INSTITUTI I ZHVILLIMIT T ARSIMIT

PROGRAM ORIENTUES
PR MATURN SHTETRORE
(Provim me zgjedhje pr shkollat e mesme artistike dega Muzik)

LNDA:
HISTORI MUZIKE

Viti shkollor: 2014 -2015

TIRAN
JANAR, 2015

1. UDHZIME T PRGJITHSHME
Programi orientues pr lndn me zgjedhje Histori muzike, prfshin njohurit,
konceptet dhe aftsit m t rndsishme t historis s muziks pr shkolln e mesme
artistike t sistemit 3- dhe 4-vjear.
Programi orientues pr provimin me zgjedhje Histori muzike, mbshtetet n udhzimin
Nr. 1, dat 12.01.2015 t MAS-it pr Zhvillimin e Provimeve t Maturs Shtetrore
2015, prbn nj dokument t vlefshm pr shkollat e mesme artistike, dega Muzik,
pr nxnsit e interesuar dhe specialistt e prfshir n procesin e vlersimit pr provimin
e Maturs Shtetrore.
Programi:

Gjeneron informacionin e nevojshm pr msuesit e historis s muziks t

shkollave artistike, q do t prgatisin maturantt pr provimin e historis s
muziks, si lnd me zgjedhje n Maturn Shtetrore.

Orienton nxnsit pr materialet kye msimore, njohurit, konceptet dhe aftsit

kryesore q duhet t zotrojn nxnsit pr t prballuar me sukses provimin e
historis s muziks, si lnd me zgjedhje n Maturn Shtetrore.

Prbn, gjithashtu, nj dokument zyrtar q duhet zbatuar me korrektsi nga

specialistt e prfshir n hartimin e banks s pyetjeve dhe tezs s provimit t
historis s muziks, si lnd me zgjedhje pr Maturn Shtetrore.

Programi orientues i historis s muziks synon vlersimin e njohurive, aftsive dhe

qndrimeve t nxnsve n kt lnd.
Ky program orientues sht strukturuar n baz t disa rubrikave q jan:
1. Tematikat, q prshkruajn prmbajtjen e programit.
2. Prshkrimi i tematiks dhe objektivat.
3. Tabela e peshave.

Programi duhet shqyrtuar me kujdes dhe korrektsi nga secili prej grupeve t interesuara.
Kujdes i veant t bhet nga specialistt e prfshir n hartimin e banks s pyetjeve dhe
tezs s provimit t historis s muziks, si lnd me zgjedhje pr Maturn Shtetrore, t
cilt nuk duhet t prfshijn pr vlersim shtje msimore q nuk jan parashikuar n
kt program.
Vmendje t tregojn kta specialist dhe n lidhje me sigurimin e balancs midis
prqindjes q z secila tem studimi n kt program, me prqindjet q zn kto tema n
testin e provimit.
Prgatitja e nxnsve pr provimin e historis s muziks, t bhet n mnyr t
vazhdueshme, duke prdorur nj larmi metodash dhe mjetesh.
Nxnsit t sigurojn cilsin e nxnies s shtjeve msimore, koncepteve muzikore dhe
aftsive t prcaktuara n program. Pr t arritur kt, ata duhet tu rikthehen dhe
shtjeve t ndryshme, t cilat nuk jan parashikuar n program, por q prmbajn
informacion baz pr t prvetsuar materialin e zgjedhur pr provim. Materiali burimor
mbi t cilin duhet t punojn nxnsit jan leksionet q ata kan marr nga msuesit e
tyre apo t gjitha burimet q kan prdorur gjat viteve pr shqyrtimin e prmbajtjeve
msimore, t tilla si: leksione, tekste t ndryshme q kan t bjn me historin e
muziks, interneti etj.
2. TEMATIKAT E PRMBAJTJES S PROGRAMIT
1. Zhvillimi i muziks n Mesjet
2. Rilindja Europiane dhe muzika
3. Baroku dhe muzika instrumentale
4. Kultura muzikore n Klasicizm
5. Kultura muzikore n Romantizm

6. Muzika n shekullin XX
7. Muzika shqiptare

3. TEMATIKA
1. Zhvillimi i muziks n Mesjet
Prshkrimi i tematiks: Kjo tematik shqyrton dhe analizon zhvillimin e muziks dhe
prfaqsuesit kryesor n periudhn e Mesjets. Prmes njohjes s zhvillimit t artit
muzikor n kt periudh, nxnsit msojn ndikimet dhe karakteristikat e saj historike,
shoqrore dhe kulturore prgjat ksaj periudhe; analizojn muzikn kishtare, koralin
gregorian, polifonin vokale, madrigalin, kaian, shkrimin muzikor, psalmet dhe kuptojn
ndikimin e tradits s muziks kishtare n artin e Mesjets. Gjithashtu, nj vend t
veant z edhe njohja me prfaqsuesit kryesor t ksaj periudhe.
Nr
1.

Tematika
Kultura muzikore

Objektivat
n Nxnsit:

Mesjet

njohin zhvillimin e kulturs muzikore n

Mesjet.

shpjegojn prfaqson korali gregorian dhe

far veorish e karakterizojn at.

prshkruajn faktort q mundsuan lulzimin e

muziks laike n Mesjet.

prcaktojn tiparet e muziks polifonike

mesjetare.

analizojn faktort q uan n lindjen e shkrimit

muzikor.

njohin prfaqsuesit e muziks s ksaj periudhe.

2. Rilindja Europiane dhe muzika

4

Prshkrimi i tematiks: Kjo tematik shqyrton dhe analizon zhvillimin e muziks n

periudhn e Rilindjes. Ajo njeh nxnsit me zhvillimin e artit muzikor, duke shpjeguar
ndikimet dhe karakteristikat e tij historike, shoqrore dhe kulturore prgjat ksaj
periudhe. Prmes tij, nxnsit studiojn: muzikn vokale shkollat polifonike, muzikn
instrumentale, qendrat kryesore t zhvillimit t muziks, si dhe prfaqsuesit kryesor t
zhvillimit t artit muzikor.
Nr
2.

Tematika
Kultura muzikore n

Objektivat
Nxnit:

Rilindje

njihen me zhvillimin e muziks n periudhn e

Rilindjes.

shpjegojn zhvillimin e polifonis dhe t

formave t reja muzikore vokale laike.

prshkruajn veorit e gjinive kryesore t

muziks vokale: madrigali, oratorio, psalmet etj.

studiojn muzikn e shkollave polifonike dhe

prfaqsuesit e tyre.

prcaktojn instrumentet muzikore m t

prdorura gjat periudhs s Rilindjes.

njohin prfaqsuesit dhe t analizojn veprat

kryesore muzikore t kompozitorve t
Rilindjes.

3. Baroku dhe muzika instrumentale

Prshkrimi i tematiks: Kjo tematik do t ndihmoj nxnsit t njohin zhvillimin e

muziks n periudhn barok. Ajo aftson nxnsit t shpjegojn zhvillimin e muziks n
kt periudh, duke prcaktuar ndikimet dhe karakteristikat e saj historike, shoqrore dhe
kulturore. Prmes saj, nxnsit njihen me lindjen dhe zhvillimin e opers n shek. XVIII,
me zhvillimin e muziks instrumentale t shek. XVII-XVIII dhe lindjen e gjinive t reja
muzikore, zhvillimin e muziks pr ansambl instrumental dhe pr violin solo, me
zhvillimin e mtejshm t muziks vokale: kantata dhe oratoriot, si dhe prfaqsuesit
kryesor t ksaj periudhe, si : J.S. Bah dhe Zh. F. Hendel, Vivaldi etj.
Nr
3.

Tematika
Objektivat
Kultura muzikore n
Nxnsit:
Barok

rendisin disa tipare shoqrore -historike t ksaj

periudhe.

njihen me lindjen e opers s shek. XVIII.

prshkruajn zhvillimin e opers n Europ gjat

shek. XVIII.

njihen me zhvillimin e muziks barok dhe muziks

instrumentale.

shpjegojn elementet muzikore t stilit barok n

instrumentet me tastier dhe instrumentet me
harqe.

prshkruajn lindjen e muziks pr ansambl

instrumental dhe pr violin solo.

klasifikojn n vepra dhe autor llojet e stilit barok

(monodi, homofoni, polifoni).

prcaktojn disa nga gjinit kryesore muzikore t

ksaj periudhe.

njohin prfaqsuesit kryesor dhe t analizojn

veprat kryesore muzikore t kompozitorve t
periudhs barok.

4. Romantizmi muzikor

Prshkrimi i tematiks: Kjo tematik shqyrton dhe analizon zhvillimin e muziks n

periudhn e Klasicizmit. Ajo njeh nxnsit me zhvillimin e muziks, duke shpjeguar
ndikimet dhe karakteristikat e saj historike, shoqrore dhe kulturore prgjat ksaj
periudhe. N kt periudh, arti muzikor fitoi tipare t reja, duke u ndar nga stili strikt
dhe i ngarkuar me tinguj zbukurues.
Prfaqsuesit m t shquar t Klasicizmit, q mbajtn gjith peshn e ndryshimeve e t
zhvillimeve progresiste t epoks s tyre, si dhe kompozitort e mdhenj t shkolls
vjeneze jan: F. J. Hajden, V. A. Moxart, L. V. Bethoven. Reformat n opera me
prfaqsuesin e saj K. V. Gluk.
Prmes ksaj tematike, nxnsit njihen me krijimin e simfonis dhe sonats klasike, me
forma muzikore t prcaktuara qart, me melodi klasike t thjeshta, t qarta dhe t
kndueshme, me stilin polifonik e harmonik, me nj stil t ri n instrumentet me tastier,,
si dhe me reformimin e opers lirike europiane.
Nr
4.

Tematika
Kultura muzikore n

Objektivat
Nxnsit:

Klasicizm

rendisin disa tipare shoqrore -historike t ksaj

periudhe.

njohin disa nga rregullat e stilit muzikor klasik.

dallojn stilin e muziks klasike nga stilet e tjera

muzikore.

prcaktojn llojet dhe gjinit e muziks klasike.

njohin zhvillimin e mtejshm t muziks

instrumentale, simfonike dhe vokale.

njohin prfaqsuesit dhe t analizojn veprat

kryesore muzikore t kompozitorve klasik.

5. Kultura muzikore n Romantizm

Prshkrimi i tematiks: Kjo tematik shqyrton dhe analizon zhvillimin e muziks n

periudhn Romantike. Ajo njeh nxnsit me zhvillimin e muziks, tiparet kryesore t
muziks s ksaj periudhe, duke shpjeguar ndikimet dhe karakteristikat e saj historike,
shoqrore dhe kulturore. Prmes studimit, nxnsit analizojn veprat muzikore t
prfaqsuesve kryesor t ksaj periudhe.
Prmes ksaj tematike nxnsit do t njihen me tiparet kryesore t zhvillimit t
romantizmit, me zhvillimin muzikor n planin teknik dhe estetik, me krijimin e shkollave
kombtare, me krijimin e muziks me program, me lindjen e formave t reja muzikore etj.
Nr
5.

Tematika
Kultura muzikore n

Objektivat
Nxnsit:

Romantizm

dallojn disa nga tiparet shoqrore -historike

t ksaj periudhe.

njohin zhvillimin e mtejshm t muziks

instrumentale, simfonike, vokale dhe t
muziks me program.

njohin disa nga rregullat e stilit muzikor

romantik.

dallojn stilin e muziks romantike nga stilet

para klasike dhe klasike.

prcaktojn llojet dhe gjinit e muziks

romantike, si: instrumentale, vokale, muzika
e dhoms, simfonike, vokalo - simfonike dhe
muziks simfonike me program.

njohin prfaqsuesit dhe t analizojn veprat

kryesore muzikore t kompozitorve
romantik.

6. Muzika n shekullin XX

Prshkrimi i tematiks: Kjo tematik shqyrton dhe analizon zhvillimin e muziks n

periudhn e shekullit XIX - XX. Ajo njeh nxnsit me zhvillimin e muziks n kt
periudh, duke shpjeguar ndikimet dhe karakteristikat e saj historike, shoqrore dhe
kulturore prgjat ksaj periudhe. Prmes saj, nxnsit jo vetm q msojn pr
zhvillimin kronologjik t historis s muziks, por njihen dhe me kushtet historike,
sociale dhe artistike, si dhe me prfaqsuesit kryesor t ksaj periudhe. Prmes ksaj
tematike, nxnsit njihen me krijimin modern, me thyerje t formave tradicionale dhe
rregullave t kompozimit, me muzikn atonale, me bashkjetes t disa stileve muzikore (,
verizm, impresionizm, ekspresionizm, neoklasicizm), me shtrirje gjeografike globale,
me lloje muzikore dhe bashkveprimi ndrmjet tyre i xhaz-it dhe muziks pop, me
muzikn dhe teknologjin e saj.
Nr
6.

Tematika
Objektivat
Kultura muzikore n shek.
Nxnsit:
XX

dallojn tiparet shoqrore - historike t ksaj

periudhe.

njohin zhvillimin e mtejshm t muziks

instrumentale, vokale, simfonike, dhe t
muziks me program.

prcaktojn stilet muzikore t periudhs.

dallojn elementet teknik, si: harmonia,

meloritmika, orkestracioni.

njohin llojet muzikore t shek. XIX - XX dhe

bashkveprimin midis tyre, t xhaz-it dhe t
pop-it dhe rrymave t tjera.

prshkruajn zhvillimin teknologjik n muzik.

njohin prfaqsuesit dhe veprat kryesore

muzikore t kompozitorve t shek. XX.

7. Muzika shqiptare

Prshkrimi i tematiks: Kjo tematik shqyrton dhe analizon zhvillimin e muziks

shqiptare. Ajo njeh nxnsit me zhvillimin e muziks shqiptare, duke shpjeguar ndikimet
dhe karakteristikat e saj historike, shoqrore dhe kulturore prgjat ksaj periudhe.
Prmes saj, nxnsit msojn jo vetm pr zhvillimin e historis s muziks shqiptare,
por njihen dhe me veprat dhe prfaqsuesit kryesor t muziks shqiptare. Prmes ksaj
tematike, nxnsit njihen me zhvillimin e muziks shqiptare n periudha t ndryshme, me
zhvillimin e muziks vokale shqiptare, me lindjen dhe zhvillimin e opers shqiptare, me
muzikn instrumentale, me muzikn simfonike, me muzikn e dhoms etj.
Nr
7.

Tematika
Kultura

Objektivat
muzikore
Nxnsit:

shqiptare

prcaktojn periudhat e zhvillimit t muziks

shqiptare.

dallojn tiparet kombtare t muziks

shqiptare.

njohin zhvillimin e muziks instrumentale,

simfonike, vokale dhe t muziks simfonike.

njohin disa nga rregullat muzikore t stilit

muzikor shqiptar.

prcaktojn llojet dhe gjinit e muziks

shqiptare: vokalo - instrumentale, muziks s
dhoms, simfonike, vokale simfonike dhe
muziks simfonike: rapsodia, vallja simfonike,
uvertura etj.

njohin veprat kryesore muzikore t

kompozitorve shqiptar.

4. TABELA E PESHS S TEMATIKAVE N PRQINDJE

Tematika

Prqindja
10

Muzika n Mesjet
Muzika n Rilindje
Muzika Barok
Muzika n Klasicizm
Muzika n Romantizm
Muzika n shekullin XX
Muzika shqiptare
Gjithsej:

5%
8%
10 %
25 %
37 %
10 %
5%
100%

11