METODOLOGIJA ZNANSTVENO ISTRAIVAKOG RADA

Prema: Tkalac Veri, A., Sini ori D., Poloki Voki, N. (2010.)Prirunik a
me!o"olo#i$u i%!ra&i'ako# ra"a: (ako o%mi%li!i, )ro'e%!i i o)i%a!i nan!%'eno i
%!runo i%!ra&i'an$e. *a#re+: ,.-.P., ".o.o
Pri)remila: ,e%i ,a$a
I. DIO UVODNI DIO
1. ISTRAIVANJE I ISTRAIVAKA FILOZOFIJA
.Istraivanj $e una)ri$e" o%mil$en, lo#ian i %u%!a'an )roce% ko$im )o'eu$emo
mil$en$a i i%ku%!'a, "olaimo "o (no'i/) %)ona$a i )o'ea'amo nan$e.
.Temel$nim i%!ra&i'an$ima cil$ $e o!kri'an$e akoni!o%!i u )o$a'ama i )roce%ima
(o!krie), ra'o$na i%!ra&i'an$a u%m$erena %u )o!enci$alnim 'ri$e"no%!ima o!kria
(iumima), a )rimi$en$ena i%!ra&i'an$a !e&e konkre!iaci$i %)ona$a, a akci$%ka
i%!ra&i'an$a konkre!no$ %!runo$ ak!i'no%!i.
.0"lui'an$u o konkre!nom nacr!u i%!ra&i'an$a )re!/o"i "u# i !emel$i! men!alni
)roce%: i%!ra&i'a !re+a o"a+ra!i i%!ra&i'aku 1loo1$u, )ri%!u) i%!ra&i'an$u,
%!ra!e#i$e i%!ra&i'an$a, 'remen%ki /orion! i me!o"e !e naine )riku)l$an$a
)o"a!aka.
.2%!ra&i'aka 1loo1$a o"re3u$e %'e +u"ue korake u nacr!u i%!ra&i'an$a.
Su'remenim "ru!'enim i%!ra&i'an$ima "ominira$u "'i$e:
!. "OZITIVIZAM. )roua'a konce)!e kao !o %u "ru!'ene %!ruk!ure i in$enice
!e uroke "ru!'eni/ 4enomena
. "ominan!no %e o%lan$a na elemen!e %!'arno%!i ko$i %u $a%no 'i"l$i'i i
$a%no %e )roma!ra$u, !o a reul!a! ima )oo)a'an$e !emel$eno na akonu
%lino%!i
. a%!u)a )oici$u i%!ra&i'aa kao neo'i%no# i u"al$eno# o" u!$eca$a
)re"me!a i%!ra&i'an$a.
. a/!i$e'a )rimarno "e"uk!i'an )ri%!u) i%!ra&i'an$u ko$i omo#ua'a
ra'o$ !eori$e i /i)o!ea, a % cil$em n$i/o'a !e%!iran$a
."e"uk!i'iam )olai o" ak%ioma, "e"uk!i'nom lo#ikom ra'i$a
!eori$%ke !'r"n$e !e i/ )o!om em)iri$%ki )ro'$era'a
#. $ENOMENOLOGIJA (na!urali%!ika ili in!er)re!a!i'na 1loo1$a) 5 )roua'a
konce)!e kao !o %u "ru!'eni kon%!ruk!i i naen$a
1
. )olai o" )o%!ula!a "a $e "ru!'ena %!rana %'i$e!a )re%lo&ena
"a +i %e mo#la o+$a%ni!i !eori$ama ko$e %e !emel$e na i%kl$ui'im akonima
. 4enomenoloi "r&e "a %e okru&en$e %!alno mi$en$a, a "a $e
$e"inica i%!ra&i'an$a or#aniam !e "a e %e )oo)a'an$em i#u+i!i +o#a!%!'o
in4ormaci$a o )re"me!u i%!ra&i'an$a
. me!o"oloki )ri%!u) ko$i $e oko%nica o'o$ i%!ra&i'ako$
1loo1$i $e in"uk!i'an
. in"uk!i'iam )olai o" )o$e"inani/ )o"a!aka i in"uk!i'nom
i/ lo#ikom )re!'ara u o)e !eori$e
Gra%&'i (ri'a) *r.!+ Ta*,i-a .,avni/ ra),i'a i)012 332'tivn4. i
in32'tivn4. (rist2(a istraivanj2
Na.,as-i 2 332'tivn40 (rist2(2 Na.,as-i 2 in32'tivn40 (rist2(2
. nan%!'eni )rinci)i .cil$ $e raumi$e'an$e naen$a ko$e l$u"i
)ri"a$u "o#a3a$ima
.kre!an$e o" !eori$e k )o"acima
.)o!re+a o+$an$en$a uroni/ o"no%a
me3u 'ari$a+lama
.kre!an$e o" )o"a!aka )rema !eori$i
.+li%ko raumi$e'an$e kon!ek%!a
i%!ra&i'an$a
.)riku)l$an$e k'an!i!a!i'ni/ )o"a!aka .)riku)l$an$e k'ali!a!i'ni/ )o"a!aka
.)rim$ena kon!role kako +i %e o%i#urala
'al$ano%! )o"a!aka
.o)eracionaliaci$a konce)a!a kako +i
%e o%i#urala $a%noa "e1nici$e
.'i%oko %!ruk!uriran )ri%!u)
.6ek%i+ilni$a %!ruk!ura ko$a "o)u!a
)rom$ene u na#la%ku u i%!ra&i'an$u kako
o!krie o"mie
.nea'i%no%! i%!ra&i'aa o" )re"me!a
i%!ra&i'an$a
.%/'aan$e "a $e i%!ra&i'a "io
i%!ra&i'ako# )roce%a
.nu&no%! o"a+ira uorka "o'ol$ne
'eliine kako +i %e akl$uci )oo)ili
. neor$en!irano%! na )oo)a'an$e
akl$uaka
.Pri kri!eri$ima o"a+ira "ominan!no# i%!ra&i'ako# )ri%!u)a na$'a&ni$a $e )riro"a
)ro+lema ko$i %e i%!ra&u$e.
. 7koliko o )ro+lemu )o%!o$i +o#a!a li!era!ura !e %e mo#u "e1nira!i )oe!ni
!eori$%ki ok'ir i )olaine /i)o!ee, )o"o+ni$i $e "e"uk!i'an )ri%!u) i%!ra&i'an$u.
. *a )ro+lem ko$i $e rela!i'no no' i ni$e o)%e&no o+ra3en u li!era!uri )rikla"ni$e $e
na !emel$u 'la%!i!i/ %)ona$a ra'i!i no'i konce)!, )a $e )o"o+ni$i in"uk!i'an
)ri%!u) i%!ra&i'an$u
. 7 o+ir !re+a ue!i i %kono%!i i%!ra&i'aa )rema o"re3enom )ri%!u)u )ro+lemu.
. Su'remena $e me!o"olo#i$a )lurali%!ika, )a $e "o+ro i )re)orua %e
kom+iniran$e elemena!a ralii!i/ 1loo1$a i )ri%!u)a.
2
2. ETIKA U ISTRAIVANJU
.0"no%i %e na )rim$enu e!iki/ naela i )rikla"no%! )onaan$a u )ri)remi i
)ro'e"+i i%!ra&i'an$a !e analii i in!er)re!aci$i reul!a!a.
.-!ike "'o$+e mo#u %e $a'i!i u %'im 4aama i%!ra&i'ako# )roce%a:
1) U 5a)i (ri'2(,janja i '4ri6tnja i)v4ra ,itrat2r 5 )o"raumi$e'a
)rikla"no )onaan$e )rema !u3em in!elek!ualnom 'la%ni!'u i au!or%kom )ra'u:
%'aki "io !u3e# ra"a, +e o+ira na !o $e li ine%en u u)ra'nom ili neu)ra'nom
#o'oru ili $e )re)rian, !re+a +i!i )ra'ilno onaen.Preuiman$e !u3i/ !eori$%ki/
%)ona$a ili em)iri$%ki/ reul!a!a +e )oi'an$a na i'or %ma!ra %e )la#i$a!om i
)re"%!a'l$a ne)o&el$nu )rak%u me3u i%!ra&i'aima. 89: o" 200:.#. na %nai
Zakon o autorskom pravu i srodnim pravima.
2) U 5a)i i)ra3 na-rta istraivanja 5 )o"raumi$e'a )rikla"no )onaan$e u
"e1niran$u o%no'ni/ %m$ernica u i%!ra&i'an$u. Ne %mi$u %e )reuima!i !u3i
i%!ra&i'aki )roce%i. Pri o"luci o )reuiman$u nei$e# nacr!a i%!ra&i'an$a , e!iki $e
na'e%!i i'or nacr!a, !ime %e u'a&a'a in!elek!ualno 'la%ni!'o "ru#i/ i%!ra&i'aa.
Pona'l$an$a i%!ra&i'an$a !i$ekom 'remena )o+ol$a'a$u in%!rumen! !e $e )rak%a
me3u i%!ra&i'aima )ona'l$a!i i%!ra&i'an$a i !ako )ro'$era'a!i (una)r$e3i'a!i)
)o%!o$ee %)ona$e.
:) U (rist2(anj2 is(itani-i0a 5 o+u/'aa: )ri/'aan$e )ra'a )o!enci$alni/
i%)i!anika na in4ormirano%! o i%!ra&i'an$u, o"no%no "o+i'an$e o+a'i$e!eno%!
)ri%!anka %u"$elo'an$a u i%!ra&i'an$u, )o!i'an$e )ri'a!no%!i i o%i#ura'an$e
anonimno%!i i%)i!anika u i%!ra&i'an$u i o"u%!a$an$a o" i%!ra&i'an$a, "o+i'an$e
%u#la%no%!i i%)i!anika u )rikai'an$u )o"a!aka )roiali/ i i%!ra&i'an$a.
;) U 5a)i (ri'2(,janja (43ata'a 5 !i$ekom )roce%a )riku)l$an$a i%!ra&i'a !re+a
o%!a!i o+$ek!i'an, +il$e&i!i !one i )o!)une )o"a!ke i i+$e#a'a!i %elek!i'no%! $er u
%u)ro!nom +i 'al$ano%! i )ou"ano%! nalaa mo#le +i!i u#ro&ene. 2%)i!anicima %e
ne %mi$e la#a!i o )roce"uri ili !ra$an$u i%!ra&i'ako# )o%!u)ka !e %e i u o'o$ 4ai
'al$a )ri"r&a'a!i %'i/ )re!/o"no na'e"eni/ )rinci)a.
Poneka" i%!ra&i'ai una$me i%!ra&i'aku a#enci$u u 4ai )riku)l$an$a )o"a!aka,
ko$a mo&e o%i#ura!i or#aniirano )riku)l$an$e )o"a!aka u rela!i'no kra!kom roku,
!o $e o%o+i!a )re"no%! ukoliko %e i%!ra&i'an$e )ro'o"i na 'elikom uorku. S'akako
!re+a na'e%!i !ko $e )riku)io )o"a!ke a )o!re+e i%!ra&i'an$a.
<) U 5a)i 4*ra37 ana,i) i intr(rta-ij r)2,tata 5 o"no%i %e na )rikla"no
)onaan$e u analii )riku)l$eni/ )o"a!aka i n$i/o'o$ in!er)re!aci$i. 2%!ra&i'a !re+a
i "al$e a"r&a!i o+$ek!i'no%! i i+$e#a'a!i %elek!i'no%!, !re+a )rikaa!i i%!ini!e
)o"a!ke i e%!i!o i/ analiira!i i in!er)re!ira!i !e akl$uke !emel$i!i na %!'arnim
nalaima i%!ra&i'an$a.
:
*+o# ne"o%!a!ka %!runo# (%!a!i%!iko#) nan$a, i%!ra&i'ai )oneka" una$me
%!a!i%!iara a o+ra"u )o"a!aka. Su"$elo'an$e !ree o%o+e u i%!ra&i'an$u !re+a
o#ranii!i %amo na 4au o+ra"e (k'an!i!a!i'ni/, ne i k'ali!a!i'ni/) )o"a!aka, $er +i
analia i in!er)re!aci$a !re+ale +i!i o%o+ni "o)rino% i%!ra&i'aa.
3. VRSTE ISTRAIVANJA
Gra%&'i (rist2( *r. #+ Ta*,i-a vrsta istraivanja i .,avni/ 'ara'tristi'a
SVOJSTVO VRSTE ISTRAIVANJA KARAKTERISTIKE
Primjenjivost rezultata
('r%!a oeki'ano# reul!a!a)
ZNANSTVENA
ISTRAIVANJA
STRUNA
ISTRAIVANJA
=un"amen!alna
(o%no'na, !emel$na,
+aina)
.nan%!'eni ma#i%!ar%ki
i "ok!or%ki ra"o'i
.)o'ea'a$u o)i 4on"
nan%!'eni/ in$enica i nan$a !e
o"re3u$u no'a )o"ru$a l$u"%ko#
animan$a i %)ona$a
.nema$u ili ne mora$u ima!i
)rak!inu )rim$enu %'o$i/
reul!a!a
.%'r/a im $e >>i%!o>> nan$e, !$.
o!kri'an$e no'i/ i%!ina i akona
!e %!'aran$e no'i/ !eori$a
Primi$en$ena
(a)lika!i'na)
.%)eci$ali%!iki
)o%li$e"i)lom%ki ra"o'i
.)o"uima$u %e ra"i %!$ecan$a
no'i/ nan$a u %'r/u inala&en$a
)rak!ini/ r$een$a a
ne)o%re"nu )rim$enu, !$.
r$ea'an$a konkre!ni/ )ro+lema
u %'im )o"ru$ima l$u"%ke
"$ela!no%!i
8a'o$na .i%!ra&i'an$a ko$a )rim$en$u$u
)ona!a i 'e u o"re3enim
u'$e!ima u)o!re+l$a'ana
"o%!i#nua nano%!i ili
!e/noloke )o%!u)ke u no'im
)o"ru$ima, imi$en$enim ili
no'im u'$e!ima
Akci$%ka
(%i!uaci$%ka, )rak!ina)
.i%!ra&i'an$a ko" ko$i/ $e
nam$era u !o kraem roku
o!kri!i urok neko# )rak!ino#
)ro+lema ili )o$a'e kori!en$em
nan%!'eno# naina )ro'$ere
!eori$%ki/ ili em)iri$%ki/
%)ona$a, !$. i%!ra&i'an$a ko$a
!ra&e +ra i )rak!ina r$een$a
Metode istraivanja koje se
koriste/Metodoloki pristup
('an!i!a!i'na .na%!o$e "a!i o"#o'or na )i!an$e
koliko
.!emel$e %e na )rim$eni me!o"a
ko$e omo#uu$u k'an!i1ciran$e
)o$a'a, !$. n$i/o'o +ro$ano
i%kai'an$e
('ali!a!i'na .na%!o$e o"#o'ori!i na )i!an$a
a!o, ka"a, ku"a, #"$e i!".
;
.)rim$en$u$u me!o"e ko$e
omo#ua'a$u o)i%i'an$e )o$a'a,
ali ne i n$i/o'o +ro$ano
ira&a'an$e
2%!ra&i'an$a
kom+iniranom me!o"om
.i%!ra&i'an$a u ko$ima %e
k'an!i!a!i'ne i k'ali!a!i'ne
me!o"e i%!ra&i'an$a i%)re)liu i
na"o)un$u$u, )roua'ane )o$a'e
k'an!i1cira$u i o)i%u$u
Vrste podataka koji se
prikupljaju
Primarna .i%!ra&i'an$a )u!em ko$i/ %e )r'i
)u! )riku)l$a$u )o"aci o neemu
()rimarni )o"aci)
Sekun"arna .i%!ra&i'an$a 'e )o%!o$ei/,
)re!/o"no )riku)l$eni/ )o"a!aka
Vrste podataka koje se
prouavaju
Teori$%ka . i%!ina, o"no%no )o$a'e i
in$enice %)ona$u
)roua'an$em mil$en$a,
i%ku%!a'a i akl$uaka "ru#i/
(!u3i/ !eori$a, mo"ela i
)o"a!aka)
-m)iri$%ka . i%!ina, o"no%no )o$a'e i
in$enice %)ona$u 'la%!i!im
i%ku%!'om, !$. o%o+nim
)ro'o3en$em )rimarno#
i%!ra&i'an$a
Uestalost provoenja ?e"nokra!na (a" /oc,
"i%kon!inuirana,
)o'remena)
.)ro'o"e %e $e"nom@ne
)ona'l$a$u %e
.)rikla"na ako %e &eli +ro
)riku)i!i )o"a!ke o neko$ )o$a'i
.kl$uni ne"o%!a!ak: ne mo&e %e
akl$ui'a!i o ra'o$u neke
)o$a'e
Aon#i!u"inalna
( kon!inuirana,
)ermanen!na, %!alna)
.i%!ra&u$u o"re3eno o+il$e&$e i
ralii!e u!$eca$e na n$e#a
!i$ekom 'remena
.a/!i$e'a$u 'ie na)ora i
'remena $er i%!ra&u$u na nan
"a %e )erio"ino )ona'l$a$u
kori!en$em i%!i/ me!o"a i
in%!rumena!a, a e%!o i uorka
Ciljevi 2'i3a$na (ek%)lora!i'na) . cil$ im $e )o%!a'l$an$e ok'ira
rela!i'no no'o# )o"ru$a ili
)o$a'e na !emel$u ko$i/ e %e u
+u"uim i%!ra&i'an$ima
)o%!a'l$a!i i
)ri/'aa!iBo"+aci'a!i /i)o!ee
0)i%na ("e%kri)!i'na) . cil$ $e "e!al$no o)i%a!i neku
)o$a'u !ako !o )ro'$era'a$u
)o%!a'l$ene /i)o!ee ili
)re!)o%!a'ke ko$e i%!ra&i'a ima
'eano u neku )o$a'u
7rona (kaualna) . i%!ra&u$u urok neke )o$a'e,
o"no%no urono 5 )o%l$e"ini
o"no% ime3u 'ari$a+li, !o nai
<
"a %e +a'e una)ri$e"
"e1niranim, konkre!nim
)ro+lemom ko$i $e o"re3en
/i)o!eom ko$a %e )ro'$era'a
.nea'i%na@urona 'ari$a+la,
a'i%na@)o%l$e"ina 'ari$a+la
Ou!vat istraivanja"razina# ,ikroi%!ra&i'an$a . i%!ra&i'an$e $e"inice ili 'ie
$e"inica
,eoi%!ra&i'an$a . i%!ra&i'an$e $e"no# ili
nekolicine )o"%ku)o'a
,akroi%!ra&i'an$a . i%!ra&i'an$e c$eloku)ne
)o)ulaci$e
,e#ai%!ra&i'an$a . i%!ra&i'an$e irai!o 'elike
)o)ulaci$e
Vrijeme 2%!ra&i'an$e )rolo%!i
(re%!ro%)ek!i'na, >>eC
)o%! 4ac!o>>)
. i%!ra&i'an$a u%m$erena na
i%!ra&i'an$e )re"me!a, )o$a'a,
o"no%a, "o#a3a$a i %lino u
)rolo%!i
2%!ra&i'an$e %a"an$o%!i . i%!ra&i'an$e !renu!no# %!an$a
2%!ra&i'an$e +u"uno%!i
()ro#no%!ika,
4u!uri%!ika, >>eC an!e)
. i%!ra&i'an$a u%m$erena na
+u"uno%!
Ojekt istraivanja 8ane 'r%!e i%!ra&i'an$a )o nan%!'enim #ranama
(ekonom%ka, )%i/oloka,
"emo#ra4%ka, ma!ema!ika
i%!ra&i'an$a...)
4. ODABIR METODOLOKOG PRISTUPA
.De"uk!i'an )ri%!u) u i%!ra&i'an$u o%lan$a %e "ominan!no na k'an!i!a!i'nu
me!o"olo#i$u, "ok in"uk!i'an )ri%!u) )o"raumi$e'a u)ora+u "ominan!no
k'ali!a!i'ni/ )o"a!aka i kom+inaci$u me!o"a a n$i/o'o )riku)l$an$e.
8KVANTITATIVNA METODOLOGIJA
Gra%&'i (ri'a) *r. 9+ Ta*,i-a 4sn4vni/ 'ara'tristi'a 'vantitativn4.
043,a
"rist2( 2 (43,4)i Primarno racionalan
"rist2(
istraivanj2
S!ruk!uriranaBri#i"naBuna)ri$e" "e1nirana me!o"olo#i$a
G,.-i,j
istraivanja
2m$eri!i koliinu 'ari$aci$e o"re3eno# 4enomena, %i!uaci$e ili
)o$a'e
Mjrnj
varija*,i
Na#la%ak na o"re3enom o+liku m$eren$a ili kla%i1kaci$e
'ari$a+li
V,i&ina 2)4r'a Na#la%ak na 'eim uorcima
$4'2s
istraivanja
7ak 4oku% u !erminima o+u/'a!a i%!ra&i'an$a, no )o!re+ni
)o"aci %e )riku)l$a$u o" !o 'ee# +ro$a i%)i!anika
D40inantna
istraiva&'a
Pou"ano%! i o+$ek!i'no%!
D
vrij3n4st
D40inantn
istraiva&'
t0
0+$an$a'a %e )ri%u!no%! i 4rek'enci$e neki/ )o$a'a, )riro"a
)ro+lema, %!a'o'i i mil$en$a, o!kri'a$u )ra'ilno%!i i o+liku$u
!eori$e
Ana,i) (43ata'a Analiira$u %e )o"aci )u!em "i%!ri+uci$e 4rek'enci$a,
kro%!a+ulaci$e i ralii!i/ %!a!i%!iki/ )o%!u)aka
K402ni-iranj
34*ivni/
r)2,tata
Anali!iki or#aniirani !ek%!o'i, "onoen$e akl$uaka,
)ro'$era in!eni!e!a )o'eano%!i i o"no%a
.0%no'a k'an!i!a!i'no# )ri%!u)a $e o%lan$an$e na !eori$u ili /i)o!eu, o"no%no
i%!ra&i'an$e %lu&i )ro'$eri )o%!a'l$ene !eori$e ili /i)o!ee.
.o+liko'ana kako +i o%i#urala o+$ek!i'no%!, )ou"ano%! i mo#uno%! )oo)a'an$a
.)roce% )riku)l$an$a )o"a!aka o"'o$en $e o" analie i%!i/
.$e"na o" kl$uni/ )re"no%!i k'an!i!a!i'ne me!o"olo#i$e $e mo#uno%! )rim$ene u
irokom %)ek!ru %i!uaci$a
.k'an!i!a!i'na me!o"olo#i$a e%!o $e 'remen%ki i !roko'no i%)la!i'i$a, mo&e
)onu"i!i +ol$a r$een$a ka"a )o%!o$e o#ranien$a u "o%!u)nim i'orima, ali % "ru#e
%!rane, k'an!i!a!i'ne %!u"i$e e%!o %u ne6ek%i+ilne i um$e!ne 5 ne )okau$u
"o'ol$no raumi$e'an$a a )onaan$e )o$e"inca i kao !ak'e onemo#ua'a$u
)re"'i3an$a +u"ue# )onaan$a.
Gra%&'i (ri'a) *r.:+ Ta*,i-a (r3n4sti i n34stata'a 'vantitativn
0t434,4.ij
"r3n4sti N34stat-i
.0mo#ua'a o)%e&ni$e i%!ra&i'an$e i
'ei +ro$ i%)i!anika, !o omo#ua'a 'ei
%!u)an$ )oo)a'an$a
.Nu"e 'ei %!u)an$ o+$ek!i'no%!i i
!ono%!i reul!a!a. 0)eni!o,
k'an!i!a!i'nim me!o"ama "olai %e "o
%a&e!i/ )o"a!aka ko$i )o"r&a'a$u
)oo)a'an$e o 4enomenu ko$i %e
)roua'a. (ako +i !ako ne!o +ilo
mo#ue o%!'ari!i, k'an!i!a!i'na
i%!ra&i'an$a na$ee ukl$uu$u mali +ro$
'ari$a+li i 'elik +ro$ i%)i!anika, !e a
)roc$enu )ou"ano%!i i 'al$ano%!i
kori%!e una)ri$e" )ro)i%ane )roce"ure.
.(ori!en$e %!an"ar"a nai "a %e
i%!ra&i'an$a mo#u )ono'i!i !e u%)ore"i!i
i analiira!i u o"no%u na %lina
i%!ra&i'an$a. ('an!i!a!i'na me!o"olo#i$a
omo#ua'a %a&iman$e 'eliko# +ro$a
in4ormaci$a i )o!ie u%)ore"+e me3u
ka!e#ori$ama i kro 'ri$eme.
.0%o+na %u+$ek!i'no%! $e na!no man$a
. Priku)l$a$u %e )o"aci u&e# o+u/'a!a i
)oneka" )o'rni )o"aci.
.8eul!a!i %u o#ranieni +u"ui "a nu"e
numerike o)i%e )ri$e ne#o "e!al$na
o+ralo&en$a i !ime nu"e !uri )rika
l$u"%ke )erce)ci$e.
.2%!ra&i'an$a %u e%!o )ro'e"ena u
ne)riro"nim i um$e!nim u'$e!ima, kako
+i %e omo#uio "o'ol$an %!u)an$
kon!role. Taka' %!u)an$ kon!role
na$ee ne )o%!o$i u >>)ra'om %'i$e!u>>
"ono%ei !ime la+ora!ori$%ke um$e%!o
realni/ &i'o!ni/ reul!a!a.
.7na)ri$e" "e1nirani o"#o'ori ne
mora$u nu&no o"ra&a'a!i mil$en$a
i%)i!anika o neko$ !emi.
.8a'o$ %!an"ar"iirani/ u)i!nika mo&e
"o'e%!i "o >>%!ruk!urne>> %u+$ek!i'no%!i u
ko$o$ )o"aci a)ra'o )re"%!a'l$a$u
mil$en$e i%!ra&i'aa )ri$e ne#o
mil$en$e i%)i!anika.
E
ukoliko i%!ra&i'a >>"r&i "i%!ancu>> o"
i%)i!anika ko$i %u"$elu$u u i%!ra&i'an$u.
8KVALITATIVNA METODOLOGIJA
.nalae %'o$u )rim$enu u irokom %)ek!ru "ru!'eni/ nano%!i o" :0.i/ #o". 20.%!
."o "ana% ni$e )o%!i#nu! kon%enu% oko kla%i1kaci$e k'ali!a!i'ni/ i%!ra&i'an$a
.)o %'o$o$ $e lo#ici i )riro"i o!'orena i %'r/a $o$ $e "u+l$i u'i" i raumi$e'an$e
i%!ra&i'ano# )ro+lema
.akl$uci %e i'o"e na o%no'i analie ka!e#ori$a, ko$a %e !emel$i na lo#ici
i%!ra&i'aa
.a )ro'e"+u )o!re+no $e ima!i na umu %l$e"ee: (1) i%!ra&i'a $e )rimarno
ain!ere%iran a )roce%, a man$e a reul!a!e ili akl$uke, (2) na#la%ak u
i%!ra&i'an$ima $e na naen$u, (:) i%!ra&i'a $e o%no'ni in%!rumen! a )riku)l$an$e i
in!er)re!aci$u reul!a!a, (;) i%!ra&i'an$a )o"raumi$e'a$u !eren%ki ra" i o"laak u
%!'arno okru&en$e, (<) i%!ra&i'an$a %u o)i%na, +u"ui "a $e i%!ra&i'a )rimarno
ain!ere%iran a )roce%, naen$e i raumi$e'an$e ri$ei %u"ionika i (D) )roce%
akl$ui'an$a $e in"uk!i'an (o" "e!al$a "o akl$uaka)
Gra%&'i (ri'a) *r.;+ "rin-i(i 'va,itativni/ istraivanja
"rin-i(i 2 (,aniranj2 na-rta istraivanja
1. 2%!ra&i'an$e %!'arno#
%'i$e!a
2%!ra&i'an$e %e o"'i$a u %!'arnim u'$e!ima, +e
mani)ulaci$e i kon!role, o"no%no eliminaci$e
%i!uaci$%ki/ 'ari$a+li.
2.=lek%i+ilno%! u nacr!u
i%!ra&i'an$a
Nacr! i%!ra&i'an$a )o%!a'l$a %e u #la'nim cr!ama, a
)o )o!re+i i u%li$e" )rom$ena %i!uaci$%ki/ u'$e!a
mi$en$a %e i )rila#o3a'aF o!kri'a$u %e i %li$e"e no'i
%m$ero'i u i%!ra&i'an$u.
:. S'r%i%/o"no i%!ra&i'an$e 7orci (%lua$e'i) %e +ira$u nam$erno i %'r%i%/o"no,
$er %u +o#a!i in4ormaci$ama i omo#ua'a$u +ol$i
u'i" i %)ona$u )ro+lema ili 4enomena, a ne
em)iri$%ko )oo)a'an$e.
"rin-i(i (ri'2(,janja (43ata'a i trns'4. ra3a
;. ('ali!a!i'ni )o"aci Gil$e&e %e )roma!ran$a i%!ra&i'aa, ko$a "e!al$no i
"u+oko o)i%u$uF u in!er'$uima %e +il$e&e %!'arne
ri$ei i%)i!anika o n$i/o'om i%ku%!'u ili mil$en$uF
analiira$u %e "okumen!iF )roua'a$u %e %lua$e'i.
<. 0%o+no i%ku%!'o i
ukl$ueno%! i%!ra&i'aa
2%!ra&i'a $e u ira'nom kon!ak!u % l$u"ima,
%i!uaci$ama i 4enomenom i%!ra&i'an$aF n$e#o'o
o%o+no i%ku%!'o $e 'a&no a i%!ra&i'an$e i
raumi$e'an$e 4enomena.
D. >>-m)a!ina neu!ralno%!>>
i o!'oreno%! i%!ra&i'aa
2%!ra&i'a $e em)a!ian )rema i%)i!anicimaF ne
)roc$en$u$e i oc$en$u$e n$i/o'e o"#o'ore )rema
'la%!i!im m$erilima. neu!ralan $eF o!'oren $eF
o%$e!l$i' $e, i%kau$e )o!o'an$e )rema i%)i!aniku,
%'$e%no%! i %u%re!l$i'o%!F )rilikom )roma!ran$a
H
)o!)uno $e ukl$uen.
E. Dinamina i ra'o$na
)er%)ek!i'a
0ri$en!aci$a na )roce%F )rom$ene %i!uaci$a i %u%!a'a
%e oeku$u, a i%!ra&i'a $e na n$i/ o%$e!l$i'.
"rin-i(i 2 ana,i)i (43ata'a
H. 0ri$en!aci$a na $e"i%!'ene
%lua$e'e ($e"inice analie)
S'aki $e %lua$ $e"in%!'en i o%o+i!F u analii %e 'o"i
rauna o "e!al$ima )o$e"ini/ %lua$e'a ($e"inica)F
u%)ore"+a i analia me3u %lua$e'ima u'elike o'i%i
o k'ali!e!i )o$e"inani/ %!u"i$a.
I. 2n"uk!i'na analia i
krea!i'na %in!ea
Na#la%ak $e na "e!al$ima i )o%e+no%!ima )o"a!aka,
kako +i %e o!krio uorak, o+raac, !ema ili
me3u%o+na )o'eano%!F a)oin$e %e
i%!ra&i'an$em, nakon e#a %e !ra&e em)iri$%ke
)o!'r"eF )roce% $e 'o3en anali!ikim )rinci)ima
(man$e )ra'ilima)F na kra$u %e krea!i'nim
%in!e!iiran$em o+liku$u akl$uci.
10. 9oli%!ika )er%)ek!i'a =enomen ko$i %e i%!ra&u$e %/'aa %e kao %lo&ena
c$elinaF 4oku% $e na me3uo'i%no%!i i %i%!em%ko$
"inamici, a ne na %)eci1nim 'ari$a+lama i n$i/o'im
linearnim uronim 'eama.
11. 0%$e!l$i'o%! na kon!ek%!
i%!ra&i'an$a
Nalai i%!ra&i'an$a %m$e!a$u %e u "ru!'eni,
)o'i$e%ni i 'remen%ki kon!ek%!F )oo)a'an$e i'an
kon!ek%!a i%!ra&i'an$a ni$e )re)orul$i'oF uorci i
o+ra%ci mo#u %e )a&l$i'om u%)ore"nom analiom
%lua$e'a )rimi$eni!i u no'im u'$e!ima.
12. Per%)ek!i'a, anali!ika
re6ek%i'no%! i
'$ero"o%!o$no%! i%!ra&i'aa
2%!ra&i'a ino%i 'la%!i!a i%ku%!'a i re6ek%i$e (ak!i',
a ne )a%i' u ira&a'an$u)F nan$e, u!renirano%! i
%i#urno%! i%!ra&i'aa, u ira&a'an$e u )r'om licu,
)o$aa'a$u '$ero"o%!o$no%! nalaa i i%!ra&i'an$aF
i%!ra&i'a )o%!i&e ra'no!e&u ime3u au!en!ino#
)rikaa %lo&eno# %u%!a'a ko$i i%!ra&u$e i 'la%!i!e
anali!ino%!i i re6ek%i'no%!i.
.u %!'arno%!i ri$e!ko %e )o%!i#nu %'i )rinci)i, ali 'a&no $e )ona'a!i i/ i )ri"r&a'a!i
i/ %e u na$'eo$ mo#uo$ m$eri.
.Tri naj&6< (4.r6' '4j (r4i),a) i) istraiva&v (ristran4sti %u: (1)
!olistika po$reka 5 "o#a3a %e ka"a %e "e!al$i i in$enice )roma!ra$u kao c$elina
ko$a $e 'ie ure3ena, %kla"na i )o"u"arna ne#o !o a)ra'o $e%!, (2) elitistika
pristranost 5 "o#a3a %e ka"a i%!ra&i'a )rec$en$u$e )o"a!ke "o+i'ene o" o%o+a
ko$e %u 'ie# %!a!u%a i (:) %%uroenika ojanjenja%% 5 "o#a3a$u %e ka"a i%!ra&i'a
o)i%u$e )o$a'u kao "a $e )ri)a"nik #ru)e, a ne kao i%!ra&i'a.
.7%!o, !re+a 'o"i!i rauna o %l$e"eim kri!eri$ima )roc$ene k'ali!e!e i%!ra&i'an$a:
isto&i "ri$oru# 5 me!o"a ko$a %e kori%!i u )riku)l$an$u )o"a!aka na !erenuF
vjerodostojnosti "krediilitetu# istraivaa' sistematinoj analizi prikupljeni!
podataka i valjanosti interpreta(ije.
8KOM=INIRANJE "RISTU"A I METODA
I
Gra%&'i (ri'a) *r. >+ Us(4r3*a 'vantitativn i 'va,itativn 0t434,4.ij
O*i,jj Kvantitativn4 istraivanj Kva,itativn4 istraivanj
Jil$e'i Pro'$era !eori$a i /i)o!ea,
uoa'an$e uroni/ 'ea,
)roua'an$e )o'eano%!i
'ari$a+li ili ralika me3u
%ku)inama.
0)i%i'an$e i !umaen$e
i%ku%!a'a, )riku)l$an$e no'i/
%)ona$a, %!$ecan$e nan$a i
raumi$e'an$e +e )olani/
)re!)o%!a'ki.
=iloo4%ka o%no'a Poi!i'iam, )o%!)oi!i'iam (ri!ika !eori$a,
kon%!ruk!i'iam,
4enomenolo#i$a
0%no'na )i!an$a 7!$ee li naa'i%na 'ari$a+la
na a'i%nuK ?e%u li "'i$e
'ari$a+le me3u%o+no
)o'eaneK Po%!o$e li ralike
me3u %ku)inamaK
*a!o $e"na 'ari$a+la u!$ee
na "ru#uK (ako, na ko$i nain,
o"no%no )u!em ko$e#
me/anima %e o"'i$a !aka'
u!$eca$K
Nain
)roua'an$a
2oliran$e 'ari$a+li, kon!rola
'an$%ki/ im+enika kako +i %e
uklonile %u)arnike
)re!)o%!a'ke, re"ukcioniam
5 )o$e"no%!a'l$en$e %i!uaci$e
ko$a )o%!o$i u %!'arno%!i kako
+i %e omo#uila k'an!i!a!i'na
analia
Proua'an$e u )riro"nim
u'$e!ima )ri emu %e %lo&no%!
okolno%!i "r&i )re"nou $er
%e omo#uu$e u'i" u c$elinu
2%!ra&i'aki nacr! i
me!o"e
-k%)erimen!alni nacr!,
korelaci$%ki nacr! i%!ra&i'an$a
Du+in%ki in!er'$u,
)roma!ran$e, %ku)ni in!er'$u,
analia %a"r&a$a
,o#uno%!
uo)a'an$a
reul!a!a
2%!ra&ena )o!re+a a
u!'r3i'an$em uni'eralno
'a&ei/ akona i a 'i%okom
'an$%kom 'al$anou
Nemo#uno%! uo)a'an$a na
)o)ulaci$uF raumi$e'an$e
%)eci1no# %lua$a ili uorka
o%o+e u )r'ome )lanu
2%)i!anici Po!re+a a 'eim +ro$em
i%)i!anika +o# 'ee
%!a!i%!ike %na#e i
ne)ri%!ranim uorkom +o#
'ee mo#uno%!i uo)a'an$a
nalaa
,an$i uorak i%)i!anika ko$i ne
"o)u!a uo)a'an$e, ali
omo#uu$e "u+l$u analiu
7lo#a i%)i!anika 2%kl$ui'o o+$ek!i i%!ra&i'an$a
na ko$ima %e )ro'$era'a$u
/i)o!eeF ne )oma&u
i%!ra&i'au u raumi$e'an$u
reul!a!a
2%)i!anici %u %u"ionici i
%u+$ek!i u i%!ra&i'an$uF
i%!ra&i'a i i%)i!anici ine
$e"in%!'o $er a$e"niki
na%!o$e )o%!ii raumi$e'an$e
)o"a!akaF i%)i!anici re"o'i!o
)oma&u u )roc$eni 'al$ano%!i
o)i%a i !umaen$a ko$e ino%i
i%!ra&i'a
7lo#a i%!ra&i'aa Na%!o$i %e %man$i!i ili )o%'e
i%kl$ui!i i%!ra&i'ae' u!$eca$F
mil$en$e, )o#le"i i %!a$ali!a
i%!ra&i'aa o"ra&a'a$u %e u
)olanim )re!)o%!a'kama i
o"a+iru )ro+lema, ali ne u
2%!ra&i'a 'la%!i!im
%!a$ali!em u!$ee na
!umaen$eF i%!ra&i'ae'a
ukl$ueno%! i em)a!i$a %u
)o&el$ne $er 'o"e "u+l$em i
+ol$em raumi$e'an$u o%o+ni/
10
me!o"i, analii inoen$u
reul!a!a i n$i/o'u !umaen$u
i%ku%!a'a, )o"$e"nako u
n$e#o'o$ konce)!ualiaci$i i
i'e"+i.
Po"aci 8eul!a!i na %!an"ar"iiranim
u)i!nicima ili "ru#im
o)eracionaliaci$ama
koce)a!aF in4ormaci$e %u
%'e"ene na +ro$e'e
Pri)o'i$e"ni o)i%i, !ek%!o'i,
!ran%kri)!i ra#o'oraF )o"aci
%a"r&ani u ri$eima ko$e %e ne
)re'o"e (ko"ira$u) u +ro$e'e
0+ra"a )o"a!aka S!a!i%!ika analia,
"e%kri)!i'na i in4erenci$alna
Ai!erarna, 'er+alna,
nere"ukcioni%!ika
Naela 'al$ano%!i 7nu!arn$a, 'an$%ka,
kon%!ruk!na, %!a!i%!iko#
akl$uka
(o/erenci$a, unu!arn$a
"o%l$e"no%!
Primarni "o)rino% Vee raumi$e'an$e
i%!ra&i'ane )o$a'e "o ko$e#
%e "olai )ro'$erom !eori$e ili
!eori$%ki/ )re!)o%!a'ki
8aumi$e'an$e i%ku%!'a ko$em
'o"i n$i/o'o in!eni'no i
)ro"u+l$eno iua'an$e +e
aokru&eno# !eori$%ko# ok'ira
.(om+inirana me!o"olo#i$a mo&e ukl$ui'a!i: (1) 'ie i'ora ili 'r%!a )o"a!aka, (2)
'ie i%!ra&i'aa, (:) 'ie me!o"a u )riku)l$an$u ili i%!ra&i'an$u ili (;) 'ie !eori$%ki/
)er%)ek!i'a u in!er)re!aci$i reul!a!a u i%!om i%!ra&i'akom )ro$ek!u.
.$o %e nai'a i trian$ula(ija (o"no%i %e %amo na ralii!e me!o"e )riku)l$an$e
)o"a!aka) ili pristup vie metoda
. na kra$u, ne )o%!o$i "e1nici$a ko$a $e me!o"a na$+ol$a, na$+ol$e me!o"e %u one
ko$e e o%i#ura!i )o"a!ke na %l$e"ea )i!an$a: )to je svr!a istraivanja*' +oja
istraivaka pitanja dominiraju*' +oja vrsta podataka &e najolje rasvijetliti
pitanja* +oji su mi resursi na raspola$anju*' +ome je istraivanje namijenjeno*
i!"., i+or me!o"olo#i$e $e )i!an$e i+ora i%!ra&i'aa.
II. DIO $AZE ISTRAIVAKOG RADA
5. ODREENJE PODRUJA
.Po"ru$e i%!ra&i'an$a $e iroko )o"ru$e animan$a i ko$e# %e mo&e #enerira!i
%)eci1ni$a !ema.
.Tema i%!ra&i'an$a $e rela!i'no u%ko o"re3eno )o"ru$e in!ere%a ko$e $e mo#ue
"e!al$no i%!ra&i!i i o)i%a!i u i%!ra&i'akom ra"u.
.(oraci a one ko$i ne na$u ko$im )o"ru$em ili !emom %e &ele +a'i!i u %'om ra"u:
!. O3r1nj 6ir. (43r2&ja )ani0anja: >>L!o me animaK>>
#. "43j,a 6ir. (43r2&ja na 2a (43r2&ja 5 )ri$e !o#a )roui!i li!era!uru
11
9. O3a*rit '4j va0 j 43 3%nirani/ (43(43r2&ja naj)ani0,jivij 5
)ri'remena !ema ne +i !re+ala +i!i ni!i )reu%ka ni!i )reiroka
7kra!ko: 2"en!i1cira$!e.M 8a"i$eli!e.M 0"a+eri!e.M Po%!a'i!e )i!an$a.M
=ormulira$!e cil$e'e.M Pro'$eri!e.M Pono'no )ro'$eri!e
. PRIKUPLJANJE LITERATURE
.(ako +i ra'ili !eori$%ki ok'ir )olai!a i%!ra&i'an$a i )o%!a'ili iao'ne
i%!ra&i'ake cil$e'e i /i)o!ee ra"a !re+a )roui!i %'u )na&ajn2 ,itrat2r2, )o"
ko$om %e mi%li na: temeljna djela i neko# )o"ru$a, djela kljuni! autora i neko#
)o"ru$a, najznaajnija djela u nekom )o"ru$u, aktualna djela i neko# )o"ru$a,
!e djela i )o"ru$a ko$a %u o+$a'l$ena u 9r'a!%ko$ ili o 9r'a!%ko$..
.Kva,itta ,itrat2r ko$a %e kori%!i u ra"u $e"an $e o" elemena!a na !emel$u
ko$i/ e ra" +i!i oci$en$en.
.Naj&6< (4.r6' (ri (ri'2(,janj2 ,itrat2r: i'ori li!era!ure ko$i ni%u
)o'eani % )o"ru$em i%!ra&i'an$aF )reo)eni!i i'ori li!era!ureF )o)ularna
li!era!ura i ire# )o"ru$a ko$a $e ru+no )o'eana % )o"ru$em i%!ra&i'an$aF
io%!a'l$an$e lanaka ()i%an$e i%kl$ui'o na !emel$u kn$i#a)F a%!ar$eli i'ori
li!era!ureF i'ori li!era!ure i%kl$ui'o na /r'a!%kom $eikuF na)reac )riku)l$eni
i'ori li!era!ureF )remalo i'ora li!era!ure.
.Sa'$e!: Proui!i !o $e 'ie mo#ue )o%!o$ee# ma!eri$alaN
8Kr4n4,46'i (r4-s (r4na,anja ,itrat2r+
!. O3r1ivanj ',j2&ni/ rij&i (2t0 '4ji/ < s (rtraivati. kl$une ri$ei
%u u )ra'ilu: nai' )o"ru$a, nai'i konce)a!a ko$i %e %!a'l$a$u u o"no%,
#eo#ra4%ko )o"ru$e o" in!ere%a, imena au!ora i %l. !e +e n$i/ ni$e mo#ue
)re!ra&i'a!i elek!ronike +ae.
#. "rtraivanj 'njini-a 5 )re!ra&i'an$e ka!alo#a i 1ika )re!ra#a
9. "rtraivanj intrnta 5 )re!ra&i'an$e elek!ron%ki/ +aa (+ae a%o)i%a,
+ae elek!ron%ki/ kn$i#a, +ae ma#i%!ar%ki/ ra"o'a, +ae "ok!or%ki/ ra"o'a,
+i+lio#ra4%ke +ae, +ae %!a!i%!iki/ )o"a!aka i "r.) i "r.in!erne!%ki/ %!ranica
(in!erne!%ke %!ranice or#aniaci$a %'i/ 'r%!a, !i%ko'ina, ralii!i/ #ra3an%ki/,
'la"ini/ i #lo+alni/ inici$a!i'a, online enciklo)e"i$a, +e%)la!ne elek!ron%ke kn$i#e,
online a%o)i%i, c$elo'i!e 'eri$e nan%!'eni/ ili %!runi/ ra"o'a, +ae %a
%!a!i%!ikim )o"acima).
.Po%e+nu )a&n$u !re+alo +i )o%'e!i!i )re!ra&i'an$u na$+ol$i/ %'$e!%ki/ a%o)i%a,
a%o)i%ima ko$i ima$u 'i%oke 4ak!ore o"$eka, na$i!ani$im a%o)i%ima !e
a%o)i%ima i$i %u ure"nici u#le"ni nan%!'enici i %l..
12
.Oa%o)i%i ilae +r&e o" kn$i#a, )a e na$no'i$a i%!ra&i'an$a +i!i )ri$e u n$ima, a i
ee %e "i#i!aliira$u o" kn$i#a )a %u "o%!u)ni$i.
.Neami%li'o $e )i%a!i nan%!'eni lanak ili %!runi ra" i%kl$ui'o na !emel$u kn$i#a.
.7%!o, %a'$e!u$e %e )re!ra&i'an$e +aa % !erci$arnim i'orima )o"a!aka (ra"i u'i"a
ko$e %e nan%!'ene ili %!rune )u+likaci$e na$'ie ci!ira$u o"no%no kori%!e).
na$ee kori!eni %u Science Ji!a!ion 2n"eC (SJ2), Social Science Ji!a!ion 2n"eC
(SSJ2) i Gri!i%/ 9umani!ie% 2n"eC.
.7 %'e !o, in!erne! !re+a ue!i % reer'om, $er ima "'i$e 'elike mane: 'elik +ro$
)o"a!aka i ne%elek!i'no%! % o+irom na k'ali!e!u o+$a'l$eno# ma!eri$ala, !o mo&e
"o'e%!i "o )re!r)ano%!i in4ormaci$ama %umn$i'e k'ali!e!e.
:. O3,2'a 4 (2*,i'a-ija0a '4j j 343atn4 (4tr*n4 na*aviti 5
)o%u3i'an$e u kn$i&nicama ili onlineB1ika ku)n$a.
.Pri )riku)l$an$u li!era!ure )re)orua %e ira3i'a!i *i,j6' $er %e ka%ni$e !eko
%$e!i!i #"$e %!e ne!o )roi!ali i )rona3ene i'ore o"ma/ +il$e&i!i )rema Uputama
za (itiranje i navoenje literature kako +i +ilo )rak!ini$e !e %e u!e"$elo na
'remenu.
!. RAZVOJ TEORIJSKOG OKVIRA
.Nakon )ronala%ka kl$uni/ kn$i#a i a%o)i%a %l$e"ei korak $e "e!al$no i kri!iko
i!an$e li!era!ure kako +i %e !o +ol$e u)onali % !emama i )i!an$ima i )o"ru$a
ko$e %e i%!ra&u$e.
.Ti$ekom i!an$a )o!re+no $e u!'r"i!i: "a li $e o"re3ena nan%!'ena in$enica u
)o"ru$u ko$e %e )roua'a )o!'r3ena +e ikak'e "'o$+eF ko$e %u !eori$e na$ee
kori!ene i ci!irane, ko$e %u na$ee kri!ike !i/ !eori$aF "o ko$e m$ere reul!a!i
)o%!o$ei/ i%!ra&i'an$a mo#u +i!i )rimi$en$eni i )oo)eni na "r. %i!uaci$eF !eme ili
)i!an$a unu!ar ko$i/ )o%!o$e na$'ea ne%la#an$a me3u au!orima i ini$e!i %'o$e
mil$en$e o 'al$ano%!i !i/ ne%la#an$a !e )o"ru$a o ko$ima %e malo na ()ronai
>>ru)e>> u )o%!o$eo$ nan%!'eno$ #ra3i).
.Nakon )roua'an$a "i$ela li!era!ure !re+a )okua!i )o%!a'i!i !eori$%ki ok'ir, a
a'ri!i #a nakon )roua'an$a li!era!ure.
.*nai, analia li!era!ure ima "'i$e o%no'ne 4unkci$e: (1) "e1niran$e !eori$%ko#
ok'ira i%!ra&i'an$a i $a%ni$e rara3i'an$e me!o"olo#i$e ko$a e %e kori%!i!i u
i%!ra&i'an$u i (2) %m$e!an$e nalaa u )o%!o$ee %)ona$e )rouene kro analiu
li!era!ure.
". DEFINIRANJE #ILJEVA I ISTRAIVAKI$ PITANJA
1:
.?i,jvi0a istraivanja i!a!el$e %e o+a'$e!a'a !o %e i%!ra&i'an$em &el$elo
)o%!ii.
.*a!o $e kl$uno cil$e'e 4ormulira!i $a%no i "o'ol$no %)eci1no.
.Jil$e'i %e mo#u (ali i ne mora$u) )o"i$eli!i na #la'ne i )omone.
.Pla'ni cil$ i%!ra&i'an$a $e kra$n$e i %'eo+u/'a!no o"re3en$e %m$era i%!ra&i'an$a.
.2%!ra&i'ako )i!an$e )re"%!a'l$a %re"in$i "io i%!ra&i'ako# )roce%a i o n$emu o'i%i
k'ali!e!a c$eloku)no# )ro$ek!a.
.2%!ra&i'ako )i!an$e nalai %e na )oe!ku i u o%no'i %'ako# i%!ra&i'an$a.
.Na%!a'ak rani$e o)i%ano# )roce%a "e1niran$a )o"ru$a i !ema (1.: u )o#la'l$u o
o"re3en$u )o"ru$a) $e o+liko'an$e i%!ra&i'ako# )i!an$a i cil$e'a:
:. "4stavit istraiva&'4 (itanj: >>L!o $e !o !o me anima u "e1niranom
)o"ru$u, o"no%no )o")o"ru$uK>>
;. $4r02,irajt -i,jv 5 o+liko'an$e #la'ni/ i )omoni/ cil$e'aF cil$e'i )roilae
i i%!ra&i'aki/ )i!an$a
>. "r4-ijnit sv4j -i,jv 5 analia cil$e'a kako +i %e )roci$enila n$i/o'a
o%!'ari'o%! kro i%!ra&i'an$e
@. "4n4vn4 (r4vjrit 5 >>*anima li me ai%!a o'o i%!ra&i'an$eK>> i >>2mam li
)o!re+ne re%ur%eK>>.
. 2%!ra&i'akim )i!an$em )o!re+no $e $a%no i )recino "e1nira!i !o i%!ra&u$e!e.
.7 o+liko'an$u i%!ra&i'ako# )i!an$a mo#u %e kori%!i!i o"re3eni )o$mo'i ko$e $e
!eko im$eri!i, )a $e )ri !ome 'a&no ra'i!i, "e1nira!i ili u%)o%!a'i!i %e! )ra'ila i
m$era ko$ima %e $a%no "e1nira naen$e !i/ )o$mo'a.
.No )ri$e !o#a, )o!re+no $e ra'i!i o)eracionaliaci$e (o)era!i'ne "e1nici$e)
'ari$a+li ko$e %e )roua'a$u, !e )o)ulaci$e ko$a %e i%!ra&u$e.
.(l$uni !ermini i 'ari$a+le !re+a$u %e "e1nira!i $a%no, kako +i %e i+$e#la
"'o%mi%leno%!.
.Tre+a %a%!a'i!i i )reciira!i (o)era!i'ne) "e1nici$e ko$e na$+ol$e o"#o'ara$u
i%!ra&i'an$u.
%. DEFINIRANJE VARIJABLI I LJESTVI#A MJERENJA
.K4n-(t $e men!alni imi"&, !$. )erce)!i'ni "o&i'l$a$ %'ako# )o$e"inca )a n$e#o'a
naen$a 'arira$u o" o'$eka "o o'$eka.
1;
.(once)! ko$i $e mo#ue im$eri!i, o"no%no ko$i mo&e ima!i ralii!e 'ri$e"no%!i,
nai'a %e varija*,a.
.Vari$a+la %e o"no%i na karak!eri%!iku ili o+il$e&$e )o$e"inca ili or#aniaci$e ko$a
mo&e +i!i im$erena ili )roma!rana i ko$a %e raliku$e me3u l$u"ima ili
or#aniaci$ama ko$e %e i%!ra&u$u !e mo&e +i!i im$erena ili )roci$en$ena na
ralii!im l$e%!'icama.
.neke me!o"e m$eren$a %u irai!o %u+$ek!i'ne, )a i/ u nan%!'enom i%!ra&i'an$u
)okua'amo i+$ei.
.7koliko %e u i%!ra&i'an$u kori%!i konce)!, mora %e o)eracionaliira!i, o"no%no
"e1nira!i nain )lanirano# m$eren$a.
8VRSTE VARIJA=LI
.Vari$a+le %e mo#u ka!e#oriira!i na 'ie ralii!i/ naina.
.S o+irom na )o'eano%!, o"no%no kaualno%! (u i%!ra&i'an$ima ko$ima $e cil$
i%)i!i'an$e o"re3eni/ )o'eano%!i ili kaualni/ o"no%a) )o%!o$e: (1)'ari$a+le
)rom$ene 5 one 'ari$a+le ko$e "o'o"e "o )rom$ene u o"re3enom 4enomenuF
(2)'ari$a+le reul!a!a 5 one ko$e %u )o%l$e"ice )ri$an$e )rom$eneF (:) 'ari$a+le
ko$e ima$u u!$eca$a na 'eu ime3u 'ari$a+li )rom$ene i 'ari$a+li reul!a!a i (;)
'ari$a+le ko$e %u u o"re3enim %i!uaci$ama nu&ne kako +i uo)e )o%!o$ao kaualni
o"no%.
.7 i%!ra&i'ako$ !erminolo#i$i 'ari$a+le )rom$ene %e nai'a$u n)avisn
varija*,, 'ari$a+le reul!a!a )avisn varija*,, neim$erene 'ari$a+le ko$e
ima$u u!$eca$a na kaualni o"no% o'u %e vanjs' varija*,, a 'ari$a+le ko$e
o+$an$a'a$u o"no% uroka i )o%l$e"ica nai'a$u %e intrvniraj2< varija*,.
.N)avisna varija*,a $e ralo# u )oa"ini o"re3ene )rom$ene u neko$ %i!uaci$i.
.(a"a %e ra"i o i%!ra&i'an$u, !o $e 'ari$a+la a mani)uliran$e.
.7'$e! a i%)ra'no )o%!u)an$e % n$om $e "a $e ona %a%'im $a%no i $e"nonano
"e1nirana.
.Nea'i%nu 'ari$a+lu !re+a o"a+ra!i !ako "a na n$u mo&emo u!$eca!i i "a $e
mo&emo kon!rolirano mi$en$a!i.
.,oro odarana nezavisna varijala mora iti: 1))rikla"na a !e%!iran$e
o"re3ene /i)o!eeF 2)$e"nonanaF :) nea'i%naF ;) )rikla"na a mani)uliran$eF
!e <) )rim$erena )o %'om ra%)onu i in!eni!e!u )re"me!a )roua'an$a.
.Zavisna varija*,a $e reul!a!a )rom$ena "o ko$i/ $e "olo u'o3en$em nea'i%ne
'ari$a+le.
.Na$ee $u o)a&amo i m$erimo ili analiiramo u nekom i%!ra&i'an$u.
.Vanjs' varija*, %u im+enici ko$i mo#u )o'ea!i ili %man$i!i in!eni!e! o"no%a
ime3u a'i%ne i nea'i%ne 'ari$a+le.
1<
.Intrvniraj2< varija*, )o'eu$u a'i%nu i nea'i%nu 'ari$a+lu, )a o"no%
ime3u a'i%ne i nea'i%ne 'ari$a+le u !om %lua$u ne )o%!o$i +e in!er'enira$ue
'ari$a+le.
.S o+irom na $e"inicu m$eren$a, 'ari$a+le %u mo#u )o"i$eli!i na 'at.4rijs' 5
m$ere %e nominalnim ili or"inalnim l$e%!'icama ili '4ntin2iran 5 m$ere %e na
in!er'alnim ili om$ernim l$e%!'icama.
.(a!e#ori$%ke 'ari$a+le mo#u +i!i '4nstantn (ka"a ima$u %amo $e"nu 'ri$e"no%!
ili ka!e#ori$u)F 3i/4t40n ( "'i$e ka!e#ori$e) ili (4,it40n ('ie ka!e#ori$a).
.(on!inuirane 'ari$a+le ima$u kon!inui!e! u m$eren$u i )oneka" i/ $e mo#ue
m$eri!i ralii!im l$e%!'icama.
8LJESTVI?E MJERENJA
.; ka!e#ori$e l$e%!'ica: nominalne, or"inalne, in!er'alne i om$erne.
!.A N40ina,n ,jstvi-
.omo#uu$u kla%i1kaci$u )o$e"inca, o+$eka!a ili o"#o'ora, a%no'anu na
a$e"nikimB"i$el$enim o+il$e&$ima ili %'o$%!'ima.
.re"o%li$e" n$i/o'a na+ra$an$a ni$e 'a&an $er me3u n$ima ne )o%!o$i nikaka' o"no%
.%a"r&e ka!e#ori$e ko$e %u me3u%o+no i%kl$ui'e i %'eo+u/'a!ne.
.i4re 5 +ro$e'i ko$i am$en$u$u imena )ri emu i/ %e ne %mi$e !re!ira!i kao 'ari$a+le
neke 'ie l$e%!'ice i %!a!i%!iki im %e )ri%!u)a!i na !a$ nain.
#.A Or3ina,n ,jstvi-
.ka!e#ori$e %u, o%im !o %e me3u%o+no i%kl$uu$u, ran#irane o"no%no )o"i$el$ene u
%ku)ine % o+irom na koliinu %'o$%!'a ko$e m$ere.
.ima %'o$%!'a nominalne, % nekim "o"a!nim %'o$%!'ima: )o!ka!e#ori$e %u
or#aniirane % o+irom na in!eni!e! %'o$%!'a )o ko$em %u ra'r%!ane.
.ne "o'ol$a'a$u kori!en$e %!a!i%!iki/ o+ra"a a%no'ani/ na ari!me!iko$ %re"ini
ili %!an"ar"no$ "e'i$aci$i.
9.A Intrva,na ,jstvi-a
.ima %'e o%o+ine or"inalne l$e%!'ice, a )o!ka!e#ori$e %u ran#irane )rema
)a"a$uem ili ra%!uem ran#u.
."o"a!no, kori%!i $e"inice m$eren$a ko$e omo#ua'a$u )o$e"incima ili o"#o'orima
"a +u"u )o%!a'l$eni u $e"nako ramaknu!e in!er'ale u o"no%u na ra%)on !e
'ari$a+le.
.ima )oe!nu i a'rnu !oku ko$a $e )o"i$el$ena u $e"nako ramaknu!e
$e"iniceBin!er'ale.
1D
.rela!i'na $e, ucr!a'a )olo&a$ )o$e"inaca ili o"#o'ora u o"no%u na "ru#e )o$e"ince
ili o"#o'ore.
:.A O0jrn ,jstvi-
.ima %'a o+il$e&$a )re!/o"ni/ l$e%!'ica u "o"a!no o+il$e&$e "a $e )oe!na !oka
l$e%!'ice 1k%na.
8Ljstvi- 0jrnja i statisti&'i (4st2(-i
.'ari$a+le im$erene na nominalno$ l$e%!'ici na$ee %u reul!a! k'ali!a!i'ni/
m$eren$a.
.)omican$em % ni&i/ raina m$eren$a )rema or"inalnim, in!er'alnim i om$ernim,
mo#ua $e )rim$ena %'e 'ee# o)%e#a %!a!i%!iki/ ala!a.
.nominalne l$e%!'ice "o'ol$a'a$u ne)arame!ralnu %!a!i%!iku (rela!i'no neo%$e!l$i'a
u o!kri'an$u o"no%a ime3u )o)ulaci$e)
.ni!i na 'ari$a+lama or"inalne l$e%!'ice ne +i %e %m$eli )ro'o"i!i )arame!ri$%ki
%!a!i%!iki )o%!u)ci, no u mno#im %e i%!ra&i'an$ima !o )ra'ilo i#norira, )o#o!o'o u
%lua$u 'eliko# +ro$a ka!e#ori$a.
.%'aka 'ari$a+la !re+ala +i +i!i im$erena na na$'io$ mo#uo$ raini m$eren$a.
1&. OBLIKOVANJE $IPOTEZA
.9i)o!ea "ono%i $a%nou i )recino%! cil$u i%!ra&i'an$a, ali ni$e nu&na a
i%!ra&i'an$e.
.)rimarno i'ire i %e!a )re!)o%!a'ki ko$e %e !e%!ira$u u ok'iru i%!ra&i'an$a
.9i)o!ea $e %)eci1na !'r"n$a u o+liku )re"'i3an$a ko$a na$ee "o'o"i u o"no%
"'i$e 'ari$a+le.
.0na u'i$ek )roilai i cil$a, o"no%no i%!ra&i'ako# )i!an$a.
.,o&e %e rei i "a $e ona )ri'remeni o"#o'or na )i!an$e, ko$e i%!ra&i'an$em !re+a
o"+aci!i ili )o!'r"i!i.
.Po%!o$i ci$eli ni elemena!a na ko$e $e )o!re+no )ai!i )ri o+liko'an$u /i)o!ee
kako +i $e +ilo mo#ue '$ero"o%!o$no )ro'$eri!i:
Bi(4t)a *i tr*a,a *iti jasna i j3n43i0n)i4na,na. Po$mo'i ko$i %e
kori%!e u /i)o!ei mora$u +i!i $a%no "e1nirani i 'al$ano o)eracionaliirani. Vrlo
$e 'a&no "a +u"e $e"no"imenionalna 5 "a #o'ori %amo o $e"nom o"no%u.
Bi(4t) 04raj2 *iti s(-i%&n. 0)eni!e /i)o!ee #ran"iono# o)%e#a
na$ee %u ne)ro'$erl$i'e, iako %e ine im)re%i'nima i 'a&nima. L!o $e
o)eni!i$a /i)o!ea, lake $e u)a%!i u amku kori!en$a %elek!i'ni/ "okaa.
1E
Bi(4t)2 *i tr*a,4 04<i 4(ra-i4na,i)irati i 04<i (r4vjriti. 9i)o!eu
$e )o!re+no irai!i u m$erl$i'im !erminima $er ako %e ne mo&e m$eri!i i n$e ne
mo&e!e i'ui nikaka' akl$uak. 7 !o mora$u )o%!o$a!i me!o"e i !e/nike a
)ro'$eru /i)o!ee.
Bi(4t)a *i tr*a,a *iti (4v)ana s (4st4j<i0 )nanstvni0
s(4)naja0a. Va&no $e "a /i)o!ea i'ire i )o%!o$ei/ %)ona$a i "a i/ iri,
+u"ui "a $e !o $e"an o" o%no'ni/ cil$e'a nan%!'eno# ra"a.
.Na kra$u $o $e"nom !re+a )ro'$eri!i: ukl$uu$e li /i)o!ea (+arem) "'i$e 'ari$a+leF
"a li u%)o%!a'l$a o"no% me3u 'ari$a+lamaF ima li o+lik !'r"n$eF "a li $e lo#iki
)o'eana % !eori$%kim ok'irom i i%!ra&i'akim )i!an$emF "a li $u $e mo#ue
)ro'$eri!i %!a!i%!ike naa$no%!i.
8VRSTE BI"OTEZA
.7 o%no'i )o%!o$e "'i$e 'r%!e i%!ra&i'an$a: n2, /i(4t) 5 /i)o!ee )rema ko$ima
ne )o%!o$i o"no% me3u 4enomenima, 'ari$a+lama ili )o$a'ama ko$e i%!ra&u$emo i
a,trnativn /i(4t) 5 /i)o!ee )rema ko$ima )o%!o$i o"re3ena 'r%!a o"no%a
me3u 4enomenima, 'ari$a+lama ili )o$a'ama ko$e i%!ra&u$emo.
.Al!erna!i'na /i)o!ea mo&e +i!i o+liko'ana na 'ie naina: "'o%!rano, "a )o%!o$i
o"re3ena )o'eano%!, ali %m$er !e )o'eano%!i ni$e $a%an, ili $e"no%!rano 5 %m$er
)o'eano%!i $e una)ri$e" "e1niran 5 3ir'tivna /i(4t)a.
.9i)o!ea ko$om i%!ra&i'a )roc$en$u$e "a e +i!i ralike, ali ne )roc$en$u$e
in!eni!e! !e ralike nai'a %e /i(4t)a ra),i'.
.Ako i%!ra&i'a "o'ol$no )ona$e )o"ru$e i%!ra&i'an$a "a %ma!ra kako mo&e
)roci$eni!i in!eni!e! u!$eca$a, )o%!a'l$a /i)o!eu ko$a %e nai'a /i(4t)a t4&'
(rva,n-ij.
.Oe!'r!i !i) /i)o!ee nai'a %e as4-ijativna /i(4t)a.
11. NA#RT ISTRAIVANJA
.0%'rnimo %e na !emel$ne 'r%!e i%!ra&i'an$a % o+irom na n$i/o'e cil$e'e % !ime "a
%e i'i3a$nim neemo +a'i!i.
8O"ISNA I UZRONA ISTRAIVANJA
.7 "ru!'enim i%!ra&i'an$ima )o%!a'l$a$u %e "'a !emel$na !i)a )i!an$a: L!o %e
"o#a3a i a!o %e !o "o#a3a.
1H
.7 4(isn40 istraivanj2 o%no'ni cil$ $e %i%!ema!ino o)i%a!i %i!uaci$u, )ro+lem,
4enomen ili )onu"i!i in4ormaci$u o )rim$erice u'$e!ima &i'o!a u neko$ a$e"nici,
o"no%no o)i%a!i %!a'o'e )rema nekom )ro+lemu.
.Pla'ni cil$ o'ak'o# !i)a i%!ra&i'an$a $e o)i%a!i !o $e )re'la"a'a$ue % o+irom na
)i!an$e ko$e %e i%!ra&u$e
.7 2)r4&n40 istraivanj2 )okua'a %e u!'r"i!i a!o i kako )o%!o$i o"no%
ime3u "'a a%)ek!a %i!uaci$e ili 4enomena.
.Nacr! i%!ra&i'an$a )r'en%!'eno o+liku$e o"luka o !ome )ro'o"i li %e o)i%no ili
urono i%!ra&i'an$e
.(orelaci$u $e mo#ue o)a&a!i, "ok $e o urono.)o%l$e"inom o"no%u mo#ue
%amo akl$ui'a!i.
8DE$INIRANJE NA?RTA ISTRAIVANJA
.Nacr! i%!ra&i'an$a )re"%!a'l$a )lan, %!ruk!uru ili %!ra!e#i$u i%!ra&i'an$a o+liko'anu
!ako "a omo#ua'a "o+i'an$e o"#o'ora na i%!ra&i'aka )i!an$a.
.7kl$uu$e o%no'ne %m$ernice ko$ima $e "e1nirano !o i%!ra&i'a mora ra"i!i, o"
)i%an$a /i)o!ea i o)era!i'ni/ "e1nici$a, "o a're!ka analie )o"a!aka.
.7 o)i%nim i%!ra&i'an$ima, nacr! %e o+liku$e o"#o'aran$em na %l$e"ea
)i!an$a:1)(aka' $e o+u/'a! kl$uni/ konce)a!aKF2)(o$i $e 'remen%ki ok'ir o)i%a
i%!ra&i'an$aKF :)(o$i $e #eo#ra4%ki o+u/'a! o)i%a i%!ra&i'an$aKF ;)(oliko $e o)eni!
o)i% i%!ra&i'an$aKF <)*a ko$a %!e #le"i!a !eme ain!ere%iraniKF D)(oliko %u
%)eci1ni 'ai in!ere%iKF E)(o$a $e $e"inica analieK.
.(o" nacr!a uroni/ i%!ra&i'an$a, )o!re+no $e "e1nira!i %l$e"ee elemen!e: 1)Gro$
%ku)ina u nacr!uF 2)Gro$ )re!e%! 4aa i%!ra&i'an$aF :)Gro$ )o%!!e%! 4aa
i%!ra&i'an$aF ;),e!o"a "o"$el$i'an$a %lua$e'a u %ku)ineF <)Priro"a in!er'enci$eF
D)Gro$ in!er'enci$a.
.0)eni!o, nacr!i %e mo#u #ru)ira!i u e!iri ka!e#ori$e:
!AKr4sCs'-ijs'i na-rt istraivanja 5 na$ei !i)o'i nacr!a u "ru!'enim
i%!ra&i'an$ima !e na$+ol$e o"#o'ara$u i%!ra&i'an$ima u%m$erenim na u!'r3i'an$e
)ri%u!no%!i neko# 4enomena, %i!uaci$e, )ro+lema ili %!a'aF 'rlo $e $e"no%!a'an i
$e4!in a analiu. Na$'ei ne"o%!a!ak mu $e nemo#uno%! m$eren$a )rom$ena.
#ASt23ija s,2&aja 5 man$e %e a%ni'a na u%)ore"+i %lua$a, a 'ie na "e!al$no$
analii )o$e"ini/ %lua$e'a i on"a na n$i/o'o$ u%)ore"+i. 2n4ormaci$e %e )riku)l$a$u
kako +i %e "o+io kon!ek%! unu!ar ko$e# %e %'r%!a'a$u i o+$an$a'a$u urono 5
)o%l$e"ini o"no%i.
9AL4n.it23ina,na istraivanja 5 m$ere uorak )rom$ene !i$ekom 'remenaF
kori%na %u ka"a %e &eli 'iekra!no (!ra$no) )riku)l$a!i o"re3ene )o"a!ke.
:AE's(ri0nta,ni na-rt istraivanja 5 kla%ini ek%)erimen!alni nacr!
i%!ra&i'an$a u%m$eren $e na "'i$e 'ari$a+le: nea'i%nu 'ari$a+lu (in!er'enci$u) i
1I
a'i%nu 'ari$a+lu (reul!a!), a cil$ ek%)erimen!a $e ukloni!i %'e u!$eca$e na a'i%nu
'ari$a+lu o%im u!$eca$a nea'i%ne 'ari$a+le. Po%!o$i 'ie 'r%!a ek%)erimen!alni/
nacr!a )o)u! laoratorijsko$ eksperimenta (i%)i!i'an$a %e )ro'o"e u um$e!no
%!'orenim u'$e!ima), eksperimenata u prirodnim uvjetima (i%!ra&i'an$a ko$a %e
i'o"e u %!'arnim u'$e!ima, no i%!ra&i'a ima kon!rolu na" nea'i%nom
'ari$a+lom), prirodni! eksperimenata ()re"%!a'l$a$u k'aiek%)erimen!alna
i%!ra&i'an$a) i e- post .a(to eksperimenata (ni%u )ra'a ek%)erimen!alna
i%!ra&i'an$a !e a)ra'o ukl$uu$e %!a!i%!ike analie neki/ )roce%a nakon !o %u %e
oni "o#o"ili).
12. ODREIVANJE UZORKA
.U)4r'4vanj $e )roce% o"a+ira uorka (o"re3eno# +ro$a $e"inica) i 'ee
%ku)ine ()o)ulaci$e) kako +i one )o%!ale !emel$ )roc$ene ili )re"'i3an$a neke
ne)ona!e )o$a'e, %i!uaci$e ili reul!a!a u )o)ulaci$i.
."4(2,a-ija ili o%no'ni %ku) %u %'i lano'i neke %ku)ine % o"re3enim o+il$e&$em
ko$e m$erimo, o"no%no %ku)ina o%o+a, )re"me!a ili )o$e"ino%!i i ko$e %e i"'a$a$u
uorci ra"i m$eren$a.
.U)4ra' $e %ku) $e"inica )o)ulaci$e na ko$ima $e )ro'e"eno i%!ra&i'an$e.
.Na$'a&ni$a )re"no%! akl$ui'an$a na !emel$u uoraka $e u!e"a 'remena,
1nanci$%ki/ i l$u"%ki/ re%ur%a.
.Ali ne mo&e %e nika"a u!'r"i!i )o%'e !ona in4ormaci$a 'e %amo )re"'i"$e!i.
.D'a im+enika ko$a "$elu$u na %!u)an$ %i#urno%!i o akl$ucima ko$i %e "ono%e na
!emel$u uorka %u: v,i&ina 2)4r'a (akl$uci a%no'ani na 'eim uorcima nu"e
'eu %i#urno%! o" oni/ a%no'ani/ na man$im 5 !o $e 'ei uorak, !o $e reul!a!
)ou"ani$i) i '4,i&ina variranja 2 (4(2,a-iji '4j2 istra2j04 (!o $e 'ariran$e
karak!eri%!ike ko$u m$erimo 'ee, !o $e )ou"ano%! im$ereno# man$a).
8Vrst 2)4ra'a 2 'vantitativni0 istraivanji0a
Gra%&'i (ri'a) *r. @+ Vrst 2)4ra'a 2 'vantitativni0 istraivanji0a
20
I. S,2&ajni 2)4r-i
5'a&no $e "a %'e $e"inice u )o)ulaci$i ima$u $e"naku i nea'i%nu mo#uno%! "a
+u"u o"a+rane u uorak.
.'$ero$a!no%! o"a+ira %'ake $e"inice )o)ulaci$e $e %lua$an.
.)re"no%!i:akl$uci %e mo#u #eneraliira!i na ci$elu )o)ulaci$uFneki o" %!a!i%!iki/
)o%!u)aka mo#u %e )rimi$eni!i i%kl$ui'o na )o"acima "o+i'enim i %lua$ni/
uoraka.
.mo&e %e o"a+ra!i na !ri ralii!a naina: izvlaenjem iz eira' raunalom ili
tali(om sluajni! rojeva.
."'a o%no'na )ri%!u)a: uzorkovanje ez zamjenjivanja (%'aki o"a+rani lan
)o)ulaci$e %e nakon %lua$no# i'laen$a i%kl$uu$e i )o)ulaci$e) i sa
zamjenjivanjem (%'aki o"a+rani lan )o)ulaci$e %e 'raa u )o)ulaci$u i ako %e
)ono'no i'ue, o"+acu$e #a %e, o"no%no am$en$u$e "ru#im).
.!ri %u o%no'ne )o"'r%!e %lua$no# uorka:
!.A'()*+,-./.* ,012.'.* 2)4ra' . %'ako$ $e"inici )o)ulaci$e "o"i$eli %e a%e+ni
+ro$, o"re"i %e 'eliina uorka i o"a+ere %e $e"inice uorka i'laen$em i eira,
raunalom ili kori!en$em !a+lice %lua$ni/ +ro$e'aF
#.A,-3.-45643.* ,012.'.* 17+3.8 . !ono%! )roc$ene u 'eliko$ m$eri o'i%i o !ome
koliko uorak 'arira, !$.koliko $e /omo#enF i%!ra&i'a )okua'a )o"i$eli!i )o)ulaci$u
na !a$ nain "a )o)ulaci$a unu!ar "e1nirano# (%!ra!uma) +u"e /omo#ena %
21
o+irom na o+il$e&$e ko$e %e m$eriF 'a&no $e !ako3er "a o+il$e&$e ko$e $e o%no'a
%!ra!i1kaci$e +u"e )o'eano % #la'nom 'ari$a+lom ko$a %e i%)i!u$eF mo&e +i!i
)ro)orcionalno (+ro$ $e"inica i %'ako# %!ra!uma )o'ean $e % n$e#o'om
)ro)orci$om u uku)no$ )o)ulaci$i) i "i%)ro)orcionalan uorak ('eliina %!ra!uma
ni$e 'a&na) i
9.A80.,-(3 17+3.8 . a%no'an na mo#uno%!i i%!ra&i'aa "a )o"i$eli )o)ulaci$u u
%ku)ine na'ane kla%!eri, !e "a unu!ar !ak'i/ kla%!era o"a+ere $e"inice kori%!ei
!e/niku $e"no%!a'no# %lua$no# uorkaF mo#u +i!i o+liko'ani na o%no'i
#eo#ra4%ki/ o+il$e&$a ili "ru#i/ a$e"niki/ o+il$e&$a ko$a %u u korelaci$i % #la'nom
'ari$a+lom i%!ra&i'an$a.
II. Na0jrni 2)4r-i
.ne %li$e"e !eori$u '$ero$a!no%!i u i+oru $e"inica i )o)ulaci$e
.kori%!i %e ka"a $e +ro$ $e"inica u )o)ulaci$i ili ne)ona! ili %e $e"inice ne mo#u
)o$e"inano u!'r"i!i
.u !ak'im %i!uaci$ama o"a+ir $e"inica $e o'i%an o "ru#im %!'arima
.)o%!o$e ; !i)a nam$erni/ uoraka ko$i %e kori%!e u k'ali!a!i'nim i k'an!i!a!i'nim
i%!ra&i'an$ima:
1.98/+-*4 17+3.8 5 #la'no mu $e o+il$e&$e "o%!u)no%!, a i%!ra&i'a $e 'o3en
nekim 'i"l$i'im o+il$e&$em ko$e mu $e i neko# ralo#a 'a&no. 7orak $e o"a+ran %
lokaci$e ko$a $e %)re!na i%!ra&i'au !e %e )roce% na%!a'l$a %'e "ok i%!ra&i'a ne
)riku)i "o'ol$an +ro$ lano'a uorka. Pre"no%!i %u ni%ki !roko'i u )riku)l$an$u
uorka !e nema )o!re+a a in4ormaci$ama )o)u! ok'ira uorka, uku)no# +ro$a
lano'a )o)ulaci$e, n$i/o'e lokaci$e ili "ru#i/ in4ormaci$a o )o)ulaci$i !e !aka'
)ri%!u) omo#uu$e ukl$ui'an$e u)ra'o one 'r%!e i%)i!anika ko$i %u )o!re+ni, a
ne"o%!aci %u "a uorak ni$e %lua$an !e reul!a!i ne mo#u +i!i )oo)eni na
)o)ulaci$u, o+il$e&$a ni%u u )o!)uno%!i re)reen!a!i'na a )o)ulaci$u.
2.9:34;+)*4 17+3.8 5 i%!o $e a%no'an na $e"no%!a'no%!i "o%!u)a uorka, %lian
k'o!nom uorku, ali ne )okua'a ukl$ui!i l$u"e ko$i ima$u o"re3enu 'i"l$i'u
karak!eri%!iku !e $e +o# !o#a mo#ue "a o"a+rani )o$e"inci nema$u in4ormaci$u
ko$a $e )o!re+na a i%!ra&i'an$e.
3.917+3.8 :3(<. +)0164 4,-3.=4/.2. 5 'a&na $e i%!ra&i'ae'a )roc$ena )rema
ko$o$ o"luu$e !ko mo&e )onu"i!i na$+ol$e in4ormaci$e a o%!'ari'an$e cil$e'a
i%!ra&i'an$aF !aka' !i) uorko'an$a kori%!an $e u %i!uaci$ama ka"a &eli!e o)i%a!i
o"re3eni 4enomen ili i%!ra&i!i ne!o o emu %e malo na.
4.917+3.8 0.*2.*( 3(.864'( 5 $o 'an i uorak #ru"e %ni$e#a, en#.%noQ+all,
o"no%i %e na )roce% o"a+ira uorka kori!en$em mre&a. *a )oe!ak %e o"a+ire
nekoliko )o$e"inaca u %ku)ini ili or#aniaci$i i o" n$i/ %e )riku)l$a$u !ra&ene
in4ormaci$e. Nakon !o#a oni o"a+eru l$u"e ko$i )o%!anu "io uorka !e %e )riku)l$a$u
in4ormaci$e !e %e )roce% na%!a'l$a %'e "ok !ra&eni +ro$ ili !oka a%ien$a ni$e
"o%!i#nu!a. Ne"o%!aci o'o# uorka %u !o %e o"a+ir ci$elo# uorka o%lan$a na i+or
22
)o$e"inaca u )r'o$ 4ai !e a)ra'o i!a'o i%!ra&i'an$e o'i%i o n$ima !e !e/nika
)o%!a$e %lo&eni$a !o %u uorci 'ei.
III. Mj64viti 2)4r-i
.Sist0s'4 2)4r'4vanj $e 'r%!a m$eo'i!i/ uoraka a!o !o ima o+il$e&$a
%lua$no# i nam$erno# o"re3i'an$a uoraka.
.0k'ir uorka )r'o %e "i$eli u una)ri$e" o"re3eni +ro$ %e#mena!a ko$i %e nai'a$u
in!er'alima.
.Nakon !o#a %e i )r'o# in!er'ala o"a+ire $e"an lan kori!en$em !e/nike
$e"no%!a'ni/ %lua$ni/ uoraka.
.0"a+ir $e"inica i "ru#i/ in!er'ala o'i%an $e o re"o%li$e"u $e"inica u )r'om
in!er'alu.
8O3r1ivanj v,i&in 2)4r'a 2 'vantitaivni0 istraivanji0a
.'eliina uorka o'i%i o %!a!i%!ikim )o%!u)cima ko$e &eli!e )rimi$eni!i na
)riku)l$enim )o"acima i kak'u 'r%!u o"no%a &eli!e u!'r"i!i.
.Jil$ i%!ra&i'an$a !re+ao +i +i!i #la'na o"re"nica raine )recino%!i reul!a!a, "ok $e
na"al$e raina )recino%!i reul!a!a 'a&na o"re"nica 'eliine uorka.
ODREDIVANJE UZORKA U KVALITATIVNIM ISTRAIVANJIMA
.('an!i!a!i'na i%!ra&i'an$a %e !i)ino )ro'o"e na 'eim uorcima, a ko$e $e
)o&el$no "a %u 4ormirani %lua$nim o"a+irom.
.u k'ali!a!i'nim i%!ra&i'an$ima i%!ra&i'ai nam$erno o"a+iru $e"inice uorka
(i%)i!anike) na !emel$u o%o+ne o"luke, +o# !o#a !o )o%$e"u$u neko %'o$%!'o,
i%ku%!'o, mil$en$e, in4ormaci$e i %lino a ko$e %e )roc$en$u$e "a e )ri"oni$e!i
%'r%i i%!ra&i'an$a.M !'. ,/3,4,>+)*+ 17+38+/.*'(
8Vrst 2)4ra'a 2 'va,itativni0 istraivanji0a
.Nam$erni uorci ko$e kori%!imo u k'ali!a!i'nim i%!ra&i'an$ima o"re3u$u %e %
o+irom na %'r/u i%!ra&i'an$a.
.na$ee kori!eni %u: uorci !emel$eni na o"luci i%!ra&i'aa, uorak lanane
reakci$e, )ri#o"ni uorak, k'o!ni uorak, m$eo'i!i uorci i uorci 4ormirani
konce)!ualno ili !eori$%ki
Gra%&'i (ri'a) *r. E+ Vrst 2)4ra'a 2 'va,itativni0 istraivanji0a
2:
I. U)4r-i )asn4vani na (r4-jni istraiva&a
.mo#u +i!i:
!.A2)4r-i 43a*rani/ s,2&ajva Fj3ini-aA o+u/'aa$u nekoliko uoraka:
uzorak ekstremni! sluajeva "jedini(a# ine %lua$e'i +o#a!i in4ormaci$ama, u
ko$ima %u )roma!rana o+il$e&$a )o%e+na iBili ek%!remna u %'om in!eni!e!u. 7
k'an!i!a!i'nim analiama o+ino %e i%)u!a$u $er ek%!remne 'ri$e"no%!i
narua'a$u )ro%$enu %liku. Prilikom o"a+ira )o!re+no $e na'e%!i ralo#e i
kri!eri$e )rema ko$ima %u $e"inice o"a+rane. Nalae !emel$ene na uorku
ek%!remni/ %lua$e'a nika"a ne mo&emo #eneraliira!i. Po"'r%!a o'o# uorka
$e uorak %lua$e'a in!eni'ni/ o+il$e&$a
uzorak tipini! sluajeva "jedini(a# $e uorak ko$i %ain$a'a$u $e"an ili 'ie
!i)ini/ )re"%!a'nika %ku)ine ko$u i%!ra&u$emo !e %e mo&e o"re"i!i i na !emel$u
anke!e ili na !emel$u anke!e ili na !emel$u )ro%$eni/ 'ri$e"no%!i "emo#ra4%ki/
ili "ru#i/ %!a!i%!iki/ )okaa!el$a. 8eul!a!i %e ne mo#u )oo)a'a!i.
uzorak kritini! sluajeva "jedini(a# ine lano'i ko$i %u i neko# ralo#a
inimno 'a&ni a )roma!ranu i%!ra&i'aku !emu. 0'aka' uorak $e )o#o"an
ka"a %mo o#ranieni 'remenom ili no'cem )a na$+ol$e in4ormaci$e mo&emo
)riku)i!i na !emel$u %lua$e'a ko$i e )ru&i!i na$'eu koliinu in4ormaci$a i u
na$'eo$ m$eri u!$eca!i na nae raumi$e'an$e analiirane !eme. Prim$ena o'o#
uorka "o)u!a o"re3eno lo#iko )oo)a'an$e reul!a!a.
uzorak sluajeva "jedini(a# odarani! prema zadanom kriteriju 4ormira %e
)ro'$erom a"ano# kri!eri$a. ,o&e %e 4ormira!i i "o+ro'ol$nom inici$a!i'om o"
%!rane i%)i!anika
2;
#.A/404.ni 2)4ra' $e uorak % na$man$om 'ari$aci$om me3u $e"inicama ili
lano'ima !e %e o+ino kori%!i ka"a )rim$en$u$emo %ku)ne in!er'$ue (4oku% #ru)e)
$er $e cil$ "o+i!i mil$en$a ili i%ku%!'a o !emi i%!ra&i'an$a )a $e /omo#eno%! %ku)a
'a&na )re!)o%!a'ka )lo"ne ra%)ra'e.
9.A/tr4.ni 2)4ra' $e uorak % na$'eom 'ari$aci$om me3u $e"inicama ili
lano'ima uorka. Olano'i %e u uorak +ira$u !emel$em una)ri$e" o"re3eni/
naa$ki ili kri!eri$a, 'o"ei rauna "a me3u%o+no +u"u !o ralii!i$i. (ori!en$em
o'ak'o# uorka "o+i! emo animl$i'e, k'ali!e!ne i "e!al$ne o)i%e )o$e"inani/
%lua$e'a, ali i neke a$e"nike o+ra%ce )roiale i %lua$e'a i$a $e 'ri$e"no%!
u)ra'o /e!ero#eno%! i'ora.
II. U)4ra' ,an&an ra'-ij
.$o %e nai'a i uorak la'ine ili #ru"a %ni$e#a
.)re!/o"no o)i%an
.kori%!i %e ka"a $e !eko i"en!i1cira!i kl$une i%)i!anike ili kri!ine %lua$e'e
III. "ri.43ni 2)4ra'
.ine #a lano'i ko$i %u nam >>na ra%)ola#an$u>>, o"no%no ko$i %u nam %!$eca$em
okolno%!i "o%!u)ni )rilikom i%!ra&i'an$a
.+ol$i a k'an!i!a!i'na i%!ra&i'an$a
IV. Kv4tni 2)4ra'
.al!erna!i'a %lua$nom uorku )a %e ri$e!ko kori%!i u k'ali!a!i'nim i%!ra&i'an$ima
V. Mj64viti 2)4r-i
.u li!era!uri %e $o na'o"e "'i$e 'r%!e k'ali!a!i'ni/ i%!ra&i'an$a, ko$i u kon!ek%!u
k'ali!a!i'ni/ i%!ra&i'an$a 'ue )omalo kon!ro'erno: strati%-irani na0jrni
2)4ra' (ko$i %e 4ormira kao uorak uoraka, )ri emu lano'i )o"#ru)e
(%!ra!uma) !re+a$u +i!i /omo#eni, )rim$erice /e!ero#eni uorak !i)ini/ %lua$e'a)
i 2)4ra' s,2&ajn4 43a*rani/ j"inica ()re!)o%!a'l$a o"a+ir %lua$a ($e"inica)
ko$i )o%$e"u$u o"re3enaB!ra&enaBa"ana o+il$e&$a, ali $e n$i/o' konani o"a+ir
uin$en %lua$no).
VI. U)4r-i 54r0irani '4n-(t2a,n4 i,i t4rijs'i
.o"re3u$u %e na nain "a i%!ra&i'a o"re"i $e"inice uorka na !emel$u !eori$%ko# ili
/i)o!e!%ko# kon%!ruk!a
.!o $e o"re3i'an$e %lo&eno )a %e ri$e!ko kori%!i
.o+u/'aa !ri 'r%!e uoraka ko$i %e o)eni!o kori%!e r$e3e: uzorak utemeljen u
teorijiF uzorak opera(ionalizirano$ konstrukta i !eori$%ki uorak.
2<
8V,i&ina 2)4r'a 2 'va,itativni0 istraivanji0a
.'eliina o'i%i o %'r%i i cil$u i%!ra&i'an$a
.u o+ir !re+a ue!i %l$e"ee: (1) 'eliina )o)ulaci$e ne u!$ee ira'no na 'eliinu
uorka, (2) 'eliina uorka o'i%i o %a%!a'u )o)ulaci$e % o+irom na i%!ra&i'ano
o+il$e&$e !e (:) 'eliinu uorka o"re3u$e %!u)an$ )ou"ano%!i !ra&ene in4ormaci$e.
13. METODE PRIKUPLJANJA PODATAKA
ISTRAIVANJA NA TEMELJU SEKUNDARNIB "ODATAKA
.Sekun"arni )o"aci mo#u +i!i k'an!i!a!i'ni i k'ali!a!i'ni,a )o#o"ni %u a i'i3a$na,
o)i%na i urona i%!ra&i'an$a.
.,o&emo i/ kla%i1cira!i na %l$e"ei nain:
1. Poda(i iz dokumenata ("okumen!arni )o"aci) o+u/'aa$u )o"a!ke i )i%ani/
ma!eri$ala ()rim$erice +il$eki, kore%)on"enci$e, )ri$e)i%a, i'$e!a$a, "ne'nika i
%l.) i )o"a!ke i ne)i%ani/ ma!eri$ala ()rim$erice %lika, cr!e&a, 'uni/ i 'i"eo
a)i%a, 1lmo'a i !ele'ii$%ki/ emi%i$a). Na !emel$u )o"a!aka i "okumena!a
)ro'o"e %e )o'i$e%na ili ar/i'%ka i%!ra&i'an$a.
2. Poda(i iz anketa o"no%e %e na )o"a!ke )riku)l$ene u)i!nicima. Tu %)a"a$u
)o"aci i )rim$erice, )o)i%a %!ano'ni!'a, )o"aci a'o"a a a)ol$a'an$e, )o"aci
i 'la"ini/ anke!a i "r....
:. Poda(i iz viestruki! izvora mo#u %e !emel$i!i i%kl$ui'o na "okumen!arnim
)o"acima ili )o"acima i anke!e, ili mo#u +i!i kom+inaci$a iBili kom)ilaci$a 'ie
i'ora. 0+u/'aa$u )anele )o"a!aka o o"re3enom )o"ru$u (i'$e!a$i o
)o$e"inim eml$ama) i 'remen%ke %eri$e )o"a!aka.
Kva,itta s'2n3arni/ (43ata'a
.Prilikom o"a+irom i'ora %ekun"arni/ )o"a!aka 'a&no $e )ro'$eri!i $e%u li i'or i
)o"aci 'al$ani i )ou"ani.
2D
.O(<nita (ri',a3n4st )o"a!aka i%!ra&i'akim cil$e'ima )roc$en$u$e %e
'al$anou m$eren$a i )okri'enou 'ari$a+li.
.Valjanost mjerenja nai "a %e %ekun"arni )o"aci o"no%e na ono !o m$ere.
.Pokri'eno%! 'ari$a+li #o'ori u ko$o$ %u m$eri %ekun"arnim )o"acima >>)okri'eni>>
)o)ulaci$a, 'remen%ko ra"o+l$e i 'ari$a+le ko$e o"#o'ara$u i%!ra&i'akim
cil$e'ima i )i!an$ima.
."r-i)na (ri',a3n4st )o"a!aka anali!ikim me!o"ama )roc$en$u$e %e
'al$anou i )ou"anou )o"a!aka !e )ri%!ranou m$eren$a )o"a!aka.
.Val$ano%! i )ou"ano%! %ekun"arni/ )o"a!aka )roc$en$u$e %e '$ero"o%!o$nou
i'ora )o"a!aka i naina n$i/o'a )riku)l$an$a.
.Pri%!rano%! m$eren$a )o"a!aka mo&e %e "o#o"i!i u%li$e" nam$erne "i%!ori$e
)o"a!aka ili )rom$ena u nainu )riku)l$an$a )o"a!aka.
."r4-jna (43ata'a % o+irom na !roko'e )riku)l$an$a i kori%!i u o"no%u na
"ru#e i'ore ukl$uu$e )roc$enu 'remena i no'ca ko$e $e )o!re+no ulo&i!i u n$i/o'o
"o+a'l$an$e !e )roc$enu )o!enci$ala "a "a$u )ra'e o"#o'ore na i%!ra&i'aka
)i!an$a.
META ANALIZA
.$e %)eci1no i%!ra&i'an$e ko$e %e !emel$i na %ekun"arnim )o"acima
.n$ome %e )o"aci o+$a'l$eni u ralii!im i'orima i u ralii!im 'remen%kim
!renucima, %)a$a$u i )o'eu$u, "e!al$no i )rema una)ri$e" o"re3enim o"re"nicama
analiira$u i !ako )o%!a$u no'a nan%!'ena ili %!runa in4ormaci$a .M !$. analia
analie
@%ku) (o+ino %!a!i%!iki/) )o%!u)aka ko$ima %e analiira$u )o"aci i 'ee# +ro$a
i%!ra&i'an$a i%!o# )ro+lema i%!ra&i'an$a
ANALIZA SADRAJA
.$e"na o" me!o"a )riku)l$an$a )rimarni/ )o"a!aka
.n$ome )riku)l$amo )o"a!ke i in4ormaci$%ko# ma!eri$ala i !ek%!o'a o)eni!o, a
o%o+i!o $e ra'i$ena u )o"ru$u analie ma%o'ne komunikaci$e
.analiira %e %a"r&a$ )oruke
.mo&e +i!i k'ali!a!i'na (!oKkakoK) ili k'an!i!a!i'na ili 4rek'enci$%ka (!oKkakoK
kolikoK)
Nacr! analie %a"r&a$a
2E
.Pri$e a)oin$an$a analie %a"r&a$a )o!re+no $e o"re"i!i: (1) i'ore analie, (2)
ka!e#ori$e analie %a"r&a$a, (:) uorak analie %a"r&a$a i (;) $e"inice analie
%a"r&a$a.
.I)v4ri ana,i) sa3raja o"re3u$u %e lo#ino % o+irom na )re"me! analie.
.Kat.4rij ana,i) sa3raja %u o+il$e&$a %a"r&a$a i$u a%!u)l$eno%! &elimo
m$eri!i u ma!eri$aluF mo#u +i!i:%a"r&a$ne ili 4ormalne.
.U)4ra' ana,i) sa3raja o"re3u$e %e +o# nemo#uno%!i "a analiom
o+u/'a!imo c$eloku)an %a"r&a$ ko$i &elimo analiira!i
.J3ini- ana,i) sa3raja 5 o"re3u$u %e )roi'ol$no, o'i%no o cil$e'ima analie
%a"r&a$a, 'r%!ama i +ro$u ka!e#ori$a analie %a"r&a$a, 'r%!ama i +ro$u ka!e#ori$e
analie %a"r&a$a, kao i o)%e#u i 'r%!i %a"r&a$a ko$i emo analiira!i
Kritriji 'va,itt ana,i) sa3raja
.0"lika "o+re analie %a"r&a$a $e o+$ek!i'no%! o%o+e ko$a )ro'o"i analiu i
)o%l$e"ino analie, ko$a %e )o%!i&e "o+rom )ri)remom i '$e&+om anali!iara,
o#rania'an$em +ro$a ka!e#ori$a ko$e %e analiira$u i !rian#ulaci$om i%!ra&i'aa.
Pre"no%!i i ne"o%!aci analie %a"r&a$a
.Analia %a"r&a$a "r&i %e 'rlo "o+rom me!o"om a )riku)l$an$e )o"a!aka, ima
'eliku /euri%!iku 'ri$e"no%!, rela!i'no $e laka a )ro'e"+u i ii%ku$e maleni
!roak.
.Ne"o%!a!ak mo&e +i!i )i!an$e o+$ek!i'no%!i.
STUDIJA SLUAJA
.S!u"i$a (analia) o"a+rani/ %lua$e'a )o"raumi$e'a kori!en$e ralii!i/ me!o"a
kako +i %e "e!al$no analiirao $e"an ili 'ie o"a+rani/ %lua$e'a ko$i %e o"no%e na
i%!u ili %linu !emu o"no%no )ro+lem i%!ra&i'an$a.
.0"a+iru %e %lua$e'i ko$i %u +o#a!i in4ormaci$ama i o+il$e&$ima ko$a %e
)roma!ra$u, a analia $e /oli%!ika i u'a&a'a kon!ek%!.
.o"#o'ara na )i!an$a kakoK ili a!oK
.raliku$emo !ri !i)a %!u"i$e %lua$e'a: (1) i'i3a$ni !i) %!u"i$e %lua$a, (2) o)i%ni !i)
%!u"i$e %lua$a, (:) uroni (kaualni) !i) %!u"i$e %lua$a.
.!re+a analiira!i !o 'ie %lua$e'aN
Na-rt st23ij Fana,i)A s,2&aja
.!re+a una)ri$e" rara"i!i nacr! i%!ra&i'an$a (lo#iki mo"el ili )lan ko$i i%!ra&i'a
%li$e"i )rilikom )riku)l$an$a, analiiran$a !e in!er)re!iran$a )o"a!aka i o)a&an$a u
2H
analii %lua$a, a omo#uu$e akl$ui'an$e o urono.)o%l$e"inim o"no%ima me3u
'ari$a+lama)
.u nacr!u )o!re+no $e "e1nira!i %l$e"ei/ )e! %a%!a'nica: 1. )i!an$e %!u"i$e (kakoK
a!oK)F 2. mo#ue )re!)o%!a'ke %!u"i$aF :. $e"inica %!u"i$eF ;. lo#ika )o'ei'an$a
)o"a!aka i )re!)o%!a'kiF <. kri!eri$i a in!er)re!iran$e nalaa.
Kritriji 'va,itt 0t43 s,2&aja
Gra%&'i (ri'a) *r. G+ Kritriji 'va,itt 2 ana,i)i s,2&aja i na&ini
(4*4,j6avanja
Kritriji 'va,itt Na&ini (4*4,j6anja $a) istraivanja
(on%!ruk!na
'al$ano%!
(ori!en$e 'ie%!ruki/ i'ora
)o"a!aka ()o"a!aka)
Priku)l$an$e )o"a!aka
7!'r3i'an$e lanca "okaa Priku)l$an$e )o"a!aka
0c$ena (receni$a) )r'o#
nacr!a i'$e!a$a u )omo
kl$uni/ i%)i!anika
S!ruk!uriran$eBkom)oici$a
Pou"ano%! Prim$ena )ro!okola a %!u"i$u
%lua$a
Priku)l$an$e )o"a!aka
8a'o$ +ae )o"a!aka Priku)l$an$e )o"a!aka
7nu!arn$a 'al$ano%!
('a&na ko"
kaualno# !i)a
analie %lua$a)
Su)ro!%!a'l$an$e uoraka Analia )o"a!aka
8a'o$ o+$an$en$a Analia )o"a!aka
8ama!ran$e mo#ui/
(konkuren!%ki/) o+$an$en$a
Analia )o"a!aka
7)o!re+a lo#iki/ mo"ela Analia )o"a!aka
Van$%ka 'al$ano%! 7kl$ui'an$e !eori$e u
)o$e"inanim analiama
%lua$a
Nacr! i%!ra&i'an$a
Prim$ena lo#ike )ona'l$an$a
(re)liciran$a) u 'ie%!rukim
analiama %lua$a
Nacr! i%!ra&i'an$a
"r3n4sti i n34sta-i 0t43 s,2&aja
.,e3u #la'ne prednosti analie %lua$a u+ra$a$u %e %l$e"ee: (1) u!'r3u$e %e
me3u%o+na )o'eano%! im+enika ko$i u!$eu $e"an na "ru#i, $er %e analiira
c$elo'i!a %i!uaci$a, a ne %amo $e"an "io, (2) %!u"i$a %lua$a )re"%!a'l$a o)i% )ra'o#
"o#a3a$a a raliku o" %!a!i%!ike in!er)re!aci$e neko# "o#a3a$a u ko$em %e "a$u
)ro%$ene 'ri$e"no%!i ko$e )re"%!a'l$a$u a)%!rakci$u realno%!i i (:) "o+i'a %e
mno!'o !oni/ i )recini/ )o"a!aka "o ko$i/ %e "olai "u#o!ra$nom i +li%kom
%ura"n$om i%!ra&i'aa i i%)i!anika, !o ni$e %lua$ u )rim$eni "ru#i/ me!o"a.
2I
.,e3u ne"o%!a!ke mo&emo u+ro$i!i: (1) ne"o%!a!nu %!ro#o%!, o"no%no rela!i'no
!e&u )rim$enu 4ormalni/ i %!an"ar"iirani/ me!o"a )roma!ran$a i i%)i!i'an$a, +o#
e#a %e i%!ra&i'ai o%lan$a$unna man$e 4ormalne me!o"e ko$e mo#u +i!i man$e
%u+$ek!i'ne, (2) %man$enu o+$ek!i'no%! u analii )o"a!aka (ko$a $e !emel$ena na
in!uici$i i '$e!ini i%!ra&i'aa), (:) nemo#uno%! )oo)a'an$a, o%im u na$man$o$
m$eri anali!iki i lo#iki, (;) rela!i'nu "ul$inu !ra$an$a.
"ROMATRANJE
.(o)a&an$e) $e ne)o%re"no uoa'an$e %!'arno%!i.
.0no )ru&a +o#a!o )rimarno i%ku%!'o i "a$e c$elo'i! "o&i'l$a$ %!'arno%!i, %!o#a ima
'eliku /euri%!iku 'ri$e"no%!.
.Proma!ran$e mo&emo o)i%a!i )rema ralii!im kri!eri$ima:
.S o+irom na o+u/'a! o)a&an$a, ono mo&e +i!i makro%ocioloko#,
mikro%ocioloko# ili +ioloko# o+u/'a!a.
.,o&e %e )ro'o"i!i u %!'arno$, )riro"no$ okolini ili u um$e!no %!'oreno$ %i!uaci$i.
.Prilikom )roma!ran$a mo#u %e kori%!i!i una)ri$e" o+liko'ani o+ra%ci a
)roma!ran$e ili %e mo&e )roma!ra!i +e una)ri$e" a"ane %!ruk!ure.
.S o+irom na 'remen%ku "imeni$u, )roma!ran$e %e mo&e o"'i$a!i $e"nokra!no ili
'iekra!no, i%!o"o+no % )o$a'om ili nakon n$e.
.Proma!ran$e %e mo&e 'ri!i % )rim$enom ili +e )rim$ene !e/niki/ )oma#ala.
.ko" !eren%ko# ra"a 'a&ne %u +il$eke ko$e %e raliku$u % o+irom na strukturirano
(i%!ra&i'a ima una)ri$e" "e1niran o+raac a )roma!ran$e) i nestrukturirano
)roma!ran$e.
Kritriji 'va,itt (r40atranja+ (42)3an4st t t4rijs'a i is'2stvna
va,jan4st
."'i$e %u mo#ue )ri$e!n$e )ou"ano%!i )roma!ran$a: #reka )roma!raa i
)ri%!rano%! )roma!raa.
.raliku$u %e "'a !i)a 'al$ano%!i: !eori$%ka i i%ku%!'ena 'al$ano%!
"r3n4sti i n34sta-i 0t43 (r40atranja
Gra%&'i (ri'a) *r. !H+ Ta*,i-a (r3n4sti i n34stata'a 0t43
(r40atranja
"r3n4sti (r40atranja N34sta-i (r40atranja
."o#a3a$i %e +il$e&e onako kako %e
"o#a3a$u
.reul!a!i )roma!ran$a ne o'i%e o 'ol$i
)roma!rani/
man$a )ri%!rano%! ()roma!raa u
o"no%u na i%)i!i'aa u me!o"i
.+il$e&en$e $e o#ranieno na "o#a3a$e u
%a"an$em 'remenu
.)roma!ran$e $e o#ranieno na
in$enice, %i!uaci$e, +i'an$a (nemo#ue
$e i%!ra&i!i )re"ra%u"e, )re"o"&+e,
mo!i'e, %!a'o'e, mil$en$a, o%$ea$e...)
:0
i%)i!i'an$a)
.)o"aci )roma!ran$a %u o+$ek!i'ni
.)o"aci )roma!ran$a %u )recini
.!eko $e )roma!ra!i )o$a'e ko$e "u#o
!ra$u
.)rim$ena !e/niki/ )oma#ala mo&e
)o'ea!i !roko'e )roma!ran$a
METODA IS"ITIVANJA
.Po"raumi$e'a )riku)l$an$e )o"a!ka o )erce)ci$ama, mil$en$u, %u"o'ima,
)onaan$u, na'ikama, mo!i'ima, &el$ama i %!a'o'ima i %lino i%)i!anika,
)o%!a'l$a$ui im )i!an$a u%meno ili u )i%anom o+liku.
.N$i/o'i %e o"#o'ori mo#u +il$e&i!i u una)ri$e" %a%!a'l$ene 4ormulare ili u
%lo+o"no$ 4ormi.
.Pre"no%!i me!o"e i%)i!i'an$a %u "a %e mo#u )riku)l$a!i )o"aci i )rolo%!i,
%a"an$o%!i i +u"uno%!iF )roce% )riku)l$an$a $e rela!i'no $e"no%!a'an i +r, a
!roko'i racionalni.
.Pla'ni ne"o%!a!ak $e "a ukl$uu$e o'$eka, u uloi i%)i!anika i i%)i!i'aa !o %u
u$e"no i "'a o%no'na i'ora )o#reaka u me!o"i i%)i!i'an$a.
.na$ee kori!ene !e/nike: anke!a, in!er'$u i in!er'$u 4oku% #ru)a.
An'ta
.na$ee kori!ena !e/nika )riku)l$an$a )o"a!aka u "ru!'enim i%!ra&i'an$ima,
o%o+i!o )o#o"na a o)i%na i urona i%!ra&i'an$a
.anke!a u u&em %mi%lu 5 )i%meno )riku)l$an$e )o"a!aka u )omo u)i!nika
.anke!a u irem %mi%lu 5 %'ako )riku)l$an$e )o"a!aka u )omo )o%!a'l$an$a
)i!an$a
.u)i!nik )re"%!a'l$a una)ri$e" o"re3enu li%!u )i!an$a ko$a )o%!a'l$amo i%)i!aniku
.Priprema anke!e ukl$uu$e ira"u u)i!nika.
.Proveda anke!e !i)ina $e a %'aku 'r%!u anke!e i o'i%na $e o nainu
komuniciran$a % i%)i!anikom (!a+lica u )riruniku %!r. 10; i 10<), no )o%!o$e neka
a$e"nika o+il$e&$a: i%)i!anicima !re+a o+$a%ni!i %'r/u i%!ra&i'an$a, "a!i kra!ak
)re#le" "i$elo'a o" ko$i/ %e %a%!o$i u)i!nik, na'e%!i oeki'ano !ra$an$e ra#o'ora i
na kra$u a/'ali!i na %u"$elo'an$u.
Intrvj2
.2n!er'$u $e $e"ina !e/nika )riku)l$an$a )o"a!aka u i%!ra&i'an$u ko$e )ro'o"imo,
o+ino u k'ali!a!i'nim i%!ra&i'an$ima
.)o#o"an $e a i'i3a$na i%!ra&i'an$a
:1
.)o#o"an u%!o a )ro'$eru raumi$e'an$a %a"r&a$a )i!an$a +u"ue anke!e
.mo&emo #a kori%!i!i i u uronim i%!ra&i'an$ima, kako +i %e )re!)o%!a'ili o"no%i
me3u 'ari$a+lama ko$i e %e )ro'$eri!i ka%ni$im i%!ra&i'an$em
.!re+a #a kori%!i!i i u %i!uaci$ama ka"a )ro+lem a/!i$e'a o%o+ni kon!ak! !e ka"a
'ri$eme ko$e imamo na ra%)ola#an$u omo#uu$e )ro'o3en$e in!er'$ua
.Po%!o$e ralii!e kla%i1kaci$e in!er'$ua.
.Prema %!u)n$u 4ormalno%!i i %!ruk!ure raliku$emo: %!ruk!urirani,
)olu.%!ruk!urirani i ne%!ruk!urirani in!er'$u ("u+in%ki in!er'$u 5 o)irni, "e!al$ni i
"u+oki o"#o'ori na )i!an$a)
.Pri)rema in!er'$ua ukl$uu$e "e!al$nu analiu li!era!ure i "o%!u)ni/ i%!ra&i'an$a
'eani/ u )ro+lem i%!ra&i'an$a, kao i analiu o%!ali/ in4ormaci$a ko$e %u
i%!ra&i'au "o%!u)ne.
.Pristranost u )ro'o3en$u in!er'$ua mo&e )roiai i 2 i'ora: )ri%!rano%!i
()o#reka) i%)i!i'aa 5 ka"a i%)i!i'a na +ilo ko$i nain u!$ee na )roce%
in!er'$uiran$a) ili )ri%!rano%!i ()o#reka) i%)i!anika 5 ka"a on o"+i$e o"#o'ori!i ili
i%kri'l$u$e o"#o'or.
Intrvj2 54'2s .r2(a
.$e ne%!ruk!urirani in!er'$u %lo+o"no# !i$eka % man$om %ku)inom i%)i!anika, %
ko$om %e ra#o'ara o o"re3eno$ !emi.
.%ku)ine o+ino +ro$e D "o 10 o%o+a ko$e %u %lini/ naa$ki, a in!er'$u )ro'o"i
mo"era!or, i$i $e a"a!ak u'e%!i %u"ionike u !emu, o/ra+ri!i i/ "a "a$u o"#o'ore,
)o%!a'l$a!i )o!)i!an$a i u%m$era'a!i ra#o'or o !emi ko$a $e )re"me! i%!ra&i'an$a.
.)re"no%!i %u :niak !roak or#aniaci$e i )ro'e"+eF )o!ican$e ra#o'ora me3u
%u"ionicima 5 e4ek! la'ine i )o+ol$a'an$e k'ali!e!e )o"a!aka
.o#ranien$a %u: +ro$ )i!an$a o#ranien $e 'eliinom %ku)ine i !ra$an$em in!er'$ua
.ne#a!i'ne %!rane %u: o%o+e ko$e ni%u %klone ira&a'a!i %'o$e mil$en$e u #ru)i
mo#u %e )o'ui +o# "ominaci$e o!'oreni$i/ i%)i!anika, !e ne)o#o"no%! a
o%$e!l$i'a )i!an$a i ne o%i#ura'a )o'$erl$i'o%! i !a$no%! o"#o'ora
"ROJEKTIVNE I DIJAGNOSTIKE TEBNIKE
.o+u/'aa$u 'elik +ro$ !e/nika ko$e %e !emel$e na kom+inaci$i nan$a i 'ie
"i%ci)lina: !eori$e )%i/oanalie, klinike )%i/olo#i$e, %oci$alne )%i/olo#i$e i kul!urne
an!ro)olo#i$e
.Temel$e %e na )re!)o%!a'kama "a %e l$u"i %lo+o"ni$e ira&a'a$u ukoliko ni%u
ira'no u)i!ani iBili o)!ereeni "ru!'enom )ri/'a!l$i'ou %'o$i/ o"#o'ora, "a %e
)ro$iciran$em )re'la"a'a$u n$i/o'e unu!arn$e +rane i a"rke u ira&a'an$u, "a %e
o#rania'a racionaliaci$a i ko#ni!i'ni o"#o'ori, mi$en$a )er%)ek!i'a i )o!ie
ira&a'an$e emoci$a i 4an!ai$a.
:2
.Na$)ona!i$e (r4j'tivn t/ni' %u:
/so(ija(ije 5 o" i%)i!anika %e !ra&i )r'a reakci$a na a"anu ri$e 'eanu u
!emu ili o+$ek! i%!ra&i'an$a,
Zavretak nezavreno$ 5 o" i%)i!anika %e !ra&i "o'ra'an$e a)oe!i/ reenica
'eani/ u !emu ili o+$ek! i%!ra&i'an$a,
Pro0li vizualni! predodi "imid# 5 o" i%)i!anika %e !ra&i )o'ei'an$e )ro+lema
()i!an$a) i%!ra&i'an$a i )o$e"ini/ %lika ()re"o"&+i),
Personi0ka(ija i personaliza(ija 5 o" i%)i!anika %e !ra&i )o'ei'an$e )ro+lema
()i!an$a) i%!ra&i'an$a % ()ona!om) o%o+om ili )ro!o!i)%kim karak!erom,
"o#a3a$em...
1ipotetski s(enarij "izleti .antazije# 5 )o"raumi$e'a )ro$iciran$e %u"ionika u
amil$eni )ro%!or u ko$em mo#u irai!i %'o$e &el$e, )re"o"&+e...
+ola 5 o" i%)i!anika %e !ra&i %liko'na (i %im+olika) re)reen!aci$a mil$en$a i
o%$ea$a 'eani/ u !emu ili o+$ek! i%!ra&i'an$a, )o#o"na kao in"i'i"ualna i
#ru)na ak!i'no%!,
2enzorna zamjena 5 o" i%)i!anika !ra&i ira&a'an$e mi%li o )re"me!u
i%!ra&i'an$a kori!en$em ralii!i/ ula, nakon !o#a oni "a$u n$i/o'u "e1nici$u i
o+$an$en$a,
"Modi0(irani# test tematske aper(ep(ije 5 o" i%)i!anika !ra&i 'er+alni
"o're!ak )rie )re"oene (%eri$om) ne"o'reni/ 4o!o#ra1$a,
/nalo$ije 5 o" i%)i!anika !ra&i "a amil$a %e+e (o%o+ne analo#i$e) ili %im+ole
(%mi+olike analo#i$e) kako +i %e o)i%ala n$e#o'a na$'a&ni$a mil$en$a o nekom
)ro+lemu,
3otosortiranje 5 o" i%)i!anika %e !ra&i )o'ei'an$e 4o!o#ra1$e % o+$ek!om
i%!ra&i'an$a,
4$ranje ulo$a 5 o" i%)i!anika %e !ra&i u&i'l$a'an$e u o"re3enu ulo#u iBili
okolno%!i kako +i iraio mil$en$a i o%$ea$e !i/ ulo#a ili 'eane u o"re3ene
okolno%!i.
Na$)ona!i$e 3ija.n4sti&' t/ni' %u:
Mape misli 5 o" i%)i!anika %e !ra&i "a na'e"e !o 'ei +ro$ mi%li i a%oci$aci$a
'eani/ u o+$ek! i%!ra&i'an$a,
Pro(edure sortiranja i reetke "kon(eptualno mapiranje# 5 "i$a#no%!ika
!e/nika u ko$o$ %e o" i%)i!anika !ra&i %or!iran$e 'ee# +ro$a )onu3eni/
mo#uno%!i )rema ralii!im kri!eri$ima,
4nventar ivotni! stilova "etno$ra.ska te!nika# 5 "i$a#no%!ika !e/nika u ko$o$
%e o" i%)i!anika !ra&i "a "e!al$no o)iu %e+e, %'o$e na'ike, o+i!el$, o"no%e,
%!a'o'e, mil$en$a i %l.,
5e!nika $eneriranja ideja/+reativne skupine/Oluja moz$ova "en$.
rainstormin$# 5 #eneriran$e i"e$a,
4ntervju ko$nitivni! pro(esa 5 kro in!er'$u % i%)i!anikom %e u!'r3u$u koraci i
lo#ika )roce%a o"lui'an$a o )re"me!u i%!ra&i'an$a,
+ru$ utje(aja 5 kro ra#o'or o i%ku%!'u i kon!ek%!u )o'eanima % o+$ek!om
i%!ra&i'an$a u!'r3u$e %e 'a&no%! ko$u u i%)i!aniko'om &i'o!u ima o+$ek!
i%!ra&i'an$a,
::
5rian$ularni intervju 5 )o"raumi$e'a in"i'i"ualni in!er'$u ko$i %e )ro'o"i u
'ie koraka, kako +i %e )o%!i#lo +ol$e raumi$e'an$e )ro+lema i%!ra&i'an$a o"
%!rane i%)i!anika,
Uspinjanje ljestvama "en$.ladderin$# 5 o" i%)i!anika %e !ra&i )re'o3en$e
a!ri+u!a o+$ek!a i%!ra&i'an$a u ka!e#ori$e o%o+ni/ 'ri$e"no%!i i o%o+ne
mo!i'aci$e, na nain "a %e u %'ako$ %l$e"eo$ 4ai u%)in$e )rema 'iim
rainama )o!re+a.
.Pro$ek!i'ne i "i$a#no%!ike !e/nike +ol$e $e u)o!re+l$a'a!i u kom+inaci$i kao 'ie
n$i/, a uo+ia$eno %e kori%!e u i'i3a$nim i%!ra&i'an$ima.
OSTALE ISTRAIVAKE METODE
RD,% 0t43a.k'ali!a!i'na me!o"a )re"'i3an$a ko$om %e o+$e"in$a'a$u neo'i%na
mil$en$a 'ee# +ro$a %!ruan$aka o nekom %lo&enom )ro+lemu !e %e na !emel$u
kon%enu%a )re"'i3a$u n$e#o'a kre!an$a u +u"uno%!i.
.kori%!i %e %eri$a me3u%o+no )o'eani/ i i'e"eni/ u)i!nika ko$i %e al$u )o!om
.ci$eli )o%!u)ak $e rela!i'no %lo&en i "u#, a %a%!o$i %e o" %eri$e koraka: (1)
u!'r3i'an$e )ro+lema a ko$i %e !ra&i mil$en$e i )re"'i3an$e, i+or %!run$aka !e
rara"a u)i!nika a "o+i'an$e n$i/o'i/ )re"'i3an$aF (2) na !emel$u "o+i'eni/
o"#o'ora i'o"i %e )o)i% )re"'i3an$a ko$i %a&iml$e %'e o"#o'ore i "a$e n$i/o'e
rela!i'ne )okaa!el$e i ra'i$a %e no'i u)i!nik ko$i %e )o!om al$e %!ruan$acima
ko$i "a$u mil$en$e i )o!kri$e)l$u$u %'o$e %!are )ro#noeF (:) na !emel$u )ono'l$ene
analie )ri)rema %e no'i )o)i% )re"'i3an$a i ira3u$e no'i u)i!nik % "o+i'enim
r$een$ima i a/!$e'om a konanom )roc$enom, )re"'i3an$em i o+ralo&en$em
mil$en$aF (;) )o%!u)ak %e )ona'l$a "ok %e ne )o%!i#ne konani kon%enu%.
RMt43a i)ra3 s-narija 5 o+u/'aa )rim$enu ralii!i/ k'ali!a!i'ni/ me!o"a
kako +i %e ra'ile "e!al$ne i %)ekula!i'ne )rie o mo#uim +u"uno%!ima.
.)roce% ira"e %cenari$a 'rlo $e %!ruk!uriran i )rolai kro %l$e"ee 4ae: (1) 4au
analie, u ko$o$ %e o"re3u$u %!ra!eka )i!an$a analie i o"re3u$u kri!ini im+enici
!e kri!ina )o"ru$aF (2) 4au o+liko'an$a, u ko$o$ %e kri!ina )o"ru$a )roc$en$u$u %
o+irom na )re"'i"l$i'o%! i %!u)an$ ne%i#urno%!i )o$e"ini/ u!$eca$ni/ %na#a, !e
o"re3u$u "imeni$e %cenari$a, (:) 4au nacr!a, u ko$o$ %e u a"anim "imeni$ama
ra'i$a$u "e!al$ne )rie o +u"uno%!i, ko$e %e )o!om u nekoliko koraka rara3u$u
"ok %e ne )o%!i#ne kon%enu% #ru)e i (;) 4au im)likaci$a, u ko$o$ %e o)i%ane
+u"uno%!i %a#le"a'a$u u kon!ek%!u "anan$i/ okolno%!i !e %e )roc$en$u$u o"luke
ko$e na na$+ol$i mo#ui nain mo#u "o'e%!i "o &el$eni/ +u"uno%!i.
RT4rija s2stava 'a4 043,a 5 a%ni'a %e na )roma!ran$u c$eline ko$a $e
%a%!a'l$ena o" )o"%u%!a'a
.o)i%u$e %e "$elo'an$e %u%!a'a
RKi*rnti&'a 0t43a 5o+u/'aa )rim$enu ralii!i/ me!o"a kako +i %e i%!ra&ili
i raum$eli naini u)ra'l$an$a %u%!a'ima i )roce%ima %'i/ 'r%!a. Na$ee %e
)rim$en$u$u %l$e"ee !ri me!o"e: (1) metoda (rne kutije 5 i%!ra&i'au %u "o%!u)ne
:;
ulane i ilane 'eliine, "ok mu $e unu!ran$e u%!ro$%!'o %u%!a'a ne)ona!oF (2)
metoda modela, i$i $e o%no'ni cil$ !o )o!)uni$e %)ona!i %!'ari, )o%!u)ke, )o$a'e
!e n$i/o'e %!ruk!ure, 4unkci$e i )onaan$a i (:) metoda povratne spre$e "veze#,
ko$om %e analiira )roce% me3u%o+no# "$elo'an$a ulani/ i ilani/ uinaka.
14. SASTAVLJANJE INSTRUMENATA ISTRAIVANJA
.ili u)i!nika naa$an $e "io i%!ra&i'an$a +u"ui "a %e %'i reul!a!i i akl$uci
a%ni'a$u na )o$e"inim 'r%!ama in4ormaci$a ko$e %e )riku)l$a$u, a in4ormaci$e u
)o!)uno%!i o'i%e o k'ali!e!i )i!an$a ko$a )o%!a'l$a!e %'o$im i%)i!anicima.
.in%!rumen! i%!ra&i'an$a omo#ua'a >>in)u!>> u i%!ra&i'an$e i a!o $e k'ali!e!a i
'al$ano%! >>ou!)u!a>> )o!)uno o'i%na o !om in%!rumen!u
.7)i!nik $e o)eni!o +ilo ko$i %e! )i!an$a ko$i %e +a'i o"re3enom !emom ili
%ku)inom !ema, nami$en$en !ome "a na n$e#a o"#o'ara$u i%)i!anici
.Te%! $e %'aka )roce"ura kori!ena a m$eren$e neko# im+enika ili )roc$enu neke
%)o%o+no%!i
O=LI?I "ITANJA
.u u)i!nicima )i!an$a %e mo#u )o"i$eli!i na o!'orena i a!'orena:
ROtv4rna (itanja %u ona u ko$ima o"#o'or ni$e )onu3en !e i%)i!anik a)i%u$e
o"#o'ore 'la%!i!im ri$eima.
RZatv4rna (itanja nu"e mo#ue o"#o'ore u %klo)u u)i!nika, !ako "a i%)i!anik
ili anke!ar onai ka!e#ori$u ko$a na$+ol$e o)i%u$e i%)i!aniko' o"#o'or.
.ko$i !i) )i!an$a kori%!i!i kako +i %e )riku)ilo in4ormaci$e, !re+a na!i na ko$i e %e
nain "o+i'ena in4ormaci$a kori%!i!i
.'a&no $e i +o# l$e%!'ica o ko$ima )ak o'i%i ko$e %!a!i%!ike )o%!u)ke $e mo#ue
)rimi$eni!i
.a!'orena i o!'orena )i!an$a ima$u )re"no%!i i ne"o%!a!ke
.a!'orena )i!an$a %u kori%na a )riku)l$an$e 4ak!o#ra4%ki/ )o"a!aka, "ok %u
o!'orena )i!an$a kori%na a i%)i!i'an$e mil$en$a, %!a'o'a i )erce)ci$a
.o!'orena )i!an$a u u)i!niku mo#u "oni$e!i 'eliku koliinu in4ormaci$a )o" u'$e!om
"a %e i%)i!anici o%$ea$u u#o"no i o)u!eno ka"a $e ri$e o inoen$u 'la%!i!o#
mil$en$a
.% "ru#e %!rane, analia o!'oreni/ )i!an$a $e na!no %lo&eni$a
:<
.o!'orena )i!an$a omo#ua'a$u i%)i!anicima "a %e %lo+o"no ira&a'a$u $er ni%u
o#ranieni %amo na >>li%!u>> )onu3eni/ o"#o'ora )a $e )ri%!rano%! i%)i!i'aa
mno#o man$a
.$e"an o" o%no'ni/ ne"o%!a!aka a!'oreni/ )i!an$a $e "a )o"aci )riku)l$eni na
o'a$ nain nema$u u'i$ek "o'ol$nu "u+inu i irinu
.'ea $e i mo#uno%! i%)i!i'ae'e )ri%!rano%!i
.)onu3eni o"#o'ori u u)i!niku mo#u u'$e!o'a!i nain ramil$an$a ko" i%)i!anika i
!ime "o+i'eni o"#o'ori ne mora$u nu&no o"ra&a'a!i )ra'o i%)i!aniko'o mil$en$e,
a mo&e "o'e%!i i "o !o#a "a neki i%)i!anici onae )onu3eni o"#o'or +e
)re!$erano# )romil$an$a
8"ri sastav,janj2 (itanja tr*a (a)iti na s,j3<+
Tre+a kori%!i!i $e"no%!a'an, %'ako"ne'an $eik
Ne kori%!i!i "'o%mi%lena )i!an$a
Ne )o%!a'l$a!i 'ie )i!an$a u $e"nom
Ne )o%!a'l$a!i )i!an$a ko$a na'o"e na o"re3eni o"#o'or
Ne )o%!a'l$a!i )i!an$a ko$a %u a%no'ana na o"#o'orima
.8e"o%li$e" )i!an$a mo&e +i!i sluajan (ka"a %e &eli i%!ra&i!i %la#an$e ili ne%la#an$e
i%)i!anika % ralii!im a%)ek!ima o"re3eno# )i!an$a) ili lo$ian ()rema %lo&eno%!).
.Pri$e )oe!ka )riku)l$an$a )o"a!aka o" )o!enci$alni/ i%)i!anika, !re+a )ro'$eri!i:
6ji!ovu motiva(iju za dijeljenje in.orma(ija
7asno razumijevanje pitanja
Posjedovanje traene in.orma(ije
LJESTVI?E STAVOVA
.m$ere ralii! in!eni!e! i%)i!aniko'i/ %!a'o'a )rema ralii!im o+$ek!ima %!a'a ili
%i!uaci$ama i mo#u $e"nim uku)nim )okaa!el$em o+u/'a!i!i %!a'o'e )rema
ralii!im o+il$e&$ima
.Na$ei !i)o'i l$e%!'ice %!a'o'a ko$i %e )rim$en$u$u u i%!ra&i'an$ima ukl$uu$u:
!.A Li'rt4va ,jstvi-a F,jstvi-a s20iran4. ran.iranjaA
.na$$e"no%!a'ni$e $u $e %a%!a'i!i
.a%no'ana $e na )re!)o%!a'ci "a %'aka i$a'aBe%!ica na l$e%!'ici ima $e"naku
>>'a&no%!>> o"no%no >>!e&inu>> u !erminima !o#a koliko o"ra&a'a %!a' )rema nekom
)i!an$u ili )ro+lemu !o $e i #la'no o#ranien$e o'e l$e%!'ice +u"ui "a e%!ice
kori!ene u l$e%!'ici ri$e!ko ima$u i%!u !e&inu.
.ne m$eri %!a' per se8 ona )okau$e $ainu %!a$ali!a $e"no# i%)i!anika u o"no%u na
$ainu %!a$ali!a "ru#o#a
:D
.Po%!u)ak %a%!a'l$an$a $e %l$e"ei: 1.De1nira$!e 'ari$a+lu ko$u &eli!e m$eri!i. 2.
Priku)i!e ili %a%!a'i!e !'r"n$e ko$e o"ra&a'a$u %!a' )rema o+$ek!u %!a'a. :. Da$!e
%a%!a'l$ene !'r"n$e malo$ %ku)ini i%)i!anika (%u"aca). ;. Analiira$!e o"#o'ore
"o"a'an$em +ro$e'ni/ 'ri$e"no%!i o"no%no ka!e#ori$a. <. 2rauna$!e
in!erkorelaci$e me3u %'im )aro'ima !'r"n$i na o%no'i oc$ena ko$e %u "o"i$elili %uci.
D. 7%)ore"i!e reul!a!e %'i/ %u"aca a %'aku !'r"n$u kako +i%!e o!krili
ne"i%krimina!i'ne !'r"n$e. E. -liminira$!e ne"i%krimina!i'ne !'r"n$e, o"no%no one
ko$e me3u%o+no ne m$ere ralii!e elemen!e %!a'a. H. Sa%!a'i!e u)i!nik %ain$en
o" o"a+rani/ !'r"n$i.
.7ku)ni reul!a! %a%!o$i %e o" %ume oc$ena na %'im l$e%!'icama.
#.A T/2rst4n4va ,jstvi-a F,jstvi-a j3na'i/ intrva,a i,i 3i5rn-ija,na
,jstvi-aA
.%a%!o$i %e o" !'r"n$i ko$e ima$u ra%)on in!eni!e!a %!a'a o" 'rlo in!eni'no#
(na$ee 11) "o 'rlo %la+o# (na$ee 1)
.i%)i!anici o"a+iru !'r"n$e % ko$ima %e %la&u
.reul!a! %'ako# )o$e"ino# i%)i!anika rauna %e kao )ro%$ek in!eni!e!a %!a'a
o"a+rani/ !'r"n$i
.#la'na )re"no%! $e %)o%o+no%! oc$ene in!eni!e!a %!a'o'a, o"no%no mo#ue
)rom$ene in!eni!e!a )ri )ono'l$enom i%!ra&i'an$u
.#la'ni ne"o%!aci %u %lo&eno%! )o%!u)ka %a%!a'l$an$a i mo#uno%! "a %uci i
i%)i!anici na ralii!e naine )roc$en$u$u !'r"n$e, ime l$e%!'ica #u+i na 'ri$e"no%!i
.Po%!u)ak %a%!a'l$an$a: 1.De1nira$!e 'ari$a+lu ko$u &eli!e m$eri!i. 2. Priku)i!e ili
%a%!a'i!e !'r"n$e ko$e o"ra&a'a$u %!a' )rema o+$ek!u %!a'a. :. 0"a+eri!e %ku)inu
%u"aca, %!run$aka u o"re3enom )o"ru$u. ;. Da$!e %a%!a'l$ene !'r"n$e %ucima i
amoli!e i/ "a oci$ene ko$i $e in!eni!e! %!a'a )ri%u!an u %'ako$ !'r"n$i. <. Na
o%no'i oc$ene %u"aca irauna$!e 'ri$e"no%! me"i$ana a %'aku !'r"n$u. D.
0"+aci!e !'r"n$e )ri ko$ima %u oc$ene %u"aca $ako ra%)rene $er !o nai "a ne
)o%!o$i %la#an$e me3u %!ruan$cima o !ome u ko$o$ m$eri na'e"ena !'r"n$a
ira&a'a o"re3eni %!a'. E. 0" )reo%!ali/ !'r"n$i o"a+eri!e one ko$e %'o$im
me!ri$%kim karak!eri%!ikama na$+ol$e o"ra&a'a$u %!u)n$e'e na l$e%!'ici. H.
Sa%!a'i!e u)i!nik ko$i %e %a%!o$i o" o"a+rani/ e%!ica.
9.A S0anti&'i 3i5r-ija,
.o%no'ni cil$ $e m$eren$e kono!a!i'ne "imeni$e naen$a ri$ei
.)olai %e o" )re!)o%!a'ke "a o"re3eni, me3u%o+ni %u)ro!ni )o$mo'i o"ra&a'a$u
ralii!i %!u)an$ )oi!i'no# o"no%no ne#a!i'no# emocionalno# naen$a
.)okaao %e i kao "o+ra me!o"a a i%)i!i'an$e %!a'o'a
.%a%!o$i %e o" nia +i)olarni/ )aro'a )ri"$e'a me3u ko$ima i%)i!anik o"a+ire
%!u)an$ na l$e%!'ici (na$ee <.%!u)an$%ko$ ili E.%!u)an$%ko$)
:E
:.A G2t0an4va i,i '202,ativna ,jstvi-a
.o+u/'aa %eri$u !'r"n$i % ko$ima i%)i!anik ira&a'a %la#an$e o"no%no ne%la#an$e
(na$ee kori!en$em "i/o!omno#, "aBne o+lika )i!an$a)
.%)eci1no%! )i!an$a )o%!u)no %e )o'ea'a
.na$ee %e kori%!i a o"re3en$e ek%!remni/ %!a'o'a
UTVRDIVANJE METRIJSKIB O=ILJEJA MJERNOG SUSTAVA
.,e!ri$%ka o+il$e&$a %u o%o+ine m$erno# in%!rumen!a ko$e o"re3u$u koliko $e
u)o!re+l$i' i koliko %u akl$uci i'e"eni i reul!a!a "o+i'eni/ n$e#o'om
)rim$enom o)ra'"ani.
.%)a"a$u )r'en%!'eno 'al$ano%! i )ou"ano%!, a )o!om i o+$ek!i'no%!, o%$e!l$i'o%!,
)rim$ereno%! i "r.
RVa,jan4st u o%no'i $e %)o%o+no%! neko# in%!rumen!a "a m$eri u)ra'o ono !o mi
&elimo "a m$eri, o"no%no ono a !o $e %a%!a'l$en.
.!$. !o $e %!u)an$ u ko$em $e i%!ra&i'a im$erio ono !o $e )lanirao im$eri!i
.Po%!o$e !ri o%no'ne 'r%!e 'al$ano%!i:
a) sa3rajna
+) 'ritrijs'a 5 o"ra&a'a u ko$o$ %u m$eri reul!a!i "o+i'eni o"re3enim
in%!rumen!om )o'eani % reul!a!ima na neko$ "ru#o$ 'ari$a+li ko$a %lu&i kao
'an$%ki kri!eri$ 'al$ano%!i, u%)ore"+a 9 usporedna valjanostF %!u)an$ )re"'i3an$a 5
prediktivna valjanost
c) '4nstr2'tna 5 o"no%i %e na 'eu ime3u reul!a!a "o+i'eni/ naim
in%!rumen!om i reul!a!a "o+i'eni/ "ru#im in%!rumen!imaF "i$eli %e na
konver$entnu valjanost 5 %!u)an$ )o'eano%!i me3u 'ari$a+lama a ko$e %e
)re!)o%!a'l$a "a ima$u i%!i )re"me! m$eren$a i diskriminantnu valjanost 5
o"%u!no%! )o'eano%!i me3u 'ari$a+lama ko$e m$ere kon%!ruk!e ko$e %ma!ramo
neo'i%nima.
8"42)3an4st %e o"no%i na koni%!en!no%! i %!a+ilno%!, o"no%no )re"'i"i'o%! i
!ono%! in%!rumen!a.
.)o%!o$i i!a' ni im+enika ko$i u!$eu na )ou"ano%!, a ni$e i/ mo#ue
kon!rolira!i:
0+liko'an$e )i!an$a
=iiko# okru&en$a
2%)i!aniko'o# ra%)olo&en$a
Priro"e in!erakci$e
8e#re%i$%ko# uinka in%!rumen!a
.,e!o"e o"re3i'an$a )ou"ano%!i in%!rumen!a:"'i$e %ku)ine:
:H
I. "4st2(-i vanjs' '4n)istn-ij 5 u%)ore3u$u reul!a!e "'a ralii!a )o%!u)ka
)riku)l$an$a )o"a!aka % $e"ne % "ru#ima, i !o na "'a ralii!a naina: Te%!Bre!e%!
me!o"a o"no%no me!o"a )ono'l$eno# !e%!aF Paralelne 4orme i%!o# !e%!a
II. "4st2(-i 2n2tarnj '4n)istn-ij 5 i"e$a $e "a e%!ice ko$e m$ere i%!i
konce)! mora$u )roi'e%!i %line reul!a!e, in%!rumen! %e )re)olo'i na "'a "i$ela,
a )ou"ano%! %e rauna )rim$enom S)earman 5 GroQno'e 4ormule.
.Pou"ano%! %'ako# !e%!a o+u/'aa ra%)on o" 0 "o 1, )ri emu $e 1 )o!)uno
)ou"an !e%!, a 0 )o!)uno ne)ou"an !e%!.
15. OBRADA I ANALIZA PODATAKA
AAKvantitativni/ (43ata'a
.*nan$e %!a!i%!ike $e )re!)o%!a'ka a nan%!'eni i %!runi ra".
.Oe!iri %u ralo#a +o# ko$i/ oni ko$i %e +a'e nan%!'enim ili %!runim ra"om
!re+a$u )ona'a!i %!a!i%!iku: (1) kako +i mo#li )ra!i!i nan%!'enu i %!runu
li!era!uru, (2) kako +i mo#li )lanira!i %'o$a i%!ra&i'an$a, (:) kako +i nali o+ra"i!i
)o"a!ke )riku)l$ene i%!ra&i'an$em u %'r/u !e analie !e (;) kako +i nali
akl$ui'a!i o "o+i'enim reul!a!ima.
.('ali!e!a nan%!'eno#B%!runo# ra"a )o%e+ice $e u#ro&ena u !ri %lua$a: 1. ako
i%!ra&i'a ne )ona$e %!a!i%!iku u 4ai )o%!a'l$an$a cil$e'a i /i)o!ea ra"aF 2.
ukoliko $e ne"o%!a!ak nan$a i %!a!i%!ike urok )reki"u lo#ike u )roce%u
i%!ra&i'an$a "o ko$e# "olai ka"a oni ko$i ne na$u %!a!i%!iku naruu$u o+ra"u ne
)ona$ui n$eine mo#uno%!i ili ka"a oni ko" ko$i/ %e naruu$e o+ra"a ne )ona$u
lo#iku )roce%a i%!ra&i'an$a a ko$e o+ra3u$u )o"a!keF i :. ako %e +o# nenan$a
)ro'o"e )o"acima ne)rim$erene o+ra"e.
RDs'ri(tivna statisti'a o+u/'aa )o%!u)ke #ru)iran$a 'ee# +ro$a in4ormaci$a
o $e"inicama %!a!i%!iki/ %ku)o'a ()o"%ku)o'a) i %lu&i i%kl$ui'o a
%i%!ema!iiran$e i o)i%i'an$e neke )o$a'e, no ne i %!a'l$an$e 'ari$a+li u o"no%.
.na$ee kori!eni )o%!u)ci %u irauna'an$e a)%olu!ni/ i rela!i'ni/ 4rek'enci$a i
kumula!i'ni/ nio'a, irauni %re"n$i/ 'ri$e"no%!i !e irauni m$era "i%)eri$e.
.A)%olu!ne i rela!i'ne 4rek'enci$e !e irauni kumula!i'ni/ nio'a naini %u
ure3en$a i %a&iman$a )o"a!aka.
.Sre"n$e 'ri$e"no%!i (m$ere cen!ralne !en"enci$e) %u kon%!an!e ko$ima %e
)re"%!a'l$a$u nio'i 'ari$a+ilni/ )o"a!akaF na$ee irauna'ane %u: ari!me!ike,
#eome!ri$%ke, /armoni$%ke %re"ine, mo" i me"i$an.
.*naa$na $e i in4ormaci$a o %!u)n$u 'ari$a+ilno%!i )o"a!aka a !o nam %lu&e
m$ere "i%)eri$e, kao !o %u ra%)on 'ari$aci$e, 'ari$anca, %!an"ar"na "e'i$aci$a,
koe1ci$en! 'ari$aci$e i "ru#e.
:I
.*a raliku o" "e%kri)!i'ne %!a!i%!ike, in5rn-ija,na Fana,iti&'a7
0at0ati&'a7 in32'tivnaA statisti'a o"no%i %e na )o%!u)ke ko$ima %e )omou
"i$ela in4ormaci$a (uoraka) "ono%e %u"o'i o karak!eri%!ikama c$eline ()o)ulaci$e)
na !emel$u !eori$e '$ero$a!no%!i, a u %'r/u "e1niran$a o"no%a ime3u 'ari$a+li.
.Di$eli %e na parametrijsku i neparametrijsku %!a!i%!iku.
.Parametrijska statistika )ro'o"i %e ako %u a"o'ol$ena %l$e"ea !ri u'$e!a: (1) "a
%u 'ari$a+le in!er'alne ili om$erne, o"no%no 'ie ne#o or"inalne, (2) "a $e
"i%!ri+uci$a )o)ulaci$e normalna i (:) "a %u 'ari$ance o+$e 'ari$a+le $e"nake ili
/omo#ene.
.Na$ee )ro'o3eni in4erenci$alni %!a!i%!iki )o%!u)ci, o%o+i!o u "ru!'enim
i%!ra&i'an$ima, a%i#urno %u /i.k'a"ra! !e%!, analia 'ari$ance, korelaci$%ka analia
i linearna re#re%i$a.
Po%!u)ak o+ra"e k'an!i!a!i'ni/ )o"a!aka
.%a%!o$i %e o" ; koraka: (1) o"a+ira raunalno# ala!a a o+ra"u )o"a!aka 5
na$ee kori!en )ro#ram a o+ra"u k'an!i!a!i'ni/ )o"a!aka "ru!'eni/
i%!ra&i'an$a $e SPSS (S!a!i%!ical Packa#e 4or Social Science), (2)uno%a )o"a!aka,
(:) o"a+ira )rikla"ni/ me!o"a a o+ra"u )o"a!ka i (;) %!a!i%!ike analie
)o"a!aka.
R,e!o"e mul!i'ari$an!ne analie (Prirunik, %!r. 1;2.)
.Statisti&'a an,i)a (43ata'a 5 a"a!ak i%!ra&i'aa me!o"oloki i%)ra'no
)ri%!u)i!i o+ra"i )o"a!aka, no nikako $e ne uini!i %amo$ %e+i %'r/om.
.Na$ee %e o"'i$a u !ri "i$ela: )ro'$era o ko$o$ %e 'r%!i "i%!ri+uci$e ra"i ()oneka"
$e )o!re+no i+aci!i ek%!remne 'ri$e"no%!i), )ro'o3en$e "e%kri)!e analie i
)ro'o3en$e %!a!i%!iki/ o+ra"a 'ie raine.
.Intr(rta-ija 4*ra1ni/ (43ata'a o"no%i %e na: (1) "o'o3en$e reul!a!a u
'eu % /i)o!eama ko$e %u u i%!ra&i'an$u )o%!a'l$ene o"no%no u!'r3i'an$e "a li
)o%!a'l$ene /i)o!ee !re+a )ri/'a!i!i ili o"+aci!i, (2) ramil$an$e o raloima
)ri/'aan$aBo"+aci'an$a /i)o!ea, (:) u!'r3i'an$e o#ranien$a i%!ra&i'an$a ko$a
)roilae i )riku)l$ani/ )o"a!aka ili i )o%!u)aka )rimi$en$eni/ u i%!ra&i'an$u, (;)
"o'o3en$e reul!a!a u 'eu % reul!a!ima %liini/ i%!ra&i'an$a, u%)ore"+a 'la%!i!i/
nalaa % "ru#ima, (<) )laniran$e +u"ui/ i%!ra&i'an$a, ar#umen!iran$e a!o i ko$a
$e "al$n$a i%!ra&i'an$a mo#ue ili )o!re+no )ro'e%!i, (D) )o'ei'an$e )rak%e %
!eori$om o"no%no "o'o3en$e u 'eu )ro'$ereni/ /i)o!ea % )oe!nom !eori$om.
.)ri analii %e o" i%!r&i'aa a/!$e'a kri!ino%!
.!re+a +i!i %'$e%!an 3va v,i'a 4.rani&nja statisti&'i/ 0t43a: 1. n$i/o'
ou!)u! %u i%kl$ui'o k'an!i!a!i'ni, "akle ne i k'ali!a!i'ni reul!a!i !e 2. %!a!i%!ike
me!o"e %e ne +a'e "okaima 'e '$ero$a!nou.
=A KVALITATIVNIB "ODATAKA
;0
.Pri$e analiiran$a k'ali!a!i'ni/ )o"a!aka e'o nekoliko o%no'ni/ )u!okaa:
:. /naliza ovisi o svrsi istraivanja.
;. /naliza ovisi o kvaliteti< duini i detaljnosti iljeki prikupljeni! tijekom
prikupljanja kvalitativni! podataka.
=. Podatke trea or$anizirati u (jelinu i promatrati i! kao elemente (jeline.
.('ali!a!i'ne )o"a!ke mo#ue $e or#aniira!i i )rikaa!i na ralii!e naine, a
o"a+ir e o'i%i!i o )ro+lemu i%!ra&i'an$a i nainu ka%ni$e analie (!a+lica,
)rirunik, %!r. 1;D.)
.Pr'i korak u o+ra"i i analii k'ali!a!i'ni/ )o"a!aka $e ra'o$ %u%!a'a kla%i1kaci$e
)o"a!aka ili ko"iran$e )o"a!aka.
.Nakon !o#a o!kri'a$u %e o+ra%ci ko$i %e )o$a'l$u$u u o"#o'orima iBili )onaan$u
i%)i!anika (ili u +il$ekama % o)a&an$a i%!ra&i'aa) !e %e )rema %lino%!i,
)o'eano%!i i ue%!alo%!i %'r%!a'a$u u !eme, ko$e %e or#aniira$u u ka!e#ori$e ili
"imeni$e.
.>o$ika analiza i mapiranje )o"raumi$e'a$u "e1niran$e oko%nica (o%i) ko$e %e
)o%!a'l$a$u !ako "a ine ma!ricu ili koor"ina!ni %u%!a'.
.('ali!a!i'ni nalai )roc$en$u$u %e sadrajnom znaajno&u, ko$a o"#o'ara
%!a!i%!iko$ naa$no%!i u k'an!i!a!i'nim analiama.
.(ako +i %e )o!kri$e)ila %!a!i%!ika naa$no%!, nalai %e )roc$en$u$u !emel$em
%l$e"ei/ kri!eri$a: (1) koliko %u 'r%!i i koni%!en!ni "okai ko$ima %e )o!kre)l$u$u
nalai, (2) u ko$o$ m$eri nalai )ro"u+l$u$u raumi$e'an$e )ro+lema ili 4enomena
ko$i %e i%!ra&u$u, (:) u ko$o$ %u m$eri nalai %ukla"ni )re!/o"nom nan$u, !o mo&e
ukl$ui'a!i %ukla"no%! ()o!'r"na naa$no%!) i ne%ukla"no%! (ino'a!i'na
naa$no%!), !e (;) u ko$o$ %u m$eri nalai kori%ni % o+irom na %'r/u i%!ra&i'an$a.
.7%!o %'e, !re+a )okua!i )o%!ii kon%enu% oko )ro'$ere nalaa, !o ni$e u'i$ek
$e"no%!a'no ni!i mo#ue.
1. PRIKAZIVANJE REZULTATA ISTRAIVANJA
.Prikai'an$e reul!a!a iao'an $e a"a!ak i 'ie ralo#a: )r'o, )o!re+no $e
%u%!a'no )rikaa!i 'eliku koliinu in4ormaci$aF "ru#o, !re+a +i!i nemilo%r"an u
i+aci'an$u ne'a&ni/ in4ormaci$aF !ree, !re+a )rikai'a!i %amo %mi%lene )o"a!ke,
na %mi%len nainF e!'r!o, reul!a!i "o ko$i/ %!e "oli !re+a$u +i!i )rikaani $a%no,
!ono, )re#le"no i u )o!)uno%!iF )e!o, reul!a!e !re+a )rikaa!i lo#inim
re"o%li$e"om a )ro+lem ko$i %e iua'ao.
.Ta*,i- i s,i' "o)rino%e k'ali!e!i ra"a $er omo#uu$u $a%ni$e, %a&e!i$e i
$e"no%!a'ni$e )rikai'an$e )o"a!aka.
;1
.Po!re+no i/ $e u !ek%!u %m$e%!i!i ne)o%re"no ia o"lomka u ko$em %e na n$i/
)oi'a.
.S!an"ar"ni "i$elo'i %'ake !a+lice %u re"ni +ro$ i nai' ko$i %u o+a'eni, le#en"a i
na)omena neo+a'eni "i$elo'i.
.2'or $e neio%!a'an ako %!e !a+licu o"neku" )reueli ili ira"ili na !emel$u
%ekun"arni/ )o"a!aka.
.Pra1koni 5 )okau$u o"no%e me3u )o"acima
Gra%&'i (ri'a) *r. !!+ Vrst .ra%'4na
Pra1koni a
)rikai'an$e
)o$e"inani/
)o"a!aka
.TurkeS$e' S.A "i$a#ram
.TurkeS$e' G.P "i$a#ram
Po'rin%ki "i$a#ram .S!ruk!urni kru#o'i
.S!ruk!urni )olukru#o'i
.?e"no%!ruki %!u)ci (u%)ra'ni ili )olo&eni)
.D'o%!ruki ili 'ie%!ruki %!u)ci (u%)ra'ni ili )olo&eni)
.S!ruk!urni %!u)ci
Aini$%ki #ra1koni .S!e)ena%!i #ra1koni
.(on!inuirani lini$%ki #ra1koni
.8e"ni +ro$ i nai' %u o+a'eni "i$elo'i, le#en"a )ri%u!na u 'eini %lua$e'a, a
na)omena neo+'ena.
.2'or $e o+a'ean ukoliko %!e %liku o"neku" )reueli ili ira"ili na !emel$u
%ekun"arni/ )o"a!aka.
1!. RASPRAVA
.0%no'na svr/a ras(rav ili "i%ku%i$e $e in!er)re!aci$a "o+i'eni/ reul!a!a u
%'$e!lu ono#a !o %e 'e nalo o )re"me!u i%!ra&i'an$a, !e o+$an$en$e no'o#
raumi$e'an$a )ro+lema nakon !o %!e "o+ili i )re#le"ali "o+i'ene reul!a!e.
.Pi!an$a na ko$a u ra%)ra'i !re+a "a!i o"#o'ore %u:
Nu"e li reul!a!i o"#o'ore na )o%!a'l$ene /i)o!eeK
Sla&u li %e 'ai reul!a!i % reul!a!ima )re!/o"ni/ i%!ra&i'an$imaK
S o+irom na "o+i'ene akl$uke, kak'o %e no'o raumi$e'an$e )ro+lema
mo&e )onu"i!iK
(a"a +i%!e na%!a'ili i%!ra&i'an$e, !o +i +io %l$e"ei korak u i%!ra&i'an$uK
.Tre+ala +i +i!i "io ra"a o ko$em %e na$'ie )romil$a.
;2
1". ZAKLJUAK
.7kra!ko %e na'o"i %'e ono !o %!e u ra"u o!krili i na o%no'u "o+i'eni/ )o"a!aka
akl$uili.
.0+$e"in$a'a$u %e %'i reul!a!i !ek%!a i na'o"e %e konani akl$uci i'e"eni u
i%!ra&i'an$u.
.Tre+ao +i %a"r&a'a!i kra!ak i $a%an o)i% reul!a!a )ro'e"eno# i%!ra&i'an$a.
.Ne +i %e !re+ale na'o"i!i no'e in4ormaci$e ili ma!eri$ali, a mo&e %e ukaa!i na
o#ranien$a ra"a ili nu"i!i na)u!ke a +u"ua i%!ra&i'an$a.
."r(4r2' istraivanja )roilae i akl$uka, o"no%no %u#erira$u !o $o !re+a
uini!i, !ko !o !re+a uini!i i kako !o !re+a uini!i.
.!re+ale +i o+u/'a!i!i: %m$er +u"ui/ i%!ra&i'an$a ko$i +i ri$eio e'en!ualne
ne"o%!a!ke ra"a, %m$er +u"ui/ i%!ra&i'an$a ko$i +i )o)unio ne"o%!a!ke u
)o%!o$eim %anan$ima i %m$er +u"ui/ i%!ra&i'an$a u %ro"nim )o"ru$ima.
III. DIO U"UTE I SAVJETI ZA IZRADU RADA
1%. JEZIK I STIL PISANJA
.Znanstvni sti, )i%an$a ukl$uu$e kori!en$e )recino# $eika kako +i %e iraile
o"re3ene i"e$e !e mora +i!i #rama!iki i%)ra'an i 4ormalni$i $e o" %!ila ko$im %e
)iu no'ele, no'ine, ne4ormalne )re)i%ke, )ri$e %'e#a $e o+$ek!i'an.
.u)ooren$e na: #rama!ika )ra'ila i )ra'o)i%F #la#ol%ko 'ri$emeF lice u ko$em %e
)ie (kori!en$e ak!i'aB)a%i'a)F kori!en$e kra!icaF &ar#on i %!rane ri$ei 5 kori%!i!i
/r'a!%ke ri$ei u i'ornom /r'a!%kom o+likuF %!il )i%an$aF )rim$eren %!il )i%an$aF
i+$e#a'a!i )re!$erane na!uknice i na+ra$an$a.
2&. NAVOENJE LITERATURE
.(ori!en$e i na'o3en$e ra"o'a "ru#i/ au!ora ni na$man$e ne uman$u$e 'ri$e"no%!
'ae# ra"a.
;:
.u'i$ek !re+a na'e%!i o" ku" %u )reue!i !u3i ra"o'i
.i'ore $e )o!re+no )reue!i i )ri -itiranj2 ()reuiman$e !ek%!a o" ri$ei "o ri$ei) i
(ara5ra)iranj2 ()re)ria'an$e 'la%!i!im ri$eima !u3e# !ek%!a) i intr(rtiranj2
(!u3i konce)!i, nalai i akl$uci !umaeni na 'la%!i!i nain).
R",a.ijat $e %'ako kn$i&e'no, nan%!'eno ili "ru#o "$elo na%!alo )ri%'a$an$em
!u3e# ra"a )ri)i%i'an$em u ci$elini, u +i!nim ili u )re)ona!l$i'im "i$elo'ima, a
(,a.iranj )ri%'a$an$e !u3e# au!or%ko# "$ela ko$e )o"li$e&e moralnim i akon%kim
%ankci$ama.
.(a"a ra"i!e +il$eke, o+a'eno o"ma/ a)ii!e n$i/o' i'orN
.Sma!ra %e "a $e mak%imalna )ri/'a!l$i'a "u&ina $e"no# ci!a!a u !ek%!u )e!
re"o'a.
SUSTAVI NAVODENJA IZVORA
.Na$+ol$e $e %u%!a' na'o3en$a )rila#o"i!i in%!i!uci$i a ko$u )ie!e ra".
.2'ore li!era!ure mo&e!e nanai!i u %amom !ek%!u ra"a, u +il$ekama na kra$u
)o#la'l$a ili c$eloku)no# ra"a, u +il$ekama na "nu %!ranice, ili )oi'an$em na
a+ece"ni )o)i% li!era!ure na %amom kra$u ra"a.
.7 %u'remeno$ li!era!uri %u na$ea %l$e"ea ; %u%!a'a na'o3en$a li!era!ure:
1) (r)i0C.43ina 5 %u%!a' na'o3en$a u !ek%!u, o"no%no u a#ra"ama, %a%!o$i
%e o" a#navoenja izvora u tekstu: u a#ra"i )reimena au!ora o"'o$ena
areima, #o"ina o+$a'e i +ro$ %!ranice i +) )o)i%a kori!ene li!era!ure na kra$u i 2)
)o)i%a kori!ene li!era!ure na kra$u ra"aF na$)ona!i$e 'ari$aci$e, !$. %!ilo'i %u:
9ar'ar"%ki %!il i %!il Ameriko# )%i/oloko# "ru!'a (en#. APA)
2)'4ri6tnj0 n3n4ta 5 ili kra$n$i/ +il$eki ili >>ci!iran$e )o re"o%li$e"u
)o$a'l$i'an$a>>
:) '4ri6tnj0 52sn4ta 5 ili +il$eki na "nu %!ranice,
i ;) n20ri&'4 a*-3ni s2stav 5 krae %e nai'a numerikim %u%!a'om
na'o3en$a li!era!ure
IZRADA "O"ISA LITERATURE
.Prila&e %e na kra$u ra"a, a+ece"nim re"om )rema )reimenima au!ora
)u+likaci$a i numerira %e.
RKnji. %e u )o)i%u li!era!ure na'o"e: imeBna au!ora kn$i#e, #o"ina o+$a'l$i'an$a
"$ela, na%lo', +ro$ i"an$a kn$i#e, nai' i"a'ake kue, %$e"i!e i"a'ake kue.
R,an-i %e na'o"e: ime au!ora lanka, #o"ina o+$a'l$i'an$a lanka, nai' lanka,
me"i$ u ko$emu $e lanak o+$e'l$en: a) ako $e o+$a'l$en u a%o)i%u, na'o"i %e nai'
a%o)i%a, #o"i!e o"no%no 'olumen, +ro$ a%o)i%a !e %!ranice na ko$ima $e
o+$a'l$en lanakF +) ako $e o+$a'l$en u kn$ii, na'o"e %e %'i elemen!i kn$i#e !e
;;
%!ranice na ko$ima %e nalai lanakF c) ako $e na in!erne!u, )o!re+no $e na'e%!i
a"re%u in!erne!%ke %!ranice % ko$e $e )reue!, %!ranice na ko$ima %e lanak
)ro!e&e.
R)o"aci )rona3eni na in!erne!%ko$ %!ranici, nai' i a"re%a in!erne!%ke %!ranice.
21. TE$NIKE UPUTE ZA PISANJE RADA
.S!ranice !ek%!a 5 %%karti(e teksta%% 5 +ro$ re"aka ne )relai :2, o"no%no %!ranice %
1H00 "o 2000 nako'a
.)re"#o'or i %!ranice %a"r&a$a ra"a onaa'a$u %e rim%kim, a !ek%! ara)%kim
+ro$e'ima ko$i %e )iu "ol$e "e%no.
RPra1ko o+liko'an$e elemena!a ra"a, Prirunik, %!r. 1H<
22. ODABIR MENTORA I SURADNJA S MENTOROM
.,en!or +i !re+ao )o%$e"o'a!i %)eci1na nan$a i )o"ru$a ko$e 'a% anima.
.Na )r'e konul!aci$e ko" men!ora !re+a "oi %)remno 5 % )ri$e"lo#om )o"ru$a
ko$a 'a% anima$u i $e"nom ili 'ie !ema.
.Po&el$no $e na %amom )oe!ku u!'r"i!i "inamiku i nain komunikaci$e %
men!orom na )oe!ku 'ae %ura"n$e.
.,en!oru !re+a )re"a!i i%)i%anu, u'eenu a"n$u 'eri$u ra"a, +e )o#reaka(...)
23. USMENA OBRANA RADA
.7%mena o+rana $e %lu&+eni i %!'arni a're!ak 'ae# i%!ra&i'ako# ra"a.
.ra" %e ila&e )re" )o'$eren%!'om i #o%!ima
.0'ako +i o!)rilike !re+ala i#le"a!i )reen!aci$a na o+rani:
;<
.Sla$"o'i !re+a$u +i!i i!l$i'i i $e"no%!a'ni.
.'eliina %lo'a u na%lo'u 2H "o ;0 )!, a o%!alo# 1D "o 2; )!
.ila#an$e na 1< minu!a
24. DIJELOVI ZNANSTVENI$ I STRUNI$ RADOVA
.*nan%!'eni i %!runi ra"o'i ima$u %'o$e u'ri$e&ene "i$elo'e.
TEBNIKI DIJELOVI ZNANSTVENIB I STRUNIB RADOVA
(1) Nas,4vna strana 5 mora o"#o'ara!i na %l$e"ea o%no'na )i!an$a: 0 kak'om
%e ra"u ra"iK (o$im %e )o"ru$em ra" +a'iK Tko $e au!or ra"aK Na ko$o$ %e
nan%!'eno$ ili %!runo$ in%!i!uci$i ra" )ieK (a"a $e ra" na)i%anK, !e mora +i!i
o"#o'ara$ue #ra1ki o+liko'ana.
(2) Sa3raj 5 )o)i% %'i/ "i$elo'a ra"a i %!ranica na ko$ima oni a)oin$uF nalai %e
ime3u )re"#o'ora (ako #a ima) i u'o"a i onaa'a rim%kim +ro$em.
(:) "4(is ,itrat2r 5 %m$e!a %e ia akl$uka, numerira ara)%kim +ro$e'ima
(;) "4(is s,i'a 5 %m$e!a %e ia )o)i%a li!era!ure
(<) "4(is ta*,i-a 5 ia )o)i%a %lika
(D) "4(is 'rati-a i si0*4,a 5 ia )o)i%a !a+lica
;D
(E) iv4t4(is 5 na'o"e %e o%no'ni +i+lio#ra4%ki )o"aci, )o"aci o o+rao'an$u i
ra"nom i%ku%!'u !e )o"a!ke o "a"!nim nan$ima, '$e!inama i in!ere%imaF %m$e!a
%e na kra$u ra"a.
.Sa"r&a$ni "i$elo'i nan%!'eni/ i %!runi/ ra"o'a %u na%lo', )re"#o'or, %a&e!ak
(!re+ao +i o+u/'a!i!i:)o"ru$e i%!ra&i'an$a, cil$e'e i /i)o!eeF me!o"olo#i$u
i%!ra&i'an$aF o%no'ne nalae i kl$une akl$uke) i kl$une ri$ei.
.Tema %u%!a'no %e ra%)ore3u$e i o+ra3u$e u !ri "i$ela: (1) )o'i$e%ni 5 !eori$%ki,
re%!ro%)ek!i'ni ili ek%)lika!i'ni "io, (2) anali!iko 5 ek%)erimen!alni "io i (:)
)er%)ek!i'ni "io ili $e"no%!a'ni$e reeno, %a%!o$i %e o" !eori$%ko# ok'ira, o)i%a
)rimarno# i%!ra&i'an$a ko$e $e )ro'e"eno (o)i% me!o"olo#i$e i%!ra&i'an$a, )rikaa
reul!a!a !e analie "o+i'eni/ reul!a!a) i ra%)ra'e.
25. VRSTE ZNANSTVENI$ I STRUNI$ RADOVA
.SEMINARSKI RAD. krai %!runi ra" u ko$em %amo%!alno u )i%anom o+liku
o+ra3u$e!e o"a+ranu !emu.
.KRITIKI RAD 5 %!runi ra" u ko$em ino%i!e 'la%!i!o mil$en$e o ia+ranom
nan%!'enom ili %!runom "i$elu u %'r/u )roiri'an$a i )ro"u+l$i'an$a nan$a i
)o"ru$a kole#i$a i ko$e# %e ira3u$e.
.DI"LOMSKI RAD 5 o)irni$i $e %!runi ra" u ko$em %e %amo%!alno u )i%anom
o+liku o+ra3u$e o"a+rana !ema.
.S"E?IJALISTIKI "OSLIJEDI"LOMSKI RAD 5 o)iran %!runi ra" u ko$emu kao
)o%li$e"i)lom%ki %!u"en! %amo%!alno u )i%anom o+liku o+ra3u$e!e o"a+ranu !emu
u %'r/u %!$ecan$a !i!ule %'euilino# %)eci$ali%!a.
.MAGISTARSKI RAD 5 nan%!'eni ra" u ko$em kao )o%li$e"i)lom%ki %!u"en!
%amo%!alno u )i%anom o+liku o+ra3u$e!e o"a+ranu !emu u %'r/u %!$ecan$a !i!ule
ma#i%!ra nano%!i.
.DOKTORSKA DISERTA?IJA 5 i'orni nan%!'eni ra" u ko$em kao
)o%li$e"i)lom%ki ("ok!or%ki) %!u"en! %amo%!alno u )i%anom o+liku o+ra3u$e!e
o"a+ranu !emu u %'r/u %!$ecan$a !i!ule "ok!ora nano%!i, a ko$i )ie!e kako +i%!e
"okaali kao %amo%!alni i%!ra&i'a u nan%!'enom )o"ru$u a ko$e %e "o"$el$u$e
"ok!ora! nano%!i.
.ZNANSTVENI I STRUNI LANAK . 'r%!e nan%!'eno# ra"a: i'orni, )re!/o"na
)rio)en$a i )re#le"ni.
;E