deboram, nune per
Et liOC fiictum eit illis in scandaliim, id est in ollcii- Sainson, vel per alios judices, demum por reges.
stonein, quia iniilii eurum pravo exemplo depra- E contra ipsi exacrbaverunt euin in consilio suo,
vali suii!, et ipsi a Dco reprobati. ScandaUrn dicilur subaudi : terreno, non sibi utili. lUorum consilium
sini^tri. Et imiiwlaverunt ftlius suos cl filias suus rf<r- erat suas voluntates, non Domini prsecepta implerc.
moHiis. Per filios ^piriliialia studia, per filias ssecu- Et Itumiliati ideo, id est afflicti suiii iniquiiaiibui
laria sluJia accijiiinus, hoc esl, oiniiia sludia, (ina; suis.

vel in dixiiiis, vel iii sa?cularibns liliris liabuertint, Vers. U, iS. El vidit, cum Iribularentnr, lioe est,
in scrviiium (hptnoinim pcr vilia verterunt : < Ora- Dominus miserlus esl, quia tribulabantur, et auditit
nis eiiim qui facit pcccalum, servus est peccali " orat ioncin eorum. Et meinor fuit testaincnti sui.
{l Joan. iii, i). I Et effuderunl sanguinem inuocen- Propler liaec tria iterum liberavit eos, quia vidit tri-
(e»i, id est aniinas simplicium pravo exemplo per- bulalionein, audivit oralionem, inemor fuit lesta-
dideruiil. Queni sanguincm ? Filiuruin suoruin ct fi- nienti sui. 'Promisit enim Abrabce quod semini ejus
liarum suarum, \d esl subditoruni snorum, vel co- dareiillam lerratn. El quri luijns tesiamenti memor
rum, qui per inalam Lniilationem illorum soboles fuii, iJeo implevil, sictit proinisit. Hic vcrsus con-
effecti sunt. Quomodo hos perdidetuiit? Sucrifica- linualur ad euin lccum, ubi in priori psalmo scribi-
verunt eos sculptilibusCliauaan. Por Cbanaan, qui per lur : Quoniam menior fuit verbi sancti sui, quod ha-
Noe serviiuli ei malediclioni addicilur, populus buil ud Abraham puerum suum. Et painilnit cum se-
scrvitio prccatoruni dedilus, in judicio a sinistris a cundum mulliludinem misericordiw sua;, liocest,mu-
judice raaledictus intelligilup. Ctijtis sculplilia suiit lavit sociindura visum hominumlribulalioneni, qnam
niortui in corpore el aniina, qtiorum sequunlur eis illaturus erat; secundum quod nuiIiipleK erat
exempla, ut Hecloris, AchiUis, Catilinx, Jugurthce, iiiisericor.iia ejus. Paiiilentia dicitiir n pa'na et te-
Alexandri vel Simonis Magi. Talium lilios eiso et neo. Qui cnim poenitel, aliquid se fecisse dolet, et
filias sculptilibus Clianaun sacrilicant, qui gesla lio- „ sic eum poena tenet
rum in cxcmi.him popttlo narrant, vel ad informan- Et cuin Dcus sit immulabilis, et nuUa poena,nullo
dum alios de lalilius caiitaiit. Idulis etiim serviuiit. dolorc aliicialur, quomodo poeniluisse piaedicatur,
qui hoc modo lales colunt. Et interfecta est lerra in nt ibi : < Pcenitet me fecisse hominem {Gen. vi, 6). »
tauguiuibus, id est iiicorporea eorura lempla Spiii- Ei ibi : « Panitet me unxissc Saul in rogem ? i
lus sancii corrupta pollutioiiibus. El cuntaminala {I Reg. XV, 11.) Sed sciendum est quoJ Scriplura
est in operibns eorum inimundis, et fornicati sunt iii nostro morc loquitur. Sicut enim dicilur irasci,
adinvenlivnibus suis, id est in Sodoicilicis sceleri- cum peccata hominum severe vinuicat, sic dicitiir
1)U3. Animx vir est Deus, qui htinc deserunt, ei poenilcre', cum adversa peccantibus illata prosperis
dicmonibus se miscent per prava desideria, fonii- permulat. Lnde cnim pncnitenliam agimus, iioc niu-
caiii ef adulteri sunt, et cnm eisuiium eriiiii; sicut lATi volumus. Denm bominem fecisse, quasi pw-
qui Domino adbffiret, unus spiritus cum illo esl. nituit, cum sicut per (!iluvium, ita per baptisni?m
Ad litteram est regredienduin. humanum geiius immutare disposuit. Saul in regem
Vers. iO. Ft iralus C!.t furore Dominus in populo unxisse quasi pcenituit, dum sicut per David, ita
suo, id est vchemeiiti ira commotus est proplcr ta- perChristum regnum mutaie voluit. Iia nunc po?-
lia in illo poptilo, qui dc buit esse suus in observa- D niluil, duin :ifflictionem popnli mulavit. Poeniteniia
tione legis et culluia unius Dei. Et tibeminalus cst itaque ad nos refortur, non aii Douni, qui iion im-
hwrediiatem suam, Iioc esl, exhaeredilavii eos a pro- mntatur. Nam oinne, quod futurum erat, ab aeterno
miisa patribus lisercditale, quos ila excoluit, ut ali- fieri disposuit; sed ut illud sequeretur, per iribula-
quis li:rreditatem suani. Vel visus est aboininari tiones exorari voluit.
li* cditatem suain pei iribulaliones et afflictiones, Veks. 46. El dedit eos in misericordias, id e-ft
quse erant in eis, et tanicn reservabat quosdam, ut niultiplici misericordia circumdedit eos, et iii con-
essenl sua hxrcdilas. speciuomnium, qui cepcrunl eos, id esl in manifesto
Vers. ii. Et iradidit eos in manns gentium, scili- omnium, qui prius dominali fiicrani eis.
cet Philisthinoruin, Madianilarum ct aliarum : et Ad allcgoiiam est reverlenduin. Propter foriiicar
dominati sunl coruin, qui oderunl eos, quorum ido- liones ct immundilias iralus csl furore Dominus in
lis servierunt. Multuni grave est homini, dum tra- populo suo castigans eum fame, peslilentia, gladio.
ditur in potcstaieiii inimici. Et abominatus est liwredilatcm suam, hoc est, pro-
Vers. 42. Et cum his traditi essent, tribukverunt pler multa flagitia cxhsprcdilavit eos ab haereditaie
eos inimici eorum. qui eos servitio. ut olim ./Envptii- lidelibus repromissa. Populum suum vocat propter
:: ;
663 GERHOHl VR^POSITI REICHERSPERG. 664

baplisinuiii , /ia,'i-ediifl<(;»i propter Christiaiiitatis c«l- A benelicia palrilHis iiupcnsa : in islo totidem cri-
tiim. Lt liiididit eos in mnnus genlium, id cs! per- mina a perliilis impensa. Scquilur oraiio conver-
mist eo.s iii poiostaicm dsEmoniim. Tunc quippe esl soniin : sicut quondam paires de inimicis salvasti
Deus iratiis, cinn permiseril lioniinem facere, qiiod ila
viilt, qiiia siiiiim diahoius subjngal eum sibi. Unde YuKs. i'. Salvos fac nos, Domine Jesu Chrislc,
sequitur : Et doniinnli sunl eerum, qui oderunteos, qni es Deus nosler : ct congreya nos in unam fidem
hoc est, d:jBmones et vilia, qiise oderunt animas en- de naiiovibus, in quibus dispersi sumiis. Per omues
rum, niox dominantur corum. Et tribuluierunt eos natioiies dispeisi suiii Jludxi.
inimici corum, visibiles exterius, invisibilcs interius Aliter : Salvos fac nos, Domine Deus noster, a pec-
et liumiliati aunl sub manibns corum, id esl valde caliscl hostiliiis, et nos per vilia dispersos congrega
aniicli siib pnirstaiibus eoiiim. Et luiic scepe libera- de nationibus,Ul csl separa a dmioiiibns, et de om-
vil eos ; ipsi aulem exncerbaverunt eum in consilio iiibiis male viveiitibus, ut confiicamur nomini sancio
SMO, quod liabucriint, ut desideria sua implercnl :
tuo, itlesi ut laudemiis te secuiidiim nomensanctum
et humiliali sunt in iniquilatibus suis, id est alDicti tuum. /s2 sic in fiituiOiîanemur in laude tua, \ioc
sunl in concupiscentiis suis. Et videl, cum tribula- est, pro laude libi hic exhibila a nobis. Per hoc
rentur, id est clementer lespexit tribulalionem eo- enim, quod hic Deum iaudamus, in seterna gloria
lum. Ei nudivit oralionem eorum, quia invocaniibus exsiiltabimus. Sequitur lauseorum:
statim di.vit : Adsum eccc. Et memor fuit testamenii Yers. 48. Benedietus Doininus Deus Israel, con-
«ttj , quo poiiiitentibus promisil veiiiam dicens : grcga nos in dilectione, ut conliteamur sic dicenies.
« Nolo iiKirtem peccaloris ; sed ui converlatur ct Dominus, qni est redemplor, el Deus Israel, qui fa-
vivat (Ezecli. xx.viii, 11). > Et ilcrum : <Quacun- cil videntcs Deura, sit benediclus, id esl sublimatus,
quft liora coiiversus ingemueris, salviis eiis (ibid., gloriosus iii eo ipso, quod fatit nos Israel, « smculo
12). 1
praesenti incipii^ns, et «.sqiue iu fiilurum swculum
Et pceiiiluil eiim secundum mulliludincm miseri- lciidens semper gloriosus. Et dicct omnis fioputus
cordim sua\ lioc cst, misertus eorum dedit eis pce- de cireumcisione ct dc proeputio: Fiat, fiat, id cst
nitentiam, et tristitiam eoruin muta\it in Ijeiiliain. bcnedictns sit Dominus Deus Israel.
El dedit cosin misericordius, qni pritis cranl invo- In Hcbra;o scribilnr : .Amen, amen, Allelvia, id
luli miseria; ; niinc involvit misoricordi.-e, illi dans f sl laiidale omnes Dominiim. A !a>ide incc^pit, in
casiilatcm, illi humilitalem, alleri cbariiatcm, alii laiule linivit. Quia poenilnntia confitentium' laus est
gratiam, iii cojispwru omnium, id est in evidenlia Dci; et indulgentia Deikclitia esthominum. Hic finit
c
daemoiium, qui prins ceperant eos laqueis vitionim. liber quartus, qnatuor Evangeliis vel quatuor vir-
Noia quod in priori psa6»o viginti continentur Doi tutibusconsecralus.
PSALMUS CVI.
De laude Ecclesi<B de gentibus.
Vebs. 1. Confitcmini Dommo, quoniam boms quomodo clemenscaptivns scrvos de manu inimicl
(juoniam in swculum misericordiaejus. Dicant. qiti re- redemit, ei bonus pasioroves dispcrsas de multis
dempti sunt, c{c. Quinlum librum Spririlus sanctiis regionihus iii unum ovilc congregavit.
a laude inchoal, quem etiam in bude consummat, Hic psalmiis centesiraus sextus. Per centenarium
quia in sseculum s;«culi ciim angelis Deum lanila- perferlio, per scnariuni innuitur operatio. Dcsignai
bunt, qui Penlateuchum lcgis spiritualiler obser- ergo bic numerus quod bi qui sck opera Evangelii
vant. Hi tres psalmi codem modo incipiuiil, quia devote pcrficiiint, Cfnliipliim priemium in futuro
irespaites muntli, vel ties ordines Ecclcsia; pari percipiunt. Titnlus psalmi cst:
mtido Trinilatera concinunt. Primus sub persona AI.LF.LIU, ALLELCU (56).
utriusquc populi canil Cbristi adventum, et post Dicil Hieronyniiis, ubicunque ponitur bis Alle-
fidcliuin beneficia canit, qiiae Deus antiquo populo luia, quoil unum sit finis psalmi prscedentis, alte-
corporaliler, et novospiritiialiterexhibuit. Sccundus rum litulus sequentis. Augustinus autera dicit
Rub pei sona Eccli:?i?e dc Juilaeis coiifitendo mala uirumqiie periinerc ad sequenlera propter duos po-
psallit, quae perfiduspopulusanleChiisti adventni!), pulos, et unum pertinere ad Judaeos, altcrum a.i
et post male cretliilus Domino rttribuit. Tenius sub gentes.

persona Ecclcsix de gentibus jubilando concinit, Materia psalmi sunt quatuor lenlationcs et qua
(56) Vulgalaomitiit allcrum Alkluia.

; :
663 C.OMMENT. IN PSALMOS. — PARS iX, E\ HONORIO. — PSAL. CVl. 065
luor Domipi niiscricordiae. Prima lentaiio esl ge- A animalia, ut conchx marinse, qua) intra se ciausa
neralis iiifidelilas ; secunda striclior prava coiisue- fortiler striiigunt, nec dimiltunt, nisi frangatur
tudo; tertia niagis ac dia; ijuana tantuin in pra;- tcsla, ei viidcntcr inde dividantur. Si aulem oleum
lalis, qiiK fil. duobiis niodis ; vel cum indisciplinale mis.sum fuerit, siatim dissolvitur, et qiiod strictmu
se liabet p!t;lis subdiia ; vel cura etiani ipsum pra-- fucrat, dissipalur, etin paries dividitur. Sic duris-
latum persequitur. Propier h;cc qnaluor pericula simam niar.un! diaboli hiimanuin geaus intra se
ponitur qiiaier ille versus: Et clamatennit adDeum. claudenlcm et conslringentcm sangiiis Christi sol-
Et quia loiies inisericordia Dei eis subvcnil, qiia- vit, quem quasi oleum mi.sei'C0rdi.c fudil, ot nos
tcr ponitur versus ; Confiteantur Domino; q;ii ver- inde liberavit. Et de regionibus congregavit eos.
sus iiitercalntes dicunlur , eo qiiod sicut bis sciitus Hoc continuatur ad cura locum, ubi scnbilur; « Ct
Kaleiidariim interponilur : sic vcrsus s«pius repe- semen eornra in nationibus, et disperge-
dejicerc-l
titus psahnis iiiterponilur. Vel iiitercalarcs dicun- reteos in regionibus (Pia/. cv, 2"). » Et acl iUuni
lur qiiasi iii medio calle posili. id esl in itineie car- I Salvos fac nos (ibid., i'). > El : Coiujregu nos de
minis constituti. iietioitibus : Ut oves nainqiie per naiioncs dispei-
Intcntio cst nos hortari ad gratiarum aclioscs pro aoi congrcyavit cps per apostolos de regionibus in
his collalis heneficiis. Verba sunipla siint a popiilo uiiitate lidei srunptos a quatuor plagis niundi, sci-
liberato de ^gypio, sed sub judicibus multa niala licel
a gentibus passo etsignilicat popuKimCbrisiiunum

: Vers. 3. .4 solis ortu , id estab osiente etoccasu, id
per Cbrisiiim redoniplum, sed mulia et varia niala esi a6 occidenle, ub aqiiilone, id est a septenirione, et
a perseculoribiisct bsereticis passuin. Sub jiidicibus r.vaii, id esj ab auslro. Pbilosoplii dividunt orbeni in
eniin quidam t inore hoslium erravcrunt in solitu- quinqiie zonas, qn.iriim media cst loiiiiia, duse
dine esuricntcs et siiieiitcs; alii captivi sedorunt in hinc et binc temperalae, dn,'? extrenii fiigidae.
tenebris, vincti in caicore cal'.'iiis, longo ianguore In lorrlda zona maximum Oceanum coiistituiiiif,
iiifirinati sunt, et porlis morlis appropiiuiuaveruiil quem totum ninndum dividere dicunt. Hoc mare
.ilii in mari cl fluclilins griiviler pericliiali suiit. bic pro australi piaga poniiur, qus el meridics ap-
Eadem et Chrisliani sub persecutorihiis pcrpessi pellaiur.
smit, et de liis ouinibus libetavit eos Doininus. Alilcr : Quando aare absolnte ponilur, iiiagiuim
Psahnus in quinque parles secatur, quia laus Deo maie, quod est inler Europam et .\fricaii!, inlelii-
quinque scnsibus noslris solviiur, et unaqu.Tque gilup- Hoc marc est versus occideiiteni, quaiitnm
pars per verbumCo)i/i(?rt)!(i(r distinguitur. Jn priina r ad situm ieri;c .Judaici populi, et non signabil in
redempii a Domino ad laudandum Deum adliortan- liocloco ausiralein partem, sed vitia. Et gi ponun-
lur. In secnnda gentilcs gralias agunt, quia sunt tur lantum ires partes inundi, oriens, occidens et
gialia saliati, ct vinculis peccatoruni laxaii. In lcr- septenlrio, n quibus partibus eongregavit cos? Dicit
tia j;ciitesrefeiuiit, quia poris aeie;e, et vectcs ferroi « niari, id est ab eo, quod eraiit amaricantes Deum
confracli sunl, ct ipsi de via iniquitatis eropti, In infidelitate et pravis oporibus, ad tid<"« et ad '-ona
quaria sacerdolos pro beneficiis Doiiiiiii. iminolant opera, ille, qui venit de austro, ut scnbifur : c Deus
sacrificium, et mirabilia Dei prêdicant. !n quinta ab austro veiiiet {Habcc. iii, 5). • Chrislus natus est
Ecciesia IKo gr.aiias agil, quod tot benelicia buin Auslro, quia Bctlifchera ad silum Jeriisalem po-
niano generi indulsit. Vox cst Spirilus sancli hor- sita est in austro. El ipse congregaiit ab orienle et
tantis lideles de genlibus ad laudem Dei : vos occidculc, qui recumbent cum Abrabani, Isaac et
omnes redempti a Doniino, et do regioiiibus con- Jacob in regno cosiorum. Nunc ergo Dorainum re-
gregaii, dempti servi i.iudate, oves de regioiiibus congrega-

C.onfitemini Doitiino, id csl lauiicm confessionis i.T, honum pasiorem glorilicalc. Vol per nnstrum
diciie ComiHo Filio, quoniam bomis, lioc est, juciin- JuJa;a inlilligiliir; per reliquas tros parics gentili-
dns, suavis, dulcis est : gicut delcctabilis cibus est q tas accipitur.Et quia in hoc psalmo de rcpulsa Ju-
esurienlibus; sic DomiiMis suavis cst eum sapienli- dicorum, congregalionc gentium agitur, ideo irihus
bus. Et ideo coitfitemiiii quoniam in swculttm misc- ciiinaiibus nominalis do quarla tacelur,
ricordia ejus, Iioc est, misericordia cjus vobis im- Hic incipit dicere de prima tenlalione et miseri-
pcnsa diirahit cordia, quod Deus liberat ab infidelitate et errore,
iii swculum. Bonitatem ct misei icor-
diam Dei proposuil. Sed quia diOicile est de natu- et ducit in viam reciam. Vcriis pastor congregavit
rali bonitate Dci Iraclare, hanc inlcrmittit, ei de oves, quse
inisericorilia per pa; les tractare incipit. Ipse abun- Vers. 4. Erraverunt in solitudine, id est in perfi-
dia et errors. Sicut soiilarius est locus, ubi niillu»

dsiiti gaudio ad tcrtiam personam se convertit, di-
ceiii>: venit, ita in perfidia er.-tnt genliles soli sine niiseri-
Vers. 2. Dicanl, qui redempli sunl a Domino, sci- cordia Dei, Et in inaqiior,o, id est sine imbre doctri-
licet servi captivi redempti a pio Domino dicant, n,T, ve! sine rore gralia; sieci ejcistentes. Vere erra-
quoniam bonus, quoviam in swctttum misericordia vermil, qiiia viam cicitatis, sciliccl Ciirislum, qui
ejus: quos redcmil pretioso sanguioe suo de manu ducit ad eivitatetn siipernam, vel qui est via civi-
inimici, id cst de poteslate diaboli. Sunl quxdam talis, id est Ecclesia', ve! praicepla, qua' ducunt ad
.
0(57 GERHOHI PR.€P0SITI REICHEHSPERG. 6(i3
civiiatem coelcstem Jerusaleni, t\ux est habilacidum A late, ex consuctuJine pcccandi non posstint beno
noslrum, non inveneruni. Socrates et Plato mullas operari, quia in eis remanet fonies pcccali, ei li-
vias invcneruiil ; scd quia per se el suis viribus in- tillaiio carnis, et ali his iilierat eos Domitius. Eri-
veiiiie \olebaiii, viani t'it(7a/is Lcclcsiae seterni lia- puit eos a perlidia ct cotisueltidine pcccandi, et
bilaculi non invenerunt : tamen diffirultale Lieiie opcrandi, qiiia erant
Vers. 5. Esuiienles el silientes cara cranl. Sictit _

Vers. 10. Sedentes in lenebris, iil cst moram fa-
enimcsuriens et siliens araat cibum ei potiim, dc- cicnles in peccatis : Et in iimbra mortis, lioc est,
siderat relici ; ita quidain pbilosopbi desideraliaiit, in gia\ioribus peccalis. Qiis idco dicunlur umbra
et hiborabant invenirc viam, quaeducit ad patriiin; viorlis, quia sicut anini.t\ quae sunt iii inferno,
sed iion invenerunt, quia non misericordia Domini, morliiae suiit, non pcrexisieiitiani, sed qnia romotoe
sed buis virilius invenire sludebanl, et sic anima sunt a Deo : iia qiii sunl in criminalilius, moriui
eorum in ipsis defetit. lii ipsis erroribus a via veri- sunt, qitia sunt reinoli a D.o per illa. Et illosdico
lalis latio 1'oium deftM it, ul ceci crrabaiit, viam riiiclos in mendicitate et ferro, ii est in ferrea et
I Oii invenicb3:il, el lameii se iiivenisse, ut Plalo, insolubili anxicialc, de iitia non possent absolvi,
pulabanl. Vel anima eorum in ipsis defecil, lioc est, ,
nisi valid.i nianu Domini. Piava consuotudo esi
in ipsis culpa fuii, non in Dco, quod veram viam qiiasi fcrteum vinculiim, qua; boiiam voluntatem
«on invciicruiii, quia, si a Dco peliisseiil, ipsc eis dcbiliiai, ct facit iinbe^ illum, ut non possit resi-
osleiulissct : sed qiiia dc pnipriis viribos pra;- stere peccatis, etiam cum mulium velit. Et lioc cst
siimpseriint, a verilalc defecorunl. mendicitas, quia deesl ei viilus resisiendi. Ei quare
Vers. 6. Et, cum essenl positi in bis tribubi- crar.t vincli ?
lionibus, in peilidia et errore, clamaverunt ad Do- Vers. II. Quia cxacerbaveruiit eloquia Dei, id
minum, non ipsi, sed successores, sicut Cornelius, est prsecepla Doiniiii jucnnda ct dulcia fcccrunt
et cuniiclius Caiidacis reginye elcemosynis, oraiio- sibi amara et acerba diccndo : Qiiis possct omnia
nibu«, cum liibularentur magnltudine miserix su:p, implere ? £( consilium Altissiini, quo'J per Spiri-
et de necessitatibus eorum eripuii eos. De anxie- lum cunsilii dcdit dicens : < Si vis pcrfectus esse,
tatc, de errore soliludiiiis eiipnit eos ostendendo vade, et veiidc omnia, qiia; liabcs, el da paupcri-
viaiii salulis. Vcl ipse error erat eorum claiiior; bus (Mattli. xljc, 21), I initaverunt, id est irrilum
siciil plin neticus nou clamat voce, nec inteiilione, et vanum fecerunt per hoc, quod non impleverunf,.
sod iii ipsii evideniia ; et solvit cos de paupcriale. Vel consilium AUissimi de reparallone gencris bu-
id cst de impoleiilia. In Hebr.-eo habclur : De afjli- Q mani irritum facere voluerunl, qtii se male opc-
ctione, vel aiigustii eoiuin eripuit eos. rando saluti subtraxerunf.
Vebs. 7. Et deduxit eos de errore «Ji tiiom re- In Hcbraeo scribilur : Consiliiim Aliisisimi blas-
clain, hoc fcst, in fidem Jcsu Christi, et in bo- phemuverunt, quia pr.Êcepta Domini injuslarcpuia-
nam operationera, quia fioes sine operibus via verunl, et visa sunt eis accrba, qiiia ea non ama-
moriua esi, scilicct non recla. Ad quid dedu.«t verunt, et idco dciinebantur prava consiietudine iu
cos ? i't irent in civitatem habitalionis, id est ul peccalis. Si quis eiiim diligil casliUilcm, facilc vi-
per hanc viam, scilicet per se irent in coBlestem civi- lat luxuriam. Sic de ca:ieri$.
tatem, iibi est vcra mansio. Vers. 12. Ei cura per se laborassenl evadere,
Ab illo loco : nrraverwit in solitudinc, tractura humilialum est, id est alBiclum est in laboribtis for
cst de illis, qui quadr:igiiiia annis in ileserto erra- eoruni, quia ad cffecluin perducere iion polerant
vcrunl, et postea ad habilaculi locum pervenerunt. sed in laboribus victa esl anima eorum. Et cum
Et sigiiilicai ftenliles, qui in idololatria erraveruiil, per sc vellenl libcraii, infirmati tunt corruer.les
et poslea ad civiiatcra Dei, Ecclesiam perveneruni. dc vitio invitium. .Vcc fuit qui adjuvaret.
Q aiidoquidcra ipse eripuit eos ab liac inCdcli- Quia enim de su's virilius prxsumebant, non
tale, igiiur D divina ope, ideo defuit eis Dei auxilium, qui eos
Vers. 8. Confiteantur Domino misericordix cjus, adjuvaret. Mulli cuin peccant, slatira dolent, con-
hocest, h:e inisericordiae sint cis matcria l.iudandi litcniur, pocnitcnliam agiint, proiniiiunl, et labo-
Oomiiium : iii coiisiderationc liaruiii iniscricordia- raiii ullerius non cadere, sed qiiia in se confidunt,
riini laudent Dnniiiiura devotioiie et bona vila : et
ci lioc de se praesnniuiil, ilenim post mensera aut
mirabilia ejus cxliibita filiis hominum, non prorac- posl duos cadunl; (|uia infirmaii sunt, e( non so-
roiiiibus liliis .\dain et E\ae, quod esl dicerc Mi- :
luni rcilerant illud, quod confidebant se ulterius
rabiles inisericoidia; cjussini eis maleria et exeiu- noii facerc, scd cliam magis et nngis com;niilunt,
pluni, wlconliieanlur Doinino, quia vicla cst aniina eorum a concupiscenlia, ct
Vers. 9. Qiiin animam prius inanem saliavit vir- alius non poluit cos adjuvare, nec ipsi per sestaie.
tulibus. El aiiimam csurieniem boiia saliavil bonis, Kl taiideni cognoscenlcs miscrias suas, et ab his
id est sacris doctrinis. Modo ponil secundam tcn- non posse libcrari, nisi divinu auxilio, ui ab liis
lationem, ei inisci ico.diani, quae libcral a consuc- libcrarcniur.
ludine pcccaiifii, ct dilTicuitale bciie opcrandi, (juia Vi;rs. 15, li. Clamaverunt ad Doniinum, cuni
sunt qtiidam, poslquam liberati sunl iribularchtur, inlentione, oraiione, opcralione, et
ab inlidcli-
669 COMMENT. IN PSALMOS. — PARS IX, EX HONORIO. — PSAL. CVL 670
rfe nccessilatibus eoTiim tiheratit eus, id esl de pau- A dio escB, et de portis morlis. Et quoniodo .ibc-
t)ertate, quia inipotcnles erani snrgere, exlraxit ravit?
eos. El ediixit eos de loiebris, id csl dc pcccatis, Vers. 20. Misit verbum siiwm, id est visilatio-
et umbra morlis, id cst taiibus, quoe ducunt ad inor- iiem, internam aspiralionoin, et sanavit eos de alio-
tem, ct vincula eoriim disriipit, id est pravam con- minatione escse, ct dc portis niortis, et eripuit cos
suetiidincm, quia insoliibililer vincli erant in pcc- de interilionibns enrum, id cst dc pcricuio morlis.
caiis, solvil, et fecil eos amare sua pr;iRC<pia, cl do- Igitiir, qiiia cripnil cos,
diteis virlules. Iloc modo eduxil eos, ct sic solvit Vers. 21. ConfileantuT Domino mif^crievrdia;
Tincuia corum. Ideo cjns, et mirnbilia ejus filiis liominunt, ii c cst, pro
Vers. 15, 16. Confileantur Domino misericordia: misericordiis faclis liliis liominuni, id cst pccca-
ejus, et mirabilia ejus filiis liominum, ut dicliirn toribus liberati laudcnt Dominum dtvolionc ct
est. Ideo contUeanlur Domino : Quia contriiit por- oprrc.
tas cereas, id est suggesiioncs et peccata, quse siiut Veks. 22. Et sacrificcnt sacrificium laudis, id
portae inferni, et vectes ferreos eonfregit, id esl du- esl agant sibi graliarum aclioncs, adscriliatur Deo,
ram consueludincm pcccandi, qux esl obstacniiini qnod lales facli sunl, non sibi, quoderil sncii/ieiinn
ad vilam. Simiiitudo est abillo.qui inclusiis es- laudis, quia hoc erit sacriUcium {qiiou) laudat
set in carcere, ubi essent «rc:B porl« ct ferrci vc- Deus ; el non solum in sc, scd etiam aliis anuuntient
ctcs, unde nnllo modo posset exirc, quia non pos- operit ejus, quse illis oporatus est Deiis : ct lioc in
set eais frangere. Ei non solum contrivit arcas cxsullatione, id est in liilarilalc, iion in liypnciisi.
ponas ct vcctcs ferreos, e luc-iis eos, sed ctiain Vcl piKcepta ejus niinliciit aliis cuiii laelilia.
Vers. 17. Suscipii eos ad patrociiianduiii ct dc- .\b illo loco : Omnem escam, traclum de illis,
fendendum, rcmotos de via iniquilalis eorum. Et quilius omnis esca facta est abominabilis piopter
hoc ideo fecil, qiiia humiliali sunt propler iujusti- afflictionem durae seivilutis, Qui portis morlis ap-
tias suas, id esl poenitcndo afflicti sunl^qui.i piius propinquaverunl, quia quidani necali, qiiidam fla-
contra Domiiium fccerunt. gcllati sunt. Qui cum in bac trilmlalioiie ad Dami-
Ab co loco sedentes in tenebris, tiaclum est iiidc : num clamarcnt, de angustiis lilieravit eos hoc
Filii Israel iii iEgyplo quidam in carceribus, qiii- moilo : Misil verbum, id est nuiitium suum per
dam iii vinciilis, quiilain iii alia aflliclionc inorli Moysen ad Pbaraonem, el snnuvii cos de irisliiia et
siniili posili cr;inl, unde ediixil eos Domicus. Et afilictione, et eripuit eos de interitiunibus eoruin, id
signlficat eos qui in infcrno incarcerati vincuhili _ est de pcriculis .Egypti ct niaris Rubii. Pro liac re
eiant, de qiiibus eduxit eos Dominus, cum poi tas confessi siiiil misericordias ct miiabilia Domiiii,et
a?reas et veclcs ferieos inferni confregit. Sigiiilii at sacrificarunt sacrificiuin laudis dicentes : Cante-
etiam eosqiii in carcere malae consuetudinis ct iii mtts Diimino, clc. Significat auleni eos, qui in vi-
vinculis pcccalorum detcnli eraiit, quos indc eduxil ciiio Salvaloris advcntii cloquia pioplictarura, quK
Doniinus ad virtutes. Modo ponit tertiam leiitalio- sunt escoe aiiimariim, aboniinati suiil, dum longo
nem ct misericoidiam, pro qua rc jure delicant temporc diviiio aiixilio dcsliluti comminalioncs in
Deiini laudarc, qiiia suiit pleriquc qiii, posiqiiam se expleri, promissioiies dilTerri viderunt. Qui por-
.liberati suni a pcccatis, ta?dio el lorpore oialionis lis mo;tis appropinquaverint, quia infidelilatis
et sacrse Icctionis aHiciiin.tur, ei voluiit discurrcic, inorte pene absorpti suiil gentibus Deum ignoraiiti-
rumores et fabiilas audire, et descendunl usque ad bus similcs lieri, et ad ritiim coruni traiisirc volue-
porlas mortis, ct ab liis misericordia Dci libeiaii- runt. El in hac Iribulalione clamaverunt ad Domi-
lur. In tantum adiciunlur taedio, ci deleclantiir in num siciit Siinion et Zacharias, et dc aiigii.sliis li-
fabiilis et riinioribiis, qiioil beravit cos lioc modo. Misit incarnalum Vcrhum
Vers. 18. Omnem escam uboniinata esl anima suum, quod iii principio eiat apud Dciim, quod
eorum, iil est lectionem. oralionein faslidivit ralio p faclum caro baiiilavit in nobis, ct illiimihavit te-
corum, qux suiit cibus ct refectio animse. Siniili- nebras criorum, et coiifregit catenas Icgis et pcc-
tudo est a langiicntibus, qiiibus omnis cibus in fa- catoruni. Domum diaboli, id csl idololatriam irru-
stidio fisl. Hoc vitium solet maxime in inonachis pil, v.alvas iereas vitiorum conlrivit, vccies fer-
ei eremitis (reperiri), qui diulurno labore affecti rcos consueludiniim confregit, ut gciius hiima-
taedium incurriinl lcgendi vel orandi, et pcr lioc num exire possil. Suscepil eos de via iniquitalis,
saepo incauti incidiint vilia, ct labuntur ad cri- ct dciliixil in viam vcritatis, ct sanavit eos in vir-
niina. Ideo subditur:£t apprupinquaverunl utque ad liitibus, qui iiifirmali crant iii peccatis, et eripuit
portas mortis, id est accesserunt voliinlate ad gra- eos de interitu eorum, cui se merseranl, quando
via peccata, qii.Te sunt poitse niortis aeternae. His languorcs nostros ipsc tiilil, cl dolores nostros por-
per volunlatcm appropinqiiaveruiit, sed per aclio- tavit. Idco coiifileanlur Doinino mi.iericordim ejus,
nem non iiitroierunt, qiiia : quod Deus Iiomo factus est, quod immortalis pro
Vers. 19. Clamaverunt ad Dominum, cum tri- inortaliuni vita subditiir morti, Et mirabilia ejus
bularenlur, intentione et prece : ipse de necSssila- filiis liominum, quia inferni sercas portas ct ve-
iibus corum liberavil eos, id est de angiistiis, de l<e- cles fcrreos confregli, quia lediii victor ad supe-
tf7i GERROin PRi£POSiTl KEICOERSPERG. 673
ros, qiiia renicavit ad coelos. Et sacrificeni «a- A qnam in guberr.aiuiis stibd:iis Si.ibuernnt, rf?i>ora(ur
criftcium laudis, id est cessaiite veleri sacrificio ei aiinihilatur. Ac si dicant : Multum monuimus, et
immolent veiam iiostiam laudis pro sahatione sua corrcximus eos, ei tamen aoluiit aciiuiescere ; agant
Deum laiidantcs, et opera eius, quibus tioniinem quod volunt, quo fluctus impellunl, ducaiitur. Simi-
repnravii, cumltciitia annuniianies. litudo esl a nautis, qni arlem quoquc navigandi
Modo quarlara toniatioiiem poiiit et miseiicor- oniniiio fln:itluiit in magiio periculo. Turbati sunt
diam, quia, posli|uani fuerint liberati ab infidelitate, prxlali, ei moti, sed non diu, qiiia
u consuetudiiie piava, a t«dio leciioiiis et operis, Veks. 28. Clumaverunt ad Doniinum, cum trihu-
vuniuiit ad jtreelatioiiem, et ibi muitas iribulatioiics larenlur, id est rogaverunt Deum pro triluilatione
sustinent de negliqentia siihditonim, vel de perse- su.'!, dolenles de pcrditione plebis sua;, elde neces-
cutione ipsoruni, et tamau liberali deducuntur iii sitalibm eorum tdiixit eos, lioc csl, de aiixielati-
portum voluiiiatis eorum. bus, unde impotentes eraftt per se exiie. Periculum
Vers. 25. Qui descendiuil mare w navibu!.. Iii He- pi;i:Ialorura dixit opera Domini. Subjungit, hoc mo-
Isrxo habeliir : ]n ma<e, hoc est, illi qui descen- do eduxit eos :
dunt de conlempiaiiva vita in murf, id est iii am:\- VEHri. 29. Siatuit procellam ejus, id est maris,
ram piebem, per vitia flactuanlorii positi in navibus, quia inundationes pcrsecutionum el tcntationum
id esi in reginiine ci aiimoiiisione subdiloruia, fa- perturbaiiones cessarc fecil. Et hoc in auram, id
cientes operaitonem in aquis muliir,^ id est assiduum est leiicm et serenum flaium. Sancii Spiritus aura
opiis in multis populis. cst lenis venCus et serenus. I(a diciiur aura Spi-
Vers. 2.4. Ipsi videranl, id esl iDteilcxeriint opera ritus sanctus, qui serenat corda a vitiis, et lenit
Domini, el mirabilia ljus in profundo, id est in po- virtuiibus. Et post flatum Spiritus sancli siluerunt
pulo profundaR iniqiiilatis, subaudis, vidorunl. Ciim fluiius ejus, id cst quievcrunt flurtualiones et tur-
dicat : Qni desccndttnl de coiiteniplativa vita m mare, batioues cjiisdem niaris. Posl correclionem subdi-
osleiidil nuliiini debero eligi iii pra?)alionem, nisi toiuin.
fuerit in contemplaiiva vit«. Prius quam dicat illa Vers. ZQ.Ltvtaii sunl prxlati.îiia liluenint a con-
opera, prxmitiii periculiim, iii quo fiunl opera, de Iradielionc siibdili. Et deduxit eos, subditos, in por-
qiio liberat eos Dei potenlia. tum roluptatis eorum, id esi in quietem et securila-
Vehs. 23. Dixit, id est Deus permisil, et stetit spi- t'.'n>, qualem volchant, et desiderabant praelati. !gi-
rilus procellce, id est prsevaiuit diabolus, diiravil lur ex corisideralione h\iiiis beneficii
apirilus malignus auclor procelia^, id est commo- q Vers. 51. Confileantur Domino misericordiee ejus,
lionis quai percellit m''iiles, ot commovct perseeu- id est pro lantis niisericordiis laiident Dnniinum de-
lioues et tentatioiics. Ei exattati sunt fiucius ejus, votionc ei opere pradati, ct mirabilia ejtis facta /t.'ttj
iJ est fluctuaiiones et perturbaiiones magis ct niagis hvminum, sciiictt sihi, qui sunt apostnlorun) (Rlii),
clcvatai suiit. Ideo pcrniiitit Uomiiius lieri has tri- quia imiialores eoruin, quibns niisertiis est, cum
liulaiioncs, ut cognuscant se non posse subsistcie plebrni siiam duxit ad portum.
sua viriute. Et iii illis procellis et fluctuationibus Vebs. 52. Ex exnllcnt evm in Eccletin plebis, hoc
$ul)dilorum priClati. est, prxlati laudent Deum iii congregatiune suhditx
;
Vers. 26. Ascendunt tisque ed coetos, et descen- plebis bonc dispositie. Popiili autem in cathedra se-
liunt utque ud abysf.os, Iioc cst, pr;o riiiiiia trisliiia niorum, id est in magisterio praelalorum Dcne dis-
ita se iiabciil, ut illi niii, uepiehensi peiiculo niaris, posiio laudcut euni referentrs ulriqiie pialias Deo.
modo videiiliir elcvari usquc ad coclos, modo de- .M) illo loco : Qui descendtint in niare in navibus,
scenderc usque ad abyssos, fluctibus navcs elcvan- tractum est dc illis, qui negotiainii graiia in magna
tibus vel deponeiitibus. Praelati, sicut sunt episcopi, tempestatc in mari navigant, ei postea mirabilia Dei
dicunlur n:ives, qiix de muiido vehiini ad coelestia in profundo visa narrant, sicut coiitlgit, quandn
plebes. Anima eorunt, scilicct pralatoruin, in malis D apostoli in navi runi Doniiiio in mare descenderunt.
tabescebat, id esl in coiisidcraticiie nialorum a .sul>- quia opera Doinini el mirabilia ejus in profiindo vi-
ditis cominissorum periui bata deUciebat. Cum pro- doriinl. N.iin rfi.ril, et stelil spiritus procellee, id est
cc!l;« et fluctus cxallantur, praehti mcutc ascendunt inipcravit ventis, et ccssavit, et mare tranqiiillavit.
iisque ad cttlos, id cst ad sublimaios virtulibus; et Et qnid in niari fiiit? Doniino dormienlc ecce molus
descendunt usque ad ahyssos, hoccsl, cx altcra parte magnus faclus est in inari, ei exaltuti sunt fluctus
rcspiciuiit ad sorditatcm ct profundilatem vitiorum, ejus. Et ascendunt populi apostoli cum fluctibus «is-
ct ex collatinnc abvssorum ad coslos aiiima eorum que ad ea-los, et descendunl usque nd abyssos, id est
iabcscebat in waiis, id esl in conspcctu maloruni. Et iii inia : anima eorum in innlis tabrscebat, hoc est,
ita labescenles in periciilo tiniore dclieiebat. Tune turbati sunl, et
Vers. 27. Turbati smit tristilia subdilorum, et moli sunt tirut ebrius, el oiiwis sapientia eorum d'-
moti sunt a ratione, sicut ebrius a rationc dimovctur. vorattt est, iJ est omne consilium fugit ab eis. Et
Sicut fhrias iion hahei recliira stalnm corporis et clamarerunt ad DominMni, rum fribulatituur diceii-
mentis, iia dolore sniidiloruin non lciient yriorem les : < Dominc, salva nos, perimus {Matih. v\ii,
statum cratidi et legendi, et oinnis $aDieiiiia corum. 25). > Et surgens iniperavii mari, ei de anguitiis
, .
673 COASMENT IN PSALMOS. - PARS IX, EX IIONORIO. — PSAL, GVL C7<
eduxit eos. Et slatuil piocellam ejus maris in an- A rum, de quibiis flucbaniiloclriiisealiis. IIaec/7u»iiMa
ram, id esi in sereiiilalem, et sHiterimt pucius ejus, Doniiiius in desertum posuit, qciT eos descrlos a
inaris,quiu facla esi, iranquillitas niagna. Ei liriuii gratia.et siccosfccit aboniiii docirina. Exitus aqua-
lunt, qui craiit in navi, quia silucrunt fluctus niaris rtcii fuerunt prophetse, de quibus exierunl inultai
dicenlcs ; < Qualis est iiic, quia inare, et venli obe- doclriiise, ct multa scripta. Hos pusuit tii siim, id
tliunt ei?» {Mailli.Mii, 27.) EidedH.riteos incolunies cst in siccilatem, quod aridi ct sicci facti sunt.
in porlum vvlnplatis eorum, iil est quo volebanl.Hoc Mam ubi nunc piopbcta ? Ubi legislalor? Nus-
signilicat quotl aposloii desccinleruiit iii iiiare sa- quain.
culi in navibus, id est in Ecclesiis, qux Cliristum
Aliier : Posuii flumina in deserlum, id est prsedi-
porlant, et a fliiciibus niundi lundiiiiiur apostoli,
catores in gentilitalem quondam a ^niwi descrtam.
dico facienics operniioiiem i» o(/Mis nmllis, id est
Et exilus aquarum in siliin, id cst ronlcs aquarum
inulta sigiia iii popidis. Jpsi rideruul optra Do-
ii) sJtibundam terram posuit. Apustoli sunt fontes,
mini in geiUibus, el mirahilia ejus iu profundo infl-
discipuli eorum fluniina, ut Tiius, Tiniothcus, Dio-
delitatis, qumdo per praidicalionem corum Inmen
iiysius, et alii, Terram antcm fructifeiam iii saisuiji-
veritatis in profunda caligiiie illuxii, et in deiisissi-
iieiii posuii, id est teiTain Jud;ei>runi, quae prius eiat
mis tcnebris lumcn venc Trinitatis claie vjilcrunt. "
fniciifera, in slerilitaten), et Iioc uon injusle, seJ a
Dixit, el slelil spiritux procella;, id esi jussit, el ces-
maliua habilantium in ea, lioc esl propter iniquila-
savit niuiidana tental o, el exallali sunt jluctus ejiis,
tem prselatofum in en doiniiianiiuin, sicui noiiti-
id est suspensi suiit, ne noceront diabolicx (eiita-
lices et Pharisaei. SaUugo est aqua, quae relinelur
lionis moliis, quos iniqui conniiovent siiper juslos.
iii lacuiiis, de qua sal conlicilur, et per exsiccatio-
Ascendunl us'jue ad ccelos ilii fluctiis, lioe esl, ele-
nein sol.s ei ignis indurescil in taie:n et ilia lerr.t
vaiitur iii supcrbiis*ad sanctoriim iiijuriain, n de-
diciliir esse steiilis. Terram ergo Jiid%ara prius
scenduiil usque ad abyssus, quia huinilianlnr in cun-
fructifcratn posuil iVi saisuginem, id est iu coudi-
fessione. Anima evrum in malis tabescebal verbcrala
meniiim et coirectionem nostrae faluitaiis. Uôr
a plagis coeleslibus. Turbali sunl de peccalis, et
Lotinutaia iii lapidem salis est nobis condimeiitum
tuoii sunl ab iiiii ielllate ad tidcm sicut ebrius potu ct corrcctio, ut sapiamus, quia si propriis rarais
Spiiitii saneli. Et onmis sapientia eorum ssecularis iion pepercit, mullo niinus iiisilis superbienl^bus :
devarala est a sapieniia Dei, ut dracones jf]g)piio- hoe a

ct nuitiiia kibitaniium iu ea, id esi pro-
runi a virga Moysi. Et ctamaverunt ad Dominum pler superbiani JudKOrum. Merilo est exallau-
corde et ore, lide et opere, cum tribularentur a vi-
^ dus, qui in deserto posiiii loutes, id est iii Ecclesia
tiis : et de uicessilalibus eorum eduxit eos, ut ru-
aposiulog, iiianimas siiientium verbum dedit exiius
licta liixuria ct ebrietale sequerenlur sapientiam
pradicaiionun), et leiram corpoiis, qu« prius spi-
Dei. El slatnil proceliam ejus in auram, id est per- iias amaritudiuis proluleral, fructibus replevit u:ter-
secutioncm in paccin, ei siluerunt fluctus ejus, id esl
ais; el
consilia cessaveruiil, quae persecutiones coramove-
El iwlati sunt convcrsi, îim silueruiit tluctus
Vep.s. 35, 56. Posuit desertum in stagna aquarum,
ruiil.
id cst prsebnit in Eccie&is b:;ptismum. Genlilitas
maris, id esl persccutiones quieverunt ; et deduxil
eos inporlum voluptalis eorum, hix
pacem est, in :
diciiur desertum, quia olim crai a propbeis ct pra>-
deinde in aelernan; requieni. Confiteaniur Domino dicaiorihus dcseria. Stagnam (iic:iiir pioluiida et
misericordice ejus, et mirabiiia ejus filiis hominum. magna aqua, cl intelligiiur sacra Scripiii!.'! Deser-
Confcssi sunt omnibus niiscricordias ci niiiabiiia lum in stagna aquaium Deus pasuil , dum genliles
Domini sibi facla. Exaltenl eum in Ecciesia plebis,

scieniia Scripiurarum replevit, et doctores aliorum,
calhedra seniorum laudeni eiim, boc est in cle- ut Hilariuni, Ambrosium, et alios eis similes consti-
et in
ro, el in populo et in praelatis, et in siibditis gralias tuit. Et terrum prius existuntem, sine aqua, id cst
sine doctrina posuit in exilm aquarnm, lioc est iit

ei egeruiit. D
Hucusque dixil tciitationes pru qiiibus remoiis expositiKes Sciipturarura , ut Augustiiiuin et Gre-
laudandus est Deus. Nunc horlatur nos ad laudem goriuin, de quibus fluxeruut multa; scicntia;. Posuii
ejus propter repulsionem Judsorum et vocatioiiem diciiur quasi sLabilivii, qiiia ubicunque aiiquis pr.e-
genlium, scilicet, quod rami olivse fracti suiil, et dicavit, ibi stabilivit, u.sqiie ad rao.tem persevera-
olcaster inserlns esl oiivac. Per omnibus supra- vit. Et illic, in illis stagnis el exitibns coUocarif
dictis laudaiidus est Deus , et pro hoc etiam esurienies panem vitae ei inteiic.cius, id est in doctrina
quia eorura flrmiler slabilivit. £( sic coni>liluerunl eivila-
Vebs. 53, 34. Posuii flumina in desertum, et exitus tem liabitulionis, id cst hic incceperitut consiituere
uquarum tii sittm ; terram frucliferinn in salsuqinem Jerusalem coslestem, quae est li:ibitatio nostra. Vel
a maliiia liabitaniiuiu in ca. lloc traciiim esl de conslituerunt civilatcm habilationii, id esi Ecclcsiam
Pentapoli, ubi Sudoma, el Gomonha, el ali;e tivi- talem, in qua Deus dignarelur habitare. Posuii de-
tales in soliiudiueni, el in niaic Mortuum versx serlum in stagna aquaium, tractum est de aqua.quse
siint propter peccala iiiliabitaulium. Fliimina fue- i;i deserto fluxit dc pelra. £( coltocavit illic esurien-
runt &crib;e, et Pliarisjui, ct aiii ductores Jiidxo- tes, et quie sequuniur, tracta suul de terra.promis-
C75 CERHOm PRAPOSJTI UEICllEUSPERC. 675
sioiiis, .jua! omnia (1r Ecclesia inieltigtiiilur. Docio- \ vrl quia calliolici fncfuiil inop^^s, cum pr.uci facti
rcs civitalem consliliiLroiil, suut . M.-i ciuia li eritirf fucrunl iiiopes fijei et ralio-
Vers. 57. Et seminaK.unt utjros, hor est veibuiu iiis. l.i pusvil iicut ovc^ familias, lioc e't illos, qui
Uci sparserunt perpopulos, Et ptaiilaverunt rineas, eranl iii siio fainulatu, posuit siciit oves, quia docuil
id cst i!istiliier'iiil Lctlesias, alios iloctriua et e-\em- eos sequi suuiii pastoreni, non alieiium ; vfl ca af-
plo iiirbriaiites. Et ipsi agii cl vino;^ fecerunt fru- fectioiie et ca cuslodia se liabuit eiiâ suas oves,
cium naiivilatis, id cst fruitsim naluralem, quod qua bonus pustor crga grcgem suiim. Ilerelici iii
sunt bona opeia, ad qu;C lacieiida nali suut. \el invioerrant; rccti autem iii via aiiibulaiit. Uiide sc-
frucium talem piotulcruiit, qualcin doetores eorum, quitur :
de quibiis per Evangeiiiim iiati suiil : Vebs. iî. Videbunl m/i, id esl (;ui reciaiii fideni
Veks. 58. Ei heneJixit eis Deiis per iiicreincnta iKibueiuiit , videbunt, subaudi : ve itatem , quia
virtuium. Apostiili quid;'ni Ecclesias phntaveniiit, iiiulta iiitelli^'enl dc lide et Sfripiuris. Si enim Au-
doctores autcm irrigaveruiit, scd Deus dcdit incre- gustinus lol quscstiones cuin lia;rcticis iioii liabuis-
nientum iii augmcnto \irtutuiii. El mutiiplicuti sunl set, ad lantain subiilitaicin iioit devenisset Scriplura;.
niuiis in niiiii: ro. A.-ihis di.vit piopter iilos, qiii rc- Fl twtabuntnr de slatu suo, el omr.is iniqmtas hxTc-
cessiiri er;iiit ab Ecdesia, de qi^biis scribitiir :
S^ licorum cor.victa op;)i/«fc!(, id est claiidet o» sniim.
« Muliiplicati sunt siiper nuraeriim {Psal. xxxix, et obstrucium cril os loque;itium iniqua. Stcut pila
C), » siibaudis ; clectoiuin. Agris ct viiieis benedi- csl clausa : ila os eorum erit clausiim.
xit, eljunicnta eoruin non minoravii, id est simpliccs Aliler : Duiiiiniis udjuvil puuperem de inopia, 61
cl idiutas, lameii rectaiii lidciii teiientes, qui uiulli hxretici videbunl, iil esl atleiident, ct Ixlubiintiir
facti siiiit. Vel muilipticiili snnt nimis, quia mulli su- speraiites liberari, si neccsse fueril. Oninis autem
perflue facti sunt Cbrisiiani, id est stolidoJ ct sedu- iniquiias cppilabit os, quia iionliabct quod valcat lo-
ctibiles non minoravit, srd coiiversi sunt in SLCtam qui.
bxrclicoium. I'luics eiiiiii eraut bseretici, quain ca- Possuiit aulem Inec eiiam de expuisioiie Judxo-
lliolici. Nani postquam exicrunt a nobis, qui noii iiini dici.
craiit cx iiobis, Pauci facli sunt, eoquod iion fuernnt in eis mul-
tipliealu opcra Domini, ct vexati sunl a Iribulaiione
Vers. 5'J, 40. Pauci fncti sunt calliolici, et ipsi
malorum, hoc est de obsidione Romanonim, et do-
pauci i'£xa(<, id est opprcssi suiit a iribulaiione malo-
lore caplivitatis. Effusa cst contcmplio super princi-
rum, lioc esl ab alflictione, quaiii ipsi mali iiiferebant,
pes, quia coiitempti suiit a vicloribus, qui Dominuci
et baeresi et fpcisecmioiic, quia apud principes eos C
coiitempscrunt , et utvilia mancipia eos vendide-
accusabant, et sua eis auferebaiit : Et dolore, ;d cst
niiit. Ei errare fecit eos in iiivio, id est in idolola-
eompassione vcxati sunt ,
quia dolebant de pcrdi-
tria, el non esse tn i'iu Dei. In lleb:;i:o babetur : Ef-
lioiie proximouM». Unde vciiit illa paucitas? Ex con-
fundel despeclionem super principes, cl crrurecosfc
tentioue, qu;c venil ex vi:idicta Dei. Qiiifl conlenlio,
cii in sotiiudine de via. Priiicipes namque Jiidaeoruni
quod ipsi h;vrctici coepcnint conteiulerc iiiter se de
despec ti siinl a pagaiiis ,
qui eliam in soltudine
suis scntcntiis, efftisa est, id est ample el abundan-
gcnlilitalis p.er idola erraveruiil. Et adjuvil paupe-
ter venit super principes bxrelicoruni. Qiuc conlen-
rem de inopia : quia Cbristianum populuin dapibus
tio piocessit c\ ira Dei in illis, qui pi iiicipcs ha;reti-
saliavit xternis, etposuit sicnt oves famitias, ut au-
corum exstiteruiit. Et sic errarc fccil eos in invio, id
(lieiites vocem veri pastoris fule sequaiitiir. Vide
esl permisii cos iii crrore li;ciesis, ei non esse i» via
buni rccii, boc est pra-dieaioics \idebiiiit conver-
fidei. Vel c/fusa est contemptio super principes, quia
sioiiem gciitium, et Ixiabuntur de reiigionc caruin,
Deus coiitempsit cos, supcr principcs ha;rclicorum
ci omnis iniquiias oppilabit os suum, id est diabolus
sicut super Ariiim, cujus viscera eflusa suiit. hl ideo
et Judsei ct lia;retici, qui conlra lidciii Clirisli loqui
errare fecil eos i« itivio, ut crederenl Deiim habere
menibra ut homincin , vel Filium minorein i|uain p pncsumpserunt, obniuteseeiit. ll.ec oiiinia bcncficia
bominibus collata non iiitelligenl, iiisi sapicntes. Et
Palrein, el non deduxit e<is in viam verilalis, qiia
Vkrs. 45. Quis supiens ,
qui inlelligel haic? Sa-
iiitelligereiit Dcum esse incorporeura ct Trinitatis
picns cuslodiel hwc bciicficia, ct inlelligct hxc om-
;cqualitatcin.
iiiacsse Hiisfiitiirrfias Domini, qui cirantein iii viani
Vi;rs. il. F'l adjumt paupercm dc inopia. Paucilas dediixit, et cgentera pavit, qiii pugiianteiii adversus
illa proluit fidelibus, quia Dumiiiiis adjuvit illuin, dillicultalcm pcccatorum, et colligalum in vinculis
qui se ccgnovil, el fccit paupcrem, et buriiilcm de eonsuetudiuis solvit et liberavit , qui fasiidienleni
inopia, lioc est per inopiam, scilicet per abstiiien- vcrbum Dei,ct t;edioquodam peiic morieiitcm missa
liam Iwreticorum, (jiiia (ideles paiipercs suos pionii;dicina verbi sui recreavit, qui perielilanlem intcr
plcr suain paacitaiein feeit diligcnliores ad inquiicn- iiaufiagia ct proccllosa discrimina placato niari ad
dam sacram Scripluram, ct acutiores ad resisteii- portum quiclis perduxit, in populo liuniili constituit,
duni inuliitudini h;crelicoruin, qiiia saiicti vidcntes ut oveni ad paseua paradisi duceiet. Hoc vident
eoruiu iniscriam magis cauti efliei^baiilur ei perspi- recti et jucundaiitur ; ct qui cst sapiens, cuklodin
rajiores. Inopia ergo babct iiic duplicem scnsum : hccc inlelligens niisericordias Doniini.
677 COMMEJNT. I.N PSALMOS. - PARS IX. EX HONORIO. - PSAL. CVII 678
PSALMUS CVII
De obedientia Christi.
Paraium cor meum, Deus, etc. Priecedens psalmus A scilicet Canlicum psalmi posuit, ut diversa in littcra
escinit niisericoidiara Doniiiii, quae (Ideles de tnto demonstret a<l iinuiii Sfnsiiiii tciidero alleg(iri«, quia
orbe, utovcs in iinum coiigiegavit, ct de variis tcn- per Cliristi moilis vicioriaui porveiiiuir aî *t:'iiiani
lalionibus liberavil, Judaeos et liaereticos ut ha;dos, helitiani. Et Iiic est pulclierrimus niodus, cum ali-
imo ut lupos ab eis separavit. Hicautem canit boiii quis psalmus, vel aliquis versus iiis ponitnr suli di-
pastsuis spontaneain moi tcm, qua oves inorle rcde- viTsa signiticatione, qui sunt voibis -imiles, seiisu
niit, et gliiriosam resuriectionem, qua vilani suis dissimiles, sicut in regio onialu poniintur gcniniar
reddidit;et victoriosani ascensioncm, qua huina- ejusdem noniinis , diveisi coloris. Verba ''ujus
nam naturara in se ipso super ccelestia cxtulit;et psalrai, ut dictum est, sumpta sunt de duobus psal-
ovem perdilam, sed jam inventam, ct propriis hu- mis, quia domus Ecclesie fabricata esl de duobiis
meris revcctam angelico grcgi conjunxit. Et qiiia parietibus, ei unum ovile coUectum est de duobus
arietes niisii, perquos oves dc utroque populo in grcgibus, ei una respuldica est de diiobis vicis.
unum ovile coiitraxit, quasi de duobus stabulis, ac- Psalinus bic in duo partitur, quia iii Cliristo ge-
tivse et coiitcinplaliv;e viiÊ divisit, qiiasque adhuc miua naliiia piitdicatur. L'na pars est -.Paralum cor
in civiiatem muniiam dcducel, et in loco pastu.ne meum, iii qua passio, resurrcciio, asccnsio notatur;
paradisi constituct. lloc ipse numerus iiidical. Hic B altera ; Deus locuius est, in qua ordines Ecclesi.-c per
ijuippc psalmus est cciitcsimus septimus, quod sunt Christumenumerantur. Ilic psaimusdeduobus uiius
nndecies novcm, et insupcr ocio. Undcnarius traiis- eflieitur, quia de duobus populis una Ecclesia, cor-
gressioneiii ; novenarius aiigclicam societaiem ; octo- pus Cbiibti colligiiur. CliiisUis hic loqiiitur cnar-
narius selernain bcaiiludincni innuil. Desigiiat hic rans fidelibus sua; passioiiis obedicntiam, et quam
uumerus quod humanum gcnus propter iraiisgres- pro hac assecutus cst nloiiain, admonens eos suo
sionem htijiis vita; exsilium subiil.per Cliristi mor- excmplo ad operaiioncm, spondens aeternae \it;B
teni ad consortium angelorum rediii, ubi a:leinani lemunerationem.

l>fatilHdinem habebil. Titulus est : Canlicum psatmi, Veks. 2. Parutum cor meiim, Deus. Deus Pater,
vel : paralum esl cor meum, id est, ailectio mea ad obe-
(VEnS. I.) CANTirilM PSVLMI IPSI DXVID. dientiam. Paraium est cor
meum, id est, volunlas
Caiiticum ad thcoiiam vel aJ contiinplalioiiem, subcundam pro buinani gencris salvaiionc
nica ad
psalmus pertinet ad praclicen, id est ad actioncm. passionem, hoc est, non coactus, non invitus, sed
Canticum ergo est cxsultatio; psalmus operalio, sponte et voluntarie pro ovibus meis pastor nioriar.
qucniam per operationein pervcnitur ad exsullatia- Et faciam hoc non cum tristilia, sed cum hilaritale.
^
nem. Quod principalius esl, pra^posuit, sicut ubique Cantabo, et psaltam iii qloria mea. Cantus hilarita-
facit. Iste itaque psalmus, qui agil dc operalione et tem, psalmus inniiit opcialior.em ; ac si dicat : Opus
remuneialione, attribuitur ipsi vero David Chrislo. obcdienti* mcse pcrficiam cuni la-iiiia. Et hoc in
Matcria psalmi est obedicniia Clirisli, etcjusdcin gloria mea, hoc est, iiide liabcbo gloriam. Quani
obedientije rcrnuiicralio. Inlcntio est iios hortari gloriam? Resurrcctionem. Liide subdilur vox Pa-
Christi exeinplo ad studium bona; operaiionis,qua- tris :
tenus peitingamus ad lajtitiaiv, remunerationis. Vers. o. Exsurge [Vulg. ; exsurge gloria mea, cx-
psalmus sumplus est de duabus extremitatibus surge psatterium, elc.J psallerium et cithara. Psatte-
Iste
duorum psalinorumquiniiuagesimi sexti et qiMnqiia- rium sonat dc superioribns; citliara de inrerioiibns.
gesiini noni, scilicet Miserere mei, Deus, miserere

: Per psatlerium Christi aniina, qu;e vciiit de super-
mei, in cujus titulo scribilur David fugiise in spe- nis; per citkaram intelligitur caro cjiis passa iii tei-
luncam a facie Saul. Et : Deus, repulisii, in eiijus rij ; quasi dicat : aniina Ciirisli, qu;e cst Fiiii mei
litulo scribitur David succendisse Mcsopotamiam psnttcrium, revertere de inferno ad corpus, tuam
Syria;. Hoc ideo factumêst ut ostendat psalinos noii citliaram, cl exsurgc dcsepulcro, et laiida Doininum,
historice, sed alU-gorife intelligendos, cuin secun- D qui pro completa obedientia dat tibi immortalitatem
dum litlcrani uliumque simul in uno horaine non et impassibilitatem. Vox Christi respoiidens Patri
potucrit ficri et fuga et victoi ia : sccundum prophe- Exsurgam dituculo, id est, valdc inane. Et postquam
liam utiumque siiiiul factum sit in Chrislo, qui et resurrexero,
in speluncam sepulcri a facic Saul, id est niorlis Vk.us. 4. (ônfilebor libi iii popuiis, id est, in Jii-
fugit, et diabolum vicit. Idco hic alium liiiilum, da;is, Domine Pater, et psaltam libi tn nattoiiibiit
:
679 GERIIOm PR;£POSITI REICHERSPfcRG. 680

id esl, iii gentibus. Judaii dicuntur poputi propter A Luniiles Ecclesiaruni a superbis separabo. Sicliima,
duo regna, regnum Juda et regnum Israel : gciites quod inierpret.ilur humitis, suni obpdienles, qiii fe-
auleni Jicuniu!- uaiiones, iûin iia lemaiiscrunt, ut runt onus Domini. Pcr iiiobedieniiara dc paradiso
naix suiii, iiuu circuiijciduiilur, nec bapti7.:)iiLur. !n lapsi suiit; per obedientiam redire poteruiit. Coii-
Judxis et in geutiiius faciam le laudari , quos vattis siint bumiles, tabernacuta sunt Ecclesia; in
per meos sanguiue meo acquisitos faciain le corde supernam civitalem loUeiid^. Per siiperbiaiii cor-
et oie confiteri, ct adlaudera tuambene operari. Et rueniiit, per huinililatem redibuiit. Hoc inodo divi -
istud cantaluuit : dam, et dimetiar quosilam faciendo martvres, quos-

Vers. S. Quia maijna esl snper coelos inisericurclia dam confessores, quia
lua, et usque ad nubes verilas tua, boc esl, Cbiib.tns, Veus. 9. ileus est Galaad, ft meus est Manasse'.
per quein niagnani misericoidiîm exhiJMiisli bomi- Calaad dicilur acerius testimonii, et significat mar-
nibus, est super coetos, id est, super angt.-los, qiii tyres, Chrisii tesles : mariyr eiiim dicitur testis ;
miiioratus fuit ab angelis faclus inortalis el passi- q:;asi dicerel : Marlyres assiimain in haereditatciii
biiis. Gt Christus tua verilat, per quera omnia dicla uieam, qui magnuin cumulum coacervaverunt, dum
propholanim vera complesli, est polciis usque ad se ipsos in tesiimonium ineuin obuileiunt. Vel Ga-
Hubes, qiiia dala est ei onmis potestas iii ca-lo et in ^ taad diciiur transmigratio ; ci illos assumam qui de
terra. Vel quia vcritas luu, id esl divinitas Verbi vitiis ad Airlules, de tcrrenis ad coebstia transmi-
pervenil usquu ad nubes, id cst, usque ad bomines, graiit. Manusses interpretatur obiivio, ct sigiiificat
scilicei apostolos et alios juslos. Ideo misericordia confessores terrena obliviscenlcs, cl aeterna appe-
tua, id esi, huiiiauilas elevabitur super citlos. Vcl tentes, et luic assumani iuilii. Vcl qiii ublitus patris
misericordia luu magna est supcr c(tIos, qua regis deioravit substanliaiii suam cuui nicreiricibus, et
aiigelos ue cadant et damiium lapsus euruni rep.i- posiea ad patrcm est rcversus, hiinc cliain assii-
ras pi^rbomincs per misericurdiaiu salvatos, el veniam. Et tpliraiin susceplio cavitis mei. Ephraim
ritas tita usque ad nubes constiluenda , id esi pr<2- inteipretatur fructi/iciins, et sigiiificat fideles in ho»
dicalores \eritalem (uam profercnle&. Et ut boc iiis fructificanles. Hi eruat sitscepiio, id cst icclina-
fial, torium mcuui, qui sum caput eorum, lioc esl in
Vkrs. 6, 7. Exallarc super coelos, Deus, boc est iilis requicscam. Vel crunt coroiia capiiit mei, qui
Dciis Verbtim, qui te usque ad lerrani prc lcvan- in gloria circuiuvallabunt me. Nota gradus. Priiuura
dis lapsis iiitiinasti, exallare asceiidens suner ceclos dcljent transniigrare dc terieuitate, postea oblivisci
cuin assumpla cariic et redcnipio bomiiic ad con- oinnium lericnoruni, deinde in viriutibus csse fru-
gossuin Patris, et sic apparebit snper oinnem terram cliferi, et tunc cniiil corona Domiiii, id cst circura-
gtoria laa exaltala, id esl supcr oinne genus bomi- -•allabuiit eum. Juda rex meus, hoc est peccata coii-
nuni gloriosus appare.bls. Exaltare ad hoc u/ lilie- fiieiiics, ct mores suos rcgent: s erant mei. Juda
renlur elecii tui, id est ad vitam praeordiiiati, de po- eiiiiu dicitur conliiens. Ilucusque de Judxis; nunc
tL>staie diaboli.,Cbrislu3 namque in crucc eialiaius diciiur de geniibus, ut deierminet, qiiod prius dixit
dilectos suos liberavit, quaiiiJo omnia ad se tiaxit. ConfiieboT tibi in poputis et geniibus. rsoii solum assu-
In ccelis oxaliaius gluria e]us super OKincni tcrrain mam de rircumcisis in bxrcditatem meaii], .sed
claruit, qu.tiido Spiiilum sanctum de cokUs misit, etiam de natioiiibus, quia

per quem scieiuiaiu uiiiniuiu linguarum tribuit, ei Vers. 10. Moab tebes spei me<e. Lebes est olla
clectos suos pcr totum niundum dispcrsos de jugo xrea, et signiOcatur iribulatio. Muab dicitur tcx, el
diaboli eripuit. Vel vox est Duiuiiiici honiiiiis ; tu significat gentes, qua; sutit sine lege iiicuUa>, idolo-
Verbuiii milii uiiilum, exaltare super ccetos, utappa- lalra;, conira legem vivenles, sicut Muab contra
rcas Deus, ct tuiic erit gloria Uia super onittem tcr- legem natus est de filiabus Lot ; tainen existentes
rain, el ul tiberenlur elecli tui. lebes, id est, excoquentes vitia in se, sicui coqiiun-
Satvum [ac ine bominem dextera tua, id esl po- |) tur carnes iu Icbele. llla; sunt spci mete ; boc eslde
lcntia tua lcvans me iii dexteram Patris, et eiaudi illis refici spero, ct illi sunt mci, qui in iribulatiune,
me iHlerpellantera pro cis, ulin judicio electi con- ut in oUa fuerint excoeli. Moah etiain dicilur ; ex
&tiluaulur in dextera , non in siuislra , et (uiic palre, quia ex patrc naius, et intrlligitur diaboius,
tibereniur ab seterua daniiiatione. Vere hoc fatics, qui a palre recessit, et nunquam ad eum rediii. Hic
quia cst tebes Dci, in quo excoquil carues, id esl cariia-
Vers. 8. Deus loculus est in sancto tuo, id c;i lia opera suorum, ut de cis faciat diilcia fercula ii
Dei Verbum locutum est per me bominem saiictum, convivio aiigcioruin. Ulitur co Dominus tanquam
dieens : t Ubi suin ego, illic et minislcr meus erit quxstionario, ut elcctos teniaiionibus probet, ad-
(Joan. xii, 20). i El quia ille sic promisit, qui vc- versiiaiibus purgei, passionibus regi reconciliet.
rax cst, el nieutiri iioii putest ; exsutlabo, hoc est liac olla cxcocii crunt spei inea;, id esi crunt in illa
yerpeiuam Ixtiiiam babclio dc ine, et de meis, qui requie, quam sperant mei. yuomodo hoc eiii? Hor.
sccuiidura carnem in inortc coiitristabar : et divi- niodo : In Iduinitam exlendnm cutceamcnlum meum,
dtm Sicliiinam, id est obedieaics a massa perdcu- lioc cst isi sentilitalein icrrcnis inhiantem pcr apo-
dorum, <!t convattem labcrnaculoruin dimctiar, id esi stolos de Jud;ea cxiciidam iiumauilatcm meam.
:
6SI COMMENTAUIUM IN PSALMOS. - PARS IX. F.\ HONORIO. - PsSAL. CVIII. fM

I]umnnilas ciai calceumcnium Di\iini:Uis, quia cral A gciUililalcin mtiniiam ediciis iiiii>eialnruni, scri|iiis
morlalis. ldnm<ra aiileni iiilerprotalur lerrcna. Vel pliilosoplioiuiii? Vel i/uis deducct inc nsque in Idii-
aposioli fuuriint Ctirisli calceamcaiuin, ijuia munie- mvam, id cst terrenos et sanguincns, terrenoruiii
runt ecelesias, pedes Christi. scripiiii et dicl s et cupiilos el saiiguinis justoruiii aviilos?
faclis. Moc cakeametUum iit IdumcBam exlendii, iiixin VtBS. 1:2. ISnnne tu Deus? boc est iiemo hoc fa-
apnslolos aJ terrciiosmisil, per quasiiicuriiationein cere audcbit, nisi pcr te, Dciis, qui lepulinti nns
suam Reiitilius ijinotnit. Hoc niodo milii alienigenoe homincs dc paradiso in lioc exsiliuiii, et nuitc dc
amici facii sunt, lioc esl idololatrx geiiles, inei ini- miseriis lihcrAsti per Filiiiin. Capiii pro membri?
mici, a re^'iio Dei alienati, per fidein et operationem loquitiir. Pcr Iribulalionfs iiobis iiniiiissab no» re-
facti sniit milii amici. Ideo dico eis : < Jaiu iioii di- puiisti, i't qiiia fion cxibii in viilulibus nvsltii, hoc
cam vos servos » peccati ; t sed amicos meos t et est iion apparcs nobis per juiracnla, siciit faciebas
cohseredes legiii (/o«ji. xv, 15). Ul hos oiniics a cum pauibus, quos de ^flgypto signis et prodigiis
maiisdividam, per mave cduxisli, gcnies expulisii, terram enruin
Vers. H. Quif deilueet me in civitalem munitam, palribus dedisli : econlra nobis iioslia aufers, et
id est in infernuni, ut elcclos a pcciiis eruam? Tu 1,'OiUibiis iribiiis, insiiper et nos ipsos in polesta-
solus Deus. Inferniis est cuJJas muiii'a ad egicdien- B tein ailversariorum ad varios cnicialus tradis,
dum;apertaad iiilroeundum. NuUus eiiim c.xire LTgo
potcril, postquam intraverit : sed iiitrare facilc po- Vkrs. 15. Da nobis ttuxiHmn dc liibulatione, da,
terit. Econtra supc.rcflelcstis civilas esl munita, ul ut ipsa tribiilalio sit nobis uuxilium veiiiciidi ad
Dullus intrare possit, nisi a Dco adjuius; sed uuUa- «lernam lequiem. Vel da nobis de tnbiilalione pcr
tenus hibi poiest, postquara intraverit. Jn civiiniem ti' csiro, el ad ;eternam salutcm poivenijc. Et quare
muiiitam inferui .solus Deus Christum deduxit, ideo iioii pctis auxilium a principibus? Ideo, ûia vana
solus incle victor exiit, deslrncta civilalc spoliu eiiis s«/ms lioniinis, ct nialcdiclus, qni coiilidit inhomine.
divisiL Ante ejus quippe adveHtum omiics ad infer- Cilo cnim moriUir, el pciibil spes i'JHS.
iium dcscendcruut, et ibi usque duiu latro parodi- Vers. 14. 7)1 Deo facieinus viiiutem, lioc est,
sura aperuit, niauserunt. Ul ergo Abraham ct alios quidquid b<)ni fccerinius, iioii aiixilio huniiniiF^ ,
inde eruam, quis deducct me usque in Idumeeam, sed Dei auxilio faciemiis ct totum ci allribueuiiis :
iibi est locus poeiiaruiit el sangiiinis? Tu Dcus. Idu- et ipse ttd niliiliim deducet iriiiulantes itos, id rst
tncca eniin interpretatur sunyuiwa, ct C6t locus occi- 0111110'." tribulanles iios desuufct, et perpeiuam salu-
Monis, seiUcct iiifeiuus, ubi niulia; animaj oecidun- tem nobis coiifoiet. Uuod esl dicere : Per pia;dica-
tur. Ncmo descendit victor in inferuura, nisi tu, ^
loresSpiritti sanctocoiifoiUtos iii gcntiiitatem doilii-
Deus, qui dixisti vinctis : exi!e, ct bis, qui in tenc- car, ci expulsos de paradiso icilucara, qui hic tribu-
bris erant, rcvcbimini, quos eduxisii dc domo car- laiiuMem ab impiis sustinobnni, sed post tribulatio-
ceris sedentes iii teiiebi is el urabra raortis. nem ij-lernaiu salutem liabeliunl. Ad cxtreniiim
Aliter: Ego extendain calceumeitlnm nieuni. Sod iiiimici eoruin iii siipplicio annihilaniur ; ipsi pro
quis deducet rr.e praedicalioue iji ciii(a(em, id ost in virliitihus iii "audio coioiianlur.
psALMus cvni.
De humilitate Christi
Deiis, Inudem iiuam »e tacuem, elc. Finis siipc- D tolum corpus malorum pertinciis. iSon esl aulciu
rioris pwlmi meiniiiit tribuhilioiiis justorum ; liic votum maledicentis, sed prophotia prxdiccnlis, qiiia
aulem passionein Christi eis .'^d forniam proponil, lum oplat, ut eveniat; sed qiiud futurum esl, prae-
ne deliciant. Materia psalmi hujus est Judas, et nunliat.

Judaei persecutores Christi. Sicui enim Petrus in Intcntio est retranere porsocutores a perseeutioitB
Ev.aiigelio gessil figuram Eoclesiae , ita Jiidas in justorum , quia iiisi cessaverint, cadcm poena in-
lioc psahuo gcrit lypum Juda^.uiiim Christi persc- volvol eos, qua Judam ei Jud'jeos involvil. Qui sic-
cutorum , ct corpoiis ejus Ecc.lesije. Ouo autein ut prinio pa&sus est iii propria pcjsona, sic quoli-
apostoli siint Judas dicli ; Judns Jacobi scilicel ct d;e palitur iu meuibris suis ; sicut Saulo diciiur
Judas Iscarioles prodilor. A Juda sa(irj,o dicti sunt « Saule, Saule, quid me persequcris? (Act. i\,
fidelvs Judxi Christiim conlitonles ; a Juda prodi- 4.) I Et cadem poena reslat omnibus persecutoribus
tore dicli »unt pcrfidi Judaei Chrislum perscqucntes. suis.
Sciendum qiioque, quod in hoc psalmo continelur Verba psalmi suiiipla videnlur de histoiia, ubi
in;tledictio Spiritus sancti el Ecclesia! super corpus Achitophel consilium super David dcdit ,
quando
diaboli , el }udieialis senlentia Judain feriens, et ad Absalon, et populi contra eum conjuraveranl, eui
Patpol. CXCIV. 22
Ur, GERHOBI PR^POSITI r.J-tClJERSPERG m
DbvuI DialOiUvil.et lajufio so suspendii. Et significai A li' m, quam in cordf: goi-cl-al, Jndaeis detexit. Ptc-
qood lu.las Dominum prodidit, quaiido di.iboliis et cafor autem propier cxee!lei:lip.m dlcilur : q}vn,
Judaei conii a eum couspiravcranl, cui ChrisUis rna- ctiin essct apostulijs , et doctiinae et m\"steTiis
ledixil, diteiis : « Vae hooijni illi ,

per quiin Ira Jor Christi interessct, el ii(,n s.iluin signa eju< viderct,
eg .
(Marc. xiv, 21) : » et laquco sc suspendil, et nie- sed eliain ipse facerct, lot beiiefici^ Jigniiatum con-
rtius crepuit. tcmpsit, et Dominuin ae niaglstnim siiom pro vifi

liic psalmus in ordine cenu'si;nus oclavus corn- prelio vendidit. Perhoe nolaitir quod niag'f! dam-
putalur, in iiuo numero qiîndecics scptem conside- naiidi siint ,
qui Scripliir.is tnielligunt , quam illi,
lanlnr. Quiiiarius liumaniim g.-niis qui:ique seusi- qui noii inlclligunl. Et noii snliiiii Jiulas, icij ctianj
bus dotalum; denirius veterem legei» propter de- Judxi.

talogiim ; s?ptenarius novam logeni propter septi- Vebs. 3. Locuti sv:it odicrsi'm mc Imgita doiOsa,
formern Spiriluni innuit. Sed etdeiiarius vitac pra- dicentes ; i Magister , scimus qiia verjx es, et
miuni; sepleiiaiiiis futuram re/iiiiein exprimil. De- viain Dei in verilale doces. Lioot censum dare Cn;-
sigiiat ergo liic nunierus qiiod onines,qiii unle sari, an iion'.' > (Matth. xxii, lt>.) Et lainen votebaiit
Chrisli advcitiiiii quiiique seiisibiis Dcuin iiiipugiia- me reprehcndere : el caclera siniilia (piibus me ca-
verunl legeni s|)Oine!i<io, velqiii ouni iiicarnalum B pjpy yolcbanl. Lt sermoiiibHs oilii cncumdederuiit
poslea usque in iinoni muiidi pcrs quuiitur quiii- vie, id est lalibiis sornionibus cir(uiiiv.illabaiil inr,
<|ue sciisibus, L\angcliuni conteinnendo cum qiiin- qiii apeitc udiuiii sigiiilio;iiit dicenles : < Tn cum
qiie prudentibiis virginibos praemium iii fuiura sis bonio, facis te ipsum Dcuin (Jiutn. x, 531. * —
requic non babebunt , sed cum qi:inque faluis I Satiiaiilanns es tu,et da^ninnium habos (,foa». viii,
virginibus maiedicti discedenl. Tiluiuj ejus esi : i8}. > Odioso seimone ciicunidirieninl iiie, qii.iiido
olauiavf uni 1 : < Si bic non csset ni.-ilcfacior, uon

(VeRS. 1.) l^ FiNEM P&ALHCS DAVID.
tibi iradidissemus eum. Ciuc.fiRfl, crycilige eum
Hoe esi, iste bymnus allribuiiur Christo vero Da- {Joan. xviii, 50). » In cruce quoquc circaiiidcde-
\id dirigenti nos iii finem, id esl in cessatiom m por- runi rac dicenlcs descendede
: « Si F:liu.s D.;i cs,
gecutionis. Vel i» futim, idcst in consuinmolioiicni cruce {Matlh. xxvii, iO). > E: espugiiaveisnl mc
relribulioiiis, qiix iii liiic dabiiur nnictiique sccuii- graiis, id cst nagellaveiuiil me siiie mea ctilpa.qiiia
dum opera sua. boiium,noii malum proinerui, qui xgroios eorum
Hic psalmus liabet tres parlcs. Priiii!» divisio :
sair.ivi, morliios eorum suscildvi. Vel grniis, i6 cst
JOeui, luudem meain, \n qua iudici persecutorcs sine effociu.quia volueiunl expiignare, ei delcre no-
Cbristi culpaiilur. Secunda : CoHSitl-ne ivper eum, ^ men mcuin, et non potiuTiint.
in qu3 Judas traditor Clirisli, (.t ipsi Iiidxi (!a:ii-
Vers. i. Pro co, ul me diUijerent , dcirnhebant
naotui. Terlia est : Tn, Dnmiiie, in qmi Christi mihi. Non dixit : intcrficisbaiit ; .<:crt deirahebant,
secuiidiin! assumpiani hoininis formam tribu-
quia enim detraNeriint , idoo inierfetvruiit. De-
iaiio , et pro corpore suo oralio cuiuiiietur.
traliehaiit aulein diccalcs : Malclicus csl , « in
Vox Clirisli pro se , t<, pro inciiibris suis Palrem Beelzchub prii.cipo dxraoniorum ejicit dxmoni»
orantis , et Judam, ao, lotuin coipus diaboli abdi- (Lu:. xi,15).>— iVoraxesl, et poiator vini, et ami-
cantis :
cus I*ublic.iiioiuni {Matih. xi, 1!)). » — iDoCinoniuro
Vers. 2. Dei:s, laudcm menm ne tncueru. Judas liabetcl iiisanil. Quid anditis euni? (/«un.x,20.) »
nie Iradidil , Judaei persccuti sniit, el crutiC^ciunt Qua delractioue eos ab ilio avoiloliant, quonim
pulaiitec oumiiio nic perdorc, cl uomcn meum de conversionena ille quserchat. Idco pusuii detiactio-
terra dclere. Tu autcm, Deus Pater, laudim meam, nem, quia magis nocont, qui Cbristo detrahuiit et
id est laudabilem famain et gloriam ne tacueris , id per hoc animas iiitcrficiuni, quain qui ejus niorta-
tesl 110 permiltas taccri non rcsuscitando, et Judaeos lem carnom, prsesertim mo.\ lesuscilalam, sa;\ieii-
puniendo ,
qui lamUm meam tscciit, cl dignuin r. do pcremeruiil, Pro rice dilcctionis quani eis cx-
conUimelta repuiani. Sioiii c;iiin resuneclio. ila b bob.im, vcl pro bcneflcio qiiod exigeltam , «( »ie
el damnaiio eoru.'ii iaiis osiCliristi. Naiii per rcsur- diligcient , detrahebant ct criitifigobaiU. Ego att-
rectionera jusli l*tificaii!ur, pcr damnaiionem illo- tcin orabam pro ipsis, diceiis : i Pater, ignosce it-
rum liberantur. Idco no;' taceas : quia os peccalis, noii enini sciuiit qnid faciunl (Liir. xxiii, 34).»
torif et dolosi Jnda; siiper mc .iperium est , diceiis : IKrc sunt arma Domini , li.^c sunt el arma nostra
< Quid vullis niihi d;.ri', oi ego vobis cuin iradain ? ciiiitra iniiiiicos, scilicet oialio. Et iion sotum gralis
(flaltii. XXVI, 15.) i .Os pecoator supei nic aporuil, ine impiignavcruiit, sed ctiam
q'iaiido dixii : i Avc Rabbi (iuid., i9, 30). > Do- Vers. 5. Posuiruui lultersam me viala, id cstlla-
iusc a()ei'uit, quando dixit, < ot osculatus cst eum,> golla el niorlom pro honis, quiC eis inullis modis,
sicque dolo iradidit eum : i Qiicmoiinque oscu- pni^dioando, inlirnios sanandu, niortuus siisrtlando
iatua fuero, ipse esl, tenelc euni {ibid., 48). > In iniponderam. Pro eis in cruce orabam : ipsi ccon-
osculo nolatur pat et umicitia. Et ideo dicitur do- tra dixcrunl ; i Vah qui dcstniis lemplum Dei, salva
htuf, qnia per simulalam pacom et amicitiam ini- tcniclipsuin {ilallh. xxvii, iO). » Ego pro eis nio-
uicvil homicidiuui. Vel lio/tisus fiiit, quaiido frau- iiebar, ipsi ocoiitia dixcrunt mc seductorem, ct cu-
.
685 COMMENTARliiM IN PSAOIOS. — PARS IX, EX HONORIO. — rSAL. C\ Ilf. 68«

siftdiis ad sopulcrum n«eiim posueiuni. £^0 pro A (|un dixit ; i Pecoavi iipdcns sar.giiineni justuin
cis surrexi, ct ipsi dixerlinl : < Oiscipuli ejus noclu {Moiih. -sxvii , 4). > S^-^d hxf oratio facta ch: in
furaii sunl euni (i/a«'/.. sxVi:i, 13). » Et odiMm pecatutu , dum laiiuco se suspendit , honiicidio
pro diUclione raea mihi rcdJidei uiil. Cô usque ad auxit homicidiDm. Magis qiiippe in hoc Ditini-
mnrloiu dilt- xi eos ; ipii usiiue au iiioriem roe oilio iium olTeiHlit , qiiod se snspehdit , quani cjuuil
kjbuerunt. H.f-c dicla sunt de Jud:cis generaiiier ;

Oominuin p;odidit. Oratio quoque eoruni vc;'-
lilur peu'3luni qui
sejuunlur qu:cd:iiii dc Juda speciiililtT, (|uia qui iii , rogaiit vindictani ini-
Ooiuiiiuin pio triginln ari;enteis vendiilil, Iriginla micorum , vcl impleiionem carnalium volupia-
maledictionilius liic prolalis sutcubuit. Pro inioli- tiii:).
liet denario njniedictione pciTinitur, quia sup-,'r Vkiis. S. Fianl dies ejaspaua, ii? cot pnsl tradi-
cum i)Cccator consliluitur, diabohis a doxtris ejus tioneiii nieam eilo moiiatii:, quod ila contigit. Nani
.staliiitur, ju'iicalus coiidcninatur , oiatio ejus in ante Clirisli p.issionem prnprio scelere consumptus
pcccatuni repniatur , liics ejus LrcviaLiu:ilui', epi- Iraditur. Et episcopatum cjus accipict atler , id esl
scopatus cjus alleri dater, filii ejiis pupilli , utor honnn^n: aposlolatus possideal alins, qiiod .Mathias
iûs vidua, liiii transniigranl de patiia liuiit iii'.'n fecil, qui ei in apostolaiu siieccssil. Sed dicet aii-
,
dici,depropria habitatione expulsi, feneratcr snb- B quis : ISum deliuil bonus in locum mali succedeic"
slautiam ejus scrutatur, alicni lal ores ejus diri- Aposlulatus non ideo maliis fuit, quia Jiidas ma-
|)iiii>t, non cstailjiitor ei nd liiciiduin, ncc niistra- liis exslilit. Boniis crgo in boniim locum iic de-
tor piipillis ad dcfendcmluni, nali cjns inlcrcuiit, bui'.
nuinen ejiis cilo dclcliir, pro iiiiquil;ito palruni pii- \'eiis. 9. Fiant filii eivs orphani. Oiplianiis cst,
nilur, pro pi'cc:'.lo matris iiji.lctaiiir, parenfcs «^jiis tujtis paler fsi mortuus. Et uxor ejus ridua. Vidua
coniia Doiiiiiiuiii in daniiiaiioncin sisiuiiiiiiir, inc- esl, cnjiis inaritus csi dclurictus. Vidua diciturqua-
moiia coriiiii d'j terra dclolur, malcdiclioiie cir- si a viro vidunii, iil cst s'>parata vel v;ihle sep:\rata,
cumdatur, bcnediclio ab lo cloiigaiuv, lil ei ma- \iduare eiiiiii Hiciiiir dividorc.
leUiclio in corpore ut vi'Sli:nonluni, ct iii aniiiia

Vi.RS. 10. Xulanles Iransfcruntnr filii ejus, iioc
sicul aqua , ci iii aii'iii:c viribus iit oleuni iii
cst dc luco suo ad aliiini transmulentur, ub; sint
ossibus, lil ci iiialcdictio in aclihiis ut opcilo-
)i«/(i)i(fs, iil est ineeiti et instaliiles, et meiidiccnt
rium, ui /onae ciiiciio lit ci iii siudio, ipse ct oni-
al) aliis uiide vivanl, omni prarsiilio desliliiti. Eji-
ncs sui cornni homitiibiis confiindiiiilur, intetiiis
cianlur de habilatioiiibus sitis, id csl expell.ir.tiir de
co;ani Deo pudore iiiduinitii,- , dunlici conriisioiie . ., ., ,..
, ,.
'. r posscssioiiibus et bahilacalis suis
h:c ci lii liituio , III coipori; ct in aninia ope-
riuniiir. Vers. H. Scruleiur fenernlor omnem substan-
Nuiic proferl senlciiiiam iit jnsliis judcx iii Jii- linm ejus. Qnscrilw ((uomodo Jiidas substantiam ha-
dam, ci iii corpus diabnli, noii iii accusaior sc viii- biieiil, ((uain fencictor scrulari possil, ciiin oni-
dicans nialis advcisarii. .\ccusatnr ciiim cupit cx- nia rcliiiqiiens Doininuni cinn apostolis secutiissii.
siuurarc inimicitias pa;iia iiiimicoruin, judox viilt Crcdilur, quod orania, qua; babebar, uxori et liliis
causn justilia: punire peccata rcoruni. Puiiit iiaiii- iia dimiscrit, iit usum inde inlcrdum habnerit, et
que Christus non delcctationc alicnx niisci ia: , btd Dotnlniim non sincere secutus sit, scd ut aliquid
«Jilcclione jiislilia:. Paier, quia Judas noluit nic cum <;o lucrari possei. Ul cnim dc eo scribitur :
liabere supcr se inagislrum, cujus ductrinam aii- « Fur crat, et loculos, i id esl marsiipia, • liahebat
dii-cl, (.loaii. xn, C), » contra prsecepium Domiiii diceii-
VchS. 6. CoHslitue super eum peccaiorem, id est lis : I Nulile portare sacciilum, neqiie poram, ncque
«iiaboliim peccati invciilorem, iit ejiis persuasioni pecuiii.nm in zonis habealis {Luc. \, i), i et quse a
obcdiani, ct ei suliditus serviai. Lt diabolus ftei rcligiosis Doiiiiiio, et aposioii? .id necessaria milte-
a dexlris cjus, id csl bona opcra ejus, si qux siiiit, bantui', fiiilim auferebat, el ea ad usuram dabat.
I
inverlal. \ siiiislris scmpcr slal, quia inala jiigiler Qiii-dain vcrn a feiiorc ah aliis accepii, qiue uxori
inspirai. .1 (/t'iiri.< slci, iioii ut pionioveal, sed bona el liliis dedit, quae post mortciii ojus fenerator re-
deslruat. Opcra diaboli siiil ei dextra, iiiala reuulet Iiahere voluit. Ideo snbsiantiiim ejus scrutalus csi,
boiia. Ei si sihi solvere ciim usura [ins.^ti. Quamvis hoc cvan-

VcRS. 7. Ciim ita judicaiur, cxeut \h Iiac vila gelisla non scripserit, tamen Propheta; credcnduni
condcmnatm, scilicct iiicorrectus,et oon emendatiis est, qiiihocTioii lacuit. Et dirijricnt alieni labores
pcr latisfactinnem aiite finem vitae. Vel cum judicA- ejus. Qii* cum iabore acquisivu, neque uxor, neque
tnr in judicio futuro, exeat de judicio condemaatus, filii ejiis possideaiit, std extranei vapiant, quod ita
El inleriiii oratio ejus fiat in peccalum ,

quia noii rontigit. ISam de traJitione Domiiii acquisitos ar-
fit per Christum, queni noluit sequi, sed perseqiii. genieo^ Pharissei diripuerunt, et agrum lion llliis
Oralib enim, qua: per ipsuin nun lit, iion soluin Judae, sed peregrinisin sepultiiram coeineruiit. Vel
DOn potest dclere peccaluin , sed etiam ipsa lit in omnem substanliam ejus, rationem fi liberuni arhi-
peccaiiim. Omne enini quod extia ridem Chrisli lit, trium, possibilitatem beiie faciendi Deusinvesligel,
quanium sibi dedil, ut frucliricarcl inde, et ut nihil
pcccatum esl. Oralio J'ida; eral ejus poeiiilentia.
«87 GERHOHl PRiCPOSITI RKICIIERSPERG. C88
iiivenial, diripiant !n liac vila itlieni, id est daenioiics
A Bainblias erai lairo, cl dicilnr fdius patiis, \A cst
iahoies ejus. diaboli, ciijus filius osl Anlicliiisliis, qui eiit lalro,
Vr.Rs. 12. ôn sit illi adjutor ad luendnm, vol (|uia scdct lii insidiis cnm diviiihiis in ocrultis, ut
orando de poenis liberandiiai; nec sii qui misereatur inlerficiat iniioccnlciu Cliristiaiium popiiliim. Ba-
pniiiliis fjvs ad eruendum. rabbas ante Cbrisli passioncm cral in carcere ro-
Vers. 15. Fiant nati ejus in interitum. Qr.od dc clusus ct ligalus, posloa a Jiidseis riimissus, quia
illo generalum esl, jani non generei. In (jeneraiione diaboliis antiquo populo, scilirct palriarcliis ct pro-
unn deleatur, id esl cito dcficiat nomen ejus, ui ncc pbeiisligalus, ad pcrsoqucndos Judsos cst solntus.
inter honiines noniinelur. Unde subditur : Ft diaMus slet n dextvis ejus. In
In Hebrxo babetur : Fianl tiomsima ejus iiitcri- Gr*cia est fluvius, qiii dicilur diabolus, qiiod sonat
lus, in generatioiie altera deleatur noinen cjus, iioc denrsum fluens. Ideo aposlala aiigcliis dictiis cst dia -
cst in Christiana gcncraiione. Qtia;daiii gcncratio bnlus, quia deorsuni lluxil, duni dc coelcsli graiia
est carnalis, altera spiritiialis, de ijua scribitur :
in abyssum corruil. Per dexteram bona opera, pcr
« Qui non ex sunjûiiiibus, ucqiie cx voliintalr car- siiiistram mala accipiiinlur. r»ioiliir qiio<l unicuiquc
nis, ncquc ex volunlaie viri; si-A ex Doo nati siii;l homiiii angelus a I>oo sii constilutus, qiii euin ad
(loan. 1, 13). I bonum incitcl; el ccontra d.-cmon a diabolo dirc-
Vers. 14. In wemoriam redeal iniquitas patrum clus qui eum ad malura instigct. A desiris starc
ejus in conspectu Domini ad punienduni, quani qua- dicitur, qui ad Lonum persuadot, ct adjuvat; a si-
Ki oblitus fiieral, dum uoii Biiiiivit. Si Judas .n nistris, qui maliim suggeril ct bonum iinpcdil.
apostoialu situt Pi'lii!S permansissct, iicc sua pnr:- Diabolus a dextiis Jiidai<(i pnpulo sioiii, dum etim
patrum iniquitas ad curn pcrtincrct. Sed
tcrila, iice ad iiccoin Cliristi insiigavil. Qunsi eiiiiii doxtra fuit,
quia adopiionem in fiiniliani D<i mm altcndil, scd duni so bonum opus in morie Christi fccissc puta-
iuiquitaleni volusli geneiis elcîl, iniquilas palrnm vit ; arbilrali sunt enim se obsetiuiiim Deo pr.vsti-
ejus in ccnspcdu Dei rciiovala rediit. Et sciciiduin lissc, duiii Ciiristuin quasi lcgisdcstrucloreni occide-
quod JiidaG non pro pcccalo pairinn, sed pioprio runi. l'iide dicitur : « Non eiiim sciuiit quid faciunt
dainnntus ost. Filius non porlabit iiiiqiiitalini pa- (Liic. xxiii, 54). I — « Si eniin cognovissont, nim-
ItIs, nec paler iniquitalom filii poriabil. Nec olic- quam Dominum glori» crucifixissent (/ Cor. ii, 8).»
inni luali parcnlrs bonis liliis, sifui Jo.>-uc non no- Qui populiis. cumjudicatur, eiiel de judioiii ad sii|>-
fJill inahim paticni liabtiisse, nocboiii parciilcs pro- pliclum rondeinnalHs, qnia in porlidia porsistens
iierunt malis filiis, sictit Manussje non pioluit ab thcsauri/at sibi iram in die ira.-. Ct oratio ejns fii
C
lilzecliia ortnm fuisse. Ft percaiuin inalris non dein peccatuin, quia non fit per Christum. Omiic
lenliir, qme ciim iii pcccalis , id est i-i concupisceu- ciiini, quod extra lidein Clirisli lit, poccaiiim esl.
iia conioplt, scd punialur. Dics ejus pauci facti sniit, quia post passioncm
VtRs. 1.!). Fiaiit paroiiles ejus coulia Doniinum Chrisli cilo exicrminatus esl. Ei episcf:paittin ejiis
sfHipcr, boc eai in copspcrtu Doinini sistanlur noii (tccipiat ailer, id est iionorem saccrdniii populus
iii boiiiiiii. sed in daiiinalioneni ei lioc senipiM, id gcnlium. FiUi ejus facli sunt orphani amisso re-
«sl percaUini ecriim sil irrcinissibile, el in hor s.t- gno, et Do Pstie pcrditn. < Qui > enim e Filiuni
culo ciin futuro, el diipereal dc tcrra vivenlium mc- iion habel, nec Palrem halirt (i ioan. ii, 23). i
moriaeorum. El totum quait? Ei v.xor ejus, scilicet plcbs, ciii reges domlnaban-
Vkhs. IC. l'ro eo quo'l nou cst recordulii.s facere lur, facla cst iif/«rt aniisso rogno. Nutantes, id esi
miicricordidin. Qu;eritur, q.iid lioc JudK; post nior- incerti Iranslali smit filii cjus, (jiiia caplivi diicii
tcm nocuerit, quod iixor ct filii cjus ad mendicila- iiunt in omncs genies. Ibi nieiidicant aliena miseri-
lein pcrvenerint, vel li:cc infortuniu liie sciipta iii- cordia viveiilos snb regibus gcnlium, i|iiia ejecli
cideriiil ? Soleiil nnilli defiinciis ainicis prode^se siint de habilationibus suis. Jain enini aniiscrunt cl
vel orationibus vcl elooniosynis. Sod in hoo aucla ^ locum et geiitem. Feiterator Titus omnein substan-
est pu;na JiiJa>, quod isli egestate ct misciia de- tiiim ejus scrutalus esl, ct alicni, sciliccl Romani,
pressi raorlui non put«ruiit recordari. Vel mnriui rapuerunl labores cjus. Nec r^l illi adjutor, cui
liabcnl tiirai:! dc amicis vivcniibus, siinil dives Chrislus non esl ; nec qiii misereatur pttpillis ejus,
ille cuiam, de quiiique frairibus babuil, ne ci ijisi ut eos a rapioiilibus cniai. Facii siint nnti cjns in
ad (ormoiita xeniroiii. El in hoc Jiid* picna esi am- iuterituin, id cst iii occisioneni ; In futnro vero iii
jiliala, quod lamilia eJHs rcbus necessariis est dc- aelornam perditioiicm. /h gencratione una delealur
v-iiuta. nomen ejus. V\n gencratio pcr centum annos exten-
H« nialedictioiKs, sicut siiper Judam, ila siipor diiur. Popiibis autem Jiidaiciis post p.issioncm Cliri-
Judaros «ûoquc coni(>lyntur. Qui quia iiolucrunl liasli traiisaclis qiiadraginta duobns annis defctiis osl
beie supoi »« regem Cliristuni, constiluel siipercos a Romanis, ciim adhuc iina goncraiio non cssel di-
Doiuinus pccc lorem .\iiti< hristum, qiii antonaina- iiiiiliaia, quia i viii sanguiniim, ct dolosi non di-
sliee pcccatur dieiiur, qnia cxtoiliUir supcr onine, midiabunt dies suos (Psal. liv, 24), » sed in dimi-
qiiod Deiis coliiur. Hoc este.vpressum, qiiando Chri- dio dieruin sunrum rapii siint.
suim abiiuorunl.el liaubbam sibi dimiiii petieriint. .Vliier : Duae sunt goncrationcs, carnalis cl spiri-
,
689 COMMENTAUIUM IN PSALMOS. - PAhS IX, EX IIOiNORiO. — PSAL, CVIIl. 090

lualis. Iii una, iA esl in sitiriiijali (k-liium eif iio- A libii» Dciib jnjiuixil Kniiiciii.!. i>;o!iiia:io fsl benc-
men cjos, quia noii esi legciiciatus t;x aijua el,Spi- iliciio viia a^tcriia.
riUi saiiclo. Vel in fiiluro esi una geiieiaiio ciim Vi;us. 19. Fittt ei iiiul vcstimeuium, quo cpeiilur,
Chrislo rfjTiunliun : iii iila di^lcljiuir iioiiien cjus, liuc esl iiialc.liitio euin ut cappa uiidique circuiri-
qijia iLclis lion ;i(liiiilU'Uir. Ini'iutl»s palium ejus, del, nt coopntoiiuin op;^ria!, ct ^loriani Dei noii
qui iu doKeilo idolum ailoiuvurunt, ei Deuni inuUis videal. r.i fial ei illa inalediclio sicut -..oua, qua sem-
«lodib e.^caceiiraverunl, redit iii incmona>ii Dumini per prwdmjitnr, ut ligalus iu leneijias exteiiores
«juasi oliiiviojii iiadKa, ul vcniHt super gciiiralioiicin niitlalur. Hoc niodo iiialedii tiiinc utunliir, sicut
liaac ptssiiiiain oirinis san-jui;-. justus, ijui ijiluûs aliquis luiiiva iiiduiliir, pallio dporitur, diiin uu
rsl supcr lenam. Li peccuinm mairis ejus, scillcet mala aclione ad conspecUiin buiniiiuiii gloiiantur.
Jerusali-in, quae scrvit cum liliis suis, non esl ue- Ll iona nialcdictione pr;ecij!giliir, diini iion lepen-
liHuni. quod occidit propliolas, el lapiduvil aJ se limin» iiialuiu, scd dispoaituni aggrcdiiur. .\d hoc
iiiissO^ ; iiisuper ii.suiii Doiiiinufn oci idil. Facli sunt eiiini sc quisqiie praciiigii, ut jd (ipcraiuluni fijie-
Judapi ctmtra bominuui scmfier, quii jiipitcr ante la- ditior sil : ita islc inalclacere discil, ul scniper pa-
citjni ejus quasi judicis rei consislunl ad punicii ralus sil.
(iuin. El disperiit de lerva, sciliccl de Jud;ca, vel Vers. 20. Hoc opus euium, qni dcliulinnl milii
ilc Ecdcsia mcmoriii coruin, (juia, cuni csscnt ranii apmt Domiiiuiu, id cst liicc nicrces eril a Uuniino
iiaturaies, Iracli sunt, et oleasiri olivaj iiiserii. Lt liis, qut delralmnt iniki. Opuf pro uieicede posuil,
cur hoc? I'ro eo quvd non eil rccordalus populus quia merces pio opcre ponLtur, causa pro clfcctu,
ille facere misericuriliam ,
quia post occisioncni Pcr indiimeiitum quippe, et optrloriuili, cl aquaiii,
Ciirisii iioluil agcre puMiitcniiaiii, ut clceniosyiiis, et oleum, et zonani ipsa oix.Ma iioianiur, pro quibus
qiix^ sunt opcra niiseiicordi;>', p^ccala icJiiiiercl. Et inalediclio ci ;ele:iia supplicia in mcrccde rccom-
quid fecil? liensanlur. Vel ei existenti apud Dominum, id csl
Viiii». 17. Perseculus ei-t lioininem inopcm el mcn- consubstautiali Dco detraliunl, qui cum Pairiiequa-
dicum, sciliccl Judasprodciido, vclJiidaicus popuUu lcm 11011 cicduiit. Non c-^t trgo uiii!s Judas, sed
tonipreheiiJciido persccutus estClr islum bominPin, iiiulti. Tot uamiiue suiit, quol ci dctraliuut, el po-
causa iiostri ractuni iiiop'ni dc diviie, pio nobis pulum a lide avertuni.
faclum et mcndicuin, uli: caput reclinaret, non lia- Ilucusque fuit sciiientia jiidicis iii cnrpus dia-
benleni, sed ncccssaiia ab aliis accipienteni , el loli. Sequitur oralio interpcllaiitis pro membris
cumpuncium corde, viuclicct de perditioiie ^jus do- g suis. Sic iiiipios, ul di\i, jiidicabo ; justos autem
lenteni, talem persi^cutUE est : moriificure, usque ad salvabo
inortoiii. Vel Cliristum in membris suis Judiei per- Vers. 21. Et lu, Dumiiie Pater, et tu, Domine
seculi sunt, qiiaiido aposiobvs de linilnis suis ejece- Spiritus sancle, jac mecum salvationem lianc pro-
runt. Judas p"isccutus esi Duiiiiiiiini. picr nomen luum, non piopter nierita liomiiium.
Vkrs. IS. Fa dilcxit malcdiciioncm opcrando iui- Vel (ac mccum, u\ est adjuva me botiiiiiem a te as-
quitatcin. El veniet ei in die juriicii, quuiido sinistris sumpiuin, prop<i;ri;uw£n tuitm, id cst propier gra-
dicelur : « Discedite a ui*", malcdicti, iu igiicm ajler- liam. Nuliis cuim operum mcrilis pr.-cccdeiitibus ia
lium (.1/rtii//. .\x\. .'.Ij.-i. Et nohiit benedictionem taniain (elsiludinem siibvccia est humapa iiatura,
decliJiuiido jusiitinni, Ji ilunijahilur ub eo, cuin flex- ut lotiim simul VcrLum caio, hoc cst Dcus » t lio-
tris dicetur : « Vcnitc, beiiedicti Patris mei {ibid., nio, unigeiiitus Dci Filius diceietiir. Ilocideofa-
34). » Vel Judaicuii populus dilexit maleuiilionem clutn est ut ab illo, qui crcavi^rat, id quod perie-
qiiaiido divit : < Saiigiiis ejus super n..£, et super rat, qn;ereictur. Liide el scquitur ; Quia suavis esl
lilios nastros (Matih. xxvn, 2")) : i el veuit ei, quia misericordia tua, id est jueiinda est misericordia,
sanguis Cbrisii, el omniuin juslorum ab illa geiu:' quain per ine vis facere liuminibus, libera me, a
raiioiic requiretur. Et uoliiit benediciionem dicens : D morie resuscitaiis nie.
Tu discipulus ii.iius sis, subaudi : nos esse nolii- VtBS. 22. iiitia egenus el pauper ego sum, id est
miis. Et elongabitur ab eu. Loiigc facla cst ab co morlalis el passibilis suiii ego, qui noh pcccavi.
benedictio, quia transiium lecit ad geiiles. Ei induii Ei cor meum coiUuibalum est, quia nioriar : cl boc
malediclioncm sicut veslimenlum vel Judas vel Ju- iiiira tiit% id cst in voluiitate mea est. Etquomodo
daicus populus. El illa inalediclio inlruvil sicitl liet hoc?
aqua in inleriora ejus, id esl in auiniam cjns. El Vkrs. 23. Sicut umbra decliital descendens de
inlravit sieui eUum in ossihus ejus, id esi in vires montibus, ita o^/atus sum discipulis, captus a Ju-
aiiiiiia>.. Nota quod vcstimenlum exicrius corpus d;cis. Sicut umbra declinante lit iiox, sic ex mor-
circiimdat; aqua ad inleriora ventiis inlrat, oieum tali corpore fit mors. El excussits sum stcttt locu-
ossa pcnetiat; quia in corpore et in anima ct in 6/(1. SifMt locusla escussa saltat de loco ad iocum,
omnilHis virlutibus suis maledicti suut. Tanqiium ita Chrislus pcrsecutione Ilerodis excussus de Ju-
okum iii ossibtts ejus inalediclio (lit), cum homiiics. dwa saltavit in yEgyptuiu de , .digypto iii Gali-
tnalefacla delectant, et se inde fortes putant quod Ixam inde inJuda;ani, dc Juds;a
: in dcsertum, inde
iinpuiic peccaiil; sed icvcia esl inaledictio, quia ia~ veiiiens in Jciusalem, de qiia iii campuiu excu-
, :
€9\ GEUilOHI PR^POSITI REfCHF.ltSPERG. 61)2
tiltir, et CTUcillgitur, ile cruce excussus saltavil A. Vers. 28. Mnledieenl Hli hidxlin srnagogis uie
iu scpiiIcriiiD, iiitJe in coelau). Vcl iii mon)bri<i ft niea opcra iiegantes ;
et lu, Pater, benedices in
siiis sicia tticHstn cst cxetmut, dum sancli pcrse- Eeciesiib, qux suni me laudantcs. Noia quod dicit
(-it(iu!i*'in -ab impiis passi de ctviiale iii civilaioin fu- Ei tu., quasi dicat : Ego bencdico, et Itt mecum be-
geiuni. nediccs daiido eis Spiritum sanctum. Qui iitsttrgunt
Yi,its. 24. Geniia viea infirmata SHtit a jcjuiiio, in me, coufundatnur, qui v.anc n»e veil.js pci-se-
qirAndo qtiitdrasiiita diehus et quadraginta noclil)us qwintur et rdclis, eriibescant, cum non potcrunt
jcjunavi, et caro mea propter oleum immttlala est- iiegare resurrcctionem meam, Servus aulem tuut
Siiuililiido est ab iilo, qui tantum jejunai, quod, t(ciabiiw , id est ego qui in niundo servivi, et libi
gi'nil)us ntilantibiis ad oralioncm stare iion valet, usque ad hioi leni obedivi, lauialor iu F.tcl.sia vel
et .sagimeii non eoniedens caro pro esu o!ei pallet. in gloria tua.
Genua Chrinli luciunt apofloli sustciitaincs Ec- Vers. 29. Irufiiunlur, qti! detrahunl tnilii, pudore,
clcsiara. Clnisli corpi:s. Pa.-iis ;iuteiii vita; erat (]ui dicuiit (IstralienJo : Discipuli cjus pocic furati
Chiislus. H*c erj<o geiiua s«;ii Iniirmala a jcjtinio, sMut eum. Circumdentur puJorc siciil tunica iii-
dum aposloli in passione, aLIato Chnslo, suo gibo duii, et operianliir sicui aliquis operitur diploide.
iR fidc iiWirmati suni, quaiido, ea reiicto, omiiefe confiisione su,t. Diplois ejt duplcx palliu-ii, unde ia
fugeiunt, et quidam f-airi negavcrunt. Oleum iinago Hebr.ieo hab'~tur : Operiantur ficut putlio duplici
ebrilatis cst, ok-uni quasi esca luQiiiiis est. Jiid:fli» rcnfusione sta, huc esi, confimdantiir in corporc ct
deJiolfiuin icisericordia;, gF.ttiani viiae, lamenscien- irf aninia. In anima, CDm iion polcniiit ncL'arc meam
liaj. Piopler lioc olcum earo mea iminulala csl rfsurrectionem ; in corpore, cuia de loco ad locum
imn iri gaudiur.1, sed in irisiiiiani, qiiia niorlo .ilTs- tiaiisfercntur. lllorum confusio cril duplex : Ego
cla <s( exinaiiiia. Vd pcr oleiim designalur Hcitas. suteni
Propfcr hoc er.;o o/(?uni, quod esl iinago pateins VtRS. 50. Confilebcr Doinino niinis in ore mco,
claritatis, vel propier Spiiitum sauctutn in me ma- id cst vchetiienter laudabo Dominuni iii Erclesia,
ncnlein, qui '^.st oleuni spiriialis uflctionis, ii:imu~ qua; est os meuin : et in medio multortim, id est in
iirta est caro incn iii rcsiiricctioiie in ininioilalita- cordlbiis fideliuni laudnbo citin. Corenini in nioitio
tem cl in iiupassibililaicni, Vel euro inea, scilicet e>l hominis : et Christus per lidom habttal in cor-t
Ectlesia i.'.'imH»fllrt «s( de idrdolairia piopter olcuvn dibiis noslris, ct in orc r<>::)Oiis sui, Ecclesix, lau-?
chrisinaiis, vel proplcr Spirittiin saiiclom, olcuiii dal Deuiii. i Corde ciiim cre.litur ad justiiiam ;
orc
exsiiltjtionis. Q autera coiifessio lit ad saluJcm (7?om. x, 10). > \c\
Vers. 2a. Ei ego, ijui dcbinein illis esse hon»ri, faciaiu coulitentes amorc el corde, ul in nedio mul-
factiis svm oppiobrium ilHs per morlem erucis. Ve- /onim, id e?tin commur.i (idelium hudeiii ••uni,qui:\
rectindiaiu de me bithucrunl, nuod lalis dc gonerc iiiulli l.Tuciahunt euni p.:r nic. Illc in mcdio csse di-
iliuruin esset naius. Idco spcctaculuni de iiic fa- citur, ciii pnecipuus honor (lcbctur. .Mer'to cst Ucus
Lieiites r:u't'iHH( me dclcttabiliter pLiidcre in crucc, laiidanJiis :
et moverunt eapiia sua ad derisionem niei, ijuia vi- Vrns. ol. Quta asliiit a deitris Ju.U», iil bona
deruni me pepciidissc, r.oii vidciiiiit resurie.\isse. cjiis opera invcrlorct cl inCimarel. Iia Dcuss<ei:'i a
Vidcnint, quando yenua suiit ii.firmala, noii vidc- dtxtris Chrisli pro nobis pauperis facti, ul opcra
luiit, quando caro csl immulaln. Uicla cauâ icpvttl ejus confiimarcti ul salvam faccret a pertequenlibus
iiratiuiicin. animain meam, vel a JiidxlS pcrscqueiitibus vitaui
Vers. 2G. Adjnoame, Domine Dcu^ ineus. Qui cs nioani.vela ditmonibus tcnere cupieiitibus aniinani
Domimts reriiin, ot Iteus croalor oiiiiiium, adjura nieani. .inimam Cliristi Pater salvavil, diim CBiii a
me operanieiii s:iliitrni hiiinani geiieris. Sulvnin me morie rcsuscitavit, ct in dextera sua exaltavit. !:;
fac propter minericordiaiii pcr ine honiinibus cxhi- jiidicio quoque a dcxtris Christi stabit, it aiiiwas
bitam, Salviiica ine dando resurrectionem, immor- D electcrum a persequentibiis dirmonibuii salr&bit.
talilateni, doxtora' tu;fi roiifossioneni. ciiin cis ieterna gaudiadabit.
Vers. 27. Et scianl quia manus lua ha'e, id ost Fuoriiiit quiilani h;i:rotici, vt4 adhuc hodie sunl,
ita manifosle fac nieaiii resurreotionom, ut scianl qui noganl Cliristum iiunianam a:iiniani habuissc,
ipsi, quoi! Iixc operatio niea'. mortis (tio est, ci it.i et piitaiil Doilatein, qiise fons est vitx, carnom vrce
tua, quod tu, Domine Paler, fecisii eum, non ipst, animae vivificassc. r.vintra quos quamvis Evangc-
utputani. Niliil euiin ipsi facore potueruiit, nisi ea lium apcrte claniot : t Potestalem haboo poncndi
(|u;c vinnus tua deorcvil faceie. Vel ita manifeste animani ineam (J-iaii. x, IS), > et hic liber : < Noii
tac pcr inirarula, ut sciant, quia manus lua ktec, dercliiiques aniniam mcain iii iiifemo (.1fMi,27),i
id est cognoscant, quia 'ego, per quem operaris, et iv lioc loco : « Salvam facies rf.imam meam : »
sum socundum Dei-

tua mamis, scilicet tuus Filius lamoii, ratione dnce, vidondum utrum aniinaiu ha-
tatem, ei S'jiant eam nia
quia lu, Domine, creasti bucrit. Chiistiis vonit totiim lioiiiinem redinicrc,
uum sccundura humanitaleiii. Quod est diccre : qiii loiusperiit. Totiis auieiii honio constat ex amma
(n.iaol me Deum et hominem esse. homiiiem inpas- et coriwre. Corpus euim e.v limo Deus foima»it,
Bionc, Dcum in resurreciione. aniinam ei iubuflliivit. .^nima autem dignior cat
: : ;
693 COMMENTAIUUM IN PSALMOS. PARS IX, EX IIONORIO. — PSAL. CIX 094

quani corpiis. 5i Christiis aniinam iion liabuii, A iiiclioant ; sixundo ai) oralloiic verjja foiinaii; ; loi -
(ii:ic doI.i-iu carnem, scilicet indigniorein pmt-Mi ho~ lio [)n!!(inica? pa^siinis gesta comiiicmoianf ; quarto
rtiinls redemit, dixnirtreiu vcro ejns paciiini, vide- vcrlui Evaiijtelii coiisoi»aflt ,
qiiinio r;arralii)nem
Itcet anirnam in dîninationfc reiiquit. Sc.l constat cuii) cNSiiilstione lerininaiil. Qu.'c passin iinoque
eiim nin solum corpoTa, !>ed et aiiimas rcJcJDisse. per quinque vuhiera lacta esi ;
pcr quinque liliro''
Igilur Ciirisiui) ijl'iui iaomiuem m aniuia ei corpnre prsebcripta ; a quinque virgiiiibus Ecclwise susi»-
redeinit. pia. Oniiiia coiigruiint, oiiiuia sibi lucida pariiitale
Quinquc ps,iliai suut, qui latius de passione Cliri- respoiident. Virgo peperit, Jfessias jam vcnit, Ag-
sii liaf tant, sciHcel : Deu^, Deus vteus, respiee in iiiis iuimatuliitus occisus est, Redcmpior resurrexit
mt. Jndicii, Duiniiie, nocentes me. Exaudi, Diiis, a inoiiuis, orbis audita credidit, Judseus adhuc ee
oittlionein meam. Sulvum iiie fac, Deii). Deiis, laii- iicscirc dissiinulal, quod loliis inur.dus agnoifil.
deitimeum. {iiii otnnes priino e\ persona Clirisli
PSALMUS CIX
De sublimitate Chrisli.
Dixii Doinihus Domiiio mco, elc. Superior psal- B cst, i't quldam soi li.iei nosira-, spcculum coekslis
inusi^l <!c Clnisti liuiiiiiitate, hic de ejos snblimi- arcani, armarium Sciiptuiarum sacraruin, ub; lo-
tiite. Tiiiilus ejus esl lirm sucimatim dicilur, qnod utriusque Tcstamculi
(V&Rs. 1.) psALms B/knri.- pr<edic.itioiic narralur. Vo.x est prophetai ipsius
Hoc est : Isla laus ascrihiiur Christo desMera- David post laborem passionis victa morte Iriuni-
bil',quia in priuii psalmo ostcnsa cst ejus bumili- pbanlis.
las, ne quif forte djifirieret se possc ealvari per Dixit Dom:nus Doimno meo, hoc esl, Domiims
eoni, qui ila humilsm ct nbjcctum se (rsiendit, Pater disit Domino meo Filio, id est Chrielo. Quid?
euhjuiigilur in hoc psalino ejus sublimilas. Et Sede u dexlris meis, id est rciiuiesce iii polioribus
propter majoicin auctorilatem inlroducitur Pa- Bieis. Vel sede, id est regna iii scqualilalc mei.
ter Inqui ad lilium de subliniilale, quaiii habi- IIoc (lixil, U\ esl alios inteiligcre fecit. Similitudo
turus csl. Hujiis psalini dignilas iii Evangeliu cst a icgib-.is, qui digiiiores, vel inajori poteslntc
etiam refulgct, ubi dicilur. t quod David Ciiri- faltos a dexlris suis ponere soient. Per quod desi-
stiim in Spiriiii Domiuum vocaverit {Mai(k. xxit» gnatur justos rcgnare curn Doniino. Et heiie hic
psaknus, in .quo regiiiiin Chiisti describilur, post
Ilic psalnnts iii cenlesimo nono loco ponitur do- ^ illuni p!>almuin p(Miliur, in quo mors ejus scii.bitur,
aignaiis, quod per Cliristuin perfeclis perfectum quia per crucis pnrtaiu inlravit regiii aulain. Tan-
gaiidiuin in c-onsortio novem ordinura angeiorom diu mccum regna, donec ponam inimicot tuos sca-
daiiilur. Matirii psal\iii est siibliinitas Christi. In- bellum pedttm iuoruiii, lioc est d'jnec. subdam libi
teutJo esl ostenidere cjus suijliiiiiiatciTi, et invitaie o;jin^s inimicus luos; siciit scabelluiu pedibus sub-
aos ad eius venerationem. Verba sumpta diciintur diiur, cx qtiibus qiiidaiii erunl amici, qiiidam noii
de histt.ria, ubi procurator Abralise pro Rebccca tauicn victi, el quidain omnes, mali el boni ci iu
missus retulit, quia Dcus Doniiiiiim siium gloria fuiuro siibdcntur; aiii sponte, alil invili. Donec po-
etdiviiiis sublimaverit, lilium ei h.-eredein douave- vum maniffsle scahelium pedwn tuorum, ct inimicos
rit, tl quod reges ooiifrcgerit, qiios bcflo \icit, tuos subjiciam aeternse tuie dominationi. Nou ideo
quan'1o Lot ei spolia eripuit, et quod victori Meiclii- dicit : Donec, quasi illis subjeclis ulterius uon se-
Bedocb rex ei sacerdos cuin sacrillcio occurrerit. deat, cum scriptum sil : i Regni ejus non erit fiuis
Sigiiilicat aulein Christum pru Ecclesia mlssum, {Luc. 1, 33). 1 Seii qnia tunc maiiifestum erit eum
qui diabulum vicit, spolia ejus dislribuit, se ipsum legit»)-';. Nunc enim apud quosdam dbbitatio est, an
pro i:obis in sacrificium Patri obtulil, qiiein Pater regtiet, aii non, sicut Judaii ct genlilcs non crediint
in dextcra sua ?ubrn)iavil, iniinicos pcdibus ejus eum regnare, quia non suiit adhuc subjecti pedibu?
sulididit. ejus : quod postca videbunt, cum omiiia ci subjecta
Psalmiis bic liabet tres divisioiies. Prima cst erunt. Haec fuit vox Patris de sublimitate Christi,
Dii'L Dominus, m qua Christi divinitas ct humani- quam habel in coelo. Seqnitur vox Propljcta; de
tas demoiistratnr. Secunda : Tecum principium, in snblimitate cjus in terra.
qua diviiia geiieratio, el Palris sequaiitas declaratur. Vers. 2. Virgim tirtuiis tute emitlet Dominus cx
Tertia : Juravil Dominus, iii qua Clirisli saccrdo- Sion. Quod est diccre : Doniine Fili, Dominus
tiuni, ct rcgalo jndicium decanlaiur. Ilic psalmus Paler dinit : Sede, id est regiia supet oirinti, ct
:
695 GEfUIOni PR/EPOSIT! REICHERSPERG. S96

sce|tiriiiii rejîii tiii a Juil.en incipiet, ct iii oniiics A luccni. iNon eniin iii icmpore natus est, per quom
gxMiles pervi-iiiot. Virga (\fi sccplium, iiisigiie po- (''Uipora facla sunt. Vcl simpliciier ante Lmiferum
lestrilis. Virjam virlniis, iJ esl polcslalem foiiilu- Cbrisliis nalus e*t, quia anie exoriuin iucis ni.iler
diiiis Hiae eniillct Uomiuiis ex Sion, id esl iiicipiel a eiim gennit, in ciijiis obsequio mox siella, et ange-
Jeiusalem. Imle iiicipienl iiiiinici poni suh pcdibus lictis choriis cum immenso htmine apparuit. Posl-
tuis, uikIc incipiet dominuiiu icgni tiii, iioii iltiiis quam desigiiavit ejus regnum, vult i-tiam noiarc
rcgni, qiio apud Pairsin seniper lesiial Doininus cjus sacerdoiiura. Non solum rcx cris, sed eliam
reriJiTi et iii sifculorimi, (\u!e creavii Filius, qno sacerdos. qiiia
voc.ivft nns in xteriiiiatem (licx- cniiii legniiiii iii- Vers. i. JuTiivit Dominm, id est incoocussa veri-
cipit a Cliristianis), scd regni cujus nop crit flnis. lale lirmavil : et iion pcenitebit etini jurasse, qiiia
lloc incepit ex Sion, lioc esl a Jerusalem, cl p^^r- quod pollicilus est, nunqusm omnino mutabit. Pffi-
veiiii in oinnes gentes. Et quia icx cris supcr Ju- niteiiiia eniin Dei est reruui mtitatio. >'on pneni-
ihcos el gentes, fac i|uod decet rcgem. lere, esl iiiviolabilit..r proiiiittere. Quid juiavit?
Dominare iii nicv/io iniiniconim litonim, id est lloc scilicet, quia tu es sacerdos iii wtern.iim sfcuii-
legna iii coiminiiii liic p:iganorum, JudiCurum. lia> dumo]dinem Melcliisedecli. id est secundum subli-
leticoriiiii, fratrum falsorum ; iii futuio auteni do- mitaiem saccrdotii regis Meb hisedech. Trailunl
niiiiabeiis iii :elcriuiin, regnaiitibus jiislis, leternis Judaei qiiod Sern filiiis Noe fuciit Mclcbisedecb lex
jioenis ardentlbus iinpiis. Ei Salem, quiE postca dicta est Jerusalcni, et usqiic ad
Vers. 3. Tecum domiiiabitur princifium, id est tempora Jacob vixerii. Hic occurrit Abrabic, ut fer-
Pater, a quo lii es piinei|iiiiiii, cl iii qiio priiicipio tnr, iu nionte Tbabor cum pane ct vino, quando
tu eras Verbiim. Ilot palibit i;i dic rirliilia tu(r, id vicior rediit, casis regibus et exeussa prseda, et
cst iii die resuiicciionis, qua virtutem tuam osieii- Abraha; beiiedixit, cui ille decimas, ut s.ic<:rdoti
des, duni viciur a mortc restirges. Et lioc iu splcn- dedit, Melcch diciturrex, Sei/er/t justitia. Inde com-
dnribms swiclnrum, quos de lencbris iiiferiii creplos poiiitur Mdcliisedech, quod sonat rcs justitiw ; vel
splendescere facics in luniine an^clorum. Spleiidor Ti.x Sulem, id cst pacis. Christus fuit saceidos iion
saiictorum esl Spiritus sancliis, lux aiijjelorum. secuiidum ordincm Aaron, qui vitulos et hircos sa-
Meo ! uleni spleiiduribus dicitur, quia seplcin dona Ciilicavil; sed secundum ordinem Melcliisedech, qui
Spiiitus sancli scribuutur, qua^ fiJclilins jiost trium- paiieiii ei vinum ohtulit, dum se ipsum Patri iii ci-
phiim Chri^ti iii spleiidoi-e iîiis iiiiltiiiitin'. per qii»; bum cl potuin (ideliluis immolavit, qui sine patre in
niiiiido ul luccriue resplendiierunt, el post iii (^loria /^ terris, siiic matre fuit iii ca"lis, qui iioii liabet ini-
ut sol fulgebuiit. Vil ba-c \erba siint Paliis : Supcr tiui» dierum, iiec liiiem, qui esl rex juslitix et pa-
omnia domiiiare, el ego principiuin cxisto tecum in cis, quia pro juslitia dabit regiiuin, quod i sl pax et
ea iiatura, qua dies cs, i I est Deus, et qiia cs spleii- gaudium. Idco diciiur Cbristi saccrdoiiuin perma-
dificaiis saiictos iii bac vita virlutibus. Vel scde a i;ere i» icleruiim, quia Judici putain, lecis saterdo-
dexlris meis, et dvniinure iiiimicis tuis, doiicc om- lium adhuc reslituciidum. Cliristus, qui se in leni-
iiihus tibi subjeclis, omnibus paleal, quod ego princi- plo Ecclcsiae saciificium obtulil. nunc in leinplo
piuni ium una csseiilij tecum. Et hot in dic viriutis celi pro nobis iiilerpellal ut saccrdos : adlinc iniin-
tuK, id est iii dic jtiilicii, qua^ iion est dies inlirmi- duiii judicabii ut rex. quando niiiiisiri ejus angeli
talis, sed iiiitMiis tiice, quauilo viitulcm tuamoslen- colligeiit de regno cjus oninia scandala. Ijiulc se-
des inimicos tuos damnaiido, et amicus tuos glori- quiiur :
ricando : in splcndoribns sunctorum, qiiaiido jnsli Vers. Ji. Dominuii a dextris tuis, confregit in die
fulgebunt siiul siil. Tiiik- cognoscclur, quomodo irm «!i(P rcges. Vox prophetica ad Patrem coiiverti-
tecum sit principium, quia vidcbcris cuui Patre iu tur, quia Spiritus sanctus esl Patris, et Filii, qui
Patrc, ut scribitur ; i In illa die cogiiosceiis vos. hic loquitur ; Domine Pater, Dominus Filius sc-
quia ego iii Patre mco, cl vr>s iii nie, el cgo iii vubis D jp^g „ df.rins iuis coiifregit ctiain regcs, id est prin-
(loan. XIV, 2U). i
ripes iii dic judicii, qiiando excrcebit irani suam.
Et uude Eilio lanta uiiitas, el taiila Paliis ;eqiia- Pr.Tterituin confregil pro fuluro confrir.gel pro-
litas? Iloc inde, quia ej ulero unlc luiiferuin gcnui pter certitudinem posuii. Tuiic reges cunfringet, cuni
<e, id eslex secreta e.ssentia niea ante |iriinuin ar- VtRs. G. Judicabii in nntionibus, id esl judicabit
changeiuiii genui te. Naiii aiile ca>liim ct tcrram, ut rex omiies nationes, et faciet judiciuiu de bonis
ul qiiidam doelores dicuiit, crcatus est diabo- et malis, et imptebit ruinas angclorum dc liomini-
liis, qui dicitiir Lucifcr, idco, quia dignior fuit iiitcr bus, et (onguassabit, id est conicret superbias ma-
cxteras creaiuras, dum boiius fuit. Aiite iJlum qui lorum divitum, qui fuerunt capita i« terra, et qui
fuit prior crealura, ycnui te. Idoiii val;'l, si diieie- superbierunt in lerrciiis. Alia translatio habct
tiir : .\nte ommin cioaiiiiam geniii le. Nam si anlc Com]uassal)it capila multa in terra copiosa, hoc est
ptiniaui, tuiic conslp.t quod aiitc subseiiiienteiii. Vel illos, qui suni capils i!i.lena populi, qui superbiunt
stellam Lucifeium dieil, qua; esl pr;evia lucis, per dc tciTcna copia, danmabii.
quam tempus intelligitur. Quasi diccici : Auie Aliier : Iii die passionis, qux erat dies irse Ju-
leinpora a^^tt-niitaiis genui le ex nie luci setcrnam dsoruin, coiifrejit Doniiiius paticntia reges, scili-
C97 COMMENTARILM IN PSA.LMOS. — PARS IX, EX HONORrO. — PSAL. CX 098
cet Hcroilem, Pilaluiii et principes sacerdotum, .*.. cet »d resurrectionem. SimiJitodo est ab iier ageiiie,
quaiido as(iu>iuiit icges leirse, el piinci|)cs toiive- qui iu via lurbidam aquani bibit. lia Cliristiis iicr
neniiii iu uniiin ailvcrsus Doininuiii, ct ailversiis ad nos ageiis moriem ad tFinpus biliil Vro}ilenu,
Christuii) ejus. Tiiiic jiidicavit in iiatioiiibiis, quia id esl propter hiinc potum exallavit [Vulg. c.rii//iifr)/J
jiidicium lecit de dxmonibus, iinplevit ruiiias h\- faput, scilicet se Ipsum capot Ecclcsia- iii dcxlera
ilxoruin, qui positus fuit iii ruinnin, c.'i|Mia miil- Paliis. £t Pater supcr oniiila • ilUiin cxallavit, et
lonim iu terra conqiiassavil, qiila de siip^Tbis iii donavit iUi nonien, quod e.st snpcr iiinnc noincii, >
Iiac vita buiniles fccil. Hitc omnia iMeo evciipnmi, qiiod est Dcus, i «t iii noniine Jcsu omne êtnx
quia ((octalurcflelestiuin, teiTestriiim ct Infeinonini [Flii-
Vers. 7. De torreule in via hibk [Volg. bihet], id lipp. II, 10). » Ei quia jani caput rsl e\aliatuni,
esl in via posilus moiieni guslavii. Torreiis iste corpus etiam per liuiic potum cxaltabitiir, iibi Chri-
profluxio moiialitaiis hunnanie. Sicul enim lori-ens stus est in gloiia Patiis, qui est super omnia beiie-
pluvialibiis aqiiis colligitur, redtmdat, perslrcpit, dictus Dcus iu ssecula.

currit , curiendo dccuriil , id C8t eursuin (i- Idco Vesperse ab hoc psalmo iiicboantnr, in qiio
iiil : sic oinnis iste cursiis morialitalis *!ccurrit, _ rcgnum et «aceriloiium Cliristi caiilaiiiur, quiaEc-
duni generatio praclerit, ct generaiio eilvcnil. Na- tlcHia icgnum ejiis in vcspcre niuiidi coeplt, quia se
Bcuiitur iiomines, vivnnt, iiiuriuntur, aliis ii-.orieii- ipse Sacerdos saeririciiim in (iiie saeciili oblulil.
libiis, aiii iiasciininr, donec totus lorrcns <leflual,ct Iden auiem hic psalinus, cl sequenles qiiatiior ad
oinne Iiumanuni genus de lioc s;eculo ti-anseal. l)e Vespeiam Doininici diei psailiinlur, qui resurre-
lioc Iorre/i(c Cliristus in via bibii, quis in hoc ssecuio ciioni ascribitur, quia post retiirrecticncm ccepit
velut iii transiiu nioiteni gustavii. Non in domo iii se ipsa Ecclesia icgnare, (lua; ci hosliam laudis
suit, scd in via aiiiarum poculum inoitis bibit si- fum sacrificio coiooris ejus qiiotidie solet imnio-
tiens salutcin Iiominuin, ad alia ire restinans, scili- lare
PSALMUS CX.
De laudalione juitoruni.
Confilebor tibi, Doiiiine, in tolo corde ineo in coit- C stripti. Sed in illis vel aliqux lllterx desunt, vel
silio justorum, elc. Pr^cedens psalmus cecinitCbri- aliqua; supersunt, aliqui versiis breviores, aliqui
sii regnum et sacerdotiuiu ; hic canil ejus laudem, longiores, quod niagis factum est sludio legciuiiim,
quii nos uifoi iiiat ad laudanduni Deum. Hujus lilu- quam scriptorum : ideo Septuaginta Iiiterprctes has
liis cst : litteras pnnere noliicrunt.
AI.I.EI.tU, Iste vero omnes litteras continet, el perfcclos in
Id esl Lnuiiule Deiim, ct significat laudcm futurae vlrtiillbusinsinuat. Hic psalmusest triformis. Prima
iLcliliic, ubi Doiiiinus a lidelibus sine intermissioiie pars est : Confilebnr tihi, Domiiie, in qiia < onfessio
conspicitur, clsiiiefinelaudatur. Materiaejuscsl laus laiidls iii congregatioiie justoruin, ubi est a-lerna
Dei : liitentio aduioncre omiies (idoles et de Jud:cls, laus ct sine finc pia;coniui!i, sex litleiis coiiicxiiur.
ct de genllbus laiidare Dcum, qui eis jain ricdit iii Secunda : Memoriain feril, iii qua esca coelcstis ct
re, qiiod anliquo populo repromisit in sigulicaiioni'. haereditas paradisi populo (idcllum daia dccem lit-
Verlia accepta vldeiitur inde, quod Deus piipiiluiii lerls describilur. Tertla est : Jiedeniplionein, in qua
suum de i^jgyjito llbfravit, quem in dcserto niaiina Clirisiiis ad rcdemptioncm (idellbiis missiis, ct No-
pavit, terrain repioniissam patribus dedit; ct slgiii- viim Tcstainenlum datiim se\ ruteriscjusdcm alpha-
licat, quod per Filium siium Deus liumanum gciiiis ' bcti prolcitur. Vox esl Christi iiiforniaiitis nos ad
de iiiferno redcmit, quod in deserlo muiidi pane laudcm Dei.
coeli pascil,teriain viveiitium sanctis repioniissani Veus. 4. Confitebor libi, Doniine, intoto corde
dabit. tneo, id cst laudabo Dominiim in perfecta affcctione.
Hic psalmus est cenlesimus decimus, quod snnt In toln cvrde, id esl in pei fceta cliaritate, qiioJ iii-
undecies decem. Undenarius transgrcssionein dena- teUigilur devoiio, ct boiia operalio, in quilius con-
rius innuit legis impletionem. Designat aulem quod sistit dilcctio. 1 Qui eniin diligit, legem implevit
antiquus populus propter legis transgrcssioncm iion (Rom. .Mii, 8). I Quod non dicit : Confiteor, sed Con-
est coiisecntus promissam hsercditatem; Chrislia- fitebor, osteiidit pcrseverandum esse in confessione.
nus autem populus conseculus cst promissiunem Confitebor tibi iii perfectlone, et hoc in consilio ju~
piopter legis Dei observationem. Ric psalmus se- storuin, id est iii doctriiia prophetarum ct aposto-
ciinilum ordinem Hebraici alphabeti distinguitui-, lorum, qiii consiliantur Dei laudationem per boiirc
et perfectio inlelligitur. Suntet alii psalmi hoc modo vilie perfectioneiii. Et latidabo le in conijregatione
699 CERHOHI PRvEPOSlTI REICHERSPERC 700
iustovuin, id esl in Ecclesia caiholicorurn, iion in A Nolandum quod escam prse cstpris mirabiUbuS
conciLiu lixreiirorum, qnia posuit, qa« corpus Clirisli c&cain anim» cxitressi;.
VfBS. 2. Magna optra Domini, qui coeluni et ler- quia prae omnibus miraculis maximum liabctur,
raiii, el omiiia iii eis, ex uiliilo fecit, liominem por- quod liomo corpore Dci vescitur, per qucm esum
ditum rcfecil, diversa geuera piscium , avium, icpromissionem coRsequiiur. Hiserieors dicitiir a
besiiaruni, vel aliaium rerum diversis spcciebus liiisero et coide. Etcuni in Dcum non cadat miseria,
distinxit, quae oniiiia, prout vult, reRii. Haec opera qwajrilur quotnodo misericors dicatur. Secundum
8unt exquisita, id est diligentcr facia, in omnes ro- iios misericors dicitur, dum miseriis nostris com-
luntaies ejus, quasi dicciet : Oiiinia, proul voluit, paiitur, cl miserismiserctur, nun inmen affoclum
fecit, cl omiiiu, quse ipse vult, faciunt. Licet eiiini miseiiae paiitiir. Per limenies se, quibiis escam dc-
angeli, vcl bomiues per liberum arbitrium conlia dit, memor eril in smculum tesliimenli sui novi Abra-
Dei voluniateni quxdara facere vidcanlur, tamen lia! proniissi, per Velus Tcslanienium signincati, lioc
omnium fucla cjus voluntale disponiiiUur. Yet vpera csf, qiiaiidiu crilistud s.-bcuIuui, faciei novamlegcm
Domini suiit micgnii illi, a quo sunl iutellecia eicx- pi;edicari Jud:ei$ et gentibus. Testanicnliiur ad.\bra-
quisitaad liocut oai in onmes volunlales ejus, id est bam fiiii : gi (Mipulus Israel lejêm Dei sei varet, ter-
ul oiniiiapixcepta cjus faciat. Si enim non occidii, R rain ei repromissain darcl. lloc ligurain Novi Te-
inaecbaiur aulem, omniuni est rcus, quia per moe- stanienli gessii, in quo semini .\brali:ie, id cst cê-
cliiani occidiieiiani alterius animam. Qu* sinl opera deiilibus reproroittit, si legem cjus, id esl dilectio-
Dei, per paries osteiidit. ncm observet, leriani viventiuiu ei del. Ilujus le-
Vebs. 3. Coufessio, qua pcccatorera sc liomo con- staiuenii in sieculum memor eril, quia (idclibus b'gcm
liietur, ct mapu^cetiiia, id cat puiitas coiiscieiitiae (ibservaniibus seinper prouiissa bona dabii. Et per
qua abstiiict a nialis,ete\scculio Lon* opcratiiuiisest limentes se, id est per apostolos
opusejus,eljusiitiai;yji, id csl reniuiieratio, per hoc VcRS. 6. Virlulem operum suorum aiinunliabit
maiiet >;i sa:culum swculi, id es( in xtcriium. Vel con- populo suo, id esl signilicaiiliam mirabilium npcritnir
fessio peccatorum, per quam peccatores justifican- quatapud Jitdicos fccit, Cliristiano popnlo suo per
tur, et remissio pcccatorum, per quam Deus magni- doctores exponct. Ad boc annuntiabit,
licatus est, opus est ejus quia ipse operatur iii no- Vers. 7. Vtdet illis hwreiliiatem ger.iium, id esl nt
bis et velle et perlicere pro boiia voluntate; sed et societ illis geutibus, ut slnt h:i-rcditas illorum, qiias
noslrum opus pro libeii arbitrii cooperaiinne. Et ita diligent sicul aliquis li.-ereditalem suam. Jud:iica
haec juslilia ejus mnnet in saculmn saculi, boc est geiis propric ejus populus dicta esi, qua: Douih cu-
per lldem justificaiis pro justitia bona; operalionis ^ '"''> *'• distinclionem genlium qu» idola colucruiit.
inerccdem dabit, quae iii a^ternum manebit. Iluic popiilo per Eliani et Uenot b anniiniinbil sigui-
Alia traDslatio babet, Cloria et decor opus ejus, licatioiiem operuni suoruni, ut del illis litertditn-
qni glorio$a et docora facil. .Meo exemplo cunlite- tem genlium, id est Clivistum, qni est h.eredilas ea-
mini illl confessioiie et opeiatiOne, et ipse reniune- rum, per tujus fiilcni regnum cadorum cum .\bra-
rabit vos, quia liaiu, Jsaac et Jacob Ii3«reditabunl. Et posl accopiam
Vers. i. Memoriam fecit mirabilium suorum, liuc docirinam erunt iii populo ejusct iii gcnUbus epera
cst signilicatum sig:iificaniiuin inirabiliuni suuruni manuuin cjus, scilicel verilas, et judiciuvi. Yeritas,
fecit Dominus ,
qui iu se cst miscricors , in nobis id est excrciiium bonorum operuin ;
judiriiim, id est
miierulor, scilicel coutempius maiornm acluuni, vd accusalio, quod
Vers. 5. Escam 4edit timeiuibus te, id est do- se du pcccaiis %ccusant;vel discrilio boni c( niali..
ctrinain dcdit aposlolis vencrantibus se. Eecam dico Talibus reproniissio dabitur, qiiia
signiflcatam per escam datam in deserto. Hoc tra- Veks. 8. Fidelia oinnia mandata ejus, la est prac—
cium csl de liisloria,ubi Deusniirabilia fecit, quarido copla ejus, qu* proiuiseriut, obser\ata fidelilcr iin-
populum de jligjpio pcr signa liberavit, quem in „ plebuiit. ConfiTmnta in seeculum sceculi, id cst «oa
eremo carite avium et pane augelorum pavii, aqua lirmata fuerunt, id est observata usque in finem. Et
de pelrn poiavit. In bis miralilibas figuia lutu- si /Wcfa fueriiit interilalc, id ostin llJo Ct a;quitule,
roruin latiiit, qiionim Doniinus memvrium ftcit, id ost pro a;leriiis, non leinporalibus, vere suul i»i«ii-
quia Cliristiaiio pnpiilo per illa signilicau» contiilit, diila ejus fidelia, quia jam complevil fidelibus,quod
«him sicut illum populum de itigyplo, ita istum rc- oiiiu promisit patribus. Nani
demil dc inferno; sicut illiimdcPharaone allligeiite, Vriis. 9. liedeinplioueni misif populo suo, id est
ila istum libora\it de diabolu oppriniciite; sicut Chii:jlum inisit, qucui proniisil, pcr quem popiilum
illuni pcr niare Rubrum, iia istuni dii-\it pcr bapti- siiuiii de morte redemiL, siciit antiqiium popnlum.
sniuin; siciit illum pane coeli, ita istuin pascit pane per Moysen de tribulaliuue eripuit. Et per illuni
vivo, qiii de ccelo descendit; sicutilluin aqua de m/iNf/ai'i( servare ir ccleriium lestamentumsuum, id
petra producta, ita islum potat sanguiuc de latere est Evangclium, pro quo dabit aiternum gaiidiuiii.
suo fuso ; sicut illura in terrain patril us proniis- Hoc Iractuin est de hisioria, ubi Dominus Mo|sen
s.*ini, ila istuin inlroducit iii lerram vivcnlium san- misit, populom de .£gypto pcr agni immolaiioiicm
ciisrepromissam. rcJcrait, cui lc»lameiilum legis in moiilc Sina dcdit.
t
TOI COMMENTARIUM IN PSALM03. — PARS \\, EX IIONORIO. - PSAL. CM. 702
prodijus ol)Son'alione liaireditaleni proniisil. Re- A hanc haliet, latidabilis est, et luudaiio ejus mauel iu
ilcmpii crgojiirc lieheiis ei coiifiteri, quia taiieium sfrculum sa;culi, idestoper^tiohoni inlelteclusmanet
est nomen ejvf, quoJ est Doniiiius, id cst amabitc, in .Tlcrnuin. Hxelaus erit prxniiiim, lixclinis, hsec
eecuriiaiein pnebciis bonis, Ct est lerribile iiialis, slatio, sedcsque perpetua, qnia c Bcati, qui liabitant
IlominuR eiiijn heno servienlos rcraiinerat, negli- in doiiio liia, in sieeulum Sicculi hurlahuiit te [Psal.
gentcs danniat. Yel nomen Ciirisli sancliim in saii- i.xxxiii, 5';. I
otisChristianis, quos saDCtincat; lefribile psjranis, Nola ordiiiem uiidotimx decadis ad transgressio-
Judieis ci ha;rclicis, fjiios a sanctis iii- juHieio sepa- npin leîs Dci perliiieniis. In primo seribitarpsalmo
rat. El perquidaa|iiirilarsaiii'liias? Pcisapieiitiam. hoininis tiaiigressio, ct ejus per Chiislnm ropara-
Per quid snpicnlia? Pcr limoreni. tio; in sccundo Ecclesise de Jiidx-is ficiieilictio; in
Vkrs. {O.lnitittmenim tapieutite tinior Doimni. Duo tcrlio Ecclesiae de geiitihus henedlclio pro collalo
ffniit timorcs; unns scrvilis, qui a iiialo dcctina!, iic Dii bcneficio; in quarlo beneficia Dei uiriqiie populo
c(n«lemnetur ; altcr liliaJis, qui fjcit bonum, ne e%- impensa memorantur; in quinlo mala liomiiium pro
lia-re<liiclur. Et lioccst iiiiljut» s(ipicnii(F, malum boiiis Deo rcrompensa narrantur; in sc.Mo tenta-
non faccre, et Lonuni facere. Pcrfccla autem sapien- tiones homiiium, et miserioordia^ Dei poniiiilur;
lix eunsisiit :u ciiaiilatc, qux foras nviuil liniorcm, B :
in seplimo Cliristi ohedieplia ad exemplum rideiihiis,
ubi in unitate cognoscel TriiiitaJem. Enjo sapeie e et leniiiiicralio pro liac refeitur; in octavo Clirisli
* hoii.i «tcriiae viiaj ii)ieili^»erc. Ei hic iiUellccius est Juda iraditio, et Ecclesice corporis Clirisii a cor-
a
fronu» iion CJinibus iiaolligenilibiis, scd emnibua fu- pore diaholi artliclio exprimitur; in nono Cliristi
cientibus enm, id c£l qiii hoc factunl, qiiod Dco pla- sublimiias, et per regnum ac sacerdotium ejus £c-
cerc intelligant. « .Naiii seieiiij bor.um, el non facifnii, clesix cxaltalio iniuiilur ; in decinio laudalio justo-
peccftium eslitli {Jac. iv, 17). « Scientia > cnim i in- runi pro salvaiioiie cxpiimilur
flal, cli»ritas vcro a?dilient {i Cvr. viii, i]. » Qui
PSALMUS CXI.
De generatLone lectoruin
Jteaiusvir, quilimet Dominum, elc. In praecedentide- C ciionem, quaj ducit ad veram bealiludinern. VerLa
cide, qu« est undecima descripta est humaiii '-'eiieris siimpta suitl de Zorohabel, qiii revorsus de captivi-
Iransgressio. Undeelde Juda in ea scrihiiur, qiii deca- lale poteiis erat in Judxa, iii cujus domo erant di-
logunilegistransgressus undeiiarium incidit.dum hu- vilia! et gloria. Zorobabel dicilur magisler Babylo~
iiiicidium inseipso.elin Dominoconiuiisil. Quieliain nis, id esl confusionis, el signifieat genlilem popn-
casu suo duotlenariiim aposlolatiis, qiii esi perfeclu^, lum in idotolstria magistrum confusionis, qui re-
imintnuit, sicqiie discipulortim nimierus iii unde- vcrsus de caplivilale diat)oli potens est tii terra, id
u.-irio, Qlii est imperfeclus, niansit. Iii hac autem csl in Ecclesia, in cujus domo sunt diviiise sapien-
sequeiiti decade, qu:c esl diiodccima complctio lia», el scicntiie, et gloria virtulum. Titiilus est :
ulriiisquo legis notalar, qiiia in dciiaiio velus lex .VLLELUIA, RRVIF.RSIO (57) AGG.EI ET ZACnARI.t.
propter Decalogiim, iii binario nova lev propter ge- Hoc cst : In hoc psalmo esl admonilio laudare
iiiiiiam dilcciioiieni exprimiiur, qiix in psaliito iî;a7i Dcum de hoc, qiiod est reversio fidelium a civitale
tmmne<i/aii jjcrfecte dcscrihiiur. Et ideo a timore Hahyloriii» hujus niundi ad coeiestem Jcrusolcm,
incipit, qui ad charitalcm perducit. mide caplivi cl expiilsi fuerant, ut eam conslruant
Ilic psalmus esi ceniesimus iindecimiis, quod c.x sc ipsis vivis lapidihus. Hic tilulus inniiit hunc
siint duodecies novem, et iasuper t4 ia. Duoduna- " libruffl pcr Spirilum saiictum prodiliim, cuiomnia
iiiis aposlolicam doctrinam; noveiiarius aiigclicam futura vel pra!lcrita suiit pra;seiilia. Iiiler tcmpiis
societatem; ternarius innuit Triniiatis vlsioncm. enim David et tiansmigrationem populi Israel in
Designat ergo hic niimerus quia hoino perdilus de Uatiyloniam qualuordecim gcnerationes niinieran-
pr;cvaricatione prxcepti Dei per apostoiorum do- lur. Reversi autcm templi renovationem secundura
ctrinain perreniet ad consortiiini angelorurn ad ip- Jercmiie prophetiam post sepluaginia aniios spe-
sius Trinitalis aspectum. Et hic psatmus secun- rabant. Qui cura sub Dario coniplerentur, captivi-
dum ordincin alphabeti scribitur, quia iii co pcr- tas soluta esl. Tunc inde duo prophelaj cum popiilo
lcctio cxprimitur. reversi sunt dc captivitale in JcrusaUm, et re;cdi
Mateiia psaimi est generalio rectorum. lni«ntio licationi templi intcrfuerunt. Et signiilcat oinnes
est nos lôrtari ail limorem, qui dux est ad dilc- fideles, qui (le captivitate bujus munJi pcr hu;ia
i^'^ Yulg, Heversionis.

,
705 CERUOFU PIS^POSiTI REICHERSPERG. 704
opera revMtiiiiliir aJ palrian). Ergo quisque fiat A frucliferam, etsiccxemplo suo generatio rectorum
lapis viviis aJ spintalcni fabricaru idoiicu», spi- benediceiur, id esl bonis operibus muitiplirabitur.
liialiler iiiielligal teinpli rcuovalionem ex ruina In domo, id est ia corde ejus erit gloria, scilicet
vei.eri, qute fscia est in Adara, renovalioiicDi scili- puritas iniiocejitiae, ei divitiw, id est ahundaiilia
cei novi populi secundum noviim bominem alque sapientia; ; ei justiiia, id est bona operatio manet
ccelestcm, ut siciit port;ivimus imagiiiem tcrreni, in saculum sceculi. Et quis conlulit perdito homini
porieinus et imagiiieui coelestis. Quisqiie se ab liu- lianc beatitudinein? Christiis, quia
jiis muiidi iabe ruinosa ad opus «edificatioiiis, et ad Vers. i. Exortuin est in icnebris lumen reciis
spem rirm;i: Lompagiiiis taiiqunni vivus lapis con- corde. Tenebra; suiit peccaia, et ignorantia, quae
veiiat, cl iiitclligel tiltitum AUeluia, et coiivenio- humanum geiius in capiivitatem pia;varicaiionis
iiem Aggwi el Zacharia:. Aggaius dicitur festiius, operueriinl, et quae ad teneliras cxteriores ducuiit.
Zacbarias memoria Domini. Ei sunl illi, qui de ca- Ideo iiifiilcles non tenebrosi, sed tenebra; dicuntur :
piiviiale diaboli, (juam tiansgrcdiendo mandaluin « Fuistis aliquando ienebr;e {Ephes. v, 8). » His
Dei iiitiderani, per timorcni ad cbaiitatem ,
per exi>rlum esl luinen, dum Christus sol justitise mundo
quani templiim Dei aedificatu!-, revertuntur, cujus iin.Iaruil, et mox angelicus chorus cum lumine ap-
adiruii perlectio est inellabilis pax illa sapienti;f " pariiit. Vcl cum lumen veritatis gentibus innoiuit.
cujus iniiium est limor Domini, in qua domn esi Et quibus exortum est? Rectis corde, id est justis :
semper festivitas, el menioria Doraini pcr dulce Recti corde stiiit, qiii nihil voluut, nisi quae Deus •
Alleluia. viili, ct quibus oninia judicia Dei placent : qiiibus
Hic psalmus iial>ei tres sectiones. Una est : Bea- dicitur : i Nuiic autem lux in Domino {ibid.). t Et
tus vir, in qua timcnlis Deum gloria et divitise sex quiil fuit illud lumen ? Miiericors, et miseralor, ct
litteris alpbabeti describuntur; alia : Exorium esl, justus, id est qui misericors esl in se, miseralor iii
irt qua Cliristus vera liix reclis apparuis.se, el ju- nobis miseris, el justus in justis. Quod est diccre :
sius iii meiiioi ia a>terna qualuordecim lilteris oslen- Captivis in tenebris sedeotibus et umbra mortis lux
dilur ; lertia est : Peccaior videbii, in qua malorum vera apparuit, tenebras infidelitatis et ignorantix
pcrdilio tvibus litteris contexilur. Hic psalmus est fugavit, fide el sapientia eos illumina\il. Misericor-
oninibus littuiis alphabeii quasi aureis regulis con- dia apparuit, miseris peccata remisit, misericorde»
te>;tus, quia signilical perfeclos, a peccatis ab- fecit. Jusiitia apparuit, quae impios'juslificavit. Et
solutos, ad p;itriain a:ternx la;litiae reversos. Vox idco
est Spiritus saiicti ad timorem Dei exhortanlis. Vers. 5, 6. Jucundus homo, qui miseretur, et
Vers. 1. Beatus lii', qui timtt Dominuin. Tolus commodat, hoc est, dileclus est Deo ille homo, qui
Christianus populus e&t uiius vii', cui est in dile- ejus exemplo miscris miserelur paupcribus neccs-
ctione cor uiium et anima una. Qui reversus a saiia tiibiiendo, si babuerit siibstaiitiam mundi,
caplivitate diaboli bealus est, si limet Dumiuum a ve! in se peccanlibus debita dimitiendo, etqui com-
roalo declinando, per quem timorem perveiiiel' ad modat non habenlibiis habila, et si aurum et ar-
dilectioiiem, per quam inaiidatis ejus volet iiimis,
iii geiitum non liabet, verba sapienilae indigenti non
id est niagiiam voluiiialcm habobit in piaeceptis dencgat. Ilic disponet sermones suos iu judicio, id
ejus perficieiidis. Uic veisus continualur ail illum esl pra-parat se ad ralionem reJdendam pro liis in
locum : 4 liiitium sapieiitiac timor Doiuini {Psal, futuro judicio. Vel sermones sues ordinat, ut pro
cx.lO). I Nola, timor fucit bumincm a malo decli- pauperibus loquatur iii judicio, ab iniquis judicibus
nare; dilectio facit eiiin bonum facere. Haec est oppressis. Vel disponet sermonei suos in judicio, id
sedifioatio lempli. Talis est Beaiut vir, quia esl in discretione, ut sciat quid, ei quantum, ct
Vers. 2. Poleiis in terra eril semen ejus, id est quo modo principi, quo modo pauperi loqualur.
doctrina ct opus ejus faciunt cum potentem in Hic est jucundus, quia in eeUriiiim iion commovebi'
terra vivenlium, ubi generatio tectorum, quod tunt D '"• a miseratione et commodatione, vel ab seterna
bona opera, betiedicelur, oum Cbristus dicet : i Ve- remuneratione. i Qui » eiiim i miseretur pauperi,
iiile, bcnedicti Patris mci (Hatlli. xxv, 3i). i Ilii feneratur Deo (Prov. xii, 17). » Judicium autera
eiit sine misericordia fiet ei, qui poii fecit inisericor-
Vebs. 3. Cloria et divitice in domo ejus, id est in diam. Jusius non commovebitur a beatitudine,
cailesli habilalione xterna claritas, el omnium Im- quia
iiorum adluoiilia, ubi super omnia bona Doinini Vers. 7. In cetemum tn memoria [Vulg. In tr-
conslituentur. Liide seqiiitur : Et juslilia ejus ma- terna memoria] erit justus; impii memoria
aulem a
nel in saculum secculi, id est merces ejus justitiai delcnliir. Quis enim babet in memoria Neronem,
erit plcniim gaudium, quod nemo tollet ab eo, sed vel Decium, vel alios tyrannos, qiii hicolim divitiis
miiiiebit in xtcrnuni. Haee est fcslivitas in domo et viiiis aniuxcruiit? Quis vero iion babct iii memo-
Domini, quam exprimil iiomen Aggxi. ria Petrum cl Paulum, vel alins tales, qui qunn-
Aliter . Beaius vir Deum limcns , el maudata dam liic justitia et sanctiiatc floruerunt? Hi ei bic
ejiis oiipicns : potens in lcrra eril «eiiien ejiis, id est ct in futuro in memoria wtema eruiil, qui in gloria
allwlio iii scDsualilatc sua crit edicax faciciis eam saiHlorum in a:tcriniin pcrmanpbuiit. Et ideo ah
:
705 COMMENTARIUM IN PSALMOS. — I'ARS IX, EX HONORIO. — PSAL. CXII. 700
attditiom mala non limebmt, cuni andicnl : « Dis- A Cum omncs tenelme interiiis, non cxierius sint,
ceiiitfi a nie, inaicdicti, in igiiem jelernnm {Mallli. quaerilur qiiid sint tcnebrce exteriores. Scicndiim
XXV, -il). I jEleriiilalem liujus meniori.Te cxprimit est quod Dominus, qui est Spiriliis, iiiteriori bo-
nomen Zacliarijp. Vel audilio mala est, cum diciliir mini loquebatur, id est spiritus. Liix corporalis,
Cliristianis a peisecutoribus : Sacrificate diis ; quod qune nobis cum aniinantibiis communis esl. est iste
si non feceritis, crudeli morte pcribiiis. Ab iiac sol, vcl qiiselibei lux de luna, vtl stellis, vel dc
ttndjtivne jiistiis non timebil, quia pariilum est cor igne proceJens, tenebrse autem abscnlia lucis. Sol
ejns sperare in Domino, id esl paiala est voliinlas enim pnescns facit diem, abscns facit noctem. Spi-
ejus ad oinnia tormeiita, ut Lauienlii, pro spe ritalis autcm lux est so! justilise Deus, ijui est dile-
quaii) liabet in Domino. ctio, ut scribitur: < Deusest diIcclio(/ Joan. iv,8).i
Vfrs. 8. Con/irmatum ett cor eju$ fide et dile- Eliterum : <Deus lux est, et in eo non suiit tenebrje
clione, ideo iion commovchitttr a stalu rectitudiiiis, ullae (/ Joan. i, 5). > H»c lux cst sapienlia, qiix
donec despiciat i)iimicos suo$, id esl ex toto con- estveralux aniinarum et angeloruin.iionbestiaruni,
temnat potestatem tyrannornm , vcl Iiaeicses, tcI cujus visioestinlelligeiitia. Siciit ergoinarc, ierra,et
peccat.! et vitia. Vel inimicos dcspiciet, quandoipsis nmnia quse in eis sunt, videntur gialiora. si fucriiil
deorsum posilis timenles et diligenles Deum perce- ^ luce illuslrata, sic oninia spirilualia sunl glorio-
pcrint < quod oculus non vidit, nec auris audivit siora, si fueiint xtcina lucc illuminata. Sa^ciilarcs
(/ Cor. n). ) Ideo erit in manoria tcterna, quia autem tenebrse sunt odiuni ct ignorantia. Qiii cniin
Vers. 9. Dispersit habita, et dedil ca non diviti- odit fralrem suum, in tencbris esse scribilur. Dia -
bus, sed paupiribus Clirisli membris. Idcirci jusli- bolus in odiiim niniis prcgrcssus est, et toium liu-
tia ejus, id est merces pro liac jiistilia manct in nianum genus odieiulo persequiliir, idco ipsc, et
iwculum sa!cuti, quod est subsecutivum hujus sx- dsemoneb lenebi-ae dicunliir. Homiiics ilaqiie invi.iia
culi, et landem cornu regnum pro ju-

ejus, id est pleni imiialores diabolis, luce Spiiitus sancti va-
stitia exattabititr in Nota quod re-

gloria aeterna. cui, suiit lenebrse, ul dicitur : < Fuislis tenebr*
gnum ctclorum tantiim valct quanlnm quisque ba- (Eplies. V, 8); » da;mones vcro tcncbra- cxleriorcs,
bet. Sic potest ciiim ilhul emere paupcr cum calice id esl hoiniiiibus odio ct nialitia pcjorcs. Uiide di-
aqu» frigidae, sicul divBS cum nmuibus divitiis. cet Domiiius in judicio : « Ite, in igncin *lernuin,
Cuin justus bic a siiperbis contemptus in gloria qui pr^paratus est diabolo, et angclis ejiis (Maiili.
cxaltabilur, tolk-lur impius ad suppiicium, ne vi- XXV, i\), I ac si dicat : Vos iinitando diaboliin»
deat gloriam Dei : lianc exaltationcm omiiis estis teucbi»; discedite a me luce in illud suppli-
Vers. 10. Peccaior videbit, cnin vldebit Cbri- cium quod vobis lenebris extcTioribus, id cst pc-
stuin, qucm lransfi\it; et iiinc irascetur sibi, qnod joribus cst prseparaium. Aliter : Anima pcccalrix
talia non fceit, prae anguslia spiiitiis diceiis : i Hi suni teiiebr* interiores, corpus corrnpiibilc sitnt
sunt qiios aliquaiido babuinius in derisnm, iios iii- tenebrse exteriores. In teuebras extcriorcs crgo pcc-
sensati vitam illorum xstimabainus insaniam, ecce cator spiritus mittitur, cum in igiiein cirpmibiis
qnomodn computatijsunt intcr filio? nci.Quid profuil prseparatum irudiiiiliir.
Dobis sopcrbia? Aul divitiarum jacianiia quid con- Nolanduni quod primns psalmns prim.-p dccadis,
lulilnobis?Ti'ansieriintoniiiia ut uinbra(Sap. v,3 et et priinus duodccima) decadis eodcm niodo : fleatus
»e(\q.). Dentibusfrcmet inpocnis^quiaillic «eritOetiis vir, iiichoal, quia utcrque bealitiidiiiem pra;dicat :
ei stiidordeutiiim(.W«ii/i. viii,12.)i Duplex qtiippe ille ainissam, iste repromissam. Illuin unilas coii-
estpoenn inrcrni,scilicet igiiiset frigus, ul scribilur : .secrat, quia unus Deus in Christo legcm dilcctionis
< Translbnnl Ah aquis iiiviiim ad calorein iiiniium humanum genus docuit; istum vcro diiodcnarius
(Jab XXIV, 19). > Flctum posuit propter fumum dedicat, quia aposiolicus ordo caindcm legcm per
Jgnis, stridorcm deiitiiim piopter frigus. Solct Scri- mundum docuit, quam in hac dccadc psalmus
ptura ea aperle exprimere, in qnibus aiiqua dubita- jBeati inimacuIati(Psfl/.cxviii,I), » pleneedisscrit.
D
lio esi. Nenio dubitat ignem esse in inferno : ideo Inillodieitur : «In lege Doinini VDluntas cjus {Psni.
hunc non posuil. Sed quia ambiguum eiat, utrum I 2);» in lioc autcni : In mnndalis ejtis volet nimis.
frigus ibi esset, propter frigus dixit : Iknlibns suis In illo : «Novit Dominas viam jiistorum (itid., C) ;
i
fremet, et in bis p«enis tabescet, id cst deficict. Et in isto : Generaliu reclorum bencdi-etur. Iii illo :
tunc desiderium peccaiorum ex toto peribit, deside- < Iter impiorum peribil (ibid.); iii isto : Desiderium
rium divitias lial>endi, desiderium dominandi, desi- peccatorum peribit, quia qUi in b-ge Domini die ac
derium lunc gloriam cum sanclis liabcudi peribit. noctemedilaBtur.seterna bealiludiiie rcniuncrautur-
Cuni in lenebras exterinres projicienlur in suppli- impii vero damnanlur.
cium aelernum, tunc justi ibuiit in vitam slernam.
PSALMUS CXII.
v^ De humlliatione sanctorum.
Lauiate, vueri. Dominum, etc. Prior psalmus eiât dc Deum limentibus, cl egcnis subvenienlibus; hic
707 GF-Rnom PR/LrOSlTl REICHFJlSfF.RG. 708
eit de humilibus et raundi contcmptoriidis. Hic A Vers. 2. Sii nomen Dowini a vobis benedittum
psalmiis ceiiifsimum (iuodecimum locum possiilel, (ide el affectione, ei hoc, quo ejus dominiam co-
quia (eiiuiphim accipiel, qni duodecim apostolos gnovislts, et nanc in prxsenii, et uique in kbcuIuih,
imilalus fueiil. Titulus cjiis csi ; id csi usquc iu fineni vii«, ei in fUiura viia, quia
Al LIXUIA. iioQ iii Jud.Ta tanium, sed
Id est : Laudate Dominnm. Materia ost humililns Vi iis. 5. A solis ortn usquc cet occasum laudabiie.
juslorum. Inlculio iios invitare ad liuniiliialciii, ut womcn Domini, ideo ab oriente usque ad occidcntem
pervcniamus ari exallalio.iem. Verba sunipla suiit laudate cuni. Vol a puerilin usquc ad moitem /au-
de caniito Aiiiis, quod ceciuitUe rilio suo Samuele dnic Dominum. ti inerilu debetis eura iaudarc,
contra aemuiam suam, in quo scribitur : < Susci- quiH
taiis de pulveic cgeiiun), ex de stercore crigcus Veiis. 4. ExceUvs super omnes genies Domittut,
paupfreni, ut sedeal cufti priiicipilius, el suliUni hoc est, islc Dominus cst poleiis iuptr omnct gentes,
glorix leneat (/ Reg. ii, 8i : i qula Dominus Sa- tl super ccelos gloriu ejus, id est ipse gtoriosus e&t
mucl do paupere progenie suscilavit, et judicem po- super oiunes angclos. Nam
puli, ac piophetam cum principibus Saul et David Ver3. 5. Quis sicut Dominut Deus noster? boc
follocavit. Sniuucl, quod soiiat nomen ejus Deus, cst, quis similis esl illi, qui esi Duminus omniam.
siguilical Clirisliim, cujus nomen ftcus, quen. Pater ci Deus iiniversoruin, qui tiabet sub se omiiet geu-
de lerra, id csl de scpulcro suscitavit, cuin princi- les ot oinnes angelos ? Nullus. llie est Dominug,
pibus, id est cuni angelis, qui principcs nominan' qui in aliis habilat, id est in coniemplativis, et «pe-
lur, iii coeleslibiis coUoc.ivil, et populum Clirislia- ratur oinne boiiuin in sublimibus lani in angeiig
num paupcrem spiritu de steicore peciatovnm quam boroinibus.
erexil, cum principibus populi, id est ciini apostolis Vf.rs. G. Et Itumitia respieit, id est liuiniles in
cunstituit. Aiina, quod diciiur gratia, lypum gerit »ctiva viia eligit. Huuiilia dii-o exislenlia in calo
Ecclcsix, qiix diu sterilis prperit plurimos (ilios et in terra, id est cobversaiUes iii spiritualibus cl
spiritualcs : aMnula ejus 8yi\agoga iurinnala csl a corporalibus. Saiicli euiin iiilerdom in ctelo eon-
pariu, ideo ejecla est, maier vero (ilioruin spiritua- versaiitur per conleinphilionein, inlerduin nioranlur
lium ad la^liliam eiecta. in lerra per actiuDein. Superbos Deus despicit, bu
Ilic psalmus babel duus paries. Una esl : Laudute, niiles respicil, quia ipse esl
pueri, Dominnm, iii qua laus Cbristl per lutum niun- Vers. 7. Suscitans a terra inopem, id est genlilein
diiin pra;dicatur ; altera : Quis sicut Dominus, iii
q populum, aliena ope egenlem, de lerrenis actibu»
qua diviiiii;is ejus super coelestia alta glorilicatur. libcrans, ad spiritnalii coiivertil, et de stercore ido-
.Sciendum quod sicut psalmus ; In fincm divcrsis lolalrix vel vitiorum erigens sul coelebtra p<u<p«r«m
nuidis in tilulis intelligebatur, ita Allcluia pro di- spiritu, id est liumileni Cbristiauuni popubim. Ad
nersissiiniscausis iii titulis ponilur. Aliqiiando cnim quid ?
pro lioc Deus laudalur, quod quis periculum maris Vers. 8. Ci collocet ettm cum principibus, curA
c\adii; sliquando pro lioc, quod insidias inimico- principibus populi sui, id est cnin apostolis in judi-
runi transit; aliquando prohocquod ei pecuniam vel cio, vcl cum angelis in coelo. Esl eiiiin ordo iuler
digniiaiein aliquam, vcl scientiani vcl aliud scilicct angelos, qui principatus dicuuiur. Unde de Mi-
doiium conferl. Vos esl aposlolorum ad fideles de chaele scril.iUir : Priuceps miiitim eoeiestis. Vere ibi
gcntibus conversos. collocabil se laudanles,

Veiis. 1. Luudate, pueri, Dominum, qui sub ca- Vers. 9. Ouj liabiltire facit ttoilem in domo, iil
ptivitatc diaboli iii vuterc bouiine cousenucrunt vi- est iltam animaro, qua: priuserai glerilis a boiiis
liis et poccatis, induti nuvuin huiniucm iu bapiisnio, operibus, faciel habinr« in domo coelesti, sic«l
Adc cl opcralioiie puoiascuut. Puer dicitur a puri- Aniiaiu iii domo viii siii ; matrtm (Uiorum litianiem.
lale. lli sunt pueri, qui suiil humiles, simpliccs, sinc ^ id est rrucluosani bouis operibns in aclerna txtilia.
malitia, caslitate ct inuiidilia puri : talcs puert pos- Qui gcutilitalcm diu sierilem habitare fccit iii dnmo
sidebuiit rcgnuniDei. U vos lalcs pueri, iaudate Du- Ecclesiu; existentera malrem multoruin spiriiualium
itiiuum dcvolione, ore ei opcre. Laudale nomen Do- fijiorum, scilicet martyrum, coufessorum cl alio-
mini obedicndo ut servi Doiuiito. xVoinû Domini, rum fldeliuin, Ixtanlem de inultiplicilalc iialoruin,
quud cst Dominus, budant, qui ejus potcntiain cf- ci dote cbarismatum, ct dc futura bxredilale g»u-
ferunl et ejus prseceplis se subduiit. dioruin.
PSALMUS CXIII.
De reniintiationibus sfficuli.
In exitu Israd de .Egypto , elc. In hac decade litulo nainque primi psalml revcrsio captivorum ad
«oritcxitur quidani ordo Chiisiianse rcligionis. In Jerusaleiii refeilur, ct conrersio Udeliuin ad Cdem
109 COMMENTARItJM IN PSALMOS. - PARS IX, EX HONORIO. - ISAI .
CSm. 710
inldliRiUir, <iui, ut caiechumeni, in icila psalmi ti- A rius iiiiguM, quoii fuit .'Egjpiius populus nflnxe
moivin Vvi iloceiitur, pcr qucm a m.ilo declinaif. et populo. El quando fiiii boc? Tunc, cum
seeundo velut pueri Vefs. 5. Mareridil, qund Moysos cuin popiilo ve-
iioiium f:<cere aJmoneiilur. Iii
dum in Cliiisto facti pueri nil, id csl ciim voliinlalem ('reatoris intellexil, fugit,
liaplizandi exoreiianlur,
adlauilaniluin Deurn hoitanliir. In tenio baplismus qiiia fliictus in se rclraNit, et pitpiilo itcr per me-
repf«sei!latui', duin populus per mare Hubrum, \el dium sui prxbuit. Siioililer Jordaiiis vidil populum
vcnieiitein, et (omersus est retrorsiiin, quia snpcrior
per Jonlanem duclus niemoraiur. Hic psalinus tra-
ctal de liis, qui idololaiii» renuntiani,.el jam lia- ejus purs ut luurus stelit, et adveiiiens aqua instar
plizali aljos ajhuc infideles sao exemplo ad (idem niontis in altiim crcvit ; inferior vcro pars in inare
provoeanl. Tiactal iiuoque de his, qui s;ecuio le defluxit, ct pnpulus siccis pedibiis transiit. Tunc
jain conversi alios adliuc s;ei.ulai<'S laonies et colles exsiillaverunt, i)ui dicuntiir exsul-
nunliaiil, et
suo exemplo ad convcrsionem liortantur. TiiuUis lasse, qiiia de piicsentia arccc Doniini florueruni.
esl :
(Juod sic spirilualilcr intelligilur:
AI.LEI.lllA. .^gypius dicilnr lenebrw vel nfjiiciio, ef intelligi-
tur iniiivius tenobris igniiranti;B et curaiiiui aflli-

Hoc cst : LaudaU Dominv,iii de lioc qiiod vos de
^ (11011? pienus. Israel dicilur vidciis Deum, ct iiitel-
tenebris vocaTit in admiru!>ile Iuur-ii suuio. Hic
ligitur spiritiialis populus, scilieet coiitemplalivus.
pgalmus eet ccntesimus terliiis dcciinus, quiid sunt
IN.puIus barbarus siiiit iiiCdcles vel vitia. Barbarus
iindecies decem et iria, el significat quod lii, qui
liicilur 8 barba ct urbe, eo quoil nunquam in ijrbe,
isunt de undcnario pravaricalionis, icucui;! ad du-
sed scmpenil fera in agro iiabilaverit. Jacob dici-
njriom legis in fidc Tiiuitalis.
lur suppimlittor vol luctuior, et iiitelligitur aolivus
Materia ejus sniit renuiitiatuios saiculi. Intentio
populds vitia supplantans, et conlra peceata luctans.
eBt, ut mundo, vitiis ct concupisceiitiis renuntie-
Jiidtca dicitur cvnfessio Vel liiudntio, el iHtelligitiir
mus, ut cum jnstis benedici possinuis. Veiba psal-
Eccli-sia Deuni con(iioiido laudans. De jEgyploergo
nii sumpta sunt de bisioiia, iibi popultis de >Eg}piu
oxeunt, et por uuire Rubiiiin ad patriam tr.iiiseuiit,
exiciis ad terrain repromissain ibat, et signi!ic;it
qui de tenebris iiilideltlatis pei baplisinuin ad Ec-
Udeles, qul de raundo per conversioucni ejifuiit, ei
cipsiaiii veniui;t. De pupulo larbaro exouiit, qiii
ad patriani paradisi tendunl.
cuUores idoiorum desoriint, ct sic (iunt Judaa, id
Hic psalmus in quinque mcnibra partituV, sicut est coiifo&sio Doi. El li;vc Judcen fuclit islDei suncti-
bomo quinquc sensibusdistinguitur. Piimum mein- ficntio, dum in tali piipub sanctiticatur, qnia a san-
^
brum est /« exitu Jsrael, in qiio Eiclesia; cvilus
:
eio viventiuus sanctus credilur. llic ergi) popuius
de mundanis ad spiritalia describitur. Sccundum Jaci)!i, id est supplantaiis viliit, ot luctans coniia
est : Quid esl tibi, mare? in quo gentiles ad (ideni,
poocata fit Judaia pcr coiifossioiiom pecoaloruin,
lidcleg ad monasticam vit.iin coiiversi mystice dc- sunctificatio pcr remissioiiem pecoatorum ; fit
lit
nionstrantur. Tertium est : Simulacra geniium, iii

Urael por iutelligentiam fidei videiis Deum,
eiiain
quo idola derideiitur et cultores eorum daiunauiui'.
iii quo erii potcstas Dei, quia rogaum Clnibti erit
Quavtum esl : Domui Israci, in quo ordines jusio- iii doiuo Jacob in a-icruuni, t el rogni ojus,» quod cst
rura eligunlur. Quintum : Dominus viemur fuit uo-
non crit {Luc. 35).
Israel, « (iiiis i, i
slri, in quo a Domino benedicilur. Hic psalinus cst, Aliter : Dc yEgypto exeunl, qiii ouras nuindi de-
ut maliim granatum quod, detracto corio, suaviter sxculum reliuouunt. Do populo barliaro
seriint ct
sapii, sic, ablnla iiistoria, dulcia sud.it uieila. Quut
excuiit, qui de blasphomiis gciitiuiii soparaiilur,
versus, tot gratij; ;
quoi verba, lut sunt in eo poiiia vol \itiis rcnuiiiiant. Ili sunt Jiid;oi Douia laudaiites,
anima:. Vox est Spiritus sancti.
suiit Isr.tclibc Deum inonlo contcmplantes.
Ver«. 1, 2. /h exilu Isrnel 4e jEggpto, domiisJa- Aliler : Inexitu hrael de Aupjpio, id ost iii cxita
cob de poputo haibaro : Fucta est Jndtea sanctificntio j) spiritualium de carnalibus, et iii exiiu domus Jacob
ejus, Israel potestas ejus. Quod ad litteram hoc nio- de populo barbaro, id esl in exitu bene operantium
do accipitiir : Posiquam populus Israol de ^gypto de vitiis et pcccalis faeta est JiidtFa, iJ esl confcs-
exiit, temphim sauctificalioiiis iii Judaâ, regiium sio pcccaloruin : sanclijicatio ejus Isracl, id cst spi-
autem in Israel liabiiil. Judiea dicta esl illa terra, ritiialiiim populi, scilicet per confessioiicm sanciifi-
quam Iribus Juda ct tribus Benjamin posscdit, iu cali, ct Israel, id est spiritualis intelligenlia facta
qua Jerusalem et templiim fuit ; terra autem decem est potesias ejus contra da^mones. iloc totuiu vidil
tribuum Israe! est vocnta, Qiiod sic prsecedeuli psal- mare,el fugit, Jordanis coiiverstis esl rffrorsam.Pcr
rao conlinuatur ; Vos, pueri, de malitia in Clirislo mare gciitiiitas, per Jordancm intidligiiiir Christia-
rcnati, laudatc Dominum, cujiis iit exitu, id est nilas, quia in Jordane baplizatus Cbi Doininus. Is-
iii profeclione popiili hrael de /Egypto facta est Ju- raelitas itaqne exeuntes de iEgypto, hoc esl apo-
doea sanetificatia, iJ est saneta cuitura iii Judxa, ct stolos videiiies Denm, exeuntes de tenebiosa gente
cujus potesiai facta esl pnpulus Israel in exilu, id Judseorum vidit mare, id cst gentilitas in confes-
est in profeciioiic domus Jacob, hoc est familix Ja- sione et sanclitatc viventes, signis ct piodigiis po-
cob de popah barbaro. Populus barbarus est alte- tentes, fugii ab inGdelitate ad fldem, et Jordants,
: :
711 GERHOm PR.EPOSITI REICHF.RSPERG. 7!2
itl est iM>pulus bapiizalu? conversus est relro post A '«">'= gaudium Domini iitlrabiuius, ei siiper omnia
(ilirisliiiii seruUis scsligia ejus, noii niundum. b<iria cjus constilueraur. ideo eKsiiIi:*miis, quia
.\liti'r : Jerdanii ,
qui interpretalur descensio Vers. 7. A [acieDomini mota esl terra, id est geii-
eorum, sigiiiiicat eos, qui ad kiplismum veiiieiiies tilitas ab ignoraniia, hoc est a facie, a prsescntia,
vi<it:i«iit iitarfyies p.iti HUiltas piiseculiones, icvei- vcl a cogiiitione Dominl mDla est ab idololalria ; a
teiites desreiv.leruul in tnare, id cst in gcutililalem facie, Ui est a notitia Iwi, non rcceiilis, Sc:d Oei
el negaveruiitChi-islum. Hlud dicilur mareMonuiim, Jecob, hoc esl qucai coluii Jacob.
in qi!0 deficii Jordanis, quia in anima nioriunlur, VEas. 8. 0«! Dcus ceneerlit petram i:i ftagna
qui aposlaiaiiifii a lide ad pcifidiam relabuiilur. atiuarum,et rtipem in [onles aqunriim. Iloc Irucluni est
Poslea Jordanis conversus est retrorsum, quia nuilli de bistoria,ubi aquam priNJuxit dc petra. Bis aquanm
poeniteiiliam agentos ad Clirislum conversi sunl. posuit, quia bis aquani dc silicc eduxii. Tcrra aiitein
Pars Joidanis, qu» superius sti-tit, et in alium cre- tnotaest, quaiido Dominus du Sina descendit. Cliri-
vil, sigiiiQcat illos, qui post baptisma in Ude et slus crat peira (/ Cor. x, ^4), quia quibusdam do-
operatioiie pcrsislunl, el in viriutibus ad roelestia ctiina sua visa est dura, qiii diseruiit : « Durus est
surguiit: illa pars qua inlra niaie Mortiium defluiiit, hic seruio (Joan. vi, Gl) : > ha>c petra in stagna etit
suiit iUi, qui fidem ei opera negaiites in mare, id ^ convorsa, dum post binam crucis peicussionein re-
cst in mortem perdiiionis dcscendunt. surgens aperuit illis sensuui, ct cxposuit omncs
id csl spiriiuales de mumlo Seripturas prophetai um. Rupcm converlit in fonte»
Aliler : Israclitas,
mare, cst sKCularis popidus in

uquarum, dum misil Spiiilum sanctuni, el dedil eis
«xeuntes vidit id
smcutum ad sancl»
scienliara omnium liiiguarum. Stuyna aquarwn suiit
curis sseculi aniaricaius, el [ugit
Scriptiirse prophctai um. Petram in stagna coniertil,
conversalionispoiluin.EiJacobexeuntem de pepulo
barbaro, id est activuni populum de viliis i-ecedcii-
dum Christum in proplietis intelligi docuit. Fontcs
aquarum sunt scripla iiposlolorum. littpcm in fontet
t; in vidit Jordanis, seu populus in vitia descendens,
retrorsum ad poBnilenliam. Hoc vi-
converiit, dum Cbrisluin in doclriiia apostoloruni
«I coiii^crsMj est
cogtiosci voluil, qui fontes ad Deum dicunt
dentes
Vers. 1. Non nobis, Domine, non nobis; sed uo-
Vf.rs. i. Monles, id est aposloli exsultaverunt,
mini tuo da gloriam. Hoc est : Kon nobis asciiba-
quia eraiil til nrietes, scilicet duces gregis Dei. Et
tur, qiiod populi de iiobis bibunt; sed libi pelr:e,
videiites lioc coUes, Id cst doclores exsullaverunt,
de qua fluimus. Non twbis, sed nomini luo da glo-
qui craiil sicut agni ovium, id est generati per Evaii-
riam, quia gentes ad lidcm cnnvertunlur. Da glo-
geliu.m ab ipsis arieiibiis. Apostoli eniin monles alti
q riam iioniini Itio
in virtutiuus de conversione gentium gavisi sunl.
Vers. 2. Super ttiisericordia tua et reritnle tiia,
Similiter colles, scilicel discipuli apostolorum, ut
ot omnes gentes cognoscant se per le, Dei tnisericor-
Dioiiysiiis, Timoilieiis, et lales de conversione pec-
dinm, rcdeinptas, et per le, veritalein, prophetias
cniorum laetati sunt. Hic introducitur vox infi-
implclas, mquando dicaiit gentes : Vbi est dcus eo-
deliuin.
rumf Hoc cst, ut gentcs, qua; inodo dicuiil : Cbi <rs(
Vkrs. .'>. Quid est tibi, tnare, quod fugiMi? qu.isi

Deus eoTum? aliqiiando sil, ut non dicant : Vbiesl
dicaiit : popule geniilis, quxnaiu causa csl, quod Deus eorum ? Hoc liodie videmus qviod gentes.quan-
sxculum ftigis? Et tu, Jordanis, quare conversus es quam non credunt, tamen non audent hoe inlerro-
rcirofsum .'Qiiod csldircrc : El tu popule bapli/ale, gare, quia gloriosam ci amplificatam videiil Ecclc-
dic, (|Uic caiisa sit, qiiod lot millia de lolo orbe siaui. Sod olim solebanl iiisaltarc Chrislianis di-
quotidie ad mcliorem vitam convertuntur? cenics : Osiendiie riobis Deiim Teslrnm, sieut iios
Vers. 6. Montes,exsultastis sicut ari^les, hoc est, oslcndiinus vobis dpos nostros. Et digilo oslendunt
quae causa est, quod vos praedicalores tantum gau lapidt.m, vel liguum, vd aliquod mei.Ûum, vel so-
detis ul duces gregis? Et
' '
'"
id csl doctores, cxsultastis " ayni
sicnt - ovium, id --
-' est, '
—
qna dc causa vos, eolles, „ lem, vcl lunani, am stell;<s.
Vers. 3. Dcus cu.um r.oster '
esi i« etelo, el non
cur gavisi cstis vos essc firos arielum? Rcspondet polcsl osleitdi digilo.
niarc : Ideo fiigi, quia vux loni*,rui terruit uie dicens Quasriliir, cnin ubique sit Deiis, quomodo dicatur
Mundus tiansibit cl coiicupisceiUia cjus, et inipii cssein coelo : an ibi pcr sobslaiitiara, ubiqueaiilem
perdcnlur e\ eo el ibuiit impil in siipplicium xier- per poleiiliam, an aliquando in ccelo, an aliquando
nuin ;
jusii autem iii vitaiu ajtonam. Rcspondet in terra? Idem est Dei polentia, quod ejus essenti»,
JoTdanis:Idco sum coiiver.siis, quia tcrribilisvox in- iiain nutura cjus est veriias, (\\ix ubiquc loia esi.
soniiit de nubibus : < Puinilcntiaiu agite, quia secii- Cwlum dicuniur sancli, in quo coelo Deus ncsier
ris :id rudicem arboris [xvsita cst : omnis arbor, quae est, quia ramiliarius iii sanclis liabital, quamvis
non fiicit fruclum boniim. cxcidelur, et in ignem Christiis Deus nostev corporaiitcr hi ccelo materiali
millelur(Wijn/i. iii, 2 ci 10). » Uespondeat monles essc dicatur.
el colles : Ideo exsuliaviinus, quia gfciiles convcrTi- Dii eorum nihil possunt facere ; Dius auiem no-
mus, pro qno laboi-e in fiiie ssculi dicetiir nofcis : stsr in ctelo oinnia, qH<ecunqne voimt, fecil, id est
Paliismci (Maltli. xxf, 3i),i et quidquid sibi placuit, per coelos suos fecil. Qiia; se-
I Yciiite, benedlcti
; :
713 COMMF.NT. IN PSAl MOS. - PARS IX, EX HONOHIO.- PSAL. C.XiV. 7U

qiiiiniur, .itl conociioiiein genlilium dicuutur, ut .\ bonis, ei prolecior eorum a nialis. Et quanao filios
fos ab idolulsli ia retr.iiiant. Isracl liberavil,
Vers. i. Simutacra genlium argenit(m el auruni, Yers. 12. Dominvs mcmor fuit nostii, quia illis
opera mnnuum liomiiium. Non dixil : Dii genliuin, uinbr:im pracbuit, nobis veriiatem scrvavii, quibus
sed simiilacra, quia suiit inanimal.i. F.t qiinmvis Filiom suum iii carne misit, qui de jugo diabuli li-
habeunt lapidca, vcl a;rea, propter excellciuiam lieravil, el benedixil nobis oinni bencdiclione spiri-
posuit auroa cl aigcnlca, ut si illa jMcliosiora iion ttiali. Vcl memor fuit nostri dando fidem et remis-
sunl vencrau.la, miilio ininus viliora. Kt Ikpc sunt ginnein peccaloruin, et benedixil sublimando in vir-
opera maiMum hominuin, \i\ est ab liomiiiibus fabri- tulibus. Benedixii domui Israel, id cst siibditos mul-
cata. Lla simulucra. tipliravii in lide el operatioiie. Rcnedixit domui
Vebs. 5, 6, 7. rts liabenl, et non loquentnr; oculo» Auron, id est pra.>lato$ replevil variis cliarismatibug.
habeiit,et non videbiiiil. Aures liabeiit,et non auclient; Vers. 13. Benedixit omnibus qui timenl Dominum,
iiures habcnt, et von oddrabitnt. Manits liubenl, et pusillis ewn majoribus, dando (Idem et dileclionem.
HOM palpabunt ; peiUs habent, ri non ambulabuiit Ha!c vox fuit fonlium de peira lluentium. Sequitur
non clamubuiil in guiture suo. vox de eis hibentium, in Chiistum (credenlium)
Ac si dicerct : Bcstlie meliores snnl illis simiila- Vkrs. 14. Adjiciat Dominus supcr vos. Uoc est ;
cris, qu;e vidciit, audiuiU, arahulant, voccm edunl, vos, praedicatoros, Dominiis posuit vos preliosos
nt puia illa, qu.e vivuiit; iila nulein vidcntur qul- lapides in fiiiid»incnlo sui a;diiicii, et alios doctores
deni membra liabere, sed his non utuniur, ulpote posuit supcr vos ; adhuc adjicial ipse alios fideles
ea, qu* non viviinl. Nota quod dixit In gutiure, : poncre snpc.r tos. Vd Dominus, qui raultipliciter
quia bestia, qiialem vocem habel iu gullure, talem beiiedixit, adjiciat benediciiunes super vot, et super
habel in ore. Non ita lioino esl, ciijus vox in gulture ftlios vcsiro>i, id esl super imiUitorcs vestros.
confusa formatur in ore, et /it littera. Vers. 13. Benedicti vos a Domino, hoc ost, vos
Veks. 8. S«)/ii/w illis fiani iii interiori hnniine, posili in henediclionc Domini, qui fecit ccelnm et
nt neo videaiil, nec iiitcUigaiil Desim, qui faciuni ea Urram, id est qiii vos fecit, coeluin in m;)gnis, terrtini
illa iiilentione, ut adorenl ea : ei omms qni confidvnt iu pufillis. Sfijiiitur vox Spiriius sar.cti,
in eis, id est onines qui sperant ab cis ausilium, Ners. 16. Cwlum cwli Domiiio. Coelum cali esl
iianl sicut illa absquc sensu. Itoc non dicitur voto firmamentum, cmluin bajus aerei c<£li, quia ab illo
iii»lcdiccntis, sed prscdicenlis. Igitur cum simiilacra illumiiiaiiiur, terra autem abcerco c(fIo compluitur,
sinl muta ci surtla, inio vita careiilia, non suntve- p Coilum supeiius esl apostolicus ordo, quod Pater
ncranda. In liis non sperandum, scd iii Domiiio.quia deilii Doinino Filio ad ornaiidum, quod ipse oriia»
Vebs. 9, 10. Domus Isracl spcravil in Domino, vit sole sapieiiiiae, luna eloquentise, stellis signn-
non in idolis:iileo adjulor eorum el protecior ejrum. runi vclvirtutum. Iiiferius ccelum est ordo docto-
Adjulor e.nnim fuit, qii.indo eos deiCgvpto eripuit: rum, ut Dilarius, Ambiosius, Aiigustiims, Grego-
Pri/leclor eornm fuit, qiiando cos in iliiiere iiuhe pro- riiis, quod a superiori illuminalur, quia docloies
texit, el abhosijbus defendit ; similiter rfomui .Anron apostolica doctrina illustranHjr, Terram autem deiit
^peravit in Doniino, non in idolis, ct ideo adjutor excolcndam ftliis hominum. Quae terra, id cst Ec-
toruin fuil ad boiia aêiida, et proiector eoritm a clcsia ab aereo ccelo compluitur, id e$l a doctori-
inalis. Domus hracl fiiii populus duodecim t:i- bus irrigatur, qui siiiit fiiii hoiniiiiim, id cst apo-
buuin, doium Aaron fuit iribus Levi. Per domuiii stojorum ratJonat»ilit<;r viveniiura. Seqiiitur vox til.6-
israel iiitclliguntur subdili ;
pe.r dorauni Aaroti, qul ruin hominum terram excoleniium.
fuit ponlifcx, piaUiti, qui non in lalibus diis, sod Veiis. 17. JSon morlui in anima taudubunt te Do'
iii Domino speiaveiunt ct libcrati sunt. Vel domiia mine, neque omnes qui descendunl in inferimw, id egl
hrael sunt oniiieg Odeles ad viJendum Deuni festi- in profundum vitiorum. floc dicilur de illis »iui post
nanles; domus Aaron, quod dicitur mons forlitudi- D baptismum in gravibus peccalis moraiitur. Non illl,
nii, siiiit sacerdoies conlra vitia forles, qui omnes Vers. 18. Sednosqui vivimus in inteiiori hoinine,
iii Doniino speiant, qunruin adjutor et prolecior esi. bemdicimus Domino, id csi laudamus Domiuum
Et his el illis, corde, ore, opcre, ex Itoc, quo ildera ejus pcrcepi-
Vebs. 11. Qui timenl Dominum, speraverunt in inus, «Mmnr iii pra;senli, usqve insaculum, id esj
Domino, noii in simulacris. Adjuior eorum est in quandiii vixerlnms, vel sine fine.
PSALMUS CXIV.
De martyrum Iribulationo.
Dilcxi, quoiiiam cxiiudiet Duminus, etc. Hic psai- nit, et pcrfeclionem utriusque legis inniiii. Ceiite>
jniis in centesiiiio quarto decimo loco cakiilum po- narius enim perfeclioncm, denarius velerera legem
pAxnoL. CXC5V. 23
: :
715 )-ERMOHl Pft«POSrfJ RElCilERSPERG. 7J6

(jropler accaloguin , qualfinarlui. novam Ifgcm A ad inferiiiim iralicnies sequeirtcni. Ei pio liis Iri-
pnipiei- quatiior Evangelia Ohtendit. Di/signal liic bulnlionem el dulorem inmd, id est puRiiitentiain
uumpn!.s qiiod oUscrvaioros utriuwiuc iftgis pcrfe- inc Iribulnnteni el corpuralem dolo-
inilii qu.)eiivi,
cluai piaiiiium recipient. Titulus est Tem mibi iuveiri, ut evaderem suppliria iiiferui. \'A
ALLtLUtA. in tsli^ diclius hoiinies et divitias qnaîvl, et iribu-
Hoc est : Laudaie DomUtuni. Materia psalnii est iationem rt dolorem i/iiit;«i, (joia pleiise sunt turis
graiia Dei. Iiiteiiti» esi iiivilare nos ad dilectionem et limoTe.
et laiidcni Dei pio liac causa qnod iiivocames sc Vers. 4. F.l nomen Dominiinvocavi, ut nie libera-
exandit, et a iribulalione prasciifi et futuia mortc rel. Nomen Domini est Doininus. Potenliain Do-
eripit. Veriia sunipla videntur de Eucliia, qncm miiii invocavi, dicens : Domiue, libcra ammnm
circumdederunt dolorcs mortis, qiii Duminum invo- meam, id est oro, Dnmine.ut liberes animaiii meam
cavit, et Ci inrirmo aarein inclinavil, .ininiam ejus dc trilmlatione ct dolore. Nota quod dicii : Libera
de niorie eripuii, quia ei in regione vivorum pla- animum, et non dicit : Libera corpiis, quia hanc
cuil, ci sigiiiliciit peniiium liominem quein circum- tribulationem in interiore hoinine piililur. islud
dederunt dolons morlis, qui Dominum propler hos non cst vocativura, sed optativuni. In Hebrxo eniin
ir.vdcavii, et ei inllrmanti aiircm misericordiae in- B nabelui : Anna, quod sigiiificfit oro, vel opto. Hoc
clinavit, qiiia dc toeli descendens eum visitavit, nec Grsecns, nec Latiiius sermi) poluii piopiie in-
animain ejiis de morte .rlerna liberinil. Hic psal- lerpretari. Ego invocavi, ct
ituis esi ut ijallus, (î nui cogil vciiiic aj opera Veks. S. Misericon Dominus, ei juslui Itberavil
fid:;liiim. me.tSic est conslructio enim gunt inlerpositn
; alia
Diras partes lialiet. lliifl est : Dilexi, (fiioniam, in Qui esl misericors, incliuavit uurem niHii inliTnio,
qiia flilelis grjiias agil, qiiod eum Domiiins de pe- quod raisericorrtis fuit, quia Dominut est, liberuvil
riculis mortis libevavit, alteraest : Doutiue, libera mt, quod Doiiiintii lacere potuil, quia juiiuf cst,
cniiiiam iiuufii, in qua animani ub xteina inoite li- invoiantem se exaudivit, quod lacere debuit. Et
berari, et in rcgioiic vivuEiiin collocari postulat. Dcui nosferest, id est humilium, ideo, latium mise-
Vox esl Filii, qui morluus fui(, et revivit.qiii per- rclur. NaTti D(jn>iiiH!, est
ierai, et invrinius esl; \el ovis, qiirti erraveial, Vkhs. C. Cuslodieiis parvaloi, id est humiles, qiii
quara bonus puslor inveiieral , et sponsaiii sibi rouversi efliciuntur parviili sinedulo, siiie lualilia,
feeerat. de quibus dicilur : < Talinui est regniim coeloruin
Veks. 1 X>t/.xi ; qiiia DoininMs jam omnibus be i^Mallli. xwj. Hoc considcraiis hunnliului sum
>
nedixii, pusillis eiim majorjbus, situt Abralise pro- ^ eiga eum, vel atllictus sum pro pcccatig, el libeia
miilt : In scniine luo, qnod est Cliristus, benedi- rii me de tribulatiune, id est de (leCcatis, pro quibii$
ceiilur onines yeiites ;

ergo vos oinneb lieiiedicii a liibutor. ca condoiiaiido in re, el de dolore, id esi
Doniino ei bapli/.ati dilit;iie Dominum iiico exein- de mortalitate et passibiiitalc in gpe. (ileo, o auima
plo, qui dile.ti eiiiu. El nierito diligendus est, quia mea, aversa a mundanis
ipsc prior dile.vii nos el tradiiiit semciipsuin pro Vers. 7. Coni'er(eie in requiein luuin, id est in
nobis. Deum diligere csl m:iiida;a cjus iuiplere. Qui Cliristurn, qui csl ver& requica lua, qui dinit :
emm diligit, legein implcvit. tp-i; ovi^ pcrdita, sed I Discitc a nie quia niitis sum et buniilig cordc, ei
jans sponsa latta ditij:t spuuiuin, Domiimiii corde iiivenieiis requieni aninialius veslris {lYlcftt). r.i,
ci opcre, 9Uimiui/i exaudiel Dvuitnus vocent oraiionis 2S). 1 Vel de laborc hujiis etsflii conteriere per h(i-
mea:, id esl qiiidqnid cuiii oro, Taciet. Ita et vos mililatem in requiem paraJisi, ubi est reijuies tua.
euni diligite, el vestrain oralionein exaudiet. Ideo ôii curcs ainplios de terrenis, qua;re coeleslia, qtira
di!e.ri,
Domiitus binelecittibi,(\\i'i le de tnbulatione [lecca-
Vehs. 2. Quia inctiniivi: attrem suam ntilti id esl lurum et de uolorc pwn.ii um HlKTjivil, et amissam
miseritordiam siiam mihi inlirmo, a latro- p requiem parauisi rcddidrt. El idcirco juie Domi-
fli«r<;m,
nibus scmivivo relielo desrcnfkins de coelo, pelleiis niiin dilc.vi :
dolnreiii, restiuiens saiuicui ; et idco in dichus meii VfcRS. 8. Uuta cripuit animam mcam dt mone, el
tniocubv, subaudi», euni. Iloo cst, quandiu vivam, eripuit och/us mcos a lacnjmis, id esl a pticiiis qiiae
boc dicbus, quos feci meos ia cxtorqueiit lacrymas, «I eripuit pedi;s in«os a lapsu,
orabu eam, ct iii
miseriael an- id Csl affecliones meas a voliintaie pcccandi, pro

priino liomine petcaiuio, in ((iiibus
pitna! mortis. Vel cripuil auimain
guslia aflicior. Nam iii his ditbus quibiis irio;j,aiitui
Circimdederunt me dolorct. murlis, boc nteam dc morle, id est de lenlalione, qii* esl tausa
Vers. 5.
me nioi taiitas ct passibili- mortis, et oculos meos a gemiiu per hoc, quod eri-
est, circiinivullaverunt
tas, qua> larJunt liouiineiu mori : el pericuta inferni piei pedes, id est alTectus meos a peccatis quac suiit
pec- caiisa geiiiitus. In lioc n:'\ti quod

invtneiunt me, id est tenlatioues criniinalinm
qii« Vers. 9. rincebu Doniino in regione vivorum, id
catoruiii, (iiije me quaerebant, inreiifniHl Hie,
aolores morfu malx tojji- esl iii seleriia glorin, tibi laiilom erunt vivi, de qiia
dueuiuad infernnin. Vel
HiCC me regione non ampiins erunt pcres'"»'- ^'"' ''''^'' '•
talion js ;
p^ricu/a inicrui prav» aciiones.
Ptuceo, sed placebo, quia npino perfectc ptacet Dco
qua;r.'nte$ iiufHcrKnt inc iibi consentieiuem, ct eo»
:
7(7 COMMENT. IN PSALMOS. — PAltS IX, EX IIONOKIO. -PSAl. CXY. 7IS
in liac moitali carne positns in regione livorum. clmn l /n r^jio»? iircriini, quaniiu iil sol fulgcbnut,
Scd cum inorlalc lioc iiidueril immortslitiileni, et ct aeqiialc* angclis ciunt.
ainpiius non liljel peccare, lunc perfectc justi pla-
PSALMUS CXV.
De confessione Mai-tvrum.
\f.R6. 10. Credidi, propier quod loculut sum, clc. B publice Chrislum confessus «um, humiliutiis, id est
hit psalinus in cenleEimo quinto decinio loeo poni- tribuUiliis sum nimis, scllicct uUra vires meeft.
tur, designans, rûod fidelibus in pleniludinc gaudio- Vcl verilas quani confcssus sura, non potest bu-
rum denariiis vitis pro impensis quinque sensuum miliari : ego autem linmiliutus suni nimit iu ialiori-
ledditur. Hic psalnms et praecedens in Hebraô pro bus. Veritas viill piililicc prsedicaii, sed
nnohabelur-, sed per sepluaginla Interpreies in duo Vf.bs. H. Ego dixi in excessu mentis meee : Om-
diviclitur. Titlilusest nis homo mendux., et idco potesl a proposilo suo
ALLEI.CIV. miitari. Excessus mejilis duobiis mo;)i.s accipitur :
Qnod esl Lnudate Vominum pio dala regione vi- ciirn mcijs aiii pavoie alicnatur, aui inspiralione
vorum. Materia est confessio inaityrum. Inteniie aiicujus revelaiionis assiimilur. Hic j)! o p.ivore po-
Rbt uog bortari ad passioiiem pro Cbristn, ut mors niiur, qiieni humana iiilirmitas de rnmminalione
noslra fiat preiiosa. Verba sumpta constant de ipso cniciatu.f vpI morlis patitur. Ego qu dcm proposiii
David, qiii vota SHa coram omni [Kipiilo Uomino Chiislum publice conliteri; sed in animo coiiside-
reddiilit, dum iinpensas lenipli in aliiis dnnius Do- rans lioniincs prae pavore cruciaius facile a propo-
niiai in medio Jeiusalem obtulit. Et signilicat posilo revocnri, dixi limcns Omnis homo mendas, :
pulum martyiuro in passione fortem, qui vota 8i'a Q et idco, cum sim bomo, possum mcntiri non im-
loratn regibus et prinripibup reddideruiit, dum Do- plundo quod ppoposui, ut propter timorom iiegem,
miuum coram omni populo confessl sunt, et se vi- sicut Petrus, vcritatcni. Iii liebreo habetur Omnis :
vo» lapides ad ,Tdifieium domiis Domini per crucia- liomo mendacium, boc est, in hac viia est omnis lm~
tus corporis pr^parandos obtulerunL nio iinibra, el imaga, non verilas. Omnis Itomo per-
Duas sectiones habet. Una : Credidi, in qua caiulo est mendax, dono Dei vcrax. Ciiin de propo-
martyres calicein salutaris Lubunt ; altera : Do- îlistormentis bum.iMa frngiliiale pavercm, bencii-
viine, in qua bostiam .ûdis sacriljcant, ct vnta sua cia Dci cogitans, di.vi :
in Jerusalem rcddunt. Hie c&tAlleluia rox fidelium, Ve8s. 12. Quid retribuiim Domino pro omnibus
sermo beatorum, modulatio sancla caoentium, .iii- qucr retribuii mihi? Pro malis nuis retribiiit nulta
diiiis delinitio, anirase delectatio. Voi est marty- bona. Quid pro liis omnibu.s vel imum reiri
riim. buann? Sed quid vel ununi rclribuam sihi? Non

Credidi Cbristum Dominnra rsse de Virgine na- dicit : Quce retribuam f Et eum nihil apud me in<
tiini, pro redejnpiione nostia passum, a morle re- venirem, quod ei pro lol bonis po^seni retribuere,
surrexisse, in coEluin ascendisse, et venturum esse dixi :
ad judiciiim. Propier quod loculiu ium hxc, boc D Ver6. 13. Ca/ic<tn «afutarjs acciplcm, id est po-
e^^t, quia hxe peifect« eredidi, ideo baec et aliis lum Jesu bibam, hoc est, causa illius moriar, ht
praedicavi. « Corde enim credii.ur ad justitiam, ore hoc calice ipse dixit : i Polestis bibere calicem,
aiiiem Ht confessio ad salut'^m {Hom. x, 10), i ut quera ego bibiturus siim' > (.Halih. jx, 22.) De liofl
srribitor : « Qui me coiifessus fuerit coram liomi- item dicii : < Pater, si non potcst tran<ire hic calii,
iiibus, coiifltebor ct ego cum coram Palre mco nisi bibam illum, fial volunias tua (ibid. xxvi, 4S).>
(.VuUh. I, 3-i). » Qui gloriam liominnra magis Hunc calicem implevit, cum de torrenie in vja bi-
ani.^snt quam Dei ; aut iiment, aiil erubescunt Cbri- bit. Quod dicit jicci;;(am, boc ; est, nun invUlis,
slum coram hominibus conQieri, ct ideo non ha- sed sponte sd mariyrium \eniam. Aliter cnim noii
lient parleiu !u rejsno Chrisli et Dei, Egn auteni protiesl pro fide mori, nisi cuin volunlatr (lal. Vcl
Chrisium crcdidi, et ore coram lioiriinibus confes- calicem saiuiuris accipiam, id est passioniim sub-
su<i sum, et pro bnc fide et eonfessione placebo Do- eam ,
qax dat mihi eniina; s.ilutcm. Similitu/to
mino in regione vivorum. In liac regionc vivoniJii est , ai' illfi qui amaram pniionein bibil propltr
viventes nimis exaltati suni, ego auiem adliuc mor- .Tgritudinem , et per illam consequitur saluieir.
lalis kumiliuluf «um nimit. id est valde dejoctus Scd quia de viribu.s meis non prnesumo, com omnU
isum in caducis, nimis oppressus in malis. Vcl qnia bomo sil iiicndax, nomen T)omini ini^raio. iit ips6
7J9 CEnHOHl PRXPOSITI REICHERSPERG 720
mc juvet danao constanliam. Et per ejiis ailJHto- A fnim aJ facieii(!am catciiam circulus ciienlo innc-
riHin. \IUir, sic criinen ciimini coiijunj,'itur, ut fiai vin-
Vers. 14. Yola wea Domino reddam coram omni ( iiliim quo peccaior ligetur, ui scribitur : « Fuai-
pvpulo ejus. Iloc cst, quod eum publice coiifiteri bus pf:ccaloj'uni iinusquisîue ronstringitur (Prov^
pioposui, Pl qiiod calicem passionis accipere pro- V, 2"2). I His vineulis manus, el pedes pcccalori-
mi.>i, Ikcc voia solvam per ipsius auxilium \u pvs- bus in fine ligalKinlur, cuin in lenebras exicriorcs
sentia oninium fidclium, iil et ipsi meo excmplo si- projicieniur. Vcl vincula mortalilaiis et passibili-
mililer facianl. Sed dicct aliquis : Turpe csl corara taiis, qiiibus in carcore eorporis ligabar, dirupi-
honiinihius queinquain more furuni, vel latronuin s(!, ei coronam victoris odorifcris floribiis para-
mori. Conlra lioc subditur : disi iiexuisli. Ideo snrri/jciifio libi, et ubi',' lii re-
Vebs. 15. Pretiosa in conspectn fiomini mors grDiu! vivorum. Qiiid? Ilustium laudis, aniniam
$anclorum cjus. Qiiae cura, quod dicai liomo, quid et corpus iii landcni luam offiro. Binli, qui babi-
sit (5S) pntredn? llla mors est Oeo cliara, qua; cjus taiit in domo lua, in saeculum sxculi laudabuiit le.
causa pro sanctitate a qiioquuMi iucrit pcrpcssa : Ibi
I Mors < auteni « peccatoTum pt-Sbiiiia {1'sal. xxxiii, VtRS. 18. Vota mca Domino reddam in conspectu
22). » Dominus pro scrvo esi passiis : idco jurc pro omnis populi ejus. Hoc esl, in die judicii repraesen-
Doniino debet jiali scrvus. tabo Domiiio opera, qu* vovi per verba, in pra^scn-
Vers. 10. Dumine, hoc c»l, opl", Doinine, ut tia omnium angclorum ct lioininum : cgo, dico,
hoc iii me fiat. In Hebrico lialx-lur : Oro, r)i>miiic, ponendiis preiiosiis lapis
subaudis, ul ita faciini, siciil proinisi, (juia ego Vers. 19. 7« alriis, id csl in ninpliludine c»e-
servui tuus sum obcdicns prxcepiis luis ia confes- lcstis domus Dei, el non cxtremo loco, sed in medin
sione : e((0 s?ri'«« luus iii opcic, ei filius aucilla; lui, Jcrusalem, civitas Dci, scilicet iii digniori lo-
IH«, id est imilaior Ecclcsi* cailioriC3C, qii.Ê nuuc co, quo niaiiyres sont ponendi. Prior versus vota
est ancilla serviciis doinin.e suj", qti.e csi veriias; mea peiiiiicl ad soivcnda voia in passioiie; sequem»
postca erit lilKT.i, cuin cam rcccpcril ;ctcriia hx- versns voia mea periinei ad repraesentenda Domint«
rcdltas. Miilti sunt scrvi Doinini , qiii non sunt soluta mea vota pro remuneratione. Vota fideliuni
lilii ancill.T, sicul est diaboliis ei onincs mali lio- suiit, quod in baplisino diabolo el operibus clponi-
mincs. Omiics cnim scr\iuiii Doniino. Quia diru- ct Deo
pis ejus rcnuiiiiamiis , servire smdemus. El
pisii vineula mea, id cst qiiia cruisii nic a pcc- quidam vovcnt cnntinenliam , quidam abstinen-
caiis. C liam, quidam sxculo rcnnntiant, et mnnasiicam vi-
Vers. 17. Tibi sacrificabo hosliam laudis, lioc esl, t:im profiientiir. Quae vota oportct nos in hac vita
meipsum iniinolabo ad laiidcm luani, et iiowcii Do- pcrsolverc, si cnpimus in Jcrusalcm liosliain laudis
mini invocabo in auxiliuiii niibi. Dicilur quod h! sacrilicare. Qu« si nen reddiderimus, lapides iu
Ircs vcrsiis lanlam liabeanl virtiitem, scilicet : Pre- irdilicatiunc doiniis Doinini iion erimus. Ideo hune
liosa, et Domine, ct dirupisii, ut si in fiiic vila: psaliniim fcsta niartyrum canlant, quia ipsi caliccra
lertia confcssione dicanlnr, omiiia pcccata pcr cos passioni.7 bibcrnnl.
dimillantur, Pcccaia suiit animc rinciila. Sicni
(58) Col. Ccniniccnsis : 71(1 esi pulr.
ps.\LMis cxvr.
Dc laude Dei
Laudale Dominum, omnes cjentes, ctc. In hoc D Ecclcsis insinual. Cciitcnariiis quippc virgiiics
psalino onincs gciucs ad laudoni Dei invitan- exprimil, qui ccntcsiinuni frucium alTcrunt; dc-
tur, qtiia domus Doinini in c(fclcsli Jerusalcm nariiis viduas in dcuilogo laboraiacs ; senarius
de omnibus gentibus coiistrnitiir. Hujus lilulus conjiigaios in scx opcribiis Evangclii dcsudan-
csl : tcs oslcndil, qui onincs coclcstc xdificiuni pcrfi-
ALI.I.I.ll.V. ciiint.
Id cst : Laudate Dominum de lioc, qiiod vivos Maicris psalini esl laiis Dei. Intciilio adlionari
tapidcs de omnibus pnpiilis clcgil; ct in ;edifi- oinncs fidclcs cl dc Judîs ct dc gcntibus ad bnnani
ciiiin sii.-K (lonuis posuil. Ilic psalnius cciiicsininm viiani, qua' cst laiis Dci. Vcrba siiiiipta siiiil «lc
scxlum decimum locum (lcdicai, cl trcs oidincs David, qiii Dominum laudavii, nuaiido vota sna
:
n\ CO.MMENT. IN PS.iLMOS. — P.^RS IX, i;X HO.NORIO. — PS.\L. CXVEL 722
Domiiio rcddiJil, ruin niunera ad facitnd.im domuui a^ \i;us. 2. Quoiiiiim cQnprmala est svper nos cre-
Domiiii in J(Mu>;alfiii obtulil. El sii;nilic:U pnpuhiui denlcs mis(;ricor(/i.i cjus, qua nostri iniscrtiis nos
fidcrmni, qui Dumiiio vota in liapiisniate promissa ah idololalria liheravit; <\ux inisericordia firma eril,
persolTit. quia quotidic pnenilenlibus peccata dimitlit : quem

Nota : In psalmo Conptebor admonoit Proplieta locnm Lucas pingii, qui scribit quod Cliiislus pec-
lidclcs exempiosui ; in Beeius vir, exempio aliorum; calorcs et publicanos recepil, vcl quod Spiiilum
in Laitiliile, piieri, fiileies de gentilxis tantum per sanctum in remissionem peccaloium cffudciit. Kl
si'cuudani personani ; in Exilii Jsrael, infidelos per \os, Jiidiei, inde laudatc, quoniam verilas Demini,
conveisioiicm alioruin, vcl illos fideics qni fmvur.t id est completic promissioiiis cjus in nos manet
lempoie pacis ; in Dilexi admonel j;..n in fiile proin wlernnm. Vel veritns in his, qu;e promisit, piis
vecios ad perfuclam dilcelionein ; in Credidi mar- permanet iii seternuin, cum iii t(Tlcsli Jcrusalcm
tyres horlaniur alios suo exemplo ad niarlyrium. In clecti lapides coa;dificabuiitur : vtl in his, qus ini-
lioc psalmo admoiiei Prophela oinncs ct Jud;eos et piis comminatus est , cum igiii inexstinguibili ct
geniiles ad laudeni Dei, ex quibus «dificaiur civi- vcrinibus immurtalibiis Iradenlur, ut Maicus scri-
tas Regis magni, iu qua nihil aliiid agiiur, nisi eon- bit : « Ignis eorum non cxstinguelur, ct vermes
dilor acivibus, rex a militibus landalirr. Ideo bic B eorum non morientur (Jtfarc. ix, io). > Ilic psal-
psalmus duobus versibus scribitur, quia illa fabiica nius dicilur atointis psalmorum, puncii pr.iefe-
duobus parietibus periidliir, duobus lcslainentis rens dignilalem, unde iinca oriltir, cl divers;e
compaginalur, duobiis prseceptis cbarilatis colligi- schematum species dociissima variclate formaii-
tur. Psalmus qoaluor menibris dislinguiiur, el hoc tur.
aedificium qitatuor virtutibiis, qiiaiuor Evangcliis, Qua;iitur cur islc pialmus tanlum duos versus
qiiatuor evangelisiis depingilur. Vox voia in Jeiu- contineal, ciim psalmiis : Beali immacnlati ceiitum
salem reddentium : sepluaginla el scx versus liabeat? Iloc ideo est, ut
Vebs. 1. Laudale Dominum, omnes genles, scili- sicut harmonia, id esl pulchra music«; virtulis modu-
cef ore, corde et opere, qua^, reliciis simulacris, latio ex diversis sonis atque accciitibMs uiian: per-
accessistis ad eum per Udcin. Hunc locuni Matllixus fectani faeil cantilenam : sic psahni niodo breves,
pingil, qui scribit quod tres niagi niiinera Domino modo mediocres, modo longi in iiuimi conceiitum
«bluleruni, qui omnes genics sua fide prseiuleriinl. suavilale dulcissiraa rediganlur. Vel quoJ plures
Laudute eum, omnes popiili Judaeorum conversi ad dlspari luodo pro rcruin qualitale formati sunt,
itegem nostrum in fide et dileclione. Hunc locum significat futiiruin regnum, ubi diversa merita
Joaiines pingil, qui scribit quod lilulus essel cruci saiiclorum pro acluum qualitale fulgcbunt, cinu
imposilus, in quo erat llebraice, Gra;ee et Latine tamen omnibus una beatitudo et snavilas a^lerna
scriplum : Rex Judmorum. Vos genles inde lau- pi:">stelur.
(lale :
PSALMUS CXVII.
De jubilntione martyrufn.
Conpiemini Domino, qHoniam bonus, elc. Ilic psal- D miserise redusit vos in regnnm grori^. Materi»
mus centesimo sepiimo deciino loco scribitur, qui sunt eoiifitenles Deum. Intentio nos admoiiere ad
numorus in sepluaginia et qiiadraginla el septem laudis coiifessionem, ul pervcniamus ad a;iernam
partitur. Per sepliiaginia innuitur omne lenipus exsultationem. Verba siiinpia sunt de ipso Oavid,.
nnslnc peregrinationis in boc niundo; quia patres qui tabcrnaculum Doniiiio fecit, in quo vota sua
olim (uerunt septuaginta aniios captivi in Babylouia, Doinino reddidit, laudcm canlavit, cujus dexlera
Per quadraginta ostendilur noslra rcvcrsio ad pa- euni cxaltavit. Significat aulem ftdelem populuin,
triam, quia palres olim per quadragint-a aniios requi catholicaui Ecclesiam tabernaciiliim Domiiio
versi sunt de ..Egypto ad terram repromissionis. facit, in quo vota sua reddit, laiidem Domino can-
Per septcm futura requies intelligitur ;
qnia Deiis tal, cujus dexlera eum in gloria exaltabit.
requievit septimo die ab operibiis inundi. Designat Ilic psalnius iii qu:<ti!"r partes sccalur, quia Eo-
ergo hic numerus, quod |ier Clirisli conlessionem clcsia de qiiatuor partibus mundi ad coelesiia con-
de peregrinalione revericmur ad paiadisi rcquiem. grcgatiir. Prima est : Confiteniini Domino, in qua
Titulus esl inartyres Iriumplianies Deuin laudaul. Sccunda :
ALI.ELIIA. Bonnm est confideiein Domino, in qiia suas calatiii-
Hoc est : Laudule Dowinum dc hof, quia dc cxsilio lafcs et Dei bcncficia enimior.iiit. Tcrilu : .\.peni&
23 GEHHOin PR.€POSITI REICHEB5PEUG. 7W
tiM, in uaa porfas Jerusalem ingrediontur, lapidi A Domiims, qui est bonus, el iiiiserkor», et exaudi-
angulari ronjungunlur. Quarta eH Benediclui qui lor ouiniuiu, quia ego populus marlyrum
tenit, \n <fua Ciiristus incarnatus aderatur. Vess. 5. De tributatione niagna passionum i»tio-
Ilie psainiiJs esi velui quibusdara fulgurcis colo- eavi Dominum, onns ut mo libeiaietde tribuialione
ribus coiittxtus, in capiie quaiuor versus uiiiiine» et dolore. £1 tmvdiiu me in laiitudiiie Domtnui
babeiis qiiaiuor Evangelia praferenles. Et sicut ve- educcns ab angusiiis trihulationum in tatituHineni
stis illa ponliliiis aureis lilig et Termicnlaia pul- gaudioruui. Vel in tribulatione iite Liivocantem iDo-
ehriiudine contcxia fulgebat in flmbriis liabens minus exaudivit, dum me in charitate dilatavil, ut
lintinnabula, sic istc psalmus decora varietate disci uciatus pi'0 siio ainore susiiiierein, ft tortorcs
positus Vfri poiitificis Cliri&ti sancta continet prae- nieos diligerem. Qui eum mihi dicerent ; Sacrifica
conia et in capite. et in fine, et iii diversis locis in- diis, aut e^qîisilis poenis «nltribis, diii :
lerposiiis coiisonis virsilius, et auj«is flmbriis, Vfiiis. 6. Domtjtus miJii adjutor cst iii poBni:, non
liniiiiiiabulis resiiliat quasi cjmbaluni. limebo quid facial milii li&mo, qui esl pulredo ; cor
In psalnio : Credidi, omnes martyies et aposloli pnri morituro polost notere, adimse immortali non
fct successores eorum locuti sunt imitantes alios piitcst niiceie. Et rum iiiihi ijicereni : 8i deos nou
cxempto ad marlyriiun. lu psalmo : Laudate
5.110 adoras, judices et ciM:iim niiliies inimicos habebis;
Dominttm ad prausnm (riumpbi martyrum omiies respondi :
gcntes el omnes popuii iji\itaiitur. In lioc psalmo Veks. 7. Dominut viHii edjutor esl contra eos, tt
ipsi martjrt'3 triuinphantes hymnum Deo jubilant ego despicuim inimicos mtos, sive homines, sive da-
in tabernaculis justorum, positi in regione \ivorum, motws ;
quia p«r Oomiiium viiiram eos uon cedendo
in qiio mala, quoe passi sunt, et bcxiolicia Dei com- eis. Ei cum me in affliction« pîsitiini aliquis farna-
iijcraoruiil. Vox est martyrum invicem si' ad iaudetn lis amicus coosolareliir, diccns : Guiilide, quia iile
Dei adboriaiitium. potciis homo libcrabit le, dixi :
Vebs. Cen/JlemiHi Domiuo. Vers. 8. Bonum esl, id esl melius eet eoafidere
1. vos onmes qui
per m.-u^tyrium intioislis in regioncm vivenim, in Diiinino, qui liberat a morte aMerna, quam confi-
confitemini Domino, id est laudate Domiiium, quo- dere in homine poteiiie, vcl in aliquo saiicio, qiiJa
niam ^diiiis. Nemii quippe bonus, iiisi solus Detis, I v:iaa esl s.aliiii hoininis {PsuL iii, 13); > cl :
qiii Cbientialitcr est ipsa bonita.s ; a!ia oinnia bujus < .Maledictiis home, qiii couQdii in homine (Jerem.
boiii pariicipalione boiia suiit. ConlUeraini ei, quo- xvu, Sj. » Et euin dicerct : Spera quia illc princepg
niam ioccutum miêricordia ejus, per quani m;itos ^''"^' '* *** iniinieis, respondi
iu C
eflicit bonos, quos ad legnuni pr.edestinavit ;etei- Yek*. 0. B¥num etl, id esl inclius <st >j>erare in
nnm. Doniino ,
qiii vitam largitur ieternam, quam iptrare
in princiiti^t, quonini potcgtas cuni liuc nuindo di-
Vers. 2. Dieat nunc Isrnel, id esl omnis populus
btjiinr. Duo vcrba inulala omiiino aliam fecerc
de duodecim ti ibubiis Israel pro Chrigto passus, di-
scnteiitiiiin. Supciius dixit co)i/ii/tTe, liic tpeiare ;
eal nunc in gaudio posiius ad suos consortes : (^011-
ibi in Iwmine, Uic im principibu%, ut illic de cariia-
fitemini Domino : quomam bonus, quoniam in s<r-
libus, hie de spiritualibus dixisse videatur. Nunc
culo miseriiordia ejus, cujus lioiiildfc' et misericoi-
nicmoraiitmala,qii.T passi suni a paganis,a Judxis,
dia raiindum vieistis, et gaudiiini Doniiiii intro-
ab hsereticis, a faUis clii i^lianis. popule niariy-
ittis.
rum, dc qua tribulalionc invocasti Doininuin ? Ue
A'r.Rs. 3. Dieat nunc domus Aaron. Hoc est : om- iiKigna, quia
nis populus de tribu Levi, de qiia cral Aaron sa- Veus. 10. Omnet gentes eircniervnt me persecuiio-
cerdos, pro Cliristo passus, duat nune in gaudio nomine Domini, quin utlus sum in eot,
nibus. el in
conBlitiil-.is ad suos socios : Damino :
Co»/iifmint qnia subjugali sunt niihi. Miiltuni gtiis ulciseitiir,
^Hoiiiom dontts, (;«o)ji«m iii taculum nmmforrfja D Jum iiiimicus eju.iei subdilur. Miillum suul mar-
fjus. Vel oDincs de c lcro et de pnpulo, vel de pra- tyrcs vindieali, dum persecutorcs lldci suni suhju-
latis el de iiubditis passi laudate Doniiuusi. gali. Yel tune suui ulti, quando hosles eoiura au-
Vtas. i. Dii-ant ttunc qui (i;»en/ Dominum, id e.st t!elir.er sunl piiniii, siicut Neio, )»el Decius, yd alii
non solum de Jiidseis, setl et omnes de genlibus, pnst mortetn niariynim horribile fiiitruut soppli-
7iii liment Dominum, qui ojus timorc p3S.si sunt : cium. Per hoc quod (iicitse omnes^ grotes circuis&e,
dicant iiunc in gauilio locaii ad oiinips suos paiii- osleiidit Eeclesiam per tolum mNndum diffusam
cipes : ('.on/itemini Doi«ino,quottiam boiius, qttoniam e5.sc, ct undiquc mala ab advcrsariis pali. Per hoc
iii scrciilum misericoidia ejus, cujiis lionitaie el nii- qiiod dicil me, ostcDdil Ecclesia; uniniiem, quia, si
sericordia niala mundi evasistis, el .eternam Uti- patliur unum membruin, compatiuntiir oinnia
tiam prouicruistis. Isti •quatiior veisus snnt unifi- mcmbra. Et non solum pagani , sed eiiaro Ju-
nes. Niinc memorant lirneficia Dci, pro quibtis eum d:ci
hndnnl. El hoc nolaiijiim per lotum liiinc llbrum, Vers. II. Circumdaatcs eircunidederuui »1«, id
qund iibique, quod cst principalius, pr<epoi:ita)', Ckl ptirseverantw circumvailavcruiit me perscquen-
«I dfniiit! caub» subjiir.giiur. Mciilo lauJandiiii cst do, el prxvskre »on potueruiit : r( i» nomine Do-
: ;
m r.omiEm. in psalmos. — pars ix, ex honorio. - psal. cxvii. 72^
mini b*c jwituli. P«slquam enhi ftagelJaii siint, A siariiin pro laurea coekslium benonim. lil«) voh nii
I ibaiila ronriiio gaiidenie;, quiu di^ni liabiiisunt litiim Chrisii plausiim in tabernacelis iripudiaus
pro noiiiine Jesu contiiincliam pati {Act. v, i\). • fecit, quia

Et lioc ideo : quia ultus tum iii eas, diiin niiilti v\ Vtns. i6. Bextera Domini ferrt virtitiem, id cst
eis fidei a'ilijugati snnt, et Cliri&tiaiiis, qnos prius poleniia Padisdedit mihi viivs perfereiidi passio-
perscquebjtntur, siibdili fuerunt, vel increduli di- nes. Dexlera Domim exaltavit me, id est potcntia
spersi, vel occisi sunt. El mm sohim hnixi el pa- Filii ab liumilitale divevsarnni pixnaruni siililinia-
gani, sed ei hseretici vit me dans desiibjectionegloriam, Dexlcra Domini

Vers. i'i. Circumdederunt me pcrsccutionibus fecii virluiew, id est poleniia Spiriius sancii dedil
tiau upes favuin, ut a nie auferaiit dulcedinem, niihi de passione vicloriam. Pcr boc, quod ter
quani Chrislus per Spiiitum sanctum animx infude- Deiiera Dvmini posuit, Triniiatem innoluit. Dicurt
rat. Apti dicitur eo quod sine pedibus nascalur. aliqui : cnidfilem niortem vocas vicloriara? .\d liuc
Apcs poslquam iratac sunt, vehementer persequun- subinfert
)ur, el vitam iii vulnere paiiunt. Sic hxretici acri- Vers. 17. NoH moriar, «t putas, ied tivam, eum
tcr Ecclesiam p«rsecuti sunt, et animas suas pra; Domino vila a;|.crna, et narrabo opera Doniini, id cst
invidia perdiderunt. Et exarserunt sicul t(/n«8 in

" narrari ab aliis facio. Cum enim lideles festuiu &18
«pi»t(, qui spinas consumit, et triticum iilxsum re- phani vei Laureiitii, vel aliorum m.-»rtyrtini celc-
linquil. Sic ipsi invidiosa perseculioue In mc spinas braiil, ipsi martyres per eos opera Domini narrant,
peccatoruni consumpscruiit, el animam intaclam dum patieniiam suam, et Domini potcntiam in sci'i-
reliqupnml. Per apes eiiam intelligiiniur fraudn- plis passiunis sine i-epraesenlanl. torlor, lua pctna
lenii deceptores. Apcs enim portaiil in ore mtl, in non est niihi, uc putas, morCiricalio, »ei patenia
canda aculeum. Sic fraudulenii poiiant in ore castiâiio, quia.
dulcediiiem adulalicuis, retio vero babent aculcuin Vfrs. 18. Castigaiii euslitjmit me Dominus, id
delraciioiiis, el eîardeBCiint sicut ignii in iracundia est corporali castigalionc eniciidavil ine a peccalis
furoris. Sic Judî mcl in ore habuerunt, quando Paler piiis, e( iRorii jelei ii;e noii iradidu nie, quia ul
ad capui luartyruni Chrisliim dixerunt : < Magisler, lilium erudivii ad hsereditaleni : ideo
sciinug quiii verax es {Malih. xkji, 16); j sed acii- Vers. 19. Aperile mihi portat jusiitia, lioc csl,
leuni otcullaverunt, qiiia eum dolo eapere cogilaTe- vos, carnincesad hoc perinissi, tn carnem meam
runt. .^culeura babuerunt, qiiando dixerunt ; « Hic acritcr insurgite, pftniws iniiltiplices iiigeiiie, pcr
liomo voiax est, cl potator vinl, diemoiiium ha- ^ quas ad justitiam veniain, per qiiaiii ad vilam aeier-
el
bct {Malth. 11, 19). I SJcut ignis in spiuis exarse- nam intraearn. Er quid prodcrit libi poilas csse
riint, quando ir.» et ftirore accensi clainaverunt : aperias, cuin morlous fueris? Nara per mortcm iit-
< Crucifigc, crucifige euni [ioan. x«, 6). » Sic lia;- gressttg in eiis confiteiorDomino, id esl laudabu Do*
reiici callioUcis fcceiunt. Ei in nomine Domini bxc miniim.
palienler passi sunl, îtta uUi sunt in eos, dum aiil Veks. 90. Hwc porta ost Domini, quia Doininus
veritaie vicli consenserunl, aut indurati, ut Ariiis Jesus Chiislus per passioiiis portam iiilravitin glo-
perierunl. Et <ion solum ab illis bsec passus sum, riam snam. Jusii inirabunl i« eam, id est jusli pcr
sed cliam a Uclis Chrislianis. passionem intrabunl ad liici-edilalem. » Pcr muttas i
Vebs. 13. Impulsits suin malis consiliis, Ht cade- onira « Iribulalioiies oportei nos inlrare in regiium
rem a proposilo sancUlatis. et seepe eversus mm Dei (/ic«. xiv, 21). > Porla justiiise est atlitiis regni
siiggeslionibus, quia tormentis victus cogitavi coii- coelestis, quia ptTJuslitiam intralur in rcgnuni cr-
sentire persecutoribus. E( Dominus suscepil me, ne lurum. Has ingressus fioHiiHo confilelior, qiiiaperpcg
cadercni, quia susleiilavii me in tciilatione, ne ca- laudis confcssio est in duiiio riomiiii. Puria Uuiiiiui
d«reni. Etiii nialum non cecidi, aed in bono per- esl Gbrislus, scilicet poita Patris, per quam inira-
stiii, quia ]) turad Patrem, «i ipse dicil ; i Nemo venii ad P.i-

Vers. 14. Fortiludt men Domimit, qiil fecil me trero, iiisi per nic (Joaii. xiv, 6). » Ipse eliaiiv ja-
forieni ct con.staiiteni cantra inipulsionem eo- iiua vit<e, per qiiam intraliiiiii jiisli in supeniani
rtiin. Idco ipse esl laus mea, quia fecitmc Undabi- ierusalenii ; forisaMlein caiies el iinmundi eninl.
lem iii persevci-anlia sanctiialis. Et faetus est viihi Ad \m: volo ego intrare : idco aperile niiiii poria^
via tendens in salulem, id est in viiain xteriiam. Et, Iiigressusauiem illam doinum.
(|uia ipse facliis est fnrtitudo in periculis, et iaus VtJis. 21. Coiifilehor libi, id est laudabo te, quo'
do spe salulis, ideo persunuit niain exaiidi»ti nie invflcaiilem tc iii irihulatioiie : ek
Vers. iS. \ox exsultntionis et lalutit in laberna- faetus esi mihi viu duceus in «n/u(£m, id est in vi-
eulisjusloruin. Vua; exiM/faiionis personiiit, duin ditam aeterir.im, i» qua e&i perpelua saliis et l<etilta.
ccbant in pcunis : llipc Reinper desideravi. Vox ««- Per quid factus es inibi salus ? Per lapidem ab ho-
tufis itisonuit, cuin dicebant : Hiec milii salulem et minibus quidein reprobatuni. a Deo aulem eleciiim
refrigerium pr«stant. Ha3C vox insonuit in tabtnia- ct honnriricatuin
cutit juttorum, id est in corporibus mariyrum, qiii Vers. 22. Lnpidcni, dico, qucm reproba\fcrunl /tdi'
ul itrenui mililcs niililabaol in tatteriiacuHs Ercle- /ffwnffs Judici sc templum Domino suam jusliliam
:
727 GERHOIH PR/EPOSITI REICIIERSPERG. 728

stalucndo, el jiisliliam Dei reproliando, litleram A »"nt', ifli* prosperarf, id esl prospeiiiiii fac illud
erigenlos, spiritualem sonsura rcprobanles. Juti*i iler, quo ad te per inullos labores revertor, te ita
luuriim inifjultatis aii Ailimi iiiceptiiin, Iraiisgicssio- connteiis (59):
nem !e;is a:riificantes, Clirisiiim pretiosiim Inpidem Benedictus quivfnil iii nomine Doniini. Hoc est,
inTenenint, quem postijuam parvuni, iJ esi luiini- qiiia nunc est dics salulis, tuh'um me jac iii hac
lcm viderunl, in eiim offenderunt, quia eiiin despe- die, qui venisli gcntibus benedicere, sicul promis-
xeriint, et ideo a siu) aediticio reprobaverunt, diim sum esl Abraliae, ad gloriara nominig Oei. Vel ul
eum flojellavciuiil, cl cuni lalronibus condeinnave- alia liaiislatio babet: Benedictus,qui lenlunts es in
runt. Ilic faclui esl in cnpul ar.ijvU, id est in eaput uomiie Domini, tu, dico, beue piuspciure, ul vciilas,
Ecclrsia;, roniii.etciis utrunii;ue paiietem, scilicet tt salvos uos facias. Cbristus venit in iioinine Patris
consociaiis i:: iiiiani lidcm utruinque populiiui, cl (!e sui, ct Roluerunt euin reci(iere; Anliehrisius von-
circnmcisionc et pixpulio. Cliristus fuil in passionc turus esl in noinine suo, illuiii recipient. Subjun-
lapis oflcnsiouis et scaiidiili ; in resurrcclioiie factns gilur vox apostolorum. vus Israel et o domu^
tsl in caput ttncjnli. Siiiiililudo Iraela est ab sdifi- .'âron, ot qui tiinetis Deum.
canliiiiis lurnni Rabel. Wbs. 26. Beuediximus lobis de domo Domiui, iil
Veiis. 25. A Domino faclvm cst istud, non a Ju- " est prscdicuvimus vohis beuedictioiieiii Patris, id est
daeis, utpcr liinic lapidein crigeretur collapsus pa- Cliristum in benediclionem gcntiura missuin du
ries donius Domini in coelis. Non enim cx Judxis, ctjelesti Jerusalem.
»ed a Doo processil coiisiliimi, ui Clirislus pro repa. Vcas. 27. Deus Dumiims, subiudis: ben<;di\i(
ratioiie Iiuiiiani generis morerctur. Hoc est mirabilc. nobis, el illuxit nobis, id est manifeste appariiit uo-
in oculis noslris, quod Deus Filium suura unigeiii- liis, postqiiam resurrcxit a mortuis. Fdeo nostnv
liiin mori voiuit pio iiii|iiis. Vel rr.irandiim est in cxeinplo foii5.'i(!ii/e diein soUmiiem in condeusis iis-
orulis cordis noslii, fi"oii P<^'' hoiiiinem morliuiin que ad cornu aitaris. Pia.-ceptiim eral iii lcgc, ut iii
vivificaliiiii est genus liuiiianuin. Vd liorribiii" est in Pascha vel Pcntecoste diem solemnem oLservareni,
considcratione nostra, quod impia gens Dominuin a servili opcre vacarei.i. vktimas inimolarent. Qu:t
glorix riufillxit, qiii lioniinem de eiufiatu moilis solemni die, eum populi convenireiit, tempium Od •
redenii!, cl vit:ii)i aMfriiam reddidil. mini a januis iisque ad allare impleverunt. Ei lioe
Vers. 24, llac dies, qua lioc coniii;!!, esl dics, esl, qiiod dicit: In condensis. Domus Doniiiii est
^Hniii feci; Donihius, id esl quam sanc.ilicavit proe catliolica Kcf lesi.'», in qua altare est Christus, tujus
oniribus. Cuni omnem dieni fecisset Doniinus, lianc q attaiis cornu cst saiict.i criix. In hae ergo domo, rie
diem, scilicet resuncclionis antonomasliee dicitiir qiia vobis lieiiediiimiis, cuustituile diem solemnem,
fecisse, qua m.ijor gratia facla esl, quam in omni- iJ est vac.ile a nialis opeiibus, quae faciunt servns
bus aliis diebus. ExsuHcinus fide, ei lcelemur dile,- peicati; immolate vos hosiiam vivam Deo placen-
ctioiie in ea die, id esl iii fonsidiTalionc gratiae uobis lein; ct Iior in condensis, id €st io niultis virtulihus.
coUai» in ilb dic. Vel hic lapis aiiRnl.iris est liivc usqiic adcnnu itltaris, id cst usque ad imitationeui
dies salulis, scilicet Cliiisliis, quum fccit Domiifus passionis eiucis Cliristi. Vf>l tandiu sitis in conden-
Patar, dum rr,t?rnu(ii diem mondo induitit, qiianrto sis, dcnec teniatis a«i Clirisliin», qiii cst coniu alin-
Sol jusliliae po.si occasum inorlis uricns iiilolihus ris, id csl fortituda mcntis testiir, iii qua debetis
illiixit. ExsullcniHS el Lrlemur omnes illurninati in offcii c Deo boiia opera. Vd nsque ad coniu altarit,
ejus luce, qiiia ciim illo a motto rcMirreximiis, et iii id ost iisquo ;id mauirest.mi visiouem Deilalis, qu«
lumim^ ejus videhimus lunieii. Ila;c dies salutis, i,l cstcoinu, id est sublimiias huiiianitaiis Cbrisii,
est tempiis gratia: Cicpil a die rcsurrectionis Cliri- qu;B bumanitatis cst uostrum allare, quia iii liile
sti, e'. piTscvcrat us<iue iii linem mundi. De bac di- ejns opera iiostra Deo offcrimus. Alia Iranslatio
citur quolidie : Hodic si rcc^m ejus audicriiis ; el in Iiabet- Coiisliluite diem solemnem in confrequeuta-
Ii.ic dic quoiidic uiortui in anima per pcenitenliam '^

tiunibus, id est in crchris processionibus, quas po-
puli turba condensnt, ct eddit celebies sliva de-

vesiirgunt, iii hac caine moricnies quotidie ad ca- i
f(
plcmter votionc usiiuc ad eornu allaris, id cst usque ad

lcstia scandunt. Hiec dics rcsurrcclionis :
sanclis illiuescct, poslqnDni nox hujus sstculi liaiis- solemnem susceplionem corporis el sauguinis Do-
niiiii. Sujicr qnod altare martyrum cliorus
sacrili-
ierii, ct xlermis Sol eiruis..Til, ct aiiyclica daiilas
llUixcrit, cum ipsi iil sol fiilgebunt, et aeqiiales aii- cal hostiain lauilis, jiibilans
claiitas, el angc- Vers. 28. Deus mcus es tu, Jcsu Christe, quem
gelis erunt. IIxc slcriia Deitatis
Domiuus; in illa in iiassionc coiilessus sum, el uunc contitebor tibi,
ilca sDcielnsesl illa dies,qiiain fecit
exsuUant corpore, Urtaiitur auima. Popiilus mariv- id esl I:iu,iabo te, Dcin meus, qucm in gloria Palris
modi) video cr exallabu te, hoc cst, ab humiliiaie a

rumadhuc incasliis desudans, ct ad liaiic ^loiiain :
tc exaltalus glorilico tc exaltaium. Confucbor lihi,

vcnirc desideians clauiat:
laudabo te, ^KOiiium exuudisti iiie
ViRS. 25. Dor.iine, sithum mc fac, hoc esl, op- id csl, siiic linc
sribulalioiic, ct factus es milii in
lo, Doiiiiiic, iit si.lvcs nie de pasîoni! us : ho- invocaiitcin te iii
(bJt] Co.I ronfiteulcm.

,
739 COMMF.NTARIUM IN PSAHIOS. — IWRS \. — PSAL. CWIII. 750
nalnicm, iit me cuiii saiails iiiis iii ca'k'Sli Jciusa- \ wiiiii, bis posilds ilcsi;;nat (liiplieeiii sloriain, aniiiiae
lcm sociuruj. Idcu umiies jiisli. cl corporis.
Noiaiiiluiii (|iioil pri.iiiius Ircs psslnii pcr alleliiia

Vk.hs. 'i!). Cun/ileiiiiiii Uomino, id csl biKl.tlc Uo-
inlitulaniiir, i|iiia Ircs oiilincs Lcclcsix in visionc
niiiiuiii cuiii aii^clis, quoiiium soiiis csl boims, rjuo-
Triiiilalis hclaiitiir. Dcinilc octo simul pcr allcluia
iiiain in SKCKlnin misericordiii ejus, ilc ciijus lioiiil.ilc
iiiscribuiitiir. iîiia riilulcs in octo lieaiiliiiliiiibiis
et iiiisciiconlia liie seiiipcr in gauiliu cl Ixlilia cri-
a'ti rno ;,'aU(lio friiiiiiliir. Poslca liuo psaliiii iii tilii-
miis.
lis li.iliciii .\llcliiia, qiiia in pcrpciiuim gaudclmnt iii
ilic psaliiius a laiiiic iiiciiilu ct in latido (li^sinit, aniui.i ci corporc. Ail tirtiiniim scplcm simiil Allidiiia
qiiia et hic de^licl vila iiusiia Ociiin laiularc, ci in possiilciii, quia sajicli iii scplifiirini Sjiiritii pcren-
liiliiro iioiciiiic alleluia 1.11111 ânclis jiiliilatc. Ver- nein requiem obtmeni, (|iii omncs siimil liunl vi-
M\^ C.on/iubor libi supcniis positiis Signilical mar- giiili quinijuc. Pcne onuies per Confileniiui, vcl
1)111111 coiitVssioiism iii pasR oiic : secundo positus piimo Laudale conlinuanliir, qiiia oiiiiics aii con-
sigiiiliral lauilcni coruui in remuncralione Lonfile- fessionem iBternae laudis liorianliir.
PARS DECIMA.
PS.\LMUS CXVIII.
Alleliiia.
AI.F.rH. B stinius, el Qobiscuni bene agiiur, si vel prim.i «jus
Bcflit immaculuti in i-ia. Psalmus isle viginii du 1- ciemenla consi quamur. « Videmus 1 ciiini « pcr
bi»s capitiilis (lisperliliis est, per siiigula capiiula spcciilum et in xmgmatc (/ Cor. vm, 12), » inquit
versibiis oclunis suppiiialis. Singula quoquc capi- Apostolus. Proinde psalmus bic quaiix nerioches
tula singnla pro tilulis bal>cnl elcmenla alpliabeli idcm nobis prlDcipiuiu fiiiisque sit.
Hebraiei. El qiia:riinus qiiid tiujusmndi lituiatio Disiirigiiiliir aulein, ui jam dicinm cs(, vigiiiti
significcl. Iiivcnimiis autciii quod maximc iiotaiuluni diiobiis capiiulis. Hic numcrus liibtis i onsial licpla-
rst psalmum liunc lotiiiii in supcilicic spleiidere dibus iiiio supercrescchte, quo de tcrlia liepladc
coclcstibus niargaritis, lotuin, inquani, coiitextum octoas pfificitur, atqiie per lioc iiuclligiiniis qiiia
esse nmniiiibiis Yerbi Dci vclut fulgentibiis gemiiiis. ociava inuiidi ajtaic sapiciiii.Te Dci, qii:e jam dicii
Quis enim versiculus est in lolo tam prolixo Ira- hujiis psalini vocibus signilicatur ,
plcniliido nobis
cialu liujus psalmi, in quo nnn rcsoiict vocabiiiuin pcrficilur, lietque quod ait .Aiposiolus Cuin autcin : i
aliqiiod, quod recte piajiiicclur tlc Verbo l)ci, dc vencril quud perfectuin cst evacuabitiir quod ex ,
sapicnlia Dei, de Filio Dei? Verlii gratia : Beati iin- partc cst (/ Cor. xiii, 10). • Octonos igitur siiigii-
mnciilali in via. Plaiie via iiostra Dei rilius csl. loriiiii capiluloriim versiis infanUill lidclilcr dccan-
Dicii enim : 1 Ego sum via (Joan. xiv, 0). » Oiii ^ lciiius, doiuc ad oclo Evangdii iieatiludines ipso
ainbidnnl in lege Doiniiii. El qiiid est lcx Doiidni, doiianie perveniamus. Nunc coninulcin elemento-
nisi Vcibum Domini? Bcali, qui ncruluiiliir lestimo- nim ir.tcrpretalioncm aique inlelligentiain subscri-
uiaejus Quid aliud lestimciiia (juaiii verba, cl quid baiDus.
niiilla Dei vcrba, iiisi uiitini Verbuni, una Dim sa- .\ii:ph rfoc(r//ia, UETn liinnus. cci.MEt pleiiilado
pieiitia? Siuiiliter ei in cscWris. Ncqiie eiiiiii facilc DAi.ETn tabularum, he istn, \\l> et z.u [vulgo zain]
quis versiculiis iiivcn lur, in quo iion aut vcrilas, liwc, iiETU vila, TETU bonum, jon princiiiium, CArii
aiil vtundata. aut, justi/icatioiies, aul judicia, aut Mianui, i.AMECH [vulgo lamed] cordis, mem ex ipsis,
scrinoiwi, aiit elociuia Domini liMbcas, aiit aiiîuid N|!M miernuin, SAStEc.n niijutvriuni, ain foiis, vt vris,
t-j'.c qiioii lequipoHciii 'r valeat. Quid igilur boc s.vuE jusiilia', coph vocalio. res capilix, sin denliuni,
sibi viilt qiiol, ciim Uilis psalmus, singtila cjus TAi' siiinii. Doclriiia domus Dci ciirilur, ct esl pleiii-
capitida siiigtilis ulpliabili 1 lciiiciilis lilubinfur? ludo inhularn,», iti cst icgis qine dcscripia est in tii-
Ntiiii p0)l toi ps.diiuis voliiil. iios Pr(i))1iiia; spiriius kuiis. \\:vx plchiludn Icgis cliarilas cst. hia doctriiui
Vcrbi Dei facere abeccdarios? Plane hoc uiiliier inel /ia'c, id est taiis tita boiniiuiin principiuin est
tidliiîiiiiis, ct vcrociter coiifitcnuir quia qiiaiitiim' p niaiius ct cordis, id esl bona; iiilcnlionis el bona^ ope-
cimque sapiamiis, quaiidiu in corpore siinius ad ii- ralionis. Kx ipsis enim fil (clernnm adjnio'rinm, qiii)
lani Dsi sapif:i!iain iii^^.Midilis abfcedariis simil-s adjiivaiilur .id n.-!iriifui u'/(7,;i. ["l hic csl ;''/n.s (.1115
751 GliRliOHL PR.EPOSITI hlUCHERSPEHG. 752
jiisiitia' , id csl c-igo doctriva: , i\\iMn pi;eijii.uvit A Pio hiijiis verliaiis l)idai,'atiune roagnorum riro-
Chiistus, jior iiu.iin iJo<;eI lios iiiiplrro omiieiii 7i»*(i- nim in Imc psalmo liasudaveruDt ii)geuia, viilelifel
tiwM, fccilicet riuiiiias vel iloctrina dditius Dei. » lioc Aml.Mosii, liilarii, Augustini et alioruni sacraj Ptri-
csl Biaximiim el pviuium mandatum {Muith. xiii, [>iui;e iraclatorum, iion quoJ liabeat iii verhis oli-
5'ii. » Et Imc rociilin cajfitis, id osl Clirisli, quia scurilatcni, sed qiiod iii phinilic vcrljmuni tcgrit
ii hoc tocati siinl oiniies, ul haiic (/of/iiwaiii perci- sensuuni profiindilaicni. Esl iMiiin, sicut piima lit-
piaiil. Iii liac duclrinn apparenlctian» dcitlium tigna, ''^'^ sonat .1/i'p/i, i<l est iloctrina inslrui-ns oninei,
id cst apostolurum et docloiuui, qui sunt quiiiam '!"' ^*Jli'nl csse heali, qua via tendanl ad id quotl
Enlesi.ie denles, dum olisciira et fortia nianJaia desideiaiit. IJiide, siciit anle lios dictiiin csl, psal-
miiioiilius i;jiponiii)us. Vel deiiUnm sigiia siim [a^c '""* '''''^ iiistiluloi' Cdeliiiiii, paiadisiis esl omiiiuiu
eli inciila, qiiia iMRniai deiilibii.i el pleclro iiiigii* 1'«"""'"" fideli aiiima coiicutiisciLiilium, qiiiquaulo
forinala soiiaiit, ul legi vcl au diri possil oirnis Scii- '" ûpeilicie vidclur apiMlioi', laiiio osl profundior,
llura diviniliis iiispirala de tani paucis cicineHtis siiuilibus verliis conteiliis. niilla coiifusione peinii-
lani niultiplititer toiistiipia. Quiti pulrln.js, quid -'•^^, i>^'^ iiovitale rcrum liiieris niiUalis explicaius,
jucundius lioc aboccdario? Kcie hic ixinti iciur oiii- loiiiiiluiquc iii eochoiuso iiniiim saiiitortiiii a prinio
nis dotlriiia spiiitualis vil:c l litulus est : jusio usqtte atl iiltimum. Cum crgo sit niagr.e difti-
ALi.ELiiA. tiiUatis obscure dicta elucidare, at()ue ad planum

Uiiia iii nis Dcuslaudandiisagnosciuir.iiiquibu» scusuni deducendo qnasi ex tencbrosa aijua in i:u-
esl vilae inslructio, ct pcccjloium rennssio, ((uo 11- bibus acris fulgura cl coruscationes deiiionstraic,
deles ilunt immiiciilati, ut siiit hcati. DeirK|iii: in niulto vidclur iahori;)sius in plane diclis ac luciiUt
Stipcriore psalnio (lasoio Odiiiiiii prxmissa cst, qiiê scriplis iiivtsligare altiuiilineni scnsuuin subplaiii-
niunduin hunc diluit, ut difc-iios facerct pripulos, qui liclittcr* abstoiidiluni, scd lanicn a dil geiiier qua;-
Dcum immaculato ore laudiiicii;, «uaqiie lau le aliij» renlihiis iiiveiiiciidum. Hiuc cst, quoJ < rcgnuin
iiistruerenl. Undc iii litulu pij.iiiisso ALLtn u se- cicloinm simile » dititur i tiiesauro absconditu iii
«juilt"' agro iiMalth. xiii, ii), » non in sylva, in plaiio vid«-

lii«l tainpo, ubi facile a qu.crciiiibus iincniri pos-
Qiiod iiilcrpretaliir doclrina, ul oi to vcrsus au sit, non intcr condensa vcpriuin syhesti-ia, ijtiibus
liac lillera in HebraRO iiKipieiiics novcris esse tio- assiiiiilari possunl .^rislolclica scn !'latoiiica scii()la.
(tnnales noii oolum sensu verborum, sed el seric yuia ergo ni cainpu isto plaiiissiiiio, iino iii agro
\crsuiiDi Nani cuiu sit prinius ver.ûs : Deaii immn- q jam dilijjeiiter eiarato magnus thcsanrus a niagnls
etilaii; siciiiidus : Bcuii qui scrutamur, qui.-* iion ("a- fo^sonhiis cst iiiveiitus, cl in luceiii prolalus, noslii
ci!" aiiimadverial prstedere oporieie \iiam imma- "i""' lavcnle gralia Dvj sii siii.lii iion lam liic in
culalaiu, (jiia sequeos i/uiclri/ia l!at aetcjiialiilis. N:im allum fodeie, nuaui eflossa numismala lt'<><<. noini--
tiijus viia (isspiciuir, i<siat iit cl pr.<-(lic:;ii(> contem- siiialcl pcr a(jr«m hunc sparsa colligere Quasi eiiini
iialur, quia doctrina siiie vita non csl integta, quo- riil(;ida nuniisitiala hit resplemlent pr.cclara iiiiiniii«
niam iii inalevolam animain non iiili oibit sapiclitia. (ihrisli, sive diiiii tia iiomiiialur, iu qua btali anibu-
Uoiia lamtii viia siiie doclrina rcpiilalur pio hono '<"i>, sive diini .\'ffium dicilur, ciijus merroria Dro
iiieriii), el prodest proximis exomplo. Magis autem Patri su^^v-ritiir, ubi ranitur : Memvr enio wrbi iui
profivrt, si boiu<e ai lioni boiiiiatis seleriiie ccgniiio servo luo seti diim alio quoli'uet vocabuto suo pcr
aci;cdit, pivi qua t0i;n(»60erda scrutanda s.iiit iii nus invocalui iionieii ijus, iii quo sola dauir salus.
Scripluris veritaiis divina icslimouia piimitus mo- I Ncquc eiiim, > ut ait IVtrus apuslnliis, < aliud iiu*
ralia, dcinde inyslica : in iliis vita, in istis lidcs inmen sub ta-lo djtum e»l homiiiilius, in quo oportcat
fornialur, ut ct vita si( imiiiaculata, ct (ides non li- salvos lleri (Af(. iv, H). » lluju» ergo uominis pr<>-
tia. Fifta est li(li:s l):cicticoiiim, <iuia iiisi silii haiic liosas drachmas diidum iii Sj^ro isto rcpertas a ma-
fiiixeruiit liolenics dili^rciilcr scrutaii tesliinonia Dei ^ gnis, ut dictiim est, iiiqiiisitorihiis, ut (isalleiidu
de verit.iie ac silircriuite lidei. Ideo non verum vciuti oiiisim iu cursilnis canoniris feslinando col-
Chtisluin receperuiit, sed aliuin sibi (iiiNpruni.aiqiie li(âmus, adjuvare digiictur ipsc, ciijus pene in sin-
idto pro vcio Clirislo idoUuii eoluerunt. 'Juibus ipse {tiilis versiciilis liuc iiumcn iiivtx ainus. Veriiin, s;
ditil ; i Scnilaiiiini .ScripUiras : i!l:« emni leslimo- <(iiem ilelecl:;! iii agru isto noii lam currendo uobis
iiium perhibcii» de me (Joan. v, jO). » i:e::ll ergo tiim fesliiiaix', quain longe tateque s(iatiaiido mo
qui scrtiiantur icslimmiia voiitatis contra im(iios rari, qii«madnioiliim legiltir Isaac i^gressns in agruiii
a jerlores fal.sitaiis ; nec aui twin recle cre>iant, ad medilaiitliini. qiiando Ki-becta veiiit ;id einn {Ctn.
quod est haiielicoiiim, aiit rccts credciiles iioii re- wiv). ralruiii pr.t.-diciuiiini tupiusis e\(>usitionibus
clu vivant, qiiu I est ('.ilsunim r.Uiistiuiiorum, qiii et iiii[»'iidal sludiain. .'Nu:< auteni lireviliiti, qiiaiiliini
In buc ipso hifietici liuiit, si leclc eruJe>i(lu ci nou Dcusadjuveril, stiitleuU'», el praccipuc nomiiiis Dei
rcela vivcndo se salvari (losse ci'e<liint. igilur scrti- iiiurgaritas cultigtire iiilendenies noii tain expimeii-
t»n<l» siiiu veiiiatis lcstimouia, <|ulbiis api.oscaiur du quaiii caiictiilu psatmi hiijus texlum jiercuisuri,
noii suluiii quije sit lides vcra et luiii lici.-t, scil i.iiam iie deliciamus iii vi:i, i(>sum, qiii l'i« esl, i:.\ui'attiin
«ju.v sii conviTsatio tldoi rccts ailjuiigc.iida. tupiuiiJS cssi^, ul y>ticl a'.>s ainbulanlibu» ei curren-
:35 COMMENTARltM IN PSALMOS- — PARS X. - PSAL. CXVin. 734
Jibus In S(?. Licet enim sit vcie bealissimii» illc eur- A tiou lialiftiiles veiiutis veriuii wstnnoiiium, foris cu-
sor, qui tliccre polest iii loc psalino : \i.im niuiuia- piuni eiuerc ftilsiun dc ore hoininURi, sive adnlu-
toruni luorum cucurri, cum iSilalmes cer meum, la- tiouis oleuni vciidenlii>m {Maiih. \\\). Siini er^ô
mon .1 cursii islo non est iiicipienduni, scd qiiasi infeliccs non hahenles teslimoiiiuin Dci ; B<;<i(i au-
pedctciitim priiiio am!i)jla!iiiam. llndc in priacipio icm,q\u terutaiitnr testimoiiia ejus dilincnler [u;i-
psalmi recle dicitiir : quirciido quid ipsi piafea!, qujdquc illi dispticeat,
Veb3. 3. Beati immaculdti in riu , qui itmbKlant ut altcfuiu ai.piohaiido, aUcrum improhando mcns
in teije Domiui. Vis *sse Ijoalas' citD immaeii- eoruiii seiiipcr de diviuo itslimoniu pciideat, sciii-
latus, quia beati iinmaculaii , sicut e cimtia iiii- perque ipsius judicio se siibjiciat sive in actioue
Eeri onines pulluti ct orimitialller maeulati. Scio raiionabili niiihulando in vi.i rccta, sive in eonlem-
quia omnes homincs natui'u)i appeiilu volitnt plat.iuiie scrutaiido ipsius tcslimonia, sive in utro-
esso bcati, sed non omiies volunt esse iinmacitluii, ijue alleniando studia sua, iie unquam repcriantur
atque ideo errore devlo cliam in snrdilius suis vcl a bouis oiiosi, vcl iii malis opwosi.
expieiidis consLiluunt sibi i)catitudincm, sicul Epi- Yeus. 3 JSon eidm qiii operantHr iniijuilatcm, in
curiis, aut in sapienlia mundana iit Sloicus. viii ejus ambidaverv.nt, longc segicgati »h iilis beaiii
Ego autem contra Epicurum dico : Beaii imina- iinmaculalis in via, îii amhuluiit tit leye Domim.
tulaii in vi(i, qiti ambulunl in leye Domini. Et cou- Quaiito inagis ah il!isi*«fi», tjui ierutuiilHr Jfsjjnio-
ira stoicum : Benti, qui scruiantuT tetlimonia cjui, wia ejut ? -Neutri quippe auiit gciieris, id rst niii]ue
in toto cordc exniiirunt eum. Beali immgcHlali, noii aclivi nc<iuc comienipUtivi, ijiii optrantur imqiiila-
qiii luaculas iiiiiii|iiani habiicrunt : < Oiiiiies enini lem. Noii Jico : Qui apereti iunt, et jaui rlesieruiil
peccaveruiit, i ct oniiici i pgciit gloria Dei {Rom. operari, quod maluui esl, .scd qiii opcraulur. ha-
iii, io) ; I sed qiii maciihis Qcigiiiules aul cliam t)eiites viileliccl proposiLtim raciendi, qiiod Ipsi nou
aciualc.s dcposueruiit. Ubi? In via, iii illo scilicet igiiorai/l csse maliini. IJnde juslo judicio !)ei alias
qiii dicil : Kgosumvia [Joan. xjv, 6), qui ijuoniain concediiur, ul, qui iu sordihus e.-.t, sordcscai. adhiic,
srtlus cst lioino coiiccpius ct naius alisiiuc omni el qui uocct, noceat adliuc {Apoc \\u, U). INoii di-
niacula immaculalob Tacit ia se tiia iioii eos qui (-itiir, ul qui iii sordihus fnit, vel nocuil, eoidescat
siaiit otiosi aut jaceut resupini, scd qui ambulani iii vcl noceal adhuc ; seii, qui in sorifibut est, ct nocet
kge Domini ,
passibus aclionutn saiageiites circa pfxseiilialitcret obslinale aimndo iniquiiaiem suam,
frtquciis miuibtcriuin, quod in legc Domiiii didicc- ac pioiude odieris auinaant siiam, tordcscal cl nvccul
runt, nl)i de dHigendo proximo insirucli suiit. tn q nillnic, siio videlicet reliclus arbilrio depi-avalo cl
cujus dilecliuiie aiiibulaiido cxcrcilati ainplius tiuiit >n maiitia ohstinalo.
btati, si pcr (dhciuiu .Marilias ascendcie siudcnl ad .îiter: Beaii, qui unibulaii! in via, iioii quia Dunc
otiuiii Marix, cujiis {>aj> opiima cumprobaiur pcr amhulanl, 6iid quia p<.-rvei)tui'i suiit, quu ambulimi.
ipsiiis lestimiinia, i|U', miuisl<.;rium boux' :ictioiiis in item beuii, qui scruianlur tcslinioiii,i Dei, i:l iutoto
Martlia susccpit, cui lanien quietem soroiis piielu- corde exquirmit eum, uon qnia scrulantur vcl c\qvi-
lit. Beiiti ergo activi, qui awbjilant in leije Domiiii. ruut, sed quia r|U<>d quxrunt, iiiventuri sunl. Cui
Beuli cliam coi.tcinplativi, qui sautanlur te.slimonia simile est quod dicitui- ; « Bcatl, qui pcrsecptio-
ejus. Beali ulriqiic ita dunta\al, si in loto cordc w- nem paliuntur propicr justiiiani 't qjii esuriunt ju-
quiruni eum, iioii aliud appeienu^s vcl actiouis vcl stitiam, I noii quia iioc, sed propier lioc quod se-
conlemplalioisis praemiura, nisi ipsum, qu<> auctore quitur, c quoiiiam ipsiwum cst rc-gnum cu'loriiiu,
»unt, ijuod suiM. Iufclices hyp8ci'ilaf;, qni facieiilcs et saturabuiUur {Mallh. v, 10). » Bi>aliliido eryo
bona ii'ruiaii(ur leaiimonia homiiium vulei^tcs vi- iion in pcisccutionc, sed iii persectitioiiis remunH-
deri ab humiiiibus. itcin jnfcli<;es male agcutcs, ac iat>onc; mHiue in famc, sed i» seciilura satuvitate
pruinde lutem odiciites, qui oh lioc^fciu/aii/Hr tesii- consaiuliiir. Siiiiililer « beali, qui lugciii, » r.on
monia liominnm, nc deprelieniiaiitur luala opera D mii;i luj,'ent, sed « quoniam ipsi consolahuntur
ipôrum. ilinc esl iUuJ : < Oculus aduiicn olisei- {ivid., i<). ( lla ulique, sicut j:im dictuui est ; Bcali
vat caiigiiiem (Job s.mv, 15). > Igitur sivc bcnc qm ambuiuHl ct aiDbutaiido lalxjrant, nuii qiila sic
ageiites sive niale, alque in hoc l'>oiuinujii tesiiiiio- anibulaiit, sed quia sic aiiihiibiido ellalKiraiido fe-
iiia scrulanles, vel quia cupiunl laudari, vel qiiia slinaiil ingicdi in illain requiem, in qua; iiuliuni
linienl argui, oinnino infeiices etmlscri smil. fleatt dcinceps Iiahebuiit laharcni. i Amodo jain dit it
autem, qui ambulani i» lege Domiui rucle agcudo, SpiiiUis, ut reqKiescant o. lahorihiis suis, opera
sohrie, juite ac pie viveiulo, et qu» ir.ala suut, tiiiiii iilorum sequuntiir illos (.4poc. xiv, 15). >
cavciido, atque in hls, quie ayere vel taient vei siu- licii) ; Qk! i!<;rK(iuij»r tettintoniu Dei,iioiirium re,
dent, solius Dei tesiiinonia scruiaiitur cuplentcs ca- se<l jnm spc beati •tunl, quia invrnliiri sunt quod
VKie, quod illi dispiicct, ac faccre, quod illi placel. quaiiuni, si lamcn in totti corile Beuiu quseiuiii,
Talis erat ilio, qiii dixit : i Dumiiie, quld iii»; \is quml non faciunl ilii qui ad Iioc scrutnnUir iesii^
far,eie? » (Aci. i\, G.) Iiem alius : « Dominc, > in- monia ejiis, «t ca vi^l oppiiîieiii, vcl in soia nniitia,
quil, t doce me faccre volunlalcin lu.^^rn {l'siil. 1)011 In visa toiicaiil, qualium dclcirimi fuerunt liil>-
cxLii, 9). Fittuae virgincs âsis coii3cii.niiaitiin

> iii retici perquireHles lestimonia verltaiis, cuin esscul
:
'55 GERHOHl PR.EPOSITI REICIIERSPERG. 75G

Inimici veritalis. His hodicqiie inveniuntur consi- A VERs.-i. Tu mandasiinmndala tua cuHodm Htmis,
milesci rici valeiiler lilleiati ct insiructi in Scri- qui ea vis custodiri niinis, id est valde. Quod dici-
piiiris verilalis, cuni sint liosles ipsiiis veritatis, tur iiimis, bif.iriam potest inlelligi, videlicet, ut di-
qiiod cx fiuclibus eorum tognoscilur. A'on enim, calur vcl nimis ninudnsli vtl iii:t.is custodivi. Et hoc
ijni cperanlur iiiiquilalem, in viis ejus ambulavcruiil, scicndiim, qnod iiiHds boc loco non sii-Miificat illuj
qM'ni toio conle oderiint. Sane illi noa dieuntur nialum, quod dicitur in proverbio vulgari •
Omiie
op-rari iiiiqiiiiaicm vcl peccaluin, qui cuin Apo- quod est niinium, vertitur in vitium, sed nimis pro
stolo dicere possunt : « Jam iion cgo operor illud, valde ponilar, ut illic : i Mibi autcm nimis hono-
sed quod habiiat in me, peccainm IBom. yu, 17); » rati suiit amici lui, Oeiis, nimis confortatus est
fomescnim peccali, qui esl laiiguor natur», com- piiiicipatus earum [Psnl. txxxviii, 17j. > Aîmfi
movet iliiciia desideria canialis concupiscentiae, quae enim citslodteiula siint niandata, in quibus nec
iex membrorum dicitur, et in membiis, qiiod suiiin ioia uiiitm prajtorcundum est, quia qnse dicta sunt
esl, opciatur. Scd liomo interior, qiii \ey,\ Dei con- anliquisnimis adaucta siiiit novis, dicente Domino:
iklectatur, potcaium non opcratur, quia peccato, I Dictum est antiqiiis : .\on occiiles; cgo autem
quod in sua carne seniil, noii consenlit vel obedil dico vobis : Oniiiis, qiii irascilur fratri siio, reus
ad perllcieiidum quod caio appmit, iino et contra eiil jndicio. > Itcm : i Diclum est antiquis : Non
ipsuui peccatum pugnat gemiiibiis iiienarrabilibus. mtfcliaberis; ego aulem dico vobis, quia omnis
Riceiis cum Aposiolo : t lnfelix ego Iiomo, qiiis me qiii videril mulierem ad coiicupisccndiim eam.jam
liberabit de corpore morlis liiijus? > Et addil nioeclintus csl cain in cordc siio {ilaiili. v,
: 2),
Graiia Dri per Jcsiini Cliristuin Doininum noslium 57). > Sic et in e«;icris niandalis, quihus le.\ anliqua
(Hom. VII, 24). I Ad hunc ijjilursic pugnantem non foiiibet ac prohibct inalas actioncs, lex nova cohi-
perlinct, qiiod hic dicitur : Non enim qui oper:nnur bet elian) coîlaliones et afTeciiones, qimd esliiimi»
iniqviialcm, in viis ejus amtulaveiunl, quia qiiod mandare, iilira vires scilice! fragilitalis bumaiiie.
peccatum conlileliir, et conira huc orat, ad vias Undc \irtulc tiiiinana dcslitutus ad te, qui oinnia
Dei peiiinet, in quihus denique si perseveratur, poi.'S, confiigio, dicens
propter ipsas vias peccatuni non inipulalur, dnm- Vrns. .'>. Vliiinm diritjanlur lid- mece ad cnsto-
inodo iion sil in spirilu ejus dolus, qui ditit se do- diendas juslifictiliones luas! Msi eniin graiia donet,
lere dc peccato, quod operari sciitit in carne sua. quod lex jubel, por legis mandatum rcviviscet pec-
Dc lioc dobi cavendo iu iricesimo tcrtio psalmo sa- ratiim, lieqiie mihi ail nioriein , qiiod crat dalnm
lis traclatuin. Proplerca ad graliar»
£ îi vitani. legis jiigo pressiis
Aliter : In domn Domini, cujus doctiina cst liic Chiisti coiifiigio, dicens : Ltinam dirigautur vix
psaliiius, dua» sunl scholae, altera disciplinae infor- mccp, scilicet actus vil;c, qiii per se lortuosi ct mi-
mans ad diligenduiii Deuni cl proxiinum, altera nimerccti sxini ad cttstodiendas justificationes tuns,
KCientise inforiiians et erudiens ad cognoscendum eas vidclicet prffce|)lioiics, quibiis recla jubcs, ct
Deum et proxinium, qucm ille nondiim cognove- eas prohibitioncs, quibus maia prohibes. Si enim,
ral, qui (liit-bat: < Et qiiis cst ineus provimtis? qnpc proliibes, ravebo, el quje jubes, fecero,
{Luc. \, 2<).) j qui landeni iiistructus. niiod vulnc- Vr.BS. 6. Tkik: non confundar, cum perspcxero in
lati erat proximus, qui fecil roisericordiam in il- omnihus inandatis tiiit. Siiper hunc locum dicit hea-
lum, post inslruciioriern linjus scientix pnccepinm tus papa Gregorius (60) ; Sciendnm est qnod quitqui^
a< ccpii disciplinae, dicentc ad eum Dainiuo : < Vade, a Dei pra:ceptis diseordat in opere, quotiet ea andit,
el lii fac simililcr (ibid., 37). i Cui ergo dicitiir : corde suo reprehenditur alquc confunditvr, quia id.
• Vade, et lu fac siiniliter, > in viam disciplinai quod non fecerit, memoratur. Sam in quo crras-e se-
dirigitur, qiia in lcge Dei ainbiilalur. Sed ne quis- eonsiderat. ipsa se latenter conscienlia aceusat. lliiie
quara senicl iiigfcssiis hanc viatn dcdiici possit in ercio deprccatur Vrupheta, dicens ; Tunc non coiifur.-
devium, scruiaiida siint in schnla scicntiae testimo- ^ dar, diim respicioinomnibiisni.indatis tuis. Crariter
uin veriuitis, qiiibiis quisqiie iiistruclus iiovil, qiia- eiifm uimsquisque confundilur, quaudo mandata Dei
liler Diiis et qiialiter pioxinuis proplcr Dcuni vel andieiido respicit, quo" vicendo con-
sit vel legendo
amandus. Alioi|iiin facile abcrrahit diligcns pro tenipsit. Iline elenim voce Jonnni' diciltir : ?>ieorno-
Deo, quod Dttu^ noii est, dilijrfns \el odiens in siruiii non rcprelieiulerii, iios flduciain liulieriiiis ad
proximo, quod ililigeiidura vel odieiulum non est. Deum, et quidquid petierimus ah co, accipiemus (/
Lleo non soUiin beati, qut ambulanl in lege Domiiii Joan.uiî^îi^.Aesidiceret.-Siidqnodprwcipit.fa-
scribuutnr in principio hiijiis psaUni, sed addilur : ciinKS,idqHodpeiimus,obtinemus.\vldenamqueapHd
lieati qiii scrutanlur leslimonia ejus, ut et in schola Devm utraque licec sibi necessario congniviil, i tet ora-
(lisriplin;c pnilicianiusaddilcctionem Deicl proximi, tioue operatio, et operaticne fulcialur oralio. Iline
ei in scbola scieiiii:c ac sapiciitiae illumiiicmur ad euim Jeirmias ait : Scrute murvias noslras ei qiiaiia-
cngniiionem Dei et proximi. Nc autein in utralibel muset reverlamur ad Dominum. Levemiis corda no-
bcliola subrepat iiegligenlia. siia ciiiii iiianibiisad Dcum in cwlum (r.'/rcii. iii, id).
(60) Ub. xviii Mural., c. 5.

737 COMMENTARIUM IN PSAL.MOS. — PARS X. - PSAL. CXVIII. 738
Vias eiiim scrulaii eit coyitationum iiHcrna disfn- A liilain, qua mundum sanante noii esl rclictus usque-
tere ; curda vero cum manibus leval, qui oralioiiein qiiiique, id est oinnino aul valde.
luam operihus rvboral. Sam quisquis ornt, scd Ofie- In llebraeo legitur : Pripcepta lua cuilodiam, ne
rari (lissimulul, cor lcvat, et manus uon levat. Quis- rieretiuquas me nimis. Oratio isia quippe congruit
quis irgo operalur, et uon orat, manus lecal, et cor hoiiiiiii teiilatioinbus erudilo, qiiod niliil cst aut po-
non levat. Ju.xla ergo Joannis vocem lunc cor fiilu- tesl hoino per se. Cujus alias esi isia qucrcla ni-
eiam in oralione accipit, <um siU pravitas vila; iiulla iiiiuni sera : i Ego dixi in a!.unilaiilia mea, non
conlradicit. movelior iii a.'teinum. Domiiie in voluiilate tua piac-
Aliler : Tunc non confundar, cum perspexero in st tisli decori meovirtutcm. Ave^tisli faciem luam
omnibus iiuiiidiiiis luis. Non ero sicul ille t|iii au- a me, et factus suni coiiiurialiis (Psul. xmx, 7(1
(lilor, et nori farlor « coniparatur viro (.oiiside- 8). I Quciolam liaiic moilo anticipiit, dicens: Jiisli-
ranli viilliim imtivitatis su:e in speculo [Jacob. t, ficnliones luas cuitodiam, non mc dereliiiquas usque-
i5) I slaliiti oljliviscens qualis fueril; sed sicul Ule, quaque, id estnimis, quianiuiis dfieliiiuisti me avcr-
rie quo dieitiir : i Qui autem perspexerit in legr teiido faciem tuain a me. Uiide nimis coolurbatHS,
perfcciae Iibertalis, et pernianserit iion audilor obli- ne ilcruni iiimis tonturbor iluiu propono, ut justifi-
viosus factus, seil factor operis, Iiic beatus iii facto catioim tuus cuslodiam, scieiis iiiliii inc possc absqiie
siio erit (ibid., 25). i iiuic viro sapienti assitniUi- te, precor, moii 7ne derelinquus usqu qnaque, id est
tus per directioiicin viaruin nieni uni ad cuslodien- i:ijtiis.
ilas justificaliones luas, lunc non confundur, cum BETU.

perspexero veiut in speoulo i/f omnibus mandalis tui$, Vkrs 9. /n quo coriiijit adolesccnlior viain sunm?
nc peccaiulo coiitia uiiuni liani reus uniiiiuro. Quod Proiia esl adolestcntia iii inaliim. Lnde adohscer.-
niniirum cavens oninia niandala (ua, qux multit lioi filius dissipavit subslantiam suain vivcndnluxu-
sunt per diversitalein operis, unum vero in radice rio!-j (Luc. xv). Aptior laiiien ost haec *tas conver-
cliaritalis, frequenter perspicio legeiido, niedilaiido, siiiiii quam sciieclns, quia melius csl pia;vei;iie ju-
•ut in eis velut in speculo agiioscam si vere direcke vcniutcm corrcclione, quain postiUflere delicia ju-
sint vi.ê niea', scilicet morcs et attus ad custodien- veaiiilis etigiioiantiie.Hocest lenicduim, illiiilbalus:
das jusiiliaitiones tiias. Qiiod ciini invenero, non bic cst rcs in periculo, quia grave nimis cst et difli-
eru ingi'.auis, neque lihero meo arliitrio Iiaoc di- tile consuela niala pellure: ili salus in lnto, favcnte
reclioneni attiibuam, scd Dei auxili.i, iibi a jnvenlule cniivab^scit in boiiis Ijoiia
Yeiis. 7. ConfiuboT tibi in directione cordis, qnia D consuetudo. Ego igitnr nielinia desiderans dico tibi,
viam suam *
libi soli coiifessio laudis cl ;:raliaruin actionis de- Dcus meus In quo : corrigit adolescenlior
iietur non soliiin indireciione cordis, quoCi priiisdis- pia-.missaqiic liac dcliberalioue velut insti ucius ina
torliim giatia tua direxisli cl reciuni fecisli, iit iiispiratione aHirmo, quod adolacenlior ccrrigil viam
sim rectus corde; sed eliam in eo quod didici ju- suum in cu todicndo serinunes luos. lu tsnlm dicis :
dicia jnsiiiice tux. Nam et boc tu fccisii, ul ah illis i Bcati qui .ludiuiil verbuiu Dci, ct c:istoJiiiiit illud
discerein, qiioepcr ine noii poterani iMiclligere, qcae {Liie. XI, 28). » Lndc sciens non in audieiido lan-
(ainen neqiie ab boniine, ncque per bominein didici tum, scd mullo magis in cuslodiemlo sermoncs luit
facere, sed a te, qui solus doces hominem scieii- esse saiulem, propositum habeo custodire scnr.unes
tiam istam, qua sciat non solum intelligere, sed et tuos non in sola memoria contra vitium oblivionis,
facere ac servare jndicin jusiitia; tuce. IJiide assidue sed multo inagis in vilacontia vitinin perversa; con-
libi dico: i Docc mc fac.ore voliiritateiii luam (Psal. versationis. ipsis quipj)e iloceiilibus el uie, dum
cxLii, 9), I qiioniam lioc docere Iioiiio noii potest cuslodireiiliir, custodieiuibus
homincm. liistructus igilur a te per jWici« JHslilicc \'eks. iO. In loto corde meo exquisivi te prohaiis
lua: in direclione cordis, ut sini rcctus corde, IÊta- experimenio felici, qiiod sernionts et voi ba tua Spi-
bor in ipsis judiciis cum cis, quibus alias dicilur :
f) rilus et vita suiit, qiiae aJ te qua;rendiiin cor liiiin.i-
i Lxtainini in Doinino et exsultalc justi, et gioria- iium, lici! lri?idum .seii pra.'nioiluum, sic suscUare
mini omnes recti torde {Psal. x\\\, 11). Alioquin ac viulicare possuni, >it toto conie quaeraris in ipsis.
si cor distortum a rcclitudine judiciorum justifica- Eiideorogd: Nerepeltas me a mandalis luis, <|iio
tionis lu;B liabuero, non Ifelabor in eis, qiioiiiain niodo rcpellis tepidum. qocm de ore tuo evoniis,
accusabor ab eis. Iileo propositum mihi esi firnus- quo niodo repeHis opeiariiim nei^ligcnlem, ne occu-
sinium, iit pet locum melioris et ne sibi pUis contrahai orteii-
Vers. 8. Juslipculioncs luas cuslodiam. Sod qiiia sioni.s, quo modo repulisti tabc.riiuculuni in Sila
sinc te iiihil possum faccre , non me derelinqaas jiropler indisciplinalos niores tcpidi sacenlotis lleli
usquequuqm, id cst valile. Et si dcreliquisli, ul sine (/ fiecj. iv), quo modo etiara repcllis eiim, cui di-
adjulorio tuo iiilirnius appaream, ijok derelinquus cis : I Quia t» scieiitiani rrpulisti, ropcllam le, iie
usquequaqite, id esl \alde, ne peream. Valdc qiiippe sacerdolio fungaris inihi {Osea: iv, 6). » Non sic,
vel otniiino et «sf/ufiyuaoue relictus fuisset mundus, obsecro, rcpeilasmp, quia ego non repuli scientiam.
nisi Deus in Clnislo muiiduni sibi reconcilians at- Sed
tulissei mediciflum validam coiitra :cgritMdinein va- Vers. 7. /n corde meo abscondi eloquin tua tan-
759 GEanoHi rR^rosiTi UEicntRsrERC -40
q)!;\fn unns ilc plobe lua sciens, quia non repellis A sunl, -cl judifia tua per eiis manitbslata sunt juriicw
pli;lx'in luam, luis oioqiiiis cuslo-liemJis iiil.îitaiii. oiis (i.i. Sed uhi i.lcni c\<;l.iniat, dicrns :< allitiulo
Wco quasi tliosaiinmi ie\era |in tiosum iit eorde mto divitiiiriiiii sanicniis ei si icnii.i: Dei, qii.-.m iiicom-
ahetondi eloquia lunnuie, obseivanslonipiis lac(*di prehcnsibilia sunt jtidiiia (jiis (Romi. xi, 55), > ju-
«ttempus loqucndi, scicns vilioni essc divina myste- dicia cordistui veneraluii sum, scicns ea, licct oe-
ria inilignis viilgaio, i|uoiJ liori solct vlI ailulatione ruUissinia, lainen jiislibsima. /n (aiiis vcro meit
liM)aeiitis lit ei placent, coi sccrota vitlgal; vd ava- prenunlian omniajuiiicia oris tui, prout niilii do-
riti», iii aliquid hieielur; vel ]aci»ntia, ut plura iiatuin est a tc. Os apcrlnm et ostium evidenx cvidcn-
(t(\Te videatur ; vil turpi ©ris inconlineiilia, qiia tPT patofactuRi pro ineo niodo, sieut Apostolus luas
semci oinissuni Tolat irrovooabilc verbiiiii. Pffplerca gratMlaliir silii os el Oidum apertum pro suo modo;
ego noions margariia* iniUcro aiili- po.co? vcl saii- « Os, t in<|iiit, ( nostrum patet ad vos, Corinlliii
cliim riai* canilius, iii cvrde meo ubixfiudi eioquia (// Cor. vi, 70;. > iiem : « Osliuni.inquii, milii ma-
tua, Ki non ptcr.em tibi, t\v\ diois: « Noliie sanctum gniit» aperliiin est evidens, ct adversarii mulli
dare canilms ( .Wai/A. vii, 6). > Coi' mr;iim quasi (f Cor. XV!, 9i. » Sieut ergo illo pio Mii ap^sioialus
arra ;
eioquuini tinino quasi tliesannjN, .iu:;m cuslo- auitoriiale magni!i<e pronuntiavit jiiiiicia orie tui;
I*
divi a latrombu^, sciwis quud spuliaii desiderat, sic el Cgo pro iucomodulo, in qnantuni, le donanle,
qui iliesauruni publiee inJer lairoo?» porL-il. Ilera :
vaioi, pronuiiliai.'! omnio judiciu orii lai, licet quo-
(ior meiim quasi nidns: eio<]uia tua quaii ova iiiilii que, ut Aposlolo, inierdum obstiiisseiit adversarii
traiil ad hoe suscp.pla. nt formaicntur in volatilia multi, videlieet lalsi lestcs, veriiati obbtqueiaes, et
£11(1 irinpore volasorav Ideo, neaiiic tcnif.iis de uido ire a via veriiatts averlere nilentos. Quod proinde
suo oscideient et-periiwt, in cotdcmeo tanquam in non potucrunt, quia ego
niiki cnstoiîriea, m n«n pecctm lifii vel e« emil- Vkhs. li. /« tia (esiiiitoiiioruin (Kenim (<e^c<a(us
teBd««nlc leiiiptis, tel infjs rpiiiiendo, cum delMiiil jiini, «icar !nofnHifeu«.dii'i(ii».Nam sicutaliqiiis ava-
foTW volare non pcnnJs coivoiiim, S''il pennis co- rus deJcctalur in acquisitis vel acquirendis lerrenis
lunribarum, <]uas alilii oplavi, dicens.: « ftuis dabit diîliis, ita ui ei videaliir lcvc ac deleclabiic pro 11-
milii pcMnns sicul columb*? iV%al. Mv, 7). » Kt libus mutliim laborarc : sic ego deleclatns suiii iii via
quidfiii absiOiiU-iido eloquiii tua lacui liiiminjlius lestin:oniorum tuoruni : qu.c via Clirisitis est. in
aiiros audiendi iion liahouliyiis; in (uis veio au- 71«; .'511(1/ omne» ihesmcii (.liiLmlinis divitiarum H sa-
ribus neu lacui, Deiis ineiis, cui assidue di\i ct dicn :
juehlia-cl scienlia;,Dei : ac pi"«iflde via lucc iion con-
Vf-(«S. 13. Benedictus ei, Di)mine, d«ee nte justi- feieniia, sed loiigo in inSiiiium pr;cf'..ri nda cst oro-
fiecitiones lua». h\ lioc vwsicoln brevi sonat simiil el iiibus diiiliis fallacibus, qiise spiiiis vorbiiin sjiifTo-
graiiaiiiin aciio de bcneliciis coliatis, ct postulatio eaiitiliu^ cuaiparaiilur, ei ad ulliuium dcpulabiiiilur

de i.oiifereiidis. Uixi crgo et dioo assiduc : Benc- iufiii conlovendo, quc la.iun» dileolnres ardebuiil in
tSictvs ei, Domine, in co quod, lc doeenle, didtciju- inforno, sieiil ille dives qni cruciatus in Hainma re-
dicia jxulitiii: tiiw, quw al>«condi ineordt meo, ut non frigcralionfin gull;e uniiisniiliiiore non )H>liiit {Luc.
peecem tibi. Sed nc luam acecpe-
friistra pccniii.irfi vin). list erf;o in lioc loeg inter disparesdivitias iin-
rim, si cain semper abseondero, duce nn piitifica^ propria comparatio, qiia non rcs parva suslollitur,
tiones tuas, ul S4;iam qnaliler pceiiiiiain tuain dem sed niagna humiliaiur, qui tropus dicendi apud
ad men.âiii inimniulariis, et tu veniens ciiin usuris grammalicfls nominaiur iapinoiis iiiagna> rcl. Atta-
rxigas illam, n.'')ue me luiic arôas, qnasi maUiin mcn veras diviiias amanlibus iui ptacet vlo (ejiiino-
ei pigrum scrvuin, qni abscotiderim in terra laleii- jiioriim Doi, quseChriiiius est, nl in ipso repatent
tiim creditum (Mattk. xx\}, Sic assidue oraiis ex- sc babere omnes divitias cottesles el tcrreiias, iltas
auditus, ct quid, qualitcr, qnihus, quando lo<|uar nd fruendum, islag ad uleDduin 1 lanquani nihil iia-
erudita» I>etites f t (imiiia possidenles, sicut egcntcs, mulios

VEns. 15. /n tabiis nieis pTenuntiaticmnia juJicia {) autcm locupletanies 1 (/J Cor. vi, 10). Ideoin ipso
orii lui, Alia Je judieiis tuis in eorde nieo abicondi, deloctaiitur jure sieut in ontnibus diritiis, quia in
et alia in lobiis nicis pronuntiati. Nam judiciii lua ipso babeiil omnia, qui tiabeiil liabentcin oinnia.
illa inseTutabilia, qua: sunt abyssus mulla, neque .\unoii babet omnia, qui dicit: < Omiiia mibi tra-
ipsis angelis comprebensibilia, corde credidi csse riita sunt a Patrc meo?» (.tfi((/t. xi, 27). Il«;ni:
justissima, qiiilius iiuiit et in fine judicaiur inun- < Data cst, iiiqiiii, niibi omiiis pMoslas in ccelo
diis, cl liaec in corde ineo abscvndi credendo, veii.j- et iii icrra {Matth. xxviii, 18). > Tosiimonia tiaee,
rando, limendo : sed jndieia ori» tvi, qiiie maiiife- ipsiii» Veriiatis de s« vera SHnt, El ideo in via icsii-
stiora 6uni ju-aiciis cordis lui, sic in l.!bii.s ineis moiiiorum laliuin delectalu.^ sum sicul in omribiis
pronuiiliavi, sioiil ea pronuntianda cognovi per cs diviiiis, ci«dens, imo seii>ns viam linnr in qua am-
iHum iii Evaiigelio, ct t sicut lociitus es per > os buln, veriiaiem pcr quain ambulo, vitam ad qu.im
litoruiH I saiiclorum, qnia saaculo suni, propbeta- ambuln, abiindarc oinnibus divitiis. Ideodico: /n
nim > luorum, quiet ipsi suiilosiiiam (f.ui;. 1, 70). 11« (ctitmonioruin (uonmi deleclatus sum sicul in om-
Aposioli ctiam, quoruni iinus dicit • / Osiiosirnm nibus iliciliis : non quod ej;o diviiias i>las ina^stima-
paliU ad \t)s, Corintliii (// Cor. vi, 1 1), 1 «; /iium bile> iestimnniornm tuoriim valoam vel *-Mim»r«
;<( COMMENTAimJM IN PSALMOS. - PARS X. -PS.VE. cxvm. 7«
aMitr.o, vd oiiarrare oro, sed ul iivsgi* ac mayis il- A plioii.iiem, in qua simplicilas qiiasi laiia praien-
liiniiiier ad eas agiioscernias. diliir, ot anutin qiiasi liiii 5iibtilit.'is absconditur,
Vers. 15. In mmidalis luii cxercebor, et eonside- rnagna justificjlio tH : Uein iii Evangftlio, ubi di
T«bo viax luas. Recie ulique. Naiii quia tcsiinionia liior • I Tm auli'm, ciim jejunns, bva faciem tuam,
lua iiitcrduni suiil «bscura, verbi gritiat < Egosuiii €1 iinge copul tuum o!eo {Mo.tlh. iv, 77), » liltcra:
<}ui sum {t^xod. iu, 1 i). i Vel : « Eg« priuciptura liujns objservarttia parva vel iiulla esi juslilicatlo ;
(Apoc. 1, 8). I Vel: I Ego sum via, v.Tiias ol viia scd intus lavare facietn cordis aqua conipunctioni.î
(70111. <:iv, 6); » mandaia vero lua iiuinifc.^ta siint, depeccaiis prteterilis, et peiriindiio caput nieutis,
iit fst : < Non occides. Non moechaberis. Ilonoi^ paiii est inlenlionem ,
qu.« cst pnncipali! iuteiioHs
trem tuuni, eic {Kxod. ix, 12-14), i in hiiiic nio« hominig, oleo hetilix, quo liat jejuniiim sivc nliud
dum, niirabilia leslimojiia tua «tiam noii iiitellei.la saiiCtitatis exwt"iiu(n non ex Ipiiviili» vcl c\ iicccs-
vciieior, sc>iis quiu verba vit.ie liabes etiam cum .sitatc, scd in lailitin et rn bilaritatc, iii.ij;iia est jti-
« scnno I luu» tidetur < durus, » ut de cariiC tua stifiioaSlo. Ad tales justifcitiionts dgimscciidasnc,-
inanJuG.imia el sanguir.e bibendo(/onii. vi; i.\). Sed eessayia est prudcns moililatio, nc aui iion icctd
iMmaJirfalisJa/somniiioiiilclligilitibiiB e.xerceboropii iiilclligantur, aul rfcie inietlectse oblivioni tradan-

raiido qu» julics, vilando qux prohibes. Et (alis tiiT. Propiercs ."lUasi vOliiin l«ci<», diccni : Injuslifi-
c.xercitaiioms collyrio eiirata lijipitiidiiu' mea lo/is:- caiionibmi tuls meditabor, nuu «blitiscar sermonei
dfMbu tk(j (Hfls, vet siciil iii llcbnco liabelur O;;- IttOS.
lemplubor senlciiUas tuas. iani his «ctcnis versibus csactis eorum diias ca-
Sup-^.r buiic locum bcalus Gfcgorius <!icil{€l) l piiaies litwi','*^ «ideliccf iiltph et hnli connecta
Quiu perlias vias immil, iiisf quod !iumii:ia; roHitr' iiiu», el ex «arum inieiprcijil«)iic (iicamus quia in
naliomi iliueru videre cotitempsera' ? Dicil erqo : Iii isiis vflirsihiji» est magna doclrina Eiclesije. liilcv*
mandalis tuis exerecbor, et consideraho vias luas. Ac prelal.t!r'Ciiiin tleph declrina, belh domiis, acproinde
«i apcrle spcndeai, dicem : Qvtte mea tiuit, ja:n tidere iiiU-Uigit.ur his coiapfcltcndi dotlrina donmt^ iil csl;
refugio, qnia per iiiiititliunis tnw luim peryere con- Ec«.'lesia'.
vcrsaiiniiis cjre.^.uliu» inardesco. Qui rniin prmseuli liici|iit aliui ocinuarius, cujus iii liobrao siiiguli
ninndo conu-ndicil, air.oris exercilalione cunlittun versus incipiuat a iiitcra
Redcmploris sui vias cordis ecutis objicit, ut mens ctnir.i..
prospera fu/jial, ud adversa pratparelnr, ail, qued Quod iiiierpretaliir /i/c/iidirfo, veisicut .Vmbrosius
dtmutcel uppeiat, nil, quod delerrere credilur pini- viill, rclribulio. ijuia fic per doclrinani domuitn-
mesiiit, niaôrem gaudiuni depulel, prarseyilis
^ Dei exefcit.iiiis,
tiilff btriiclus, ct rn maiidalis jDien.-di.)/!-
yanOia. daiUKa via;roTis pcnse!, abjfctinnis detrimenia nem retribulionif merilocxigil, dicens :
ntiu '.imettt, sed per htec ma.ieniis gtariir /«cum i/ua?-' VeB.s, 17. Beiribue servo tuo. In ipio n«n delitl
ral. Has enim vias sequcnlium monstrubat oculis Vim arroi;aiis vidcii, sed cotislatis. Inuoccnti.s cnim ct
ritas, CK/ii dircbal t Qui tnilli minislrat, ine seqiia- tofistaiiiis est ceiiscientiic ab eo, ciii s.^rvivii, pl«-
lur(/onH. \ii, 26j. .-Irf /las tias tunientia discipvle- iiituJiiiem n-tributionis exputcre, at'|ue iii hoc nihil
rum cotda rerocabal, ciini tocum gtorim jam quwrc- bsRsit.ire vel ..'iibilare. Jubemur quippc in Evaiign;.-
reni, sed ejuh.len^ iler ignorarenl, ditens : Potesvis lio lijcm iiauerc, ac rion liiesiiJire ilo liis qu.i' ho-
liiberecalictm, qiiem cgo bibiturus siiiu.' {Matllt. iiiiiiibsis imi'6ss!btlia, Deo vcpopossibil a sunl {Lrc.
XX, '£-2].Confessionis quippe Mius cei.siiudinem a dfx- 111. Cum autcm siiit quatiior reinbiitiuiies divcrsae,
Iris el sinistris quaaierant, sed quanla adliuiilincris id esi bnna pro boni», mala pro tualis ictribui, quod
esêt aufiuslia non videliant, Ijvde el eorum mox esi justitice., ac boiia pro malis, quod est gialii.:,
«cu/i.s imilundus calix puasionisut)jicilur, ul tideli- it>'m(|iiti mala pru bonis, quod e»t iiijustiiiib, liaiic
ctt, si nd subliinilulis gaudia tenderenl, prius cimn liu- ultiinain iiesci! Deiis, qui ruili malum pro boiiore-'
mililalis iiuenirenl. », tribuit : velifjiiaB Ires observat, pioutviill. Nani ct
gitur iii mundaiis tuis ixercebor, ei cousidernbo boiiij merilis, quic ipse dat, lioiia ((iioqiie pramii]
vias tuas. £t quiaex piaga origiiiaiis pcccati faclle .'ciribuit, ot malis «leriiis, (jiiie a se liiibct m:iius
obrepit uldivio, iic semel iuicUecta perdam, bumo, mala tormonla r..'peni!it, ct item Sfcps malii
Vers. IU. In jusliftcationibus luis niedilubor, ul mcritis bonie prisniiia ictiibuit, cum tamcn ipsa
non obliviscar sermones tuos, quos e\i)edil nnn so- maia mcrila fucrint recognila \>et popnitcnliam.
luin per Intclleclum videri . sed et pc-r mcmoriam Sed qiiis t'bi bancipsam dat tHBnitoniiam, ni.-i ve-
retincri. MaMinc aiitem coiisidoratione ac mciliia- wiu' luryilor, el liainana; sululis nnuilor '!
iCijo igilur,
liur.e indigcnl illa: JHSlificulioncs, qusu vel in lcgc in quantutn botia feti, serviis l-jus, bone Ueus,
vcl iii Evangclio aliud sonanl, et aliud iiidicaui. In tibi dico I Beiribue i,srvo luo. Quia vero bcmivivus
lcge, « ut :iQU induaris vcslc conloita e\ biia ct aJbuc in parlc moriem ieiitio, qtia pntpcdiius mi-
i;iio (Deiii. :i\\i, ill, i ciijus lillrrae obscivaiio iius libi servio quain delioo, dico tibi : Mcifico me
milla cst jusiificatio, scd moraliicr cavcii lianc du- boiia tiia pro malis meis iclfibuenilo, cl tunc viviii-
(lilj Lib. wii Moral., cap. 9.

:
7i3 GEUHOm PR^rOSITl REICIIEUSPLRC. 744

cMui cuiiodiam sennoiii'» iuo$. Scii qiiia noii pos- A etiani. alios loquendo iiuluciint, jnxU illud : Cor-
suiit custodiri pur obiidicotiani, nisi prius viileantur ru:npunt mores l)onos confabulaliones pessiin« (/
per iiileHigeiitiam, tu, qui < lux vcra • es < illumi- Cor. XV, 53). » Quia vcro inter lales non civis, scd
naiis oiniicni lioniineni venienteiu in huncniunduni !iiro/a sum, el peiegrinus ; idoo reprobalis jnslifica-
(ioan. I, 9); » lionibus Pliarisaicis Judaeoruni et tolius idololatris!
Vers. 18. Hevela oculot imos. Et tunc ablalo ve- $;ciilium sorJilius,
lainiiic igiioraiilix siinul el miVilix, comiderabo mi- VtRs. 20. CoHfi(pi!'i< aiiinui mea desiderare jusli-
rahilia de tege lna. Nihil iniraliilius ii) mandalis ficaliones tuas in omni lenipore. Video eniiii ralioiie,
qiiaui : Diligite inimicot, quod i.lein fst ac si di- qiiani sint iililes jusiiftcaliones lua-, scH languorc
cstur : Oatu boiia pio m;il:>. Ileni i:uin ilicitnr: lnliriiiii:iiis depressus non cas taiitum desidcro,
f Nisi quis renuiiiiaverit oniiiibus qua; possidei, quantun) cas desidcraiidas iiitcllign. Pnevolat inlel-
non polcbl nicus esse discipiilus [Ltu:. xiv, 53].» F.l lcctus, e( soquiiui laidiis vil nulius aOecliis. Da-
« VaJe, vendequ;e liabcs, ci ila paupcrlbii&, el ha- tiim est iiulii boiium scire, quod nonrtum dclcctat
bftbis tliesaurum in ca;lo {)laiili. xii, 21), • aliaque agere. ideo concupivil anima mea illius Lioni afle-
in liuiic nioduin dictii quiilciu sunl mirabitia, sed _ clum, ciijus habet intellcctuin.
lamen actu possibilia sunt credeiili. iloc ita essc
B
Aliler : Inter oiniiia niirabilia ilc lcge tna consi-
considerutio de lege tua, in qiia mirabilia [fâ. Nani deiaia praeoinnilms niargarilis illic iuvcnlis ol con-
et Moyscs iiiiinicos dilciit, jmo quibus ne intcrinîu, sidcratis uiiiin) viileo preliosissliiiam, id ost veraiit
sc delcii d': libro vitx peiiit. Sod el Sainucl pio ini- dilci lioiiem. Esi autein vcra dileclio, qua diligcnda
niicis oravil, niaiiente adhuc umbr;! legis. Clarc- (liligiintur, sicut falsa. qua iion diligcnda diliûiitiir.
sccnte auicm verilale, postquam verus agniis Chri- Et falsa nliqiie dilcclio diligenda nou est, vcra
sUis pro inimicis est immolatus, absque namcro viTi) dilcclio pliis est diliyonda, quani omnia, qu;c
sunt, qui suos iuimicns dilexerunt, et diliguiil oran- diligiiiiliir iii illa, siih illa. Ipsa i:amque Deiis est
tes pro pcrsequentibus ct cAlumnianiibus : quique jiixla illiid : t Dcus cliaritas est (/ Joan, iv,8). i In
leiiuiitiantes omnibus quse liabent ei liabcie pos- qua charitate licclchara dobeant csso oiDnia bona,
sunt in (erra, inculx sunl in terra. Quorum con- super nmnia tamen, quae cliara siiiit, charilas ipsa
sortio vel pcr imitatiiniein vel per alienx pcrfeclio- debetcsse cliara. Ipsius ergo dilectioiiis dileclio-
iiis perreclam dileclionein admissus coiiruleutcr Jiem, ipsius chariiatis charilalem concupiscens ha-
liico Ixsre, dico assidiie : Concupivil anima nieudesiderare
Vers. 19. Incula ego sum in terra. tliido alias cla- juslilicationes luat. Nani justipcaiiones tuat ul-cuii-
c
mare soleo . Ueu niiln ! quia inculntui nuus protontja- que detidero ct concupisco. Sed ipsum desidcriuiu,
tus est (Psat. CKH, 5). Incolaius quippe ideni esl, quo desidcTO, et ipsam coiicuprsccntiam, qiia con-
<]uod peregrinatio, qiia < Peregrinus giim ego sicut cupi^co sic desiderare ac oonrupiscerc aflecio, ut
&mne» paties mei (Psat. xxxviii, 13), » qiiorum nullo deincepti .ifliciur txdio, quo langiicscam a tali
palria coelestijJerusalon), cujus cives iiiliiijusmundi (lesiderio quud coiicupiscii aiiinia mca spiritu
nabyloiiia laborant, ct omiiino deficerenl, iiisi eos prumpio, licet caro sitiiifirma. Cui .simileest, quod
tiia mandata quasi cibaria desursum venienlia rcli- sponsa dicit : i Indica mihi , qucm diligit aiiim:t
eerenl, quomodo rofecti smii patres nostri peregri- mea, «bi pascas, ubi cubcs in meridic ^Can. i, 6).i'
iianU>s iii deserio paiie angclorum lypicn, ol Novi liem : < ISiiin queiii ililcxit aiiima mea, vidisiis T i
Tcsiamenii palics vero. Proinde quia el ego incula {CiHt. III, 2). Igitiir qiiod dico : Concupiscit , vcl di>
sum iii terra, tendciis ad patriam cucli, ne deliciam ligil oiiimii iiiea, confessio el conquesiio esi intirmi-
in vin, non abscondas a memandata tita, qii:e abs- lails, qna laiiguens niorutis caro concupiscil a
condiintnr iiis, qui tcrrena sapiuiii, neque IiicoIm", versus spiiiiuin. Qua tanien langucnle el coniraiia
scd ci\es Dabvlunix suiil. Undc advcrsantcs mandif saluti cuiitiipiscciite aiiiina niea lun spiriiu alllaia
iis fuif, etiam cum ea scire volunt, non ca lamen D foiifi(pii"t desiderare jusiificniiones luas in onini
saperc concupiscunl. Te eloiiim dc die in dicro lempore tam adversitatis quaiii prosperiiaiis. QikhI
qr.a^nnii, cl scire vias luas voluni qiiasi gcns, qiia; auicm caro iiitirma est, inde cst, quod lu
jiislitiani foccrit, ct quse judiciuni l>ei sui non de- Vi:iis. 21. Increpasti superbos parciites noslinsin
reliqiieril; setl animn eorum uon conciipiscil aut p.iradiso, co quod acquicxorunl lenlatori siiperbiam
sapcrc.vuiljuslilicationes liias, quia vel cum Jud.vis niniiani suggcroiiti et diceiili : i Erills sicut dii
justitiani suam stalueiiles justitiie tux aiibjici iio- (Cen. III, 51. < Priino innepasti supcrbum diaboluni,
luiit, vcl cun) g>'iiiiSji:s advcrsus oiiiiioiii jusiiiiain dtiude honiiiiom ipsius 5iipcrbi;e iniilaloioni, di-
su.1 idola colunl, ilum aliiis foniicando Vcncri, cciis : Matcdicta lerrain opere lito [ihid., 17). .Mii-'
alius irascciulo Marii, alius alia sapicndo Jovi quasi lieri quoque dixisli : < .Miiltiplicabo cnnccplus tiios
totios viclitnas inmiolat, quoiies pr:oiliciis aui simi- el .'ciiimnas tuas (ibid., Ki). i Hinc esl ipsa mii-
libiis criniiiiibus aiiiiiiain siiam ti'iiciil:it. .\ddunt licr tirra nialodicta spinas ot tribulos malodicloruni
qiioquc tlius in in<'ensum , iinn suavissimi, scd liliorum gerniinans, quos omiies iii ipsa inairc siia
pessimi odoris, cum de fan;a pravissima qiiasi maleciixisli iiiulliplicandn cnnceptus cjus, ut viilili-
aiircm corruinpiint, maxiine si a-l ca, q'i.T faciiin', cet conciporet nnn solos filios benediclos, qnibus
7;15 COMMEMARIl 11 IN l'SAL.MOS. — PAUS X. — PSAI,. CXVin. "46
(licoiiHuivi ost : iNenile, beiiedicli (Maltli.ws, oi),> A lum Clinstianani liuinilitatcm ,

per quam solaiii
êiJ eliam illus maleiiiclos, quibiis iii liiie diceiiiluiii suiicrbia sanatur. Et qnidcm piupter salulcin sancli
est : I Ue, nialeiiicti [ioid., i\). » Ipsis mioque liliis inanyrcs teEt nioiiia sive martyria c.\iiiiiicbant; scd
bcneiiiclioiiis aiihicrel niacula liujus iiialodictioiiis, a talium coiitcinplu liberari cxpetieiuiil propter
(JU3C non abslcigitur niii per bciicdictiiiii rriicluiu salutcin persequcutiuin. Et iii hoc exauditi suiil,
vcntris lui. mulier bcnedicla iiilcr inulieres, quae quia jam iion est vpprobrium, sed bonor in muiido
lUaledicli serpcntis capu! cuntrivisli, quia conlra maityrum passio, quam cx nuinero persequentium
supcrbiain illiiis tu, \irgo liuiiiilis, perinansisli et pliiiimi siiiil iiiiiiati videiites iiiartyres iii lioc inuii-
malidiclioneiii piinia^ niiilicris exleriiiinasti.Llciiiiii do lioiioian, eo quod coiislal illos in coelis coroiia-
|jer Leiiediclum fruclum ventiis tui Ijenediceiiiur tos atteslantibus niiraculis inniiincris,qnibus ex';m-
oniiies trilius lerrx, sicut proniissum esl Abrabu; plo CcJconis triumphavit Chrisuis. Kani sicul illius
iGeii. wii, xwi, xwiii). Proinde qui ex oiiiiii ptiîna peivenii ad vicloiiani confraclis lageiiis ct
Iribu ii Uiigim bciK^diiimtur in lc, o seiiien Abraliai, coruscaiilibus lanipadibus (Jiirf. vii), ita fradib
per gratiain tuani soccniunlur ab iiicrcpatinne ac luailyruin corpoiibus ac diiiidc iiiiraculis ad se-
iiiuledietione jain nunc in aiiiiiia coiicupisccdte pulcia eoruin coruscantibiis tcriiii suiit hosles
juslilicatioiics luas iii oiiiiti leinporc [fsal. i \\i) :
" Cbristi, ci cccpcruni niaiiyrcs vcnciaii ac iniiiari,
quibus taiiien carnis iniinuilas adbuc iiikcrct ex qiia; dociicriinl, crcdendo ac coiilitciulo, at;juc iii-
(ua incrc(>atione, qiia incrcpnsti supcrbos moi tali- terduni paliei.do martyria ,
qualia piius iiitulcruiit.
(ate ae niorte corporum doinamlo el colaptiizando El sic ablatum cst opprubrium el conieinptus niar'
llliis, ut agiiostcrcnl se lerrani sivc puUerein c.ise, tyrum, tcstimonia sive martyria e.xquiienlium. De-
ac desincreiil sc in altiiiii cxtollere. llac ralione iude surrcxerunt .hajielici doccntes toiitraria s.ime
ctiani illos coiapbizas, quos iiiter (ilios bciiediclos fidei. Coiitra quoi uin ci roics bcaii coiifcssiircs eiL-
computas. ne queniquam illoriiin vel iiiagniiudo quisieriint in Scriptuiis aiitlienlicis teslimoniu vcti'-
levclatloiium vel sulficiciilia gialianini valeal e\- tatis. Et ipsi niultoties iiivalcsccntibus ba-rciicis
lollere, dum virtus menlis iii iiilii niiiate carnis pcr- opprubrio et coutcniptui suiit cxpositi , sicut ccclo-
(icitur, cl quasi de maledictione caiiiis spiiias ac biaslica lestatur liisloiia. Igilur quisque illorum
Iribulos teulationum germiuanlis cousuminatur luiic recte oravit diccns : Aufer u me opprobriuni el
benediciio menlis legi Dei coiisemieiilis, legemque conlemptum , ijuia testiiuonia luu c.xiiuisivi ,
qui-
mcinbrorum noii diligeiitis, inio et odieniis. Liule bus defcndciem sincerilatein fiiki ,
q;:a sivc pcr
unus taliuni dicil : « Non ciiim quod volo boiiuin, inariyres sive por coiifcssorcs ego Ecclcsia cailio-
f
hoc facio, sed qood odi inalum, illiul facio. Si lica vix luiala suiii per «es(imoH;a diligonter ck-
auleiii quod odi malum, illuil facio, consentio lcyi qnibila. Ncc miruni, si contra istos laboians pericli-
Dei, quia boiia cst (Rom. vii, 16). t Isiiusmodi ergo talu suiu.
filii bcncdiclioiiis licet in carne graventui quadam \ers. 25. Etcnim sederunt priinipcs, et advcrsum
pasna malediclionis, non lanicm ipsi maledicii ccn- me loquebuntur. Si plebeius (luisquam restitisset
«endi suiit, quia nibil damnationis esi liis, qiii nou mibi , suslinuis.som utique defeiidcnte me aliquo
sc-cundum carnem ambulaiil, iiec sinunt legiiare pi iiicipo. Scd lii Iioc aggravatum esl inibi cciUincii,
peccatiim in sno mortitli corporc, quaiiivis peccato (|uod priucipes principales in luundo scdes vel
,
iion possinl ad plciium carere gra\aiite illos or- catbedras obtincnies, ex niora et deliberalione se-
poie, quod CDrriiiiipitur etiain, duin intcrior hoiuo derunt, et udvcrsum me loquebantur aperte, quie in
renoxatur. occullo excogitaverunt, vcrbi gratia, Neio, Dociiis,

At illi, qui per siipcibiam dcclinuiit a mandatis Diociotianus et ca-leri pagani principes idola de-
tuis , non dccepli per ignorantiam ut Saulus per- iendentcs : ac post illos Constanlius . Julianus ,
secutur , seu victi pev liagilitatem ut jfctrus adliuc Valens ac cajleri priiicipes, harelicoium defeiiso-
juiiior, sed abstracti ac illecii cupiditale pcccandi D res. Illi quidcni contra me lo<iucbaniur cogiiantes
ut Judas fur sacrilegus ct traditor Salvaioris, ma- ine opprimere : servus euiem tuus, vorbi gialia,
ncjitesque in felle aniaritudinis et obligatione iiiiqui- mariyr Laiireiitius aut confessor Aiigiistinus , aut
lalis ut Simoii Magus : isii eorumque similcs oni- quilibct eoiuni similis e.vercebatur in tuis justifica-
niiio maledicii sunt, quia man(/a<a <ua, Deus, a qui- tionibus, a quibus retrahere laboiat i.nimicus hoiiio
bus declinant, usqueadeo deiestanlur, ul ea servan» et diabolus , sed pra;valerc non poluernnt, inio
libus et servaiidn praedicantibus improperia niulta auxilinm piiebebunt mihi exercilationis in tuis justi-
faciant eosque contemptibiles jiidiceiit. Coiiira licalionibus.
quos ego Ecclesia vel ego ecclesiastica persona oro Vers. 24. Nam illis nie iiifcsiantibus et lesiimo~
tlicens : nia tua medilatio mea est, et coniilium meum justi^
Veks. 'ii. Aufer a mc opprobrium et contcmptum, ficationes tuce, in quibus maxiinum esi inimicos
4juia testimonia tua exquisivi. Testis Latine apud diligere atque illos per tesiimoniu
, , veritatis ab
Craecos dicilur martyr, et testimoma dicuntur mar- crroribus revocare. Quod sa;pe factum est cob-
lyria. Hxc testimonia sive raartyria superbis eraiit versis tyraniiis ct ha;reticis ad prsdicationem tesii'
opprebrio et derisui coni/^mnentibus cruccra et to- moniorum et jusiificationum voiiiatis, dum
, et <e.
Fatrol. CXCIY. 24
747 GEnHOIil PH^POSITI nLlCHERSrEUG. 748
ttimonia in \oii>i.s , et jusli/iciiiioueg (iarupiunl in .\ tllaiiio ilaqiie assidue dicciis : Aufcr n inf oppro-
faclis tempo:ibus insnifest.i; persecutionis. El qui- briuiu ei contemptum , sicnt absliilisti opprobrium
dem fuit aiiiai'ilii<1o ineu nimis aniara tcnipure pa el conlempliitti saiicloruni niarlyrum et ccnfesso-
gaMorum siih idola (Jeftndcinium ; sed aniartoi- luni tesiimouia lua exiiuireiiliuni. Denique jani sunt
K^niporibus li*rciicoruin veritatem fidei quadam in gloria ei apud honiines qnoque Doret memuria
verisiuiiliiudiiie ii:ipugiiant'um. Sed iiunc ecce iii coruni damnatis et coiifulalis coiilradictoribus ipso-
pnce amaiiiudo mea nmarissiina lempore falsoruni rum, verlii gralia, Rorel suavilerque redolet noiuca
fratrum iiiimicorum domesticorum, voce qnidem Slmonis Petri ; funial et fcEiet iiomeii Sinioni>
Deum falentiiim , fnciis autem negaiitium. Cum Magi. Gaudet iii coelo martyr Laureiiuus /aureatus
enim ex illis mulli priucipes iii reglmen subluvaii coiona immarcescibili ; dolet in inlerno impiusDe-
tederunt, scdes videlicet sive catliedras altas obli cius aideiis igne iiiesslinguibill. Exsuliat coiifessor
iiendo per ambilionein , el hi tafes advenum me Alliaiiasliis aaserlor calliollcus liJei ; fu3lel noiucii
Ivqnebauivr pleniiMqno impugnando lidei siiiceilta- Arli perturbatoris ejiisdem lidei. Ablaliim est igitur
lem , sa>pius auleiii dt-pravaiido ecclesiaslici legi- opprobrtum saactoruiu mariyrum et confesscruin
minispurilatciii, uipote sua, non Dei lucra cogliaii- lesiimonia tua exquirentium. Sic superato inwsi-
tes, lioniines amanles se ipsos , ciipidi, elati, pro- B bili Golia Pbilistli*o incircumciso (/ Bef/. xvii), qui
lervi , sine foederc , sine misericordia , regiils ct exprobtaverat agininibus Dei vivenlis, viclo, iii-
praeceptis Pairuin saiiciorum iion obedieiites , vo- quani, baculo pasiorali »aiictx crucis pcr beatoft
luptatuin amatore.s niagis quam Del (II Tiiuoih. iii, mai tyrcs, lii funda queque et lapide persaiictoscoii-
3, i). Hujusmoih lioiniiês in novissiiiiis diebus fessores fiindibularios prudei:t<:s abUtuDi esl op-
pneiuiiitlabat Aposiolus fuiuros iustaniibus tcinpo- probrium a vero David, quem prxdlclus Pliillslliauis
ribus periciilosis. Et ecce jain lales non solum coiiieinpsit, co quod ipse armis lyraniioi um forl.ter
sunt mnltiplitaii super numerum bonoruni , sod armatus cral. Sed nooter pugnator Eoiis pastorali-
etiani principaiUnr in sedibus Ecclesi* principali- bus iiislriiiiiciitis contra iilum prxliari ivaratos ia-
liu.s oppi iMiciido boiiii.'; lali versalia, < ut lii erro- c; ssil, ut aiifcrrcl opprobrium it coiiumpium de Is-
rcm inducaiilnr, si (ieri potesl, etiam elcctl {Mullli. rael, quori et faclum cst. Sed quid proleciiiius ?
XXIV, 24}. j Sed tanien, qiii rcvera esl elecliis, inier Evasinius oia Icoiuim lyraiinica violenlia ct haerc-
lales ct sub laiibus exercelur in tuis justiftcaiivui- tica fr.iudulentia sa;vieniiuni. \ciunitanicn adhuc
bus. Ipsiiis ciiini clanior esl iiiier psallciiduin : Et- sunuis ) in rr.edio catulorum leoiiun". (Psal. lvi,S).>
eiiim sedrrunl priiicipes, et aihenum we loqueban- ~ \n noii siiiit catuli leouuin, qui etsi noii colanl ido-
lur, mngls approbando mala iiinllia qtiam buna in- la, iieqiie pervertanl lideni, corrumpuut laineu suis
solila. Serriij aiifem tuus exercebatur econtra im- coiifabuiationibus itessimis bonog iiioirs intiodu-
probaiido mala inollla , coininendaiido boi a iiisu- cendo seclas perditionis , Kdillcalas non siipta
llia, prout vcrilas nionslrat in ivis juslijicationi pclrain veritalis, sed super areiiaiii falsltati« et
frus leslincatis a lege cl pro|ihetis, ab Evangelio et prava: coiisuctiidiiiis, quam non divliia , Mid siia
apostojis ac Putrii>us orthodoxis. Sam ei tesiimo- roiioraverunt aucloritale, usurpata sibi super Ecole-
uia tua mediiati'j uiea est, quse ineditala mitigant siam regiminis poiestate. tieniin sederunl, e* sede.s
dolores, oriuuil inores ; ei coiisilium meum justi- allas oecupaveruiit pnncipes laliuni noiuiiictunui
fieationes luo; , inlcr quas eminent fidcs , spes ,

episcopi, abbalcs, pra?poslti, archidiaconi , dcd iL,
cliaritas, quibus tribtis recoiiciliatiir alque justifi plebani .

et adversum me loquebantur, quulies eo-
catur homo Triiiitali siimma; tribus lioriim con- riim pravas consueiiidlnes impugnavi, quibus coii-
trariis perddla, desperatioiie, odio boni depravjtus ira me sedenlibus et uioiose agujitlbus ego veiuti
etqiie a Dco alicnattis. Iii his veisaiur consilium stando laliuravl ,

quia iil.s facultates ccelesiasiicas
meum coiilia consilia genlium , conlra cogitatio- occupanlibas nie opprcssii egestas , iia ut assidue
iies populorum, contra consllla principuin. Scio f)

dicerem : i Ego vcro egeiius et pauper suin, Dcus
qiiod I Doniiiius dissipat coiisilia genlluni, repro- adjuva inc [Psal. lxii;, G). >Pr;e iilniia iiaquc pau-
bai aiiteni cogilallones populoruin , et feprobat peitale iuiiiiineiite, videlleiNl illa cgcstale , dc qua
consilia printipuni {Psal. xxxii, 10). » ConiiViuiH dicitur iii Job : < Eaclem ejus , » videllcet Levia-
aulem Doniini imiiet in ;eleiiium, secunduni quod ilian seu Behenioth, < prxcodet egeslas {iob xli,
scmpcr dirigcrc liiteiido coiisiLiuiu meum, iit sit \7>). » Faclus suni iii deiisum ct opprobiium atqiic
eoniilio diviiio coiisuiiuni et a coiislliis niundi liu- «(/ii/empliim iii coiispeclii priiicipum cottira me lu-
jus diveisum, cui faclus sum in opprubtium clcoii- queniium, el ad liuc sedeiilinui, id cst iiiorosc \n-
foiiplufii prc plcr lioc maxinie, quia lestimoma iua canliuni. Qujenaiii esl iijec cêstas prsecedens fa
Deus exquitivi, qnibus assertioncs meas ita munire ciem Aiitlchrlsti? Msi falljr, egestas viiiuium ei
studui, ut eis in veritalc slahilllls iioii possenl con- virtuosorum virorum, qiiibus in Ecclesia rarescen-
tradicerc adversarii niel, qiiibus factus sum in oppro- tibus, aut pra; iiiopianlmia deficientlbus iniquorum
brium et conten\ptum, quia leslimoitia veritatis con- praevaiet principatus, in quo Anlichristus jaui iny-
temnur.t , iili maxime, (jiii siia qugcrunt , non quse sieriuin operalur iniquitalis.
Jesu Ciirisii (Pliiiipp. iii. Cui ergo assimilabimus opprobrium sive conlem-
749 COMMEMAIUUM l.N PSALMOS. - PARS X. - ISAI.. (.XVUl. 750
xxxMi, Iteiii ijluriauiihus Ecdesiae

pium ,
quo luclebia vcl qiiKlibel ecclesiaslica per- A vii {Itai. 2-2). >
egesluti; ai< tala a malis iiuiiiero persona- inimicis, quod ojus facullaies ipsi possideaiit iii de-
soiia iii
rum et copia rerum abuiidaiitlbus giavaiur, fatta ciniis aliisqui; i-ligiosa mililis slipciidiis, sancta
in « opprobrium abuniJnntibus, et in despetlioneni Ectlesia liinqiiam Job vel Tobias dis lata iion de-
supcrbis ! > {Psal. cxxii, 4.) Nimirum illi opprobrio, speicl consolationein couira liUjUsinodi yboniinatio-
quod passus est beatus Job io egcslate sua sive ab iiein dcsolatioiiis jam diu slanlem in loco sancto
uxore sua, sive ab ainicis oneiosis cousolatoribus juxta proplictiam Danielis (f>aii. ix, 27). Lociis cniin
illius anlcactani vitam deridcnlibus, neque miseriaj sanctus cst qiiaelibet Ecclesia iii hoiiorem Diii fabri-
ipsius, pioul oportait, compatientibus(/ofc ii el iv): cata ei oblationibus rideliura, pra;tipue deciinis di-
\cl ccrte illi coniemptui, quem passus est vir san- lata, iii qua, dum dc stipendiis Deo sacratis diiibolo
el Aiiticbrisio militatur, inagiia desolationis abonii-
clus Tobias ilem derisus ab uxore alque ainicis,
quasi ob nequitiani cccitas el paupertas illi iiatio stat in loco sanclo. Quani qui viderit, mo-
saiiciissinius l-zc- neiite Domiiio, si lucrit iii ttcto, in alto videlicet
evoncrit. ('/o4. ii). Ilcx etiaiii
cliias talu opprobrium passus est misso ad illnm niigionis proposilo, non descendat tiillerc aliquid
Rapsace niiiiiio regis Assyrioruin. • Etnunc,» iii- (le domo {Mallli. xxiv, 17), spCiiicns scilicet inundi
quit, < trade lc Douiino meo, et dabo tibi duo uiil- B l'uj"s 'uca. 'lec pro talibus acquitcnJis ab allo de-
lia equoruiii, si poleris ex le praebere ascensores scenda! in ima, ut ilii faciuiu, qui divitlbus adul.tiido
corum {] V Heg. xviii , iZ). > Profcclo hxc el liuinanam caplaiit giatiani, ncc pcccata conim,
cx'iera siipcibc loqucndo iiiiproperavit regi lunc prout oportet , redarguendo iniiiantur Eliani seu
anguslialo pautilalcni viroruin, qui possent esse Joannem Baptislam. Noii auttm cxcidil tcibuiii
gluriaiclur in inul-
Doiniiii promittcntis, quod, anleqiuin vcnini dies
ascensorc:5 cquoruni, ciiiii ille
tiliidine viroruni cl exeicitiium coiitra Jcrusalcin

Domiiii magnus et borribilis, niiltat Eliaiti pri;pho>
praiiaiitiuin. Sed tu, Dtus Isiacl, abstuliiti uppro-

tam, qui couvertat cor patrum ad tilios ci cor tilio-
brium et coniemptum bcalo Job resliluoiido sanita-

rnni ad patreseorum(j1ffl/ac/i. iv). Quod tiiin lactum
fiierit, sive in pcrsoiia si:a Eli.i venifnte, ui mulii
teiii pcrdilaniqiie illi duplicaiido faciiltalcin {Job
.\i.ii, 10). > A Tobia eliani sic abstulisti oppro- exspeclant et celcbri sermone vulgaium esl, sive iii
brium , ui ci restitueicb lunien oculorum daros- spiritu et virtuic Eliac impetrala pluvia caieslis
,
que copiam rcriim viia; prssenii necessaiiaruni gratix per legilimum sacrilicium, cum prius fiierat
rum certissinia exspectaiionc ac spc futurorum non lcgilinium reprobatum, crelimusct ^-poiamus
bonorum {Tob xi , 45). Ezechiam quoquc re- ,
^"3"^'''"" 'r'' orationem Ectlrsia; dicoiitis : /tu/êr
gom liberasti ab oppTobrin ci coutemptu mittendo a me opprobrium et conlemptum, quia tcstin onta lua
angelum tuuin in ejus auxilium , qui de rcgis exquisiii. Etenim tederuni printipes niin legitiitic
Assyrioruni cxercitu iioctu percussit ceiitum octo- saerilicantes, et adversum me loquebantur. Servus
giiua quinque millia viroruni iii circuilu Jcrusa- autem tuus exercebalur in justificationibiis tuis. Nam
lciii, quaiii tiinc oljsedciat (/ V Ret). \i\, ob). ei testimonia tua meditatio mea cst, qiiibus invenio
Noniic iyitur iii similibus opprobriis ct coiiiempii- nominem posse Deo servire ac niaminoii*, atquo
bus, quibus iiunc Etclesia grav;ilur, similia suiit
idco consiliuin meum justificaiiones tu(c, quaruni
cxspectanda ct spcranda solalia ? Dico ergo : .la/tr
summa est, ut, tua gratia juvaiue, semper sludeain
a me cpprobrinm el conUmptum sic ageiido niecuiii,
tibi soli scrvire cupieiis ciiam illos mccum jiisiiU-
ut videaiit hi qui odciuiit me, ct conruiiJaiitur,

cari, ac magnincari quibus exprobrantibus ct me
quoniam tii, Doniine, adjuvisli nieplus quam prirdi-
contemnentibusladibrium fui, maxinie ob id, quod
testimonia lua exquisivi et exercebar in juslifieatto-
clos viros veritatis prseiiniitios. Nain ecce plus quam
Job vel Ezccliias vel Tobias est liic, videlicet Cliri-
iiibus tuis, quodctiam, adliuc favente gratia tua, fa-
slus, cujus litet hoc tempore peiitiiloso magna »it

cere non desino. Nam et leslimonia lua medilatio
cgestas tam in paucitate virorum, qui possuiit esse D '"*" *"*'• " "««'''"w '"cum justificaliones lua:.
asceiisoros eqiiorum, id est lecloies liominum stul- DALETH.

to; uin, quain in egeslatc leruin cultui religionis dc- Vers. 25. Adhffsit pavimento anima mea : vivi-
stinalaruin; taincM cianior Ecclesix dicentis quoti- fica me secundum verbum luum. 0"i<l <st l:oj?
die : Aufcr a me opprobnum et cuntemptum, creduii- Patilo untedixisii : Conmpiiii a imn mca dcsidniire
ilus est quandoque sic exaudiendus, ut noii vatet justificationes luas taiM|iiaiii totiis ileditus ccelestibus
gloriari hostibus Ecclesia; contra illam de numero- desideriis, el nunc dicis : .idha:sit pavimento anima
sitate viroriim, cum plures nobiscuiu sint quam mea tanquam in inia depressus, ct ab liis, qii.-c sur-
cuiii illis, ut Eliseus pucro suo demonslravit, et rex suni suiit, alieiius? Verum csl. Eiillu I dixi coiulc-
Assyriorum perseiisil, quando aiigelo percutiente lectatus « legi Deisecunduni iiUcriorem lioniincin: >
magiiani parteni viroruro, de quibus gloriatus fue- cst istud dico videns « aliam legcm in niiMiibris incis
ral, aniisit (7 V iJej. vi), et ipse confitsus ab obsi- repugnantem legi meiitis mex {[iom. vii, 22 23). > ,
dioiie Jorusalcm rccessit portans opprobrium ct con- Quaiilolibet enim studio me in spiiitalibiis exer-
lemptum juxta illud lsai;e vaticiniuin : c Dcspexil te ceam, senlio tamen fragilis ei morlalis carnis affe-
cl subsannavit te virgo filia Sion ;
posl te caput rao- clum circa hxc tcrrcna, quu; suiit calcanda ut pa-
'Sl CKKHOin I R.^POSITl REICIIERSPERG. 754
i'iwei/(uiM, siipor f|uo(] stnnU-a vullum suuni doboiii A vinteniu teriviio, se.i alto /iiinainenlo cceti, quasi
ailollere iii cceIuiii, (juod est liiijus paviiiieiai altis- liiijus airiplissinije aula; cuidam laqueari. Ergo di-
simum leclum in aniplissima hujus niur.di ;<ui;i, cens ; \'iiifica me secutidum vcrbttin tuuni, proniis-
cujus labiicaKn- ei Doiiiiiiu;^ eiiiinel sn|ier i)ioiii.-i sioiis iu;e leibum dc cl.iritaie siniul el alliiudine
iiun locidi ceisiliiiliiii', sed spiiitali, iiLique pricseii- slellaruin ciipio cl opto impleri de me, ut \idelicel
liiisiiiia el tamcii S';creiissiiiia virlute, qua inipk-t sutilcvaiis d« /i«nme.io f ilgeam iii allo. Nani qiiaii-
oiniiin non inclusus, ciicuiinlatoninia noii evclusus, dui lilii pioHiissioiiis adhnereiit puvimento , rcciiiis
suslciilat oninia iifii substralus, excellil oimiia nou assirailanlur fHtheri, sive areiue {Ceii. xili, 56; xxii,
tiatus; cujus hcliiuilc, sublimiUs ei pruriiiiduni (011- 17;, sccuiiduni qiiod iicm proinissiiin esl Abrahoe
tiiict oinnia, excrdil oiiiiiia, rcgit oiniiia, sustinct inultiiiiicaiidiiin sfincn ejus ui pnhcreiii leira jiic
cjiinia. Cujus laliludocltaritas, luiigitiido a;tcniilas, areiiam, qu* cst in liitore htaris, qu* pars pioniis-
allitiidn vel suliliiiiilas potentia insuperabilis, )ir(i- sionis pcilinel ad (ilios cainis, qui gloiiantiir in
ruiidum sapieiitia insciutabilis. Muic scinper ii- carni' Abrabse. Sed ego liliiis lidei porius (tiiai;i
mcndo proplcr iiisuperabilem polenliaiii cl in;csli- carnis essp desidcians 010 nii/ifan' sffiiiidfim i-er-
niabileni sapienli.tin,seniper diligendo propter ipsius buin tvum ,

quo promillilur siinililu;!o slella-
diarllulcm el cliaritatis xlcrnitalcm, qu;i el piior ^ rum.

«liltKil ct in aariimin diligil, nibilque eoruni odii, Deniiinc posl c;cdem quatuor reguin {Geii. mv)
qua: lecit, seuiper inlenlus csse proposui coiiveisa- et libcialioiicm Lol fralinelis .^brabie dictum e3t
lionc, ul f st mediiatione cuilesli, ul essem unns illo- ei : i Suspicc ecelum, ei nunicra stellas si poleo.
rum, qnorum vox esl : < Noslra auiem coiivcrsatio Sic eril scmen tuum ({.'cn. \v, 5). • Nulla in hoc
in cculis esi {Phitipp. 111, 20). > bed cx alVtclu car- verbo |iiomissionis menlio fuil erena vel putveris,
iiis natiiialiicr iiiibi iiisilo uitlursil pininieiilu nnima ul iii aliis proniissionirius. Alque idc" fnundmi hoc
>«i'(i, ila ul, licel jugiler coiicnpiscat amma men de- verbam tuuin, quo promissa esl siinilitudo slellarnm,
sideraic coelcslia, rion possil iioii concupiscere ter- cupio el oro iiti>t/i;ari, ut videlicet, qui me pulvorem
reii.i s.iUem ad iisuin lieilum sibiquo concessum, cognosco adhsereniein pavimenio, sinnlis efliciar
Cujus liinites frequentc. evcedcns adlurrel paviin<nio stcllis adlKcrentibus lirniameiito. Abraha; Damque
rjuasi vi.sco iiiorlalitalis dclenla in corporc icrreiio, ciim dicl% siiil niiilia: promissiones, iioii <aineii in
]ii'nptcr peceiUuni Jam iiiorluo, id cit indubitanlcr muliis seininibus, sed in uno seinine iiisius lose-
Hioriluro, cni adlwrens uiiiina mca et ipsa pcricli- diceiidae asserunUiromnes tiibus leira»(6'e». xxvin,
lalur (|U-isi qnnliiiie moiituia nioile p.ceali, (luo p i), id esl aliqui de omiiibus tribubus leriae, sediret
iiimis languei in corpoic (|naiiluinlibcl polito ei l.e- elecli ad viiam a;ternani piaidcstinali ei in n surrc-
vigalo quasi ad similitudineni pavimeiili maiinore ctione clarilicandi. Eienim ( srcHl slella dilTcit a
albo .strali. Ciii puviiiicnto nimis adba-renles r'»cie- stella in claritat< , sic erit et resurreclio moiliioruni
pasti iuperboi diceiis tu, Vciitas: < V.ie vobii, Scriba: (/ Cor. xv, 41), > de pulvere quiden eonimiiniter
ct PU;uis-aii, (lui eslis similes scpulciis dealbatis, suseitandorum, sed noii cotninuniler claiifieando-
qu;e a foris appaicnl liominlbus ulba, intus aurum. < Mulli cnim de liis, qui doriiiiunl in pulvere,
lem plciia sunl ossibus inorluoruni {Malllt. xxiii, evigil.ibuiit, alii in vilam a-ternam ot alii in oppio-
•il). I brium, nl videant semper. Qiii auieiii docti fuciinl,
i\c igiliir mea sinl ossibiis inortuoniiii

iulcriora fuli;ebiiiii ([iiasi splendor tirmameiiti, et qui ad ju-
similia, vivi/ica me iccundum verbum tuuin, id est stiliani erndMini inuU(;S, quasi stellae in perpei.ias
fac ut vivam seciindiiin prseceiitum tuum. Hoc csl icicriiiiates (Zy/jn. xii, 2, 5). 1 In hoc igi'Ur qu d
eniiii pnecepiiiin uuim, < ut diligainus inviccin omnes in pulvere dormierunt, quasi p«riir;cH(o ai/-
{Jvait. XV, li). » llicc dilcctio \ila esl aniinic, qiiia Imserunt; seJ qui ex bis doeti flierint ct alios «d
< qiii (lon diligil. inaiiet iii moile. » Linde JoaiiiRs jusiiliani enidierinl, elevali a pavimento fiilgebunl
iiposlulus ei cvar.iidista : « Nos, > inquil, < scimus, I) qnasi slcllse in fnmamenlo, noii ad leinpus, ut ill«
quoniam tianilali sumus de inorii; ad vitaui, i|uo- siellre, qiias trahet in terram cauda draconis {Apoc.
iiium diligiiiius Iraires. Qiii iidii diliît, ii:anel iii xni, sed iii perpHuas trlcriiilulei vcra luce, qu.e
«lorle (/ Joon. iii, 14). > Nc igilur cl ego maneiis lleus esl, luceiiles, el ver* viia, qii» iiem Dieusesi,
tii corpore mortali nianeam in morlc, viiiftea we vivcnles, (iiiorum coiisorlio adjungi poslulo dicens :
secuiiiium icrhum luiim, siiul dictuin esl, vol secun- Vieilica me iecuiidum vcrbum tuum, quod loculus
dum Jisum CbrisUiin, qui (-«l verbum tuuin, ul vi- c^ ad Abrabam p:Urem noslrum promitlens ei se-
dc iiiiillipl.candum siciil slell.ts cwli.
delicei vivani 111 ipso ct seeiiiiduni ipsuiii lactus nieii iiiuiiii sic
grati» in semiiic .\br:ib;c promissa".. Uixisii ciiim < .Miilliplicabo scnien imini sicii'
lilio iiifi lilius :
V't'iti«m eiiiiu proiiiissioiiis linc csl ; t In semiiic slcllas cueli {Cen. xxvi, 4). » Si crgo per sldUs
tuo bcnediceiiUir (iniiics Iribus lerrie {Gen. xxvi, i). » ccKli volebas angelos lucis inlelligi, non absurde hoc
Ucm < Aspicc c(«'iun!, el niimera slellas si poles. verbo promissionis approbalur sensus e.irum, qui
Jîc critsenicii luuin {ibid., xv, 5). » Item : < Mulli- ass'.'runl, cx hominibiis lot salvandos el clarillcan-
plicaboscmciiluumsiciitslellas ca'li(ift!(<.,xxvi,4). 1 dos, quol in c<kIo remahsciunt aiigcli, cadenlibus

pa- inde aiigclis aposlaiieis. Ciii sonsui el lioc suffra-
."ilaiiifcsie cognoscilur stcUas coeli uoii adli;ciere
755 COMIWENTAHIUX IN PSALMOS. — PaRS X. — PSAL. CXVlir. 7fit
{;aii diciiiil, (|iiO(1 scriptiim esl : c r.onsliluil leinii- A Iiimbis pr;pciiigemlise{ fiirernis arilcMtiliiis iii iiianit
nos popiiloi iini jnxla nninoiHiii filiorum Dci (Deut. tciieiidis ac c«tciis lalibus mystico iniclliêndis
.\xxil, S), I .-ie» fiBoruii' Isracl, quoniain cl lioc fa- cxaicelur perquircns veiilaleni, quisqiie seiisiis iii
miliaio esl angolis lionis, ut ilicaiiliii' filii hrncl, liiijiisinodi praeceplis «dilicct cba'ilalem {Luc. mi,
sicut angi'lu< ail Tobiani luquens c.r filiis Isrnel se !ii'i). Qiia- ciini sit finis pracepti, niilliiin pra^ccpliim
iicit cssp iTob. v). Si ergo, ut dicium cst, pcr slel- Domini recto intelleelum jiidicatiir, nisi •'.jiis iiitcl-
las coeli lionos mij^clos vnlcbas inlelligi, (jiiibns iii b'Clii< refcralur ad ajdificandam caiii <liaiilalcm,
scminc Aliraliic liiultiplicaiido siini .iiiiian li lionii- qn;R cst dc coide piiro et coiij-cicniia boiia ct fide
nes pra'ilc>iinali »'1 viiam Tteriiaiii, licne ac lectc niin lleta. Vcrum quia siint aliqua lcgis tu:e Hiiiufcf-
orans ilico libi liiijus vcrbi alijuc pionii-^sioni'; nu- liii vel ad intelligendum niniis obscura, xel ad agcn-
ctnri : Vitifien stcundtan rerhiim iuuin, ul « (ial vu- duni nimis difiicilia.
lunias lua siciit iii coeloei in tciia {.\luiUi. vi, 10), i Vrrs. 28. Oormitavil unima mca prw lcedio. Dor-
sicui iii firmanieiito, sic ci in puvimeulo, suscitatis milare iiamque est a studio coiilcniplatioiiis \v\ ac-
*le piilvere tot hnminibu': iii viiam selernam, quot lionis lepesceiile cbaritate languescere per viiium
angcji liabent vitam seiernani, qiiam desiderans libi acediie : dormire vero est oninino refiigescenteacde-
assidue dico : Vn'i^fa m€ .«i'rKj((/i(»i rtr/)Hm tuiiw. '
ruicnte cliarilale in souiiuiin cadere desidi:c. olili •
A'ivilicationis aiiiera lioc esi iniiiiiin, qiiod, pt-tcaM Tioiiis ac socoidia", qui soniiius eveniic snlet ex
inea coufileiKlo, pnccedcnli dorniitAlioni', ila iil qui doriiiilans pa-
Vebs. 26. Yim mcas euuulinri pcr boc ipsum, lum boiii facit,ethoc saliitis suae pcriiiiliiiii iicgli-
"IMod me patiweWe ncll'<rfisse confessus el conquc- t!il, peniltis obdomiiens cl ;illo soniiio pieSMis iiiliil
slui sum diccns Adluvsit pniiinciilo unimn meo,

: boiii faciat. Quod malum, nc iiiilii accidat , confirina
•jiiod idcni csl. ac si diccrem : peccalrix est animu mc in verbis tuis, bis potissinium, (|iiibus moiics vi-
Mcn. Sie vias meas enuniiavi enuntialioiie iicet brevi, gilandiim : < Vigilale ,
• inquieiis, i quia iiescilis
lainen suflicicnti coram le jiidici' omnia scientc. diem, iieque horani {Matili. .\xv, 15). > Vigilat qui
Vias nieni, iniquitales vidclicet iiicns niea pra\ital" rccte credit et .servat operando quod credil. Vigilai
coinmissas enunliavi lihi sinccra confcssione dolciis qui ad aspcctiim vcri luminis ociilos nicnlis aperJos
ilc prMterilis, ct lilienler volcns caveve de fuluris. lcnsl. Vigilalqiii a so loiporis el ncgligcntijc lenc-
/'/ lu e.xaudisti me dimiltcndo el ignoscondo ipsas bras rcpellil. Confirma nie ilaqiii; i» verbis luis, tu,
vias meas. Ucstal cruo ut doceas tuas. Idco doce me qui dicis discipulis tuis : > Vigilatcet orali', ul noii
ji(s(f/5ra/((*»(?s /Hfl,<, quas vcienovit, qui servat Gt la (- inlretis in lentationem {Mnrc. xiv , 58; Maltli.
cit : sicul e contrario de Cbristo dicitiir : « Pccca- XXIV, M). I Itoni : « lleatns ille serviis, qucm cum
liiim 11011 novit (// Cor.s, 21), » id est noii IVcit. vciierii Dominus invenerit vigilanlem {Luc. xii,
,
Krgo doce me justificationes tuas ,

qui nieas pro 57). > Ucm ( Quod uni dico,
: omiiilius dico Vigi :
•
nibilo liabco, quia sinc te nihil possum faccie, late [Marc. xiii, 57). > .Vrguis ciiam discipulos dor-
niide JHStilicer apnd tc. Atque iii iii ipsis justifica- niieiites, eo quod < ociiii eoruin gravaii eraiil pr»
lionibus liiis ordinalc incedam, scicns qiiid piiiis, iristitia {Mattli. xxvi, 't5). • Pelro quoque specialitcr
qui.l posterius ageiidiim sil, dii is : I Simon, dorniis, non potuisti una lioia \\-
Vet.s. 27. Yiani justifcniionum luaruni inslnie gilare nieciiin! > {Mnrr, xiv, 37.)
me, sivc, ul in Hebraeo legitur : Yiani prwceptorum Si ergo discipuli lui, non seincl ad viîlaiuliiin
luorum fnc me intelligere, iie ignarus iiiyslicornm rommoniti, gravatos liabuenint uculos pr.t tristilia,
secretorum deducar in di-vinm, sicut lii, i|ui adliuc iicc potucruiit vigilarc adliuc trisles, quid miruni,
pntant agnum paschaleni secunduin legem coine- qiiod dormitavit aniina mea prce Ixdio simul et tri-
dendiim, vel sicut quidam piitabant ad lilteiam te- stilia, co quod eruilila vcibis liiis noiidum sc coii-
nendum ,
quoJ in Evangelio praecipiniur lunibos liiuiatam persensit in eisdein vcrbis tiiis? Deiiiqiie
prsecingere (Lac. xii , 35), crucera bajulare {Manli. d apostoli tui, licet per os tuum liiis verbis erudiii,
XVI, 2i), ac csetera quaidani liguraliter dicta acsti- iion polucrunt vieilare noiidum conlirmati per
niabant litteialiier impleiida, i;escientcs qnod etiam Spiiiiiim saiietum, qui eis nondum fiierat datus,
lillera Novi Tcsiamenli aliquoties occidit, si eaiii qnia lu largitor ejusdem Spiiilus nonduni fij'?ra>
spiritus non vivificat. Uiide et ego.ne in lalibus fal- glorificatus. Ast poslqiiam lu resiincctionis glo-
lar, exercehor in mirahilibus luis. Sunt ciiim qu*- lia gloiificatns insufllando eis liiiim Sp lilum fir-
dam justijicaliones luce ita miruhiles, nt mei ito siipcr iiiasli cos, amplius antem, poslqiiani ei asccnsionis
liis exclamet peritus lector vel auditor : Mirabilia gloria glorificalus misso Paraclelo confirmasti cos,.
teslimonia lua, Doniinc. In bis mirabilibus tuisexer- cx lunc vigilare potuerunt, et vigilare in illis tuis
cebor diligenti meditalionis exercitio perqnircns laudibus et obsequiis dulce fuil,non taidiosuin,
ca qu3>. laient in liguris, verbi gralia, quis ille sit transacta videlicet jain Irislitia, qiise oculos coium
agnus, qui abstulil peccala mundi {Joan. i, 29), et gravaverat, cum esset liora et poiestas tenebrarum,
qunmodo accinctis renibus ct calccaiis pedibus de- leSole justiti» adbuc sub nube morlalilatis latentc,
beant iiiandiica':! carnes ejiis, non aqua coctse, sed neque radios virluiura tuaruin exercntc. Sicut oigo
igne assfle {Exod. xii, l)j. Iicm in Evangelio de illos lunc visa gloria resurreciionis et ascensionis
7R!; GERHOHl PR CPOSITI REICUERSPERG. T;.6
ifflifii-aîi , ;ic dalo Spiiitii Uio ronfirmiisli : ila, \ Ailainen illa (iDrmitaiilc non Joniiilal, seil morle-
»>u.Tso, rl nie in nîiis tuis coiifiniia. qiiiiius iiie vi- Itiius ;cgr(ilal corpus inortale, (jdod et murluum di-
gilare iloccs, quia fnisira doccs, i>isi nie in verbis cil .\poslalus prupler percatuiil, quod (jus iiiCK:ljris
luis cnnGrines, ul apohlolos luos confirmasli, quos iiaturaiiter Cat insituni. Propier quod dicit : c Quia
tiia coiiGi matiune viîles fecisti. Ipii enim sunt vi- iion babiiai in me, Iioc ehl in carne inea bonuni, sed
giles, qiii cuslodiuni civiiaiein, quiqiii? susiit.-int quod odi malum (Rcm. vii, 17). > In carne itaque
alios,ut vigilenl, vrriii gratia, diceiido : < Siibrii moribuniia, inqua m-'ii lualum adjacel, morluiis noii
eslote, el \iîlale, quia a:ivcr5aiiu> vestcr diabolus valL'o suscilari per baculuin iegis pectiiores graviter
lanquam leo rugicns circiiii quxrcns, quem devoiel, fericBtis in ria iniquilutis, nec tanien liborantis a via
cui resistlte (orit's in fide (/ Pct. v, 8). » Ilem : iiiiquiiaiis. Idco graliam piîens et quarens dico :
< Esloie priidcnlfs «t vigilaf iii orationibus I Pelr. Viam iiiiqui:aUs amore a me, el de lege tiia miterere
IV, 7). ) Item : « Vigihie, siale 1» iide, virillier agiic mei. Fac iit allcr E-iscus. iino lu êrus Eliseiis, quort
et conrortnmini : omiiia vcstra in tlinritalc liaiit (/ interpielatur Dei talus, rcniolo legis baculo, qui
Cor. ivi, 13). > Iloec ct similia sive lua sivc iiiuriiin mortuo supeiposiius neque nrior!cm anivit iieqiie vi-
verbn, qiine niliiloraiiius et lun siinl, quiatu in eis lain confcri (/ T H,g. n). Inculiibc tu ipse vivus ci
loijucris, frustia sonant iii auiilius mois, nisi lu nie j}
vila super ine morluum poiirns oculos luos siiper
coniirines ineis.iino ex nolitia verboruni luoruni, oculos meos, ct os luum super os meum, ci manus
qu;c fioii servo nec servarc possum, Ixdii) ailicinr tiias siiper nianus meas, ut tu gratia viviflcatus, el
pra: I islitia g-avaiite ocu!os iiieo>, mavime immi- qux vera ct agciida suni, videani, et lisec alios ore
neiiie horn el pnlcsinle leiieiiraMini in Iribulalioni- gratioso doccam, corde crcdens ad jusiitiam et orc
Lus aui nialis teiilationibus. Ne igiiur absorbear coiifilens ad salutem (/ioih. x, 9). Nevc sil iiianis aut
l.cdio el trislitia iiimia, ct quia doruiiiavi, peniius fidcs cordis illnminati, aut oris diialati et osculo tiio
iibdoimiain, qii.TSO, eonfnma iiie in rerbis lnis duiciGcaii confcssio , niaiius tux maiiibus mcis
•naia remfiveiido ei lioiia !ai'i;icndo. SJala reiiio juiiclx sic pc- mc oporoiiiur, et uio, coopcranlc gra-
vcndo tia, sic faiinnl operari, ul pariter ct cx iiluminau
Veiis. 29. Vinin iniqiiilalis amore a me : boi'a per fidcin lalionc, ct es gralia iii iabiis ineis diffusa,
largiciido miscrere mei. Dedisli legeni Movsi peccaia cl e.v opcruin boiioiuiu clara evideiitia consttt niilii,
mon«.traiiieni, soii niiiiime snnantPm ; da iiiiiic legcin coiistet nialii lkclesi;c me lilium suum, qni fni
tiipin, lcgciii fi lei sananiom vuliieia pcr legciii faclo- niortiius, viveic non per legis bnculum, cujus I.l-
riim doinonsiiala ci cxiilccrata (E.xod. xs ; Denl. lera nccidit, sed per spiritum viviGcanlem de ore
xxMii). Nani conciipisceniinm ncscicbnin esse pec- ^ tuo Siiper os meuiii posiio roilii inortuo ingufllaium
raliini, iiisi lo\ dicorcl : i Noii coiicupisces (K.xod. (// Cor. III, G). Qui spiriius, cum pcr Iria pnedicti,
XX, 17). t Pcr le,:;cni cnim cngniiJo pcrcali , :jii3e sciiicet oculos clare videntcs, os bene coafitens, et
sino prnlia stilvaiil(> ;n juvanle lia cst iniquitulis, maiius, qux recta suut, operautes , lcstimuniuni
(join p.^r niandatiini, liccl sniicliini c! jiislum, laiiien rcddet spiritiii ineo, quod sira filius Dei, \ideliooi
revivistil p- t(:iiiiii!, si non fuoiii curaliiiii per gra- ineinbrum factiis iinigeuiti Filii Oei, gioriaborin ilio,
li;iin gralis iiiipios jiistifiC3nto!ii ct pios inagniGcaii- ci gralias agam diicns :
loni. 1 Quos enini j-is'ificavii, iilos ct niagnlGcnvil Ykrs. 50, 31. Viam terilalis elctji : jndicia lua
(/foKi. VIII, 50). * Jiistificat auitiii i|on perjusiiiiam non sunt uHitus. .\dli(ssi leslimoniis luis, Domine.
fnctiiiuin, sed per justitiaiii liJci (re.lciilis in ciiin, Iloc dico ot semper liicam in ^-ralianini aclione ad-
i)ui jiisiiliiai inipios, cl c\ iinpiis facil pios niagis juncla sane liac oratione : yoli me confundere, cuu-
pcr iuiscricordi;ini qiiaui per jusliliani. Naiii ;n l<:gc fusionc illa, (|ua tonfiindentur, quibiis de donis
rncloriim gmvilcr puiiienle inala facla, esl uliquo liiis gluriaiitibus eo, quod iii noniine liio nuiitas
Pei ct rccto jiibeiilis el rccie punieiilis jiislitia; scd viriuies feceMni, el in nuiniiie iuo proplielavcrint.
in legc fidoi, qiia crcdiiur in euni, qui jusiilicai iin- ^, respondeliis : i Oiscediic a ine, operarii iniquiiatis
«.!
piuni
. • ». V\^! I...
Dei subvenicntis iniscricordia
:_..•*- ; ;. I'. _!..• .. ..~..! ..a» /fa>» »-•• iS^t
iion «ovi vos (Luc. xiii, 27).
> ! a*»
Iiem i> c - >>ivi ik !>
i
faluis virgiuibus> i
, supcrexaltat i
jiiili( inm, ciiiii snlvitur p;.'r misericordiaui , ()iii oleum in vasis suis non liubentibus mngna orit con-
(lainiiaii ilebuil |K;r juslitiain. Vijin cigo iniquilulis fusio segregaii a sapientum virginum ccnsortio
amore a me , qiia: Irila est ab bis, qui erai:t sub (Matili. x\v , i). Scd ei servo nequain ac pigro
legc legisqiie limore, habendo solummndo spirituin grandis ciitconfusio, ciiin lolletur ab co lalcntum
servilulis in timorc. F.t de lege tua iniserere mei, noii sibi crcdilum,ct ipse miitetur in ij^nem xlernum
iieruMi ('aiiiln Spiriiuiii serviiulis in liinore, sed spi- (i('id.,2ti). Siiniliicr is, qui ad niiptias ingressus de-
riluni adoplionis fiiioriiin iii quo claincmus : .\bba prehendetur noii iiabi^re veslem nuptialeni graviler
Pater (/ium. viii, 151. .Mortiius quippe sum prx t;i^- coHfundelur, cuiu de nuptiali tonvivio separalus
dii); iii (|iio dt.rmilarit nv.ima mea, in boc similis I ligatis manibus el pcdibiis ejicictur in tenebras
dorniitaiiii, quud inod.a iiiter leêin Doi legemquc cxteiiores, ubi erit Delus et siridor dentium (Matili.
Jiieuibroriiin ncc plcne vigiiaxit leî Dei nliedicndo, VIII, I2l. » Taliler, o Deus niisericordissiiiie, noli
iicc siiporealto pressa esl voluiilarie serxiendo legi ine confundere. Confundar autem gravissime, si liia
menibroiiim per coiicupistentins cjiis euiido. gia:ia niedcscrcnlc rinm veriialis, qnani elegi, dcse-
757 COMMhNTAmUM I.N PSVLMOS. - PAKS X. - PSAL. CXVIII. 7S8
riiero, cl si judicia lua, qii.e nwi sum o(»(t/i(<, qnari- A rii'". Lillera autem prjescriliitur, qac apudHeltlx-os
doqiic oblivioni iradidoro , si a testiinoniis tui!>, dicilur
quibns adliaebi, aviiUus deniio adliapsero pavimento, nE.
ut prius, cuin lugeiis cogebar confileri el conqiieri Vehs. 7)^. Legem pone mihi, Dumine. Legem non
dicens : Adh(vsit pavimenlo anima mea. A'o/i, qUiKso, vcterem, qua; juslo non cst posita, si'd injiislis el
me confundere in ira tua dereiinqueiido roe ; sed in iioii siibdilis, rogo niibi fioni.vel iniponi, (piia scri-
misericordia tua sic adjuva iite, ul iii via veriialis, pla in lapidibus gravis est ad porlandum. Nam et
quani elcgi, bene currens in anleriora soinper c\ten- ipsa memoria teneiis mandrtta ejus inscripla sine
tus, qiio lendo, perveniam, cursuque coiisiininiato juvante gratia quasi lapis preiiiit it opprimil. Non
Lravium coroiiK percipiani.Dulci quidem didici cx- crgo lianc tegem pone mi/ii gravanl iii, i;oii jiivan-
perinienlo, qao.l via pcrfeclionis nuili est angusia lcm ; scd legem pone mihi riani jnsiificnlionum Ina-
vcl diflicilis ad currenduni, qui liabet corin cliati- rum, quam et supra dixivtnm miindaiornm uiorum,
taie dilatatuai. Nam el egu mullolie!: in qua ciiturri, cum dilatasli cur nieuin. Haiic legsm,
Vi fts. 32. Viam mandulunnn luorum eucurri, hanc viam sic pone milii scriLciido c.-»in iligilo luo in
ium dilalasti cor meum. Proiiide quia ciiciirrisscm corde meo, ul qui seinel iii ca coepi curreic, a cursii
per itcr anguslum, nisi lii diialasscs cor nieiiin ;
U meo iion deticiam, ncqiic abeiicni qiiaiidoquc ah
non iiiilii attriLuo, seii viriLus meis, i\ux iiulUc ipsa via lua, scd exquirani cam seinper. Tu tegem
suiit, adscribo, quod viam veritalis elegi, qiiod jn- posuisti flumiiiibus viain sux rcciirsiunis ad foiitem
dicia tua non sum obtilns, quod adliiVsi leitinKiniis suiim, ad siixoriginis vcnain, ct iilu i:alurali cursii,
tuis,quod viam mandatorum tuorum cucurri. Tuo cl moluexquirunl eum scinper. Similiter /e^<;m po-
quippe dono graluilu racluni est, ul hxc oiiiiiia pus- suisti soli cl lunae canciisqiic sidciibus viam sua;
sem et facerem, cum dilaiasii cor weuin prius aii- lecursioiiis in idipsiim ccrta ct irixvncaLili revolu-
gustum, et tiraore lcgis peccata puiiieiilis anguslia lioiie, f( cxquirunt eam .'êmper. .Aiiiplins aulem ra-
tuni. Quod revera liiiic dilatiiiii, quando niisericor- tiunabiliLiis qiialuor numiiiibiis paradisi, quibus
dibus Piisericordiani protiiisisti diccns ; t Riniillile prseccpisli totam terrani rigarc pix' litaiione santli
p! dimittemini, date et dabitiir voLis (Luc. vi, 37).» Evaiigclii, lu (egem pusuisli viain jitslificulionurn
Diio haec audivi opera niisericnrdia! diiiiiiiendi ct tuarum, iioii justilitalioiium Icgis aiiii.|U%. lUi quu-
donandi, atque his ideo veluti pedibus duobus f«- que videlicet sancii evangelisix scieules quia per
curri viam mandatorum tuorum cilo diniittendo ct lcgem noii juslilicatur oninis caro, in qiia soliiin-
dando, sicul mandasti, atque sp.^rans mihi quoque modo fuit cognilio pcctati {Rcm. in, 20), viam jn-
diniitli et dari sicut promisisti. Non autem currit in ili/icalionum tuarum sempcr, id tst omni lempoie
liac via, quem in dimilieiido vel dando pigrum fa- vitai suae diligenter cxquircLant. Sic et illa lua lii
rii illa ti istitiia, quam proliiLct Aposlolus diccns :

ininaria, quilius dixisti : Vos csiis lux mundi
« Non e.\ tristitia, aiil ex iiecessitate (// Cor. i%, {Uttllh. v, li), > bcnscrunt silii lcgem posilam tiain
7). I Currit aiilcm qui triLuit in simplicitate, qui jusiilicaliunum tuaruni, te diccntc : i Posui vos, iil
ihiseretur in Lilaritaie, « non ex Iristitia aul c\ catis, et fiucUini afferatis,el fnictus vcster nianna'.,
nccossilate » timoris, sed ex gaudio charitatis, pro et quodcuiHiuc peticritis Paireiii in iiomine pico,
tenipoialibus xterna speraiitis, non tcpide, non ilct vobis {Joan. sv, IG). » Talis enim lui graiinsi
tardc, sed alaciiter et promple cum buna et, oris diclio fuit iliis nov.t: legis positio, qua firmati
prompta volunlate in ea, quse nunquam excidcl, tnam juslificalionum luarum semper exquirerciit
cliaiitate. eundo', ei fructum aflerendo spirilalem, sicui isla
In prseinissis bis oclonis versibus, quibus duo lumiiiaria, qiix iii coelo videmus, fruclum allerunt
elementa Hebraica prsetitulaia sunt dalf.th, gi.mel, lcmporiilem suocursii furmandu bonam temperiem,
congrua se ofTert conslructio ipsorum duoruin clc- peragraiite sole oinnia coeli signa, qitibus tcnipe-
meninriim. Inteipretalur namque d.4Lf.tii pleniiudo, lanliir icmpcia vern.ilia, a'stivalia et caetcra fiu-
Ij
ciHEL tabularum. Quid autem cst plenitudo labuta- clum affeienlia, dum scmina gremio terrae suscopta
rum, nisi plenitudo lcgis, dilectio? Legis videlir.ct suo tcnipore crescunl, inaturescunt bciielieio solis
scripta primnm in tabulis lapideis, deinde iii tabu- terram suu calore confovenlis jugiier cundo sccwi-
lis cordium fiJelium cuni addilamento perfectionis, dum legem sibi positam. Sic ct lumiiia spiriialia,
quae praedicari iion potuit aniiquis. Vix eniin susce- quoriim doclriiia fulgct Ecclcsia iit sol et luna pir
ptum est ab aniiquis, quod dicium est ; i Non oc- tegem sibi a te posilain diriguiitur iii via justifiea-
cides {Exod. xx, 15). » Itein : « Diliges amicum tionum inarum, quam f Jiûiri/iif sempeT, ut frueluin
tuum, et odio liabebii inimicum liiun) {Levit. xix, afferant cl fructiis illorum nianeai. llaec ego scieiis
IS). » Novis autem practipitur, iiijii irasci fralri, et in nliis eomplela vel complenda eadein quoque
diligere noii soluni ainicos, sed et iiiimicos {Matih. mihi llcri oro diccns : Legem pttne mihi, Dcmine,
V, 43). Talis dilcctiu pieniiudo legis .sive labutarum viam juslijicalionum luarum, el exquiram eum leni-
legem continentium esl. Pro bac lege conservanda p«r de die in dicin, de viitute in viriut<^ni proli-
oraiur in subsequeiiti octonario, cum dicitur : Le- cicndo semper, id est quandiu vivo in cariie : \cl
yem pone mihi, Doinine, viam jitslifirationum tiia- leniper, id esl iiifatigabililer, iit angcli de&idcraiil
:
'59 CERHOHl PH/EPOSITl nKICHERSPERG. ?G0

Iri Clirisluni piospicere seniper. Qui licet ilhim srbi A iliiiâiu otBli nicl, qu.r- heoi sii invisibilis, lamcn
temper pi;csciiiem liabcant, lanocn seinper dcside- valdc appetibilis est in verLo vcrilatiij promittenle
I aiit, quia ijiicni Iialiont, amaiit et oniare semper ile- noii vaiia et traiisitoria ul lex aniiqoa, scil vera et
sidoianl. Ila el ejrn a te posilii-, iit eain el fruelum perniansura liona, ut esl vidcre Deum et FilimnDei,
Dfleiaiii in \ia iiislincntionuni luaiiiin, qiiaiiqiiam qaoniiii alleram prnmiltiuir iniindis corde, allerum
eani pricsenlem liabeam, lamen f.emper exqnirani pacificis (liceiite Verilate : i Beali mundo corde,
semper aninndo ean\ Ne autem sine fiiicin adiiiveii- (|Uoniani ipsi Deum videliunt (Jilntili. v, %). > Uem
tiunis fiai lalioi- inqiiisitionis, < Be.iii pacidci, ijuoninni lilii Dei vccabnntur [ibii.,
Vkiis. 01. Dii inihi i.itetlerlnni et arniiiibnr tegem 9;. > .\d liujusinodi proiuissa veritatis perventuri
luiim. Tii legem pubuisli ai|iiis, iie iransircn: (ines suiit CDiiteiiiptores mnxUUis per viani verilalis, qu:e
suos (Jerrm. v, 22i. Tii le-cni posujsti liiminaiibus i'l rifl ot Tcrilas el vita esl. In hae via tua, (]ux el
rflpli, ne siios termiiios execdant {Psal. ciii, 9!. Et vita esl, vitifirn ine, qnia, eiim sit ilia ntVis, et ego
ill-i iilp.tle viia et seiiMi raientia non linlient iiilel- palmes, non esl milii vita, nisi iii illa îte, qHse di-
leclilm, ne( siinl eapacia ratioiiis ••etein.T, qiia re- ( ii : I Sine me nibil potestis faecrc [Joan. xv, 5). >
giintur. Spirilalia vero el numiii.i et luiuina soi .Mi liac vita nedeliciam.
riir$us Tialient intelteitum in r!« juitificaliomim Vrr.s. 58, Tifl. Slalue te.iu lno eloquiuni tmn: in
iHnrim seiendo et inielligendo, quo ancloie diri- timore ino, iil est ita fac mc servire iibt ;.icul d.-^cet
sieeliir sive per coliimnam ignis iii nocle adversila- eloijnium lunm, qiiod noii slaldiliir, nisi facienli el
lis (Exud. .VIII, 21), sive per coliininain niiliis iii die lilii I scrvienli iii timore ct exsultanli cuni Iremore
prosperitati» (iV»m. xiv, 19). liitelligunt enimChri- (Psiil. II, 11). Tiinor quippe sancius permanens in
sluin rnlumriaiH nuliis propter assBmpiam caruem; sa;ciilnm sseculi (Psut. xvin, 10) « Lagis e.sl iiiinio-
columiiaiii vero ignis propti-r Divinilatein, (|u:epr.'e biVis, in (jiia veTbiiui luuni slatuitur, et ipsiim ver-
(uiilis jiigiter liabendo non abcirant a lia jusiifira- 1'uni tuum discipliiia limoris (sl, ne sit in eo zelus
lioiiuin tuarum, Deus nmaiur justltiae. .Ncigiiaregu '">" sccuiidum scicntiain, si non regiliir verbo, ne-
nberiem a via jnstificationum liiarum, da el milii qMC in ipsiiis verbi scientia sit desidia, si desit ei
inlf.tlectum, qiiomodoillisdeilisti : et scrutabur tegem limur sanctus, qiiem qiii iioii liabeiit eloqiiium luum
lunm, quomodo iili, ct custoiiam eom in toto corJe Driis aul niii.ime aut neîigenter siiscipiunt, ct ab
iiieo, qiiemadiiiodiim el illi. Scruiabur tegein luam, co lanqiiam a fahulis facile deolinant. Qurid ne
iit ad I jus intoriora per:eiiiam,Hn quilius < tota lex niibi eveniat, prccibus ussidiiis anies luas, Deus,
pcndel el proplielj' (MiUlti. \xii, 10 : > el custo- c P"ls'>t dicfn:!o : Slatiie scrvo luu cloqiiiv.m liiiim iit
dinin itliim i« lotocorde nico, ij esl diligain t Dciim tiinore luu.
e\ toto corde nieo, el ex lota anima inea, et ex '"li'r uiniiia vcio, qua; liinco sanclo iin,oii luo,
lola fortitudine mea (ifarc. xii, 55). » cl proximum pbis nic aiigil opprobrium qiiod tuspiciihis tivn, i|tiia
sicut moipsuni. Qvl\:\ vero id per nic iioii possuin, niaxiniuui vilium esl ilit siispicio, qux aliter putat,
Vi;ns. 5.'». Deiluc me in semita inuudnlorum luo~ qiiain sii vcrilas vel de si; >cl dealio, ut, verbi gia-
riim, qiM' licel sil iKileiiti et incipieiili angiista, te lia, ciiiii bomo cxisiiniaiis aliquid esse, eiim niliil
ducciile, lit latn iiiilii voleiili, quiu iptiiin i)olui,vl liuc sit, ipse se scducil (Cat. vi, 5), vei italisqiii; oppro-
ipsiiin n le .tccepi, iit Vilim, qiioil prias nolui. Ne briuin per hoc uieretur, qiio ci suspicin iMis expro-
oiitcin voliiiiias niea lepcscat, bietur judicio veritalis, mininie talibus jucundo,
Vf.rs. 5f!. Incliiia cor nicum in testimuniu tua. qnia iion libcialiuiitiii :i verbo aspeio, quo diccs
Sicul iiicliiintus vulliis melius prospicit pedihns cuique lali : t Exisiimasti iniijiie, quod ero tui si -
qnam siipiinis, ila nieliiis sihi prospicit cor huniili- inilis (Psiil. xi.ix, 21) 1 approl ando falbitatcm i\m
lale iiiclinaliiin qiinni vanilate supeibuiii et elatuni. siispicionis. Non est ila. Iino arguain le, ct slaluain
lU ergo beiii' milii prospician in givssibiis moriiin. conlra faciein tuam iii upiuobrium luuni, ul vidcas
inclina cnr iiieioi! in leslimnnia tua, (|u;e credibilia " lioc senipcr. Patcfael;! naiiique verilatc \ii'X judicia
facla sniit nimis tc ipS'), qiii menliri iinn polcs, niH./«cKHiia eiit o^jyrofcriiim graiide puiantilius ali-
eouieslaiile, qiialiler velis tihi serviri iion pro iner- ler, quani se babucrit veritas. Cuju» amatoribus
cede, nt SPiviiiiil mercenarii, .sed gralis, iit patii ji(((ir)a («o juruiit/iT, sicul lux ista visihilis jucuiidu
serviuiii lilii Iwiii. Pro|)tereaqui« lllitis et nonmer- est puiis el sanis oculis, quae asiiera cl niinime
cenarius esse cupio, assidue oio diciiis : Inctina cor siiavis cst xgris ac lippis. Anipuia, qua.>so, islud o^
mcttin, id cst velle meuin tn lestimonia liia : et non prti2iiii(ni meum, quod tuspicntus sum ilocens et fa-
in avariiiam sivc laudis, aut gratia: bumanse, aut ciens nie non nliud judieare vel dc ine vel de qua-
teneni liicii. Ciijiis api>etitu neqiiaiiJn caplar, lil'et re, quam sc habet veritatis judiciuin, quiaju-
Vf.hs. 5". .\verlc oculos meos, ne videanl vanita- dicia tua jucunda. ulpole amnriludinc suspiciouis
lem, id est ne aincnl velcupiant aliqua transitoria, rarentia, cl a judicii^ liomiiiiini temerariis muliuin
qU2e rito dcliciunt el evanesciint. (inde qui pro la- dilTerentia. Qiiia eiiim occulta liominiim non vidcn-
liliiis Deo serviiinf, vani fiunt. Iden iie vaniis cffi- liir, dalus esl bicus tcnieraria; $uspicioiii. Ideo cum
cinr, ni't'r(i' ociitos mcos, hc vidennt vauiiulcin, sed Doiniiiiis discipulis suis prxcepisset, ne jusiitiam
opposituin vanilalis, veiiiatoii). Ilaiic videaiii, banc suam facerent coiam liominibus inluitii mcrcedit
;
7C1 COMMF.NTArilUM i.N PSAI.MOS. - - PAHS X. — PSAL. CWIII. 7C4
Iransiloiia'. qiiia poleiant suspicaii alios ila opciaii, A .Vdam omncs inoriuntur, ita ct in Cliristo omnes
Conseqiienkr addidit : « Nolilc jiidicaje, ftnoiijii- vivilicabuiitiir (/ Cor. \v, :2-2). » Hoc digiium etjii-
dic.lliiiniiii, iiolitc condeninare, et noncondeiniiabi- stuin cst, feqiium ct saliitare, ut sicut pcr unius
niini (Luc. VI, 57). i Quibus dictis, anipiilutiini est inobedieiitiam mors multoruin, sic et pcr nniiis ob-
a discipulis o/jprofrrium lemerari* siispicioiiis.qiiod filicntiam vita innltorura. Ratioiiabilis aquitas, ut
et i^go rogo a iiic am;)w((iri,dic(iis assidue : Ampn!a (pi:iiiio.Io mors pcr uiium, sic et vila per uiiuni. /u
ojtprobiiuiii ireuni, qiivd snspicaitis siiiii conlr.i judi- hac a'quiiale tua vivificn me.
cia tua, quia judicia luajucmida ; jiidicia vcio sn- \\v.
spicionis ainara. .\h bac liitera scxta sciiiieiiles oi lo versus inci-

Aliter : Ego per judicia lua jucmida el vcra dis- piiiiii apinl Hcl>ra;os, qniliiis oratur ut Snlvator ve-
cutiens me ipsiini, ctiaiii cuiii i iiiliii milii eoit- iiiai, qiii csl misericoidia seinpitcrna. llic octo
sciiis suni, » scio qnod < in !ioc iion justincalus vrisiis priEcedenu octonaria continuantur lioc mo-
sum {/ Cor. iv, i). » Uiide iieque nie ipsum judico (iJo : Iii wquiiute lua vivifica me.
jiisltim, qilia rutuiuln veiitatis oppruhrium suspica- Vf.rs. 41. Et teninl sujicr me misericordia luii,
Um 0/(1)1, quiid I0j;0 ainpulan i\ mc ila jiistilirai i, lioininc, sinc qua non possum vivere, qiiia man-
ut niilla inilil leniancal suspicio dc tali opprobrio, diiia lua qua" concupivi, absque miscricordia gratioe
quale liabehunl, qui so siio judiciojustos aestimant, aJjuvantis implcri iion possiiiu. Ideo rogo ul venial
ciim lua judicia jucandn Iinige aliter se dc lllis lia - supcr ine misericordia lua, Domiiie, scieiis, quod
bcint. Id(-o veio ciilpani non solun» quam cogiiusco, I melior cst miscricordia tiia siipcr vitas [Psal. i,\;i,
scd etiam quam suspicor, iii me tibi confiteor jii- i). » Non illam iiiinc pcto miscricordiam, qiia • nii-
diei conliiini, cognitori sccretoruin, quia jndicia scrcris oniiiium > tu, < qul nilili odisli eoriiiTi, qiia^
luajnrunda scmelipsos judicaiitibus cl accuânli- fccisti (Siip. XI, 2i), » quoniam lia^c miscricnrdia
bus, ([uos judi: as non csse judicandos vcl daniii.iw- iiulli crealur;r, dencgala vel iinquam dencganda
dos, co (|uod semetipsos jiidicaiil. llla qiioquc jia/i- non est precibus invocanda; sed iJlam pelo iniscri-
cia lua jucuiida sunt, quibus a te < jiidioaiiiur ct cordiam, qit;c cs! salutare !uum, ut veniat svper me,
corripimur, ut non cum boc mnndo damncmur liatque inibi caput, sicul scriplum esi : < Caput viri
(/ Cor. XI, 32). • Indc est, quod flagcllas omncm Cliiislus (/ Cor. XI, 5) ; » ct qiiomodo caput regit
liliuin, quciii recipis, ci castigas quos anias, ul;u- membra, sic ab illo, ei in iilo regalur vita mea :e-
diciis luis jucuiidis ct piirgaloriis. evadaiil judicium cundum cloquinm tuuiu, id cst sccunduin promis-
damnatioiiis. Per lalia igitur purgaloria et f:ilci C sioiics tiias gratuitas, qilibiis gralis promisisti Cliri-
acutae similia judicia, quaiso, ampuia opprobrium stum vcnturuni, ct in illo bciicdiccndas fnre omnes
meum quod suspicotus suin. Qiinsi eiiiiii falce jiidicii tiibus ternc (Psal. lxxi, 17). Ve»f«(, oro, b;rc mi-
vcri ampultttur opprobriuin incum, quod suspicahis sericordia tiia, biic salutare tttuin super me protrgens
sum de aliis, cuni et alii de me suspicantur mala, miscricordiler ac salubriler tanquam gnllinn piillos
qu;i; iicsciunt, si taineii apud nie esi cbaiitas, i|u;c SHOs confovcndo
lalium suspicioniius noii iriilatur, (|;iaeque nec sic Vf.rs. 42. Et rcspondcbo c.rprobramibii.s mihi ver-
ipmulanlcs a;niulaliir (/ Cor. xiii, d3); sed iiiler lium, videlicct cordc ciedeiis ad jiistitiaiii ci ore
onmia qiia; suffcit ct susliiiet, ipsa iiuii(|uam cxci- confilcns ad sululcm non soluni iiitcr aiid^tures (i-
dct. Hanc igilur opians deles, dcsideraiiles eructaii sibi verbiim boiium,
^ ERS. iO. Ecce concupivi mandulu lua, qu.e iit sed cliam intcr malos expiobiaiucs non reddam
duobiis mandatis clraiilatis colliguntur, in quibxis conviliis con\itiuni, vel opprobiiis opprobritin) ;
lota le.x pcndet el proplieiae. Hsc mundata tua coii- quiii polius rcspondebo verbum rationabilc, licel illis
citpivi, et ccce in evidenti coiicupisco desiderans te minime acceplablle. Noii eiiini semper tacendum
diligere lolo corde, loia aniina, lota fortitiidine, ac cst contra malos, dumniodo sint ita capaces, ut
proximum sicut nie ipsum. A cujiis tamen cliari- I) possinl recipere verbum, qiio etsi noii convincuii-
talis vigore, quia per nie ipsum delicio el morior, tur, ut acquiescaiit, constiiiiguiitiir, lit obmuic-
tu fii (cquilate lua vivifiaa me, tua dico, non mea, scaiil, iieqiie sibi superiorcs videbuntiir, cum ra-
quia nulla mihi ex mc jiislitia vel a;quilas, qucm tionabiliter inducantiir sive ut credaiu et cedaut,
gravat ct morlilicat niiilta iniqiiilai. Proptcrea sive ut credant, eliamsi noii ccdant. iSam iibi ncu-
dico : In wquilate tua vivifica me, id cst in Clirislo, Iruiii borum speratur, friistra verbum dicitur. Et
qui < factus est nobis sapieniia et jiistitia et sancti- idco coram lalibiis caveiidum est, ne mittaiiiur
ficalio el fedemptio (/ Cor. i, 50). » Ipse igitur et iJiargaritaR aiile porcos vel saiictum delur canibus
(cquitas lua, ijuia Deus xqualis est libi, Dcus cl (ilntlli. vii, G). Ego autem ideo exprobranlibus re-
Patcr juslc. F.st et ;e(|uitas mea mibi data cl facia, spondebo verbum : quia spernvi in serinoiiibus Ivis,
quia boiiio:eiiiie ut ego, D.'us apud te, bonio apiid quibus doces veritaiein coiililendam coiam liomini-
me. fn bac wquilalu lua, id est in Cbristo, vivi/icu bus'. Dicis cnim : < Qui me confessus fiicril curam
me, iii vivam vita, quaj esl ipse, boc ipsum cxi- bominibus, conlitebor et ego eum coram Patre meo
gente lua wquiiale, quia ipse nibil moni debeiis (Maltli. X, 32). »
Diorluus est, ul ego vivam. « Sicul » cniin « in Alitcr : E.rprobrantibus milii crucis contumciian\
: ;
765 GFJlHOlll l'Ri£POSITl REICHEKSPEHC. 764

ego reipondebo verbum quoJ < crai in principio apiid A in corde suo velul altcr Cliirsi aniiciis David, qiy
Douni iJoan. i, 2). > Eipiohrantihus, qund adorem David regem negavit ore, qiiemiameii amavit corde,
liominem < laliil filiuni (Mnlih. xm. 55), i ego re- licet ejus adversario Absalon facie leniis adb.^serit,
spoiidfbo, nie adorare Vcrbitin Dei, Deum creatoris quod ipsi regi David satis uiile fuit, iiiiia- per illuin
oiniiipoteiilis njliiralem Filiuin, iinum iina cum bene consiliantcm infatuatum est consiliura Acbiio-
Palre ac Spirilii s;inclo snlum verum Deum (Luc. phel revera odieiilis regem David (/J R^j. xv, 11).
IV, 8) : qttia speravi iii sermonibus luis, qiii dieig : Siiniiitercl per Petrum aposiolum sua ncgaiions
• Domiiiiim Deuni immi adoiabis, cl illi soli ser- inorli subreplum consilium Judfe iiifatuatum est,
vies \f)evl. vi, 13). > qiiia icrbum veritalis, qiiod Pctrus in corde reti-
Veb». 43. El lioc 010 ne aujeras de nre nieo ivr- niiil, velociter quasi de vona pr;ecordialis dilectin-
biim reriialis liujus, iia ul pcnnittas volucriluis nis rcascendit ad labiuni fontis, id est ad os Pctii
«•0011 aiiferre seinen verbi de corde meo {Luc. viii, cito rfsipiscentis et amare flentis (.Vaiili. xxvi, 75 ;
5). Qiioiiiain sic aufeietur de corde, coiise<|ueiiter Luc. XXII, 62).

etiam aiiferolur de ore le riicente : < Quare lu en- Coiilingat f-rgo siinililcr inilii iil Petro, si ([uaiido,
arras jiistilias rneas, ei assuinis teslamenlum niciim (|uod averlat Deiis, iiegavero, cilo resipisc^m iliius
per os tuum, Tu vero odisli disciplinain, i elc. {Psat. cxemplo, ueqiie verbuin verilalis aniittani usquequa-
xi.n, 16. 17.) qttc, id csl i'.:/</t', succiirreiilibus mihi luis judictis,
Super liuiie locum bcalus Grcgoriiis dieit in quibus castigas et argiiis, quos amas, iit P-jtrum
Job lib. XI [eap. xv] : Cttm sacerdos noit ayit bona, quoque aigtiebas dicciis ilii : < Modicae fidei, quare
qux loquilttr, et eliam sertno sublraltilur, ne loqui dubiia.>ti? I (Matili. xiv, 51.) Hoc in tempestate
aiident, quod non operatur. Vnde el dicitHT : Pecca- Riaris perlclitanli dixisti ad cuin verbis manifestis :
lori aulein dtxit Deus : Qiiare lu enarras juslilias ai vcro in tcinpi'siai« Jud<iic;e toniniolionis rcaliter
nieas, et assuini» leslanicntuD) meum per os luum? hoc ideni dixisli, qiiando respcxisii Pelrum, luoqiie
Ilinc esl ergo, quod nuiic precatur riicens : Ne auie- respectu ad amare flendura coiicitasti, tanqiiain di'
ras de ore nico vcrbum veriiatis. Perpendil namque, ccrcs : Modic.T lidei, quare iiegasti? Sic Pelnis ju-
qiiod oinnipolens Domimts verilalis verbwn fncienii- diciiim dainnalionis cv;isit, <7Ki<i in judiciis tuis su-
htis liibiiil, el iwii faricnlibus lollil. Qui crgo de ore persperavit. Ncque eniin despci ando veniam pceni-
stto veibuin non auferri pelitt, quid aliud,quam gra- tuit sicul Judas, qui dixcrat : « Poccavi tradens
liani bonx operationis qua;sivit ? uc si aperle dicerel sanguinem justum (MaiUi. ii, 7), i ct laqueo dcspe-
,4 boiio opere me errare non sinas, ne dum aniitlo
f;
lationis ciim pni-amliulo suo Acbitopbele iiiteriit.
ordinein beiie titendi, rectilHdinem perdam toquendi. Potiusautem in judiciis luis bene speravit conlidcns
Et plcrumqae doctor, qiii docerc a-:iel, quod neijHgil pon sc damnaiiiliter puniciidum vel jiidicanduin,
agere, cvm dcsierit bona luqui, quw operari content- qui te donantc jiidicavit ac piinivit se:nel!|;suii..
psit, docere subjeclcs prnva iiicipit, quai agil, ul Num si nosmclipsns judicaverimus, ait Aposlolus,
juslo Dci omnipolenlis judicio iii boiiojam nec tingunnt non ulique judicabiiuur (/ Cor. xi, 31). Dtnique
liabeal, qiii bonam liabere vitaiii recusnl, qiialcnus illa jiidicia, qiillius iios ipsos jiidicamus, judicla tua
cum ntens ejus lerrenarum reruin amore inceiidilur, sniit, qiioniani a te donata sunt. In bis jxi/iciis tuit
de lerrenis rebus semper loquitur. Unde in Kvangelio cgo Daîd vcl ego quivis ps3lini.sla supersperavi,
Veritat Ex abundaiilia cordis os loquitur
dicit : qiioiiiam tii;i! increpationcs iion aiiferuiit spem, scd
(ilalih. XII, o\). Jfonus bono de tliesauio boiio pio- aii;;cnl, cl iiteo in luis judiciis, qiiibus nie vel intus
fcrl boiia ct malus n'ala (ibid., 35). Uinc Joaimes occulte vel foris inanifesie curripuisli, supersperani
nil : Ipsi dc inuiido sunt, ct ideo de mundo lo- sciens quod siipra qiiam pelimus aut inlciligiriius,
quuntur (Jonn. xv, 5). poles ct soles misercri liii.s judiciis ct eorreptioni-
Alitcr : Ne auferas, id cst iie aiiferii pe;niitias, de lus buniililer snbjacenli, ct iiiter liaec aniare flenti.
ore ineo verbum vcrilqtis, <\[ioi\ rcspoiidi cxprabrit»:- i> 3ln\ic iiiposli-riiiii caulebm proponenli, quam et
tibus milti, quodque ut pretiosam margarilaiii diiri- ego flagellis ct judiciis tuis cruditiis propono di-
cili nogoiiatione acqiiislvi el vendilis oinnibus coin- ci'iis
paraii (SJatlh. xiii, \6). Hoc iie auferas de ore meo \f.r>. 44. El custodiam tegein luam semper in sir-
perniitteiidu ine iiicidere in ciiipain iiegalionis ; aut ciilunt cl in stcculutn sa-culi, iJ esl custodiam dilecliu-
si permiseris iiegare, ut reiriim, non periniitas ks- iiein, quae pleniiudo legis est, qii<e qiioniam iiiin-
</i<e<7u«(;«e, vcl sicut iii Hcbneo legitur : //sîk' ;iiquam excidel, seinpcr, in swculum SKculi perniane-
m»j, aut sicul alia traiislatio liabel : Vsqne valde. bit in electis lam bominibiis quani angelis. Quod
Valde nainqiie sive iiimis aiifui tur verbum veritalis dico .icmper, espoiio et cxplano pcr id qiiod scqiii-
de ore, ciini siniul etiam auferlur de corde, vel ciim tiir : In strculum et in saiidum saruli, qiiia plcni-
is, qui oie veritateai negat, faclis quoque neganflo Indo legis charilas et iii lioc susculo ct in fuiuro cu-
cuipam geininat, sive, quod pessimiini eî, iii slodiUir a saiirtis.
culpa perscverai. Pelrus aulem, etsi ore ad liorani Yers. 45. Ki ambittabam in latiiudine. Hactcnus
iiegavil, qiiaiido fuit scilicet hora cl p:)testas tcne- vcrba oranlie, iiuiic narraiitis, diiin qiiasi inipe-
brarum, lamcn rcrbum veriialis Chrisluin rctiuuit tratis oiniiibus confitciur iii laiide Dci, qiialem !-
765 COMMENTARllM !.N PSAIMOS. — PARS X. - PSAL CXVIII. 766
iiim fucil Uuiuiniis. Ni>ia iiiusUui.iin coujunttioiicni A cas, diim quod jusie prsicipis, nos operari roncedis.
cl quasi inconseqiienlem. No:i ait SPfuii(iiim priora Jubiilicatioiies (juippe tiia; sunt in eo, qund nos fa-
(fe liiliiro : Lt custoitiam el ambuliibo, vcl oplalive cere facis qiiae praecipis, lii, qui hoc ipsiim promtl-
ambiilem; sed ut iiilplligatiir exaiiililus, oralioncm lis, dicens in proplieta : « Et faciam ut in pr.Tcepti»
vert t in gratiarum aclionem tiicxMis : Et ambulnbam iiipis ambulctis, et judicia mea custodiatis (Eiech.
iii liiiiludine. Qiiasi (iicat Non sura ingratDS gralire

:
xxvvi, 5:7). I heni in Evangelio : « El qiiodcunquc
tux, qua donaiitc ambulabam in taiiiudine cbaritalis pclieritis Paireni in nomine meo, hoc faciam (Joan.
dilalatx usquc ad iniinicos dii gendos, vel u>()iie ad \iv, <3'. » Memor esto liujiis verbi tuiservo, in quo
illam amplituiiiiieni, qiia t majorem nemo haiipi, > milit spcm dedisti.
scilicet, < ul animani suam poiiat qnis pro amicis Iii lioc oclonario septimo scplim;i liltcra prxiio-
suis {Joan. xv, 13). > In liac tatiludine quamvis l.itur, quie apud Hebracos (iiciliir
iion fuerim perfcctus, tanien per quolidianns piofe-

ZVIN [cud. /.Al].
ctus ainbulubam cura liis, qui posleriora oblivi-
sceiiJo, it iii anlcriora se exlendeiido iljinii dc vir- F.t commcndanUir bic septima iittera septera
tdie in viiluluiii : Ciini liis anibubvi. QiioJ cvinde praconia viri iii propnsito sancli valde iaudabilia.
paluit quia maiidata lua exquiiivi cipicns per lalilu- Primuin esl, ul sit menior promissionis secundum
diiiem scientia; in lutitiidinein r!i.<i'ilalis ninpliari. qu^m viveiili merccs debelur; secundum est, ut et
.\i cepia vero iiianifatoruin lnorum, qux diligenler In adversis spe se consoletnr; lertium, ut si impios
ejrquisiri, quaiitulacuiique nolilia iioii ligavi boc la- videl prosperari, iion ideo declinet a lcge sed con-
teiilum iii siidario vel lerra; suffodi, sed aliis, qiiod lngiaponini fugial; qiiarlum est, ul memor sit ju-
intoiligcbain, praedicnvi. diciorum coelesliiim, (juse ab .\dam in omnibu< tem-

Veks. id. El loquebur- in leslimoniis tuis conle- poribus consolantur : aliter declinarcl a lege. Mali
siando boniim, quod iiitclleYi lionum, et maluni, iimeiit judicia buraana, iieduin diviiia, sed boni de-
quod inteliexi malum nnn soluin in plebe, sed etiani sidcrant. Quinlum csl dolcre aliciiam culpam, non
ih conspeclu regum terribilium, et non confundebar suam coiiiumeliam, imo elpro eis orat; sextuni cst,
pro scandalo ci ucis. Vel non cnnfundebur, ut cx- ([iiod canlabiles sunt ei jusiillcaliones; septimuni
probrantibus credcreni. Sic ego, qui prius polebain, cst, quoil iioii solum dle, sed cl nocte, id esl onini
ut responderem exprobranlibus verbum, ei ne aufer- icmpore laudiLus Dei inlendii.
retur verbum verilatis de ore meo, posiea exauuitus, Vf.rs. 49. Memor esto verbi tui servo luo, in quo
el iii verbo verilatis confirmaliis pro eodeni vcrbn , viilii spem dedisti. Quod est vcrbum tuum, in quo
ceriaiis loquebur in lestimoiiiis luis in conapectu re- mihi spein dedisti, nisi vcrhuin promissionis faclai
gum, et non ccnfundebar. El qiiia iii multiloquio dif- Abraba; ct semini ejiis? Ncmpe duui seniini ejiis in
licile cavctur peccatum, prius quam loqucrer, ul mulliludiiie slellaruin ccelesiia promisisti (Cen. xii,
recta et recte loqnerer, xp.i, IV, xxii), milii servo luo spcm dedisii. Ei qui-
Vers. 47, i&. Meditabar in mandalii luis virlulc deni in lemelipso tu omnino immutabilis, nibil
inspectiva conieinplando ca, qua" diteii, et iii vir- oblivionis aut poeniteniiae aut ciijiislibet mulabilita-
tulo activa levavi manns meas ad mandaia lua, quce tis admitlis. Verumlanien locutione morali, qua
ilem dilexi operando sicut ea dilexi coiitcmplando hitmanus movetiiraffectus, diceris pcenitere, quando
sciens, quoiiiam Unis prseccpli cst ciiaritas (/ Tiai. pra-lcr Iioiniiiuni spem res mutas consilio non mu-
I, 5), » propler quani conscqiiendam praecepti sive tato, ut cum diiisli : « Poenitet me fccisse bomi-
niaiidali exercelur mediiatio simul et opcratio, quod ncm super terram (Gen. vi, 6). » Diccris etiam
insiiiuat liu^c ingeminatio, qua bis dico : Quai dilexi, nblivisci, quando tardare vidcris adimplcre , quae
medilans viddicet in mandatis tuis, qua; dilexi, ct proniiltis : reoordari vero, cum facis, quod promi-
levnns manus mtat ad mandala lua quee dilexi. sisli. llinc esl iliud diclum « Siiscepit Israel pue- :
Quid csl autcni levari manus ad mandala, iiisi pro D rum suuin recordalus misericordia; suse, sicut lo-
guperno et coeiesli praeinio bonis operibus adira- eulus est ad paircs nostros Abraham el spmini ejiis
pleri marKJata.'' Nam quasi ma»us dcponit in ima, in siEcula ( Lue. i, 54, Sfj ). » Igitor Hifiiior esto
qui operando bonum quxrit exinde prsemia terrcna verbi tui, quod locutus es Ahralia! servo tiio, in quo
sive gratix sive laudis buni.inae sive cliam quxstus mHii servo tuo spemdedisti. Servus iile, imo et ami-
lcmporalis. At ego sive meditando sive opeiando ct cus liius factus est credendo promissionis tua;
manui levando in mandalin, qucB dilexi, aspiranie verbo, iii quo el mitii credenli spem dedisti benedi-
gratia lua, in utroque gralis erercebor, cogitando ctionis itlius consequendoR, qiiam ci et sciniiii ejus
videlicel atque operando per dilectionem, qua ea promisisti diccns : « In scmine tuo benedicentur
dilexi pcr Spiiitum sanctum qui datus cst niibi. omnes iribus terrae (Gen. xxviii, 14). i Hujus verbi
Exercebor scilicet fiequentando mediiatinnem ct tui memor esto, id cst fac cito, quod promisisli, ne
operationem, ul ex operibns ostendain qux loqnor videaris oblitus verbi lui, quo cunclas genles I)ene-
el meditor in juttilicalionibus luis, id est in sermo- dicendas promisisti, quando ipsum patrcra multa-
nibus tuis, quibus et lii JustiAcaris, dum qiiod pro- rum gcniiuiii constituisti. V.'rbi hujus memor esio
misisti opcraris, ut verax invcniaris, el nos juslili- mitti sereo Ivo, ut veniai siipcr me bcnedictio, qui
,
767 (^Kuiioiii i'ti.!a*osiii fit.iL;iit;rtsPLKi;. 708

Stivus Uius sum, viiielicLl iiiuis illoniir), qai ilicimi : /V ac perlrahere iiilenles ad siii coiifoiinii.Tii-ni. Quid
• Ecce sicin ociili scivoi uni iii nianibus domiuoriim ccoiiiia pjjo?
suoruin, ei sicul oculi ancill* in nianibiis dominx Xkhs. 52. McmoT fui jmlicionim Innium a stBCulo,
suit : ila oculi noslri ail DoniinuiTi Deuni noslrum, Domine, cl consolalus snm, vci sicul in HebraEO lc-
(loiuc iiiisi rcalur noslii (Psal. cxxii, 21. j Milti lali gitur : Dcleclatus sum, quia perscrulando judicin
servo luo spem dedisii ,
qiiod in semiae Abralix luni iila inscrutabilia, qux ante vel supra sneculuni
Christo bcnediciionis eidein proraissa; particops ef- suiii, scd, quac a swrnlo siinl, ex quo niiiiidiis tem-
(iciar : poialilrr coppil adminislraii, lioc inveni. qiiod ju-
VKns. oO. Ilac be.Ka spes me roinolala c^! iii hti- dicii lua jucunda ac jusla, qiiilius oinnis disponis
militale mca, iiiia iiie liuniiliavi ul Abraluini conli- JMsic ac pie susliiicns vasa iroe, ut osicndas diviiias
t( ndo se cincrcni ac pnlverem {Gen. xmii, 27), sive glori:c in vasa miscricordiae. Superbos loleias, ut
ut Oavid coiililcndo sc piilicem et caiieni inoi tiium per cos humilium paticnliam exerceas, quoniflm n
{/ Reg. XXIV, Irl), sivc ut Maria coiiliicndo se aii- .sa:culo jiidicia tua cuciirrerunt, ut pcr n.aliliani
ciliam, cuni eligeretiir iii loiius mundi (loMiinain ci r.aiii purificaretnr el excrcoretur pieias Alicl. Hscc
cceli rcginam {Luc. i, 58). lii hujusinodi spontaiaa jndicia laa mcniorando a prinio jiisto iisque ad iil-
Uuiiiillt^te, (juain voleiis oi^scrvavi, seu etiain in ^ linnim, \idensqiic a ilonio tiia judicia tua incipi.
illa, quani gravatus ab alio paticnler siislinui, vcl diiin jiidicanlur jusli injusic, posthac juste judi-
cliam iii iila univcisaii liuniiliationc, qiia projcclus caiuri, (jiniido < jiidicabiint nalioncs et domina-
el in inoitisel niorialilalis miscriam lugcre cogor liiiniur popiilis, coiisol.iiiis sum et dcleclaliis siim
orij;inalem ciilpam : iii orani denique lnijusniodi (Siip. 111. 8). >
hiimiliiate cojiso/afa est iiu> spes verbi liii, quo lui- Quidam codiccs habeiit : F.xliorialvs sum, id est
mililjus gratiani pr*slitisti, ut Abraha;, David, .\la- fxlioitalioncm acccpi, ulcssem devolior ct paraliur
riae, cujus Immiiiintem respexisli, cl per Yeibiiin in vcneralioiieyMrfinurum luorum, quibus uiinc liios
tuitin ex illa incarnatum promisisli liumilibiis gia- liiimilias, ui eos in fuliiro cxaltes, cl e converso
tiam dicenle illo : < iSeali pauperes spiritu (Maiili. iiiimicos liios nuiic supcrhire diiiiitiis, quos in fii-
V, 3). > Ileiii : « Oiniiis qui sc liiiniiliat, exailaliilui tiiro Ininiiiiaf dispoiiis. Quantaiiiiel aulcm fucrit
(i.uc. xiv, II). » Inile iiiiiii consoialio in liuniililaie mca consoialio ex meiuuria jndiriorum luoruin
niea, qnia eloquium Inum, iiuo liuinilcs coiisolaris, taineii
vivificuvii ine laBiilicando ainiclum , conlirmaiido Vers. i)0. Defeclio tenuil we pro peccatoribui de-
iiifiiiliiiiii, cuiando .Tegri.tiiiii, rcsuscilando vcl tcn- relimincntihus lcticm tuum, quia pius gravabat me
latioiiibus v.^1 Irilmlarmnibiis morlificalum tristilia ^ culpa superbiciilium, rt leqem luam dcrclinquenlium.
saiciil:, qiia; morieiii operatur, iibi eloquiuin lutiin quaiii poena niibi ab cis illala. Iiide mthi defectio,
sua vivificntione Iristem non consolaliir. Sed gra- inde niilii laediuiii, iinle borror, sicut in Ilcbraeo le-
tias ago lilii, quia iii omnimnda liumililate mea, gitur. Habct ciiim Hcbraica littera : Horroroblin.iit
iie trislilia mortein opcrans absorbcrct inc, (uiim me iib impiis, qui dcreliqueiunl lcgem luam. Quod
eloquium ririlicavil ine, quod cral iiiilii valde neccs- csi dicerc : liisita miiii pictas non potiiit non doleie
sariiim, ciim esseiii iii mcdio siiperborum, qiii vcl horreie iinpiis derelinquentihus tegem luam, fuil-
\ers. 51. Superli inique agehaut usquequaque. que iiiilii tania defeciio, lanlum kedium, tanlus
Siiperbi, qiios nec iiioilalilas isla perJoniuit, qiia; hoirur pro peccaloribus deieHiiqiieiitibus legem tuam,
ail hniniliaiidum geniis linniamini fiiil iniposila Dco ui tîilcict etiam me vivere. Scd iii hoc rcfocillaia
ciienti' Iiomiiii : i Tc! la es, el in teriani ibis (Ccn. csi aniina mca Deiis mciis, quod
m, 19), 1 elati conirj huniiles inique agebant, qiiia Vehs. 5i. Cantabiles mihierniu juslilictttiones tutB.
"is noii satis fuilesse inalos, nisi ct dc bonis nialos Iii lIcbr:co lc(;iliir : Carmina mihi erant prtccepta
laceic iiilcrenlur. Do his dicium esl : i Dcus snper- tua. Uiidc conslal noii lioc luco aliud inlelligciidiini
his icsisltl (Jacob. iii, iv. 0). » Nam quia supcrbia . justilicaliones qiiam prwcepta, qiise non lantum le-
piiiiiilus a Dei coepit injni ia, tam aiigclo qiiani lin- gciido et medilaiido, sed et caiicndo frcqiienlarc de-
iiiine conlra Deum se nimis extollciilc, rcclc illi bet liomo, qui viill jiislilicari : quia « justus ex fide
vitio spi^cialiler Deus resislil, (|ui huii!ilibu.t dat cjra- vivil [Rom. i, 17; Gal. iil, II). Fides autem ex
liam, eoquod ipsi una st^cum deteslantwr superbiam auililii, auditus vero per verbum Chrisii {Rom. i,
repioborum tam angclomm quam^hominum. niijiis- 17). » (.'armiHa crgo erani prcecepta tua sive justifi-
nioJi superbi contia mc scu Ecclcsiani scn eccte- caiiones luo' mihi David, qui non sola verborum
siaslicaui pcrsoiiam iiiique agebanl ciipienlcs me gravilalc, scd et cancndi suavilatc, intermistis quo-
Bibi confoiniarc in suse iiiiqiiilalis appioliaiionc \el (|ue inusitis instruincntis, coiisiielus fui ego pastur
iniilatione, ut vel altcrutro vcl utroqiie
nioUo alio- pascerc ovespascure tu:e, Deus, qui tulisti nie dedo-
narer a saiutoriiin ct humiliiim coiisortio. In Iioc mo patris inei, ci posiiisli me pasecre populum tuiim.
laboraliant usqnequaque, id est valde. A leqe autem jV/7ii(|uoquc vd Ecclcsis, vel ecclesiastica; persona:
tu,i iion dcclinavi, conservai.ido scilicet huniilitatein caiitabilcs eranl JHSlificttliones (Ha:si\c pra'cepta lua,.
iiiter siiperbos, obedicnliam inlerinobedientcs, man- sinc quoruni noiitia cuslodia nnn juslilicatur
ct
suciudinem iiitcr imniites, liccl iiimis irridcutes me homo, qiii i noii iii solo panc vivil, sed ia omui
•m COMMEMAUIIIM IN PSAl.MOS. PARS X. — PSAL. CXVIII. 770
voibo, qiiod pioirdil ilo ore Dei (/><((. \im, r> ; .V luiil. qiiia opprobria el maiedicla odienlium gravia
iluiili. IV, l). ) Iliiic illa syniplionia el cliori caueii uieiiii, qiiaatumlibet patienter omnia suslineii!i et
tes iii reccpiione leveilentis filii, qiii perieial, et su.Teienti cogilalioiies nieas quasi riucinnos iiicos,
iiiveniiis esl. Hiiie illa canliea siHiiuialia, qiiihus iiifrigidaverunt veluii guttis nocliuiii bruiiialiuni
oMPCiahir Ecclcsia vcl qu.iMiiio (i.Ielis oiiiina, ail nimis gclidarum nimisquc iongaruHi, iii quibus,
quac iios fivqueiilaiula pr';vocal Aposloliii i!icei;s : qmu justijkationef tuas t^.iv/nisifi, duni mcnior [ui iii
I liupleiiiiiii Spiriln sancto loqiieiites votiisinelipsis tali iiocie nominis tui; hmt ipsa iiox facia esi mihi
in psalu.is ei caiiltcis spiriialilins, caiitanics in coi- ad lioc ulilis, ut orationibus et gratiarum actioui-
tlibiis vcsliis Doniino (t'f»//^s. v, 18, !!)).• TaliJMis bus inagis insistercin in hujusniodi nocluriiis adver-
(juippe iiivoc.iliii illc Paraelctus, qui solns uiiica sis quam iii diurnis prosperis. Nam quia Judas
inilii csl consolatio in loco jKregrinalitiiiis riiea', qui nocte prodidit, Petius negavit, illo inagis tenipore
cjccliis dc patria paradisi cxsulo iu loco peregrina- instnndum est orationibus, qiio inajor est occasiu
tionh meis : loliini viilcllfei miiiuliini rcjmians pro periciiluriini iiiler tentiitioiies et tribuIaiioneR iii
exbilio, qni iioii niundana, seil tcelestia soluininiHlj niictc, 1 qua pertraiisiliunt beali* silvie qu;vrcntes
gaudia dcsidero conlinuo, in quo iiie JHoîler e.vci- 3 Dco escam sibi iPsal. ciii, 20), i ct iii (|r.a Saia-
cco. ISon eiiini sufiieil inilii ad lioc cxcicitiuni lein- ^ nas cxpetivii apostolos, ut ciibrarel sicut Irilicum
pus (liurnuin, sive lnce solis in iioteîlalciii dici [Luc. XVII, 51). H^c igiiur nox facla cst miiii, snl)-
cti-Jiti, sive liice piosperitalis arridentis illustratuiit, audi : ulilis, quia quod memor /iii nocle nomiuis tut
sed insupci el iiulodivi lcgein tiiant, iiun per mc feci, sed factum
Vlrs. S,^. Memor fui nocle nomima Uii, Bomine, est inilii a le, quia jusiilicaiiones tuus, iion meas
vij;ilando et cusioditiido vifiitins nociis exeinplo pa- cj(/uisi>i allribuendo n«in iiiilii, scd libi, quje juste
storuni coiilra liipos ct fures vigilanlinin snpcr gre- cogiiavi, di\i, ct feii.
gem suiini {Joau. x, 12), vel cxcmplo loiii paliis llCill.
raluilias vii,' lanlis ei non sincntis a fure pci fodi Poriio inea, bwnine. Iii ociava liltera, ciijus iw-
(loinum suaiii (£ac. sii, 39); vel ejieinplo slieiHji weii est neTii, quod inlerprelatur viia, qu«rilur
militis excubias in casliis observanlis ; vei exeinplo pcr ecto vcrsus hac tiiteia iiicipiciilcs visio Dei,
vigjluni custoriieiitiuni tiviialem ; vei cveiiiplo (lilc- «(ucni vidcrc ac iiosse est \i\erc, ciit dicit li.lelis
cl* dilecium quaiicntis per iioelein, piiiin) iir lcciu- Psalmista :
lo, delnde iii pTalîs civitatis (Caiif. iii, >). Mullotics \ r.RS. 57. Porlie niea, Domiiie, vcl sicut iii !1e-
liajic iinitando in lectulo ad litteram vigil?.vi, vel, „ Ijr.-eo lciîiur : Pais mea, Domine, subaudilur : tu
quoJ inelius erat, in lectulo conscieiiti* somiium es, quia cgo tanqiiani verus lcvita partein vel por-
peccati ahdicavi, ac deiiide inanifcstisiiocturiialivm lioiiem lerreiiae liaereditalis liabeie nolo attari ser-
psalinoVuai et luatutinatium laudum vacavi exerci- vieiis et de altari vkvens, habendo exiiide victum et
tiis, corpore simul ac meiite sludens lalibus invigi- vcslitum, his conlentus mcirior ero tui verbi, qiii
lare, mcnioT in lioc noimiiij liti, Doniine, gloiiando dicis in Irge : « Fitiis Levi non dabis tiKreditaleii»
videlicel in luo noiiiine, verbi giatia, cogitans cl (iVum. xviii, 20j. > { Ego ero ha,Tedilas eoium
diceiis assiJue Gloria Palri ei Filio ei Spiriiui saii- (Deut. xviii, 2). » Magiia tncrcditas, inagna portio,
clo. lii noctc qnoquc adversitatis iiivalcscenlibus inagna pars itlum contingit, qui se a Pjlie non di-
coiitra me peccatoribus dereHiiquciilibus lerjein tv.am, vidit, ciii to, Pater, dicis : « Fiti, hi scmpcr mocum
inler quos defeclio tucis ««;iai< nte circuiiifiisnm cs, et oinnia mea lua sunt! » (Luc. xv, 31.) Magna,
graiidi borrore tcncbiaruin, sa?pe, imo coiitiiiue iiiquam, portio tatis filii, si tameii se non dividit a,
mtmor fiii nominis tui, Doinine, te invocando jugi- patic abiens in legionem longinquain! Qui eniiu sio
ter coide peifecto, fiequenter ore, sicut tu ipse abire cupit, itle Patri dicit : « Da mihi porlioucni,
inonuisli, dicens : « Iiivoca nie iii die tribulatioiiis : qu» mecontingil (ibid.,\i), » suaque portione acccpla
eruam tc et lionorilicabis rae {Psal. xlix, \'o). > D legem disciplinae postponit. Ego autcm dico : Por-
IMes Iribulalionis ipsa est nox adversilaiis, dies tio mea, Damrne : dixi custoriire legem iHai». Lex
prompto spiritui, nox iiilirmse carni : vet qnia baec tua inlerdicit levitis hafeditalem ierrennm, quoruiu
nox ut dies illuminatur, ipsa nox tiibulationis ctiam porlto cl hsereditas sive pars lu ipsc dignar.s dici ul
dies nomiiiari potest, nox in tribulatioiie patieiili- esse providendo eorum victui depiiinitiis ac deci-
bus, dics autem spe gaudcutibus. lois tibi oblaiis. Qiiibtis bene ulentes levilas cum
Vi;iib. 5G. Hwc nox fucta est mihi, quia justifica- filiis Aaron Uharaar et Eleazaro coetesli mercede
tiones tuas exquisivi, sive ut in Hebiico legitiir : rcminieras; abulentes vero cum filiis Heli sacerdo-
cuslodivi. Neque eiiim milii alla fuitcausa persecu- lis de Silo conderanas. Lîs ergo lua; iii boc est
tioiiis nisi exquisitio et custodia tuse tcgis, piopler custuJia teneiida, ui CHJus lu porlio, purs, ha:i'edilas
quam quia displicui peccatoribus derelinquentibus lc- esse dignaris, ipse quoque lua sit haereditas, tua
gem tuam. Nox mihi fuil ipsa commancnlia latiuiii, porti», lua pars, niaiicipando Tidelicct ss lotum
quibus nie odieiitibus mihique delrahcnlibus cl luis obsequtis exemplo filiorum Levi, de qnibus
multa gravia inferentibus caput mcuin plenum rorc Deo a Moysediclum est: t Perfcclio tua etdoclriiia
noctiirno cl cinciniii mei ptenis giiltis noctium fnc- liia viro sanclo tuo, qucm prQ!;asti in lenialioue, ci
'72
m CERIlOm PR^POSITI UEICHEKSPtRG.
levil» desiderai.s piospitere, cum p, r*cniio ...c
judifasti ad aquas conlraJicl.onis : qui aixi! pat.i A eg«
Nescio vos, et fialrii.ub suis igi.oro :
carms .iiorwl.s el frag.I.s, de-
pra'peJiri velamc.ilo
siio ct nialii :
elo- precor el s*pe deprecalus sum [aciem luam m tolo

iUos et .iescieru..t mios suos. Hi cusl<),!io.u>.t
corde meo, dicens ili.erere mei suundmn eloqmnm
fluiu... luum el paclum tuum, servavcru.U judic.a :
luum, videlicei, sicut locutus es per os sanctorum.

lua o Jacob, ei legcm tuam. o Israel (Deut. xiMii. .
qni a sa;culo sunl, propheiarum i luorum prom.l-

8 cl scq(i.\.'> Audis l.anc legis custodiam es.e le-
teudo salulem ex inimicis nostris. et de manu
vilis proposilam, ut in causa Dei neminem reco- i
exira matre.n, imo o.nnium, qi.i o Itruiil i\»i, ad facienJam misericor-

giiosca.it, sed extra palrem,
sic fiant, ul ex quo d:am cum pairibus noslris, ct memorarl Testamenti
exlra carneia el sanRuine.n
ministerium Dei, ulterius lioi. tui saiicli > Secuiidum « jusjurandum > quod ju-
:
assumpti fue.int in
rasii « ad Abrabam palreui nosirum dalurum le
acquiescaiit can.i el ss.igiuni exempio liliorum Levi,
nobis > plenarie, i ut sinc liniore de i.ijnu inimi-
qui non acquiesceiiles cariii ei sanguiiii i.lc.sccndo
coruni iiberali scrviainus lib. in sanclitaie, et justi-
peccatum iJololalria: manos suas consecra\8runt in
tia corara > te t omnibus diebus iioslris (Luc. i). >
sangiiine fratiui.! suoruni.
qui dixit Totuiu bunc sensum compleciilur ba;c oratiuncula :
Talis fuit Novi Testaineiili le\;la,

^ Miserere „ui uciwdum thi,uium luum. Non peio
. Cum aulem placuit ei, qui n.e segregavit de ut;;.o
inisiTicordiam fieri mihi sine ratione : sed Sicut esl
n.atris mcye, ei vocavitper graliam suam, cuntinuo
Ipse ii etoquii '.ui disposiiioiie justissima simiil el niise-
non acquievi carni et sanguini (Gal. i, I.'i). >
ii ordissiiiia, qiiia tibi non placet vd misericoidia

ceiiiquc luanus suas consecravit in sanguine fialruiu
1
quod est vcrbuir. si:ie justiiia, vel juslilia sine miseiicorjia, ciijus
suoruin, qui glailjum Spiritus,
« uiiiversa; vi« sunt misericordia et veritas (Psal.
Dei, vibrando < magis ac magis convaloscebal, et
coiisanguineos alGrnians xxiv, 10). > Noii autem concedii veritus eluquii tui
coiifiindebat Jud;eos > «
qiiein c\liiberi inist-ricordiara sive iDcdicinam tuam dili-

quoniam bic est Chrislus (Act. i.t, 22), > illi
i;iiitibus ct luveiiLibus uiseriain el aegriluJiiiein

negaverunt. Caeteri qiioi|ue No\i Testamcnti leviia;
.simili modo legem Dci custodiebanl, ut solus Deus suum. ideo
csset portio eorum, ct ba'rediias, pro quo relique- YiRs. o9. Coijitaii lius meas post confessioi.em
raiii ouiiiia. Unde est ista vox eorum : « Etce iios rclractaiiJo iiiiiera mea prava jam prajlerita. Vel
rellquinius omnia el secuti sumus te (Muitli. xix,

praecogitavi meas amodo fuiuras, caule pen-
iiias
sando, quid a^cndum, quid i.oii. Kt conrerli pedes

S7). > Quibus et ipse novae legis Laior, (lui el b'.'iie-
meis pravis teslimonia tua, qiia: diri-

„ nicosa viis iii
(iiclionem dat non simplam seJ decuplam, in liac
guiit gres.-ius inurura in via recia. Ilis tesiimoiiii»
\ila recomponsat (lecimam dicens : « Ouiiiis, qui
coiifiimaius ad justc faciendum. et pio juslilia pa-
i-tjiqueril domum \el fratres aut sorores aul lilios
tici:dum.
auiagros propler nonien meuifl, ceiituplum actip.et,
i't viiain aMernam habcbit (ibid., 29). > Sic, sic re- Yehs. 60. Paratus sum ad utraque. .Kc proinde
quam uon sum turbaius occurrcntibiis milii aJvcrsis pro-

inuiiurantur abundantius r.ovx legis levilae
centeuario pter justiliam, tuis mihi tesliinoiiiis ccrlilicalam.

\eleris, qiiia illis in denario, istis in
Poterani vero lurbari perversorum coiinadiciioni-
liuaiero appeiiditiir stipcndium vila; praesenlis. tt
bus, iiisi tuis fuissem lesiimoniis robo.iitus. Nuiic
illis po.st hanc vitam paluit siuus Abralix adbuc in
autem, quia converti pedes meos in testimonia tua
inferno dclcnli; istis aulem recte mililantibus post
dciderio per hspc iiislruclus et paralus sum, ul cusiodium
obilu.ii paiet regnum coelorura, cujus
qul dixit Cupio mandala tua. Paralus tum, quia spirilus promptus
llagraliat egregius leviia ille, : <
cst, 1 « condelcctor legi tii.T > secunduin ii.tcrioreni

dissolvi elessc cum Christo {Philipp. i, 23). > Recte 1
quo hominem (Rom. vii, 22). Scd tamen, quia video

ulique, quia Christus erat ejus portw, pro iegis
hunc aliani legem iii mcmbris ineis repugnanlem lejji

lucra dcputaveral ul slcrcora. Mulli imilaii
hujus iiiuiidi hicra depulant ut stercora, ut eis vi D '"«"1'« ""-'* ^' '-'apiiv"'" me ducenlem in lege pec
ati, coropellor exclamare « Infelix egn homo, quis
\ere sit mori lucrum. Talium quisque
Clirislus et
:
Portio meu, nii; liberabit de corpoie inoriis hujus? > (Ibid., 24.)
potest conlidenter psaliere, dicens :
Iteiii
Domiue : diii cnstodire legem tuam. Porlio mea,
Yers. 61. funes peccatorum circumplexi sunt me.
quain, sprciis omnibus elegi, tu cs, Domine, cui
S'ili cupio servire. Ideo dixi, hoc est firmitcr propo-
Non uniis funis, sed multi [unes peccatorum circum-
plexi sunt me, quia niilii sunt impediiiienta lum a
sui, cuslodire leijem tuam, secundum quod de levilis
commemoravimusdiclum : Ili cusiodierunl eloqnium carnis fragilitata tum a diaboli teniatioiic seu etiain
Yeruni quia hoc lion potest, ubi per\ersorum societate, quibus onmibus implicaius
luum, elc. fieri iiisi
gratia impetrat, quod lex imperat, ideo

el cirfump((;xus me ipsum non poiero expedire, inio
Vers. 58. Deprccatut sum [aciem tuum in tolo non possum iion perire, nisi gralia Dei 'per Jesuin
Miserere mei secundum etoquium Cbrislum liberet mc. Quani graliani p.T lioc spero,
eorde meo dicens :
(uurn. Sermo hujus oratioiiis niilii est ad [uciem ei itperaits qua>.ra quud licet fuiiibus pcccaturuni
tuam, scilicei ad Filium luum, qui [acies lua esi, fuerim circumplexus, tameii tegem tuam non sum
iii quam dcsidei aul angeli prospicerc, iu quam et oblUus, cui mcntc condeleclabar, el in ea. Sive per
7r. COMMEMAr.lLM l.N PSALHOS. - PARS X. - PSAL. CXVIil. 77i
eam pnooalo rcsliti,iie fieret, vtl ab eo resipui, iie A profiteri, oro dicens : Participem mefuc, Deus, om-
manerei.Vultis aiidire, quoinoilo restiti vel resipui? niiim limentium te, el euslodientium niaudata tua.
Vers. G2. tledia nncle surgeham ud coiifiliiidiim Tenitus eniin a juslilia tua coiifugio ad miserioor-
tibi, Domine, super judicin juslificationis tux. Me- diain tuam, sciens, (jiiia
dia nocte surfiebum, id est gravisfima tribulalione Vers. tii. Misericordia !un, Doinine, plena esl
sotl tenlatioiie. Duiii nox in suo oursu iter por.ige- Serra, qiii solem liimn faiis oiiri siiper bonos et
ret, non ita succubui, ut mediuin .silcntiuni non rum- malos, pluisqtic snper justos et injustos, lempora-
perem ; scd media iiocte suigebiim, el mcdium si- lia siniul et spirilalia offeron*liona omnibus ea nii-
lcnlium ruinpendo conliloliar tiiii, Domine, supcr sericordin, qiia \is oniiies boiniiies salvos licri ct
judicia juslificatioiiis tuos. Noii litquievi iiie omnino iiominem pcrire (Malth. v). Hac misericordia Ina,
dejici iiiedio noctis veliemoiilia tribiilalionuin seu Domine, plena est terra. Sed iiuia noii oraiies cani
tentationum ; .sed surrexi ad luitius cunfilendum recipiunt, sed soli, qui tuas justiiicalioncs rcqui-
super judicia iustitiw Ime siieiis, (|uia el hoc ipsiini, ruiit, justificaliones tuas doce me, qui solus doces
qood funes pecciuorum ciicuinjiltctnntdr justiini, iiomiiicm scieniiam, sine quo iiitus docenle ver-
jusiojudicio tuo, Deus, fii, ijuod nunc iiicipit a bum lioniiiiis bominem inslruentis frusira sonal
domo lua el a sancluario luo. Igiliir occasiunc ob- B in auribus audieiitis. Supra cuni dicoicm, surre-
lata per ipsiiis noclis mciliiim, qtio piimogeniia xisse me ad coiiflleiidum tibi super judicia justifi-
jCgypti percussa sunl [Exod. ,vii, 29), quo oiiani catioiiis tnx, visiis milii sum judicia juslilicalio-
spousus venturus esl (Mutth. xxv, o), surgebam \d nis tua; aliquatenus intelle.xisse. Venim nunc
corporalilcr simul el spiiitaliter, vel soiiinimodo iKclius illuininatus vidco tautam milii esse igno-
spirilaliter coelestia desiderando, el qu;e sursuni raiiiiam, ul adhuc doceri necesse haboam. Ideo
sunt, qiiserendo. Sic snrgebam ad confilendum no- dico : Doce me justificationes iuas, qusc sciiiper iu
niiiii luo, cui confessio laiidis et graliart/ns aciionis liao vila quiBreiida; suiil honiiiii tinieiili Deuin, qtiia
delieiur super omnibus ,

quae acciduiit noliis, te tanti boiii salietas non erit nisi in fuluro, ubi facie
di«ponente oinnia \cl gratia vel jusiitia dictaiite, ad faciem tu, Deiis, videberis, qui nunc occuile
aliquotiesocoulto, nunquam lanien nisi recto ju- miilla operaris, el noniiisi per speciilum et in ajiii-
di io, quia tu jiis.us es, Domiiie, el iccttim judicium gniate videris,

Ivum. El ideo, licet media nocte iion possimus pra* Quatuor jara praemissas liileias copulemus : lie,
densitate atque liorrore lenebrarum \iilcre judicio- luu, zain, lielh. Ite ista, vau et zain hccc, heih vilu
rum tuoruin justiliam, tamen in ea fide,qua crcdi- _ intorpretatur, ut prajlibatum est. El esl sonsiis :
nius, quod iion viilemus, scilicet seniper justum Ista ei haê rila sunl, ista, inquam, et quseoun-
essc liium judicium, scinper tibi est confessio lau- qiie luijusiiiodi snnt peifccla, meiiilatioiii 1 1 nu-
dis offerenda super jiidicia justificatioiiis tuw. Ni- moriae mandata fiilelibus ad vitam jetornam proli-
liilominiis libi offerenda est confessio pccoatoruiii, ciuiit. Unde assidue ruminanda siint, qu;e pra;mis-
quiefactisel moribus nostris intercsse, aut vidc- sis quatuor litteris in quatiior octonariis coinpre-
iiiiis autlimemus. Pcifecti \ideiit peocaia sua, quo- bensa sunt-

rum quisque dicere potest : « Iniquilatem meam THETH.
ego cognosco {Psal. i., 5); > sed i ipcifecti sonipcr VEfts. Glji. Dmiitatem fecisti cum servo tuo, Domi-
sibi suspecii, ctiam cuin non vidoiit poccata Kua, ne, secundum verbum luum. Littcra iioiia cujus no-
timent, quoruiii qiiisqne assidue dicil : Ab occuliis nien Theth iiiterpretalur bonitm, iccte prxmittitur,
jneis munda me. Ego auteiu iion quasi perfecliis om- ubi de bonitaie agilur. Cum dicopgo David psallens
iiia peccaia vel delicta moa cognosco : « delicla cl giatias agens : Bonitatem fecisti cuin serto tuo :
enim quis iiiielligit? > {Psal. xviii, 15.) Sed quasi Servus evam serviens ex timore. Sed lu bonitatem
par\uluset imperfectns fatoor, quia ego fecisti foras misso limore per inspiralam bonitaiem,
Vers. 65. Parliceps sum omnium limentium le,
p qu.* non est aliud, quam « perfecta charitas, qu*
nec tanien otio lorpeniium sicut servus nialus ei foras millil timorem {/ Joan. iv, 17). > Fccisti ergo
piger, qui timens ausleruni doiiiinum, sub lerra lii bonitatein cum servo tuo cordi mco inspirando
vcl in sudario ajisoondit i.ileiitum (Mattli. xxv, cliaiitalem, quac de servis facit ainicos juxla illud :
26) ; sed custodientium mandala lua. .Mia liansla- < .iam iion dicain vos servos, .scd amicos nieos
tio habet ; Participem me [nc, Deus, cmnium limen- (Joan.w, l.S). > Magna thariias, iiiagna tonitas,
tium le, et custodientiam uianduta tua. Qiiod idem magna duloaJo, magna suavitas, qua; servile opus
est, ac si dioatiir ; niagruim qiiidoni soiiat perfe- pridem valde onerosum faoit leve, suavo, bonum et
clioiiem, quoil supra di\i : Purtiu mea^ Domine, jucuiidum ! llanc bonitalem fecisti noii solum de
ac caetera pcrfecto lesil;e adaptala. Sed quia video, me vcl in mc, ut plerumqiie de malis vol in nialis
quod funes peccatorum ciicumpleii smii ine, et quod niulla boiia operaris ipsis eliain iioientibus vcl ne-
adl:uc sura in media iiocte igiiorantiae, iiescieiis scientibus, atque ideo liujus bunitalis leiribiilioiie
utruni amorean odio Oignus sim (Eccle. ix, 1), ti- iinligiiis : sed ut sit niihi serro tuo firma spes honse
niore perterrilus dioo : quod particeps ego snm om- relribuiionts, bonilatem quam fecisti dc me vcl iii
iituin (iinfiifiuin le. Vel eliam non audens vel Imc mo, fecisii et mecum suscilans liberum arbitrium
77r. CEUHOHl PR.tPOSlTl REICHERSPERG.
iiieiim ad liia; bonitttlit operalimiein, ut 6»);;/<t(em A ac suave oiius ct juguiii luiun. Ducc distiplinam
quam /em/i in me, faccreiii lecum, e.t quam feci, lemperando tribulatiiiiiein, iina disciplinatus inter
tu faceres mecuni, ut dicere possem ciiiii Aposujlu : Uagella tua noii murinurem. Doce me jiosiiemo
< Nonîilem ego, sed gratia Dei ineciini ( / Cor. xv, scienliam iniiiiuando co,:^nitioiieni, qua novei iiii iiie,
10). I Pia, ct iiiagiia ditjiiatio, quud operis boiii, rtoverini te. Noverim nie, ne dicatur milii : < Si
cujus lu solus auetor exislis, tnilii servo luo dedisti ignoias le, o pulchcrrima intei' multcrcs, egiedere,
coiisoiiiuiii ru iejido, ul facerem tecniii qualecuii- ci abi {K)st vcftigia gicgum, cl pasce liaidos luOs
qiii' opiis bonuni seeuiuium lerlium Ivum. Niniiruin (C:iHl. 1, 7). I llsdos, iiiiiii:ini, ad sinislrain, non
lioc cst, quod in Pioplieia pnnniuis diceiis : £( (a- agnos ad dexicrani stainendos. Novcrimte, nc forle
ciam, u( in pratceplii uici., Gmbulelis, et judicia mea ignorans tc ignoier a le si( ut scriptum esl t Qtij
ctislvilialit, et 'iperimiiii. Ll igitur ego fatereni aii- aiitem ignorat , ignorabiliir (7 toi. xiv , 33).»
qiiud iiouuiu stcundum verbum tiium, si'cuiidiiiii Iteni Yiigiiiihus fatiiis te nescêiitibiis tii dlcis :
jnxicptun! tuum, (|U()d csl, ut diligamus iiniccin, f Nesciu yos [

.Vullli. xxv, \i). , Doce igitiir
siitc cujus obscrvaiuia iiulla Nirtus judicalur iioiia, illam scieuliam gcmiiiain, qiia noveriii: nic, i.ove-
cliamsi liiigiiis aagclorum quis luquatur, aul per rim te.
lidem suam lcyii^-ferat iiiontcs ; iit, inquaiii, fa- ^ Ne autcin igiioians iiie cxtollur supia iiie, aul
ceiciH bunum, sive boHitaiem, lu fecisli niecuni ignorans te ignoror a le, cognitio nui ncdificet mu
«laii!» loilii servo tuo, iil egu facereni tecuin sc- rul compassionem et dilcclioiiem proximi : cognitio
cuuUum veibum lu.iiii. iioc ^ssiijue oi'taNit aiiimu tui îficct scmperqne iunammel tne ad amorciii
luea dio«iis ; * l'mi inilii secunluni vcibum luiim tui. Procul sii a mc cor diinim Pliaraoni:i, qui di-
(Lpc. I, 58), ) el iu aniuens iiie bonitatem fi.cisli xit •
< Neic'o Doiniiuiin, ei Israel i:oii dliniltai.i
cum strvo luo sccuiidum verbuiu luum. Ne auleiii (Kxod. V, 2). » PfOCiil sit a me illunim ca>Cilas,
lienc coepla boiiilas tua iii ni;; deliciat, sed mapis ac < qui quoniam non picbaverunl Deum liaLcrc in
«lagi» de liotio suniper iii nicliu.s pioliciat, notiiia, tradidit eos Deus in rcproliuiii soiisiini, ui
Veks. 66. liuidiiilem el iliicipimain ei scieiiliuin faciarl, qiu; iion conveniunt (ficm. i, 28). > Procnl
duce me, Ordo Loniis. l'riiiio a lc bono boiiilatis sit a iiie illorum durilia, qui dixeruiit Domiiio Deo :
ftnti; peto boniiaiem, dciiidc discipliuam, postremo < Rccede a nobis, scientiam viarum luarum nol»-
icieuliam, qu;B si prxle:nilssa boiiilate atdiscipliiia Bius (lob \\\, li). » Talium quisquc iioii imincritt)
priiiio (laietur, iiillajet pulius quain ff:dilieaict. I'a- audif a Deo illud proplieticum : i Quoniani tu scicii-
leiiles iioslri, tiim jiotiiisoeiil iii paiadiso dcgu- /. liani rcpulisti, rejiellam cl ego tr, ne sacerdotio
"
Slasse iii friKtibus coneessis luae iiuavitalciii ioiii- fuiigaris
" mihi (Ose, iv, d). » Ne itaque repelUir a
taiti ciislodiu olicdiciitiie disciplina, illi jiius aple, bonilatem el disciplinam, et scieuliam doce »>.",
jietendi) Ijgnum sciciili;e iiilciditiuni quaui liguum riuia mandalis tuis crcdidi. Magiiuiii esl bujus fiili'i
>il;B, ip.îo iiioiiliiialo appctitu scieutije meriiciunt mcritiim, cui recle iii pruemiuiii donanda esl postu-
4tu:ludi a paraiiiso voliiptatis experlcs bouitatis ei lata tciemia. Quid esi ciiim credere maiidatis, iiisi
diiciplina; {Gen. iii, I cl sciiq.). ti crgo redocat il- volunlaric acijuiesterc ipsis vcl mala prohibeiilibiis
luc, uiide illi cecidcruiil, pcto boniiatem, disciplinam, vel bona jubeiuibus ? llndcetsi iiulla bis adderetur
icieitiiam, tiia hx-c. Majov autem liis cst boniias, comroiiialio terribilium tormciiloruiii vcl proinissio
qua&noii esl aliiid, quain thsritas, quaiB peto pri- dcsiderabilium pramiorum, credenduiu et ubio ac>
luitiis doccri, ut liac pcrcepu leve inihi fial oiius quicscendum csset ipsis mandatit, ulpote a boiio
ditcipiiiia: subjugo luaB obedieiitia;, qiiia discipli- Patic iumiiium desccndciitibus, ac pioindc iiiillum
lias el flagcllas omiiem filium, quem iccipis (Hebr. maliim, sed orane boiium suadcniibus. Aitamen
XII, 0). Qui autem extra discipliimn »uiii, asseieiile quoniam ad id credenduiii tardus cst mcrccnarius,
Ajiosiolo adultcrini, ac iiou legiiiiui hlii suiii. Po- tardior servus, propter servuin pigium slimulaii-
gtremo illani petu scienliam, qua sciam, quid desil D dum tomminaiio leriibilis, el propler iiie:c.;narium
liiihi, quoniam ha;c scientia non iiiflat, scd humi- piuvocandum proniissio dulcis adncclilur mundaiis,
liat et majorcm giatiam promerctur, (pia tu supci- ut duiii ct ille tiniet sibi, ct iste cupit sibi, anibo
bis lesisiis, hiimililHis aulcm das graliam [Jacvb. iiicipianl mandaiis obcdire. Sed ego tanquam liiius
jv, 10 ; / Petr. v, 5). Putaliant oliin pbilosophi el 3 tiinore servi ct a cupiditate nicrtenarii liber,
66 dQCcrc iria ba;c in Iribus partibus iiIiilo.sopiiia-, ipsis mundatis luis ultro credidiei acqiiievi sciens,
Sidelicet bonilttlem iii elliica, discipiinam in pliysica, quod iioi) solum posl illorum oi>edieiitiam sequitur
icienliam in logica. Scd evaiiueruiit iii cugitalioiii- relributio dcbita, sed cliam in cuslodieitdis illis re-
bu» suis putantes homiiii hamineiii posse dare scien- iributio multa, cum in ipsorum custodia libi se..-
tiam qiiia tii solus cs, qui doces liominem scien- vire sit regnarc illo modo legiiaiidi, quem princi-
iiam. Nisi ciiim iii apci ias iiuclletlum cl scnsuui pes huj'us miiiidi hominibus duminaiitc^ et viliis
conlis, frustra laborat lingiia hijiiiiiiis hoininem do- famulanles coiisequi non possunt, qoandiu mandn-
core sludeiitis. Tu eigo qiii solus potcs, bonitaieni, tii tuis noUicrunt otiedirc, qux facicns hoiiio vivct
etidiscipHnam, et icienliam doce me. Doce honitu- in eis, iiiaxiine si iibsque iniuitu poenarum vel pr»:-
tcm insjiirando charilalein, qua 6at uiibi delectabile miorum delectatur in illis dicens cum Fiiio : < .Meus
,
777 COMMENTARlUM IN P5ALM0S. — PARS X. — PSAL. CXVin. TT8
ciJ)b-s est, !il faciam voliiiilalcni Palris loei {Joa^. A daia tua, qiiibus mandas ei inimicos propter le,
el amit'<)!t in le. Unde non ri^ddidi malcdicta
IV, 52j. > N<.M hoc diccre polost mwcenaiiiis aiit dili;)!i
scrvus, nisj ioras misso liinore scrvi et exclusa cu- male.licli-i, opproiiria opproiniis, ciijMcns non vin-
pidiiale nierccnarii, suscipialur affectiis (ilialis, qiio ci a maio, sed vincere in bono maiuni. Qno cun-
afleclu ego inardcsc;:ns mandatis tnh credtdi, li^n tra
dubitaiis esse fidcli.i omiiia niandala (ua. i Non sic Vers. 70. f.oagulalum cst sirul lac cor meum, :il-
impii, iion sic {l'sat. i, i) 7 ipsi parentes nostri, que iiiduraluni esi, ut non posril inolliri bem-liciis
qiii niaridatiim silii datum in paradiMJ non credide- ullio impensif, ctini lamcn ris ipsa diinlia prailcn-
runtesse fideie aut fideliter sibi datum ; sed susur- daiil et osiendaiit laclis quanidam similitudinem,
ranle diabolo por serpcntem femina seducta cst, ita cujus verilalcni non habcnl sicut illa cui dicitur :
ul putaret a Deo invidenie sibi scientiam b--'nj ct c .îe! -M lac sub liiigua tii.'» (Ciini. ;v, 11). » Isti au-
ma!i sc siiumque virum proliibitos a ligno scienti:c {evr. non vere lac, scd sicut lac appari-nl, cum du-
(Cen. 111, 1). Sic deiiqucrunt pareiites mei, et c!;<i rum sit cor eorum, sicut e:at cor Piiaraonis indii-
in ipsis deliqui. Deliqiiit mater mea Eva sediicla, ratum. Fgo vero legem tuam mediiatn» sum, scieiis
deliquit pater meus Adam,!icet non scdnclus tanie.-i qiiod e pienitudo legis esl diiectio (fioni. xiii, 10', »
seiiuctic acquiescens , ncque illam composcens , inaxime r.im diligilnr non soium .'imicus diligens,
prout dcbuit'. In illorum delictis egc David poeni- sed eliam persequcns iniinicus. Et in his omni-
lcns conccplus ims
VrR.i. 67. Prius quam humiliaTer posna mortalila- Vebs. "1. fionum niilii, quia humiHasti m^, mnl-
tis, dicciiit! Oeo ; 1 TiTra cs el in tcrram ibis (Exod. liplicats super mc iiiiquitaie siipeiboruni, de qiio»
111, ^9), s deliqui morlem anirnae incidcii» per in- runi suporbi.T niilii accrovil hiimiiit.is te ordinaitte,
obeJientiam et Iransgressioncm fidelis mandaii qui per ipsos stiperbos humiliasti me, al diieam
quod si'fidoIitcr observassem, non iitiquc mcriati- JHSiificatioius (i.as cxerceniibus adversis patieMiiara
Jate seu morte coiporis humilialus fuisscin. Pro- iiKrm, qoa consunimata mitis ct humilis cfliciar,
pttrea cloquium tuum rusiodivi, eruditus videli- sicut tu doces, (iiceus : 1 Disciie a me quia milis
cel atque humiliatus llageilis iuis, ut csvearn de- suin et humilis eorde [Mnnh. xi, 2S), • qnod a&t
linquere, ne rurstim humilier pcr Sageila iracan- c.sse justum tua justifkatioiie^qiicR tmn cst aliuiide,
dix lu«, qiiam valde pavescens ad bonllaiis tujp si- iiisi a ie inipios jiislificaiiii! ac niortuos vivificanlp,
itn.il confugio, dicens tibi assiduo chmore cordiset non per virgiim li^gis Mosaica;, si'd p«r lcgein oris
oris :
q lui, dum verus Eliscus os tuiim vivifirum siiper-
Vers. 68. Bonut es tu, el in liouilnte tua doce me ponens ori mortiii, vivilicas cl justilicas illum
jusli/icaliunes luas. Bonus es lu, bonilale non acci- per Odem in le hahiiam, ex qiia juslus vivit. iia-
dentali aut miitabiii, scd natiirali alquc injmulabiii que
Ei in bac bonitate tua doce me jusli/icaliones tuas, ViiRs. ~i. Bonum jnihi les orii tui super miiUa
unciione polius quam ullione magistra, siiaviiate auri et argenti, qutiniam pliis diligit cliaritas legem
potius evangelica quam severilale legali (riidieiis oris tui, quam cupiditas millia atiri et argenli, qusc
me ac facicns me facere justi/icationes tuas, id csl licct in lerrenis rebus desidcrabilia sini, lamen
opera ju»liti;r, non pliarisaica;, quss tibi non pia- fomparala spiriiaUbus djviliis, qiias insinuat iex
cet, scJ oranino lua; ac tilii placila;, quam ctiam da- orii lui, iiuliius prelii sunt, quia taiia bona bonnm
ces i»i honitiiu iita dicens : 1 Nisi abuiidavcrit justi- non laciLJiit sui possessoicm, sicut bona spirilalia
lia vcslra pliis qtiam Scribarum et Pli;iris8eorum, bonos faciunt, qui ea possidcni cisquc fruuntur,
noii iiilrabitis in regniirn coelorum {Matth. v, 20). < scsunduic quod doect Ux cri$ lai. qase ipsis quoque
llcm : Cavete < ne justitiam veslram faciaiis coram terrciii^ docens recte uii preiiosiur est cunctis opi-
bominibus, ui videamini ab eis [Mnttli. vi, i). i bus, c: omnia, qux desideraitlur, Iiuic non valeut
Doce me itaque in bonitate tua justi/icaliones tuas, D compai'.'iri.
qu.TS videnl€S homincs tviis, id cst es iua gratia Octo isli versas f.raemissi apuJ Hebrseor, iiicipinnt
esse intciligentes, gloriliceni iion me, scd te, non a tittera teili, quod iitterpretatur bonum, quod iii
ine tiia; juslificalionis iiidignum arccptorem, Si;d te aliis quoque linguis, videiicet Grsca et Latina.con-
ipsius bcnignissimiim ac largissinvuni daloreni, ut grue boniiaUin sive boiiiim replicanl, Ciiiri dicitur :
libi seinper de mea, imo de tiia, sed mihi d:ila, ju- Boniiatem (ecisti. Bonus es tu, et in bo-iitaie tu.i
stilicalioiie sit gioria ; milii autem permaneat fiunii- doce me. Ilem : Bonum milii, quod humiliasli me.
liatio ct iiumiiilas coopcrantibus iii hoc ipsum meis Bonum mihi lex oris iui. Prr haec tniilia bonilatis et
el tuis i:!imicis, contra te ac me superjiientibns, ut bonoruni prosconia insinuatur nobis illud siinimuni
s:jepissime suni experiiis, quia bonum, qucd summo desiderio appcleitiiiiin est,
.
Vf.rs. G9. i?'ilti}ilu:ata est sisper me iniquitas su- quodque supermHlia auri et argenti concupisceiidui»
perborum, vel apcrta viiuperia, improperia, convi- esi.
cia muUa in faciem meaia jactaiiliuai, vel si;pia lon.

dorsiiin meum fabrifanlium cl*ndes!inis detractio- Jii liac deciina littera iiiicllccium petit mandalo-
niljus. Ego aw.em iu toto corde mco scnUabor man' rum, quoruin prsecipua sant il!a decem prsec^pta,
PATnoL. cxcrv. 25
Tfe CERHOHI PP.^POSm RErCHERSPERG. 78(0
(iigito Dei conjcripla, fju.ie iii hoc brevialo verbo in- A sfctiiidum muUitndinem roisencordise tuae (Oon-
si.-îiraiilnr : « Diliges proximum luiun sicut te ipsum 111, 31). »
(Matth. x-.ii, 57). > Vers. 76. Fiatque misericordia tua, ut contote-
Vers. 75. Manui tvce feceruut me, et plamasvc- lur me secxndum eloquium tuum : secundnm ver-
ruitl me. Gratias tilji ago Croatori meo, iiiiia cum bum promissionis iactum Abrahs (Ccn. ixii/ serto
cretcra solo veriiO creaveris dicendo : fiai hoc vel tv.o, eii! promisisti senie;i ejus inuitiplicnndum sieul
lior, me liominem fecisli opus manunm luanim, stellas ccell (Exod. jfxxin). Item alieri serro t;to
csetoris operibus tois excellciitiiis ;

qiiia licct nobile Movsi iocutus es inter ca"Sera : t Miserebor, cujus
opiis tnum sit angelus, liomo tamcn quiiiam supra misercor, ct misericoraiam pr«stabo, cujus mise-
dignitatem angelicam praHiiestiiiaius el exallatus est rebor (Rom. ix, 15). » liem r-; mihi servo tuo David
in excelsnm tliionum, uhi euni auorat muttitudo )ocutus es bona dicens ; « Inveni David servura
aiigeiorum. HujiiS hominis ego membriim gratias meum, oieo sancto meo unxi cum, > etc. (Psal,
tibi »go, Domine, quod manus tiim fecerunt me de Lxxxvni, 21.) Item alJeri jerto tuo ditis : « Vocabo
iiiliilo, qnantiiin ad animam sine pra>jaccnlc mate- non plebcra meam, et non niisericj^rdiam consecu-
ria crealam ad imagincm ei similitudincm Dci : Et tam niisericordiam consecutain (Oie. \t, i). » Igi-
iuaimovenint me, qoantiim ad corpiis de matwia tur cui vis miscreris, et quCm vis induras-, cui vis,
terrena forinalum et pcr animam i.itionalcm vivili- misericordiam, et cui vis, ostciidis Jram. Sed ego
cafiim. Et quia rationaiis anima mea capax est in- David, z-i<) cxemplo Uavid pocnilcn? ab ira tua fugio
irlligcnli:e , Du mihi inletleclum, ut discain maudata ad lo i'alrem miscricordiariim el Deum toti"s con-
lua. Formasli vaseulum, quod ne sit vacuam. repte solalionjs assidue dicendo ; Fiat miscricordia tua,
mundatcrum iiionim., sicui dc qui-
illud inteilectu ut eonsoletur me secundum etoquium tsttm servo tuo.
kusdam canimus, qaia tirmavit in illis graii,':m Spi- Item :
ritus saficti, et inthlicctu adimiilevil corda corum. Vfrs. 77. Vciiimt miiii iniserutioms ture el vivam,
Ei qiiideiu lidcs, quit cst cx auditu, non capitur siue viviCcatus ipsis miseralionibus ruis/nraminprxsenti
aliquaniiilo iiitcilectu ; S4hJ ipsa lides est mcritum sobrie, juste ac pie inter tiomiiies conversaucto, vi-
ail ampli:riidum intellectum, ouotl peto, el oplo di- vam quoquc in fuliirn inler aiigelos bonos lioniiati
cens : Da iniki intellectum , nt diicam mandala tuic gratias a,j'endo et misericordias luas iii slernum
lua. Discam facere quod didici legere vel intclli- cancndo. Viivfu: nnnc secundHra legcm tuam ,
îiin
gfite. lex tua meaiiaiio mea est, in qua Spirilus vitae
Veks. 74. Qui timent ic, videOunt me, et txlabun- q esi, quia lex spirilalis esl, cui menle consenlio,
««r, Veccaior videliii, el irasceiur, vidcbit et invide- ctiam r;uando in rariip mca sentio Icgem legi tutc
bit : sed qui limenl te, videbunt me, el lcetabttntur. C0!itr:iri;^ni. Pcr lianc lcgem legi lute aJversantem
Liccteiiim sim gravis ad videndum invidis, cro taiii niembris mcis occasione accopta impugiiant me
men gralus bcnignis oculo bono cl simplici consi- siipcrbi daimones el bomincs, conlra quos oro di-
deraiitibus inlellectuin, gratia tna dnnantc mihi cul- cens :
latuin, et ipsa eoriim lalis taui benigiia visio ad le Vehs. 78. Cvnfiindantar superlii, quia injuste ini-
daturem graii.-e sjriUiarnin actii», .id nic very eon- qailalem fecerunl in mc. ConfundanlHr ad pacniten-
H^raiuiatio est, tibi ad gloriam,illis ad Ixtiiiam, quo- tiam snpcrbi iiouMoes, qui sunt convertibiles; dae-
niam videbunt nij, ei uvtabnntur. Non sic ille, cui mones autem ci corum obsiinati compliccs, quia
dicitur : Aii ociiliis tuus neqnain est, qiiia ego bonun sunt coiiverlibiles a iiialitia sua perlinaei nec
mis sum? ( (\Jattli. XX, lij.) Vere nequain oculus, est illis coinmulatio, i confuiHlaniiir et otierianiiir
qjiem ciiiciat, quod Deus cst boniis ; ocuiiis lip- sicut diploide coiifHsioiie si:a {Psat. cviii, 29), » ne
pus, qNerit cruciat lux claia sanis oculis jucun- pogsiiit perOcere mala qua: contra mc ciicperunt,
da. Videburit crgo me inteliectu claio illustrattim quia injuste iniqnilaiem fecerunl in im. Pudcat e«w
sani ociili timentium tc, ct Uelabmuur. Quia in ^' ca;pisse qiiod pciliccre iioii pussuiil. Cadiiit iii op-
rfiiin inn supersperavi, sciens qiiia superabundaii- probriuni senipiicinum, quo ctsi n-iii corriganiiir
fer, quaiii pciimos aut i.ntelligimiis, poles adiin- ipsi, eornm taiueii exemplu, visa eorum confusionc,
plere dosiderium bomim de verbis tuis coiiccptnm. cxieri timoreiu habeant, qtiia injiule iniquiiaiem
Quando autein proiejatur ;iut peiiilns iiegatur id, fecerurU in me, injxiste abs<{ue judicjo discretionis
(juid seoundu:n verba iMi supersperatiir, nolo inachinanles niibi niala. Ego aulem erercebar[\'u\g.
<oii!r;i lioc murniuiare sciens juslo jiidifjo luo id exercebor J
in niaiidalis tais insinuantibus cam ciitr'
(lcii. ritatcm, qua i patiens est, beiiigiia est [i Cor. xtii,
Ve8S. 75. Cogncvi eiiim, Domine, quia ceqviius 4) ; » patieKs; ut ferat ma!a; benigiia, ut pro malis
jiuiicia tua, et in veritute iua humilinsti me, prospera rcpeiidat bona. Qua cli.iriiaie satagentc
spbtr;\lieiido, adversa jnfcreniô vel inforri sineiido, Vers. 79. Converlamui fiiii.i liincntci te, et qui
sive optatit negando. In oninibus his « omnia, quae noverunt lesitmonia tua. Siint ciiim inter ininiicos
fecisli nobii?, Domine, in vero judicio fccisti, quiii mcus aiiqui tumidi, aliqui tiniidi vel potius timoraii
peccaviniiis lihi , ri iuandatis luis iion obcdivi- (imîiics te. Tnmidis ergo et in suo tuniorc indura-
'uus : Scd da gloriain nomiui tuo, et fac iiobiscum lis ah hac oralinne luea seciusis utpotc ad muiidum
,
781 COMMEiNTAUHJM IN PSALMOS -• PAUS X. — PSAL. CXVIll. 7«

peitiiieiililius, de qiio dicis : i Non pro mundo r<)go A tur, ut Innio frigescal a studio sxculi, quanto surgit
{Jodn. Tvii, 9). > Comertantur milii. hoc est ad uli- urdenlitts in amore Dei. Quem scilicel, si pdrfecte ar-
liialera nieani, limeiiies ic, qiios ipso timori', quem ripil, munditm etiuin ptene derelinquit,etco fuiiditus
hal>''iii, secernis de mundo, qui iri maligno sio po- tcmporulibus mvritur, quo ad supernmn vitam allius
siuis isl, ut in eo volunlarie pcccaiitibus non relin- nfflatu ceternitalis onimalur. Amion robcre suo fessu se
quatur pro peccatis hosiia, quia peccant « peccaVum invencrat, qucs dicebat : Anima mea liquefacia esJ, ut
ad mortcm, pro quo iion dico, ut roget quis, > ait (lilcctus locutus esl '.(Cant. v, 0.) Quia iiimirum msns,
Joanncs evangeliita (Joan. v, IC). Coiivertunlur dum occultie loculioni» a,spiralione tangitiir, ub siiitu
ergi» miiii veru David, mihi Chrisio ad gloiiam i,uir fortiludinis injirmuta ipto, quo absorbetur, de-
mvara, ad saliitcm stiam timentes i , et qui nove- siderio liquatur; et inde te apud semclipsam fessam.
runt testimenin tua pcr prophetas praidicla. Nove invenit, uude ultra se conspicit funitudiiiem, qunm
runt, dico, cisi nondum per operationeni, sallem contcendil. Hinc prvphetn, cum visiimem Dei con-
pt-r bonse voluutatis dcvotioneni, paratum vidcliccl spexisse st diariH, adjungit : Elangui et ;rgrotavi
cor babentes ad acquiesceudum veris veritatis te- |)er dies plurimos (Isa. ixsiii, ii) : quia ntm ad
sijraoniis. l'l autem ego David, ego poenitens pro virtutem mcns adstringiiur, a foilitudinc propria ca-
aliis orans exaudiri raercar, " ro ittssaiur. Uiiic Jacob, qui augehtoi lenuit, uno
Vfbs. 80. Fial cor menm immaûlulum iii juslifi- mox pede ctaudicavit, quia qiti vero amorc sublimia
eelionibus tuis, utnon eonjundur, sicill illi, de qui- respicil, jum in hunc muuduin duplicibus inccderede-
bffsdixi : Confvndantur superbi. < Confund.intur tideriii iiescii. Vno enim pede innilitur, qui solo Dei
illi, et non confundar ego : paveant iili, et noii pa- amore roboralur, et neccsse est ut alius marcescal,
veam cgo (Jerem. xvii, 18), » co quod ex corde in>- quia mcnlis virlule cresccnie, oporlel procul dubio ut
mafulate, el perjusiilicaiiones Ittas ab oroni maciiia tnnii.s fortiludo torpescat.
emundato fiducia magna esl coi am tc judiic, qiii Aiiler : Defecit iii talutarc tttum aiiima mea. Sic-
scrtitalor es cordis et reiium. Nam « si cor no- uldi^licit oleum vel cera liquescens in fiammara :
strum non reprehcnderil iros, fiduciam habemus iii si' deferit anima mea in saluinre tuum. lota videli-
diejudicii, » ait Joanncs evange!isla(/yoa/i. iii,'25). cet (onvtisa in ejus amoiera, siciil auruic iique-
Si autem cor nostrum rcprehenderil nos, major cst scens \crtitur in i^ntm. Defecit ergo anima mea
Deus corde nostro, et novii omnia, cujus liniens coiivei-j.T lola in spiritum, quoniam « qiii adhoerct
judicium dico assidiie : Fiat cor ttiemn iintnuculatum Doniiiio, unus spiritus cst (/ Cor. vi. 17). > Sic rfe-
in jtislilieationibus tvis, iit non confundar. fecii jacob in hrael (Gen. xxxii, 28), Saulas iit
^
cAm. Piiulum (.4cl. XIII, i); sic omnes, qui iil Deum pro-
id est mmius , vel incurrafus. la hac uiidecima ficiunt, a sc deficiuui. Non est igitur queicla, sed
littura peregrinus hujiis mundi adventum judiris gratiariim actio, quod cgo David psalkns dico tibi
desidorat quasi lassus, ac incurvaius prx nimio la- Deo, Patri misericordiarum : Defecil in salutare
bore et regni longa dilaiioiie. Oicit ergo : luum anima mea, sive ut ii> aliis codicibus legitur :
Vers. 81. Dejifit in salutare iuum aiiima mca. In salutaii luo. Defecit a se, pioliciens ultra sc De-
Dcfectus in malo, profectus iii bono solct accipi fecit anima, dum corporalis exercitalio, quae ad
nisi h«c accepiio per aildilamenta varictur, ut in modicura utilis est, minoratur, ct pictas conlem-
Apostolo de malis dictum esl : « Proliciunt in pe- plationis augelur de die in diem, de die Mai ihae in
jiis (II Tim. m, 13). > Et hic dieitur : Dcfecit in dicm Mariae, quse vacabat soK vcrbo audiundo. Et
talutare tiium anima mea. ¥.t : Defecerunt oculi mei ego iu verbum tuum supersperavi, quibus « Martlia
JH eloifuium luum. Ue hac satubri defectione, qua in salagcbat circa frequens ministerium {Luc. x, iO), »
talutiire Dei anima bone psallenlis deficit, beatus quia sic ministraiitibus regnum coeiorum promiui-
papa Grogorios in Job (62) dicit inter caelera : Di- lur, qitibus ct dicelur : « Venile, bep.edicli Palris
feci; in salulari ttto anima men. Omnes, qiii in hoe D laci, » etc. (Matih. xxv, 34.) Sed in terbum luum
mundo (ortet svnt robore, quiisi fories sun!, non de- supersperavi, sciens longe supcrexccilcre oliiim Ma -
fessi. Qur vero in aucioris sui robore robprnKltir , ri;e vcrlo vacantis, uegotio Marthae ministraiitis.
quo maai? «« concupil^Dei forlitudine r.onviilescunt, Item inler minislranles tuis miniuiis fralnbtis, tn
eo a prcpria virlute deficiuiit, el (fuo robustius oeurna quibus lu pasceris, polaris, vesliris, colligeris, vi-
appelunt, ro a temporalibus snlubri defectione tassan- siiaris, et ipsosminimos maxima distantia est, cum
tur. Bme Tursum dicil : Conciipiscit el deficit ani. tales miuiini judiccs siut futuri, et eorum miiiistri
inamoa in atria Domini (Psnl. lxxmii, 5). Qni ni- pcr ipsos in a:terua labernacula suscipienili. Cau-
mintm cum diceret : concupiscil, subdidit : et defe- deant crgo in spe relribuiionis operibus misericor-
cit. Quia valde minor tst Ditinitaiis concupiscentia, dia; iatenti, sed sttpcrsperent et supergaudeant, qu»
quam non mox eliain pjoprius sequitur defeclus. Qui exemplo apostolorum oraiioni et ininisinio rerbi
enim nd appreliendenda a;ternitutis atria accevditur, vacanl. Quod consideraiis ego in verbum- luum su-
itignum profeeio est «t a temporalitatit amore tasse- persperuvi, cui legendo. audiendo, disecnd", (loceo-
(62) Lib. iv¥oiflf.,cap. 33.

;
7S5 GERHOHI PII.EI'0S1T1 hElClIERSPCRr.. 78*
do, scrilendo ei inlerhscc fiequeniius orDinlo elegi A supereos nix (Jub vi, \l'>}. > Qiiod fsl diccrp : Qui
v;tcare postjwsil.i, iit quunliini liiT^ conveiiit, coi- tirr.Oie teiiiporalis poeu» rciedum a jusiiiia, obiiien-
porali excrcitalioiu', quac aii niotlicuni utilis esl. Iii tur poenis tciernis, dicenlc judice : « !ie, malcdicti,
lioc StlliJiu in i^ncni a:ternura. llii eril ilelus, et slriilor den

VE»>i. 82. l)el'cc.'nwl ocnli 3uei in eloquium tuum tium {Maitlt. x\v, 4i ; xxii, 15). t Flelus » in fumo
sHuiliosc iutenli. Defnceruul ib aspcctu curioso va- igiiii iiievsiiiiguiliiliieianleiilis: «Stridcr dcntium »
iiiiatum srccuii piaut oravi supra dicens : Averle infriijorc nimio, quor.iani sicut scriiiluni cst, « Ab
ochIos meos, ne videaiH vaiiitaiem ; sed pust hunc ai[iiis nivluni iranscuiil ad caloieii) iiiniiuni (Job
d.;feclunn cum inteiiderent in eloquiui lllas aqaas nivium propterea incidenl,
collyrio s.tpc lacryniis peruncii eliam corporalos (inia liic pntiiiitm facilc calcabileni niiiiis timuerunl,
ociili adhuc pcr graiiam tuam vii;c:il, ali|i!t.' ita pa- iieiiuc de culiiiibus et impudiciliis suis lUKlis ptdi-
wter spiriiales ct corporales vculi aiiliclaiil iii vcr- l.Mis cxiie velueiiini, illic tivpid;intes limore, ulii
buin tuum diceiilexj Quando consoluberis inc ? Non- noii erai tiinor. Sufliciunt auitin ad lianc /)ri:iii'7m
nulli cliam, (juibus extcrior visus caligans dcfeiit calcandani san^lalia, scilicei soh ae de corio faclae,
quasi altcr Isaac (Gfn. xwii), inttrius clare vulont (juiljii^ ca'ci'a:i apu^toii pruinain leaipcralis afflictlit-
et fulura prospiciunl, (/irc/we* ; Quuiidu loiiiotaberis B nis ininimc lirauerunl, inio nec i!lam sciiseruiit, ut-
me Hoc ctiam ego David, cgn pmnilcns dicere non

7 potc utres et ipsi facti non vcteres, sed novi, qui-
(lesinani, ijuoadujque vidcan., quod cicdo lidei ob- Im.'^ viiium noviini crat iiifundeiid;im ; ila ut dice-
scurae succcdiMile clara specie, ita ul iioii sohim in rctur dc iilis : « Quia iinislo pleiii »unt i&li (Act. ii,
spiritu", sed etiam in cariie mea vidcaoi Dominum 13). > T;di!iin qnisqur ciinfidcDler dicere polest :
salvatoiem nieuro. Quod quia iion eril antc fulnrum Qunndo eonsolabeiis me ? Qnia factus sum sicul
judicium, dicam assidue : Quaitdi) juciet de per" uier in iiruifia : justiftcationes tuas non sum obli-
seiiuentibus me jiiUicium ? Tunc ciiim pcrfecte lus.
runsolabeiis me, abstergens oiiincm lacrymam ab Ykss. 84. Quot sunt dies scrii tui? Quoiiiam diet
oculis raeis. Nuiic vcro dum propterca inora clon- maU suni, magno adlictus txdio a.<tsidue clamo :
gaiur, ut rcs dilala dnlcior venial, ego aiigii^tias Quiit suHl dici serci tui ? £t quia diebus malis ego
patiur : E(;clesia affligor nsqiic ad judiciura (neqiie eiiiin
Vers. 8o. Qiiia lactu': sitm sicul nler in pruisia. dcfuturi sunl fiilelcs iii mnndo usque ad Judicium)
Vler in pruina pruina: frigus iion si!iil<t, uipotc f;i- dcsidcrio desiderans judicium dico assiiluc : Quaiido
cius dc corio a carne sensibili pienitus abslracto, ct „ fuciesde pericquentibus mejudicium? Ncque vcro
iniiltis inipciidiis in uircm furmalo, uiiiii ci carnis mirum cst (|iii)d t;£uiu nlTicior : quia
reliquiae iiiius abraduntur, dum criiics foris tx- VcRS. 8i>. .V(jrrnM^rMii( milii iniqui fabulalionet
liabuntur, dum subula ipsum corium crcbcrrimc ted non ut lex tua. Supcr hiinc locum bcatus Gre-
iraiispungitur, ut liiio per sctam iniioducenda via goriusdicit iii Jub : (63) Sif/)(' vcrba carnalium, dum
paretur. Talis taiilcr factus uter in pruina frigus fi» importune auribu4 noslris ingerunl, iu eorde bel-
Doii senlil, sed lamcn cx ipso frigore infrigidatus lum icutatioms gignunt, el quainvis hccc et ratio re-
infusum sibi pctuiii sapiiliorem rcddit : quia utcr spuat, el liiigua reprehendat, citm laborc tamen iiilut
calidus, qualom portavit Ag.tr ancilla S;irjc ober- vincitur, qnoit foris cum uuctorilate judicatur. litdc
rans in soliliidine rigioniscalidie. aquamconiiiicns neecsse est ut ncc ad aurcs venial, quod mcns a co-
tcpidam, quM hausta vomilum facit, longc oissimilis gitalioiiis uditu vigilans repellil. Saneti igitur tiri
i'si wJri posito 1)1 piuina, conliiicnli polum friyidum cum cctcrnilniis desidcriis anhclunt, in lunlu viliv al-
ac proinde sapidum. Nimiriim talis kIct cgo faclui tiii.dine se sublevaiil, ut audircjnm qua mundi iunl,
sum te facicnle, qiii iiie abstraxisli a carnaiibus de- grtive sihi ac deprimens pondus crcdant. Valde nnm-
bideriis, quae iiiilitaiU advcrsus atiiiuain, carnaliura qne insulcns atque intolerabile a^stimanl quidquid
quoque dcsidcrioium itliquias niihi abrasisli fcr- D illud :ion sonal, quod inius amanl.
ico acalpeilo miillarum Iriliulatioiium, paiitcrcvcl- Alilcr : Qurudo facies de persequenlibut me judi-
lcns crincs cogilationum superfluarum. Deinde su- cium ? Inier quos ampliiis iioccnt, qui inala mia
bula servilis timoris assidue iransfix/.im scla lilialis solum faciuut, sed eliam doceiit. « Corrumpunt »
lirooris prsecedcnte consuebas mc lino amoris lui. cnim < bonos mores confabulationcg pcssimae (/
£l nuiic subiila timoris foras uiissa lilo amoris lui Cor. XV, 35), > maxime in lempore isto periculoso,
consolidatus, et pruina desiipcr vcnientis gratiae 1;)« in quo multi < a vcritate avertent auditum, ad fa-
infrigidatus, infusas iiiihi luas justilicatioHes quasi bui;isautcm coiiverientur (// Tim. iv, 4). > Non lo-
dulces potioaes civniineo, aliisiiuc proul possuin, quop incxperta, quia mulloties MarrarcriiHf milti
c;is |)!opinandas oflero. Undo veraciier iii graiiarum iniqui fabulaticncs : vcl sicul h;ibcnt quiilani codi-
actione psallcns dico : Qiiia faclus sum siciil ulec ccs, SarrnveruiU deUctaliones, sed noH ut lex Ui.i.
in pruina, illam tanieii iioii sentiens prninam, de llli narrai<i'ru»j ; sed ego iion Tc<*epi eorum fabuta-
qua dicilur in Jub : « Qui timent pruinam, dccidcl tionci, qiiia non crant ut lcx lua. In tlebrKO legi-
(63) Lib. vii iloral. cap. 15.

:
785 COMMENTARIUM IN PSALM05. — 5'ARS X. — PSAL. CXViil. 786

lUr : Fi^dîunt mihi mpeibi foveas, iiiicc iion erant 4 Vers. 89, 90. 7;i mlenium, Donihie, perinaiiet
tecunUiiiu Ugem tuam. Iii aua li.'ge verlium iuuui in ccelo. Vertiliir ccclum stabiii el iiier-
Vers. 8G. Omiiia mundata lua sunl verilai, cui rabili ioialu, propterquod a Graecis dicilur cp/flfiei,
co;ilraii:i I si faUilas coiifaliulaliouis corHin. Iniqui iil est siiie errore. lpsa;quofiue stella>, quas dicuntur
pcrsiiuii mui nie : Ailjiiva ine. Non eraiil csntenli planetce, id tst eriaticai, cuslodiniit circulos suos
boiis faliiiialionibns nie fa!i{:are inii/ui, se«i iiisiiper per verbum liium si^piel dispositos. Maxinius plaiie-
pcnecuti tuiil me vel ile loco ail locum, vel de sen- tarnm sol sccuiiduni ordinem sibi disposituni pcr
tenlia iii seiileiitiani traiisire cogenies non sine jieii- verbum suuin nunc iii ausli um vergc iis dies abbre-
culu .salutis tani spiritalis qiiaiii corporalis, quo- vial, iiunc ad aquilonem gyrans dies pi olongal, ei sic
niaiii cum doclriiiis \ariis ei i>eiTgriiiis lidcs pulsa- in gcneralioiieni ct gtneralionein, id cst seiiipcr, nia-
tur, saiiis aniina; iieritlilaliir. Cuin veio de loco ad iict verilas tna, in qua dixisli : « Ul sinl in signa
iocuin qnis fugutur, sulus corporis in periculo esl. et tenipora ct dividaiil diem ac noctem lCen. i,
Coulraliujusiiiodi pericuia, tu adjuvame, potentissi- 14). I Fviiduiti quoque trrram super stabilitatcm
nie, sapieatissiuie, beiiignisiime ; ut non vincar, non suam, el permaiict noii iier aliquid fiilta, iiisi pei"
faliar, non corrunipar, quou cflic^re moliuniur pra- verbum tuum, quo iii priiic pio eam posuisli, atque
vi,,qiii etiani hiimidum aeris elementuin illi sic circunifudisti, ut
Vers. 87. Paule minia cnmvmmnverunt mc in non possil cadere in cceluni sibi X'qualiicr undiqtie
lerra : ego autein non dereiiqiii mar.data tuit. Paiilo circumfusum, in quo volucres ca;li, quasi nalando
tniiws, id esl parum defuit, qiiln porticereiil qiiod volaiit et sua leinpoia observant ; unde scripluni cst
moliebantur, scilicet consummare me in ierra, iit, < Milvus in coelo cognovit teiiipus siium, luriiiret
sicui ipsi, lerrena sapereni paululuniquc vel nihil liinindo cognoveruiit lempoia ;idvenl!is sui {Jcrcin.
Je ccelestibus cogiiareni. Eqo autein uon dereUiiui vjii, 7). » Sic

munJata lua prLCcipientia deseri ac spcrni teirena Vers, 9!. Ordinalionc tua perseveral diet, quo-
etaniari ciBlesiia. Sedne inier lot peiicula deficiani, uium oimiia serviuiit libi, liiis di.sposilionibus immu-
Vers. 88. Sectindnm misericordiam tuam vivifiea tabililer obedieiido. Peramplius auleni cl perfeetius
me d.iiido inihi ot a malis caiitclam, ci iii bonis in ceslo coclorum, de quo dicis : i Cccluin niihi se •
coBplis iiiSiipeiabileni peiseverantiani. Secuiiilum i»i- des est {ha. lxvi, 1) : i quod est raiioiiaiis crea-
tericordiam luum dico, (|iiiii de nierilornm qualilate turae pars elecla ; In cmlo, inqiiam, illo permunet
dilliilo ; iu tua vcio miscriroidia niulUini cuiilido. In verbum tuum i:i aelerinim, quia veibo lao iidem
qua, obsecro, vicilicti nie, at(|i:e in vcra vita coii- (; « co^li firmati siiiit, ct spiritu oris liii oniliis virtus
serva me, ne ainando falsain vltam pcrdaiii vi raiiii : eoruin {Psal. xxxii, G). » Ueiii ii: geiierationem et ije-
sicut ninnulli tornioutorum iiiiiii<'i.ue superati, iieraiionem, id csi iii his oKiiuiuis, qiii iion soluiii
ainando viiam corpvris perdidcrniit vitain cordis, secuiidum carnein siiiil generali, scd etiain secun-
quie Deus est ; at ego te vivilicaute lioe spero et duui spirittim denuo geiieraii, maiiet veriiKS lua.
qiisro, iit vivam et cuslodiam teslimonia oris lui, Vel in generationem el generalionem liueliiini viteris
q«» cuslodiendo niulli (ideles facii suiit inaitvrcs, ac iiovi lostameiili permantt lerbum lnum. Vcl in
quftd inlciprctalur toto,quoruii!j<?s/imo)iiascumai- generationem, qua iiuiic regeiii raiiiur an!in,o ad fi-
iviia custodiam custoditus por tuain misericordiam. dem quasl mo4lo geiiUi infap.lcs, ei generaiionem,
LiUECK. qua iii rcsurrcctionc rcgenerabunlur corpoia ad in-
Niimeii litlera; duodcciiiife, quoj est lamech lU corriiplioiiciii iininim pei fcctiiin, wri/as lua raanel,
vull Hieroiiymus, interpretatur cor : ut vull .\inbro- quii; iii geiieralioiie prava et perversa Uintummodo
sius, iuterpniaiur seno, Congrtia est nlraqii.; iu- secuiidiiui cariicin genciata, iioii etiam secuiidum
lerprciatio, quia versus octoni sub hac lilicra con-- spiriluni regenerata locuui non haliet. Nequo eiiiHi
sciipli coniiiient sacrauienta ccelesiia corde aiten- vel hi omncs, qui suiit baptizaii, sunt regenerali
tissinio conservanda, quorum cst pra^cipuuni lalum D vel renali dicendi, quia resffiieralio cbl illa innnva-
illud maiidulum, qiiod in ult.niu versiciilo inînua- tio, qiia de liliis ii"e lilii gitiia; fiunt, a qua gralia
tur. lu celeriium, Domine, permanei verbum luuin in suiit alieni plurcs baiaii;.iori.m, qui aut licle acce-
coelo. In generationein d îieraiionem verilas tuus : dunl ad hoc sacrameiiium ut Siiiion .Magiis, aut vtn-o
(unda.ti lerrain, el permanet. Clamor iste mens est corde acccdenles abeunt iciroisiini, iiec rcdcuntper
<le pnifundis nHiiidanaruiii varietaluni teii^lcus in vciaiii pa'niteii!iam; ul bi, qii'js iiicrcpa! aposlolus
ca'lum, ubi siiie varietaie peimanet verbuiu slaiiie Peirus assimilando eos caiiibus ad vomiiinn rcdeun-
iliic imniutabililiT ordinc disposiio pt^r iiiiniulabilu tiliiis (li Pelr. ii.ii-i^jquibiis clsi peccala iii bapiismo
Vfiiium Uiuiii, Doniiiit, tiijus in lerra verbuiu coii- rcinissa fuernnt, aitainen sarrainentiini baplisnii
t!ni;;itur ab bominibus iii variiis partes clauLiican- iion cusiooiciitibus facta sunl novissima pejiiia
l.biis. (ioruin i«di(i aflocliis oculos ineos levo iii prioribus, iiiiinuinlo spirilu ad eos rcdeunle cum
culiim, ubi vcibiiin tuuin permanel, ut ex iiituitu aliis seplem nequioribus [Luc. xi, 2B). Generalio
citlestiuni verbo tuo stabililer el iiivariabrtilcr ser- haec pervcrsa esl, (;t iulidclcs filii. Unde in liic ge-
vientiuni et obedicntiiim reforilieiur spiriiiis meus neialione veriias non maiict, q\ix iii geiteratione et
tcrreslrium vai ia cxoiitiiiaiione fatigaius. Dico ergo : 5<;iicra<ioiif,hocesl in iiliisitcraio (;enitis, nerinanet.
787 GEftHOHI PR^POSITI REICHERSPERG. 78S
coDSUnomaU videlicet regcneiaiione anim% pvimiini, A planlabuiitiir gressus ejus (Psal. xxxvi, 31). » Ideo
deinde cariiis. Quainvis eniin pei baplismuin iiuitc iion dico : Qucd lex lua meditatio mea fuit aiite bel-
regenerontur animae fidelium fldcliter bapiizatoruin, lum. sed est, etiam post belluni, recolenle jugiler
lainen quasi adhuc in vulva matris Ecdesix cre- menioria mca quanla bona mihi legis tute medilalio
sceiiies exsppctant sujs nativiialis consuRimaiioiiem coiituiil. Et ideo

per illain nioiteni, qua i beaii » sunt < mort:;i, iiui Vers. 93. In (elernum non ohlivisear jusliftcaliones
in Domino moiiuntur (Apoc. \i\, i5). » Tali moite '.uas, quia in ipsis viii/icafti me. Mortuus qiiippe
quasi de vulva in lucem veniuiit, (juse lux erit eis fiii, et a baculo timoris mihi superposito non erat
dies naialis. Quo'l niater Ecclesia rci.ognoscens io vox, nequp sensus {IV Reg. iv). At ubi (ides incav-
liujusmodi Cliorum suoriim naialiiiis sisnliat jam nalionis osleiidit miiii quanttim diligeres ine, qoi
iion nienior prefsurx, qiia iilos partui ivii iii an.iru- ut servuni redimercs, Fiiium tradiihsli; eoiiliniio
stia, quos nuvil j:>m natos iii aoiplitudine coeli, in quasi vero Eliseo sui corfioris allractu nie fownta
qiio verbum ittuin permanet, fioinine, in jelernum vivere ccepi, iiipole 'iberatus a serviiute pecCiiti ct
invaviabililor. moitis, cujiis ea kix pst, ut anima, quae neccfiverit,
Et quia corpora oorHin in pace sepulta suut e\- insa nioiiattir. In taiilum igilnr vivn, iii quantuin
epectantia ei ipsa regenerari ac immulari ad inva- p:'ccatis vcl careo vel resisto adjnvaniibus et vivifi-
rJaliilem immorUilitatfin atque impassibililatem, re- cantibus me fuis justificatiGnibus. Tuis, inquam,
Cle illis congruit quod hic dicitur : Fundasli lerram noii mei?, qiiia sicut creare me non potui, cum non
el permunti, quoniam ipsa bealorum beata corpora essein, sic jusiificare me non poiui, cum peceator
Ua erupii spirilalia ei lucida, ut siiil unacuni spiiitu essem : sive ut ad liiteram prxsenlem respiciam,
sue rf/es uiia,juxta iUud : Faclumque al Wipcre, et viiilicare me nor. poiui, cum mortuus esscra. Ideo
nuine dies unus. Quasi enira vcspcra est sanctoruni in wternum non ohUviscar justi^cationes tuas, quiu
in ipsa niorte corporiim ; scd mnne illis est resupre- in ipsis vivi(icasti me. Itaque
ttio eoiumdeni corporum Cliristo cnmmoriuorum, Viihs. 94. Titus sum ego, salvum me fac, qttoniam
consepultorura et conresuscitatorum. Nain ct ipse juslifiealicnes tuas exquisivi. Fuit aliquando nvut,
Chrislus circa vesperam sexta Sabbali obiit in cruce, nuas voluiitates aul etiam voluptates cxpkndo.
eepultusque est vespcre, sarrexit vero a mortuls Niinc vcro tuus sum ego, voluntatem meam frang<-n-
jKawepriniaSabbaiic5;surgeiisili!uculo(.tfnt//!.xxv:ii; do, tiiam libenter facienJo. Servus crani lot domi-
Mdrc. XVI ; Ltic. xxiv) : Factumque est cllam in illo norum quot viiicrum; sed nuuc tiius sum ego, libe-
tesp^re et tnane dies una, carnc simul et aHiuia ejiis raliis per te ab bis dominis, quibus cram qnasi
darificala in ca claritatc qiiam liabuit prinsqiiain aiina cominunis alligata in bivio, donec tu diiisii
iiiundiis fioiet, quod ijisum pelierat a Palre, di- discipulis tuis : i Solvite eam, et ailducite mihi
cens : i Clarifica ine ,
•
Pater , apud tcnictip- (Haiih. XXI, 2). I Erain etinin qiiusi pullus ssina
suiji claii[:Uo quam habui, priusquain uiundus (.Unrr. xi, 2), cui nuiliis hoininum sedil eo tempore,
esset, apud le (Joan. xvii, .i). » Corporibus crgo qnando mihi addloscenti et in regonc longinqua
sanctoruin coiiGguratis corpori clailtaii^ Christi peregi Inaiiii nuUus liominiim poiuit magistrare, vel
ordinalione lua, Deu» Pater, perseveral dies una ine capistrare scu frenare. Sed iiunc tibi adduetus,
melior in atriis tiiis supev niillia. Sivc singulariter frenoque tui limoris edomitus, insuper etiain vesti-
dicaiur : Perseieral dies, ut eipositum est, sive mentis apostolicis, quibiis tu libenier insidcs, or-
pluraliicr, iit in quibusdam codicibus legiiur, dica- natus, cl quodammodo scilatus, jam luus siim ego,
lur : Perseverani dies, uiia utrobique lucis perseve- luus asiiiiis, tuum jumtntiim, quia < ut jumentiiin
rantia prjftdicatur, quia lus perpeiua luccbii sanctis factiis stiin npud te, et ego semper «eeum (Psal.
in Cliristo, qui cst dics de dic, Deus de Dco, lumen Lxxn, 23). » Scd ne luus esse desinam, salvum me
de lumine, clarificatis. In die illa nihil eiit nubilo- fac, id est in salutc eo^pta me consorva et conQrina :
sum vcl (empestiiQRum, ûopiflni illic omHirt serviuiif D Quoiiiam jas(i/Sc«iioiu's tuas exqaitivi : tuas, noH
fifti. servitiilejucundissiuia, solemni/.antes iii laude iiie:is ; luas qnibus luufpermaneam, iion nieas quilus
et gratiaruni actione; ubi perseverr.t dics, quam fecil ineus ftii. Juslificaiioues tuas exquisivi, el hoc erat
Domtnus, in qua gloriabuntur omnia sanctorum mihi valde nccessaiium : qiiia
agniina caiiendo jugilcr . i Ha;c est dics, quain fccit Vers. 9.T. Me exspeciaveruitt peccaiores, ut pefde-
DoKiinus, exsulienuis, et la-temur in ea {PsuJ. cxvii, rent ».(?. Peccalores dico d;emones et malignns ho-
2ii. » Sed niinc iii isla morlalltate.ii!M mali siinl ct niines, qiii velul quidani lalroiios insidiando exspe-
leinpora periculosaet hostesmulti, dcquibusjam su- ctaverunt me, ut perdtreni me, pertrahendo mevel att
pcrius d xi : Pauh minus ctmsummaverunlme in terra. malum facicnduni, \el malcfaciciitibus eonsenlien-
Vf.rs. !)2. El tunr fiirleperiissem inltumiiiliite meu, duni. Scd cgo per h;i*c evasi innnus et insidias co-
«isi quod lex tua mediiatio mea esl. Quippc legis rum, quod lestimonia tua iniellexi credibilia facla
tuae nudiiatio cst qudedain prxparatio armaturx ad niniis per ipsos tcsios, scilicel nxirtyres, qui siiis
belluin nec€ssaria>, siiie qua, si qiiis bellum ingredi- niartyrils, hoc est testimoniis, morte sua confir-
tur, facile prosterniiiir. Ideo alias de viro jîsto di- niaiis, viam illani prxsigiiaverunt et prxmonstra-
ciliir ; I Lcx Dei ejus in cordc ipsius, ei non sup- veruQt, qua ilur a monte Oliveti versus Jerusalem,
:
7«9 COMMENlARllJM LN PSALiWS. — PARS X. - PSAL. CXYllL •m

l\ esi a nuscricoitiia piaBvoiicnte in visioneni paci» A cit (Hi) : Ml taiius quam omim in thuin aiuorig
flPlcmaE. isli sunt eiiim, <\ui proslernebanl vesli- redpere,el iniltas odit aiigtiitins sustinere. Sicqidppe
menta sjta in via, corpor.î sua sciiicet, tiii;r. vcstl- tutaest clianias, kI in amplitKriine dilectionis ea-
iiiciita sunl aniinarum , iTadcndo ad supplicia. pere etium inimietjs possit. Vnde ct prwcipdur
Alii vero, scilicet Earieli coiifessores et doctores, i D:liaite iiilmicos vestros, !)S«ef;\r,ite his qiii ode-
ruiU vos {Malili. v, 44). » Lnfnin ei go inatidaiv.m
raiDhi de Scripturamm olivslo dccerptis, el ipsi
viam jusliiijs suis icsiimoniis cogiioscibilcm ic- tuum nimis, quia magna cst latiludo cli.irilatis. Pie-
ceruut. QuoruBi omniuni, sive maiiyrum sive coii jiiludo enira legis est dileclio, iii •\m universa icx
lessoruni, teslimotiiu, <iuaB Graece dicuntu.'" niijr^ria, peiuict, et proplictae.
Qu.ituorjam pra^missas litlcras cnpuleTnns tiitii

Jion laiii iilorum quam lua, Dcus, testimoiAa di- :
cenda sant. Non cniin ipsi erani, qui ioqucban- bonum, Jod piincipiitm, Capli manus, Lamccti for
tur, sed Spiriius tuus loqueljatur iii eis ct pereo». interpreialur, ut pralibatum est iii priiicipio psaimi.
Ideo iiJorum testimoiiia tua esse inlelleyi, Ktque Et es? sensus : Iii liis, quae sub liis qualuor lilte-
ideo iit via lesZimouicru.'ji tuoru.c deleciatus, ab ea ris continenlur, ad singulas liticras ocloiiis versitMts
decliiiare noiui acqiiiesceiido peceaioribus exspe- deputalis inieiligendum est priiifipium manus et cor-
.
ciimf'bia et d^îderaotibus, ut pcrdereiU me, spo- ® '''». i^ esl opcrationisel intentionis.
liando et pia„as inipoiiciUo ; spoliando virtuiibus,

plagaiido vitiis; vjH apoliaiulo gralia; dona tollcndo, Quomndo dilexi tegem innu;, Domiiie. Mem inler-
ct pl.igandii naluralia, qux .Tjferri iion pojsunt, prctatiir ex ipsis, ut vult nicroiiymus ; tiscera
Siuiciando ; exeniph causa : obedienlia donum gra- vt vull Ambrosius. Copuleinns utranique iiiicrpre-
lis tuuc liomini tollilur, quando efficiiur iiiol^c- taiioiicin sic, utdicamus : Ex ipsis visceribtis. Quod
diens. Sic irasceinio iiiaasueiudinoui, su|>aibicud^ est dicere : Isti wioiii versus, qui ab hac .Uttera
auimittimus huuiilitatcm; sic CiCtcjis vitiis irruej»- omnes incipiiiiu, snut ex ipsis vifsceiihus, quia de
libus el coiiUa nos btrocinantibiis nirjainur vir- cliaritate agunt mcdullilus inserla viscerilius ejus,
Uilitws, qutc iiumaiiK substantia; sunl accidenta- qui vcvacitcr dicere potcsi :
les, ac pioiiidc sbesse possunt et adesse pra;ter Vf.rs. 97. Quoiuado dilexi teyein luam Domiiie,.
suijecti destitictioncin. Ratio vero ei tolli non po- tota riie meditatio mea e:i. Tii Domine, ciijus /«•
tcsi, quin sil ralioiialis, quia ratio sive lationalilas gem dilexi, testis ct coiiscius-mibi es quomodo in-
cst naiurale donum, sicul meinoria el libciiim ar- tiine ditexi legem tuain &% lotis visccrilitts ineis.
bitrium. Vcrum bjct naturaiia bona inullis plagis Legem tuam, quam continel latnm mandatum luum
debilitantur, quandu peccalis dominantibus etlatm- niniis dilexi; iiiniis, quod exinde palt-t quod tola
ciiiantibus vexaniur, ila ut iicc ratioverum a falso, dii'. meditaiio mea esi ipsa te.x lua, iii qua inedita -
bonuin a malo, ulile ab iaiitili, honeslum ab in- bor die ac nocle, quod esl tola die, quia dles lota
lioncsto plene di.>»cernai; nec eadcin ipsa, qua^ ra- et i«legi;i liinc recle intelligilur, quaiido no.t cum
tio discreveril, vel monioria meinoriier teneal.vel sua die, vel dies cum sua nocte coniprclienditur,
arbitrium literuni lit>ere custodial. Sic lotas liorao sccundHrn quod factum csl vespere et mane dies
jacet pciditus, nisi euni salvel illc "pius Samariia- iina. Et rocte iii hoc ioc» iu designatiosie intcgri
iius, qui misericordia niotus est, ut Iioininem nec disi cum sua nocte iioctis uomine prjeiermis-
agcoscentem, uec diligentem se ipse prio;' .igno- so sola dies nominalur, quia mcditanli semper
sceret ac diligeret. ln liac dilectiune in legc Doiuini dies coiiiiiiua lucel illo sole illu-
Vers. SC. Omaii ci.'rtsummationis vidi finem. Oin- slrata, qui dicit : < Quandiii sum iii innudo, lu.\
nes enim, qui consuminati vel coiisuaimandi suni, sum miindi iJoan. ix, 5). i Esi auleni in munda
pcr hanc riilectioneni, qua Deus prior dilexit ccc usqub ad consammationeni sxcull, sicul ipse pro-
catores nondura se dil^geia.s, consiimmaiUur. Per misil discipulis suis dieens : i Ei ecce eRO voliis-
lianc hominum pra^desiinatorum ad \itani virtus y cura sum omi.ibus diebus usquc ad consumma-
consuinmalur, per hanc numerus angclorum re- tionem saeculi {Mailk. xxviii, 20). ) Ex qua verita-
diMtegTalur et conaummatur. Ideo videns Innc dilis veraci promissione intelligitur usque ad con-
lectionein omnis consummationis vidi fuicm. Finis summaiioiiem no»
sseculi defutiiros in rotindo U-
eiiim l<-gisCbristusadjusiitiam omiii credeiiti ijtom. cum
deles, quibus maiiea! ipsc Christus lux mundi.
\, i). Finis inliiiitus, quia ipse Deus immeiisus esl, Iloriim quisque potesl fidclitcr psalleie dicens :
H Dcus cbaiitas esl lala niinis in ipso Dco, qui Qnomodo dilexi legem tunm, Domine, tota die medi-
iii..$erctur omnium.el niiiil udit eorum qus fecit, laliomea esl. Tola die. quia iiox milii non est, cui
iioamvii oderit quse non fccil, peccata scilicct de luce, inio Iuco iegis jugitcr meditanli
:
in con-
laLl eliaiii nimis iu ipsi» Dco dil. clis homiiiibus. liiiua dies est. Ex bcjiisiiv.di meditalione coiiii-
»0 1 aiiiico!, laiiium, scd et iniiiiicos suos diligenti- iiiia frucius hic milii pi&viniit, quod
bus, quani|iiam non diligat peciala eorum. Vtas. 9S. Super iniminos meos, Judseos, iiacrcii-
Super hunc locura beafus Gict'^'"'"^ papa Ji- cos, et oraiics verftatisct meos iiiimicos pru^^n-
Ilom. 14, iii Eiccb.

TCl GERHOHl PR.CPOSITI REICHERSPEP.G. 792
tem iiie [fdsti inandalo luo iiiiiii: laln, ul supia A <;ln& cogilalionnm pioiios ad excurreiiduiii de via
dictum csl, cl nimis loiigo, quifi in alrriium iiiilii vcrilalis, qiiam elegi, sludiiiie coliibui, ct fieno li-
eit. Quld longius seteviiiiale '.'
Coiilingat milii coiu- nioris iiii proliibui ab omni via mala, ut custo-
prolieuilere cum sitiiclis oinnibus, quae sil latiludo diam verba tua, qu% <ib liis non pnssunl custodiri
€t longituiio, siibliiiiilas e! profuiidiim liiijus man- qsji anibulaiil iii via mala, quaiii detestanlur el im-
dali, cujus latiliido iiisiiiiialiii, ciiiii dicilui : La- prolianl vcrba lua, qiiilius imbutiis et Spiriiu vitse,
tum maiidatiim tuHm iiimis ; et lnngiur.lo, ciiin di- qui est in cis, coiiforlaliis
cslur : Quia in (vlenium viihi esi; et sullimitas, Vrp.'i. lOi. Ajudiciis tuis iwn dcclinari. Qui ver-
cuni dicilur : Siiper inimicos el super omnes iloceii- ba iiia vel audire nolentes, vcl audila et inlellecta
tes el snpcr seiics iiilcllexi. Quo sci:su el Anostolus negiigciitf^s, dicunt bonum malum ci inalum bonum,
de chaiitalc loi iiliniis ail ; < Adliiif; SiipfireAcelki:- dulce aniaruiu el aiiianiin dulcc, ponciik^s lurem
icmviaui vobis dcmoiistro (/ Cor. xii, 51).» Porro tfciiobras ct lenebras lucem, longe decrniant a judi-
;id profi!iidii!ii ejuslcm peitinct manJaii lillimiis ciis tuif, indiciis aeijuilalis, judiciis vci ilatis bonum
i.jlius octonarii versiculus, ubi dicilur : A manda- bununi, ct inalum niaiuni esse indicantibus. At cgo
lis tuii iiileUexi, propierea Oiîri cinnem viam iiiiijui- a jiidiciis !uis non dcclinaxi, ea soluinnirido appro-
lati». Cliariias enim sicut iiona desidcraiis ten- bans qusR lo appiobare, siniulqiie improbans qua;
dit in altuit), sic ct mala consideians lendit iii te improbare vel credidi vel inlcllexi, sciens : nuia
profiindum : ilhi valde diligcndo, isia vaide odien tu legem posuisii milii per teiiieiipsum, longe meliu»
uo. Ad iisec iiilelligenda snpcr inimicon meos pru- cam digilo tuo scribens in curdo meo, quam lex
dentem mc fecisli mundato luo, quia ipsum ntaiirfa- antiqua Jnerlt script;< in tabulis lapidcis. Nara pcr
rum JHiim in aHerimm luilii esl, eo quod cliaritas illam scripliirain scveritas timoris anliquos de-
mca nunquam excidet, sicut iUnrum, qui ad tem- pressit : per islam !^cripturam suavitas amoris lui
piis credunt ct iii tcmpore lentationis r«cedunt. faucibus animarum fi.lermm dulcescit. Qiiod ego
Iiiler ipsos eiam iniuiicos erant aliqui doctores in Oavid vel ego excniplo David psallens el pceni-
catlie lr;i Moysi sedenles, ciavcmqHe scicnliie ha- tens expertus dico admirando paritcr ct gratias
benlcs ar proinilc ir.agisti-alilef doccnles. Al ogo agendo :
Vf.Ks. 99, 100. Supiir oinnes (alcs docentes me Yers. 405. Quam dulcia faucibus meis elcquia
intdtexi, quiii lc.Aimonia iua meditutio inen esi. Et tua, Doniiiie, supe'- mel ori meo. Yel sicut in aiiis
liaec medilaiio mili; eiat qussi unciio docens me coilicibus legilur, super viel et favum ori meo. Le-
de oiniiibus iniilto inclius cl verius qiiam doctores r S'S antiquae austcra elvquia peccatoribus graves
apud se priiiicntes; qiioium licct aliqui fuerinl se- puenas inientantia nimis erant amara ; sed r/o-
ncs. ego iaincn sii/icr siîi^^s v.ilcHe.ri iiuia numdala quia tua rcmissioncm peccai.irum pacnilentibus
tun aiiiisivi. inomillenlia dulcia sunt et fnucibus ct oii; faucihut
Aliier : Ego David sup<:r omws doecntes me iniel- animac, dum cogitaiido inlus riiminantur et gUi-
lexi, qua ei legis doctores -Moysen csetcrosque in tiiintur; ori etiam, dum foris prxdicantur ad tui
legs doctiina me aiitccedcnles inteUe.ri, cliiisuper nominis glorilicationera el .edificalionem fidclium
diviiio Spiritii rcvclaiue inulta inleltexi, de qnibus vel cuiifutationem inlidelium. Ilabuit tamen et tex
et psalmos ceciiii inullo ciai ius loquentes dc rtgno Moysi ni«/iis dulccdincm qualemcunque, proniil-
J)ci, qiiani legis littevft crasso vclaniine vultus tciido videlicet tcrrani lactc ct mclle mananion
Moysi obtecia. Ilem ego CIii istus verus David su- {Exod. III, 15). Sed super liiijusmodi mel dutcia mtlii
per oiniics docenlcs me intclicxi stans i in synajfoga sunt eloquia tua delicias ccplestes et invisibilcs pro-
deorum {Psal. i,xixi, i), f dijiidicans et malas tia- niitteiitia ,
qu.-c in coniparatione dclici;c icrrenai
ditiones imprnbans, co quod iiiijusmi)di doclorcs parvi seu potius nullius prctii suiit. IJnde non di-
iransijrcdiebantur mandala Doi proptor traditioncs co : Sifut tnel, sed super mei el finmm dulcia fou-
snas, 111 dc lavaiulis manibus prcripiendo, interio- D cibus meis et ori meo cloquia tua. islam duiccdmcm
res aut'iu sordcs negligendo {MaUh. \v; Marc. cluquiurum luorunt ca-lestes delicias promittcn-
vii). Super illos inlellexi docens, quia < iion qiiod tiuiii
iniral in o.> cninquinat bominem, sed quod procc- Yers. lOi. A mandatis tuis inteltexi. Aliud est mon-
dildftore, lioccoinqiiinat liomincm(.V«»/!. xv, 11).» dala inieltiqere, aliud a mandalis iiitcllectis et serva-
Kliani adliiic pncr duodennis in templo sodeus in tis ad iiitciioicin sapienlis dulcediiirm gustu intelli-
luedio doctîruiii audiens el iiilerrogans eos, puer, geiilia; pcrlingcrc, quod est a mandalis inlettigere,
iuquiim, aiioloscciilulus jani tunc super seues intel- quianisi perubedieiiliammandatorum nnnvoniturati
ie.ri (Luc. 11, 40), qiii etiam stupebant siiper pru- sapientiamnccuIiorum.UiidecslilluddictumSapicn-
de;ilia et re=poiisis mcis, lis :iConciipisti sapieniiain?iervainaii.laia, et Donii-
VtRS. k>i, Ab omni via malu prohibui pedes iius dabil illam libi /•.Vr/'. i, 53).» Conlcmptoii vero
meos, ui cuslodiam vcrba lua. Quia super sencs niaiidaiorum dicitur : « Altiora (e oe acqiiisieris,
iruelleii, quorum Iraditionilius cnnleniptis mundata et loitioia tc ne scruiaiug fucris ; Sft<l qu;E pracc-
lua quit^.ivi, cisdem tnis Hiandiilis inslrucliis ab pit tibi Doniiiius, illa cogita sempcr {Eccli. iii, 2).»
Cnwi ria mnta prohihui pcdcs iticos, scilicel ylTe- Bcnc dicil semper, m ct aiuc percepiioncm sapicn-
705 COMMENTARllM IN PSALMOS. I'A11S X. PSAL. CXVllI. 791
ti;ecngi((!S matidata, el [losl, ()uia siful iiia)i(l;i!u- A {Mullli. v, li). » Luna quippc tioii lialiens lucfiii a
rum cuslodia iutroducit ail sapieiiJaiii sapic^niiaiu, seinclipsa cx ca parte illuniinalur, qua luiiiiiie snlis
sic coninulom negligeiilia cl oI)livio cxcsecaiil ocu- illustialiir. Sic inilii Eeclcsic vel niilii ccclesiisti-
los cliaiii sa|iioiitiiun. Qiio I Saluinoiii acci.lit, qni CiC persoiix iion est ulla claiilas ex nie, scd cx
mantlala I)ci mgligeiis ali|iii' aJ iiiuliiies alicnigc- Vcibo («0, sole jusliliae. I'r()|iler (jiiod dico in i;ra-
lias, inaiidaiilc Duininu iiilcrJictas, iiigredicns, cuin liaruni acliiine : l.urerHa peilihus iiuis vcrhuri tnum,
sapioiis antc fucrit, inruuatus est. C,ô vero a nuin- et luiiien scinilis meis. Quo viilcliccl liiniiiie deleeta-
duiii tuis obseivandis, iiiedilaiidis aliiiic aniandis lus, coqiio soniper frui cupieiis
non ircedens, i'iletlexi, u miindalis ijisis iiilelleclu Ykks. 101). Juniri et ilatui cu!^l' dire JHiUcia ju-
inilii aiKio, qiiod sapoii sapieniia; seiiipor conics sliiiie luir. Jiiravi. Iioc Chl lirniissliue pioiiosiii, i'(
Cst iiidiv.diiur aiiior juslilia;. Proîtcrcu oUivi oinnem s(«(i(i lixuni liiiciis in coidc iiieo stahililer («slof/iie
vinm iiiiquitaiis, inflaiuiiianie nic amoie juslitise, judicia juslitiw tiia\ jiistc judicaiido ati|uc discer-
qiii iialuruliter oJit siuiin conlr.iriuni, scilicet om- iicndo iiitor boiia (lillgciida et inala ropro'.iaiida,
uein vinm iiiiquitatis. Hoc odiii inflaiiiinatus jani proul vcrbum luinn lucidum oslcndil cl monetrepro-
siiperius oravi, diceiis : Yiain iniqiiilatis amove a bare iualuin et eliyere boiuiin. Ad liiijus rcclilinli-
vie, quod idcm est ac si dixisseiu : rac inilii odio- " nis proposiiiim, ciiin csscin iiiteiitus, obslitciuiit
sain noii soliiin i)ii(/iii/fl((;m, .scd et oiiineiii occasio- niilii advorsarii miilli, pcrquos
».eiii (|u;e duril :ul iiiiquilateni. Kt liuc oraiis, D-o Vkks. 107. Huniilintus sum usqnequaqnc, urjiciili-
^ralias, exauditus siim, (|uia odiii omnem viam ini- biis iiic advorsjiatiliiis lciilalioiiuni ct tribulalioniiin,
quitriiis. Vcrbi gratia : favor adulantis i'i« cst ad ila ul t;cd(Mct iiie eliam vivere, liaberciiKpic ia nic
iiianeiii gl iriaiii : pulcliriliido nioretricis via csl ad rcspoiisum moriis, ne siin fidens in inc; scd iii te,
iinmuiiditiam, coiirabulalio nialoruni via cst ad iiia- < iii assiJiic iiiter ipsa inortis pcricula vnria clamu,
litiaiu, coiiciipiscentia rci alieii* via esl ad fratuleiii diceiis : Vivi/ica me sccunduin verhnm tuuin, iit se-
scu rapinam. In liunc modum plurcs lifl! suiil aj cunduin verbum tuum tiiam, (aclens qu:e lacienda,
iuiquitulem, quas oiniics odivi, quia jiislitiam dici cavens quse c;iveiida docet rerfcMiii tuu n, qued
lexi. nosse vivere, cui obodirc cst rcgnare; maxiiiie,
NliN. cum ipsa obedicntia non cx t nioie coactitia, sed

Qiiaria dccima ex devotiono vokintaria csl. T;ilis obedioiiti;c voluii-
littera Ii;ec csl apud IIebra;os lia-
beiis diversas inlcrpictaiiones.

Nani secunJum llie- t;iria obscquia orc piouiisi cl proniilto. Sed iic
ronyinum nun iiilcrprelalur wlcrnum, sccuiuliiiii „ iiioiiJax iiivcniar, ipsa
Ambrosiiim vero iiilcrpieuilur iiiiiciis vcl puscua, VhRS. 108. Vuluniaria oris niei lu (ac heneplacita,
quaeoniiiia concuirunl iii uiiuiii, i|uia liic agilur dc .;;ialia tiia coopeiantc, ct sornioiiein proniissionis
iijiifo Filio Dei, qui cst puscua lldcliuiii iii a-lcruum, iiie;c conliriiiaiiti; soquciitibus operibus cl nioiibiis,
ipsc lumen, ipse lucernu, de quo liic agilur :
voto meo coiieorJaiilibus. Sic, obsecro, voluntariu
Vers. 103. Lucenia pedihut meis verbum tuum, ct orismei benei'lacila ficri, iil li.Tec Iria in uiiiiin coii-
liimen semitis meis. Vcrhuin tuum, Dcus, quod ci at I unaiit : voluiilas rccli corjis, coiifessio veriJici
iii priiicipio, el est himcn angrloruni, factum cst urls, pci feciio boiii opcrig ;
quoruiii si \el ununi de-
eliaiii lux Iwminum, lux in lenebris lucens, in cujus fiiorit, voluntariu oris beneplacito essc iion poss:iiil,
Iwnhie ambiibns dico in gratiaruin aclione : Lu- quia oliseiiuioriiiii iio:>ti'oriiin s.icriGcia iioii suiil
cerna pedibus ineis verhum luuin, et lumen seiniiis iioiuiilnria oris, iiisi ct corJe crftdalur ad jiisliliam
meis. Ip.-iiiii ijiiippo Verbum Sapicnlia aaerna esl. el oie coiifcssio liat ad saluiein (ftoin. x, 10). Hiiic
qux tesiani unilne carnis flanima siix divinilalis il- voluniariir cordis cieJuliiaii, ei vcraci coiifessioni
luniinans, facta cst lucerna pedihus mcis, dirigesdo oiis cuui ;ic(oJil coiivcisalio tibi platciis, ciii bona
gressiis operum nieorum lucidissirais cxcniplis ciuicla placcnt ct mala Jispliceiit, volunlaria oris
osiensicin carne su.t; conveisalioiiis. Et iJeui ipsuiii D heneplucitu liuiii. Svd iie f.illeiitc diabolica frauJt»
verbum, quod cst lucerna iii qualibct raliouali crca- seu corrunipcnlc iiuniana fragilitale iia dccipiar, ul
lura per ipsiiin illuminala et inflamni.^^ta, lumen cst putem vel displicere qiiod placel, vel placorc quoj
in semelipso ad siinilitudinem solis, lumen snum in displicel in conspeclu luo, lu ipsc iiitus iiistrue
cnrporc iuii;e vclut in speculo icpi.Tisentantis, ct iiic, et judicia lua doee mc, quia « Leatiis koiuu
n clurnas tenebras illustr;inJo, vlas laias demoii- qucin lu erudicris, Doiiiiiie, ct de j!((/i<ii.'s legis tu;e
stiantis, anguslas vcro semitas proprii spIenJoiis docneris euin </**<(/. xciii, ii). »
lu:iHiie Jiunio ccrlifieantis. Sx, sic verbuin tvum lii llebraiO psalierio sic lcgitur : Jiirari cl pcrte-
luceriiu esi In ore propliclaiiliuin, lumen \cro in veruho, u( custodiam judicia juslilio' luir. AlPiclus
ore apostulorum cvangclir.aiiiiiiiii. UiiJcIVtius apo- .ium iiimts, Uoinine, vivifica me ju-cta verhuin tuum.
slolus : I liabemus, > inqu.t, i lirmloreni pioplic- Vulunliiria oris mei co.i.placcunl lihi, Domine, sc-
ticum sirinoiicm, cui bciic facitis iiitciiJeiites quasi cunduin judicia lua doce me. Jioslri cudic«s lia-
lucem* luceiiti in t:illgiiinso lucn (// l'elr. i, III).» lx;iit :
Apuslolis autom Jicltiir : < Vos cslis lux iiiuiiJi, VtRS. 109. .\niino inea in manihus ineis fcmper,
quoruni doclrina fiilgot Ecclesia, ui solo lniia qiioJ cvpoiii ila polosl : liiiimi mcn in nii:iiihu5 mtis
795 r.EUllOlil PltytlOSITI nF.IC!IF.liSPF;UC.. 796
sempci eit ait lnic, ut tam libi (illiMaiii, j.m/jt-j- a lo A t'l ipsoiimi. Tua, quia Spirilus iuus iii ei" lcxjue-
vivillt andam. Propter qtio eli.iiii alias di>i I : < .\.l baiiir; ipsoruin qiiia sanguihc ar niorie ipsorum
le k>a>i aniniani ineam (Psul. wiv, 7). Nulo i sic lestiflcalio lalls coiilirmabalur tjiiia ergo esl pio-
liaberc iii m«tii''Ms ateis animam lueam, ul ille ado- posiluii) iiiihi, tua favciilt' t,'rajia, poliiis velle mor-
lcsccntior lilius, qui di\erat pairi biio i Paler, da lcin suljire qiiam a testimoniis iiiailyruni tuorum
milii portioiiem qu;e ine cniiiiii^'ii {l.uc. \v, 12). > ritviaro fliiein iicgaiido, pro ipia lostcs ac iiiartyres
Sed ad lioc ti-neo ,»am in muiiilnis intis, ul jiiyiler lui iDorliii sunt, ipsa coriim lesiimotiia seu martyria
eam tibi oircr.im sacrificaiidaiii iii sacriliciiim lau- lia'iyciiiiili-, id osl lirnia possessioiie, acf/titsifi, iion
di^. ail tenipiis credcndo et in tciiiporo tenlationi'; re-
.Miter : .Ikihm mca f» tnHtiifcM.s mcis, id esl intcn- tedcndo, sed in (eteriium lidei sic lestilkalae inliae-
110 mcr> ir, openbus mcis cst n<in ad horam, stfd ii-niio, ta!ibusi|ue tesiimoniis, licel taro innrma sil,
««m;.'(.'r, ut videilcel iCmpiteina mcrcrs illi provc- proiDpla ôluiuateconlis arquicsccndo, quia exiul-
iiial. Sed in aliis codicihus niciius li:iliilur lioc tiilio cordii iiiei s«»), ctiain ([uando gravia suiit.
mrtdo : .'li)imfi mea in mnmlius tuif. semper, cl Irycnl Nain c Spiritus quidem promplns est, caio autem
tuam uon sum oltliiun, (\HOi\ est diccre : Anima mea iiilirma [Matih. xxvi, -ii). > Meo licct carne iiilir-
iii mdiiibns tui^ ila sit tuslodila semver, siciil aiias " ,„ai,((. ae Uihorcs iiimios rctusame ci;0 tameii spi-
ilicitur ; < Jnsloiuni aniniiR i:i mami Dci suiil, et liiu prompto
noii langel illos tunnKDium maiiua 'Sint. iii, 1). > Vtns. 112. Indiiiavi cor meum ad ((uitudas jusli-
Sil igitur, obsecro, fliiiiHn iii«,'i in mniiibus tiiis, imde ficalwnes luas in mlernum proiuer retributionein,
iiemo poiesl rapere. quia<iii maiui Itia onines tliics Tibi dixi longe superius : Inclina cor meum, Dcus,
lerra; (Psa/. xtiv, 4); "''<' est qiii p.issil resislcre in leHimonia lua. Et nunc (lico : Iintinavi cor nieuin
inaniii tii.f {Dan. iv, 52'/. > Ei ciistodieiile nic mauu ad facieiidasjiiilificatioucs luas, recognosccns ipsain
lua scmper, ego custodium legein tvun sempey. Quud cordis niei liumiliationcm et inclinatioiieni tuum
c\ ea cr-rliludine priiiniHo, ipiia leijem liiam non esse ac meum opus. TKiim per ^'raliam prsevenien-
ywn obiilns, qu.tcdiu i)i mimibtts iuis fuil aiiiiiia tein, meMii per libertateiii arliitrii gralix tux ope-
nie.i. r:iiili conseiilieiilein; iion quod \cl liic ipse consen-
Hcbraita verii>i~ luic >('iisiii contordat, in qiia sns iiiibi sit ex ine, scd cx te, qucm si milii arro-
fjic legiltir : Anima mea iu munu lua semper et lc- (ârcm, noii cor inclinatiim, sed alium habeiis, iraat
ilit iitce iioH sum nblilus. Lgo •|iiideiii iion sum oblitus puriiis quam giatiam recipcre dignus esseni : quia
legcm tunm ; sedlam?ii, ul i-jus olilivisccrcr, prx- 1 tu sii|icrliis rcsislis, liumilibus autem das graliam
varicalorcs lctos cllicere cnnati sui:l : qnia (Jac. IV, G), » et giatiam pro gralia : graliani teiu-
Vtiis. MO. Pufiieruiit /(icnfuris lnqiKum miln, poialcm iii bonis iiierit'is, o''at'ani ieternam iii pra:-
iil, (|iii:i c(i;ilra maiium liue rorlitiidinis agere viri- iiiiis iKiernaliter permansiiris et successuiis niiiii-
lius iion pi)lci:tiit laqueo (letcplioiils lae capcrciil. sierio lempoiali: (|iiod cst ofliciiim Marlbie, quaii-
bifd cgo s( if ns inqueos ccriiiii iiuii fiiisse posilos jiit doque aurcreiidum, ut siu ccdat reiribuiio quiclis
poluiss»" potii iii \'u inaiidaloriim luoriiiii. s-d juxla Maiia in icleraum. Proptcr quam rf/rt('M(iuncm pcr-
viam, sicut .ilias dicitur : i Juxta iler stiindalum iiiaiisuram iii irternum inclinnii, ct Iiuiniliavi eor
iwsiierunt m:hi {i'<iul. cvxxi.i, fi), > a via mnniato- miuni ad [jeiendas juslilicaliones luas, promptus vi-
(Hm li(i;fii.'r/ div^rtce iKilni : Kt lU: iiutmlntisi luis ilclicct iion 'nntiim ad scicmluni, sed etiam ail fa-
iion erruii, '.invciis bqiicos juxla viam, non iii una ciciidum iiuoil ail moam jusiificaiionem ptriinens
via positos, coiilid quos custodia tnaiiiiutorum tuo- pracipis, sciens quia < intelletliis bonus omiiibus
rum sic opeialur, sicut noliile anlidolum c;inlra ve- facieiiiibus cum {Psal. c.x, 10) ; > siciit e contrario
leiium. tloc s( ieiis < sciciili bonuiii el iioii facieiiti, peccatum est ilii
Vkiis. IH. Hati-cdiliiie acquisiri l:'sliniimia lua in {Jnc. IV, 17). >
a-/(T»i(t)i. (jui prius liaics pra-vai icaloris,

/iii .\ila;
q Ilcbraica veritas linbct sic : Incliiiavi cor meiim.
lificvaricans ct; ipse niandalu justiliic, nunc pcr ul fiicrrem justitins iiom propler (eleriium relribulio-
pratiam faetu.'* h;erps Dci, coliicres autcm (lliiisii, ticin. Est (itiippe gpiiiina rclribulio bciie laborantJbus
hcercdtlnte acquisivi leslimonia lua, ul sint niilii dcslinala, uii» iii \ia rl alia in palria. lu via lem-
(irma cl quasi lnerodilaria (Kisspssio ipsa lesiimonia poialis, quam qiii solani ct niaxime appctil nec
lua, iis(|ue ad niariyiiiim coiiservalaet conservaiida ictcrnain rcqiiirit, merconaritis cst : in patria sler-
1)1 alcntid)), cvcnijilo bcalonini martyrum, (|ui ob nalis, projiter quam solam i)eo servieus diccre po-
conslaiiliam tcslilii iiidiC verilalis Gr:r'ce marlijrcs, tcst: 1 liKim pciii :i fiomino, liaiic ie(|uirani, ut
Latiiic lestcs dicmiliir, el eorum leslimonia dicun- iiibnliilom iii do>no Domiiii omnibus iliebiis vrla;
lur murlyria, qu.e ncquisivi liwrcditale ytro illa veri- inciv (Psm/. \\\\, i). > Hanc priiiio et priiicipaliicr
late ac lide ccriaiido, pio qiia (crlavcriiiit ct ipsi qiia^rendam Vcriias iiinnei, diccns : i Primum qua;-
us(iuo ad morteiii. âm ol mthi lioc csi pioposiliim, rilc iTgnuiii l>oi cl iuslitiam ejus et Im-C omnia ailji-
ul iii illorum ccrtainine persevi!rem, tua giatia ju- cicntur vobis (Maitii. vi, 53V > Ne auiem soUiciti
vaiile usijue ad morlcm. Alioqiiiii noii essciit mibi siiinis de viatica reuibutionc adjecil : « Fl haec om-
b«erei!itai ia vel ha-reditulc aequisiia testiinpnia tua nia adjicientur vobis iliic. \\\, 51). i Itrm: < Njliie
797 COMMENTAUILM YS PSALMOS — PAUS X. — PS.\L. CXVIII. 79«
solliclii e^sc iljrcnles:Qui(l ni:inducabinius, luiUjuid A geliuin leliuqiientibiis omnia. pioniitlis cciiUiplani
biljeniut.; scit eniin Palei vesicr quia liis omiiibus rctributioiicm in liac vita cum perscciitionihiis, ct
iiiiliijclis {Malth. vi, 51). * luiinie dt? omnilius liis, in swcnlo futiiro vitain aeternain (.Matth. xtx,'!'^).
quibus iii via iiuligco, sicut Aiiostolus inonel, oin- Intelligo cquideiii, proul possuiii, quiJ sit rcdJi ten-
ncin hoUiciludinem piojitieiis in Deuin, quoniam nipluni, vidciicet vel spiiil;dia rcddciirio pro car-
ipsi cura est dc iioliis : incliiijvi cor weum ud fa- iialibus. qiix coniparalioiie ac mcrilo sui ila criinl.
cieiidas jusd/iiuliones luas , Dcus ineus, i;i cclcriinm quasi parvo nuiiicro ceiitenarius iiumerus coiiipa-
propler relributionem. Vel sicut iii llcLiia;© lcgitur. letur : vel certc sic, iit beiiedicli iii oiniii hcnedi-
Propler celeruam rchiOuiioiiem, cerlus de tua pro- ciloiic spiritali in (adcstilius in Clnislo iiiilliiis
vidcntia, quod inilii cxlcndenli nie in anteiiora, ege:int, ila ut iiibil eis desit iuiilla graliacxspcclaii-
quje suht leteriia piwuiia, noii defutura eriiiit iicccs- tibus revelalioncm Doiniiii nostii Jcsii Lhristi ,
saria tempDralia, prout cxiicdit illis uii ad a:tcina (|iiando sicut egcntes niulios lociipletaiit, ct lan-
pcrquircnda. quain niliil babcntcs nninia possidciit (// Cor. vi,
SAMrf.H. 10). Nonnulli ctiim taliuin dispensatoies lailicccle-

Nomen lilterae quinl;K deciuKV, qnod est samrcli. siabticaruin faculliuim in ipsis quoqiic lcniporalibus
divcrsas Iialiet iiucrprctationes. ncriique iit vult ciiituplo magis accipiunt quain k liiii|ui:i:t, qtii
Ainbrosiiis, interprelalnr ««(//, \e\ firmiiiiieiiluni, scd ctiain dispcnsatione sibi crcdita li^lri.ii i txplrla
ut vuit llieionynuis Hebraicx vcrilalis niagis pe- vitain a^tein::iii possidcbunt, ciiiii la i ruiqiic dice-
ritiis, intcrprelalur Hdjuiurimn. Qii;k omnia coiive- lur : I Eiige, serve boiic ct lidclis, quia in pauca
iiiuiit oclonario huic liltcriB supposito, quia qiiis- fiiisti lidclis, supra miilta lc coiisiiiiiam : inlra iii gau-
quis obedienier midil, firiniteri|ue sua; ineiiioriiC dinm Domini lui {Mallh. xxv, 21 1. » Scd nec illi
cuinmendabit quic hic (licuntiir. Iiabfbil cxiiide ad- fraudabuiiliir, imo iiiagis ctiani in hae pcngniia-
jiiioriuni in opportiinitalibus iii Iribulatioiie, qua lione dilabuiilur ccntupla retiiLulione, qiiibus datur
fatigatiir ab iniquis, contra quoii psallil diceiis : a Deo iioii prwesse, sed subessc in lali soci.tate,
Vtiss. H3. liiiquos odiohubni, el legein luain di- qiialis erat ilia, dequa scripluni est : i .Multitudinis
lexi. Ii:iqiti suiit, qui Icgi tu*, Deus, aJveisaniur. crcdcistiiiin crat cor unum ct aiiiina nna, iicc quis-
Hos cum essent homines iiiiqui, iion eos iii hoc qiiaiii egens eral inter illos, cuiii daictur singulis
odivi, quod erant hnmines, qiiia omncs bomiiies ab prout cuiqueopiis erat (.4c». iv, 32-5,';]; i ncc aliqiiis
oinni lioininediligeiidi sunt, iii (|uantum siiiit lio- ultra cupircl, coiiteiitiis co qiiod acccpciat. Sivc
iniiics : \eriim iii quaiitum sunt iniqui, etiani fami- igilur ro inoJo (|u i dicHim cst, sivc alio iiiodo
p
liares odiendi sunt oilio saiicto et ratioiiabili, quo centuplum siiil in bacvita reci pliiri, o Cliiiste, di'
iioii homines, sed homiiiuni vitia shiiI ouienda. scipuli tiii, qiii ceiitupkiai rciMOiiiillis, cso non
Tali odio ininuos odiv', odio habeiis eoriim iuiquila- duliilo proinissioncm istaiti qiiaiii niultis adiniple-
teni, scilicet sencl;e leijis tna; pravaricatioiicni, et taiii, ct adbiic aliis adiniplendain, qiii;i et (]uwl in-
hoc ideo, quia leijein luain dilexi, qu.-e iii quantiiiri tclligo, spcro el speravi, ct qiiod non intclligd. ;u-
dilife'ilur el placct, in tantiim ejiis praevaricatio dis- pcrsperaii tottis intciitus iii verbuin («ioh, iiuod nc-
plicet; atquc ideo, quia ego legem tuam dile.ti,prx- ccssario csl iiriplendiim, t ul jiistiftcciis io scinio-
varicatorcs ejiis odio /itiiiii, ct dum « perfecto odio nibus liiis (Psfl/. L, 6) ) omnia laciendo, qua; pro-
oderain illos, 'iiimiti facli suiit niilii (Psal. cx.\xv;!i, niiitis adiiiiplenda filiis piomissionis. In qiiornm
221. . consorlio qiiia eb.sc dcsidcro absque iiiala inquie-
In llebrxo sic legitur: Tuniulluosns odi, et tcgem liiriine,
tnam dilexi. Tales igiliir iniquos intelligi oportct Yi.ns. 115. Declinale ame, maligni, el scrutubor
lioc loco, quibus non sufficit siia iniquilas ad suimct munduta Dci mei. Vos, nialigni spiriliis, priinum
perdit oneni, nisi tuinultuosa inipoitiinitaie oppu- (juasi niuscas abigo ab iiifeslalioiic inciitis rac«,
giieiit justitiam. Quilius me iinpugiiaiilibus defo- D iiiandatis Dei scrutandis iiilenla', (iniluis iii verbo
cissein, nisi quod tit virtiitis Dei, iii quod s«perspci(7ii, pradvio dictiis ;
Veks. i \i. .Adjulor et susceplor meus cs : cl in vcr- Dcilinale a me, qiiem qiiasi lcgio muiignu maligiie
bum luuiii supeibperavi. Adjutor niilii es iiitcr iiii- divcxastis. Declinate, iii(|uam, ct ilc in po.cos vobis
quos luniultuosos lalioranti ac certanti pro lcge tua, concessos pcr \erbum, in (luod supcrsvcravi, cujus
quam dile.ti : et susceptor meus es post iabores ac in viitiitc vobis dico : Dccliiiate a me, iit quc appo-
certamina dans fcquicsccrc iii tc, aliqiiando p( r i;u- njtisuliia iiocere milii, ciijiis cst propositutii va-
slum conteniplatioiiis, duni parteiii optiinani noii cai-c vcrbo, \n qiiod supersperuvi, el scruluri iiiun-
aiircrendam parlim hic indulges prBegusiandam, ali- dala Dci. Vos quoquc inaligui lioiiiiiics iii;dignoruiii
quando vero, imo assidue per spem futurorum hosp;riluuni socii simul cuiii ipsis declinate a me in-
norum inverboiiio milii promissoruiu. Naiii liils cicpati a verbo, iii quod superspcravi, ne silis mibi
piomissionibus cicdciido in verbuin luuin supcrspe- olislacubiin volenti diligeiilcr sri«l((ii inanduta Dei,
rairf, sciens qiiod superabuiulaiitur quam pcto aul qiiia nialignilatis vestrae iiiiportunitas, ctsi ad »ian
iiiteiligo, potens es peificere omiiia qua; piouiisisii data Dci facienda exeiceat, taiiien ab cisdcm stru-
sequenlibus le, quibus piopter tc ac proplcr Evau- laiidis avocat modo pcrscqiiendo, modo iiiigandci.
n
m GEuiioiii rR.tPosm keichersi'Erg. soo

inodo rog.-)iulo, ul teii^pora, (|ii.e vei lo Dci debcn A ul si eos imilemur io ilccliiialione raalignoruin pro-
lur, lerrciiis iicgoliis inipcndanlur, ct a foniorilius pter sancl* coiileniphtionis oliutn, suscipiamur a
inflnnioios ilefendanlur.vel oppicssi eripianlur.TDta te, et sic Hat satiiliciiim nostiuni. ut a le siiscipiu-
ista iiiquietudo voliis inipul.iliir, qui ma/iytii eslis, sicut suscepisii
titr, corur.i sacridcia ; imo quia
ac proindo a SabLato roquietionis cxclusi iioqiic saciiliciuni laudis iiuigis honorificat te quain sacri-
vo.s lequiescere aul mandalis Dei scrulaiidis vacare ficiuni pecudis ininiolali, ego ad Iioc separalus a
ncque vacare voleniil)usotiun), quantiini iii
viiltis, nialignis, ut offeram tibi hcstiam laudis, liosliam
vobis est, pcrniiltitis, maxiine inslante hora vestra jiibilatioiiis, fiducialitor peio i?ie suscipi sccundum
elpoteslate tonohraruni, iii qua i facla esl nox, ol eloquium tuum, dicens tibi assidue: Suscipe ine se-
peitransibunl omncs bcstiop sjlvae, catuli leonum cundum eloquium tuum, ci vivam, sicut ille filius
rugioiilcs, nt rapiaiil, ct qu.TBrant a Deo escani sibi Abraba; , qui dixit: « Mihi vivere Christus est
(/»«a/. ciii, 21). » Sod iiunc orio jam sole, manife- {Phil. i, 21j. > heni : « Vivo .-jutem jam non ego,
siata videlicet foiiiia vos lucidissinia veritale, qux vivii veio in me ChrisUis [GuL ii, 20). . Nain el ille
esl sol justitix, dec/ijiaie a me saiicla Ecclesia, vol quandiu eraiin consortio iiialigiiantiuin Judxorum,
a nie David patnitenle, vel a ine quolibct Terbi Dci vivere iion potuit. Cuiii autcm placuit ei, qui euin
amatore, acHifli.rfuforHm /)«'i scrwfalore. CcWinrtd- segrcgavil ox utcro lualiis suae, syiiagog;e niali-
me, ut vobis bestiis in ciibilia veslra colloo:ili^ gnaulis, ut eognosccrct \ei itatcm, quain prius iai-
exeani ogo: exoat qiioqnc omnis bonio raiionaiis ot imgnaverat, ex tunc oocpil vivcre viia ilia vivilica-
ralione uleiis,
aii opus siium et ad uperatioiiem suam tus, quiC dicit: < Ego sum via, vorilas et vila (Joan.
utque ad vespcram: exeat, inquam, non solummodo XIV, ti). I
ad operandiiin, sed etiaiii ad mediiandum in agro Et quia ego pusillus David paenitcns exeniplo Da-
cum palriarcha Isaae, vidclicct in agro Scriptura- vid slinilem vilam lidc ac spe postulans cxspeclo, lu.
rum doairibnlans cl nieditans longe segregatus a lôiume, suscipe me seciinduni eloquium luum, et non
turbis iiialignanliuni, luibare c upientihus hoo otium confundas me ab exspectatione mea. ISon confundas
saiiciissinium (6Vn. xxiv). Vos maligni, decltnate a me, sed a maligiiis disccrne me, dando mihi cbari-
ine. Seil, o D.us ! iii tatem.qua pcr Spiritum sanctum difTusa in cordc
Vebs. II 11. Suscipe me secundnm eloquium luum, meo, ex perceptione prapseiitiuiu muneruin firnia sil
tuas videlicet promissionos adimplondo, qui pro- exspectalio futuroruin per spcm, quaj non confua-
iiiillis cgrcdientibus de terra siia ct de cognaiionc A\i. Ab exspectatione iu.i coiifiiiiditur,cmnm proye-
biia, quoil siiscipieiidi sint in lerra, qiiani lu inoii- , nil quod exspecial. Sic f:iHia; viigines uoii babsntes
gtraveris eis (Cc». xii). Quod eniin iiiii Abraha; di- oleum in vasis suis, ab c.t.ipcctaiione sua coufusx
cis, omnibus liliis Al)iaii:c dicis. Kiliis dico non se- sunt, quando a nuptiali gaudio diu exspectalo suiit
cundum carnein, scd secundum boni operis iniita- lepuls», dicente spoiiso : » Nescio vos (Mattli. xxv,
lioiieni jiixla illud Si Abrah.r-
: i iilii eslls, opcra li). > Nc igitur el ego confnndar ab exspectalione
Abi:ilia: facilc (Joa». viii. :,i)).i Filios quoque Isiad iiicfl, olcum charitalis peto ad prsesens niilii daii,
cgrodieiitcs cx vEgyplo cl soparatos a popiilo bar- qiio suflicienter acceplo, quia ipsa < cliaritas omiiia
baro, iii icrra fliiente lac et niel suscipiendos pio- sperat (/ Cor. xiii, 7), i spos nnn confundit, nequo
niisisli (Exod. ni, 17). liem Zorob.ibeli egiesso de tu iiispiralor cjusdcm spei confundas me ab exspe-
Babyloiioiiiciiniltis dicens: i Iii illo die snscipiain ctatione mea. Qux ut inagis ac magis cerlilicelur
te servuiii iiioiini, ot ponam te sicut signaculum in cx teslinionio bou,^ consoientia;,
coiispoclu iiioo {.igij. II, 24). i Quid vero milii cst Veks. 117. Adjuva me, el salvus ero, etmeditabor
aliud midignurnm consoitia deoliii;isse alquo ad in justificationibus luis semper. Lioet jain gratias
scruUniiia mandula Dei mei aiiiniuni pr;eparasse, agons dixerim libi : Adjutor, et susceplorineus es
qiiani oxiisse cum Abrabam do terra moa ct de co- tu, lamen adhiic pcto suscipi ci adjuvuri, ne do-
giialione nuM, et ciim sancto Moyse logislatore de D iium tuae susceptioiiis liii luique adjulorii qiiando-
populo barbaro oxiisse, sivc etiam cuin ipso iii que pordam ; sed eo niilii pcrseveraiite de dic iii
inoiiteiii asiciiilisso, nt legein Doniini meroar acci- dioni prolieicndo co pcrveiiiani, ubi $u/ihs ero, et
poro, friionsque Dci colioquio splonilosrain in facie meditabor in justificalionibut tuis seniper. Quod dico
siout ipso, oiijus facies resplenduil ex consoriio ser- semper, ad duo pr.Tinissa respicil, ul viduliccl sal-
monis Doi? .Irsiis qiioque saoerdos nia^niis rum rus mane;iiii semper, ot niediter in justilicationibus
Zo.rohabol diico sop;iralus a inalignis populi Dci ca- luis semper, friioiulo semper sempiterna saluto, me-
ptivaloribiis. ( iim antoa fuissol indiilus veste sor- dilansqno teniper in luis justificatioiiibus, quibus,
dida, Uino ilciiimn susceplus est iii gloiiani, qiiando qiios pia;dostiiiasli el vocasti, illos otiam justilica-
a marigiioniin consortio nlienatiis iii sermone Oo- sti ct magnilioasti gratias agens semper, cl iii liac
mini aiidivit so coronaiidiiiii ooroiiis aiirois. ot in- vila spc pauilcndo, ot in fntura sociali* boaloruin
duendiiin bonis inulaloriis posila siipor caput ojus consortio, quibus iii (iiis ;i(s(i^fH(ioiii(iiis erit fcni-
crdari niunda. In Iiis omnibiis promissorem leno- piterna m»ditatio et jngis gratiariini aclio. Quod
uiiis , oi ehfiiiium tiium ad Aliraliam, Moysen, optaiis dico assidue : Adjiiva me, et siihus ero, et
Josnin el Zoiobahol faitum qiiasi pigiiiis hahonius, v.icdiliibor in juslifnutionibus luis scm>)er. Ideo vcro
m COMMliNTARlUM IN PSAl.MOS. — 1'ARS X. — PSVL. CXVIII. &02
potius iit litit, qtiani in nieis juslificatioiiihus pro- A scius essem : qiiia in tuis judiciis cxaniinaiula sunl
poiio inihi csse meililandum, quia qui sunin sta- non solum opera sed ctiam cogitatioiics. Idco t ne-
liiPiil** justiliain jusfili* lux subjpcli noii SMiit. a que me ipsiiin judico; qui autcni jiidical nie, Do-
lc sp' i:mi!tiir, (it ille l*liaris3eus, qui de juslitia ininiis cst, > aii Apostohis (/ Cor. iv, Z), cigii» vc-
siia gloiians piililicaiunn spievil, quo sprcto spie- siigia siiiiiens non arbitror me appreheiidissc. A
îsti ct lu iiliiin spenienlcm, cisi non justiorem ju.liciis eiiim tuis lirriui, el timo:), ncscieiis utrum
se, atlamcn Iniige huiDiliorem, qiii a longc stans oilio an aiiiorc dignus iiiveiiiar in luo jiidicio, quod
iicc ociilos ad coeluiii levare audens porciiliebat metuens desidero, desideians nietuo.
pccliis suum, ditcns : « Deiis, propiliiis esto inilii Copulcmus nunc ires liileras praemissas : iiipiii,
peccalori (Liic. xviii, 13|. » — i Voe qiii spernis, nonni' miii, sanicch, qiioium nomina Latine inierpretaia
et ipse sperneris? i ait Spirilus veriiatis iii Isaia sonant : Ex ipsis celernum udjtttorium, ut intclligas,
prophela [ha. xxxiii, il). Justo igitnr juilicio cx ipsis, qusc sub his liltcris conlineiitur, tiiims
Vers. 118. Sprevisti oiMies discendentes a jiislitiis ectonariis (nternntn aitjulorium provenire fidclilcr
litis, quia injusla coijitatio eoritm, dum sii.'b potiiis et sapienter psallentibus. Fidcliier, qiiantuin ad ea
virtuti qiiam tuae gralise atliibuenles jusliliam qiise non intilligiintiir, ci lamcn vera creduntiir.
suam, justiiitv tuce siihjici iioluiit, aliosquc potius B Siipienier, qtianlum ad ea qi;a; jicr inlellecluin seii,
in luis, qiiain iii suis ^KSli^coiioniiiis conliilciitcs qiiod inuliiis psi, pi r expcriiiiciitum sapiuniur. Iii
dedigiiaiii!o.'pfrnu)if, legein certe natiiraleni pr.Tva- lcr qiia" sapidissinia ct illa dilectio, de qua iii
ricando, qiia unicuique ralione utenli suggeiitur octonario priino dicilur Quomodo dilexi legr.m
:
in corde siio : qiiod litii non vis, aiteri ne fcccris. tuam, Domine, tota die meditalio mea etl. \n scciindo :
Lex vcro ista uni\or5alis est. El quia ulii tioii cst Legem tuam non ium ohlitus, quod est magii.e di-
lcx, nec pr;cv,ii'iraii'i ; iibi autem prncvaricaiio le- lcctionis iiidicium, quia quod inlime diligitur, jii-
i<is, bi legis iraiisgressio, cgo giter i* memoiia siiie oblivioiie loneiur. In lcriio
Vtfis. 119. rra;varicaiites reputavi omnes peica- aufera ectonario cum dicilur : Iniquos odio Imbui el
torei, terrg', illos qui legeni scriptam non acccpe- legem luam dHexi, manifesie charitas illa exprimi-
runt, qiiia legcm naluralein habent, qiiani non scr- tiir, qua; non gaudet super iniquitatc, congaudet
vando prcevaricatorcs fiunl. Parvuli quoqiie nonduin aiitem vcritali, diim ct iniqiios odil et lcgcm vcra
regenerati, quia iii Adara p€ccaverunt, prwvaricu- docentem diligit (/ Cor. xiii, 6).
tores judicantur legis iii paradiso dalae nec servatte, AIN.

quia man.latiim sibi posilum non servavit Adain. „ Littera h.TC decinia scxta, ciijiis iionion ni;i in-
In quo, ut Aposloliis ait, « onincs pcccaverunt, et tcrprclatur fons vcl oculns, lecte congriiil huic nctii-
egriit gloria Dci {Rom. iii, 2."!), i gralis pcr gra- nario, in quo dc judicio discrelionis agitur, quod
liain graluitain jusiificanlis eos, quij diliguntjpsius esl fons actionum justanim, quariim intentio bona
grali-.e leslimuniu. Idco dilexi teslimoiiia lita tcslifi- est oculiis in salulare Dei direclns, juxta quod in
caiilia graliam gratis jusiificantcm de ove pcidila terlio liujiis octonarii versiciilo diciluf : Oculi mei
el inseiiia, sive de drachma ilem perdila et iiiventa defeceruni in sulutare Ittum, et in eloquium justilitr
graliilantein, filioque prodigo ad patrom suiim le- tua'. Continuatur autem ad prwinissa hoc moilo :
verso cpiilas dulccs praepai antcm {Luc. xv, 8). Hii- .\ jiidiciis tuis timui, atqiic idco tua jiulicia praeoc-
juscemodi graliarum lesiiinonia dilcii, per quae re- ciipando in confessionc

vclatus ab oncie legis gravaiitis potius quaui adjii- Vf.rs. 121. Feci judicimn et jusiiiiam crcdons
vanlis (quia Moysi manus cranl graves) jam lespi- Apostolo tuo diccnti : < Quod si iios ipsos judica-
ro, ct tiniore servili foras misso timorem castuiu rcmus, non uiique judicaromur (/ Cor. xi, 31). »
el filialem requiro assiJuc dicens : Timens crgo incedere jndicium damiialionis feci
Vkrs. 1-0. Confige timore luo cariies meas, a ju- judicium et justitiam. JurfiVi«ni, judicando ot disccr-
diciis iitim tttis tiinui. Timor ille servilis, quo virga, D iiendo inter bonum et malum ;
justiiiam, repro-
seii ba<ulus lcgis mortuum premebat, etsi cnrnes bando malum et eligendo bonura. Fugiens jndiciiim
meas ulcuiiqiie ligavil, ul videliccl pise /i»ioie pue- damnationis feci jitdicium discrelionis : timens ju-
naruiii, qua^bx niiiiabalur, pfccare non aiideioiii :

dioium sine misoricordia feci judicium cum mise-
laiiicn cas iioii confi.til, aul ita crucilixit, ut cis ricordia , illi acquiesccns qui dicit : « Miserere
mortilicalis etiam coacessa iinpmiitatc non esset anima; tuie placons Deo {F.celi. xxx, 24), » cui rc-
voliintas pcccaiidi. Proptcrca incliorcm rimoifm vera is placet, qui et per judicium jiisluin bona mn-
peto, qiio coufixis, cnicifixis ct mortificatis, cnrni- laqiie discernit, cl per justitium discrelam diligit
bus el carnalibus desideriis, quce militanl adversus boiia ac mala odit, juxla quod abas dicitur :
animam mcam, non sit mihi ulla peccandi (acul- • Odientes malum, adhxrenlesbono (Roin. xii, 9). i
las, ciiamsi detur facultas aut impiiiiitasin hunianis Sic facicns judicium el justiliam suscilavi inihi mul-
judiciis, mibi limorato respeclu judiciorum tiionim las iiiiinicitias et calumnias cx parle advcrsaiitium
judiciisenim tuis limui, etiam quando dienionum simul et hominuin, qiios iLmCHS oro :
{/ Pelr. \i).A
iiihil mihi conscius fui, srieiis quod non in lioc jii- Ne Iradas me calumnianlibus me. Caluninialus esl
lifiialus esseiii, ctianisi niillius criininis milii con- dialioiiis bealum Jnb dicens : « Nunquid Job fru"
803 GERlIOIll PH^.PCSiTl REICllEKSPERG. 804
Slra tiroct Ue«m? > [J(h. i, 9) iwiiiiqiie silii il- ,\ laniis Qui.i ergo ei ego me coiililcor s?n'«m (itum
lum iradi, iil ti^nlarrt, qnatcnns viclo in tentatione frcqiicnter percutiendo pcclus meum, timensque
caluinnians iiisullaret. Et illo quideni traditus C';t caliiiniiiaiorcm PiiarissRum vel potius illum incir-
ifnlanli atl tfnlaiidiim ; scd non calumniaiiti ad cumi isiiniPliilislh3?um,quiexprolirarc solet agmini-
caluTiiiiiandimi, qiiia victor in omr.ihiis tenlalioiii- Ims IVi viventis, quare parati vencrint ad prxlium
lius, 1 isi calumiiias falsas perliileril a diabolo, alj contra se (I lieg. vi, 12) : lii qiii supeibis resistis,
ainici^, al) uxore, tamcn vcras evasit, ac prnindc limiiiiihus autcm das graliam, siiscipc me serium
tradiliis noii esl catnmniai)tibus, in lypum videlict tnuw, parviilum Havid poenitenlia vera liuniiliatiini.
.sancli Dci i;(clesi;e, qii» drciinnum, paganoMim, Suscjpe, qiKeso, in honum, < ui vides insultare ma
liasrclirorum, domesiicorum qiiuque inimicorum, iuni PhilisUupum. Suscipe mc in bonum dans milii
qoalis eial uxor Joh, ctsi falsas calumnias prolulit Iriuinphare contra nialum, niinc in funda et lapide
ad probaiionem siiaj palieniije, tanien veras non pcr (.lationes eminus, iinnc in gladio bis aciilo per
inciJil. (luia ti-!ilalio, seu Iribulatio paiientiam, pa- serniones coniiiius feiicndo inaluni, lioc cst, mali-
lior:iia piiihaiioncm, probaiio vevo spem iii illiiis tiam superhoruin striienliuai iiislilias Somper et
lilii.s opcrata csl, qiiiE spes non ita eos confudit, ut calumnias, le ordinante niilii in bonum, sibi vero
inimicis lahimniandi vera occasio vel causa fuerit. B in inaluin, quia exemplo siijierhii ntis Philislnei suo
quin poiiiis in eorum caput vcrsa csl calumiiia fai- ghidic criinl jiiftulaiidi, ne sit illis ulla faciilias ca-
laciler EcclcsiaR intorla (fiom. v, 4, 5.) : verhi kiniiiaiidi me David, me pffinitvMitcni scivum luum,
gralia, pacaiiis falso catumniantibus Ecclesiam, qiiod queni susci(>ere digiiaris in bonuin, dainlo mihi cor
colerci nioriuum, vcre gloriatur Ecclcsia se colere humile ac mansuetum ; nou lamen doruiitanti per
Chrisiiim Filium Dei vivi, Deum vivum contestan- somnam pigriti.T, sed alacritcr ac diii vigilaiiti.
lihiis lioc ipsum viilutihiis ct niiiaciilis licalorum Neiupo iii liac viiîlaiiiia
inartvi uiu iu ejus culiu inoruiornni. Similitcr ca- Yeks. r25. Ori(/( mei defeccrunl in salutare luum,
lumnia hrerelicorum vcrsa cst in capui Cdriim con- et in iloquium juslilia: tuir. Dcfccrruii' a seprofi-
fiilata falsitale ipsorum erranliiini et in errorcs ciondo ullra se ih sa{ulare tuuin; scilicel in Filium
miucnliiim, simiil-nie clarificala vcriUile apnstiilica; luiini,' Salvaiorein ineuin, (|iii volciis omnes hond-
doctriii.c lam dc lidi'i sinceritaie, iiuain de Cliri-' iies sahos lieii ct ad aîiilionem venlatis veiiire,
sli:ina; conversationis puritatc. Sed quia quandiu per EvangeliuHi siium edidit eloijuium justiiitB luit,
veris Chrislianis inlerinisli suiit falsi, non (lcsiinl diccns disripiilis suis , el pcr illos aliis . i Msi
hoRlcs vel occiilti vel aperli, qiii siiiil Gog ct Ma- abiiiidavei it juslitia vestra pliis qiiaii) Scribarum et
|?(ig, srinper ad caliimniandiim parali ; Oro vel cgo Pharisaôriiin, iion iiitrahilis iii rcgniim coelorum
Kcclesia \cl ego ecclesiaslica persona, ut ho« tiu- (Matth. V, 20). j Hujus justitim iiianifcstum csl
das me calumnianlibus me, itaul vere quandoqiie eioquium per lr>ium quiilem textuin sancti Evange-
miiii valcant insiillarc ct gloriaii de sua coiitia me lii ; sed illi> scrnio iii moiite hahiius, liiiem lociilu-
victoria, qiiod essel iuilii grandis raliiiiinia, niaxi- rus aperuit os siiuin, qiii prius apcrueiat ora pro-
me bi nie iia supcrarciil, ut a hoiio ad nialiini vel photarum, spccialiter dici potesl eloquinm jusiitix
alliceicnt vel inipellcrcnl. Quod ne liat sivc ullo tucr, iJeiii amator ct dator jusiiticr, i\ux dccelur
niodo lieri valcat. illic facienda non coram hominihus excmplo Plia-
Vms. Mt. Suscipe scrvuni tnum in bonuin, ita iK ris.toruiii, sed coram Deo cxemplo discipiiloriiiii,
noii Ctt/unmieHfiir me superbi, ohjicere valciites ali- noii iil ipsi glorificcntur ab honiiiiihus, sed ut ho-
quod maluni. Me dico, serruiii ikiiih piopler hiiuii- niiiics videntes opcra hujus justiiice glorificent Pa-
litaiis conscienliam, iii qua scmper sum paiatus, te liein cl auctorem liiijus ;«sii/i(P. Qiiam justiiiam,
juvaiitc, libi scrvire, tiiisque mandatis ohedireacde qiiia hoino non poiest facere, tu, qui solus potes,
pra;lerilis pcccatis humiliter satisfatiTC. Calumiiia- Vers. 121. Fac cum seno tuo secundum misericor-
lores .iiitoni diro superbos, ulpole gloriantcs aut q didin tuam, ct juslilicaliones luos doce me. Jam me
iii sua iiialitia jilxLi illud : i Quid gloriaris in nia- focisti seiTiim lu«ni, timorcin luiinstimorem judicio-
lilia, qiii polciis es in iniquitale (Psat. li, 3)? > nim luorum inspirando, ul a jmliciis tiiis limcrem ;
aiit in liilsa jiislilia, ut illc qui dixit : i Gralias scd iit porfecta charitas foras niitlat timorem, fac
iijii ag;), Deiis, qiiia non sum siciii caeleri liomines, cum scivo luo secundum mi<ericordiain luam, non se-
laptorcs, iiijusti, adulteri, velut etiam hic puhlica- cuiidum justitiam moain, el juslificationes tnus, qiii
iius (l-nc. xviii, II). > Quo contra illc, qui dixit : bus Iu justificas iinpiuui, qiii so ipsuiii juslificaie
« l)( us propilius eslo mihi peccalori \ibid., 13), > non polost, m(;(/oeert' digiieris, qniasicul mt ipsiim,
piri ulii;iis pociiis suiim, iioc audens oculos ad c(i!- cum iion essem, trearo iion poiiii. ut esseni aliqua
Iiiii) lov.iro, jaiti seimi luus eiat pcr liuinilitalis crealura : sic ine, ciim siin poctaior in petcatis na-
coiisciiiiiiuin viraiuque pflcnitciitiam, el ut cuiiidcm lus, non possum justificare, iii sim inilium aliquoJ
MnuiH (ituiH siiscepisli in bonum liberando illiim a crealura; tiixnova', dequa tesiaiur Apostolus tuus,
caliiirniia su/jfr/ii Pharis.vi suaiii jiisliliani slatuen- quod a iicqiie pr:rputiiiiii esl alu|iiid, neque tir-
tis, jiis!iti:r. autcm lux suhdi noleniis, inio qiuMl oirocisio, sed iiova creatura {Gal. vi, l.S). > Esl au-
ooiiis eral, publicano poeiiitenli calumniosc n.sul- tcm nova erealiira, cum TCtere hominedeposiioin-
:
805 COMMtMARlUM iN PSAI.MOS. .

— PARS X. — PSAL. CXVIIL 80o
iluHui novus liomo, (inod licri miii polcsl, nlii, tc A solverc , sed adimpiere ;'.W(ii7/(. v, 17) Iloc dixisli
liocciile, ju$iilicationes iu.ts. Pioiitcrca dico : Fac tempore Jiceiidi. Nani ct per te ipsiim ci pcr servos
cum servo luo seci-iuium miscricordiam luam, et jn- tuos, qiios mlsisli voeaie iiivilauis ad iiuplias, oiri-
ililicaliones tuas doce me. Tuas (iico, iion mcas. nliio siifficienlcr dl\ibti qu.ne dicenda erant (Luc.
Tuiis, quibns liomincm ju-slKicn^;, non liorao sc; (iiii- xiv. 8). Jain diciis ei scriptls inviiaiiiluin ad ra'nam
biis jani initiatis in inc, luam plena sunl arniaria, et in omnein tcrram ex-
Vfrs. i:23. Serrus tnus ««m cijo, qni ali(ji:an(io ivit .soniis ;iposto!oriiin a!ioruni(;iie nuniioruin tuo-
scrvus erani pcccaii. Scd nl dc servo efliciar amiins niin,iion solum perdicta, scii eiiam per .siripia iibi-
exciiiplo illoiuin qiiibiis dicis : < Jain.non dicani que dlvulgala; ncc est qui se abscondat vd abscon-
Aos eervos, sc.l aniicos nicos {Joan. xv, 13) ; > Da dero valeat a fiilgore vcrbi lui iiiullipliciter dicti et
tr.ilii inleikcUun,ut sciam leiitimonia tua. Liccl sii- scripti, nsque adco ut non siiit jaiii loqiiela?, neijiie
jira dixcrini : Siipcr senes inlellcxi,cl super oinnes lio- sermoiics in toto miiiido, quibiis iioii audianlur
tcntes me intelle.ii : tamen adlinc peto inielUctum, voces invitanlium ad nuplias evaugelicas. \l ipsi
qnia dc roiitc incxbaustj bibeiis, doui acccpli et vocali, aliis iipgotiis occupati, onines evciisant, eo
int(rpli silio aiigmciilum et consnmmalioneni pa- qnod aiit slbi xillas, aut jiiga boum coenieiiir.t, aut
riierquc coiiservallonein : ul sciam lcstimouia tiia, " ii\ores duxeiunt, vel sicut alias legiiur • Abie-
quae sciniit, qiii cum Aposlolo dicere possuni :

ruiU aliiis in villani suam, alins ad negoliatioiiem
I Ipse Spiritus lcsliinonlum reddil Spiriini nosiro, siiam {ilaitlt. xxii, 5), » tallque modo pene onvnes
quod suinus lilii Dcl {Rom. viii, i6). j llcin : < Te- dissipavcrunl leijem tuam, sequeiido legeiii suam. suis
blis enim milil cst Dcus, qiiomodo ciipiam oiniics meinbris insilam, repugiiaiilem lcgi liise, cui nolunt
vos in visccrlbus Clirlsti Jesu {Pliilipp. j, 8). s iln- coiiscniire iit ille, qui dlxit : < Coiisenlio \c^} Del,
juscemodi teslimoiiia tua valde sunt nccessaria con- quoniam bona est : video aulem aliam legcm iii
tra calumnianies, quibus imporlune iiifestaiuibns mcmbrls nieis repugnantem lcgi mentis me;e, et cr.'
riCccsRaria sunt illa tesiimonia tua iiilrinscciis. qui- piivantcm nie in lcge peccati ct niorlis {Rom. vii,
bus lioniini pcisuadeliir credere quod sil Filius 23). » Sic leiji Dei coiidelecialiis secundum intcrio-
tiiiis, illl potlssimnm qui dicit : < Jain iion sum di- reiii hominem, reluctaiisqiic lcgi peccali, prout va-
jiinis vocarl lilius tuus (Luc. x\, 1!)). i Taiis ego liiit, iion Uissipavit lcgcm luam, imo confugiens ad
um, ([ui peccavi, 1'aler, iii cwliini, cl corain te, iicc graliam luani iion coiitra W luiirniiiiavil, scd ad te
iain sum di;.'iiiis vocari liliiis liiiis, iicqiie aiidco me claniavit : i Infelix ego lionio, qiiis ine liberauil de
imiin, liujus rci des
repiilaic liliuin iiisi lu
p corpore morlis bujiis? Gratia Dei per Jesiim Cliri-
i)i(i'//c-
clum, ut sciant lcslimonia tna, id conteslantia.quod stum {Viom. vii, 2i). » iNoii, inqii;un, di.sipnvit U'
siin lllius luus, con\ivio sagiiiati viluli post egesla- gem tuam sic erando confugiens ab onerc legis gra-
tem iiimiiiin rccicalus, ct stola prinia simiilque an- vaiilis ad siiium gratise tuic adjiivantis. At isli ca-
nulo et caiceamcnlis ornalus, qiiK omnia siin: liona liimnialoros, coutra quos mibi nunc querela esl,
et cvidcntia testimonia tua, quod slm rcceplus iii fi- iisque adco dissipaverunl legem tuam, ul niliil apud
llum c^'o, (|ui 11011 sum digiuis vocari filins luus, id cos. vei conira cos valeant scripta veldicta cvangc-
ipsnin anirinantibiis faluiiiniatoribus, qualis erat lica, quibus contradicnnt adversando et calum-
illc scnioi- (ilics, qui de fiatrs receplionc iiidi^'iia- iiiando. Lî ergo lcinpiis fncirndi pollus qu;;ni di-
tiis iiialiiil suseepluin fralreiii caluinniaii. (|ti:ini ceiidi lUiqiiid tale coniia isios dissipatoics ei ca •
ciiin illo cpulaii ei gaudere. Coiitia (ales caluinnia- liininialoics, undc compcllanlur diceie : • Kugia-
tores tii, Palci mi.-.eiicordianiin,(ifl milii iulcllcrlum, inus Israclom : Domliins eiiim piignat pro eis <oii-
ut sciain leslinionia lua iiitiiiiscca ct e.\trinseca : lii- Ira nos {Exud. xiv, 23). » IIoc taiidcni loci:!i siiiit
irinseca cdulio viluli saînaLi purificaule eonscien- .^gvplii, laclo potlus quamdiclo liumiliali. qiii (ino-
lia; extrinseca, (unaniibus faiiiam slola piima ct niani dieta Moysi coiileiiipseraiit, facto mirabili el
auiiulo siinulque ralieamcntis acccplis, qulbus pe- W lerribili sic laiidem iii luari Rubro siiiil bumiliali,
des piideiii lulusi liant speciosi, iit legilur :

i Quam iil dlceient : < Fugiamus Israelem ; Donuiiiis ciiiin
speciosl pcili.scvaiigelizantiuiii pacem!» (fiom. x, 15.) pugnat pro eis coutra nos. » Et uuiic crgo adver-
Item : • Qiiam ]iulcliri siint giessus tui iii calcea- siis caliimniatores el liîs lu;p, Deus, conlemptores
mentis, lilia priiici|)is! • {C.ant. vii, 1.) Puit olini tempus cii facier.di allquid, unde omne os caliiin-
lcinpus pcr proplietas praediceiidi talia : sed nniu; iiiaiitiuin obstrualur, et unde compellantur iiilrare
Vtns. 12U. Tempns [aciendi, Domine, quia ca- ad nupiias, qui verbo solo vocaii vcnirc nolunt,
lumiiialores dissipavertint legem luam, staluc.ndo iiisi aliciijus facti scntiant slimuliim talem, cui le-
suas iraditiones legi liiiE conlrarias, quibus iioii po- calcllrare diiruin sll lllis, ac pioinde saltein com-
lest resisti verbis quaiitumlibct exquisltls iiisl te, piilsi veniant ila nuiiierosi, iit iniplcalur doinus tua.
Doniine, conlirmaiite et cooperante sermoncm se- Kgo autem slimulo islo, etsi aliquando Indiguerini
queiilibus faclis. ideo nunc tempiis acccptalille, t;iclus nagellis tuls, modo euin non quajro, iino cuin
tempus miscrendi, tempus faciendi opera talia, per' sponsa lialii post to concupiseo traciu suavissimo
qiise reformetur et adimpleatur lex lua, Domine, a 1 (juia, j ut tu scis, i amore langueo [Cunt. ii, ii),:i
caluiunialoribiis dissipnia. Non eiiim vcnisti legem amorc tivc ardoie le vidcudi, ci iibiadba;rendi non
«OT GERHOlil PRl:rOSrri ItKlCHKRSPERG. 808
ad !uir;ini, sed iri .Tl riiuni.qiif) non peivciiilur, iiisi A lii cos tli' iiialis lionos laceies. Iu (]iiil)Uii oiiiiiil>us
pcr viaiii inan.latoi iini luoriiin. mirabitia iestimoiiia cerniiiitur polciiliae tux.
Vebs. 127, liiS. Ideo dile.ii mundata Itia super au- licin forniosa cl speciosa dispositio rerum de
rum et lopa-Jon : qiiia dcsidciabilia milii sunl i su- nihilo crcatarum pcrliibet mirabite tesliinomum sa-
per aiiriini ct lapiilem pieiiosiini, ei dulciora snper piciili;r tii;e atliiigeiiii a fine usque ad riiiem, a
melel favum {Psal. xviu, 11), i super onim" «jiwd suminii arcliaiigclo iisquc ad minimum vermiculum,
habct liic niundus visu pulchrum, ut aKriim el to- ab iniiio lcinpoium usque ad consuminaiionem s.ê-
patius, lapij prcliosus, aul jucuiidiim sive ilulce, cuioiuin, ailJngenii, inqnam, foniier el disponcnti
ut inel ct favus. Proplcrea ad omuia mandata tua nmiiia suaviter, ila iit nihil sit inoidinatum in rc-
dirigebar. ut e.\ rectis rectus (ierem. Et e rcgione giio tuo, quo<I cst rcgiium oinnium sxcutorum,
oiunem viain iniquam odio liabui, quia sicut via maii- qwx sicul non coepisscnt esse nisi te creante, sic
datorum tuoruni recla cst, ila via erroris iniqtia, jam creala subsistcre non po^senl nisi le guber-
disloria, naufragosa ct periculosa, inio et perni- iianle et conservanle. Porro ut omiiis omni.ini gu-
ciosa ; alque ideo qui anial viam reciam, qu;e ju- bcniatio cooperetur iii bonum his qui sccundum
sloruin est, nccessario iniquam odio habet, sicut cl fifopositum vocati sunl saiicti, el siiit eis omnia
ego David piBnitciis, ex quo ad omiiia inaiidfila Iici ^ ulilia. ctiam qiia; videiiliir iiiutilia, bonitas tua fa-
coepi dirigi per gialiaiii liiam, ex eo iion soliini \i- cil, qiiam iiiilla malitia vincii, sed ipsa vincit maii-
tavi, sed odio liubiii umiiem vium iniqiiam, dclecla tiani, beiie utens nialis quoque ad utilitatciii bono-
lus ambulare in illa vin qux dicit : i Ego sum via, rniu. Iii qiiiliiis oinii bus inirabitia lestimonia iu«
verilas cl viia [Joan. xiv, (ij. » (laniit boiiitalis tiia' iinniciisa\ qucnnibiiodum el
potentia simiibiue sapicnti» lua imniciisa esl. Sic
increaturarum quaiilitate, qualitale, uliliiate crea-
Litlcra li.TC docinia sepiima, ciijiis nomcn fe in- tricis Trinitatis poteiitia, sapientia, buiiilas lesti-
terpretatur os, recle ponitur in capitibns liorum licata est miraliilitcr mirabiUbus teslimoniis, quo-
octo versuum.qiioruin lerliiis ila scliabel : OsmeHm niam ei illa, quac nsu vilueriiiil, utcsi molus asiro-
aperui et allrn.xi spirilum, quia mandrita tuu deside- runi ct jugis cursiis aquaiuni, c;cteraque in bunc
rabam. Qiio dicto nianifestatur sunima et priiitip.n- nioduni siniplicibiis palentia, scrutaulibiis eadcm
lis inlentio sic psallciitis esse circa desideriuni spi- sublilius iineiiiuntur mirabilia.
ritaliuni Dei niandatorum sprctis caiiialibiis obsci- Ideo scrutfita est ea uniina mea, ul c.v visibilibiis
vantiis, qii:c coiiliiiob;iii!ur in legc Mojsi, contc- ^ invisibilia, ex nnilaliilibus immutabilia, scilicct po-
slaiiti», sed non liantc giiiliaiii spiiiuilem, conte- tentiam, sapientiam ct bonilalem xiernam iniclli-
slanic, inqiiam, nimis niirabiliter, cuin per mulla gercin ei iiitelleclain diligereni. Ampliiis aulcin in
larnalia sacriflcia significarclnr iiiium spiiitale, qiio Scripluris vcrilatis iiiveniuulur mirnbHia lettimo-
siilo l)e:is per pectatuin priiiii lioniinis irritatus nia tua, Doiuine, ubi narraiitur iiiusitata miraculn
eiat pi opitiaiulus et pbcandus. IIoc perpendens ego iilira coiisuctuin naiiii';c cursum pcrpetrata vel pcr
David psallo, dicens : aiigelos vel per bomiiips vcl pcr utrosquc siiniil
Vebs. 129. Mirabilia testimonia tua, Dominc. Ma- operantcs, ut est virga Moysi conunulatn iii draco-
gniliido et multitudo creaiiiraium de niliilo a lc fa- nem devoransqu viigas magorum vcrsas iii dra-
,
ctorum periiilienl teiiimoniuin liia; omnipolentiae, coiics, mare divisnni, pctra funilciis aquas, aliaque
qua dc iiiliilo faccre potuisti lam iniilta el lani ma- in hunc inodiim facta magna [Exod. iv el vii), scd
gna, ut indc cogatiir adinirari humnna lalio con- majorum sigd.i, iia iit illa vocentur umbra corpus
sidcrans ca facta de nihilo, de quo niliilo nil :1 verilaiis pr.x()stendentia, corpus aulom sol jusiitix,
polcsl faccre aiigoliis •,> I lioino. IJiide vctcrum fuit quo exovto nspiraret dies ct iiicliiiarentur umbrae.
seiileiitia : De niiiilo Kilnt, in niltitum nil posse re- lii oiniiibus his mirabilia testimonia nta, Oomiii«,
t'i!>(i. Ei qiiidem isla iinpossibilitas dc niliilo ali- D (]"oriim qiixdam osicndunt potentiara luaui, ut me-
quid faciendi, vel aliqiiid iniiiliiluin redigciidi rcctc mnrata niiraculA, (jUicdam sapientiaui, ut vcrba
hominibiis et aiiKelis assignalur; tibi aulem, qiii tua inlcr haec dicta ct scripta, sive in (alibus pcr
omnia sub te (Hdinala fecisti dc niliilo, recle adscri- -Moyscn sivc inlibris icgalibus ct propheticis; quic-
bitiir omnipoientia, qiia sicnt omiiia fecisti de ni- dam vero bonitatem, utsacrificia pro peccatis ex-
hilo, sic potens es consummare vcl iiistauiare oin- piandis ad tempus instituta, quoadusquc venirct vt»-
nia proiiihilo, sicut alibi dicis : i Si populiis meiis ruin et perfcctum sacriliciura, qiiod tolleret pcccata
audisset nie, Isracl si in viis meis uiiibulasscl, pio iion solius Israelilici populi scd lotius muiidi. Qiind
niliilo forsilan iiiiinicos coruni humiliasscin {Psal. quia per sanguinem hircorum aut vituloruni fieri
Lxxx, U). ) Item : Verif.sime tilii dicitur : « Pro iion potnit, resinbat in liiijusm(xli sacrificiis ililigeii-
niliilo salvos facics illos, iii irit popiibis confringes ter in\estigaii, qualilcr ill;i tcitimoiiiuin jicrhibercn?
(fiu/. LV, G). I Magiin omnipotcntia dc nihilo nmlia veio sacrilicio, quod dblatum p: o loiius mun.li sa-
et inagna creasse, ac pro niliilo salvasse multj.;, luti; agniis esscl pro iiiiicctnliluiK, hircus pio pcc-
qui siciit iiiiiil erant, niiteciuani tu ecs crcarcs, iin c.iiuribus poeniiciitihus, coliimh;i pro siniplicibiis,
Bihil boiii feceraiit itiit f.irorc porTant, antcqiiam iiirtiir pro castis : ct ut brcvitcr dicanius, oinnia
809 COMMF.NTAUIIM IN I^SALMOS. - PARS \. - PSAL. CWlll. 810
cinnilms fssol, u! omiics lucrifaceiTl, qnai;do iii se A Quifi mnndula tua desiUerabain qiio veibo pr:V- ,
iinu sacrilitio pLiliccrenlur ninnia sa( lilicia liiiic leriiuiii tempus iinpcifectum noi;itiir, adlnic me si-
soli lesliiuoiua mirabilia peiiiilicntia non apii 1 fa- giiifico iinperfectiiin, sicul ct illi qiii diccbant : i Nos
luos, (|ui lalia iion pensav. ruiil, scJ apud lidolcs, atiiein .sperabamus, quod ipse ledemptiirus essct
qui eailem sci iilali siinl. IJeo sciuiula «( ea aiiini im))CifectPE spei vi\ nii-
iiica li^gendo cl lecla niedil;iiiilo, non ad lioram, quias babiicrunt, atque idco ul pcrliciar, tn, cii-
scri dic ac noclo. Sic scnilaiido cxperliis sum, jiis aspei liis clcmeiiliam , despictns vero insi-
quod nuat iram, « ne averlas lai iiMO tttam a nie (Psal^

Vr.ns. ITiO. Dirlaiiilio scnudninit (noruin illumi- L, 1 1), I sed
iKil ?e soriiianles prinio ad lillcraliin si\e hislori- Vi:(is. 155. Aspice in mc, et iiiiscrere mei. .^.ipic*
cuni sensuni : dcinde iutellecium iiiteriorcni, scili- illis oculis, de quibus dicitiir : ? Oculi Doniini su-
let niysiicum, quem abscondit a sapienlilius et pru- per justos, ct aiires ejiis in pri>,ces conim (Psal.
denlibus, dul paivnlii non alla sapieiililjus, sed XXXIII, 16), I qnod cst (rs/nVî/t' siinul el miseieii,
liumiliter senlientilius. Ideo dicit ipsa Vcritas ir.- diiin quos aspectus pius jtislifical, hos exaudilio nii-
carnata : c Conliteor tilii, Paler, Doinii:c co?li ct sericors virlutibus dilal. Nvqiic enim siiie altero
r>
l)*c a sapicnlibus el pru-

" unuiu Ideo utruniqne peio dicens
terTX, quia abscondisti sufficit. ; Aspice
dentibus, et rcvelasli ea parvulis. Ila Paler, quoin me, et misereie mei. Aspirc in me, o Sol jiisliti»,
niam sic fuii placituni anle te (Luc. x, 21). > Sa- tiio luuiinoso aspectu piileiis injustilix lenebras,
picnles et prudeiites lioc loco iiitiilignntiir stiperlii, et mi.terere mei misero niilii dans virluttim divitias,
quod ex Iioc palel, ((uia cis oppniHiiitur non fuliii, noii iilciinque, sed secundum judicium diligcntium
sed pttwuli, iiiimilcs videlicet, de iiuibiis diciliir : numcn tuum, noii sicut Sauli dedisti regiium post
« Siniie parMiIos veiiire ad me ; i.ilium cst cnim ab illo sciiidcndum, sed secundum jtisjurandum
regniim cnioriiin (Marc. \, 14). i Ilem : < Bc;iii niiiiqiiam dissolvendtim, quod jiirasti ad Abialiain
pauperes spiriui (Mallli. v, 5). > liiler (juos et e;:o patrein nostrum daturuin lc diligenlibus itoincn tuum.
paupcr spiiitu Loquensenim ad Abraliam patrem iioslrum dixisli :
Vers. 131. Os mcum (iperui, et alira.ri Sjjiritum, I Benedicens benedicam tibi, et multiplicabo semen
quia mandata tua desideraham scire per inlellcclum luum sicut stellas coeli, et sicul arenam, qiueest in
(larviilis datuin, ct faceic per eir;cliim iiunquam littore maris (Geii. xxii, 17). i DHiyeutes qiirp{io
obtincndam, iiisi Spirilus adûvet infirmitatem le- nomen luuin recte assimiiaiitur stellis coeli, ei sunt
galibus mandalis denionslratanh, quaieniis cajii co-
^ filii Abralia;, secundum lidciii scilicct ipsiiis fidiic»
gnoscentes iiiflali deliimescerenl, et parvuli effecli el lucidi, filii veio ejiisdem secundiim carnein \e!
c:ipi'renl inlelleeliiin, qui non datur iiisi pjivulis, ex ijiso nati, vel per speciem pieiatis nomen iilio-
lidc est liiiiiiilibus. Ad liunc ergo spirilum, qiii ad- rtim ejus aiicpti, quia virttittm ejus abnegant,
jiival iiirirnrualein, atlrabelidum os meuin apaui qtiasi arona maris inveniiintur sieiiles et (oniein-
petondo, qiiaereiido, ptilsando, sciens qiiod si nos, plibiles, ita ut faciie dijuditaii possiiit ipsi non
cutii siiiius inali, iioviiiiiis boi;a dala ilare liliis no- diligcntes a diligeniibus nonien iuum jier nianifesliini
slris : iinillo niagis Piilir noster ccebslis dabil Spi- discretionis judicium, silinie illis iitpote omniiio
ritiiin botitim petci.tibiis se (Li;c. xi, Ki). Per liuiic lerrenis judicium daninatioiiis : diligenlibus vern
Spiritum datuni cbaritas diffiindilur in cordibuscre- aomen tuum s\l judicium discretionis, qnod etiani
deiitiuii), suaque ciediililate os meniis aperier.linm, (luifqiic illorura postulat, eum dicit « Judica me, :
qiioil iii iion cvedentiluis cst iiaiisi:in. Kgoauteni, Deiis, et discerne causam meain de geiite non saii-
qiiia ciedidi, os meum nperui, et ijisa lidc cor niun- cta {Psal. xLii, 1). » Hoc judicio < judicabit Doini-
dante, at [iic os cordis dilalaiite atlraxi Spiritum, nus populum suum, et in servis snis miserebitur
qui libcnler ingreditiiros curdis patiiluin illiuseKcin- (Deut. xxxii, 56). » Jiidicabit sane discernenrio po-
plo, qiii dixit : < Os nostrum palet ad vos, o Co- p pulum siiuni a populo non sno, populo barbaro, ct
linlbii, cor nostrum dilalatiiiii csl (// Cor. vi, II). i praecedenie boc judicio in si^rvis suis miscrebitui',
Og piippe angustiim lialjct, qiil sibimetipsi lanium- oslendens ipsis in se ipsis misericordias in snter-
iiiu lo liona cupit ut niercenarius, aul mala sibi soli num cantandas utpote iii a'lernum permansinas.
iiinet ut servus nialus. Uilatatum vcro os liabet ad Non lalis erat misericordia illis, quibus iii Osee
Deutii Palrem, qui se illi exhibet filiura, desidcrans cnm improperio dii ilur MisericoiJia vestra qtiasi : <
iinpleri voluntatein Patris non in se aiil per se tan- nubcs malutina ct quasi ros mane peitransieiis
lui:i, sed in oiniiibus ei per umnes, quia non est (Ose. VI, i). Non talis erat misericordia diviiij
»
voliinlas Palris, iit pcccatores pereant, sed iit nia- piirptirati et epulaniis quatidie splendide (Luc. xvi,
gis converlaittiir et vivanl. Sic ore dilalalo per fra- 19). Dala qtiippe fuit h;cc niisericordia iioii secun-
leniiP clrjrilatis iiiaiid:'tum niniis latuin, quud scr- dum judicium diligenlium noincn tuum, qiios, quia
v.ire dcsideiavi, aiiraxi Spiitiitm, per quem cadein prior dilcxisti .xterna dilectione ante conaiituiioiiein
cbaritas diCfiisa in corde ineo cDiceret iu me illam mundi, couseqiicns erat ut praeventi jam in bene-
pcrfectioiiem, quain iion pol«i oblinere perlpgein, dictioiiibus duicedinis c! dulcissimas dileclioiiis tu:«
qiia; niliil ail peifectum addnxil. Oiceiis aulem : ipsi i|iioque diligerent iiomen luuin siiper se invocii-
Pathol. I.XCIV. 26
»
Stl GKRliO!!! PK F.POSITI RESC!!ERS[»EUG. 812
lum. Nomir.aris eniiri et es Paler iiiniinuni et Pa A plalionem, el efmiicns ad aniouaLilem ai lionsui

ler inisLTicfiidiuilini. Tibi ergo i*a!ri luininuni dico : pascuQ inienum liono aclianis et «".onlcrnplationis
A^picc !U tnc illiiniinaiKlo nie, ei libi Patri niisfri- aliectu jn;iUftr fiu'>r,l(- saUitjris elTei.lus evideniia
eordiitriiiu dieo : Misercre mei xecuiidum jiicticimn laiiqiiani pascuis ulx'iiiiiiis, nunc ct in selernum
iliUffeMviin HUHicii liium paieriiiiaiis iniiitalivum, permansuris inibi noineu lti'im dihgenli sectindum
quod nui diliguiit, filii, sion scrvi .siiril. llnde e!i:iiii, judirium aliorum diliientium nomen i«tm.
i (juoiiHiiio iniserebit.ur Pater (i!ioran! [Vnal. cii, Aliler : Aspice in me jain non dignum vocari li-
13;, > lu miserelifyis t.ihijm. Qiioriiiii coiisnriio culium tiium, ul[iole graviicr in rcgioiie longinqiia de-
piens adniilli dc profundis tenebris tlanio ad ic honestaliini (Liir. x\, iZ), et miseiere mei non se-
P.iireni liiniinura diceiis : Aspice in me, et de muUis ciiiidtim juilicium senioris frairis tibi miserenli et
ac [uoliindis miseiiis clamo ad le Palrem miseri- inilii misern indignantis; sed secundum judiciuin
corjiaium dieens Miserere mei, non (jnomodo- :
diligeiititim liOC nomeii Cutim, quo siciit Pater vo-
cuMiae, scd iccumlum jndicium diligcnliutn noiiun caris, ita patrrne niiscreris in se reversis et ad to
tiium qnilius das temporalcs inisei icOidias »1 Unde ipsi diligcnles hoc iiomoi luimi \\-
,
,
conversis.
e:-.iiidc lucrenlur .xtenias, sibi facieudo amicos, ini- bcnler intersunt coiivivio cl choio epulantium et
nisiranJo tcmjioralia, per qiios lecipianlur in R
illis symplionias fr.^qiieniantium foris labesf?iiie fialra
a;l«rna tabevnawila : vel cerie piiliiraliis illis tempo- iiivido, secundiim cujiis judicium noli mc jndicare,
rales iniscricordias, quii;wB nosii ets posse impe- Pater misericordiarum, sed sfricidiim jisdicmm diti-
diri ab SRteniis, ul expcdilius currant ad jBtevnas. gentium nor,ien Ittum.
Uas opto dicens Miierere mei secuiidum judicium
; Aiitct : Aspice in me publicanain sianiem a longc
diliijeuliuiii nomcn tuiim, quia his diligenlibitt noii: templo (110 ;Imc. ^viii, 1!), qiiod esl Fleciesia,
nien tuum <;miiia cooperasitur in bonuin sive pcr neque audentcm ievare oculos ad tfjelum, cujiis
copiam sive pcr inopiaiii, sive pcr glorjnm sive por non sum digniis videre allitudincm pne miiliitudine
iîiobilitaicin, sive per famam sivc pcr iiifamiam iniquitalis nie.is et miicrere mei, non secundum
:
euisns cornm disponaliir, quo per teinporalia sivc jmi|ciu,n Piiaris*i de suo inerito gloriantiset asper-
chara sive molesla, sive blaiida sivc aspc-ra ciirriint jiamis f;eicros pr:e nimia (iducia s»« justili.T, scd
ad a;ierna, quie retro si.nt oijliviscendo, sequc iii
tMuriHtim judicluin diligeniiuin nomen tuum, qiio
anteiiora exlciidciHlo. diceris Deus propilius, quo etiam nominc saepiiis te
Aliier : .4s;K(r(;i/i mesic r.iiJaiiiiii, quoiuodo nn-- inMH;o jicens : « Deus piopilios csto milii peccalori
ditus csl Adam, in quo, sicui ouines pcccavimus, (/,.,j;. xviii, 15). .»
sic oinnes in ipso r.uJaii venimus iii liunc iniindum. iii-m : Aspice >)i me, siciil aspcxisti Pclrum lacry-
Quod eliam justns Joli con.|iieriUir dicens : i Nu- mautem non solum qiiia flevil, scd ctiam uJ fliiret
dus egressus sum dciuero malris mcse {Joh i, 21 i.

Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 194.

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 194.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

j;::!,,::,!

PATROLOGLE CURSUS GOMPLETUS, SIVE

BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, (ECONOMICA,

mmm ss. patrimjoctouiim, scsuptordmole ecclesiasticorim,

AB JEVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA

DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VAKIANTIBUS CONTINENTER IILUSTBATA ;

UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET THEMA ScklPSERIT UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO ;

SCRIPTUR/E SACRyE, ex quo lectori comperire sit obvium quinam patres

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

GCRSUUM COMPLBTORUM IN SmGULOS SCIENTI^ ECCLESUSTIC^ RAMOS EDITORE.

IN EA, SOLA VERSIONE LATINA DONANTUR.

PATROLOGI^ TOMUS CXCIV.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

ARNONIS REICHERSPERGENSIS. JOANNIS DIACONI, HUGONIS PICTAVINI, ISAAC

ACCURANTE J.-P. MIGNE

CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOs' SCIENTIiG ECCLESIASTIC/E RAMOS EDITORE

VENEUNT 2 VOLUMINA 16 FRANOIS GALLIOIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUO J.-P. MIGNE EDITOREM,

GERHOHUS PR^POSITUS REICHERSPERGENSIS.

Syntagma de Henrico IV et V impp., de Gregorio VII papa et de nonnullis

ARNO PRyEPOSITUS REICHERSPERGENSIS.

RILINDIS ET ERRADIS HOHENRURGENSES ARDATISS^.

ISAAG ABBAS DE STELLA.

ALCHERUS CLARiEVALLENSIS MONACHUS.

PETRUS DE ROYA CLAR^VALLENSIS MONACHUS.

Cliehy. — Ei typis PAUL DUPONT, iS, rii dicli Bac-(4'Asmsrfl8. — 99.10.1SW5.

iiBER Di mmm imm mn

GEUHOHI EP1ST0L.V AD HENRICUM PRESBYTEUUM CARDINALEM (1).

11 tERHOni PR.«P0SIT1 REiCHERSPERG. COMMENT. IN PS.VLMO?. 12

gladio, lu)ic legitlnic ulitur ad vindictam niisloruin, lemporalibtis.

dicem qui babci gladiuin spiritualem sive pcr ,

cepti transgressores iiivcniaiiuir, ilc qiio in Ifgc

corporibusproreciiiri.Iiiscribilurauleinsic:/«/iM<;m. ventur porlae seternales; porta Sion, quas diliglt

iS GERnOHI PRA:P0S1TI HECHF.RSrERG. COMMENT. IN PSALMOS. «6

dctentionem et hoiiiinum despectionem, lamen Uiide ei dicunt ; i Quoniiido cantabimtts caniicum

17 PARS VI. PSAL. LXIV, SEU LIB DE . CORRUPTO ECCLES. STATIJ. t8

rcoedilicata*, atque tain imperialibu.s quam et poii •

aJhuc pubita, et, ut ait quidam :

eum Nabitchodonosor rex

(3} Forie error csi tfpogr, pio commeiidasttia.

per apostolicos dociores roborata, inter cxlera im- et Ludovicus ;

25 PARS VI. PSAL. LXiV, SEU LIB. DE CORRUPTO ECCLES. STATU. id

27 GtRHOHl PRJ:P0S1TI REICHERSPEUG. COMMENT. IIS PSALMOS. 28

noreiites persoiiaS et spiritaies, mililum suorum

hanc jusliiiam, ut judicia et negotia spirilaiia pir

pa- Bab>lonis, princeps teMbrarum «t confiisionis, qoi

niinimc docet XXXV. Mlsereor super flliss Babylonis, miseras

rum nequitia. SndecstquodpenesimperaiorcmMau- B per voluiD conlinenliae spiritaliler mipf.*,'.'e t ante

votiim s«culariier conjugatae fuissfiit, poteianl

iiiter octuagiiita conculiinas conteinplantes legem

sancliraoiiiam pioiess*, mundc auteni niiiiis ami-

Proinde Doininus noster, qui legem non solvere, 22). I

35 PARS VF. PSAL. LXIV, SEU LIB. DE COBRUPTO ECCLES. STATU. U

35 GERHOHl PRxETOSlTI REICHEBSPERG. COMMENT. LN PSAI.MOS. 56

deinde sunt ejecli ; sic, annuente Deo, eveniet isiis. dulget.

ciantur de arce primo particuiariier cmundata ;

viia dici posset el esset canouica. Scd admistum jy

3!» GERnOlH PR^POSITI RMCJIERSPERG. COMMENT. IN PSALMOS. 40

sed in monie aliioris professionis salvum se facere. cum.

malis viiiiloribus viritiin decedcnlibus, subin-

Durguiidia factuiii, nobis pro exemplo satis sit : in

adhuc de prio- negotiis, et sseculares i. lermiscere se audeiit spiri-

ribus clericis supersliies videntiir stipendia sua fo-