Ang Alipin NG Dalawang Amo

Ang Alipin ng Dalawang Amo
The Servant of Two Masters ni Carlo Goldoni

salin sa Filipino ni Guelan Varela-Luarca
DRAMATIS PERSONAE PANTALONE DEI BISOGNOSI, isang negosyante ng Venesya CLARISA, kanyang babaeng anak Doktor LOMBARDI SILVIO, kanyang lalaking anak BEATRIZ RASPONI, isang senyorang taga-Turin, nagpapanggap bilang kanyang kapatid na si FEDERIGO RASPONI FLORINDO ARETUSI ng Turin, mangingibig ni BEATRIZ BRIGHELLA, isang Tabernero SMERALDINA, dama ni CLARIZ TRUFFALDINO, sa una'y alipin ni BEATRIZ, at mamaya'y ni FLORINDO UNANG SERBIDOR IKALAWANG SERBIDOR UNANG PORTERO IKALAWANG PORTERO TAGPO: Sa Venesya.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 2
YUGTO 1
TAGPO 1. Isang kuwarto sa bahay ni PANTALONE. Pantalone. Ang Doktor. Clarisa. Silvio. Brighella. Smeraldina. SILVIO [mag-aalay ng kamay kay CLARISA]: Heto ang kamay ko, at kalakip niyan ang aking buong puso. PANTALONE [kay CLARISA]: ikakasal nang tuluyan. CLARISA: SILVIO: Mahal kong Silvio, heto'ng kamay ko. Pinapangako kong maging esposa mo. Ako naman, magiging iyong esposo. Sige na, sige na, 'wag nang mahiya, iabot din ang
'yong kamay. At pagkuwan, kayo'y magiging magkatipan, at 'di rin magtatagal ay
[Magkakahawakan sila ng kamay.] DOKTOR: Mabuting winika. Areglado na 'yan, at wala nang atrasan. Ay, napakasuwerte mo! Samantalang ako, kating-kati nang
SMERALDINA [aparte]: mapakasal!
PANTALONE [kina BRIGHELLA at SMERALDINA]: anak ng butihin nating si Doktor Lombardi! BRIGHELLA [kay PANTALONE]: karangalan.
Kayong dalawa ang magsisilbing saksi
sa pagkakatipan ng anak kong si Clarisa kay Senyor Silvio, ang karapat-dapat na
Sasaksi kami, senyor, at salamat sa kay-laking
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 3 PANTALONE: Tingnan mo nga naman, noon ay ako'ng sumaksi sa iyong kasal, pero
ngayon, ikaw naman ang sumasaksi sa kasal ng aking anak. Hindi na 'ko nag-abala pang magtawag ng maraming kaibigan at kaulayaw, gayong katulad ko ang ugali ng butihing Doktor. Manananghalian kaming magkasama; kami'y magkakatuwaan at walang mang-aabala sa amin. [Kina CLARISA at SILVIO.] Ano'ng masasabi ni'yo, mga bata, ikalulugod ni'yo ba? SILVIO: Wala na 'kong mas gugustuhin pa kaysa manatiling malapit sa aking nobya. Tama, 'yan nga'ng pinakamasarap na putahe sa lahat.
SMERALDINA [aparte]: DOKTOR:
Hindi mahilig sa magagarbong handdan ang aking anak. Siya'y binatang
tapat; iniibig niya ang iyong anak at wala na siyang iba pang nasasaisip. PANTALONE: Naku, masasabi nga nating tinakda ng Langit ang tipanang ito,
sapagkat kung 'di dahil sa kamatayan ni Federigo Rasponi na kasosyo ko sa Turin, alam ni'yo naman, sa kanya ko unang naipangako ang aking anak, at [kay SILVIO] 'di ko sana siya naialay sa minamahal kong mamanugangin. SILVIO: Ako'y lubha ngang sinuwerte, senyor; aywan kung 'yan din ang palagay ni
Senyora Clarisa. CLARISA: Nagkakasala ka sa 'kin, mahal kong Silvio. Alam mong iniibig kita. Kahit
napilitan pang pakasalan si Senyor Rasponi bilang pagtalima sa 'king ama, laging sa iyo't sa iyo pa rin mananatili ang aking puso. DOKTOR: Siyang tunay, walang makahuhula sa kalooban ng Langit. [kay PANTALONE]
Samo ko, senyor, paano namatay si Federigo Rasponi? PANTALONE: Kawawang tao, hindi ko ga'nong alam. Isang gabi'y pinatay dahil sa
kung-anong usaping may kinalaman sa kanyang babaeng kapatid. Sinaksak ng espada at do'n na siya natigok. BRIGHELLA: Nangyari ba 'yan sa Turin, senyor?
PANTALONE:
Sa Turin nga.
BRIGHELLA: Aba ko, kawawang ginoo! Ikinalulungkot kong mabalitaan. PANTALONE [kay BRIGHELLA]: Nakilala mo ba noon si Senyor Federigo Rasponi?
BRIGHELLA: Siyanga, senyor. Tatlong taon din akong nanirahan sa Turin. Nakilala ko rin ang babae niyang kapatid napakasiglang binibini panlalaki kung manamit at mahilig magsasakay ng kabayo. Ang babae'y pinakamamahal sa puso ng kanyang kuya, higit sa anuman sa buong mundo. Ay Diyosmiyo, sino'ng mag-aakala? PANTALONE: Bueno, nakaabang naman sa 'ting lahat ang masamang kapalaran.
Pero 'wag na tayong mag-usap tungkol sa malulungkot na bagay. Alam mo ba kung ano'ng binabalak ko, butihing Senyor Brighella? Alam kong mahilig kang magpakitang-gilas sa kusina. Ngayon, nais kong paglutuan mo kami ng pinakamasarap mong putahe. BRIGHELLA: Ikalulugod kong maglingkod sa iyo, senyor. Bagaman wala sa lugar, kailangan kong aminin na laging tuwang-tuwa ang mga panauhin sa aming panuluyan. Sabi nila, wala pa silang nakakainan na gano'n kasarap. Naku, makatitikim ka ng de-kalidad, senyor. PANTALONE: Mabuti, mabuti. Gusto ko sana'y yung maraming sarsa, para
puwedeng simutin 'pag sawsawan ng tinapay. [May kakatok sa pinto.] Aba! may kumakatok. Smeraldina, tingnan mo nga kung sino. SMERALDINA. Oo, senyor. [Pupunta sa pinto.]
CLARISA [nais nang umalis]: Senyor, puwede ba 'kong pumasok na muna? PANTALONE: dumating. Teka; sabay na tayong lahat. Tingnan muna natin kung sino'ng
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 5 SMERALDINA [babalik]: Senyor, may alipin ng isang maginoo sa ibaba, nais daw
kayong padalhan ng mensahe. Ayaw magsabi sa 'kin kung tungkol saan. Tanging amo ko lamang daw ang kanyang kakausapin. PANTALONE: SMERALDINA: CLARISA: PANTALONE: CLARISA: PANTALONE: Sige, paakyatin mo. Diringgin namin kung ano'ng sasabihin niya. Susunduin ko. [Lalabas.]
'Di pa ba 'ko puwedeng umalis, senyor? Sa'n ka ba tutungo, senyorita? Aywan marahil sa 'king kuwarto Hindi, senyorita, hindi; mananatili ka rito. [Aparte sa DOKTOR] Hindi
pa puwedeng iwanang mag-isa ang magkasintahang iyan. DOKTOR [aparte kay PANTALONE]: Tama pag-iingat ang pinakaimportante sa lahat! [Darating si SMERALDINA nang hinahatid si TRUFFALDINO.] TRUFFALDINO: Aking mapagkumbabang paglilingkod sa inyo, mga binibini at ginoo.
Kay-inam na pagtitipon, siyanga! Pagkainam-inam, Diyos ko po! PANTALONE: Sino ka, butihing kaibigan? at ano'ng pakay mo?
TRUFFALDINO [kay PANTALONE, tumuturo kay CLARISA]: Sino ang mutyang binibining ito? PANTALONE: TRUFFALDINO: Iyan ang aking anak. Kaaya-ayang malaman 'yon. Bukod pa ro'n, siya'y malapit nang ikasal.
SMERALDINA [kay TRUFFALDINO]:
TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: PANTALONE:
Aba, ikinalulungkot ko. At sino ka? Ako ang kanyang dama, senyor. Aba, kung gayon, binabati ko siya. Sige na, senyor, tama na'ng sere-seremonya. Ano'ng nais mo sa 'kin?
sino ka? sino'ng nagpadala sa 'yo rito? TRUFFALDINO: ko. PANTALONE [aparte sa DOKTOR]: Tanga yata ang taong 'to. Hinay-hinay lamang, senyor, maghunus-dili kayo. Masyadong
mahirap ang tatlong tanong sa iisang birahan lamang para sa isang buhong na gaya
DOKTOR [aparte kay PANTALONE]: Nagtatanga-tangahan kamo. TRUFFALDINO [kay SMERALDINA]: Ikaw ba ang ikakasal?
SMERALDINA [bubuntong-hininga]: Hindi, senyor. PANTALONE: pakay. TRUFFALDINO: Kung nais mo lang malaman kung sino ako, sasabihin ko sa Sabihin mo sa 'kin kung sino ka, kundi'y dumiretso na sa 'yong
dadal'wang salita: Ako ang alipin ng aking amo. [Babaling kay SMERALDINA.] Mabalik sa 'ting usapan PANTALONE: Pero sino nga'ng amo mo?
TRUFFALDINO [kay PANTALONE]: Isang maginoong umaasa na mapaunlakan siyang magbigay-galang sa iyo. [Kay SMERALDINA.] Pag-usapan nga natin 'yang kasal na 'yan.
PANTALONE: TRUFFALDINO:
Sinong maginoo ito? Ano'ng pangalan niya? Ay, napakahabang kuwento niyan. Si Senyor Federigo Rasponi ng
Turin, siya ang amo ko, at ipinadadala niya ang kanyang paggalang, at siya'y pumarito upang dalawin kayo, at nasa ibaba siya, at isinusugo ako upang iparating na ibig niyang pumanhik at siya na ngayo'y naghihintay sa inyong kasagutan. Sapat na ba 'yon, o may iba ka pang nais malaman? [Gulilat ang lahat. Kay SMERALDINA, gaya kanina.] Simulan nga natin ulit. PANTALONE: sabihin? TRUFFALDINO: At kung nais mong malaman kung sino ako, ako si Truffaldino Halika nga, kausapin mo 'ko. Anong kademontresan ang ibig mong
Battocchio ng Bergamo. PANTALONE: Wala akong pakialam kung sino ka. Sabihin mo sa 'kin ulit, sino ang
amo mo? Ikinakatakot kong hindi kita narinig nang maigi. TRUFFALDINO: Ay, kawawang matanda! bingi na siguro. Ang amo ko ay si Senyor
Federigo Rasponi ng Turin. PANTALONE: TRUFFALDINO: PANTALONE: Layas! Nahihibang ka. Patay na si Senyor Federigo Rasponi ng Turin. Patay na? Tiyak ngang patay, kaawaan siya ng Diyos. Demontres! patay na'ng Amo ko? aba, iniwanan ko lang sa
TRUFFALDINO [aparte]:
baba! [kay PANTALONE] Ibig mo talagang sabihing patay na siya? PANTALONE: DOKTOR: Sinasabi ko sa 'yo nang walang pagdududa: patay na siya. Iyan ang katotohanan: patay na nga siya; wala na tayong magagawa pa.
Aba ko, ang kawawa kong amo! Nadisgrasya siguro. [kay
PANTALONE, akmang paalis na.] Naglilingkod sa iyo, senyor. PANTALONE: TRUFFALDINO: Wala na ba 'kong ibang magagawa para sa 'yo? Kung patay na nga siya, wala nang ibang magagawa. [Aparte.] Pero
pupurbahan ko muna kung totoo 'yon o hindi. [Lalabas.] PANTALONE: Hindi ko alam kung pa'no unawain ang taong 'yan. Sadyang tanga
lang ba o nanggagago? DOKTOR: Hindi ko rin alam. Marahil pareho.
BRIGHELLA: Sa tantiya ko, isang payaso lamang. Galing 'ka n'ya sa Bergamo; hindi naman siguro tanga. SMERALDINO: 'yon. PANTALONE: Federigo? CLARISA: PANTALONE: SILVIO: Ay, kung totoo ngang naririto siya, teribleng balita para sa 'kin. Ay, kalokohan! hindi ba't ikaw mismo'ng nakabasa ng mga liham? Kung nabubuhay pa nga siya, masyado nang huli ang kanyang pagdating. Pero ano ba 'yong bangungot na pinagsasabi niya tungkol kay Senyor At hindi rin gago. [Aparte.] Natitipuhan ko'ng kayumangging lalaking
[Papasok muli si TRUFFALDINO.] TRUFFALDINO: Senyores, nagugulat ako sa inaasal ni'yo. Ganyan ba dapat tratuhin
ang isang pobreng gaya ko? Ganyan ba kayo magbiro sa isang estranghero? Ganyan
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 9 ba dapat umasal ang isang maginoo? Hindi ko kayo tatantanan hangga't 'di kayo magpaliwanag sa 'kin. PANTALONE [sa DOKTOR]: Kailangan nating mag-ingat, sira-ulo ang taong 'to. [kay TRUFFALDINO] Ano ba'ng problema? ano'ng ginawa namin sa 'yo? TRUFFALDINO: PANTALONE: TRUFFALDINO: Aba'y sinabi ni'yo sa 'king patay na si Senyor Federigo Rasponi! Pues, ano ngayon? Ano ngayon? aba, naririto siya, ligtas at buhay na buhay, masigla at
humihinga pa naman, at nais niyang magbigay-galang sa inyo kung iyong pahihintulutan. PANTALONE: TRUFFALDINO: PANTALONE: TRUFFALDINO: PANTALONE: TRUFFALDINO: PANTALONE: TRUFFALDINO: punyemas. PANTALONE: Magsalita ka pang ulit, at ipapapugot kita. Si Senyor Federigo? Si Senyor Federigo. Rasponi? Rasponi? Ng Turin? Ng Turin. Pasok sa ospital ng mga baliw do'n ka nababagay! Ikaw kamong pumasok do'n, senyor! pinipilit mo 'kong mag-asal
Turko. Sinasabi ko sa iyo, naririto siya, sa bahay na ito, sa kabilang kuwarto lamang,
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 10 DOKTOR: 'Wag, 'wag, Senyor Pantalone; sasabihin ko kung ano'ng dapat mong gawin.
Ipag-utos mong papasukin ang taong pinagkakamalan niyang si Federigo Rasponi. PANTALONE: TRUFFALDINO: O s'ya! Dalhin mo rito ang taong bumangon mula sa hukay. Ano'ng kiyenekiyeber ko kung namatay nga siya't bumangon mula sa
hukay. Wala na 'kong kinalaman do'n. Pero buhay na siya ngayon, walang duda, at makikita mo siya sa sarili mong mga mata. Pupuntahan ko't sasabihing pumasok. [Galit, kay PANTALONE] At panahon nang matuto ka kung paano makitungo sa mga estranghero, sa mga ginoo ng aking puwesto, sa mga mararangal na mamamayan ng Bergamo. [kay SMERALDINA] Binibini, mag-usap tayo mamaya, ha, sabihin mo lang kung kailan mo gusto. [Lalabas.] CLARISA: SILVIO: DOKTOR: PANTALONE: Silvio, kinikilabutan ako. 'Wag kang matakot; anuman ang mangyari, sa akin at sa akin ka lamang. Ngayon, malalaman na natin ang katotohanan. Punyetang tarantado, sumadya rito para sabihan ako ng sunud-sunod
na mga kasinungalingan! BRIGHELLA: Senyor, gaya ng nasabi ko kanina, nakilala ko si Senyor Federigo; makikita natin kung siya nga 'yon. SMERALDINA [aparte]: Hindi naman mukhang sinungaling ang kayumangging 'yon.
Nagtataka nga 'ko kung [luluhod kay PANTALONE.] Pahintulutan mo, senyor. [Lalabas.] [Papasok si BEATRIZ, nakadamit panlalaki.] BEATRIZ: Senyor Pantalone, ang paggalang na malaon ko nang pinapurihan sa
pagpapalitan natin ng sulat ay di-tumutugma sa masamang pakitang iniuukol mo sa 'kin ngayon. Ipinadala ko ang aking alipin upang magbigay-galang sa inyo, at
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 11 hinayaan mo 'kong tumayo ro'n sa labas nang kalahating oras bago payagang makapasok. PANTALONE [ninenerbyos]: Patawarin mo 'ko. Ngunit, senyor, sino ka? BEATRIZ: Ang mapagtalima ni'yong lingkod, si Federigo Rasponi ng Turin. [Magugulumihanan ang lahat.] PANTALONE: Pambihira!
BRIGHELLA [aparte]: Ano'ng ibig nitong sabihin? Hindi ito si Federigo, bagkus ito'ng kapatid niyang si Beatriz. PANTALONE: Ikinatutuwa kong makita kang buhay at masigla, senyor, makaraang
tanggapin ang masamang balita tungkol sa 'yo. [Aparte sa DOKTOR.] Maniwala ka, hindi pa 'ko kumbinsido. BEATRIZ: Alam ko; ipinamalita raw na namatay ako sa isang duwelo. Salamat sa Diyos,
nasugatan lamang; at kara-karakang gumaling, sumadya agad akong pa-Venesya, alinsunod sa dati nating kasunduan. PANTALONE: Wala akong masabi. Taglay mo ang wangis ng isang tapat na tao,
senyor, ngunit mayro'n akong tiyak at natatanging patunay na patay na si Senyor Federigo, at maiintindihan mo naman siguro na kung 'di ka makapagbibigay ng patunay na sasalungat do'n BEATRIZ: Lubhang natural lamang ang inyong pagdududa; batid kong nararapat sa
'king magbigay ng patunay hinggil sa aking kakilanlan. Heto'ng apat na liham mula sa mga kapalitan mo ng sulat at kilala mo silang lahat nang personal; isa pa nga rito ay galing sa tagapangasiwa ng Bangko. Makikilala mo'ng mga lagda at makatitiyak ka rin kung sinong talaga ako. [Mag-aabot ng apat na liham kay PANTALONE, na babasahin ang mga ito.] CLARISA: Ay, Silvio, talong-talo na tayo.
SILVIO:
Isusuko ko muna ang buhay bago kita isuko.
BEATRIZ [mapapansin si BRIGHELLA; aparte]: Diyos ko! Si Brighella! Anong kademontresan at naririto siya? Kung ipagkanulo niya 'ko [Malakas, kay BRIGHELLA.] Kaibigan, kilala yata kita. BRIGHELLA: Siyanga, senyor; hindi mo ba naaalaala si Brighella Cavicchio ng Turin? BEATRIZ: A, siyanga, namumukhaan na kita. [Lalapitan siya.] At ano'ng ginagawa mo
rito sa Venesya, butihing kaibigan? [Aparte kay BRIGHELLA.] Utang na loob, 'wag mo 'kong ipagkanulo. BRIGHELLA [aparte kay BRIGHELLA]: Magtiwala ka sa 'kin. [Malakas.]
Nangangasiwa ako ng isang panuluyan, senyor, na handa kang pagsilbihan. BEATRIZ: Saktong-sakto sa hinahanap ko; yamang matagal ka nang kakilala, uupa ako
ng kuwarto sa taberna mo. BRIGHELLA: Isang malaking karangalan, senyor. [Aparte.] May kontrabandong negosyo ang isang 'to, sigurado. PANTALONE: Nabasa ko na'ng mga liham. Tiyak ngang si Senyor Federigo Rasponi
ang ipinakikilala sa 'kin, at kung ikaw nga ang nag-abot nito sa 'kin, napipilitan nga 'kong maniwala na ikaw ang taong nakapangalan dito. BEATRIZ: Kung nagdududa pa rin, senyor, heto si G. Brighella; kilala niya 'ko, at
matitiyak niya sa 'yo kung sino ako. BRIGHELLA: Aba'y siyempre, senyor, ikalulugod kong patunayan 'yon. PANTALONE: Pues, kung gayon nga, at tinitiyak ng butihin kong kaibigang si
Brighella ang testimonya ng mga liham na ito, aba'y mahal kong Senyor Federigo, ikinagagalak kong makita ka, at hihingi ng dispensa dahil pinagdudahan kita.
CLARISA: PANTALONE:
Pues, senyor, si G. Fedrigo Rasponi nga ang binatang ito? Aba'y sa malamang, siya nga 'yan.
CLARISA [aparte kay SILVIO]: O hinagpis, ano na'ng mangyayari sa 'tin? SILVIO [aparte kay CLARISA]: 'Wag kang mag-alala; ika'y akin at ipagtatanggol kita. PANTALONE [aparte sa DOKTOR]: pagdating ng binata. DOKTOR: Accidit in puncto, quod non contingit in anno. Senyor Pantalone, sino ang dalagang 'yan? Ano'ng masasabi mo, Doktor? empunto ang
BEATRIZ [tuturo kay CLARISA]: PANTALONE: BEATRIZ: PANTALONE: napasok ko! BEATRIZ [kay CLARISA]: CLARISA [napipilitan]:
Siya ang aking anak na si Clarisa. Ang binibining ipinangakong mapakasal sa akin? Eksaktamente, senyor; siya nga 'yan. [Aparte.] Ay, anong gulo itong
Senyora, pahintulutan mong makamit ko ang karangalan. Ang aba mong lingkod, senyor.
BEATRIZ [kay PANTALONE]: Tila maginaw ang pagtanggap sa akin. PANTALONE: Patawarin mo siya, likas lang siyang mahiyain. At ang maginoong ito, kamag-anak
BEATRIZ [kay PANTALONE; tuturo kay SILVIO]: mo?
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 14 PANTALONE: A, oo, senyor; pamangkin ko. Hindi niya 'ko pamangkin, senyor; ako ang pinangakuang
SILVIO [kay BEATRIZ]:
nobyo ni Senyora Clarisa. DOKTOR [aparte kay SILVIO]: Tama 'yan, anak! 'Wag kang susuko! Ipaglaban ang karapatan mo, pero 'wag ka lang padalus-dalos. BEATRIZ: Ano? Ikaw ang pinangakuang nobyo ni Senyora Clarisa? Hindi ba't sa akin
siya ipinangako? PANTALONE: Teka, teka, ipaliliwanag ko ang lahat. Mahal kong Senyor Federigo,
pinaniwalaan kong lubos ang balita hinggil sa aksidente mo, anupa't sabi-sabing namatay ka na raw, kung kaya't ipinangako ko ang aking anak kay Senyor Silvio; pero wag mong isiping ginawa ko yon nang may maling pakay. Dumating ka na sa wakas, empuntong-empunto. Sa 'yo si Clarisa, kung tatanggapin mo, at hindi ako babali ng salita. Senyor Silvio, hindi ko alam kung ano'ng sasabihin; ikaw mismo'ng nakakakita sa situwasiyong ito. Alalahanin mo lamang ang nasabi ko sa 'yo, at wala kang dahilan upang mag-ukol sa 'kin ng sama ng loob. SILVIO: iba. BEATRIZ. Ay, hindi naman ako maarte. Tatanggapin ko pa rin siya. [Aparte.] Balak Pero hindi matatanggap ni Senyor Federigo ang isang nobyang inialay na sa
kong pagkatuwaan ang gusot na ito. DOKTOR: BEATRIZ: SILVIO: Ayos a! Bale-baleng asawa ang kumag! Sana'y hindi tanggihan ni Senyora Clarisa ang kamay ko. Naku, senyor, masyadong huli ang pagdating mo. Magiging kabiyak ko si
Senyora Clarisa, at 'wag kang umasang isusuko ko siya sa 'yo. Kung pagkasanlan ako ni Senyor Pantalone, maghihiganti ako; at kung sinumang magnanasang agawin sa 'kin si Clarisa, kakailanganin niyang humarap sa hamon ng aking espada.
DOKTOR [aparte]: BEATRIZ [aparte]: DOKTOR:
Bale-baleng binata, Diyosmiyo! Naku, salamat na lamang, ayaw ko pang mamatay.
Senyor, kailangan kong ipaalam sa iyong masyado ka nang huli. Pakakasalan
ni Senyora Clarisa ang aking anak. Ang batas, ang batas, senyor, ay malinaw sa usaping 'yan. Prior in tempore, potior in jure. [Magsisilabasan ang DOKTOR at si SILVIO.] BEATRIZ [kay CLARISA]: CLARISA: PANTALONE: BEATRIZ. At ikaw, nobya, wala ka bang masasabi?
Sinasabi ko sinasabi ko mas gusto kong pakasal sa berdugo. [Lalabas.] Ano kamo, malandi ka! ano'ng sabi mo? [Akmang hahabulin siya.] Manatili, Senyor Pantalone; kinaaawaan ko siya. Hindi ngayon ang panahon
para magmalupit. Sa paglipas ng panahon, sana'y makuha ko ang kanyang puso. Samantala, purbahan nating muli ang ating mga kuwenta, dahil, gaya ng alam mo, iyan ang isa sa dal'wang rason kung bakit ako sumadya rito sa Venesya. PANTALONE: gustuhin. BEATRIZ: Dadalawin kita sa mas akmang panahon. Ngayon, kung pahihintulutan mo, Handa ang lahat para sa 'ting pag-usisa. Mababasa mo'ng libro; nag-
aabang ang pera mo, at kukumpletuhin natin ang pagkuwenta kailan mo mang
sasamahan ko si Brighella upang aregluhin ang ilang usaping dapat kong tapusin. PANTALONE: maglingkod. BEATRIZ: Pues, kung mabibigyan mo 'ko ng 'unting pera, tatanaw ako ng utang na Ikaw ang bahala; at kung mangailangan kayo, ako'y handang
loob. Hindi kasi ako nagdala sa takot na baka manakawan sa daan.
PANTALONE:
Ikalulugod kong sustentuhan ka; ngunit wala ngayon dito ang aking
ingat-yaman. Sa oras na siya'y dumating, ipadadala kong agad ang pera sa tinutuluyan mo. Hindi ba't uupa ka sa taberna ng kaibigan kong si Brighella? BEATRIZ: bagay. PANTALONE: Maigi, tutuparin ang bawat kahilingan mo, at kung nais mong Siyanga, doon ako makikituloy. Ngunit padadala ko na lamang ang aking
alipin; siya'y pinagkakatiwalaan ko. Puwede mo siyang asahan sa kahit na anong
makitanghalian sa 'kin, magsabi ka lamang. BEATRIZ: Salamat na muna ngayon. Sa ibang araw, marahil, sa 'yo naman
maglilingkod. PANTALONE: [Papasok si SMERALDINA.] SMERALDINA [kay PANTALONE]: PANTALONE: SMERALDINA: PANTALONE: Sino? Hindi ko kilala, senyor. Nariyan na 'ko. Senyor, paumanhin na muna. Brighella, ituring na sa Senyor, may naghahanap sa iyo. Umaasa ako.
iyo ang bahay na ito; mabutihin mo nawang samahan si Senyor Federigo. BEATRIZ: PANTALONE: Samo ko, 'wag mong hayaang maantala ka dahil sa 'kin, senyor. Kailangan ko nang mauna. Adyos, senyor. [Aparte.] Ayokong
magkagulo sa sarili kong pamamahay. [Lalabas kasama ni SMERALDINA.] BRIGHELLA: Maaari ko bang itanong, Binibining Beatriz ?
BEATRIZ:
Tumahimik, por pabor, 'wag mo 'kong ipagkanulo. Patay na ang kawawa
kong kapatid. Ayon sa bali-balita, napatay siya ni Florindo Aretusi sa isang duwelo. Maaalala mo, umibig sa 'kin si Florindo nang labag sa kalooban ng aking kapatid. Kaya't naglaban sila, namatay si Federigo, at si Florindo'y tumakas upang umiwas sa parusa. Nabalitaan kong sumibad siyang pa-Venesya, kaya't sinuot ko ang damit ng aking kapatid, at sinundan siya. Salamat sa mga kartas-de-kredita ng aking kapatid, at lalo na sa 'yo, naniniwala si Senyor Pantalone na ako nga si Federigo. Aayusin namin ang bawat usaping may kinalaman sa pera, at 'pag makuha ko na'ng kuwarta, matutulungan ko si Florindo kung mangangailangan siya. Maging kaibigan ko, Brighellang mahal, tulungan mo 'ko, parang awa mo na! Tatanaw ako ng malaking utang na loob. BRIGHELLA: Walang kaso sa akin, ngunit ayokong maging responsable kapag magmagandang-loob si Senyor Pantaloneng bayaran ka, at malaman niyang napagisahan siya sa huli. BEATRIZ: Mapag-isahan siya? Kung patay na ang aking kapatid, hindi ba't ako ang
kanyang tagapagmana? BRIGHELLA: Siyanga naman. Pues, ba't hindi mo na lang sabihin 'yon? BEATRIZ: Kung gawin ko 'yon, wala na 'kong magagawa pang iba. Patutunguhan ako
ni Pantalone na para bang siya ang tagapangalaga ko; at aalibadbarin nila 'ko at pagsasabihang wala sa lugar ang aking mga ikinikilos at kung anu-ano pa. Ibig kong maging malaya. Tulungan mo 'ko. Hindi rin naman magtatagal. BRIGHELLA: Bueno, bueno, noon pa man, matigas na talaga'ng ulo mo. Magtiwala ka sa 'kin, at gagawin ko'ng pinakamakakaya ko. BEATRIZ: Salamat. Ngayon, tara na sa 'yong taberna.
BRIGHELLA: Nasa'n ang alipin mo?
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 18 BEATRIZ: Sinabi kong maghintay sa 'kin sa kalsada.
BRIGHELLA: At sa'n mo naman nadampot ang gunggong na 'yon? Ni hindi makapagsalita nang diretso. BEATRIZ: Nakilala ko sa daan. Tila nga gunggong kung minsan; ngunit hindi talaga
siya tanga, at maaasahan ko ang kanyang katapatan. BRIGHELLA: Tama, pambihira nga naman ang katapatan. Bueno, maglilingkod ako sa 'yo. Ay, biruin mo nga naman kung ano'ng nagagawa ng mga tao nang dahil sa pag-ibig! BEATRIZ: ibig. BRIGHELLA: Pero diyan nagsisimula 'yan. Kung magpatuloy ka pa, Diyos lang ang nakaaalam kung saang kabaliwan hahantong ang lahat. [Magsisilabasan sina BEATRIZ at BRIGHELLA.] Naku, wala lang ito. Mas masahol pa'ng nagagawa ng iba nang dahil sa pag-
TAGPO 2. Sa kalye kung nasaan ang Taberna ni BRIGHELLA. Truffaldino, mag-isa. TRUFFALDINO: Sawa na 'kong maghintay; hindi ko na 'to matiis. Itong amo ko,
napakakonti kung magpakain, at kapag ako nabibitin, lalo lang akong natatakam. Kalahating oras nang bumatingaw ng alas-dose ang relo sa plasa, habang ang sikmura ko, magdadalawang oras nang kumakalampag sa gutom. Kung alam ko lang sana kung saan kami tutuloy! Yung mga naging amo ko noon, ang unang ginagawa pagkadaong sa bayan e dumiretso sa taberna. Pero ang maginoong ito Diyosmiyo, hindi gano'n! iniiwan ang mga bagahe niya sa daungan, kung sinu-sino ang dinadalaw, at kinakalimutan ang kawawa niyang alipin. Kapag sinasabi nilang dapat nating pagsilbihan ang mga amo natin nang may paggiliw, dapat din nilang
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 19 pagsabihan ang mga amo na magmalasakit sa mga alipin. Bueno, may panuluyan dito. Kaunti na lang at papasukin ko na talaga 'yan, nang makapulot naman ako ng 'onting mapapapak; pero pa'no kung hanapin ako ng aking amo? Naku, kasalanan na niya 'yun; hindi siya marunong magtrato ng alipin. Papasok na nga ako pero, susmarya! Nakalimutan ko nga pala wala akong kadatung-datung. Ay kawawang Truffaldino! Kaysa maging alipin, mas gugustuhin ko pang kunin na 'ko ng demonyo, nang sa gayon aba, ano? Wala rin! Ay, Diyos na mahabagin, walangwala na talaga 'kong pag-asa. [Papasok si FLORINDO na nakadamit pambiyahe, kasama ang isang PORTEROng may bitbit na baul sa kanyang balikat.] PORTERO: Sinasabi ko sa inyo, senyor, hindi ko na kayang magpatuloy; namamatay ako
sa bigat ng baul mo. FLORINDO: Heto'ng paskil ng isang taberna. Hindi mo na ba kaya iilang hakbang na lang, o? PORTERO: Tulong! nahuhulog ang baul.
FLORINDO: Sabi ko na sa 'yo, 'di mo kayang buhatin 'yan; masyado kang mahina, masyado kang lalampa-lampa. [Aayusin ni FLORINDO ang baul sa balikat ng PORTERO.] TRUFFALDINO: Ito, baka mahuthutan ko ng kaunting barya. [Kay FLORINDO]
Senyor, kailangan mo ba ng tulong? FLORINDO: Kaibigan, puwede mo bang buhatin ang baul ko hanggang diyan sa may taberna? TRUFFALDINO: Naku, oo naman, ginoo. Kayang-kaya ko 'yan. [Sa PORTERO]
Bumatse ka na, alis, alis! [Sasaluhin ni TRUFFALDINO sa kanyang balikat ang baul, at matutulak ang PORTEROng susubsob sa lupa.]
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 20 FLORINDO: Magaling! TRUFFALDINO: Naku, wala lang pala 'to. Parang balahibo lang ng manok. [Papasok nang bitbit ang baul.] FLORINDO [sa PORTERO]: PORTERO: Kita mo 'yon! Gano'n dapat.
Hindi ko na talaga kaya. Nagpoportero lang ako dala ng kahirapan, pero sa
totoo lang, anak ako ng isang kagalang-galang na tao. FLORINDO: Ano'ng trabaho ng ama mo, aber? PORTERO: Ng ama ko? Nagbabalat ng tupa sa bayan.
FLORINDO: Sira-ulo ang isang ito. [Sa PORTERO] Sige na, sapat na 'yon. [Tutungo sa taberna.] PORTERO: Pero, inyong kabunyian
FLORINDO: Ano pa'ng gusto mo? PORTERO: Bayad para sa pagiging portero.
FLORINDO: Magkano'ng dapat kong ibayad para sa sampung yarda? Nando'n lang banda ang daungan, o! [Tuturo sa may labas.] PORTERO: E hindi naman ako nagbilang ng hakbang. Akin na'ng bayad ko. [Iaabot ang kanyang kamay.] FLORINDO: O, heto'ng dalawang penike. [Iaabot ang pera.] PORTERO: Akin na'ng bayad ko. [Inaabot pa rin ang kamay.]
FLORINDO: Diyos ko, ang tigas ng apog nito! heto'ng dalawa pa. [Iaabot ang pera.]
PORTERO:
Akin na'ng bayad ko. Magbigti ka, hayop!
FLORINDO [sisipain siya]: PORTERO:
Salamat, senyor, sapat na ho 'to. [Lalabas.]
FLORINDO: Pambihirang mokong 'yan! Hinintay pang tadyakan ko siya. Bueno, purbahan nga natin kung kumusta'ng tabernang ito [Papasok muli si TRUFFALDINO.] TRUFFALDINO: Senyor, handa na'ng lahat para sa 'yo.
FLORINDO: Anong tipong panuluyan ang naririto? TRUFFALDINO: Ay, napakainam na establisimyento, senyor. Maganda'ng mga kama,
mamahaling mga salamin, at isang malaking kusinang kaali-alikaya ang amoy. Nakausap ko na'ng serbidor. Pagsisilbihan ka raw rito na parang hari. FLORINDO: Ano'ng hanapbuhay mo? TRUFFALDINO: Isang alipin.
FLORINDO: Taga-Venesya ka ba? TRUFFALDINO: Hindi ho, pero mamamayan ako ng Estado. Ako'y tubong-Bergamo,
at handang maglingkod. FLORINDO: May kasalukuyan ka bang amo? TRUFFALDINO: Kasalukuyan sa totoo lamang, wala po.
FLORINDO: Wala kang amo sa ngayon?
TRUFFALDINO:
Nakikita ni'yo naman ako, senyor. Wala akong kaamo-amo. [Aparte.]
E wala naman talaga ang amo ko ngayon, kaya hindi ako nagsisinungaling. FLORINDO: Nais mo bang pumasok at maging alipin ko? TRUFFALDINO: Ba't hindi? [Aparte.] Basta mas maganda'ng alok niya.
FLORINDO: Kahit pa magkano, hangga't naririto ako sa Venesya. TRUFFALDINO: Mainam, ginoo. Magkano'ng isasahod mo sa 'kin?
FLORINDO: Magkano ba'ng gusto mo? TRUFFALDINO: Sabihin ko sa 'yo: may isa pa 'kong amo noon, na wala na rito
ngayon, at binabayaran niya 'ko ng isang tselin kada araw. FLORINDO: Mabuti, papantayan ko. TRUFFALDINO: Ay, hindi pupuwede, senyor. Daigan mo naman.
FLORINDO: Ga'no pa kalaki'ng hinihingi mo? TRUFFALDINO: Dagdag kalahating penike, pambili lang ng tabako.
FLORINDO: Ibibigay ko at areglado na. TRUFFALDINO: Kung gayon, ako na'ng tauhan mo, senyor.
FLORINDO: Pero nais muna kitang makilala pang higit. TRUFFALDINO: Kung gusto mong makaalam tungkol sa' kin, pumunta kang
Bergamo; kahit sino ro'n, magkukuwento sa yo kung anong klaseng tao ako .
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 23 FLORINDO: Wala bang taga-ritong may kilala sa iyo? TRUFFALDINO: E kararating ko lang dito kaninang umaga, senyor.
FLORINDO: O s'ya, s'ya, tantiya ko'y tapat ka namang tao. Pero bibigyan kita ng isang pagsubok. TRUFFALDINO: Bigyan mo 'ko ng pagsubok at makikita mo.
FLORINDO: Una sa lahat, kating-kati na 'kong malaman kung may mga liham na pinadala sa 'kin sa Koreyo. Heto'ng kalahating korona; sumadya ka sa Koreyo ng Turin at tanungin kung may mga pinadalang sulat para kay Florindo Aretusi; kung mayroon, kunin mo at dalhin mo sa 'kin ora mismo. Hihintayin kita. TRUFFALDINO: Samantala, pepedido ka ng pananghalian, senyor?
FLORINDO: Siyanga, magaling! Pepedido ako. [Aparte] Napakatuso nito, kursunada ko siya. Susubukan ko pa. [Papasok si FLORINDO sa taberna.] TRUFFALDINO: Kalahating penikeng dagdag kada araw, bale kinse penikes kada
buwan. Hindi totoong isang tselin ang sahod ko sa isa pang ginoo; aanim na penike lang ang suweldo ko ro'n. Pero malay mo, pumapatak din pala ng isang tselin ang anim na penike aba'y malay ko ba. At itong maginoong taga-Turin, hindi ko alam kung nasaan. Nababaliw na siguro. Isang binatang walang balbas at wala ring sentido-komun. Bahala siya sa bauhay niya; ako, pupunta 'kong Koreyo para sa bago kong amo. [Habang papaalis, biglang papasok si BEATRIZ kasama si BRIGHELLA, at magkakasalubong sila.] BEATRIZ: Ibang klase ka rin, ano! ganyan ka ba maghintay sa 'kin? Nandito lang ako, senyor. Hinihintay pa rin kita.
TRUFFALDINO:
BEATRIZ:
E paanong dito mo 'ko hinihintay, at hindi ro'n sa kalsada, gaya ng inutos ko
sa 'yo? Nagkataon lang na nakita kita rito. TRUFFALDINO: BEATRIZ: Naglakad-lakad lang ho, para magpalipas ng gutom.
O s'ya, mag-apura papunta sa daungan; kunin mo'ng baul ko at dalhin agad
dito sa taberna ni Senyor Brighella. BRIGHELLA: 'Yan ang taberna ko, hindi ka magkakamali. BEATRIZ: Bueno, magmadali na, hihintayin kita. Demontres! Sa tabernang iyan?
TRUFFALDINO: BEATRIZ:
Teka, pumunta ka na rin pala sa Koreyo ng Turin at tanungin mo kung may
mga liham na pinadala para sa 'kin. Tanungin mo kung may mga sulat para kay Federigo Rasponi, pati na rin kay Beatriz Rasponi. Siya'ng kapatid kong babae. Baka may mga kaibigan siyang nagpadala ng sulat para sa kanya; kaya siguraduhin mo kung may mga liham para sa kanya at sa akin. TRUFFALDINO [aparte]: Naku, ano na'ng gagawin ko? Nagkandaloko-loko na!
BRIGHELLA [kay BEATRIZ]: Ba't ka umaasang padalhan ng mga liham sa tunay mong pangalan kung palihim kang umalis sa inyo? BEATRIZ: Inutos ko sa mayordomo naming magpadala ng sulat sa 'kin, at hindi ko alam
kung anong pangalan ang gagamitin niya. Ikukuwento ko na lamang sa 'yo mamaya. [Kay TRUFFALDINO] Magmadali ka, dumiretso sa Koreyo at sa daungan. Ihatid ang mga sulat at ipadala ang baul sa taberna; maghihintay ako ro'n. [Lalabas si BEATRIZ patungo sa taberna.] TRUFFALDINO: Ikaw ba ang kasero?
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 25 BRIGHELLA: Ako nga. Kung galingan mo ang 'yong serbisyo, 'wag kang mangamba, bibigyan kita ng malaking pabuya. [Lalabas si BRIGHELLA patungo sa taberna.] TRUFFALDINO: Napakasuwerte ko! Ang dami d'yang hirap na hirap maghanap ng
amo, samantalang ako, nakabinguwit ng dalawa. Anak ng diyablo, ano'ng gagawin ko? Hindi ko naman sila puwedeng pagsilbihan nang sabay. Teka hindi nga ba? At bakit naman? Hindi ba't mainam ngang manilbihan sa dalawa, para sumuweldo rin nang doble, kumain at uminom nang doble? Ayos sana kung 'di nila matuklasan. E ano naman kung mahuli nila ko? ano ngayon? Walang kaso! Kung palayasin ako ng isa, mananatili ako sa isa pa. Diyosmiyo, masubukan nga 'to. Kahit tumagal lang nang isang araw, susubukan ko. Dahil ano pa mang mangyari, ako pa rin ang lilitaw na panalo. Bahala na. Tara na sa Koreyo para sa kanilang dalawa. [Papasok si SILVIO na makakasalubong si TRUFFALDINO.] SILVIO [aparte]: katoto. TRUFFALDINO: SILVIO: Senyor? Iyan ang alipin ni Federigo Rasponi. [Kay TRUFFALDINO] Butihing
Nasa'n ang amo mo? Ang amo ko? nand'yan sa taberna.
TRUFFALDINO: SILVIO:
Puntahan mo ka'gad, sabihin mong nais ko siyang makausap; kung lalaki
siyang may bayag, bumaba siya kamo; maghihintay ako. TRUFFALDINO: SILVIO [galit]: TRUFFALDINO: SILVIO: Butihing senyor Dalian mo na. Pero kailangan kong sabihin, aling amo ko
'Wag nang sumagot, o sinusumpa ko sa Langit
TRUFFALDINO: SILVIO:
Pero sino ba'ng hanap-hanap mo?
Dali na sabi, kundi'y gugulpihin kita.
TRUFFALDINO [aparte]: Aba, ewan bahala na kung sino'ng una kong makita. [Lalabas si TRUFFALDINO patungo sa taberna.] SILVIO: Hindi ko kayang tiisin ang presensya ng aking karibal. Baka nga natakasan
minsan ni Federigo ang banta sa kanyang buhay, pero hindi niya laging maiiwasan ang kamatayan. Alinman sa isuko niya ang karapatan niya kay Clarisa, o haharapin niya ang hamon ko gaya ng isang tunay na lalaki. Hetong may ibang taong papalabas ng taberna. Ayokong may mang-abala sa 'kin. [Magtatago sa kabilang panig ng entablado.] [Papasok sina TRUFFALDINO at FLORINDO.] TRUFFALDINO [ituturo si SILVIO kay FLORINDO]: 'Yan po yung mamang kumakain ng apoy, senyor. FLORINDO: Hindi ko siya kilala. Ano'ng gusto niya sa 'kin? TRUFFALDINO: Aba ewan ko. Kukunin ko na muna'ng mga sulat, senyor, kung
pahintulutan mo. [Aparte] Naku, sawa na 'ko sa gulo. [Lalabas.] SILVIO [aparte]: Ayaw pa ring lumabas ni Federigo?
FLORINDO [aparte]: Kailangan kong malaman kung saan tungkol itong lahat. [Kay SILVIO] Senyor, ikaw ba ang maginoong naghahanap sa 'kin? SILVIO: Ako, senyor? Ni hindi pa 'ko nagkakaro'n ng karangalang makilala ka.
FLORINDO: Pero sinabi sa 'kin n'yong aliping kaaalis lamang na hinahamon mo raw ako nang may boses na malakas at nambabanta.
SILVIO: niya.
Nagkamali siya ng pag-intindi. Sabi ko sa kanya, nais kong kausapin ang amo
FLORINDO: Gayun nga, ako ang amo niya. SILVIO: Ikaw ang amo niya?
FLORINDO: Ako nga. Ako'ng pinagsisilbihan niya. SILVIO: Kung gayon, patawad. Alinman sa kamukhang-kamukha ng alipin mo ang
aliping nakita ko kaninang umaga, o kaya'y may iba pala siyang pinagsisilbihan. FLORINDO: 'Wag nang magtaka; ako nga'ng pinaglilingkuran niya. SILVIO: Samakatuwid, humihingi akong muli ng patawad.
FLORINDO: Hindi bale. Lahat naman tayo nagkakamali. SILVIO: Dayuhan ba kayo rito, senyor?
FLORINDO: Nagbuhat ako sa Turin, inyong abang lingkod. SILVIO: Iyong taong balak ko sanang hamunin ay tubong-Turin din.
FLORINDO: Pues baka kilala ko; kung nagkasala siya sa iyo, ikagagalak kong tumulong upang magkaayusan kayo. SILVIO: FLORINO: SILVIO: May kilala ka bang Federigo Rasponi? Ay! Kilalang-kilala ko nga. Inaagaw niya sa 'kin ang isang babaeng kaninang umaga lang ay naipangako
na sa 'king mapakasal.
FLORINDO: Butihing kaibigan, paano ka aagawan ni Federigo Rasponi ng asawa gayong patay na siya? SILVIO: Oo nga, naniwala kaming lahat na patay na siya; pero kaninang umaga lang,
nasulasok akong malamang dumating siya sa Venesya nang buhay at masigla. FLORINDO: Senyor, winiwindang mo 'ko. SILVIO: Natural lang! Nawindang din ako.
FLORINDO: Ako na'ng tumitiyak sa iyo: patay na si Federigo Rasponi. SILVIO: Ako na'ng tumitiyak sa iyo: buhay pa si Federigo Rasponi.
FLORINDO: Mag-ingat ka na hindi ka napaglilinlangan. SILVIO: Si Senyor Pantalone dei Bisognosi, ang ama ng babaeng pinag-aagawan
namin siya na mismo'ng tumiyak sa katotohanang ito, at hawak niya ang dimapagdududahang mga pruweba na naririto nga si Federigo sa Venesya. FLORINDO [aparte]: Pues, hindi ko pala siya napatay sa duwelo, gaya ng pinaniniwalaan ng lahat! SILVIO: Isa sa 'ming dalawa ang dapat magsuko sa puso ni Clarisa o kaya ng sarili
niyang buhay. FLORINDO [aparte]: Naririto si Federigo? SILVIO: Nagugulat nga ako't hindi mo pa siya nakakasalubong. Umuupa rin siya sa
parehong tabernang iyan. FLORINDO: Hindi ko pa nakikita. Sabi nila sa 'kin, walang ibang nangungupahan dito.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 29 SILVIO: Pues, nagbago siguro ng isip. Patawarin mo 'ko, senyor, kung naabala kita.
Pero kung sakaling makita mo, sabihin mo sa kanya, na para sa sarili na rin niyang kapakanan, iwanan na niya'ng binabalak na kasalan. Ang pangalan ko'y Silvio Lombardi; ako'y tapat at aba mong lingkod, senyor. FLORINDO: Ikagagalak kong lubha na makamit ang karangalan ng iyong pakikipagkaibigan. [Aparte.] Nagugulumihanan ako. SILVIO: Maaari bang malaman ang pangalan mo, senyor?
FLORINDO [aparte]: Hindi ko dapat ipagkanulo ang sarili ko. [kay SILVIO] Ang inyong lingkod, senyor, si Orazio Ardenti. SILVIO: Senyor Orazio, pag-utusan mo 'ko. [Lalabas si SILVIO.]
FLORINDO: Ang sabi sa 'kin, namatay siyang agad-agad. Ngunit nag-apura akong umalis nang paratangan ng krimen kaya 'di ko tuloy natiyak nang buo. Pues, gayong hindi pa siya patay, mas maigi sa 'kin ang bumalik ng Turin at aluhin ang iniirog kong si Beatriz, na marahil ngayo'y nagdurusa't nahahapis sa pagkawalay sa 'kin. [Papasok si TRUFFALDINO, may kasamang isa pang PORTERO na bitbit ang baul ni BEATRIZ. Aabante nang ilang hakbang si TRUFFALDINO, makikita si FLORINDO, at sa takot na mahuli'y paaalisin ang PORTERO.] TRUFFALDINO: 'Wag ka dito. Do'n ka Ay demontres! Nandiyan ang amo ko.
Bumalik ka ron, 'igan, at hintayin mo ko d'yan sa may tabi. [Lalabas ang PORTERO.] FLORINDO [patuloy sa kanyang sarili]: Turin. TRUFFALDINO: Heto na 'ko, senyor. Siyanga, wala nang anu-ano pa. Uuwi ako sa
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 30 FLORINDO: Truffaldino, gusto mo bang sumama sa 'kin sa Turin? TRUFFALDINO: Kailan?
FLORINDO: Ngayon, ora mismo. TRUFFALDINO: Bago mananghalian?
FLORINDO: Hindi, manananghalian muna tayo, saka aalis. TRUFFALDINO: Maigi 'yan, senyor. Pag-iisipan ko habang kumamakain.
FLORINDO: Dumaan ka nang Koreyo? TRUFFALDINO: Oo, senyor.
FLORINDO: Nahanap mo ba'ng mga liham ko? TRUFFALDINO: Nandito, senyor.
FLORINDO: Pues nasa'n na? TRUFFALDINO: Iaabot ko sa 'yo. [Maglalabas ng tatlong liham mula sa kanyang bulsa.
Aparte] Demontres! Napaghalu-halu ko ang mga liham ng dalawa kong amo. Pa'no ko malalaman kung alin ang sa kanya? Hindi ako marunong magbasa. FLORINDO: Dali na, akin na'ng mga liham ko. TRUFFALDINO: Agad-agad, senyor. [Aparte] Letseng gusot ito. [Kay FLORINDO]
Kailangan kong aminin, senyor, hindi para sa 'yo ang lahat ng tatlong liham na ito. May nakasalubong kase 'kong isa pang alipin, kakilala ko noon; kasamahan ko dati sa may Bergamo; sabi ko sa kanya na dadaan ako sa Koreyo, kaya pinakiusapan niya ko kung puwede ko ba raw tingnan kung may liham para sa amo niya. Mayro'n nga yatang isa, 'di ko lang alam ko alin dito.
FLORINDO: Titingnan ko; kukunin ko'ng sa 'kin, at isasauli sa 'yong iba. TRUFFALDINO: Ayan, senyor; gusto ko lang gawan ng kabutihan yung kaibigan ko.
FLORINDO [aparte]: Ano ito? Liham na ipinadala kay Beatriz Rasponi? kay Beatriz Rasponi dito sa Venesya? TRUFFALDINO: Nahanap mo na ba'ng para sa kumpadre ko?
FLORINDO: Sino itong kumpadre mong humingi ng pabor? TRUFFALDINO: A, isang alipin ang pangalan ay si Pasqual
FLORINDO: Sino'ng pinagsisilbihan niya? TRUFFALDINO: 'Di ko kilala, senyor.
FLORINDO: Pero kung inutos niya sa 'yong kunin ang mga liham ng amo niya, malamang ay sinabi niya ang pangalan ng amo niya. TRUFFALDINO: Aba'y siyempre. [Aparte] Punyeta, palalim na palalim na'ng hukay ko.
FLORINDO: Pues, ano raw ang pangalan? TRUFFALDINO: FLORINDO: Ano? TRUFFALDINO: Sinulat lang niya sa isang piraso ng papel. Nakalimutan ko na.
FLORINDO: At nasa'n ang piraso ng papel na 'yon? TRUFFALDINO: Naiwanan ko sa Koreyo.
FLORINDO [aparte]: Ay, kalituhan! Ano'ng ibig sabihin nitong lahat? TRUFFALDINO [aparte]: Putsa, tumatalas diskarte ko a!
FLORINDO: Saan nakatira ang Pasqual na 'to? TRUFFALDINO: Naku, senyor, hinding-hindi ko alam.
FLORINDO: Pues, pa'no mo sa kanya maaabot ang liham? TRUFFALDINO: Sabi sa 'kin, kitain ko raw siya sa may Plasa.
FLORINDO [aparte]: Di ko mawawaan ang lahat ng ito. TRUFFALDINO [aparte]: katoto ko. FLORINDO: Hindi; balak kong buksan ang liham na ito. TRUFFALDINO: Ay, senyor, 'wag na 'wag mong gagawin 'yan. Alam mo naman kung Kung malusutan ko lang ito, naku, ang laking himala. [kay
FLORINDO] Samo ko, isauli na sa 'kin ang liham, senyor, at hahanapin ko na'ng
ga'no kasama ang magbukas ng mga liham. FLORINDO: Wala na 'kong pakialam. Lubha kong pinagtatakhan ang liham na ito. Ipinadala ito sa isang taong nakatali sa 'kin; mabubuksan ko 'to nang walang bahid sa aking konsiyensiya. [Bubuksan ang liham.] TRUFFALDINO: Kayo'ng bahala, senyor. [Aparte] Patay, binuksan nga niya! Senyora, nagbunsod ng napakaraming usap-usapan ang bigla
FLORINDO [magbabasa]:
mong pag-alis sa lungsod, at batid na ng lahat na lumayas ka upang sumama kay Senyor Florindo. Natuklasan ng Korte-de-Hustisya na sumibad ka nang nakadamitpanlalaki at balak ka nilang arestuhin. Hindi ko ipinadala ang liham na ito sa koreyo
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 33 mula Turin patungong Venesya, upang 'wag maisiwalat ang lugar na balak mong tunguhin, bagkus ipinadala ko ito sa isang kaibigang taga-Henoa upang mula ro'y ipadala sa Venesya. Kung may karagdagan pa 'kong balitang iuulat sa iyo, maaasahan mo itong sumaiyo sa parehong paraan. Ang nagmamahal mong lingkod, Antonio. TRUFFALDINO: tao! FLORINDO [aparte]: Ano itong lahat? Lumayas ng pamamahay si Beatriz! nang nakadamit-panlalaki? upang sumama sa 'kin? Aba'y iniibig nga niya 'ko! Pahintulutan nawa ng Langit na mahanap ko siya rito sa Venesya. [Kay TRUFFALDINO] Heto, butihing Truffaldino, gawin mo'ng lahat para hanapin si Pasqual; alamin mo kung sino ang amo niya, at kung lalaki ba o babae. Alamin kung saan tumutuloy, at kung kakayanin mo, ihatid mo rito sa 'kin, at parehas ko kayong gagantimpalaan nang malaki. TRUFFALDINO: Akin na'ng liham; susubukin ko siyang hanapin. Anong klaseng pag-aasal 'yan! Basahin ba naman ang liham ng ibang
FLORINDO: Ito na. Inaasahan kita. Lubhang napakahalaga ng usaping ito para sa 'kin. TRUFFALDINO: Pero iaabot ko ba sa kanya'ng liham nang ganito nakabukas?
FLORINDO: Sabihin mong pagkakamali lamang, isang aksidente. 'Wag mo nang paguluhin pa'ng usapan. TRUFFALDINO: Bale tatakbo ka nang pa-Turin?
FLORINDO: Hindi, hindi na muna sa ngayon. 'Wag nang mag-aksaya ng oras. Hayo't hanapin si Pasqual. [Aparte] Si Beatriz nasa Venesya, si Federigo nasa Venesya! Kung mahanap siya ng kanyang kuya, kawawang babae! Gagawin ko'ng lahat upang ako'ng unang makatagpo sa kanya. [Lalabas patungo sa bayan.] TRUFFALDINO: Diyos ko, sana naman hindi muna siya umalis. Gusto ko pang makita
kung saan hahantong 'tong dalawa kong trabaho. Ganadong-ganado pa naman ako.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 34 Bueno, itong liham na dapat ko iabot sa isa ko pang amo ayoko sanang ibigay nang nakabukas. Dapat kong tupiin ulit. [Susubok ng ilang mali-maling estilo ng pagtupi.] Ngayon naman, dapat kong selyuhan. Kung alam ko lang sana kung papaano! Nakita ko noon ang lola ko magselyo ng mga sulat gamit ang nginuyang kap'raso ng tinapay. Subukin ko nga. [Dadampot ng kapirasong tinapay sa kanyang bulsa.] Sayang naman ang tinapay na 'to, pero kailangang maging madiskarte. [Ngunguya ng piranggot na tinapay ngunit malulunok ito.] Demontres! nalunok ko. Kailangan ko na namang ngumuya ng kapiranggot pa. [Gayon ulit.] Ayaw pa rin; nanlalaban ang kalikasan. Susubukin ko ulit. [Ngunguya ulit; gusto sanang lunukin ang tinapay, ngunit pipigilan ang sarili at hirap na hirap na iluluwa ang kapirasong tinapay.] Heto na; iseselyo ko na ang sulat na ito. [Iseselyo ang sulat gamit ang tinapay.] Mukhang maayos naman. Ang husay-husay ko talagang trumabaho nang pulido. Diyos ko! Nalimutan ko yung portero. [Tatawag sa labas.] 'Igan, halika na; buhatin mo na'ng baul. [Papasok muli ang PORTERO.] PORTERO: Narito na 'ko; sa'n ko 'to dadalhin? Ipasok mo sa d'yan sa taberna; susunod ako agad.
TRUFFALDINO:
[Lalabas mula sa taberna si BEATRIZ.] BEATRIZ: 'Yan ba'ng baul ko? Oo, senyor. Dalhin mo sa kuwarto ko.
TRUFFALDINO:
BEATRIZ [sa PORTERO]: PORTERO: BEATRIZ: PORTERO:
Saan ang kuwarto mo? Tanungin mo sa serbidor. Isa't tersiyong penike'ng singil ko.
BEATRIZ: PORTERO: BEATRIZ:
Sige na, babayaran kita. Ngayon na. 'Wag mo nga 'kong distorbohin.
PORTERO: Kaunti na lang talaga at itatapon ko na'ng baul na 'to sa gitna ng kalsada. [Papasok ng taberna.] TRUFFALDINO: BEATRIZ: Hayop talagang umasal ang mga porterong 'yan!
Nanggaling ka na'ng Koreyo? Oo, senyor.
May sulat ba para sa 'kin? May isa para sa 'utol mo.
Maigi. Nasa'n na? Heto. [Iaabot ang liham.]
Nabuksan na'ng liham na ito. Nabuksan? Hindi! Imposible!
Oo, nabuksan na, at sinelyuhan lang ng tinapay. Hindi ko ubos-maisip kung paanong nangyari 'yan!
Gayon ba, ha? Punyeta, sino'ng nagbukas ng sulat na 'to? Kailangan kong
malaman.
TRUFFALDINO:
Senyor, aaminin ko, sasabihin ko'ng totoo. Lahat naman tayo'y
nagkakamali. Sa Koreyo'y may liham para sa 'kin; hindi ako ga'nong marunong magbasa, kaya sa halip na buksan ko'ng sulat ko, nabuksan ko yung sa 'yo. Patawad BEATRIZ: Kung 'yun lang pala'y wala namang kaso. Siyanga, tapat na pag-amin ng isang pobreng tao.
Nabasa mo ba'ng liham na ito? Alam mo kung ano'ng nilalaman? Hindi. Hindi ko mabasa yung sulat-kamay.
May iba bang nakakita nito? Aba naman!
TRUFFALDINO [kunwang nasasaktan]: BEATRIZ: Mag-ingat ka
TRUFFALDINO [gayon pa rin]: BEATRIZ [aparte]: TRUFFALDINO: BEATRIZ [aparte]:
Senyor!
Sana'y hindi ako nililinlang ng tampalasang 'yan. [Magbabasa.] Naplantsa rin ang bawat gusot! Tapat na alipin si Antonio at pinagkakautangan ko ng loob. [kay
TRUFFALDINO] Makinig ka; may kailangan lang akong asikasuhin. Magtungo ka sa taberna, buksan mo'ng baul ko heto'ng susi at idiskarga mo'ng mga laman niyon. Pagbalik ko, manananghalian tayo. [Aparte.] Hindi ko pa nakikita si Senyor Pantalone buong maghapon, at nasasabik na 'kong kunin ang aking pera. [Lalabas.]
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 37 TRUFFALDINO: aking sarili. [Papasok si PANTALONE.] PANTALONE: TRUFFALDINO: PANTALONE: TRUFFALDINO: PANTALONE: TRUFFALDINO: PANTALONE: Sabihin sa 'kin, butihing katoto, nariyan ba ang amo mo? Hindi, senyor; wala rito. Alam mo ba kung saan nagpunta? Hindi rin ho. Uuwi ba siya para mananghalian? Sa palagay ko, oo. Bueno, pagkarating na pagkarating, iabot mo'ng supot na itong Anak ng baka, umayos naman ang kinalabasan; wala namang
marereklamo. Saksakan talaga 'ko ng husay; mas mataas na'ng tingin ko ngayon sa
naglalaman ng isang daang guines. Hindi ako puwedeng magtagal, may iba pa 'kong aasikasuhin. Magandang araw sa 'yo. [Lalabas si PANTALONE.] TRUFFALDINO: Magandang araw rin sa 'yo, senyor! Ni hindi man lang sinabi kung
aling amo'ng pagbibigyan ko nito. [Papasok si FLORINDO.] FLORINDO: Bueno, nahanap mo ba si Pasqual? TRUFFALDINO: Naku, hindi ko pa nahahanap si Pasqual, senyor. Pero may nahanap
akong maginoo na nag-abot sa 'kin ng supot na may isang daang guines. FLORINDO: Isang daang guines? para saan?
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 38 TRUFFALDINO: kahit kanino? FLORINDO: Oo; nag-abot ako ng karta-de-kredita sa isang negosyante. TRUFFALDINO: Pues ito na siguro ang perang 'yon. Sabihin mo nga sa kin, senyor, may inaasahan ba kayong pera sa
FLORINDO: Ano ba'ng sabi niya nang iabot sa 'yo? TRUFFALDINO: Ang sabi niya, ibigay ko raw sa amo ko.
FLORINDO: Aba'y pues akin nga. Hindi ba't ako ang amo mo? Bakit pa magdududa? TRUFFALDINO [aparte]: Oo nga, pero pa'no yung isa pa?
FLORINDO: At hindi mo kilala kung sino'ng nag-abot ng pera? TRUFFALDINO: Hindi, senyor; parang nakita ko na yata'ng mukha noon, hindi ko
lang maalalang eksakto. FLORINDO: Marahil yung negosyanteng pinadalhan ko ng sulat. TRUFFALDINO: Aba'y mukha nga, senyor.
FLORINDO: 'Wag mong kalimutan si Pasqual. TRUFFALDINO: Hahanapin ko pagkatapos mananghalian.
FLORINDO: Pues tera na't pumedido ng makakain. [Papasok sa taberna.] TRUFFALDINO: Tera na nga. Suwerte't hindi ako pumalya ngayon. Nabigay ko'ng
supot ng pera sa tamang amo. [Papasok sa taberna.]
Tagpo 3. - Isang kuwarto sa Bahay ni PANTALONE. Pantalone at Clarisa. PANTALONE: 'Yan ang puno't dulo ng lahat si Senyor Federigo ang magiging
asawa mo. Nakapagbitaw na 'ko ng salita at hindi ako maiisahan. CLARISA: PANTALONE: Tatalima ako, senyor; pero sinasamo ko ito'y kalupitan. Nang unang hingin ni Senyor Federigo ang kamay mo, sinabi ko sa
'yo; hinding-hindi ka umimik na ayaw mo pala siyang pakasalan. Dapat kang nagreklamo noong una; ngayon, masyado nang huli. CLARISA: PANTALONE: CLARISA: PANTALONE: CLARISA: PANTALONE: CLARISA: PANTALONE: CLARISA: Tkot sa 'yo, senyor, at paggalang ang bumusal sa 'king bibig. Pues dapat kang patahimikin ng takot at paggalang ulit. Pero hindi ko siya puwedeng pakasalan, senyor. Hindi? at bakit hindi? Walang makapag-uudyok sa 'king magpakasal kay Federigo. Gayon mo ba siyang kinasusuklaman? Kahila-hilakbot sa aking pangmalas. E kung turuan kita kung paanong matipuhan siya nang unti? Ano'ng ibig mong sabihin, senyor?
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 40 PANTALONE: Itapon paalis sa isipan mo si Senyor Silvio, at makikita mo, unti-unti
mo na ring magugustuhan si Federigo. CLARISA: Masyado nang madiing nakakintal si Silvio sa 'king puso; at pagsang-ayon
mo, senyor, ang lalong nagpatibay sa pagkakatatak niya roon. PANTALONE [aparte]: Ay, kinaaawaan ko rin ang dalaga. [kay CLARISA] Kailangan
mong hanapan ng ligaya ang kagipitan. CLARISA: PANTALONE: [Papasok si SMERALDINA.] SMERALDINA: PANTALONE: Senyor, naririto si Senyor Federigo, nais kang kausapin. Papasukin mo; ako'y handang maglingkod. Aba ko! Anong pahirap! Hindi ko maloloko ang aking puso. Aba'y sukat na; gawin mo 'yon, gawin mo!
CLARISA [tumatangis]: SMERALDINA:
Ano'ng problema, senyorita? bakit umiiyak? Naku, nagkakamali ka.
Hindi ba napansin kung gaano kaguwapo si Senyor Federigo? Kung naging singsuwerte kita, hinding-hindi ako iiyak; naku hindi. Hahalakhak akong todo hanggang mabatak ang bunganga ko. [Lalabas si SMERALDINA.] PANTALONE: CLARISA: Tahan na, iha; hindi ka niya dapat makitang lumuluha. Ngunit nagpuputok ang dibdib ko!
[Papasok si BEATRIZ nang nakadamit-panlalaki.] BEATRIZ: Pagpupugay sa iyo, Senyor Pantalone.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 41 PANTALONE: Ang inyong lingkod, senyor. Natanggap ba ang aking supot na may
lamang isang daang guines? BEATRIZ: PANTALONE: Ay, hindi pa. Ngunit kabibigay ko lang ngayon sa alipin mo. Sabi mo'y
mapagkakatiwalaan siyang tao. BEATRIZ: Siyang tunay; walang dapat pangambahan. Hindi ko lang nakasalubong
kanina. Iaabot niya sa 'kin ang pera, pihado, pagkauwi ko mamaya. [Aparte kay PANTALONE] Ano'ng ikinahahapis ni Senyora Clarisa at siya'y lumuluha? PANTALONE [aparte kay BEATRIZ]: Mahal kong Senyor Federigo, kailangan mo siyang kaawaan. Ang balita tungkol sa kamatayan mo ang siyang dahilan ng lahat nitong gulo. Sana'y lumipas din 'yan pagdating ng panahon. BEATRIZ [kay PANTALONE]: pagturing mula sa kanya. PANTALONE: Ikagagalak ko, senyor. Aalis ako, at babalik maya-maya. [kay Mabutihin mo sana, Senyor Pantalone, na iwanan
muna akong saglit kasama niya. Titingnan ko kung makahugot ako ng mabuting
CLARISA] Iha, dito ka lamang, babalik akong agad. Pasiyahin mo muna ang magiging asawa mo. [Mahina, kay CLARISA] Mag-iingat ka. [Lalabas.] BEATRIZ: CLARISA: BEATRIZ: CLARISA: Senyor Clarisa, sinasamo ko Lumayo ka, at 'wag mong pangahasang magsumamo sa 'kin. Napakalupit naman sa nakatakda mong pakasalan? Kaladkarin man nila 'kong puwersahan sa altar, kamay ko lang ang
makukuha mo, ngunit hinding-hindi ang aking puso. BEATRIZ: Napopoot ka sa 'kin, ngunit nais lamang kitang aluhin.
CLARISA: BEATRIZ: CLARISA: BEATRIZ: CLARISA:
Kapopootan kita hanggang sa katapusan ng mundo. Kung kilala mo lamang kung sino ako, hindi mo 'yan sasabihin. Kilalang-kilala kita: ikaw ang kalaban ng lahat kong ligaya. Ngunit nasa 'king kamay ang paraan upang ika'y guminhawa. 'Wag mong lokohin ang iyong sarili; walang iba kundi si Silvio ang
makapagpapaginhawa sa 'kin. BEATRIZ: Siyang tunay, hindi nga mabibigay sa 'yo ang kapantay na ginhawang
mapapala mo kay Silvio, ngunit makaaambag akong munti sa 'yong kaligayahan. CLARISA: Sukat na sukat na, senyor, na bagaman pagsalitaan kita nang marahas,
patuloy mo pa rin akong pinatitiis sa iyong pahirap. BEATRIZ [aparte]: CLARISA [aparte]: Kawawang dalaga! Hindi ko na kaya ang kanyang pagdurusa! Napakatindi ng galit ko, wala akong pakialam kung ga'no mang
kasama ang aking asal. BEATRIZ: CLARISA: BEATRIZ: CLARISA: BEATRIZ: Senyora Clarisa, may sikreto akong aaminin sa iyo. Hindi ko maipapangakong ilihim 'yan; kaya't buti pa'y 'wag mo nang sabihin. Ngunit kalupitan mo ang gumigipit sa 'kin upang gawin kang maligaya. Wala kang ibang madudulot sa 'kin kundi kapighatian. Pero nagkakamali ka, at upang makumbinsi ka, mangungusap ako nang
diretsahan. Hindi mo 'ko iniibig, at wala akong interes sa iyo. Naipangako mo'ng kamay mo sa ibang tao, at ako rin, naialay na'ng puso sa iba.
CLARISA: BEATRIZ: CLARISA: BEATRIZ:
Aba, unti-unti mo na 'kong pinatutuwa. Hindi ba't sinabi kong ako ang giginhawa sa iyo? Ay, takot ko'y nililinlang mo lang ako. Naku hindi, senyora, ako'y nangungusap nang sinsero at kung ipangako sa
'kin ang paglilihim na kani-kanina lang ay ipinagkait, isisiwalat ko sa 'yo ang isang sikreto, na titiyak sa kapanatagan ng iyong puso. CLARISA: BEATRIZ: Beatriz. CLARISA: BEATRIZ: Ano! Ako'y namamangha. Isa kang babae? Siyanga. Isipin mo na lang kung ano'ng naramdaman ko nang angkinin kita Pinapangako ko ang pinakamahigpit na paglilihim. Hindi ako si Federigo Rasponi, bagkus, ako ang kanyang kapatid na si
bilang asawa! CLARISA: BEATRIZ: At ano'ng balita sa 'yong kapatid? Ay, totoo ngang nasawi sa patalim. Nababalitang mangingibig ko ang umutas
sa 'king kapatid, at siya ngayon ang hinahanap-hanap ko nang nakadamit panlalaki. Ipinagmamakaamo ko sa 'yo, sa ngalan ng bawat batas ng pakikipagkaibigan at pagmamahal 'wag na 'wag mo 'kong ipagkakanulo. CLARISA: BEATRIZ: CLARISA: Hindi ko man lang ba puwedeng sabihin kay Silvio? Hindi; sa katunayan, ipinagbabawal kitang lubos. Pues, ipipinid ang aking bibig.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 44 BEATRIZ: CLARISA: BEATRIZ: CLARISA: Alalahanin mo, umaasa ako sa 'yo. Sa 'yo ang aking pangako: wala akong sasabihin. Ngayon, sana'y pag-ukulan ako nang mas mabuting pagtrato. Magiging kaibigan mo nga 'kong tunay; at kung kailanganin ang aking
paglilingkod, pag-utusan mo 'ko. BEATRIZ: Ako rin, sumusumpa ng panghabang-buhay na pakikipagkaibigan. Akin
na'ng kamay mo. CLARISA: BEATRIZ: CLARISA: BEATRIZ: CLARISA: BEATRIZ: Pero ayoko muna sanang Ba't, natatakot pa bang hindi ako tunay na babae? Patutunayan ko sa 'yo. Pero parang panaginip itong lahat. Siyanga. Kakatwang mga pangyayari. Kamangha-manghang pantasya. Sige na, kailangan ko nang mauna. Magyakapan tayo bilang tanda ng
pakikipagkaibigan at katapatan. CLARISA: Ayan! Hindi na kita pinagdududahan.
[Papasok si PANTALONE.] PANTALONE: Napakagaling, napakagaling; binabati ko kayo! [kay CLARISA] Iha,
ang bilis mong natutong makibagay, aber. BEATRIZ: kiliti? Hindi ba't sinabi ko 'yo, Senyor Pantalone, na mahuhuli ko rin ang kanyang
PANTALONE:
Pambihira! Mas marami ka pang nagawa sa loob ng apat na minuto
kaysa sa 'kin sa loob ng apat na taon. CLARISA [aparte]: Ngayon, anong gusot itong pinasok ko.
PANTALONE [kay CLARISA]: Kung gayon, ba't hindi pa natin paagahin ang kasalan? CLARISA: PANTALONE: Samo ko, 'wag nang magsantong paspasan, senyor. Ba't hindi pa? Pahawak-hawak sa kamay nang patago, at pabeso-beso
at kamo'y 'wag magpaspasan? Hindi, hindi, ayokong madisgrasya kayo. Bukas na bukas din, ganapin ang kasalan. BEATRIZ: Senyor Pantalone, mas maigi munang ayusin ang mga kasunduan at
aregluhin ang ating mga kuwenta. PANTALONE: Tapusin natin ang lahat ng 'yan. Magagawa 'yan sa loob ng
dadal'wang oras lamang. CLARIS: PANTALONE: Silvio. CLARISA: PANTALONE: CLARISA: PANTALONE: Awa ng Diyos, 'wag mo siyang galitin. Ano, ano? gusto mo bang asawahin ang pareho? Hindi naman sa gano'n pero Tigil-tigilan mo 'yang mga pero-pero mo. Areglado na ang lahat. Samo ko, senyor Senyorita, aalis akong agad upang magpadalang-balita kay Senyor
Pag-utusan mo, senyor. [Aalis.]
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 46 BEATRIZ [kay PANTALONE]: Makinig, senyor PANTALONE: CLARISA: PANTALONE: CLARISA: Kayo na'y magiging esposo at esposa. [Aalis.] 'Wag mo sanang Mam'yang gabi na tayo mag-usap. [Lalabas.] O, Senyora Beatriz, mas lumubha pa yata ang gulong ito!
YUGTO 2
TAGPO 1. Sa patyo ng bahay ni PANTALONE. Silvio at Ang Doktor. SILVIO: DOKTOR: SILVIO: DOKTOR: SILVIO: Senyor, pakiusap, iwanan mo 'ko. Huminto, tugunin mo ako. Wala ako sa aking sarili. Ano'ng ginagawa mo rito sa patyo ni Senyor Pantalone? Alinman sa pangatawanan niya ang salitang binitiwan niya sa 'kin, o
pagbayaran niya ang di-mapapatawad na kahihiyang ito. DOKTOR: Pero hindi tamang gawin mo 'yan sa sariling pamamahay ni Pantalone.
Napakahangal mong magpatangay sa bugso ng 'yong galit. SILVIO: Ang isang taong gano'n kabuktot makitungo sa iba, hindi dapat
pinapakundanganan. DOKTOR: Totoo, ngunit hindi 'yan sapat na dahilan para magpabaya. Iwan mo sa 'kin,
mahal kong anak, iwan mo na sa 'kin; hayaan mong kausapin ko siya; baka sakaling mabuyo kong makita ang katuwiran at pangatawanan ang kanyang tungkulin. Lumayo-layo ka muna at hintayin mo na lamang ako; umalis sa patyong ito; 'wag kang mag-eeskandalo. Aabangan ko si Senyor Pantalone. SILVIO: DOKTOR: Ngunit senyor Ngunit senyor, sumunod sa akin.
SILVIO:
Susundan kita. Aalis ako. Kausapin mo siya. Hihintayin kita sa may
parmasya. Ngunit kung magmatigas si Senyor Pantalone, kakailanganin na niyang makipagtuos sa akin. [Lalabas si SILVIO.] DOKTOR: Pobreng binata, kinaaawaan kong lubha. Hindi na dapat siya pinaasa nang
gano'n ni Senyor Pantalone bago niya ganap na nasigurong patay na nga yung tagaTurin. Dapat ko siyang kitain nang mahinahon; hindi ko dapat hayaang madala ako ng init ng ulo. [Papasok si PANTALONE.] PANTALONE [aparte]: DOKTOR: PANTALONE: Ano'ng ginagawa ng Doktor sa aking pamamahay?
A ,Senyor Pantalone, ang inyong lingkod. Ang inyong lingkod, G. Doktor. Hinahanap-hanap ko nga ikaw at
ang iyong anak. DOKTOR: Gayon ba? Maigi! Marahil hinahanap mo kami upang siguruhin ang tipanan
sa pagitan ng Senyora Clarisa at ng aking si Silvio? PANTALONE [nahihiya]: DOKTOR: E, sa katunayan, sasadya sana ako para sabihing
Naku, 'wag na; hindi na kailangan pa ng mga pali-paliwanag. Nakikiisa ako
sa 'yong napakaalanganing kalagayan. Ngunit matagal na tayong magkumpare, at palampasin na natin ang mga nangyari sa nakaraan. PANTALONE [nag-aatubili pa rin]: Siyanga, naturalmente, lalo't sa usapin ng pangakong
binigay ko kay Senyor Federigo DOKTOR: Binigla ka niya, at nawalan ka ng oras mag-isip nang maigi; hindi mo
nakunsidera ang insultong naiukol mo sa aking pamilya.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 49 PANTALONE: DOKTOR: Anong insulto'ng pinag-uusapan, gayong may naunang kasunduan Alam ko ang ibig mong sabihin. Sa una'y tila walang pag-asang balewalain
ang pangakong naibigay sa maginoong taga-Turin, sapagkat 'yon ay kontratang pormal. Pero ang kontratang 'yon ay tanging sa pagitan ni'yong dalawa lamang, samantalang yaong sa atin ay itinalaga nang may kapahintulutan mismo ng dalagita. PANTALONE: Siyang tunay, ngunit
DOKTOR: At gaya ng nalalaman mo na, sa mga usapin ng pag-aasawahan, Consensus, et non concubitus, facit virum. PANTALONE: DOKTOR: PANTALONE: DOKTOR: PANTALONE: DOKTOR: PANTALONE: DOKTOR: PANTALONE: DOKTOR: Hindi ako maalam sa pagla-Latin; pero dapat kong sabihin sa iyo At ang mga babae, hindi puwedeng basta-basta inaalay. May iba pa ba kayong sasabihin? Wala na 'kong iba pang sasabihin. Tapos ka na? Tapos na 'ko. Puwede na 'kong magsalita? Puwedeng-puwede. Mahal kong Doktor, sa kabila ng lahat ng iyong mga kaalaman Kung hinggil sa dote, madali lang namang aregluhin ang mga kasunduan.
Dagdag dito, bawas doon, hindi na 'yan mahirap. PANTALONE: Sisimulan ko nga ulit sa umpisa. Hahayaan mo ba 'kong magsalita?
DOKTOR: PANTALONE:
Kayo'ng bahala. Dapat kong sabihin sa iyo: lubos kong ginagalang ang tambak-
tambak mong karunungan ukol sa batas, ngunit sa usaping ito, wala 'yang bisa. DOKTOR: PANTALONE: Ibig mong sabihin, matutuloy pa rin yung isa pang kasalan? Sa ganang akin, nakapagbitaw na 'ko ng salita at hindi ko 'yon
makakayanang bawiin. Kuntento na ang aking iha; ano pa'ng humahadlang? Gusto nga kitang hanapin, o ang anak mong si Senyor Silvio, upang sabihin sa inyo ang bagay na ito. Ipinagmamakaawa ko ang inyong kapatawaran, ngunit wala na tayong iba pang magagawa. DOKTOR: Hindi ako nabibigla sa iniaasal ng iyong anak. Ngunit nabibigla ako sa inaasal
mo, senyor, at sa pambabastos na iniuukol mo sa akin. Kung hindi ka siguradongsigurado hinggil sa kamatayan ni Senyor Federigo, wala kang karapatang makipagkasunduan sa pamamanhikan ng aking anak; subalit ngayong nasuot na sa kasunduan, tungkulin mong pangatawanan ang tipanang iyon kahit ano pa man ang mangyari. Ang balita hinggil sa kamatayan ni Federigo ay sasapat na, maging kay Federigo mismo, upang suhayan ang bago mong intensyon; wala siyang karapatan upang magalit sa iyo, o humingi man lang ng bayad-pinsala. Ang kasalang pinagkasunduan kaninang umaga sa pagitan ni Senyora Clarisa at ng aking anak, coram testibus, ay di-maipapawalambisa ng pangakong naibigay mo sa ibang partido. Kung makikinig ako sa aking anak, pupuwersahin ko sanang ipawalambisa ang bagong kontrata at pilitin ang anak mong pakasalan siya; ngunit malaking kahihiyan sa 'king magpapasok sa ilalim ng aking bubungan ng isang manugang na binahiran isang anak ng lalaking bumabali sa kanyang mga pangako. Senyor Pantalone, sinaktan mo ang aking dangal, sinaktan mo pati ang dangal ng Angkan ng Lombardi. Darating ang panahon, na pagbabayaran mo ang iyong nagawang mga kasalanan; siyanga, senyor, darating ang panahon omnia tempus habent. [Lalabas ang DOKTOR.]
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 51 PANTALONE: Magsusumbng ka sa demonyo, wala akong pakialam. Hindi ako
natatakot sa 'yo. Singhalaga ng isang daang Lombardi ang iisang Rasponi lamang. Isang bugtong na anak, na ganoon kayaman hindi ka araw-araw makakahanap ng binatang gaya n'on. Kaya kailangan itong mangyari. [Papasok si SILVIO.] SILVIO [aparte]: Malangis ang dila ni papa. Ngunit sinumang may malamig na ulo,
bayaan siya ang magpasensya. PANTALONE [makikita si SILVIO; aparte]: SILVIO [bastos]: PANTALONE: SILVIO: PANTALONE: SILVIO: Naku, heto'ng isa pa.
Ang inyong lingkod, senyor. Pag-utusan mo, senyor. [Aparte] Naku, nagbabaga.
May nabalitaan ako mula sa 'king ama; dapat ko bang paniwalaan 'yon? Kung ama mo na ang nagsabi, pues paniwalaan mo. Samakatuwid, areglado na'ng kasunduan sa pagitan nina Senyora Clarisa at
ni Senyor Federigo? PANTALONE: SILVIO: Siyanga, senyor, areglado na't tapos. Nagugulat ako at may sapat kayong apog na sabihin sa 'kin 'yan nang harap-
harapan. Isa kang taong walang-dangal, hindi ka maginoo. PANTALONE: ng aking edad? SILVIO: Wala akong pake kung gaano ka na katanda; gustong-gusto kong tuhugin Saan galing ang lahat ng 'to? Ganyan ba dapat mangusap sa isang tao
ang buo mong katawan.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 52 PANTALONE: Hindi ako palaka, senyor, upang iyong tuhug-tuhugin. Sumadya ba sa
aking pamamahay upang gumawa ng basag-ulo? SILVIO: PANTALONE: SILVIO: PANTALONE: SILVIO: PANTALONE: SILVIO: PANTALONE: Pues dalhin na natin ito sa labas. Nabibigla ako sa inaasal mo, senyor. Tera na, kung lalaki kang may dangal. Sanay lamang akong pakitunguhan nang may paggalang. Isa kang taong hamak, duwag at talipandas. Napakabargas mong binata ka. Sinusumpa ko sa Kalangitan [Hahawakan ang kanyang espada] Saklolo! mamamatay-tao! [Maglalabas ng pistola]
[Papasok si BEATRIZ, may dalang espada.] BEATRIZ: PANTALONE: Ipagtatanggol kita. Mahal kong manugang, salamat. Ikaw ang mismong lalaking nais kong makaespadahan.
SILVIO [kay BEATRIZ]: BEATRIZ [aparte]:
Naku, patay kang bata ka! Alisto na, senyor. Ay, mahal kong manugang
SILVIO [kay BEATRIZ]: PANTALONE [natatakot]:
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 53 BEATRIZ: Hindi ito ang unang beses na malagay sa alanganin ang aking buhay. [kay
SILVIO] Hindi ako takot sa iyo. [Ibabalandra ang kanyang espada] PANTALONE: Saklolo! Saklolo!
[Tatakbo si PANTALONE patungo sa kalye. Maglalaban sina BEATRIZ at SILVIO. Mahuhulog si SILVIO at mabibitawan ang kanyang espada. Itututok ni BEATRIZ ang kanyang patalim sa puso ni SILVIO. Papasok si CLARISA.] CLARISA [kay BEATRIZ]: BEATRIZ: Tigil! Tigil!
Mutyang Clarisa, dahil sa 'yong hiling ay pinapatawad ko ang buhay ni
Silvio, at bilang pabuya sa aking habag, alalahanin mo, samo ko, ang iyong ipinangako. [Lalabas si BEATRIZ.] CLARISA: SILVIO: Mahal kong Silvio, nasaktan ka ba? Mahal kong Silvio! traydor na manloloko! Mahal kong Silvio! ng
mangingibig na dinaya, ng asawang pinindeho! CLARISA: Hindi, Silvio, hindi nararapat sa 'kin ang pang-aaglahi mo. Minamahal kita,
iniirog kita, ako'y tapat sa iyo. SILVIO: Ay, sinungaling kang ahas! Tapat sa akin kalokohan! 'Yan ba ang
tinatawag mong katapatan, ang magsuko ng pag-ibig sa puso ng iba? CLARISA: Hindi ko ginawa 'yan, at hindi ko gagawin kailanman. Mas gugustuhin ko
pang mamatay kaysa iwanan ka. SILVIO: CLARISA: Karirinig ko lang ngayon na ibinigay mo ang iyong pangako. Hindi ako tinatali ng naturang pangako na makasal sa kanya.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 54 SILVIO: CLARISA: SILVIO: CLARISA: SILVIO: CLARISA: SILVIO: CLARISA: SILVIO: CLARISA: SILVIO: CLARISA: SILVIO: Ano'ng pinangakuan, kung gayon? Mahal kong Silvio, patawarin mo 'ko; hindi ko puwedeng sabihin. Bakit hindi? Dahil nangako akong manahimik. Patunay 'yan ng iyong kasalanan. Hindi, inosente ako. Walang sinisikreto ang mga inosenteng tao. Naku, magkakasala nga kung ako'y magsalita. At kanino mo ipinangakong manahimik? Kay Federigo. At buong-pilit mong pangangatawanan ang iyong naipangako? Pangangatawanan ko, sa halip na bumali ng salita. At sinasabi mo sa 'king hindi mo siya mahal? Hangal ang sinumang
maniniwala sa 'yo. Hindi kita pinaniniwalaan, malupit na manlilinlang! Lumayas sa aking harapan! CLARISA: Kung hindi kita mahal, hindi na sana ako tumalilis dito upang sagipin ang
iyong buhay. SILVIO: Pues kinasusuklaman ko ang aking buhay, gayong inutang ito sa isang gaya
mong walang utang na loob.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 55 CLARISA: SILVIO: CLARISA: SILVIO: CLARISA: SILVIO: CLARISA: SILVIO: CLARISA: SILVIO: CLARISA: Iniibig ka ng buo kong puso. Kinamumuhian ka ng buo kong kaluluwa. Ikamamatay ko kung 'di ka guminhawa. Mas iibigin pang makita kang bangkay kaysa isang taksil. Pues makukuha mo ang iyong hiling. [Pupulutin ang espada ni SILVIO.] Siyanga, ang espadang 'yan ang maghihiganti para sa aking mga hinanakit. Ganyan ka bang kalupit tungo kay Clarisa? Ikaw, Clarisa, ang nagturo sa 'king magmalupit. Ninanais mo nga 'kong mamatay? Hindi ko na alam kung ano ang aking ninanais. Aba'y ako, nalalaman ko. [Itututok ang espada sa kanyang dibdib.]
[Papasok si SMERALDINA.] SMERALDINA: Tigil, tigil! anong katarantaduhan ang iyong pinaggagagawa?
[Aagawin ang espada mula kay CLARISA.] At ikaw, ikaw, aso, hahayaan mo lang siyang mamatay? [kay SILVIO] May puso ka ba ng tigre, ng hiyena, ng diyablo? Tingnan mo'ng sarili mo, bale-baleng timang, inaasahan mong magsasaksak ng espada sa tiyan ang mga dalaga para sa 'yo! Masyado ka namang mabait, senyora. Ayaw na niya sa 'yo, hula ko. Pues, sinumang ayaw sa 'yo, hindi karapat-dapat na makuha ka. Hayaang kunin ng diyablo'ng mamamatay-taong 'yan; at ikaw, sumama ka sa 'kin. Kung makapagdrama ka, akala mo kulang ng mga lalaki sa mundo; pinapangako ko sa 'yo, bago matapos ang gabi, pakikitaan kita ng sandosenang mga guwapito.
[Itatapon ni CLARISA sa sahig ang espada; pupulutin ito ni SMERALDINA.] CLARISA [tumatangis]: Walang utang na loob! Maaari ba na wala mang mahugot sa
'yong iisang buntong-hininga ang aking kamatayan? Ngunit mamamatay nga ako, dahil sa kalungkutan. Mamamatay ako, at ikasisiya mo iyon. Ngunit balang-araw, malalaman mong inosente ako, at pagkuwan, kapag masyado nang huli ang lahat, saka ka magsisising hindi mo 'ko pinaniwalaan, tatangisan mo ang malungkot kong kapalaran at ang sarili mong sukdol-lupit na kabarbaruhan. [Lalabas si CLARISA] SMERALDINA: Hinding-hindi ko maintindihan ito. Heto'ng babaeng kaunti na lang
ay handa nang magpatiwakal, at ikaw d'yan, nakatunganga lang, akala mo nanonood ng palabas na drama. SILVIO: Walang-wawang babae! Tingin mo ba talaga na kaya niyang magpakamatay? Aba malay ko! Ang alam ko lang, kung di sana ako dumating, di
SMERALDINA:
sana'y wala na siya, kawawang dalaga. SILVIO: Ang layu-layo sa puso ng pagtutok niya ng espada. Pambihira! Iyan na'ng pinakanakawiwindang na kasinungalingan!
SMERALDINA:
'Onti na lang, tatarak na. SILVIO: Kayong mga babae, puro kayo imbento. E talaga, kung katulad namin kayo. Gaya ng lumang kasabihan: sa
SMERALDINA:
inyo ang langit, amin ang impyerno. Sabi nila, salawahan daw ang mga babae, samantalang ang mga lalaki, kaliwa't kanan kung mandaya. Ang mga tao, panay tsismis tungkol sa mga babae, pero kiyetong-kiyeto sila pagdating sa mga lalaki. Alam mo kung bakit? Kasi panay lalaki ang gumawa ng mga batas. Kung babae sana ang gumawa, magiging baliktad ang lahat. Kung naging reyna ako, ipag-uutos ko na magbuhat ng sanga ang bawat lalaking nangaliwa makikita mo, ang lahat ng bayan, magmumukhang mga gubat! [Lalabas si SMERALDINA.]
SILVIO:
Si Clarisa mandaraya! Si Clarisa traydora! Yung pakunwari niyang
pagpapakamatay daya lamang 'yon upang isahan ako, upang gayumahin ang aking puso. Kahit na pinili ng kapalarang matalo ako ng aking karibal, hinding-hindi ako bibitaw sa binabalak kong higanti. Mamamatay ang tampalasang iyon, at makikita ng walang utang-na-loob na si Clarisa ang kanyang mangingibig, na nakalublob sa batis ng sarili niyang dugo! [Lalabas si SILVIO.]
Tagpo 2. Isang kuwarto sa taberna; may dalawang pinto sa gilid, at dalawang pinto sa likuran, nakaharap sa mga manonood. Si Truffaldino, mag-isa. TRUFFALDINO: Tingnan mo nga naman kung gaano ako kasuwerte! Dalawang amo,
parehong ayaw umuwi para mananghalian. Mag-aalas dos na, hindi ko pa rin alam kung nasaan sila. Ipupusta ko, uuwi 'yan nang sabay, at masusuot na naman ako sa gulo. Paano ko naman sila mapagisisilbihan nang sabay? Talagang mabibisto na 'ko. Tahimik, may isang paparating. Ay, salamat sa Diyos. [Papasok si FLORINDO.] FLORINDO: Bueno, nahanap mo ba si Pasqual? TRUFFALDINO: mananghalian? FLORINDO: Hindi na 'ko makapaghintay na makita siya. TRUFFALDINO: Pues dapat kang nananghalian nang mas maaga. Hindi ba't sabi ko, senyor, na hahanapin ko siya pagkatapos nating
FLORINDO [aparte]: Wala akong mahanap na paraan upang tiyaking naririto si Beatriz.
TRUFFALDINO:
Sabi mo sa 'kin, pumedido ng pananghalian, sabay aalis ka naman. 'Di
mabubulok lang yung pananghalian. FLORINDO: Ayokong kumain. [Aparte] Pupunta ako sa Koreyo; ako na mismo'ng pupunta ro'n; sakaling mayroon akong mahanap. TRUFFALDINO: Alam mo, senyor, dito sa Venesya, dapat kumakain ka; kung hindi,
magkakasakit ka niyan. FLORINDO: Kailangan kong lumabas; may importante akong aayusin. Kung umuwi ako para mananghalian, e 'di mabuti; kung hindi, sa gabi na lamang ako kakain. Bahala ka kung gusto mong maghanap ng makakain. TRUFFALDINO: aking amo. FLORINDO: Mabigat ang perang ito; heto, ilagay mo sa aking baul. Ito ang susi. [Iaabot kay TRUFFALDINO ang supot at kanyang mga susi.] TRUFFALDINO: Siyanga, senyor; ibabalik ko agad ang mga susi. Kayong bahala, senyor; kung ano'ng gusto ni'yo, senyor; kayo ang
FLORINDO: Hindi na, hindi, saka mo na sa 'kin isauli. Hindi ako puwedeng matengga. Kung hindi ako makabalik para mananghalian, kitain mo 'ko sa may Plasa; hindi ako magpapahinga hangga't 'di ko nakikita si Pasqual. [Lalabas si FLORINDO.] TRUFFALDINO: Bahala na, siya na mismo'ng nagsabing puwede akong maghanap ng
makakain; nagkasundo kami ro'n. Kung 'di niya kakainin ang tanghalian niya, 'di iwanan niya. Hindi bagay sa 'kin ang nag-aayuno. Itatabi ko lang ang supot na ito, at pagkatapos [Papasok si BEATRIZ.] BEATRIZ: O, Truffaldino!
TRUFFALDINO [aparte]: BEATRIZ:
Demontres!
May inabot ba sa 'yong supot ng isang daang dukada si Senyor Pantalone dei
Bisognosi? TRUFFALDINO: BEATRIZ: Siyanga, senyor, mayro'n.
Pues, ba't hindi mo binigay sa akin? Para ba 'yon sa inyong karangalan?
Para ba 'yon sa akin? ano ba'ng sabi niya nang iabot ang supot? Sabi sa 'kin, ibigay ko raw sa aking amo.
Bueno, sino nga ba'ng amo mo? Ang inyong kamahalan.
Pues bakit pa tinatanong kung sa 'kin nga ang supot? E 'di sa inyo nga.
Nasa'n na? Ito, senyor. [Iaabot ang supot kay BEATRIZ.]
Nandito ba'ng lahat ng pera? Hindi ko ginalaw 'yan, senyor. Bibilangin ko.
TRUFFALDINO: BEATRIZ [aparte]:
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 60 TRUFFALDINO [aparte]: Nagkamali pala 'ko sa supot; pero areglado na. Ano kayang
sasabihin nung isa pang maginoo? Bueno, kung hindi naman pala sa kanya ang pera, pues wala siyang marereklamo. BEATRIZ: Nariyan ba ang kasero? Oo, senyor.
Sabihin mo sa kanya na may kaibigan akong kinumbidang mananghalian, at
kailangan niyang maghanda sa lalong madaling panahon. TRUFFALDINO: BEATRIZ: Ano'ng gusto mong kainin, senyor? ilang putahe?
Ay, hindi naman mahilig sa magagarbong kainan si Senyor Pantalone dei
Bisognosi. Sabihin mo, mga lima o anim na putahe; sarapan niya kamo. TRUFFALDINO: BEATRIZ: Ipinagkakatiwala mo na ba sa 'kin ang lahat, senyor?
Oo, ikaw na'ng mamili, at galingan mo. Susunduin ko ang maginoo, hindi
siya nalalayo, siguraduhin mong handa na ang lahat pagkabalik namin. [Aalis.] TRUFFALDINO: BEATRIZ: Makikita mo kung paano sila magsilbi rito.
Teka! Kunin mo pala itong papel; ilagay mo sa 'king bagahe. Pag-ingatan mo
'yan; 'yan ay tsekeng nagkakahalagang apat na libong koronas. TRUFFALDINO: BEATRIZ: 'Wag kang mag-alala, senyor, itatago ko na.
Tiyakin mong handa ang lahat. [Aparte] Kawawang Tandang Pantalone
nanginginig pa rin sa takot! Dapat ko siyang pasayahin. [Lalabas si BEATRIZ.] TRUFFALDINO: Ngayon ako magpapakitang-gilas. Unang beses akong pag-utusan
nitong amo ko na pumedido ng pagkain. Pakikita ko sa kanya na ako'y taong finongfino ang panlasa. Itatabi ko lang ang papel na ito para hindi, saka ko na itatabi,
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 61 hindi ako puwedeng mag-aksaya ng panahon. Hoy, tao diyan! wala bang tao rito? [Magtatawag sa taberna.] Tawagin mo si Senyor Brighella, sabihin mong gusto ko siyang kausapin. [Babalik.] Ngayon, ang isang magaling na pananghalian, hindi naman 'yan dahil sa kung-ano ang mga putaheng ihahain. Nasa paraan 'yan ng pagkakahain. Ang isang mesang mahusay na nilatag, mas mahalaga kaysa sa isang bundok ng mga putahe. [Papasok si BRIGHELLA.] BRIGHELLA: Ano'ng meron, Senyor Truffaldino? Ano'ng maitutulong ko? TRUFFALDINO: May maginoong panauhin ang amo ko, kinumbida niyang
mananghalian. Gusto niya ng masarap na handa, at yung tipong maluluto ka'gad. May laman ba'ng kusina ni'yo? BRIGHELLA: Laging puno ang kusina namin. Sa loob ng kalahating oras, maluluto ko ka'gad ang kahit anong putaheng gusto mo. TRUFFALDINO: Maigi. Sabihin mo sa 'kin kung ano'ng mahahanda ni'yo.
BRIGHELLA: Para sa dalawang tao, mayro'n kaming dalawang kurso, tig-aapat na putahe sasapat na ba 'yon? TRUFFALDINO: Kamo lima o anim na putahe mabuti pang gawin mo nang anim
hanggang walo. Sasapat na 'yon. Ano'ng mahahain mo sa 'min? BRIGHELLA: Para sa unang kurso, mayro'n kaming sopas, pinirito, nilaga, at fricandaeu. TRUFFALDINO: bundok namin. BRIGHELLA: Isa yung putaheng Pranses isang ragout napakalinamnam. TRUFFALDINO: Maigi. Sasapat na 'yon pang-unang kurso. Ano'ng para sa ikalawa? Tatlo sa sinabi mo, kilala ko pero yung huli, wala yatang gano'n sa
BRIGHELLA: Para sa ikalawang kurso: inihaw, ensalada, empanada, at pudin. TRUFFALDINO: Isa na namang putaheng di-kilala ng panlasa ko ano itong "pudin"?
BRIGHELLA: Senyor, pudin, isang putaheng Ingles napakasarap. TRUFFALDINO: Bueno, sasapat na 'yon. Pero pa'no natin aayusin ang hapag-kainan?
BRIGHELLA: Ay, napakadali lamang. Ang serbidor na'ng bahala riyan. TRUFFALDINO: Naku, naku, kaibigan, napakahalagang usapin ng pag-aayos sa hapag-
kainan; 'yan ang unang importanteng detalye sa isang piging, kung paanong wasto na magpuwesto ng ihahain. BRIGHELLA: Bueno, ilalagay ang sopas diyan, ang pinirito r'yan, ang nilaga naman diyan, at dito ang fricandeau. [Nag-aayos kunwari ng pagpupuwesto sa mesa.] TRUFFALDINO: Ayoko. Wala ka man lang bang nilalagay sa may gitna?
BRIGHELLA: Pues magiging limang putahe na, kung gayon. TRUFFALDINO: Areglado. 'Di lima na.
BRIGHELLA: Puwedeng sa gitna ang sarsa. TRUFFALDINO: Naku, hindi, hindi, kaibigan, wala kang kaalam-alam sa
pagpupuwesto ng mesa; hindi mo puwedeng ilagay ang sarsa sa gitna; laging sopas ang nilalagay sa gitna. BRIGHELLA: Pues banda rito yung karne, at sa kabilang dulo, yung sarsa. TRUFFALDINO: Ay Santisima Trinidad, hindi puwedeng ganyan. Kayong mga
tabernero, marunong nga kayong magluto pero wala kayong alam sa
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 63 pagmamayordomo. Halika, 'papakita ko sa 'yo. [Luluhod sa isang tuhod at tuturo sa sahig.] Kunwari ito ang mesa. Ngayon, tingnan mo kung paano ko ayusin ang limang putahe, a. Ganito: dito sa gitna ang sopas. [Magpupunit ng kapiraso ng tseke at ilalapag ito sa sahig na kunwari'y ito ang putahe.] Ngayon naman, ang nilagang karne. [Gayon din.] Dito sa kabila natin ilalagay ang pinirito [gayon pa rin], dito naman ang sarsa at dito yung ano ba'ng tawag mo d'on yung kuwan. O kita mo na! ang ganda ano? BRIGHELLA: Hm, mainam nga; pero masyado yatang malayo ang sarsa sa karne. TRUFFALDINO: O sige, tingnan natin kung puwede pa nating ilapit nang 'unti.
[Papasok sina BEATRIZ at PANTALONE.] BEATRIZ: Ba't ka nakaluhod d'yan? Pinaplano ko lang kung paano ilalatag ang lamesa.
TRUFFALDINO [tatayo]: BEATRIZ:
Anong papel 'yan? Demontres! yung liham na binigay niya sa 'kin!
TRUFFALDINO [aparte]: BEATRIZ:
'Yan ang aking tseke. Patawad po, senyor; ididikit-dikit ko na lang ulit.
Sanggano! Ganyan mo ba inaalagaan ang mga kasangkapan ko? at
napakahalaga pa! Ang dapat sa 'yo, makatikim ng gulpi. Ano'ng tingin mo, Senyor Pantalone? nakakita ka na ba ng ganito kalalang katangahan? PANTALONE: Sa totoo lamang, hindi ko mapigilang tumawa. Malubha sana kung
hindi 'yan mahahanapan ng remedyo, pero susulatan na lang kita ng isa pa at maaayos na'ng lahat.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 64 BEATRIZ: Pero isipin mo na lang kung sa malayo pa nanggaling ang tseke at hindi rito
lamang. [kay TRUFFALDINO] Ignoranteng mangmang! TRUFFALDINO: Si Brighella ho'ng may kasalanan hindi kasi marunong
magpuwesto ng lamesa. BRIGHELLA: Lahat na lang ho ng gawin ko, hinihiritan niya. TRUFFALDINO: 'Yan ay sapagkat eksperto ako sa larangan ko, 'no! Layas.
BEATRIZ [kay TRUFFALDINO]: TRUFFALDINO: BEATRIZ:
Dapat maging maayos ang pamamalakad sa mga bagay-bagay.
Batse na, sabi. Lalo na 'pag kainan ang pinag-uusapan, hinding-hindi ko
TRUFFALDINO:
palalagpasin kahit ang pinakamataas na mayordomo sa buong bayan. [Lalabas si TRUFFALDINO.] BRIGHELLA: 'Di ko maintindihan ang mokong na 'yon; minsan tarantado, minsan talagang sadyang bobo lamang. BEATRIZ: Nagtatanga-tangahan lamang siya. Bueno, handa na ba'ng tanghalian?
BRIGHELLA: Kung limang putahe'ng ipepedido n'yo per kurso, matatagalan nang kaunti. PANTALONE: panlasa ko. BEATRIZ [kay BRIGHELLA]: Narinig mo ba? sasapat na 'yon. Ano'ng limang putahe per kurso'ng pinagsasabi mo? Simpleng handa
lamang ang hanap ko risotto, ilan pang putahe, at sasapat na 'yon. Payak lang ang
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 65 BRIGHELLA: Bueno, senyor; pero puwede mo bang sabihin kung may partikular kang putaheng gusto? PANTALONE: ko ngayon. BEATRIZ: Narinig mo? Rissole raw. Siguro'y ilang rissole kung mayro'n kayo; mahina na kase'ng ngipin
BRIGHELLA: Maigi, senyor. Maupo lamang kayong sandali, senyores, at maluluto na rin ang tanghalian. BEATRIZ: Sabihin kay Truffaldinong pumarito at magsilbi sa amin.
BRIGHELLA: Sasabihin ko. [Lalabas si BRIGHELLA.] BEATRIZ: Senyor Pantalone, patawad ngunit kailangan mo nang mabusog sa
mumunting handa. PANTALONE: Mahal kong ginoo, nalulula nga ako sa dami ng atensyong iniuukol
mo sa 'kin. Sa katotohanan nga, ginagawa mo sa 'kin ang dapat na ginagawa ko sa 'yo. Pero alam mo naman, naro'n yung dalaga ko sa bahay, at hangga't 'di pa naaayos ang lahat ng may kinalaman sa inyong dalawa, hindi pa nararapat na kayo'y magkita. Kaya't buong-lugod kong tinatanggap ang iyong pagmamalasakit upang bumalikbalik naman ang aking gana; dahil talagang nahintakutan ako. Kundangan sa iyo, niyari na siguro ako ng basag-ulerong 'yon. BEATRIZ: Buti't tamang-tama ang pagdating ko.
[Papasok ang MGA SERBIDOR mula sa kusina, dala ang mga baso, alak, tinapay, atbp., at ipapasok ang mga ito sa kuwarto kung saan kakain sina BEATRIZ at PANTALONE.] PANTALONE: Ang bilis nga naman ng serbisyo nila rito, ano?
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 66 BEATRIZ: Listong tao 'yang si Brighella. Naging serbidor siya noon sa isang
maharlikang taga-Turin, at hanggang ngayo'y suot-suot pa rin niya ang sagisag ng naging amo niyang maginoo. PANTALONE: May napakainam ding taberna sa kabilang panig ng Gran Canal,
katapat ng Rialto; masarap ding kumain do'n. Madalas akong kumain do'n noon kasama'ng mga kaibigan ko. Napakahusay rin ng mga serbidor; madalas kong naaalaala ang lugar na 'yon. Napakaigi ng alak nila, galing pang Borgonya talagang alak para sa mga diyos. BEATRIZ: Wala nang mas sasarap pa kaysa uminom ng alak kasama'ng mga mahuhusay
na kaumpukan. PANTALONE: Mahuhusay na kaumpukan! Ay, kung nakilala mo lamang sila!
Napakahuhusay na mga kaututang-dila! Mga taong tapat, maraming magagandang kuwentong binabahagi. Pagpalain sila ng Diyos. Mga pito o walo silang laging naroroon mga walang-katulad sa buong mundo. [Lalabas ang MGA SERBIDOR mula sa kuwarto saka babalik sa kusina.] BEATRIZ: PANTALONE: Madalas kayong makisaya sa mga maginoong ito, ano? At tumagal pa sana'ng buhay ko nang makarami pa.
[Papasok si TRUFFALDINO nang bitbit ang tureen ng sopas.] TRUFFALDINO [kay BEATRIZ]: BEATRIZ: Handa na ang tanghalian sa kuwartong 'yon, senyor.
Hayo't ilapag mo na'ng sopas sa mesa. Mauna na muna kayo, senyor.
TRUFFALDINO [yuyukod]: PANTALONE:
Kakaibang mokong 'yang alipin mo. [Papasok.]
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 67 BEATRIZ [kay TRUFFALDINO]: pagkaalisto. [Papasok.] TRUFFALDINO: Tanghalian ba'ng tawag mo d'yan! Ang dami-dami nilang pera, pero Bawas-bawasan mo'ng kalokohan, at dagdagan ang
napakakonti ng kakainin. Kumusta kaya'ng lasa ng sopas na ito? Matikman nga. [Maglalabas ng kutsara mula sa kanyang bulsa, saka titikim ng sabaw.] Lagi akong may dalang sandata. 'Di rin masama; puwedeng-puwede na. [Papasok ng kuwarto nang dala ang sopas.] [Papasok ang UNANG SERBIDOR na may dalang putahe.] UNANG SERBIDOR: Kelan kaya kukunin ng mama 'to ang mga plato? TRUFFALDINO [muling papasok]: Heto na 'ko, 'igan. Anong meron ka para sa 'kin?
UNANG SERBIDOR: Ito'ng nilagang karne. May susunod pang putahe. [Lalabas ang UNANG SERBIDOR.] TRUFFALDINO: Tupa? o baka? Tupa yata. Tikman nga natin. [Titikim.] Mali pareho.
Hindi tupa, hindi rin baka; kordero napakasarap. [Palapit sa kuwarto ni BEATRIZ.] [Papasok si FLORINDO.] FLORINDO: Sa'n ka pupunta? TRUFFALDINO: Ay, lagot, lagot! [Aparte.]
FLORINDO: Ano'ng ginagawa mo sa platong 'yan? TRUFFALDINO: Ilalapag ko lang sa mesa, senyor.
FLORINDO: Para kanino?
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 68 TRUFFALDINO: Para sa inyo, senyor.
FLORINDO: Bakit ka naghahain ng tanghalian bago ako dumating? TRUFFALDINO: lusot. FLORINDO: At inuuna mo'ng nilagang karne bago ang sopas? TRUFFALDINO: Kailangan mong malaman, senyor, na dito sa Venesya, sopas ang Nakita kita mula sa bintana. [Aparte.] Kailangan kong hanapan 'to ng
huling kinakain. FLORINDO: Iba'ng nakasanayan ko. Akin na'ng sopas. Ibalik mo 'yan sa kusina. TRUFFALDINO: Oo, senyor. Kayo'ng masusunod, senyor.
FLORINDO: Magmadali. Pagkatapos, gusto kong magsiyesta. TRUFFALDINO: Oo, senyor. [Akmang pupunta sa may kusina.]
FLORINDO [aparte]: Hindi ko na ba mahahanap pang muli si Beatriz? [Papasok si FLORINDO sa kabilang kuwarto pagkapasok na pagkapasok, agad na dadalhin ni TRUFFALDINO ang plato kay BEATRIZ. Papasok ang UNANG SERBIDOR na may dalang bagong putahe. Tatawag si FLORINDO mula sa kanyang kuwarto.] FLORINDO: Truffaldino! Truffaldino! ba't lagi mo 'kong pinahihintay? TRUFFALDINO [lalabas mula sa kuwarto ni BEATRIZ]: isa pang maginoo; dalhan mo ka'gad ng sopas. UNANG SERBIDOR: Sa lalong madaling panahon. [Lalabas.] Nariyan na, senyor. [Sa
UNANG SERBIDOR] Dali, magpuwesto ka na sa kabilang kuwarto, dumating na yung
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 69 TRUFFALDINO: Ano naman ang putaheng 'to? Ito siguro yung "fricandaeu." [Titikim.]
Ay, masarap, sumpa man. [Dadalhin niya kay BEATRIZ.] [Papasok ang MGA SERBIDOR na magdadala ng mga baso, alak, tinapay, atbp. sa kuwarto ni FLORINDO.] [sa MGA SERBIDOR] Butihing mga katoto, tama 'yan! [Aparte] Sinliglig ng mga kuting. Kung kayahin ko ngang magsilbi ng tanghalian sa dal'wang amo nang sabay, magiging pambihira nga yung tagumpay. [Babalik ang MGA SERBIDOR mula sa kuwarto ni FLORINDO saka tutungo sa may kusina.] Magmadali, mga katoto, yung sopas! UNANG SERBIDOR: Bahala kang magbantay sa sarili mong mesa; kami na'ng aasikaso rito. [Lalabas ang SERBIDOR.] TRUFFALDINO: Gusto kong ako ang umasikaso, hangga't sa kaya ko.
[Muling papasok ang UNANG SERBIDOR, dala ang sopas para kay FLORINDO.] Teka, akin na muna 'yan. Kunin mo na lang yung mga plato sa kabilang kuwarto. [Kukunin ang sopas mula sa UNANG SERBIDOR, at dadalhin ito sa kuwarto ni FLORINDO.] UNANG SERBIDOR: Kakatwang tao 'yan. Gustong pagsilbihan ang lahat. Bahala siya sa buhay niya. Basta makuha ko pa rin ang bayad ko. [Lalabas si TRUFFALDINO mula sa kuwarto ni FLORINDO.] BEATRIZ [tatawag mula sa kanyang kuwarto]: Truffaldino! TRUFFALDINO: Nariyan na, senyor. [Pupunta sa kuwarto ni BEATRIZ.]
[Dadalhin ng IKALAWANG SERBIDOR ang nilagang karne ni FLORINDO. Ilalabas ni TRUFFALDINO ang pinagkainan mula sa kuwarto ni BEATRIZ.] Teka, akin na 'yan. [Lalabas ang IKALAWANG SERBIDOR.] FLORINDO [tatawag]: Truffaldino! TRUFFALDINO: [gustong kunin ang karne mula sa SERBIDOR]: UNANG SERBIDOR: Hindi, akin na 'to. TRUFFALDINO: 'Di mo ba narinig? Tinatawag na 'ko! [Kukunin ang karne at dadalhin ito kay FLORINDO.] UNANG SERBIDOR: Aba, pambihira! gustong lahat, siya ang gumawa. [Dadalhin ng IKALAWANG SERBIDOR ang plato ng mga rissole. Iaabot ito sa UNANG SERBIDOR saka aalis.] Ako na'ng magpapasok nito, pero ayokong makipag-usap sa taong 'yon. [Papasok muli si TRUFFALDINO mula sa kuwarto ni FLORINDO, dala ang mga pinagkanang plato.] Ito na, aliping de-kampanilya, dalhin mo na'ng mga rissole na 'to sa amo mo, magaling ka naman sa lahat, 'di ba? TRUFFALDINO [tatanggapin ang plato]: Rissole? Akin na sabi.
UNANG SERBIDOR: Oo, yung rissole na hiningi niya. [Lalabas ang UNANG SERBIDOR.]
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 71 TRUFFALDINO: Hayop! Kanino nga ba 'to ulit? Alin nga ba sa mga amo ko'ng
humingi nito? Kung pumunta 'ko sa kusina para magtanong, magsususpetsa sila sa 'kin; kung magkamali ako at mabigay 'to sa amo kong hindi naman humingi ng rissole, hahanapin 'to nung isa at mabubuking ako. Alam ko na: ihihiwalay ko na lang sa dalawang plato, bibigyan ko ng tigkalahati'ng bawat isa sa kanila, at tingnan na lang natin kung sino nga'ng humingi nitong rissole. [Kukunin ang plato at paghihiwalayin ang mga rissole.] Apat d'yan, at apat dito. May isang sobra. Kanino 'to mapupunta? Hindi puwedeng may lumamang; ako na lang kakain nung sobra. [Kakainin ito.] Bueno. Dalhin na natin 'tong rissole sa maginoong 'yon. [Ilalapag ni TRUFFALDINO ang isang plato ng rissole sa sahig, at dadalhin ang isa pa kay BEATRIZ. Papasok ang UNANG SERBIDOR, dala ang puding Ingles.] UNANG SERBIDOR: Truffaldino! TRUFFALDINO [lalabas mula sa kuwarto ni BEATRIZ]: UNANG SERBIDOR: Kunin mo 'tong pudin TRUFFALDINO: Teka lang, papunta na 'ko d'yan. [Kukunin ang isa pang plato ng mga Nand'ya na!
rissole at dadalhin ito sa kuwarto ni FLORINDO.] UNANG SERBIDOR: Teka, mali. Doon ang rissole. TRUFFALDINO: Ginoo, alam ko; dinala ko na ro'n; pinabibigay lang ng amo ko ang
apat na pirasong 'to bilang regalo sa maginoong nandoon. [Tutungo sa kuwarto in FLORINDO.] UNANG SERBIDOR: A, magkakilala pala sila magkaibigan siguro. 'Di sana magkasama na lang silang kumain. TRUFFALDINO [muling papasok]: At ano naman 'yan?
UNANG SERBIDOR: Ito'ng puding Ingles.
TRUFFALDINO:
Para kanino 'yan?
UNANG SERBIDOR: Para sa amo mo. [Lalabas.] TRUFFALDINO: Anong kademonyohan 'tong "pudin"? Ang bango ng amoy, mukhang
polenta. A! kung polenta nga ito, e 'di maigi. Titikman ko. [Maglalabas ng tinidor mula sa kanyang bulsa at susubukan ang pudin.] Hindi polenta, pero kamukha. [Kakain.] Mas masarap nga sa polenta, kung tutuusin. [Kakain pa.] BEATRIZ [tatawag]: Truffaldino! Nariyan na, senyor.
TRUFFALDINO [puno ang bibig]: FLORINDO [tatawag]: Truffaldino! TRUFFALDINO [puno ang bibig]:
Papunta na po. [Sa sarili] Hay, pambihirang pagkain
'to! isang subo na lang at balik na 'kong trabaho. [Kakain pa.] [Lalabas si BEATRIZ mula sa kanyang kuwarto, at makikita si TRUFFALDINOng kumakain. Sisipain niya ito, at sasabihing,] BEATRIZ: Hoy, pagsilbihan mo nga 'ko! [Babalik sa kanyang kuwarto.] Truffaldino! Nariyan na po!
TRUFFALDINO:
[Ilalapag ni TRUFFALDINO ang pudin sa sahig at pupunta sa kuwarto ni BEATRIZ. Lalabas si FLORINDO.] FLORINDO [tatawag]: Truffaldino! Sa'n na naman nagpunta'ng diyablong 'yon? [Lalabas si TRUFFALDINO mula sa kuwarto ni BEATRIZ.] TRUFFALDINO: Narito ako, senyor. [Makikita si FLORINDO.]
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 73 FLORINDO: Ano'ng ginagawa mo? sa'n ka nanggaling? TRUFFALDINO: Kinuha ko lang yung sunod na kurso, senyor.
FLORINDO: Mayro'n pa bang ibang makakain? TRUFFALDINO: Titingnan ko.
FLORINDO: Bilisan mo, sinasabi ko, dahil gusto kong magsiyesta pagkakain. [Babalik sa kanyang kuwarto.] TRUFFALDINO: Siyanga, senyor. [Tatawag.] Serbidor, mayro'n pa bang makakain
d'yan? [Aparte] Itatabi ko na lang 'tong pudin para sa 'kin mamaya. [Itatago ito.] [Papasok ang UNANG SERBIDOR na may dalang plato.] UNANG SERBIDOR: Heto'ng inihaw. TRUFFALDINO [kukunin ang inihaw]: Dali, ang panghimagas!
UNANG SERBIDOR: Diyosko, anong katarantahan ito! Saglit nga lang. [Lalabas ang UNANG SERBIDOR.] TRUFFALDINO [kukunin ang inihaw]: Dadalhin ko'ng inihaw sa maginoong 'yon.
[Dadalhin ito kay FLORINDO. Muling papasok ang UNANG SERBIDOR.] UNANG SERBIDOR [may dalang isang plato ng prutas]: ka na? TRUFFALDINO [muling papasok mula sa kuwarto ni FLORINDO]: UNANG SERBIDOR [iaabot ang prutas]: Dito. Heto'ng panghimagas; nasa'n
Ito na. Mayro'n pa bang iba?
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 74 TRUFFALDNO: Teka. [Dadalhin ang prutas kay BEATRIZ.]
UNANG SERBIDOR: Patalun-talon sa kung saan-saan, parang maligno. TRUFFALDINO [muling papasok]: UNANG SERBIDOR: Buti naman. TRUFFALDINO: Ngayon, magpuwesto na para sa 'kin. Sasapat na 'yon. Busog na ang lahat.
UNANG SERBIDOR: Maghintay ka. [Lalabas.] TRUFFALDINO: Handa na 'ko sa pudin! Hayahay! Natapos ko'ng lahat, busog na sila,
wala na silang gustong kainin pa, masaya na sila sa kanilang pananghalia. Napagsilbihan ko sa kainan ang dalawa kong amo nang sabay, at 'di man nila 'ko nahuli. Pero dahil pandalawa'ng trinabaho ko, nararapat lang na kumain ako nang pang-apat na tao!
Tagpo 3. Sa kalye kung nasaan ang taberna ni BRIGHELLA. Papasok si SMERALDINA. SMERALDINA: Kagalang-galang talagang babae 'tong senyorita ko! Pinadadala ba
naman akong mag-isa ng liham sa taberna ako, na isang dalaga lamang! Napakalungkot na trabaho nitong magdama para sa isang babaeng umiiibig. Libolibong kabaliwan ang pinaggagawa ng amo ko, at ang hindi ko maintindihan: kung talagang umiibig siya kay Senyor Silvio at sukat magpakamatay para sa kanya, ano't nagpapadala siya ngayon ng liham sa ibang maginoo? Isa para sa tag-init, at isa para sa taglamig, gano'n? S'ya, s'ya! Ayoko ngang pumasok sa tabernang 'yan. Tatawag na lang ako; pihado may lalabas. Hoy kayo r'yan! Tao po! [Lalabas ang UNANG SERBIDOR mula sa taberna.]
UNANG SERBIDOR: Bueno, dalagita, ano'ng gusto mo? SMERALDINA [aparte]: Ay, hiyang-hiya ako! [sa SERBIDOR] Sabihin mo sa 'kin
mayro'n bang Senyor Federigo Rasponing tumutuloy riyan? UNANG SERBIDOR: Mayro'n nga. Katatapos lang mananghalian. SMERALDINA: Sabihin mo kamong kakausapin ko s'ya.
UNANG SERBIDOR: May mensahe ka? e 'di pumasok. SMERALDINA: At anong klaseng babae'ng tingin mo sa 'kin? Ako ang dama ng
senyorang pakakasalan niya. UNANG SERBIDOR: Pues kung gayon, pumanhik ka na. SMERALDINA: Ay, pero ayokong pumasok diyan.
UNANG SERBIDOR: Inaasahan mo bang sunduin ko siya palabas dito sa kalsada? Tama ba naman 'yon? Lalo't kasama niya si Senyor Pantalone dei Bisognosi. SMERALDINA: Ano, ang aking amo? palala nang palala! Ayoko talagang pumasok.
UNANG SERBIDOR: Tatawagin ko'ng alipin niya, gusto mo? SMERALDINA: Yung bansot na kayumanggi?
UNANG SERBIDOR: Siyanga. SMERALDINA: Sige, tawagin mo.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 76 UNANG SERBIDOR [aparte]: A, naiintindihan ko. Natitipuhan niya'ng bansot na kayumanggi, at nahihiyang pumasok. Pero, hindi siya nahihiyang makitang kasama ang bansot sa gitna ng kalsada. [Papasok.] SMERALDINA: Kung makita ako ng amo ko, ano kaya'ng sasabihin ko? Sasabihin ko,
siya ang hinahanap ko; sasapat na 'yon. Hindi talaga 'ko nauubusan ng mga palusot. [Papasok si TRUFFALDINO, may bitbit na bote, baso, at serbilyeta.] TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: Sino'ng nagpatawag sa 'kin? Ako, senyor. Patawad kung naabala kita. Hinding-hindi. Naririto ako upang pag-utusan mo. Kinakatakot kong naabala ka sa pagkain. Kumakain nga 'ko, pero puwede ko namang balikan mamaya. Patawad ngang talaga. Ikinagagalak ko. Sa katunayan, busog na busog na 'ko, at tamang-
tama ang ningning ng iyong mga mata upang tulungan ang aking pantunaw. SMERALDINA [aparte]: TRUFFALDINO: Napakamaginoo!
Ilalapag ko lang 'tong bote, at pupuntahan kita, giliw. Tinawag niya 'kong "giliw"! [kay TRUFFALDINO] Ipinadadala
SMERALDINA [aparte]:
ng aking amo ang liham na ito kay Senyor Federigo Rasponi; ayokong pumasok ng taberna, kaya't pinangahasan kong abalahin ka, yamang ikaw ang tauhan niya. TRUFFALDINO: Tinatanggap ko nang buong-galak; ngunit bago ang lahat, alamin
mong may mensahe rin ako para sa 'yo.
SMERALDINA: TRUFFALDINO:
Galing kanino? Galing sa isang tapat na tao. Sabihin sa 'kin: may kilala ka bang isang
nagngangalang Truffaldino Battochio? SMERALDINA: Parang narinig ko na noon, ngunit hindi ako sigurado. [Aparte] Siya
siguro'ng tinutukoy niya. TRUFFALDINO: Napakakisig na ginoo; maliit, may katabaan, at pagkaliksi-liksi ng isip
kapag nagsasalita. Mahusay pati sa pagmamayordomo SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: Hindi ko mabukod sa ibang mga lalaki. Aba'y kilala mo siya; at higit pa ro'n, iniibig ka niya. Ay! binibiro mo lang ako. At kung makamit lang niya maski'ng pinakamaliit na sukat ng pag-
asang masuklian ang kanyang pagsinta, magpapakilala siya sa iyo agad-agad. SMERALDINA: Bueno, senyor, kung makita ko siya, at makuha'ng interes ko,
marahil maaari kong suklian ang kanyang pag-ibig. TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: Ipapakita ko na ba siya sa iyo? 'Yan nga'ng gusto ko. Saglit lamang. [Papasok ng taberna.] Pues, hindi pala siya.
[Babalik si TRUFFALDINO mula sa taberna, yuyukod nang malalim kay SMERALDINA, lalapit sa kanya, bubuntong-hininga, saka babalik sa taberna.]
SMERALDINA:
Hindi ko maunawaan ang larong ito. Nakita mo ba?
TRUFFALDINO [muling papasok]: SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: Nakita sino?
Yung taong nahumaling sa 'yong kagandahan. Wala akong ibang nakita bukod sa 'yo.
TRUFFALDINO [bubuntong-hininga]: Ay, siyang tunay! SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: Pues ikaw nga ang umaamin ng pag-ibig sa 'kin? Ako nga. [Bubuntong-hininga.] Ba't hindi mo na lamang sinabi kanina? Dahil medyo mahiyain ako. Kahit bato, mapapaibig niya.
SMERALDINA [aparte]: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO:
Bueno, ano'ng masasabi mo? Masasabi ko'y Sige na, sabihin mo sa 'kin. Ay mahiyain din kasi ako. 'Di kung magsama tayo, isa yung kasalan ng dalawang mahiyaing tao.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 79 SMERALDINA: hanap ko. TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: Ikaw ba'y dalaga? Tinatanong pa ba 'yan? Marahil ibig sabihin n'un ay "siyempre hindi". Kabaligtaran nga. Ibig sabihin n'un ay "siyempre oo". Ako rin ay binata pa. Kahit limampung beses pa 'kong 'pakasal, hindi ko pa rin mahahanap Kailangan kong aminin isa ngang katulad mo ang hinahanap-
ang lalaking magpapatibok sa aking puso. TRUFFALDINO: SMERALDINA: Tingin mo ba'y may pag-asa ako? E kung sa totoo lang alam mo dapat kong sabihin
mayroong kung-ano sa iyo Hindi, ayoko nang magsalita. TRUFFALDINO: gawin? SMERALDINA: mga amo. TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: At kung kausapin ko sila, ano'ng sasabihin nila? Sasabihin nila, basta ba'y kuntento ako At ano'ng sasabihin mo? Sasabihin ko na kung kuntento rin sila Wala akong ama o ina. Kakailanganin niyang kausapin ang aking Kung mayro'ng nais mapakasal sa iyo, ano'ng kailangan niyang
TRUFFALDINO:
Sapat na' yon. Magiging kuntento tayo. Akin na'ng liham at 'pag
bumalik ako para sa kanyang sagot, mag-uusap tayo. SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: Heto'ng liham. Alam mo ba kung ano'ng nilalaman? Hindi kung alam mo lang kung gaano ako naiintrigang malaman! Sana'y hindi 'to sulat na galit, o tiyak na magugulpi ang aking mukha. Malay mo? Imposibleng liham 'yan ng pag-ibig. Ayokong masubo sa gulo. Kung 'di ko malalaman ang laman nito,
pues ayoko nang tanggapin. SMERALDINA: TRUFFALDINO: makakahalata. SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: Pues buksan na natin. Nakakabasa ka ba? Kaunti. Pero ikaw, mahusay magbasa, pihado. Oo, nakakabasa rin ako nang 'unti. Pues pakinggan natin. Buksan muna natin nang malinis. [Magpupunit ng kapirasong papel.] Puwede nating buksan pero pa'no natin seselyuhan ulit? Ako na'ng bahala ro'n; trabaho ko magselyo ng mga liham. Walang
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 81 SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: kaysa sa 'kin. SMERALDINA [titingin sa liham]: Naku, wala akong maintindihan. Ay! ano'ng ginawa mo? Wala. May sikretong paraan ako para maibalik 'yan. Heto, bukas na. Dali, basahin mo. Ikaw magbasa. Mas maiintindihan mo'ng sulat-kamay ng senyora mo
TRUFFALDINO [gayon din]: Aba, ako rin. SMERALDINA: Pues para ke pa'ng binuksan natin 'yan?
TRUFFALDINO [kukunin ang liham]: Teka; paisipin mo 'ko; medyo may konti akong naiintindihan. SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: SMERALDINA: mio! TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: Hindi kaya mio, ang sabi mia. Mio kaya tingnan mo'ng sungkit Kaya nga, ibig sabihin mia. Ay, ako rin, nakikilala ko'ng ibang titik. Subukan nating isa-isahin. Hindi ba 'yan "M"? Hindi a! 'yan ang "R"! 'Yan kasing "R" tsaka "M", magkahawig. Ri, ri, o. Hindi, hindi; tahimik ka muna; tingin ko nga "M" mi, mi, o,
[Lalabas si BEATRIZ mula sa taberna, kasama si PANTALONE.] PANTALONE [kay SMERALDINA]: SMERALDINA [natatakot]: Ano'ng ginagawa mo rito?
Wala po, senyor. Hinahanap kita. Ano'ng gusto mo sa 'kin?
PANTALONE [kay SMERALDINA]: SMERALDINA:
Hinahanap kayo ng senyorita ko, senyor. Anong papel 'yan?
BEATRIZ [kay TRUFFALDINO]:
TRUFFALDINO [natatakot]: Wala po, isang pirasong papel lamang BEATRIZ: Ipakita mo sa 'kin. Ito na po.
TRUFFALDINO [iaabot ang papel, nanginginig]: BEATRIZ: ko? TRUFFALDINO: BEATRIZ:
Ano? Isa itong liham para sa 'kin. Saragate, bubuksan mo ba'ng lahat ng sulat
Wala akong kinalaman diyan, senyor
Tingnan mo, Senyor Pantalone, heto'ng isang liham galing kay Senyora
Clarisa, na pumapatungkol sa hibang na pananaghili ni Silvio at ang kapal ng mukha ng sangganong 'yan na buksan ito! PANTALONE [kay SMERALDINA]: SMERALDINA: BEATRIZ: At kakutsaba mo siya?
Wala akong kinalaman diyan, senyor.
Sino'ng nagbukas ng sulat na 'to?
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 83 TRUFFALDINO: SMERALDINA: PANTALONE: SMERALDINA: TRUFFALDINO: Hindi ako. Ni ako. Pues, sino ba'ng nagpadala? Si Truffaldino dapat ang magdadala sa amo niya. At si Smeraldina'ng nagpadala kay Truffaldino. Sumbungero! Ayoko na sa 'yo.
SMERALDINA [aparte]: PANTALONE:
Malditang pakialamera, ikaw pala'ng pasimuno ng gusot na ito?
Halika nang masampal ko 'yang mukha mo. SMERALDINA: Buong buhay ko, wala pang lalaking sumasampal sa aking mukha;
nagugulantang ako sa pag-aasal mo. PANTALONE [lalapit]: SMERALDINA: At sumasagot ka na ngayon?
Hindi mo 'ko mahahabol. Masyado ka nang nirarayuma, hindi mo
kayang tumakbo. [Lalabas nang tumatakbo.] PANTALONE: Malanding haliparot, 'pakikita ko sa 'yong kaya ko pang tumakbo;
bibitagin kita. [Hahabulin siya.] TRUFFALDINO [aparte]: Ay, kung alam ko lang kung paano makatakas dito! Kawawang Clarisa! naghihinagpis sa
BEATRIZ [titingnan ang liham; aparte]: kanyang puso.
pagseselos ni Silvio; pinakamaigi sa 'king magsiwalat na nang mapalubay ang
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 84 TRUFFALDINO [dahan-dahang susubuking makatakas]: Susubukan kong tumakas. BEATRIZ: At saan ka pupunta? Wala po. [Hihinto.] Hindi yata nakatingin.
Bakit mo binuksan ang liham na ito? Si Smeraldino po kasi; wala akong kinalaman siyan.
Smeraldina raw! Ikaw ang gumawa nito, tampalasan. Huling-huli ka na.
Ito'ng pangalawang sulat na binuksan mo ngayong araw. Halika rito. TRUFFALDINO [takot na lalapit]: BEATRIZ: Halika rito, sabi. Ay, sa ngalan ng habag ng Langit Ay parang awa ni'yo na, senyor
TRUFFALDINO [gayon pa rin]:
[Kukunin ni BEATRIZ ang batutang nakasukbit sa baywang ni TRUFFALDINO (i.e. ang kahoy na espada o patpat ni Arlequino), at hahambalusin siya gamit ito, nang nakatapat ang kanyang likuran sa taberna. Lilitaw si FLORINDO sa bintana, at makikita ang pambubugbog.] FLORINDO: Ano ito? ginugulpi ang alipin ko? [Aalis ng bintana.] TRUFFALDINO: BEATRIZ: Tama na po, tama na po, parang awa ni'yo na.
Sikmurahin mo 'yan, tarantado, at matuto kang 'wag magbubukas sa aking
mga liham. [Itatapon sa sahig ang batuta, at lalabas patungo sa kalsada.] TRUFFALDINO [pagkaalis ni BEATRIZ]: Ay, ang dugo ko! ang aking katawan! Ganyan
ba dapat tratuhin ang isang ginoong gaya ko? Kung pulpol ang alipin, 'di palayasin mo, pero 'wag na 'wag mong bubugbugin.
[Papasok si FLORINDO na hindi nakikita ni TRUFFALDINO.] FLORINDO: Ano kamo? TRUFFALDINO [makikita si FLORINDO]: O! Sinabi ko lamang na walang karapatan ang
ibang taong mambugbog ng alipin ng ibang amo. Isa 'yang insulto sa pinaglilingkuran ko. [Titingin sa direksiyong pinaglabasan ni BEATRIZ.] FLORINDO: Siyanga, isa 'yang paghamak sa 'kin. Sino'ng bumugbog sa 'yo? TRUFFALDINO: Di ko masabi, senyor; hindi ko kilala.
FLORINDO: Bakit ka niya binugbog? TRUFFALDINO: Kasi kasi dinuraan ko'ng sapatos niya.
FLORINDO: At hinayaan mong magulpi ka nang gano'n? wala ka man lang ginawa? hindi mo pinagtanggol ang sarili mo? Hahayaan mong insultuhin ang iyong amo, sampu ng kung-ano mang posibleng masamang kalalabasan nito? Tanga! tunggak! kulelat! [Pupulutin ang batuta] Dahil mahilig ka namang magpagulpi, pagbibigyan kita, ako mismo'ng gugulpi sa 'yo. [Paghahampasin siya saka lalabas patungo sa taberna.] TRUFFALDINO: Talagang walang duda: isa nga 'kong alipin ng dalawang amo. At
pareho na nilang binigay sa 'kin ang aking suweldo. [Lalabas patungo sa taberna.]
YUGTO 3
Tagpo 1. Isang kuwarto sa taberna ni BRIGHELLA. Si TRUFFALDINO, mag-isa. TRUFFALDINO: Wala akong pakialam kung binugbog ako! Nabusog naman ako,
nakakain nang maigi, at ngayong gabi, tiyak na mas masarap ang aking hapunan. At hangga't mapagsisilbihan ko ang dalawa kong amo, tiyak nang konsuwelo na sasahod ako nang doble. Bueno ano nga ba'ng dapat pang gawin? Si Amo Uno, nasa labas, si Amo Dos, natutulog; tamang-tama ang oras para pahanginan ko'ng mga damit na ito ilabas nga natin sa baul at tingnan natin kung may kailangang ayusin. Heto'ng mga susi. Maigi ang kuwartong 'to. Kukunin ko'ng mga baul at gagalingan ko ang aking trabaho. Pero kailangan ko ng katulong. [Magtatawag.] Serbidor! [Papasok ang MGA SERBIDOR.] UNANG SERBIDOR: Ano'ng gusto mo? TRUFFALDINO: Gusto kong tulungan mo 'kong maglabas ng baul galing sa
kuwartong 'yon, para mapahanginan ang mga damit. UNANG SERBIDOR [sa IKALAWANG SERBIDOR]: Sige, tulungan mo siya. TRUFFALDINO [sa IKALAWANG SERBIDOR]: porsiyento sa ibibigay sa 'kin ng mga amo ko. [Papasok sina TRUFFALDINO at ang IKALAWANG SERBIDOR sa kuwarto ni BEATRIZ.] UNANG SERBIDOR: Mukhang pambihira't bale-baleng alipin mabilis, handa at laging listo; pero tiyak na may kahinaan din. Ako man ay matagal nang alipin at alam ko na ang bawat paraan. Walang sinumang nagtatrabaho nang dahil lamang sa pag-ibig. Tera na, at aabutan kita ng malaking
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 87 Kung nagsisilbi nga, alinman sa dahil ninanakawan niya'ng amo niya o kaya'y iniisahan siya. [Lalabas si TRUFFALDINO mula sa kuwarto, kasama ang IKALAWANG SERBIDOR, buhat-buhat ang baul.] TRUFFALDINO: Dahan-dahan! ibaba natin dito. [ilalapag nila ang baul sa gitna ng silid]
Ngayon, kunin naman natin yung isa pa. Pero tahimik lang, natutulog pa'ng amo ko. [Papasok sina TRUFFALDINO at ang IKALAWANG SERBIDOR sa kuwarto in FLORINDO.] UNANG SERBIDOR: Kung hindi de-kalibreng tao, tiyak na totoong tampalasan; ngayon lang ako nakakita ng nanilbihan sa dalawang amo nang sabay. Ididilat ko lang ang mga mata ko; baka naman nagkukunwaring manilbihan sa dalawang amo para lang manakawan silang pareho. [Muling papasok sina TRUFFALDINO at ang IKALAWANG SERBIDOR, bitbit ang baul.] TRUFFALDINO: Ito naman, dito natin ilapag. [Ilalapag nila nang medyo malayo sa isa
pa; sa IKALAWANG SERBIDOR] Ayan! Sige, mauna ka na kung gusto mo, wala na kong pagagawa sa 'yo. UNANG SERBIDOR [sa IKALAWANG SERBIDOR]: Sige na; balik sa kusina. [Lalabas ang IKALAWANG SERBIDOR; kay TRUFFALDINO] Matutulungan ba kita? TRUFFALDINO: Ay hindi na, salamat. Kaya ko na 'tong mag-isa.
UNANG SERBIDOR: Naku, ang sipag-sipag mong magtrabaho. Pambihira't nakakayanan mong gawin 'yang lahat. [Lalabas.] TRUFFALDINO: Ngayon, gagawin ko'ng trabaho ko nang maayos, nang payapa at
tahimik at walang inaalaala. [Maglalabas ng susi sa bulsa.] Ngayon, para sa'n nga ba'ng susing 'to ulit? saang baul 'to sumusuksok? Subukan nga natin. [Magbubukas ng isang baul.] Sa wakas, tama rin ang hula ko. Ako na'ng pinakamatalinong tao sa buong
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 88 mundo. At ito naman, yung kabilang baul ang binubuksan. [Ilalabas ang isa pang susi saka bubuuksan ang ikalawang baul.] Bukas nang pareho. Tanggalin natin lahat ng laman. [Ilalabas ang lahat ng damit mula sa parehong baul at ilalapag ang mga ito sa mesa. Sa bawat baul, dapat may tig-iisang itim na bestido, mga libro at papeles, at kung anu-ano pa, ad lib] Tingnan lang natin kung may laman ang mga bulsa. Malay mo, minsan kasi nakakaiwan sila ng biskuwit o kaya ng matamis. [Hahalughugin ang bulsa ng bestido ni BEATRIZ, at makakahanap ng isang litrato.] Diyos ko, napakagandang retrato. Heto'ng guwapong-guwapong lalaki. Sino kaya ito? Kakatwa, parang namumukhaan ko, pero 'di ko maalala. Medyo kahawig ng amo ko; pero hindi, hindi siya nagsusuot ng ganyang mga damit, ni ng ganyang klase ng peluka. [Tatawag si FLORINDO mula sa kanyang kuwarto.] FLORINDO: Truffaldino! TRUFFALDINO: Ay peste! nagising na. Kung tuksuhin siya ng diyablong lumabas at
makita'ng isa pang baul na 'to, gugustuhin niyang malaman dali, dali, itatarangka ko na at sasabihing hindi ko alam kung kanino 'yan. [Isasauli ang mga damit.] FLORINDO [tumatawag]: TRUFFALDINO: Truffaldino!
Nariyan na, senyor! [Aparte] Kailangan ko munang itabi ang mga
abubot na 'to. Pero hindi ko maalala kung sa aling baul galing ang bestidong 'to, ni itong mga papeles. FLORINDO [tatawag]: Halika rito, sabi na; o dapat ba kitang takutin ng batuta? TRUFFALDINO: Saglit lamang, senyor! [Aparte] Bilis, bago siya dumating! Aayusin ko
na lamang lahat 'pag umalis na siya. [Bara-barang ipapasok ang mga bagay sa baul, saka itatarangka ito.] [Lalabas si FLORINDO nang naka-bestido.]
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 89 FLORINDO: Anong kademonyohan ba'ng pinaggagawa mo? TRUFFALDINO: Samo ko, senyor, hindi ba't utos mong pahanginan ko'ng mga damit
mo? 'Yan nga sanang gagawin ko. FLORINDO: At 'yang isa pang baul, kanino 'yan? TRUFFALDINO: 'Di ko alam, senyor; pagmamay-ari siguro ng ibang maginoo.
FLORINDO: Akin na'ng itim kong bestido. TRUFFALDINO: Siyanga, senyor. [Bubuksan ang baul ni FLORINDO at iaabot sa kanya ang itim na bestido. Huhubarin ni FLORINDO ang suot niyang bestido sa tulong ni TRUFFALDINO, saka susuotin yaong itim; pagkuwa'y ibubulsa niya ang kanyang kamay at matatagpuan ang retrato.] FLORINDO [gulilat]: Ano ito? TRUFFALDINO [aparte]: Ay Diyos ko, nagkamali ako, dapat kong binalik sa bulsa
nung isa pang maginoo. Ito'ng bubuking sa akin, lintek. FLORINDO [aparte]: Langit! Hindi puwedeng magkamali. Ito'ng sarili kong retrato; yaong hinandog ko sa iniirog kong si Beatriz. [kay TRUFFALDINO] Sabihin mo sa 'kin, paano napadpad ang retratong 'to sa sarili kong bulsa? wala 'to rito noon. TRUFFALDINO [aaprte]: muna FLORINDO: Dali na, umamin ka, sagutin mo. Pa'no napadpad ang retrato sa aking bulsa? TRUFFALDINO: Senyor, maging maamo at patawarin ang aking pagpapabaya. Ako Naku, ano namang isasagot ko d'yan? Malay ko. Isipin ko
ang may-ari niyang retrato, at tinabi ko riyan para hindi mawala. FLORINDO: Paano mo natagpuan ang retratong ito?
TRUFFALDINO:
Iniwan sa 'kin ng dati kong amo.
FLORINDO: Iniwan sa 'yo? TRUFFALDINO: Oo, senyor; may amo ako noong namatay, at nag-iwan sa 'kin ng
ilang abubot na binenta ko na, liban sa retratong iyan, senyor. FLORINDO: Mahabaging langit! at ga'no na katagal nang mamatay ang amo mong 'yon? TRUFFALDINO: kong maisip. FLORINDO: Ano'ng pangalan ng naging amo mo? TRUFFALDINO: Ay, hindi ko po alam, senyor; nagbabalatkayo siya. Mag-iisang linggo na, senyor. [Aparte] Binubuga ko lang ang una
FLORINDO: Nagbabalatkayo? Ga'no katagal ka sa kanyang serbisyo? TRUFFALDINO: lang. FLORINDO [aparte]: Ay langit! Lalo kong naiisip na 'yon si Beatriz. Tumakas nang nakadamit-panlalaki; nagpalit ng pangalan Ay, aba ko kung totoo itong lahat! TRUFFALDINO [aparte]: kagaguhang ito. FLORINDO [nahahapis]: TRUFFALDINO: Sabihin sa 'kin, bata pa ba ang naging amo mo? Pinaniniwalaan niya'ng lahat; buti pang ituloy ko na'ng Sandali lamang, senyor; mga sampu hanggang labindal'wang araw
Oo, senyor; batang-bata pang maginoo.
FLORINDO: Walang buhok sa mukha?
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 91 TRUFFALDINO: Walang buhok sa mukha, senyor. Siya nga 'yon, walang duda.
FLORINDO [aparte, nagbubuntong-hininga]: TRUFFALDINO [aparte]:
Sana naman hindi ako mapasubo ulit sa gulpi nito.
FLORINDO: Alam mo man lang ba kung saan nagmula 'tong amo mo? TRUFFALDINO: Alam ko, senyor, pero hindi ko na maalala.
FLORINDO: Nanggaling ba siya sa Turin? TRUFFALDINO: Tama, Turin nga, senyor.
FLORINDO [aparte]: Bawat salitang mamutawi sa kanyang bibig, punyal na tumatarak sa aking puso. [kay TRUFFALDINO] Sabihin pa: itong maginoong taga-Turin, totoo bang patay na siya? TRUFFALDINO: Patay na patay na nga, senyor.
FLORINDO: Ano'ng ikinasawi niya? TRUFFALDINO: Naaksidente, at do'n na natigok. [Aparte] 'Yon na'ng
pinakamabilisang lusot dito. FLORINDO: Saan nilibing? TRUFFALDINO [aparte]: nilibing, senyor. FLORINDO: Ano! TRUFFALDINO: Hindi, senyor, may isa pang alipin galing sa parehong bayan na Hindi ako handa ro'n, a. [kay FLORINDO] Hindi ho siya
nagpaalam na mailagay siya sa isang ataul, at mapadala pauwi, senyor.
FLORINDO: At itong aliping ito siya rin ba ang parehong alipin na nag-utos sa 'yong kumuha ng mga sulat sa Koreyo kaninang umaga? TRUFFALDINO: Eksaktamente, senyor. Siya nga 'yon, si Pasqual.
FLORINDO [aparte]: Pues ubos na'ng pag-asa. Patay na si Beatriz. O kawawang Beatriz! inutas ng paghihirap sa lakbay at ng paghihilahil ng kanyang puso. Ay! Hindi ko na matiis ang hapdi ng aking pagdadalamhati! [Lalabas patungo sa kanyang kuwarto.] TRUFFALDINO: Ang lakas naman ng epekto ng retratong 'yon, tagos sa lamang-loob.
Kilala niya siguro noon ang maginoo. Bueno, dapat ko nang ibalik ang mga baul, o lalo akong mababaon sa gano'ng klase ng gulo. Ay! Diyos ko po! heto'ng isa ko pang amo. [Papasok si BEATRIZ kasama si PANTALONE.] BEATRIZ: Sinisiguro ko sa iyo, Senyor Pantalone, dalawang ulit nang natala ang huling
pedido ng mga salamin at kandilang esperma. PANTALONE: Baka nagkamali lang ang mga tauhan ko. Balikan ulit natin ang mga
listahan, at makikita natin ang tunay na katayuan ng mga kuwenta. BEATRIZ: Ako rin, nagtala sa sarili kong librito. Paghambingin na lang natin. Marahil
'yon ang magpapasya kung alin sa 'ting dalawa ang tama. Truffaldino! TRUFFALDINO: BEATRIZ: Narito, senyor.
Nasa'yo ba'ng susi ng baul ko? Oo, senyor; heto na.
TRUFFALDINO:
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 93 BEATRIZ: Bakit mo dinala rito ang baul ko? Para pahanginan ang mga damit mo, senyor.
Napahanginan mo nga ba? Napahanginan ko na.
Buksan mo'ng baul at ibigay mo sa 'kin yung kaninong baul 'yan? Pagmamay-ari ng isa pang maginoong kararating lamang.
Iabot mo sa 'king libritong nakatago riyan.
TRUFFALDINO: Opo, senyor. [Aparte] Diyos ko, patnubayan Ni'yo ako! [Bubuksan ang baul at hahanapin ang libro.] PANTALONE: Gaya nga ng nasabi ko na, baka nagkamali lamang; siyempre, kung
may pagkakamali, hindi mo na kailangan pang magbayad. BEATRIZ: Malilinaw rin natin ang kalituhang ito; makikita natin. Ito ba'ng libro, senyor? [mag-aabot ng libro kay BEATRIZ.]
Sa malamang. [Kukunin ang libro nang hindi ito gaanong pinupurbahan, saka
bubuklatin.] Hindi, hindi ito Kaninong libro ito? TRUFFALDINO [aparte]: BEATRIZ [aparte]: Nalintikan na nga talaga!
Heto'ng dalawang liham na sinulat ni Florindo. Aba ko! Ito'ng mga
tal, ito'ng mga kuwentang pagmamay-ari niya. Nanginginig ako, namamawis nang malamig, 'di ko sukat malaman kung nasaan ako ngayon. PANTALONE: Ano'ng problema, Senyor Federigo? may karamdaman ka ba?
BEATRIZ:
Wala lamang 'to. [Aparte kay TRUFFALDINO] Truffaldino, paano napadpad
ang librong ito sa aking baul? hindi 'to sa akin. TRUFFALDINO: BEATRIZ: Aywan ko lang, senyor
Umamin ka magsabi ng totoo. Patawarin ang aking pagpapabaya, senyor, ngunit ako'ng naglagay ng
TRUFFALDINO:
librong 'yan sa baul mo. Ako'ng may-ari niyang libro, at nilagay ko lamang do'n para 'di ko mawala. [Aparte] Pumasa namang palusot 'yon kanina sa isang maginoo, sana pumasa rin sa kanya. BEATRIZ: Ikaw ang may-ari ng librong ito, sabi mo, pero ito'ng inabot mo sa halip
niyong sa akin, nang hindi mo napapansin? TRUFFALDINO [aparte]: kilalang-kilala. BEATRIZ: At pa'no napadpad sa 'yo'ng librong 'to? Namasukan ako noon sa isang maginoong taga-Venesya, na namatay Lintik talaga'ng talino ng isang 'to. [kay BEATRIZ] Sasabihin
ko sa 'yo, senyor: nitong huli lamang napasaakin 'yang libro, kaya hindi ko pa talaga
TRUFFALDINO:
at pinamana ang librong 'yan sa akin. BEATRIZ: Gaano na katagal? Hindi ko 'saktong maalala mga sampu o labindal'wang araw na.
Paano nangyari, gayong natagpuan kita sa Verona? Kaalis ko lang hong Venesya dahil nga sa kamatayan ng pobre kong
TRUFFALDINO: amo.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 95 BEATRIZ [aparte]: Florindo? TRUFFALDINO: BEATRIZ: Siyanga, senyor, Florindo. Aba ko! [kay TRUFFALDINO] Ang amo mo pangalan ba niya'y
At ang apelyido'y Aretusi? Siya nga 'yun, senyor, Aretusi nga.
At tiyak kang patay na siya? Sintiyak na nakatayo ako rito.
Ano'ng ikinamatay? saan nilibing? Nadapa sa kanal, nalunod, at 'di na muling natagpuan.
O, ako'y sinumpa ng hapis! Patay na si Florindo, patay na ang aking sinisinta;
ang tangi kong pag-asa'y nasawi na. Wala na ang lahat. Nauuwi rin sa wala ang bawat katusuan ng Pag-ibig! Lumayas sa pamamahay, iniwanan ang bawat kamaganak, nagdamit ng panlalaki, sumagasa sa panganib, nilagay sa alanganin ang aking buhay, lahat para lamang kay Florindo at si Florindo'y patay na. O Beatriz na ubod ng lunos! Napakaliit bang kawalan ang kamatayan ng kapatid, at niloob din ng Kapalarang mawalan ng mangingibig? Ay! Nilalamon ako ng hinagpis, hindi ko na kayang tiisin ang liwanag ng araw. O aking giliw, aking sinta, susundan kita hanggang sa hukay. [Lalabas patungo sa kanyang kuwarto, nauulol.] PANTALONE [nakinig sa kanyang talumpati nang gulat na gulat]: TRUFFALDINO: PANTALONE: Senyor Pantalone? Isang babae! Truffaldino!
TRUFFALDINO: PANTALONE: TRUFFALDINO: PANTALONE: TRUFFALDINO: PANTALONE: TRUFFALDINO:
Isang binibini! Kagila-gilalas! Sino'ng mag-aakala? Tulalang-tulala ako. Kahit balahibo, kaya akong patumbahin. Uuwi akong agad at sasabihin sa aking iha. [Lalabas.] Hindi pala 'ko alipin ng dalawang senyor bagkus ng senyor at isang
senyorita. [Lalabas.]
Tagpo 2. Isang kalsada. Papasok si Doktor Lombardi, makakasalubong si Pantalone. DOKTOR [aparte]: Kumakapit sa 'king lamang-loob ang aanga-angang matandang
tampalasang si Pantalone. Tuwing lalo kong iniisip, lalo ko lang ding kinasusuklaman. PANTALONE [masiyahin]: DOKTOR: PANTALONE: DOKTOR: Magandang araw, mahal kong Doktor, ang inyong lingkod.
Nasosorpresa ako't may kakapalan ka pa ng mukhang bumati sa 'kin. May balita ako para sa 'yo. Alam mo bang Sasabihin mo sa 'king tapos na ang kasalan? Wala akong pakialam.
PANTALONE: peste. DOKTOR:
Hindi totoo ang buong kuwento. Hayaan mo 'kong magsalita kasi,
Pues magsalita ka, buwisit. Gusto ko siyang doktorin gamit ang aking mga kamao. [sa
PANTALONE [aparte]:
DOKTOR] Pakakasalan ng anak ko ang anak mo kailan mo mang ibigin. DOKTOR: Aba'y salamat na lamang. 'Wag ka nang magpakaabala pa. Hindi 'yan
handang sikmurahin ng anak ko, senyor. Ibigay mo na lamang ang iyong iha sa maginoong taga-Turin. PANTALONE: Kung kilala mo lamang kung sino talaga ang maginoong taga-Turin,
iba'ng sasabihin mo. DOKTOR: Kung sino man siya, wala na 'kong kiyenekiyeber doon. Nakita na siyang
kaniig ng iyong iha, et hoc sufficit. PANTALONE: DOKTOR: PANTALONE: DOKTOR: PANTALONE: DOKTOR: PANTALONE: DOKTOR: Pero hindi totoong siya'y Ayoko nang makarinig pa mula sa 'yo. Kung hindi mo 'ko pakinggan, malulugi kang todo. Tingnan natin kung sino'ng mas lugi sa 'ting dalawa. Ang anak ko'y isang binibining may dalisay na dangal, at Kunin ka ng diyablo. Ikaw ang kunin ng diyablo, senyor. Walang-dangal na matandang tampalasan! [Lalabas ang DOKTOR.]
PANTALONE:
Punyeta ka! Mas may-sa-hayop ka kaysa tao. Paano ko naman
masasabi sa kanyang babae pala yung lalaki? Ni ayaw akong pasalitain. Pero heto'ng parating ang batugan niyang anak; kailangan kong maghanda sa mas malubhang pagkabarubal. [Papasok si SILVIO.] SILVIO [aparte]: tiyan. PANTALONE: Senyor Silvio, kung pahihintulutan mo, gusto ko sanang magbigay Ayan si Pantalone. Gusto kong tagusan ng espada'ng bundat niyang
ng isang mabuting balita, kung pauunlakan mo 'kong makapagwika, at hindi kayo mag-aasal-ipu-ipo gaya nung tatay mo. SILVIO: PANTALONE: Ano'ng sasabihin sa 'kin? mangusap, senyor. Dapat mong malaman, senyor, na ang kasalan sa pagitan ng anak ko
at ni Senyor Federigo ay nauwi rin sa wala. SILVIO: PANTALONE: Gayon ba? 'Wag mo 'kong linlangin. Totoo, at kung taglay mo pa'ng dating isip, handang ialay sa 'yo ng
anak ko ang kanyang kamay. SILVIO: Ay langit! Napagsaulan ako ng buhay dahil sa 'yo. Bueno, hindi naman simbargas ng kanyang ama.
PANTALONE [aparte]: SILVIO:
Pero langit! paano mayayakap sa 'king dibdib ang babaeng kay-tagal naging
nobya ng ibang tao? PANTALONE: Para umikli ang kuwento, si Federigo Rasponi, naging si Beatriz na
kanyang kapatid.
SILVIO: PANTALONE:
Ano? Hindi kita maunawaan. Pues napakatanga mo. Yung taong inaakala nating si Federigo'y
natuklasang si Beatriz pala. SILVIO: PANTALONE: SILVIO: PANTALONE: SILVIO: PANTALONE: Na nakadamit panlalaki? Nakadamit panlalaki. Sa wakas, nauunawaan na kita. Buti naman. Paanong nangyari? Sabihin sa 'kin. Umuwi muna tayo sa may amin. Walang nalalaman ang babae kong
anak. Kailangan ko lamang tong makuwento, at pareho na kayong makukuntento. SILVIO: Sasama ako, senyor, at buong-pagpapakumbabang hinihiling ang inyong
kapatawaran, at hinayaan ko ang aking sariling matangay ng damdamin PANTALONE: Wala lamang 'yon. Naunawaan ko'ng naramdaman mo. Alam ko rin
kung ano ang pag-ibi. Bueno, mahal kong binata, sumama na sa 'kin. [Aalis.] SILVIO [aparte]: Sino'ng mas liligaya pa sa 'kin? anong puso kaya'ng lalong
nasisiyahan? [Lalabas kasama si PANTALONE.]
TAGPO 3. Isang kuwarto sa taberna ni BRIGHELLA.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 100 Sabay na lalabas ng kani-kaniyang mga kuwarto sina Beatriz at Florindo; bawat isa'y may hawak na espada o punyal at akmang magpapakamatay. Pipigilan ni Brighella si Beatriz, samantalang pipigilang ng Unang Serbidor si Florindo. Lahat sila'y hahakbang pasulong sa paraang hindi pa rin mamamalayan nina Beatriz at Florindo ang isa't isa. BRIGHELLA [pipigilan ang kamay ni BEATRIZ]: BEATRIZ [sinusubukang kumawala]: Tigil, tigil!
Parang awa mo na, bitiwan ako. Kabaliwan.
UNANG SERBIDOR [pinipigilan si FLORINDO]: FLORINDO [aalpas mula sa SERBIDOR]: BEATRIZ [aalpas mula kay BRIGHELLA]:
Kunin ka ng demonyo. Hindi mo 'ko mapipigilan.
[Pareho silang haharap, desedido nang magpakamatay, hangga't makita nila at makilala ang isa't isa. Tatayo silang napapatda.] FLORINDO: Ano itong nakikita ko? BEATRIZ: Florindo!
FLORINDO: Beatriz! BEATRIZ: Bukay ka pa?
FLORINDO: Buhay ka rin ba? BEATRIZ: Ay kapalaran!
FLORINDO: Ay aking hirang!
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 101 [Bibitawan nila ang kanilang sandata, saka magyayakapan.] BRIGHELLA [nagbibiro sa SERBIDOR]: ayoko ng makalat dito. [Lalabas.] UNANG SERBIDOR [aparte]: Damputin ko na nga 'tong mga sandata, at hinding-hindi ko na isasauli. [Pupulutin ang mga punyal saka lalabas.] FLORINDO: Ano'ng nagtulak sa 'yong magtangka ng ganyang kauluan? BEATRIZ: Ang maling balita hinggil sa kamatayan mo. Limpyuhin mo na lang yung dugo sa sahig;
FLORINDO: Sino'ng nagsabi sa 'yong patay na 'ko? BEATRIZ: Ang aking alipin.
FLORINDO: At kinuwento rin sa 'kin ng alipin ko ang tungkol sa kamatayan mo; at ako rin, tinangay ng hapdi ng pagdadalamhati, kaya't pinagtangkaan ang sariling buhay. BEATRIZ: Itong libro ang sanhi at pinaniwalaan ko ang istorya.
FLORINDO: Nasa baul ko ang librong iyan. Paanong napadpad sa 'yong mga kamay? A, alam ko na ngayon. Sa parehong paraan, walang duda, na napadpad sa bulsa ng aking bestido ang retrato. Ito; yaong parehong larawang inalay ko sa 'yo sa Turin. BEATRIZ: Ay, ang mga pilyo nating alipin Langit lang ang nakaaalam kung ano'ng
pinagsasabwatan nila. FLORINDO: Nasa'n kaya sila? BEATRIZ: Hindi makita saanman.
FLORINDO: Hanapin natin nang makumpronta natin sila. [Magtatawag] Hoy kayo riyan! may tao ba?
[Papasok si BRIGHELLA.] BRIGHELLA: Tumawag ka ba, senyor? FLORINDO: Nahan ang mga alipin namin? BRIGHELLA: Hindi ko alam, senyor. Ipahanap ko ba? FLORINDO: Hanapin mo ora mismo, at papuntahin mo rito. BRIGHELLA: Sa ganang akin, isa lang ang kilala ko; tatanungin ko'ng mga serbidor, pihadong kilala nila ang pareho. Binabati ko kayo, senyor at senyora, sa inyong napakainam na kinahantungan; kung nais ni'yong mailibing, sa ibang establisimyento na lamang kayo pumunta; wala na hong bakanteng hukay rito. Ang inyong lingkod, binibini at ginoo. [Lalabas.] FLORINDO: Pues umuupa ka rin sa tabernang ito? BEATRIZ: Kaninang umaga ako dumating.
FLORINDO: Ako rin. Pero hindi tayo nagkita. BEATRIZ: Pinagkatuwaan muna tayong pahirapang 'unti ng kapalaran.
FLORINDO: Sabihin sa 'kin: ang kapatid mong si Federigo patay na nga ba? BEATRIZ: May duda ka ba? Namatay siya doon din.
FLORINDO: Sinabi kasi sa 'king buhay pa siya, at naririto raw sa Venesya. BEATRIZ: Ako ang siyang lumakbay nang dala ang kanyang pangalan at suot ang
kanyang damit upang sundan
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 103 FLORINDO: Sundan ako alam ko, irog; nabasa ko sa isang liham na galing sa alipin mo sa Turin. BEATRIZ: Paano napadpad sa 'yo ang sulat?
FLORINDO: Nagkamali ang alipin ko at nabigay sa akin, at nang makita kong ipinadala sa 'yo, hindi ko mapigilang buklatin. BEATRIZ: Marahil laging nasa tama ang pagtataka ng isang mangingibig.
FLORINDO: Pero nasa'n na 'tong mga alipin natin? Ay! [makikitang papalapit si TRUFFALDINO] Heto'ng isa. BEATRIZ: Ang mas salbahe yata sa dalawa.
FLORINDO: Hindi ka nagkakamali riyan. [Papasok si TRUFFALDINO, na kinakaladkad nang puwersahan nina BRIGHELLA at ng UNANG SERBIDOR.] FLORINDO: Halika rito, halika rito, 'wag kang matakot. BEATRIZ: Hindi ka namin sasaktan. Hm, naaalala ko pa yung gulpi kanina.
BRIGHELLA: Nahanap namin ang isang 'to; kung mahanap din namin yung isa pa, dadalhin namin dito. FLORINDO: Siyanga, dapat silang makausap nang magkasama. BRIGHELLA [sa SERBIDOR]: Kilala mo ba yung isa pa? UNANG SERBIDOR [kay BRIGHELLA]: Hindi.
BRIGHELLA: Itanong natin sa kusina. Tiyak may isa ro'ng kakilala siya. UNANG SERBIDOR: Kung dumaan siya ro'n, pues dapat nakilala ko rin. [Magsisilabasan ang UNANG SERBIDOR at si BRIGHELLA.] FLORINDO [kay TRUFFALDINO]: nang lubusan. TRUFFALDINO [huhudyat sa dalawa gamit ang daliring manahimik] : Ssshhh! [kay FLORINDO] Samo ko, senyor, kakausapin kita nang pribado. [kay BEATRIZ, bago bumaling kay FLORINDO] Sasabihin ko sa 'yong lahat kara-karaka. [kay FLORINDO] Kailangan mong malaman, senyor, na hindi ako ang dapat sisihin sa lahat ng nangyari; kasalanan itong lahat ni Pasqual, ang alipin ng senyoritang 'yan [nag-iingat na tuturo kay BEATRIZ]. Siya kasi'ng naghalu-halo ng mga bagay-bagay, nilipat-lipat yung gamit nung isa sa baul nung isa pa, nang lingid sa 'king kaalaman. Nanikluhod at nagmakaawa sa 'kin ang pobreng tanga, na ako raw ang sumalo ng bala, sa takot na baka siya palayasin ng kanyang amo. Bilang natural na malambot ang aking puso, at ako nama'y laging handang mabigti, magarote, mapugutan para sa aking mga kaibigan, hinabi ko'ng lahat ng kuwentong 'yon upang tingnan kung matutulungan ko siya. Hindi ko naman naisip na sa inyo pala'ng retratong 'yon, ni inakalang mahahapis kayong lubusan sa balita ng kamatayan ng may-ari niyon. Ngayon ay nasabi na sa inyo ang katotohanan at pawang katotohanan lamang, senyor, gaya ng isang taong tapat at aliping nananalig. BEATRIZ [aparte]: Napakahaba naman ng kinukuwento niya. Nasasabik akong malaman Bueno, sabihin na sa 'min ang tungkol sa pagkakamali
sa retrato at libro, at kung bakit ka nakipagsabwatan sa isa pa upang kami'y lituhin
ang paliwanag sa misteryong ito. FLORINDO [aparte kay TRUFFALDINO]: Pues yung taong nag-utos sa 'yong kumuha
ng sulat sa Koreyo ay ang alipin ni Senyora Beatriz? TRUFFALDINO [aparte kay TRUFFALDINO]: Siyanga, senyor, si Pasqual.
FLORINDO: Bakit kinubli sa 'kin ang bagay na kinailangan kong lubhang malaman? TRUFFALDINO: FLORINDO: Sino? TRUFFALDINO: Si Pasqual. Nagmakaawa siya sa 'king 'wag magsabi kanino man, senyor.
FLORINDO: Ba't hindi mo sinunod ang iyong amo? TRUFFALDINO: Alang-alang sa malasakit ko kay Pasqual.
FLORINDO: Kayong dalawa ni Pasqual bagay sa inyong mabugbog nang sabay. TRUFFALDINO [aparte]: BEATRIZ: Ibig sabihin, ako ang iinda n'ung lahat.
Hindi pa ba natatapos ang napakahabang krus-eksaminasiyong 'yan?
FLORINDO: Kinukuwento sa 'kin ng amang na TRUFFALDINO [aparte kay FLORINDO]: Sa ngalan ng langit, kamahalan, 'wag mong
sabihing si Pasqual. Mas nanaisin ko pang sabihin mo sa senyoritang ako ang may kasalanan. Maaari mo 'kong gulpihin, pero 'wag, 'wag na 'wag ni'yong hayaang mapasok sa gulo si Pasqual. FLORINDO [aparte kay TRUFFALDINO]: TRUFFALDINO: Gayon ka ba kabuting kaibigan kay Pasqual?
Minamahal ko siyang gaya ng isang kapatid. Ngayon, pupunta ako sa
senyora, at sasabihin ko sa kanyang kasalanan ko ang lahat; maaari niya 'kong kagalitan at gawin ang anuman sa akin, ngunit poprotektahan ko si Pasqual. [Lalapit si TRUFFALDINO kay BEATRIZ.] FLORINDO: Bueno. [aparte] Napakatapat at maibiging tao.
TRUFFALDINO [kay BEATRIZ]:
Narito na 'ko, senyora. Ano itong napakahabang istoryang
BEATRIZ [aparte kay TRUFFALDINO]:
kinukuwento mo kay Senyor Florindo? TRUFFALDINO [aparte kay BEATRIZ]: Dapat mong malaman, senyora, na ang
maginoong 'yan ay may aliping nagngangalang Pasqual; isa sa pinakasuwail na gago sa buong mundo; siya'ng may pakana ng lahat nitong kalituhan; pero dahil sa takot na palayasin siya ng kanyang am, hinabi ko'ng lahat yung kuwento tungkol sa libro at kesyo patay na ang amo at nalunod, etsetera, etsetera. At kanina lamang ay sinabi ko kay Senyor Florindo na ako ang may kasalanan ng lahat. BEATRIZ: Pero bakit aakuhin ang mga pagkakasalang hindi ikaw ang gumawa? Senyora, lahat ng 'yan dahil sa malasakit ko kay Pasqual.
TRUFFALDINO:
FLORINDO [aparte]: Aba'y napakahaba namang kuwentuhan. TRUFFALDINO [kay BEATRIZ, gayon pa rin]: Mahal kong senyorita, samo ko, 'wag ni'yong hayaang mapasok siya sa gulo. BEATRIZ: Sino? Si Pasqual.
Kayong dalawa ni Pasqual parehong basag-ulerong mga ugok. Ako lang yata kamo.
FLORINDO: O s'ya. Tama na 'yan. Senyora Beatriz, malinaw na nararapat parusahan ang ating mga alipin; ngunit bilang pagtanaw sa sarili nating kaligayahan, marahil hindi mahirap patawarin ang lahat ng nakaraan.
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 107 BEATRIZ: Totoo; ngunit ang alipin mo'y Sa ngalan ng pagmamahal ng Langit, 'wag
TRUFFALDINO [aparte kay BEATRIZ]: ni'yong banggitin si Pasqual. BEATRIZ [kay FLORINDO]:
Bueno, tara na't sumadya kay Senyor Pantalone dei
Bisognosi; sasamahan mo ba 'ko? FLORINDO: Nang may buong kagalakan, ngunit kailangan kong manatili rito upang hintayin ang aking ingat-yaman. Dadalaw ako maya-maya, kung nagmamadali ka. BEATRIZ: Siyanga, kailangan ko munang mauna. Aasahan kita kina Senyor Pantalone;
at mananatili ro'n hanggang dumating ka. FLORINDO: Hindi ko alam kung saan siya nakatira. TRUFFALDINO: BEATRIZ: Ako, alam ko, senyor. Ako na'ng maghahatid sa inyo ro'n.
Maigi. Babalik ako sa 'king kuwarto upang mag-ayos. Mainam, senyora. Ako'y handang
TRUFFALDINO [aparte kay BEATRIZ]: maglingkod. BEATRIZ:
Mahal kong Florindo! anong pasakit ang hindi ko ininda nang dahil sa pag-
ibig ko sa 'yo! [Papasok si BEATRIZ sa kanyang kuwarto.] FLORINDO: 'Di palalamang yaong sa akin. TRUFFALDINO: binibini? FLORINDO: Sige, gawin mo 'yan. Paglingkuran siya nang buong-pag-iingat. Nalulugod ako ro'n. Senyor, wala si Pasqual dito, at walang katulong magbihis si Senyora
Beatriz; pahihintulutan mo ba 'kong humalili kay Pasqual upang mag-asikaso sa
Sa larangan ng pagkamalikhain, pagkaalisto at paghahabi ng
intriga hinahamon ko ang Abogado-Heneral! [papasok si TRUFFALDINO sa kuwarto ni BEATRIZ.] FLORINDO: Anong mga kababalaghan ang nangyari sa loob ng iisang araw lamang! Mga luha, mga pagdadalamhati at mga hinagpis, at sa wakas, konsolasyon at kaligayahan. Napakasayang hakbang ang laktaw mula pagluha hanggang pagtawa, kaya't nalilimutan natin ang ating mga hinanakit, ngunit tuwing natatangay mula pagdiwang tungong pagdurusa, ano't lalong matalas ang hapding madarama. [Muling papasok si BEATRIZ, kasunod si TRUFFALDINO.] BEATRIZ: Narito na 'ko, hindi ba't kay-bilis ko?
FLORINDO: Hindi mo ba papalitan 'yang suot mong damit? BEATRIZ: Hindi ba bagay sa 'kin?
FLORINDO: Nais ko nang makita kang nakadamit-pambabae. Hindi nararapat ikubli ang angkin mong kagandahan. BEATRIZ: Bueno, aasahan kita kina Senyor Pantalone; si Truffaldino na'ng magtuturo
ng daan. FLORINDO: Kailangan ko pang hintayin ang ingat-yaman; kung hindi siya dumating agad, sa susunod ko na lamang kikitain. BEATRIZ: Ipamalas ang iyong pag-ibig sa kasabikang mapalapit sa 'kin. [Akmang aalis.] Nais mo bang manatili ako at maglingkod sa
TRUFFALDINO [aparte kay BEATRIZ]: maginoong ito? BEATRIZ:
Oo, ituro mo sa kanya ang daan papunta kina Senyor Pantalone.
Oo, senyora, siya kong gagawin, yamang wala rito si Pasqual.
Paglingkuran mo siya. Ikalulugod ko 'yong tunay. [Aparte] Mas iniibig ko pa
siya kaysa sa 'king sarili. [Lalabas.] TRUFFALDINO: Hindi makita saanman ang amang. Gusto nang magbihis ng amo
niya, at kung saan-saan pa rin nagpupunta, hindi mahagi-hagilap. FLORINDO: Sino'ng pinag-uusapan mo? TRUFFALDINO: Si Pasqual. Mahal ko siya, isa siyang mabuting kaibigan, ngunit
napakabatugan ng asong 'yon. Ngayon, para na 'kong alipin ng dalawang amo. FLORINDO: Halika't asikasuhin mo'ng peluka ko. Parating na ang ingat-yaman. TRUFFALDINO: Samo ko, kamahalan, balita ko'y sasadya kayo kay Senyor Pantalone.
FLORINDO: Siyanga. Ano ngayon? TRUFFALDINO: Mayro'n sana akong gustong hilingin.
FLORINDO: Pues, karapat-dapat ka, pagkatapos ng lahat ng iyong nagawa. TRUFFALDINO: Kung nagkagulo man, alam mo senyor, si Pasqual ang may kasalanan.
FLORINDO: Pero sa'n ba ang sinumpang Pasqual na 'yan? wala bang makahanap sa kanya? TRUFFALDINO: Darating din ang tarantadong 'yon. Bueno, senyor, gusto ko hong
humingi ng pabor. FLORINDO: Ano'ng nais mo? TRUFFALDINO: Bale kasi, senyor umiibig ako.
FLORINDO: Umiibig? TRUFFALDINO: Opo, senyor, at ang pinipintuho kong binibini ay isang katulong ni
Senyor Pantalone; at isang napakabuting karangalan kung FLORINDO: Paano naman ako pumapasok sa usapang 'yan? TRUFFALDINO: Hindi ko sinasabing sangkot kayo sa usapang ito, senyor; pero bilang
alipin ni'yo, baka sakaling puwede ni'yong kausapin si Senyor Pantalone. FLORINDO: Tingnan muna natin kung napipisil ka ng binibini. TRUFFALDINO: Ay, pisil na pisil na 'ko, senyor; walang duda. Kailangan ko lang
mabingwit ang pahintulot ni Senyor Pantalone; nagmamakaamo ako, senyor, sa ngalan ng karidad. FLORINDO: Walang kaso, kakausapin ko siya para sa 'yo, pero paano ka makakapag-alaga ng isang asawa? TRUFFALDINO: Gagawin ko'ng makakaya ko. Hihingi ako ng tulong kay Pasqual.
FLORINDO: Kung hihingi lang din ng tulong, buti nang doon sa mas may utak kaysa sa Pasqual na 'yan. [Papasok sa kanyang kuwarto.] TRUFFALDINO: Ay, kung hindi ko magawang magpamalas ng utak ngayon, hinding-
hindi na magagawa 'yon kailanman. [Susundan si FLORINDO sa kanyang kuwarto.]
TAGPO 4. Isang kuwarto sa Bahay ni Pantalone. Pantalone. Ang Doktor. Clarisa. Silvio. Smeraldina.
PANTALONE:
Sige na, Clarisa, patahanin ang sarili. Nakita mo nang nagsisisi si
Senyor Silvio at hinihingi ang kapatawaran mo. Kung nagpakahangal man siya noon, dahil lamang sa pag-ibig sa 'yo. Napatawad ko na'ng mga kalabisan niya, dapat mo na rin siyang patawarin. SILVIO: Sukatin ang hinagpis ko batay sa sarili mong nadarama, Senyora Clarisa, at
magtiwalang iniibig kitang lubusan, gayong ang takot na mawalay sa 'yo ang naging sanhi ng aking kabaliwan. Hangad ng langit ang ating ligaya; 'wag kang maging inggrata sa harap ng biyaya ng Kapalaran. 'Wag mong hayaang sirain ng hangaring makapaghiganti ang pinakamagandang araw ng 'yong buhay. DOKTOR: Inilalakip ko ang aking mga panalangin sa pagmamakaawa ng aking anak.
Senyora Clarisa, mutyang manugang, maawa sa pobreng binatang 'to; halos mawala siya sa tamang isip. SMERALDINA: Sige na, mahal kong senyora, ano pang nais mo? Lahat naman ng
mga lalaki, malupit sa atin, iba'y mas malupit, yung iba'y di-gaano. Humihingi sila ng ganap na katapatan, at makakita lang ng mumunting kulimlim ng paghinala, agad nila tayong pinagmamalupitan at minamaltrato, halos paslangin nga tayo. Pero kailangan mo ring mamili ng pakakasalan mo balang-araw, kaya't sinasabi ko sa 'yo nang gaya ng sinasabi sa mga taong may-sakit iinom ka rin lang ng gamot na mapait, buti pang inumin mo na ngayon din. PANTALONE: Ayan, naririnig mo ba? Gamot ang tawag ni Smeraldina sa kasalan.
'Wag mong ituring na lason. [Aparte sa DOKTOR] Subukin natin siyang pasayahin. DOKTOR: Tiyak na hindi 'to lason, ni gamot na mapait. Ang kasalan ay isang lolipap, o
kaya tsampoy, o pastilya! SILVIO: Ngunit mutyang Clarisa, wala ka man lang bang sasabihin? Alam kong
nararapat sa 'king parusahan mo 'ko, ngunit sana'y sa pamamagitan ng pagpapatawad mo parusahan ako gamit ang masasakit na salita, kaysa katahimikan. Masdan akong lumuluhod sa 'yong paanan; kaawan mo 'ko, por pabor.
CLARISA [kay SILVIO, bubuntong-hininga]: PANTALONE [aparte sa DOKTOR]: senyal. DOKTOR [aparte]:
Malupit!
Narinig mong magbuntong-hininga? Mabuting
Humampas habang nagbabaga pa'ng bakal. Ang buntong-hininga, parang kidlat; nagbabadya ng bubuhos
SMERALDINA [aparte]: na ulan. SILVIO:
Kung tingin mo'y ninanasang dumanak ang aking dugo upang maghiganti sa
inaakala mong kalupitan ko, inaalay ko sa 'yo nang buong-puso. Ngunit, o Diyos! sa halip ng dugong bubukal sa 'king ugat, tanggapin, parang awa mo na, ang babalong mula sa 'king mga mata. [Iiyak.] PANTALONE: DOKTORE: Bravo! Bravo! Napakahusay ng pagkakasabi! Pambihira! Pambihira! Malupit!
CLARISA [bubuntong-hininga gaya noon, ngunit mas malamyos na]: DOKTOR [aparte kay PANTALONE]: Napikot na rin, sa wakas. PANTALONE:
Heto, halina, bumangon ka muna [ibabangon si SILVIO at hahawakan
sa kamay]. Tumayo ka banda ro'n. [Kukunin ang kamay ni CLARISA] At ikaw, pumunta ka rin dito, senyorita. Ngayon, ipagsama ulit ang inyong kamay, at magbati na. Nang sa gayon, wala nang mga luha, maging maligaya nalamang, wala nang kalokohan at biyayaan kayo ng Langit. DOKTOR: Ayan, tapos na. Nagawa na, nagawa na.
SMERALDINA:
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 113 SILVIO [hawak ang kamay ni CLARISA]: CLARISA: SILVIO: CLARISA: SILVIO: CLARISA: SILVIO: Walang utang na loob! Pinakahirang! Hindi makatao! Pinakamamahal! Halimaw! Anghel! Ay! Konti na lang, konti pa O, Senyora Clarisa, sa ngalan ng habag
CLARISA [bubuntong-hininga]: PANTALONE [aparte]: SILVIO:
Patawarin mo 'ko, sa ngalan ng Langit.
CLARISA [bubuntong-hininga]: Pinapatawad kita. PANTALONE [aparte]: DOKTOR: At nadali na!
Tahan na, Silvio, napatawad ka na. Handa na'ng pasyente; ibigay na'ng gamot niya.
SMERALDINA: [Papasok si BRIGHELLA.]
BRIGHELLA: Sa inyong kapahintulutan, maaari ba 'kong pumasok?
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 114 PANTALONE: hindi ba? BRIGHELLA: Mahal kong senyor, sino'ng hindi maloloko? Magkakambal silang magkapatid, parang pinagbiyak na bunga. Nang nakadamit na ganoon, ipupusta ko'ng ulo kong siya nga 'yon. PANTALONE: Sukat na. Tapos na 'yong lahat. Ano'ng balita? Samo ko, tumuloy, butihing kaibigang Brighella. Ikaw, hindi ba, ang
siyang naghabi ng mga kuwento, at nagpatunay na 'yon nga si Senyor Federigo
BRIGHELLA: Naririto si Senyora Beatriz, hangad na magbigay-galang sa inyo. PANTALONE: CLARISA: Papauskin mo; tinatanggap siya ng aking tahanan. Kawawang Senyora Beatriz, ikinagagalak kong makitang waksi na ang bawat
niyang hilahil. SILVIO: CLARISA: SILVIO: CLARISA: Kinaaawaan mo? Nang lubusan. At paano ako? Ay, napakalupit! Naririnig mo'ng lambingang iyon?
PANTALONE [aparte sa DOKTOR]:
DOKTOR [aparte kay PANTALONE]: A, magaling talaga sa lambingan ang anak ko. PANTALONE:Ang aking anak kawawang iha talagang napakalambot ng puso. SMERALDINA: [Papasok si BEATRIZ.] Siyanga, kapuwa silang magiging tapat sa tungkulin nila sa isa't isa.
BEATRIZ:
Mga binibini at ginoo, pumarito ako upang humingi ng patawad, na dahil
lamang sa akin ay uminda kayo ng napakalaking perhuwisyo CLARISA: Hindi, hindi, mutya; lumapit sa akin. [Yayakapin siya.] Aba, aba.
SILVIO [magagalit sa yakapan]: BEATRIZ [kay SILVIO]: SILVIO [aparte]: PANTALONE:
Ano! ni hindi ba siya puwedeng yumakap ng kapwa-babae?
Ay, ang mga damit kasing iyan. Bueno, bueno, Senyora Beatriz, kailangan kong sabihin para sa
isang dalagang gaya mo, napakalakas ng iyong loob. DOKTORE [kay BEATRIZ]: BEATRIZ: PANTALONE: sa 'kin. BEATRIZ: DOKTOR: BEATRIZ: Siyanga, hinayaan na kami ng Langit na lumigaya. Kagila-gilalas ang reputasiyong ginawa para sa 'yong sarili! Senyor, wala kayong kinalaman sa aking pribadong buhay. Masyado kang mabalasik, senyora.
Ang pag-ibig, natutulak kang gumawa ng mga pambihirang bagay. At natagpuan mo na rin ang maginoo mo, sa wakas? 'Yan ang balita
SILVIO [sa DOKTOR]: Senyor, samo ko, bayaan ang bawat isa sa kani-kanilang gawain; 'wag kayong magpakagalit dahil lamang doon. Ngayong maligaya na 'ko, nais kong lumigaya rin ang buong mundo. May iba pa bang nagbabalak na magpakasal? 'Di hayaan silang makasal ngayon na. SMERALDINA [kay SILVIO]: Aba'y papaano ako, senyor?
SILVIO:
Sino'ng pakakasalan mo? Ang unang lalaking sisipot, senyor.
SMERALDINA: SILVIO:
Pues hanapin mo; naririto ako. Ikaw? para saan?
CLARISA [kay SILVIO]: SILVIO: CLARISA:
Para magbigay ng regalong pangkasal. Wala ka nang kinalaman do'n. Nangangamba siyang kakainin siya ng lahat. Natitipuhan
SMERALDINA [aparte]: niya'ng lasa niya, aber. [Papasok si TRUFFALDINO.] TRUFFALDINO:
Aking paggalang sa buong pagtitipong ito. Nasa'n si Senyor Florindo?
BEATRIZ [kay TRUFFALDINO]: TRUFFALDINO: BEATRIZ: PANTALONE: BEATRIZ: PANTALONE:
Naririto, at nais niyang pumasok, sa inyong pahintulot.
Senyor Pantalone, pahihintulutan mo ba si Senyor Florindo? Siya ba'ng maginoo mo? Pakakasalan nga niya 'ko. Ikagagalak ko siyang makilala. Papasukin mo.
BEATRIZ [kay TRUFFALDINO]:
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 117 TRUFFALDINO [aparte kay SMERALDINA]: Dalagita, ang paggalang ko sa 'yo. SMERALDINA [aparte kay TRUFFALDINO]: Ikinagagalak kong makita ka, mahal kong egoy. TRUFFALDINO: SMERALDINA: Mag-uusap tayo. Tungkol saan? Handa ka ba?
TRUFFALDINO [mumuwestrang binibigyan siya ng singsing pangkasal]: SMERALDINA: TRUFFALDINO: Ba't hindi? Pag-usapan natin. [Lalabas.]
SMERALDINA [kay CLARISA]: pabor akong hihilingin sa iyo.
Senyora, sa pahintulot ng buong pagtitipong ito, may
CLARISA [aaparte upang makinig kay SMERALDINA]: Ano 'yon? SMERALDINA [kay CLARISA]: Ako rin ay isang pobreng dalagang naghahangad na
makuntento sa buhay; may isang alipin si Senyora Beatriz na nais daw akong pakasalan. Ngayon, kung puwede mong pakiusapan ang kanyang senyora, at mabuyo siyang pumayag na ako'y gawin niyang asawa, ako na'ng magiging pinakamasayang babae sa buong mundo. CLARISA: Mahal kong Smeraldina, ikasisiya kong gawin; sa oras na makausap kong
lingid si Beatriz, gagawin ko ang 'yong hiling. PANTALONE [kay CLARISA]: CLARISA: Tungkol saan ang lahat ng bulungang ito?
Wala po, senyor. May sinabi lamang siya sa akin. Hindi ko ba puwedeng malaman?
SILVIO [kay CLARISA]:
CLARISA: dila!
Napakatsismoso ni'yong lahat! At tayong mga babae raw ang makakati ang
[Papasok si FLORINDO na hinahatid ni TRUFFALDINO.] FLORINDO: Ang aba ninyong lingkod, mga binibini at ginoo. [Magyuyukuran ang lahat; kay PANTALONE] Kayo ba ang may-ari nitong tahanan, senyor? PANTALONE: Pag-utusan mo 'ko, senyor.
FLORINDO: Hayaan mo, senyor, na makamit ko'ng karangalang maglingkod sa 'yo ngayong gabi; piniprisinta ko ang aking sarili sa utos ni Senyora Beatriz, na may kapalarang malalaman mo maya-maya sampu ng sa akin. PANTALONE: Ikinagagalak kong makilala ka, senyor, at na makita ka rito; buong-
puso kong binabati ang napakatamis mong kapalaran. FLORINDO: Magiging asawa ko si Senyora Beatriz, at kung hindi mo iingusan ang hihilingin naming karangalan, sana'y maialay mo sa 'kin ang pinipintuho kong nobya. PANTALONE: kamay mo. FLORINDO: Senyora Beatriz, handa na 'ko. BEATRIZ: Heto'ng aking kamay, Senyor Florindo. Aba'y hindi kailangang pilitin. Anumang dapat gawin, gawin na sanang agad. Ibigay sa kanya'ng
SMERALDINA [aparte]: PANTALONE: kapagkaraka.
Pagkuwan, aaregluhin natin ang bawat usaping may kinalaman sa
pera. Aayusin mo'ng mga kuwenta mo; at aayusin naman natin ang sa 'tin
CLARISA [kay BEATRIZ]: BEATRIZ [kay CLARISA]: SILVIO [kay FLORINDO]: FLORINDO [kay SILVIO]: SILVIO:
Mahal kong kaibigan, binabati kita. At ikaw rin, ng buo kong puso. Senyor, nais ba 'kong makilalang muli? Siyanga, senyor; balak mo sana akong hamunin sa duwelo.
Na ikasasawi ko, pihado. Heto ang kaaway [tuturo kay BEATRIZ] na
sumamsam sa 'king sandata at sukat akong mapatay. BEATRIZ: SILVIO: CLARISA: SILVIO: PANTALONE: TRUFFALDINO: PANTALONE: Ngunit bumawi rin sa 'yong buhay. Totoo. Dahil sa 'king pagmamakaawa. Siyang tunay. Areglado na'ng lahat, walang gusot na hindi pa napaplantsa. Parating pa lang ang pinakamasaya, mga binibini at ginoo. Ano'ng paparating kamo? Sa kapahintulutan mo,
TRUFFALDINO [kay FLORINDO, kakausapin siya nang lingid]: senyor, ilang salita lamang. FLORINDO: Ano'ng nais mo? TRUFFALDINO:
Naaalala mo ba'ng pinangako mo sa 'kin, senyor?
FLORINDO: Ano'ng pinangako ko? 'Di ko maalala.
TRUFFALDINO: asawa ko.
Na hihingin kay Senyor Pantalone si Smeraldina upang maging
FLORINDO: Siya nga pala, natatandaan ko; gagawin ko, ora mismo. TRUFFALDINO [aparte]: buhay. FLORINDO: Senyor Pantalone, bagaman ito'ng unang pagkakataon upang tayo'y magkakilala, pangangahasan kong humingi ng isang kahilingan. PANTALONE:Pag-utusam mo 'ko, senyor; paglilingkuran kita sa abot ng aking makakaya. FLORINDO: Hinahangad ng aking alipin na mapakasal sa 'yong katulong; may tututol ba sa gayong kasunduan? SMERALDINA [aparte]: Aba! May isa pang nais maikasal sa 'kin! Sinong diyablo Ako rin, pobreng amang, nais nang maging kuntento sa
naman kaya ito? Sana'y nakilala ko. PANTALONE: Sa ganang akin, papayag ako. [kay SMERALDINA] Ano'ng
masasabi mo, neneng? SMERALDINA: PANTALONE: Kung tingin ko'y magiging maigi siyang asawa Tapat bang tao itong alipin mo?
FLORINDO: Sa maikling panahong namasukan siya sa 'kin, napatunayan nga niyang siya'y maaasahan at nagtataglay ng kaunting talino. CLARISA: Senyor Florindo, naunahan ni'yo 'ko sa isang bagay na dapat ko sanang
ginawa. Imumungkahi ko sana ang kasalan sa pagitan ng aking dama at ng alipin ni Senyora Beatriz. Ngunit dahil hiningi siya para sa sarili mong alipin, wala na 'kong masasabi pa.
FLORINDO: Ay, hindi, hindi; dahil masigasig ang iyong paghihiling, binabawi ko lahat ng aking sinabi. Wala na 'kong sasabihin pa alang-alang sa 'king alipin, at sa katunayan nga kumokontra ako sa kasalan nila. CLARISA: Kung hindi siya pakakasalan ng tauhan mo, hindi rin siya pakakasalan nung
isa pa. Kailangan nating maging patas sa parehong panig. TRUFFALDINO [aparte]: Pambihira naman o! Nagbibigay-galang sila sa isa't isa, tuloy
ako'ng nalulugi sa mapapangasawa. SMERALDINA [aparte]: PANTALONE: Mukhang 'di ko yata makukuha ang alinman sa dalawa.
Naku, dapat nating ayusin 'to maski papaano; gustong magpakasal ng
kawawang dalagita, ibigay natin sa kanya ang kahit sino sa dalawa. FLORINDO: Ayokong sa 'king tauhan. Walang makahihimok sa 'king gumawa ng disgrasya kay Senyora Clarisa. CLARISA: Ni hindi ko rin pakatitiising sumala kay Senyor Florindo. Senyor, senyora, kaya kong aregluhin ang usaping ito. [Nang taglay
TRUFFALDINO:
ang nakasanayan niyang tindig ng pagiging tuso] Senyor Florindo, hindi ba't hiniling mo ang kamay ni Smeraldina alang-alang sa 'yong alipin? FLORINDO: Ginawa ko nga; hindi mo ba narinig? TRUFFALDINO: At kayo, Senyora Clarisa, hindi ba't binalak na ipakasal si Smeraldina
sa alipin ni Senyora Beatriz? CLARISA: Siyang tunay, 'yan nga'ng binalak ko. Maigi; kung gayon na nga, akin na ang kamay mo, Smeraldina.
TRUFFALDINO:
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 122 PANTALONE: TRUFFALDINO: FLORINDO: Ano? BEATRIZ: Ano'ng ibig mong sabihin? Maghunus-dili kayo. Senyor Florindo, sino'ng humiling sa 'yong Samo ko, ano'ng karapatan mong hingin ang kanyang kamay? Dahil ako ang alipin ni Senyor Florindo, pati ni Senyora Beatriz.
TRUFFALDINO:
hingin si Smeraldina kay Senyor Pantalone? FLORINDO: Ikaw. TRUFFALDINO: Smeraldina? CLARISA: Walang iba kundi ikaw. Ergo, sa akin nga si Smeraldina. At ikaw, Senyor Clarisa, sino'ng binabalak ni'yong maging asawa ni
TRUFFALDINO:
FLORINDO: Senyora Beatriz, nasa'n ang alipin mo? BEATRIZ: Aba'y naririyan! Si Truffaldino, siyempre.
FLORINDO: Si Truffaldino? siya ang alipin ko! BEATRIZ: Hindi ba't Pasqual ang pangalan n'ung sa 'yo?
FLORINDO: Pasqual? akala ko si Pasqual, sa iyo! BEATRIZ [kay TRUFFALDINO]: Ano'ng paliwanag mo rito?
TRUFFALDINO [mumuwestra nang tahimik, wari'y humihingi ng patawad].
Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 123 FLORINDO: Tampalasan! BEATRIZ: Tarantado!
FLORINDO: Pues nagsilbi ka sa dalawang amo nang sabay? TRUFFALDINO: Siyanga po, senyor, 'yun ang aking katusuang nagawa. Tinanggap
ko'ng trabaho nang hindi nag-iisip; para lang makita kung kakayanin ko nga. Hindi nga tumagal, totoo, pero maipagmamayabang ko na wala sanang makakaalam kung 'di sana ako umamin dahil sa pag-ibig ko sa babaeng 'yan. Magdamag akong nagbanat ng buto, at aaminin ko ang aking mga pagkukulang, pero nakikiusap ako, na sana'y mapatawad ako ng bawat binibini at maginoong nandirito, kahit man lang dahil sa katuwaang dinulot ng aking kagunggungan.
WAKAS
Vista Valley, Marikina Ika-19 ng Marso, 2014.

Ang Alipin NG Dalawang Amo

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ang Alipin NG Dalawang Amo

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ang Alipin ng Dalawang Amo

The Servant of Two Masters ni Carlo Goldoni

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 2

'yong kamay. At pagkuwan, kayo'y magiging magkatipan, at 'di rin magtatagal ay

SMERALDINA [aparte]: mapakasal!

Kayong dalawa ang magsisilbing saksi

sa pagkakatipan ng anak kong si Clarisa kay Senyor Silvio, ang karapat-dapat na

Sasaksi kami, senyor, at salamat sa kay-laking

SMERALDINA [aparte]: DOKTOR:

Hindi mahilig sa magagarbong handdan ang aking anak. Siya'y binatang

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 4

SMERALDINA [kay TRUFFALDINO]:

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 6

TRUFFALDINO: SMERALDINA: TRUFFALDINO: PANTALONE:

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 7

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 8

Aba ko, ang kawawa kong amo! Nadisgrasya siguro. [kay

lang ba o nanggagago? DOKTOR: Hindi ko rin alam. Marahil pareho.

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 12

Isusuko ko muna ang buhay bago kita isuko.

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 13

BEATRIZ [kay PANTALONE; tuturo kay SILVIO]: mo?

SILVIO [kay BEATRIZ]:

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 15

DOKTOR [aparte]: BEATRIZ [aparte]: DOKTOR:

Bale-baleng binata, Diyosmiyo! Naku, salamat na lamang, ayaw ko pang mamatay.

Senyor, kailangan kong ipaalam sa iyong masyado ka nang huli. Pakakasalan

loob. Hindi kasi ako nagdala sa takot na baka manakawan sa daan.

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 16

alipin; siya'y pinagkakatiwalaan ko. Puwede mo siyang asahan sa kahit na anong

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 17

Tumahimik, por pabor, 'wag mo 'kong ipagkanulo. Patay na ang kawawa

BRIGHELLA: Nasa'n ang alipin mo?

Hindi ko na talaga kaya. Nagpoportero lang ako dala ng kahirapan, pero sa

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 21

Akin na'ng bayad ko. Magbigti ka, hayop!

FLORINDO [sisipain siya]: PORTERO:

Salamat, senyor, sapat na ho 'to. [Lalabas.]

FLORINDO: Wala kang amo sa ngayon?

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 22

Nakikita ni'yo naman ako, senyor. Wala akong kaamo-amo. [Aparte.]

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 24

E paanong dito mo 'ko hinihintay, at hindi ro'n sa kalsada, gaya ng inutos ko

O s'ya, mag-apura papunta sa daungan; kunin mo'ng baul ko at dalhin agad

Teka, pumunta ka na rin pala sa Koreyo ng Turin at tanungin mo kung may

Nasa'n ang amo mo? Ang amo ko? nand'yan sa taberna.

Puntahan mo ka'gad, sabihin mong nais ko siyang makausap; kung lalaki

'Wag nang sumagot, o sinusumpa ko sa Langit

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 26

Pero sino ba'ng hanap-hanap mo?

Dali na sabi, kundi'y gugulpihin kita.

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 27

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 28

FLORINDO: Ngayon, ora mismo. TRUFFALDINO: Bago mananghalian?

FLORINDO: Dumaan ka nang Koreyo? TRUFFALDINO: Oo, senyor.

FLORINDO: Nahanap mo ba'ng mga liham ko? TRUFFALDINO: Nandito, senyor.

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 31

FLORINDO: Sino'ng pinagsisilbihan niya? TRUFFALDINO: 'Di ko kilala, senyor.

FLORINDO: At nasa'n ang piraso ng papel na 'yon? TRUFFALDINO: Naiwanan ko sa Koreyo.

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 32

BEATRIZ [sa PORTERO]: PORTERO: BEATRIZ: PORTERO:

Ang Alipin ng Dalawang Amo ni Carlo Goldoni | 35

BEATRIZ: PORTERO: BEATRIZ: