14-15

E HN 5 MAJ 2008

Trupi & shndeti

ASTMA BRONKIALE
ASPEKTE T SHKMBIMIT T GAZIT Astma bronkiale sht nj smundje e frymmarrjes q karakterizohet nga bronkospazma, ngjeshje e mukozs dhe sekrecion i teprt i mukozs. Simptomat zakonisht vijn si rezultat i nj agjenti alergjik, nj alergjen, dhe si rrjedhoj ndodh guli n bronke. Krizat mund t jen t buta n t forta, varet se sa t pezmatuara jan rrugt e frymmarrjes. Bronkozgjeruesit ndihmojn n zbutjen e bronkospazmave, ndrsa pezmatimi kurohet me glukokortikoide. Midis krizave, tek nj pacient astma e t cilit kontrollohet, aspektet e lidhura me shkmbimin e gazeve n nivelin alveolar jan praktikisht normale, gj q e lejon individin t prshtatet me krkesat e ndryshme t frymmarrjes. Marrdhnia mes oksigjenit (e kuqe) dhe dioksidit t karbonit (blu) ruhet. Ky ilustrim tregon nj pamje skematike t trakes, bronkeve kryesore dhe bigzimeve t tyre progresive, konturet e mushkris dhe lobet kryesore. Disa karakteristika t Disa karakteristika t astms s jashtme astms s brendshme
Shkaktohet nga ekzem dhe/ose rruf. Historia e familjes pr astmn sht pozitive. Teste t lkurs zakonisht pozitive dhe rritje e imunoglobulins (IgE). Njihet gjithashtu si astma alergjike dhe karakterizohet nga raste t papritura t bronkospazmave me gulim, dispne dhe simptoma t tjera t rregullimeve n frymmarrje. Zakonisht fillon n fmijri dhe/ose n rini. Midis krizave, individi pothuajse nuk shfaq asnj simptom. Krizat astmatike jan therse dhe zakonisht t vet-kufizuara. Prognoza sht e mir. Rrall shkaktohet nga alergjen. Historia e familjes zakonisht sht negative. Testet e lkurs dhe IgE shpesh dalin negative. Nuk ka faktor alergjik t njohur q e shkaktojn dhe zakonisht shfaqet pas moshs 35-vjeare. Her pas here, ka n themel nj patologji infektive dhe nganjher nj histori atopie. Rastet astmatike jan m serioze dhe prognoza sht m e rnd se astma e jashtme. Madje mund t jet fatale pr pacientin.

Gjat krizave astmatike, forca e duhur pr t eliminuar ajrin e mbajtur n alveola zvoglon diametrin bronkial, duke e br t vshtir nxjerrjen e ajrit, gj q zvoglon gradualisht kapacitetin vital t mushkrive dhe rrit volumin e mbeturinave n mushkri. Marrdhnia normale mes oksigjenit dhe dioksidit t karbonit ndryshohet. Rezultati sht mbajtja e dioksidit te karbonit.

Krci tiroid

Membrana krikotiroide

Black

Krci i trakes Ligament unazor

Yellow Magenta

KARAKTERISTIKA T NDRYSHIMEVE N NIVELIN BRONKIAL Lobi i siprm Lobi i siprm Bronk normal

Cyan

Bronku i lobit t siprm t djatht

Bronku i lobit t siprm t majt Bronku kryesor i majt

Bronku kryesor

Bronku kryesor i djatht Bronkongushtim dhe kongjestion arje horizontale Lobi i mesm Bronku i lobit t mesit t djatht
Bronku i lobit t poshtm t djatht

Bronku kryesor i majt Bronku i lobit t poshtm t majt

arje e trthort

Rritje e sekrecionit

arje e trthort Lobi i poshtm i djatht

Lingula Lobi i poshtm i majt

Piktur q tregon aspektet e brendshme t bronkeve kur shfaqet bronkongushtimi, njtja dhe sekrecioni i teprt i mukozs. (A) MUSHKRI NORMALE (B) MUSHKRI E DMTUAR

MEKANIZMA T MUNDSHM T HIPERAKTIVITETIT BRONKIAL

Dmtime t brendshme t muskulit t but Fibra t nervit endacak (marrin pjes n bronkospazmat e refleksit) PARASIMPATIK BLLOKIMI AGONIST BLLOKIMI AGONIST
Lidhja e nervit endacak

lirimi i ndrmjetsve: histamin, heparin, SRL-A etj. Veprim i drejtprdrejt n gjndra, muskulin e but dhe kapilart (si pasoj: bronkongushtim, kongjestion dhe sekrecion i teprt). Ndihmon Veprimi Ag-Ab

Kokrrzimin

Fibra t nervit endacak

Qeliza maste

Eprsia kolinergjike

Alergjen SIMPATIK
Agonist (sistemi simpatik) mund t bllokohet nga: Infeksionet Metabolite Munges e hormonit adenil ciklaz Ilaet
Black

Sistemet simpatik dhe parasimpatik e prmbushin veprimin e tyre prmes substancave t njohura si neurotransmetues; acetilkolina sht ndrmjetsi pr sistemin parasimpatik dhe noradrenalina pr sistemin simpatik.

Yellow Magenta

Muskuli bronkial varet, mes faktorve t tjer, nga ekuilibri mes sistemit nervor simpatik dhe parasimpatk. Sistemi simpatik favorizon lirimin e muskulit t but bronkial, ndrsa parasimpatikus kundrvepron nj veprim t till. Faktort n gjendje t ndryshojn nj veprim t till, si dhe veprimi i tipit Ag-Ab (antigjen-antitrup), mund t nxis mekanizmat tipik t astms bronkiale.

Cyan