14-15

E HN 19 MAJ 2008

Trupi & shndeti

BRONKITI
Termi bronkit prdoret kur ndodh pezmatimi i bronkeve. Duke qen se ky proces nuk prek vetm bronket, por edhe traken, patologjia duhet t quhet trakeobronkit. Inflamacioni i sistemit t frymmarrjes mund t jet akut, kronik ose kronik me episode t vazhdueshme akute.
Kocka e nngjuhs

BRONKITI KRONIK
Bronkiti kronik sht diagnoza klinike q karakterizohet nga kolla e shpesht q sht e pranishme disa dit t nj muaji, tre muaj t nj viti, gjat dy viteve t njpasnjshm. Ligamenti tiroid Krci tiroid

BRONKITI AKUT
Bronkiti akut shfaq nj model t pezmatimit trakeobronkial. N varsi t shkakut, zhvillimi i tij krkon vetm nj periudh t shkurtr kohe, shpesh disa or.

MUSHKRIA E DJATHT

MUSHKRIA E MAJT

Trakea Bronku i djatht kryesor Krci i trakes (skrfyellit) Ligamente unazore

Black

arje horizontale

Ashprsia e ksaj smundjeve zakonisht rritet gjat dimrit pr shkak t shkaqeve bashkekzistues, si infeksionet. Ndrsa koha kalon, patologjia ndrlikohet edhe m shum. Kolla dhe klbaza jan t pranishme gjat gjith vitit dhe shpeshtsia e infeksioneve rritet, gj q krkon trajtimin me antibiotik. Ky proces gjithashtu sht i lidhur me vshtirsin gjithnj e n rritje n frymmarrje, e shoqruar me zhvillimin e emfizems (zgjerimi i hojzave t mushkrive).

arje e trthort LOBI I SIPRM LOBI I SIPRM

Bronku i majt kryesor

Kjo smundje shpesh ndodh n mot t ftoht. Rastet infektive nisin me simptomat q karakterizohen nga faringjiti, klbaza dhe kolla. Kjo e fundit mund t shoqrohet me prezencn ose mungesn e klbazs, dhimbje t but n kraharor, gulim, gjendje kputjeje dhe dhimbje fyti.

Yellow Magenta Cyan

Bronke normale Sekrecion i pastr i

Sekrecion i pastr i mukozs Bronkongushtim dhe kongjestion (bllokim) Bronkiole Xhepi i padmtuar alveolar

GJUHZA LOBI I POSHTM Alveol (Hojz) Kapilar Muri interalveolar Bronkiolet arje e trthort Bronke t njtura e t bllokuara Bronkiti akut ka tre faza: klbaz, qelb dhe ulcer. Ky ilustrim tregon aspektin e brendshm t bronkeve gjat fazs s klbazs, e cila karakterizohet nga nj kongjestion i ashpr dhe edem (njtje) t shtress t nnmukozs, duke i dhn siprfaqes s brendshme aspektin tipik t skuqur. Edema shkakton nj zvoglim t lumenit bronkial. Gjat ksaj faze fillestare, sekrecioni i mukozs sht i ujshm dhe transparent, por bhet i trash dhe merr ngjyr t verdh ndrsa shkon drejt fazs s qelbzimit. Hapi tjetr sht faza ulcerative, kur ndodh rrjepja e shtress m t thell, duke e ekspozuar drejtprdrejti n dritn.

Sekrecion i teprt i mukozs

Faktort e vazhdueshm irritues, si duhani dhe faktor t tjer mjedisor, prcaktojn gjendjen kronike t procesit n smundjet kronike bllokuese t mushkrive (COPD). Bronkongushtimi, kongjestioni i kanaleve t ajrit dhe hipersekrecionit t mukozs, si dhe infeksionet e trungut t frymmarrjes, jan tipike pr bronkitin kronik.

Trsia e trungut t frymmarrjes n nivelin e xhepave alveolar sht faktor kritik pr t ruajtur shkmbimin e duhur t gazeve mes alveolave dhe kapilarve. N bronkitin kronik, struktura normale alterohet nga shkatrrimi i mureve interalveolare, gj q shkakton mosfunksionim n shkmbimin e gazeve mes murit alveolar n gjak dhe anasjellas.

SHKMBIMI I GAZEVE
Ajrim normal Arterie pulmonare Kthim i gjakut n ven PO2 = 40 mm Hg PCO2 = 46 mm Hg Bronku Ajr i thithur PO2 = 150 mm Hg PCO2 = 0 mm Hg Hipoventilim me perfuzion normal Arterie pulmonare Bronku

SHKMBIMI I GAZEVE
Lumen bronkial Epitel cilindrik me qerpik Lumen bronkial Epitel cilindrik me qerpik

Mur normal bronkial Alveole

Vena pulmonare

Gjndrat e mukozs

Mur bronkial n bronkitin kronik Krci

Gjndrat e mukozs

PO2 = 100 mm Hg PCO2 = 40 mm Hg

Alveole
Ven pulmonare

Krci

Ventilim normal pa perfuzion Arterie pulmonare Bronku

Hipoventilim me hipoperfuzion balancues Arterie pulmonare Bronku

Indeksi Reid sht marrdhnia mes trashsis s gjndrave t mukozs brenda veshjes t nnmukozs t mureve bronkiale dhe trashsis totale t ktij muri. N bronket normale, marrdhnia sht afrsisht 0.4, ndrsa n bronkitin kronik mund t arrij shifrn 0.7, madje edhe m shum.

EMFIZEMA
Alveole
Ven pulmonare

Alveole
Ven pulmonare

Perfuzion normal pa ventilim Arterie pulmonare Bronku

Hipoperfuzion me ventilim normal Arterie pulmonare Bronku

N rastin e emfizems, xhepat e ajrit fundor do t zmadhohen pr shkak t zgjerimit dhe/ose t shkatrrimit t mureve interalveolare dhe strukturave t tjera t frymmarrjes. Trsia e mureve alveolare ruhet fal ekuilibrit mes dy substancave: elastass dhe alfa1 antitripsins. Elastasa kontribuon n degradimin e mureve alveolare duke ndryshuar strukturn e tyre, ndrsa alfa1 antitrypsina sht faktor mbrojts i murit q ruan elasticitetit e siprfaqes s tij, i cili sht i nevojshm pr hyrjen e ajrit dhe shkmbimin e gazit q pason. Tek pirsit kronik t duhanit, nj ekuilibr i till ndryshohet n favor t elastass. Kanali normal i ajrit Kanali i ajrit tek emfizema Tension normal i siprfaqes Presion i pleurs Presion i pleurs
Black

Tension i reduktuar n siprfaqe Presion i rritur alveolar

Yellow

Alveole Ven pulmonare

Alveole
Ven pulmonare

Presion normal alveolar

Magenta

Meq kushtet e ventilimit/perfuzionit mund t variojn, n rastin e bronkitit kronik, sipas zonave prkatse pulmonare dhe t dmtuara, gazet (CO2 dhe O2) n nivelin e gjakut kryesisht do t varen nga trsia funksionale e strukturave t tilla.

Diametri i kanalit t ajrit varet nga presioni brenda hyrjes, presioni q ushtron pleura, dhe tensioni i siprfaqes n murin alveolar dhe bronkiolet q ndodhen pran. Pr m tepr, presioni brenda hyrjes sht i lidhur me elasticitetin e presionit alveolar dhe pleural. Edhe humbja e elasticitetit t murit alveolar edhe rritja e presionit brenda hyrjes jan tipike. Humbja e elasticitetit bn q kjo pjes e kanalit t ajrit t shembet gjat fazs s frymnxjerrjes, duke e br m t vshtir nxjerrjen e ajrit q mbahet n alveola.

Cyan