UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE

BANJA LUKA

TESTAMENT
seminarski rad iz predmeta
- NASLJEDNO P R A V O -

Student:
s.s

Profesor:
prof.dr. m.z

decembar 2015.

Sadraj

Uvod............................................................................................................................................1
1.

Pojam i karakteristike testamenta........................................................................................2

2.

Testamentalna sposobnost...................................................................................................3

3.

a.

Uzrast...........................................................................................................................3

b.

Sposobnost za rasuivanje...........................................................................................3

Oblici testamenta.................................................................................................................4
3.1.

Redovni oblici testamenta...........................................................................................4

a.

Svojeruni (holografski) testament..............................................................................4

b.

Pisani testament pred svjedocima (alografski testament)............................................5

g.

Diplomatsko-konzularni testament..............................................................................5

d. Notarski testament.........................................................................................................6
. Medunarodni testament..................................................................................................6
3.2.

Vanredni oblici testamenta...........................................................................................7

a.

Testament na brodu......................................................................................................7

b.

..........................................7

v. Usmeni testament...........................................................................................................8
4.

Svjedoci testamenta.............................................................................................................8

5. Sadrina testamenta................................................................................................................9
6.

uvanje, opozivanje i tumaenje testamenta.....................................................................10

7.

Ogranienje testamenta uslovom, rokovima ili nalogom..................................................11

8.

Nitavost testamenta..........................................................................................................11

Zakljuak...................................................................................................................................12
Literatura...................................................................................................................................13

Uvod
Nasleivanje je prenos duhovnih i materijalnih osobina i vrijednosti sa predaka na
potomke, vremenska veza meuzavisnosti svih generacija, lanac kontinuiteteta.
Odatle, naslee ne predstavlja samo pravni pojam, ve naprotiv, javlja se i u mnogim
drugim naukama, kako prirodnim, tako i u drutvenim (sociologija, istorija, biologija,
psihologija). U istoriji prava, nasleivanje se dugo nije moglo odvojiti od bioloke i religijske
osnove. Tako, na primer, u Rimskom pravu, bilo je istaknuto da naslednik neosporno ima ista
prava i obaveze kao i umrli. To ukazuje na drevna shvatanja o naslednom pravu. Takoe,
Rimljani su govorili da je velika nesrea umreti bez testamenta. Danas, tradicionalna
shvatanja, ustupila su mesto savremenijim, gde nasleivanje ima imovinski karakter, i
najee se oznaava kao prelaenje imovine sa umrlog na druga lica, kao i ustupanje prava i
zaostavtine, tj. stvari i prava umrlog na njegove naslednike. Ipak, i u savremenim
pravima je usvojena rimska praksa testamentiranog nasleivanja. U nauci se
pretpostavke za nasleivanje oznaavaju kao pravne injenice na osnovu kojih nastupa
nasleivanje, ili kao osnovni uslov za nasleivanje. Mnogi autori navode tri
osnovne
pretpostavke za
nasleivanje: smrt ostavioca, postojanje naslednika i osnov
pozivanja na naslee. Ipak, najbitnije pretpostavke za nasleivanje su postojanje zaostavtine i
smrt ostavioca (delacija), iz kojih proizilaze neki osnovi na naslee: ugovor o nasleivanju,
zavetanje (testament) ili, pak, zakon (u nekim starim pravima obiaj). Iz navedenog slijedi
da je postojanje zaostavtine jedan od bitnih uslova za nastajanje naslednopravnog odnosa, jer
ako umrli nije ostavio imovinu, ostavinski sud nema o emu da raspravlja, pa se postupak
obustavlja. U svim naim zakonima, doputena su samo dva osnova, kao preduslov za
pozivanje na naslee, a to su zakon i zavetanje, odnosno testament. Do zakonskog
nasleivanja dolazi ako nema testamenta, ili je on nitav, ako zavetanjem , odnosno
testamentom nije obuhvaena cjelokupna imovina (zaostavtina) i ako zavetajni naslednik ne
moe ili nee da se primi naslea. Prema zakonu o nasleivanju, mogue je da naslednik u
istom sluaju, nasleuje djelimino po testamentu a djelimino kao zakonski naslednik
(naravno, to se odnosi na razliite dijelove zaostavtine). U dravama anglo-amerikog
pravnog sistema, primenjuje se testamentirano nasleivanje, tako da se i zakonsko
nasleivanje bazira na tastamentiranom. U evropskokontinentalnom sistemu prava, nasuprot,
pravilo je zakonsko nasleivanje. Najee injenice na kojima se zasniva
zakonski red nasleivanja jesu srodstvo (krvno i graansko) i brana veza. U xx veku, u
pojedinim pravima, javile su se i neke druge injenice, kao na primer zajednica ivota,
izdravanje, vanbrana veza i drugo. Tako se, iz svega gore navedenog, moe zakljuiti da
nasledno pravo ima dva osnovna znaenja: objektivno i subjektivno. U objektivnom smislu se
podrazumevaju sva pravila i propisi koji ureuju nasleivanje, a pod subjektivnim se
podrazumeva konkretno ovlaenje odreenog lica da na osnovu objektivnog naslednog
prava stekne pravo na nasleivanje zaostavtine ostavioca.

1. Pojam i karakteristike testamenta

Testament (zavetanje, oporuka, poslednja volja) je j e d n o s t r a n a , l i n a u v i j e k
o p o z i v a p o s l j e d n j a i z j a v a v o l j e t e s t a m e n t a r n o s p s o b n o g fizikog lica, kojom
rasporeuje svoju zaostavtinu za sluaj smrti, u zakonom propisanoj formi.1 U savremenom
pravu sloboda testamentarnog raspologanja predstavlja jedno od osnovnih naela nasljednog
prava. Ona se javlja kao izraz slobode ovjeka da moe slobodno raspolagati
svojom imovinom za sluaj smrti. Tako je zavjetaocu data mogunost da
naredbom posljednje volje mijenja zakonski nasljedni red, onako kako to odgovara njegovim
eljama i potrebama. A motivi za mijenjanje zakonskog nasljednog reda mogu biti vrlo
razliiti. elja da imovinu ostavi nekom drugom licu, prema kome osjea vie
potovanja, ljubavi i naklonosti, ili uvjerenja da e takvim rasporedom njegova imovina biti
bolje i cjelishodnije iskoristena. Testamentom ostavilac odreuje nasljednike i
njihove nasljedne dijelove, ali on moe vriti i druga testamentalna raspolaganja. Sloboda
testamentiranja, u naelu je ograniena ustavnom nunog dijela. Ako zavjetalac nije sam
uinio raspored svoje imovine za sluaj smrti, primjenjuje se zakonsko nasljeivanje.
Da bi testament bio punovaan traba da se ispune sljedei uslovi:
1. sposobnost za sainjavanje testamenta, koja mora postojati u momentu njegovog
sainjavanja;
2. da izjava posljednje volje zavjetaoca predstavlja njegovu stvarnu volju, izraenu
slobodno i svjesno, a ne da je data u zabludi, pod prijetnjom ili prinudom;
3. testament mora biti sainjen u zakonom predvienoj formi.2
Punovaan je onaj testament koji je sainjen u obliku utvrenom u zakonu i pod uslovima
predvienim u zakonu.3 Testament je formalni akt, pa je za njegovu punovanost, pored
ostalih uslov, potrebna i zakonom predviena forma. Uslov za punovanost testamenta
sadran je danas u svim savremenim pravima, iz itavog niza razloga. Prvenstveno
iz razloga pravne sigurnosti, smanjenja mogunosti zloupotrebe, te radi sprjeavanja
zavjetaoca da nepromiljeno raspolae svojom imovinom. No, osnovni razlog proizlilazi iz
prirode samog testamenta kao pravnog akta kojim se raspolae imovinom za sluaj smrti.
Stoga je nuno obezbijediti da se izjava posljednje volje da na takav nain koji e grantovati
da se stvarna volja zavjetaoca realizuje, a mogunosti nedoumica i zloupotreba svedu na
najmanju moguu mjeru
1 Nasljedno pravo, prof. Dr Milorad ivanovi, http://www.scribd.com/
2 Drago Bago,Nermina Tralji, Zdravko M. Petrovi,Meliha Povlaki, Osnovi nasljednog prava, (PP TO JE
TO,Sarajevo,1991.), str 73.

3 Zakon o nasleivanju Republike Srpske (Slubeni glasnik RS 1/09), lan 67.

Karakteristike testamenta:
1 ) T e s t a m e n t j e j e d n o s t r a n a i z j a v a v o l j e z a v j e t a o c a . Izjava
volje ostavioca proizvodi pravno dejstvo, bez prihvatanja date izjave.
2 ) T e s t a m e n t j e s t r o g o l i n i p r a v n i p o s a o . Testament
moe sainiti samo ostavilac, iskljuena je mogunost zastupanja.
3 ) T e s t a m e n t j e i z r i i t a i z j a v a v o l j e . Testament moe
nastati samo izriitom voljom ostavioca, u protivnom smatra se da ne postoji.
4 ) T e s t a m e n t j e o p o z i v a i z j a v a v o l j e . Ostavitelj nije
vezan jednom izjavom volje, on je moe mijenjati potpuno ili djelimino,nadopunjavati sve
do svoje smrti
5)Testam ent
je strogo formalna izjava poslednje volje.
Izjava volje uinjena u jednoj od zakonom predvienih formi
p r o i z v o d i p r a v n e posljedice, ukoliko su ispunjeni i ostali uslovi za njegovu
punovanost.4

2. Testamentalna sposobnost
Testament moe sainiti svako lice sposobno za rasuivanje koje je navrilo 15 godina iota. 5
Zakon je regulisao sposobnost za sainjavanja testamenta, nezavisno od opte graansko
pravne sposobnosti. To je posebna testamentalna sposobnost.Osnovni kriteriji na osnovu
kojih se procjenjuje testamnetalna sposobnost, tiu se uzrasta i mentalne sposobnosti
zavjetaoca.
a. Uzrast. Sigurno je da se testamentalna sposobnost ne bi mogla stei prije odreenog uzrasta.
To mora biti uzrast koji garantuje ne samo intelektualnu zrelost, nego i izvjesno ivotno
iskustvo. Istina, 15 godina ivota nije garanacija za posjedovanja navedenih
atributa. No, zakonodavac je ovaj uzrast odredio relativno nisko, zato to je testament strogo
lini akt, pri ijem sastavljanju nije mogue zakonsko zastupanje. Stoga da bi se i sasvim
mladim licima pruila mogunost da izvre raspored imovine za sluaj smrti, starosna granica
zavjetaoca odreena je relativno nisko.
b. Sposobnost za rasuivanje. Pored navedenog starosnog uslova Zakon za testamentalnu
sposobnost trai i sposobnost za rasuivanje kao i subjektivni elemenat. Tu
sposobnost zavjetalac ima ako je svjestan svojih postupaka, i u mogunosti je da shvati
stvarni i pravni znaaj radnje koju poduzima. Tako, testamentalnu sposobnost nee
imati lice koje je u momentu testiranja usljed duevne bolesti, zaostalog duevnog
razvoja, fizikih nedostataka, uticaja alkohola, droge i drugih razloga, nesposobno za
rasuivanje.
Za lica koja su dosegla traeni uzrast 15 godina pretpostavlja se da su sposobna za
rasuivanje, pa prema tome i za sainjavanje testamenta. Ko tvrdi da je testament sainjen u
stanju nesposobnosti za rasuivanje, mora to i da dokae. Stoga testament koji je sainilo lice
nesposobno za rasudjivanje, nije apsolutno, nego relativno nitav. Ponitenje testamenta iz
navedenih razloga moe traiti lice koje ima neposredni pravni interes, i to u roku od jedne
4 Nasljedno pravo, prof. Dr Milorad ivanovi, http://www.scribd.com/
5 Zakon o nasleivanju Republike Srpske (Slubeni glasnik RS 1/09), lan 64. Stav 1.
5

godine od kada je doznalo za postojanje uzroka nitavosti, a najdalje za deset godina od

proglaenja testamenta. Ponitenje testamenta prema nesavjesnom licu moe se traiti za 20
godina od proglaenja testamenta.6
Ali, ako se ovlatena lica ne poslue ovim pravom, testament e proizvoditi pravne posljedice.
Isto, u situaciji kada prestane pravo na pobijanje usljed proteka rokova predvienih zakonom,
testament, uprkos nitavosti, proizvodi pravne posljedice. to se tie punoljetnih lica kojima
je oduzeta poslovna sposobnost, od pravosnanosti sudske odluke smatraju se nesposobna
za rasuivanje, pa prema tome nemaju ni testamentalnu sposobnost. Ukoliko bi ovo
lice sainilo testament u svijetlim trenucima, u kojim je bilo sposobno za rasuivanje,
postavlja se pitanje njegove punovanosti.U sluaju spora o punovanosti testamenta
napravljenog u svijetlim trenucima, teret dokazivanja pada na lice koje se na testament
poziva, i koje mora obarati zakonsku pretpostavku o nesposobnosti za rasuivanje lica kojem
je oduzeta poslovna sposobnost.7

3.

Oblici testamenta

U savremenom pravu utvren je vei ili manji broj oblika testamenta, kojim zavjetalac moe
zavjetati svoju imovinu za sluaj smrti. Pravilo je da on bira oblik koji mu
najvie odgovara, no, ova mogunost nije bez ograniavanja. Tako u odreenim ivotnim
situacijama mogu se koristiti samo neki oblici testamenta. U savremenoj pravnoj teoriji i
zakonodavstvu prihvaena je podjela na redovne i vanredne, javne i privatne, usmene i
pismene testamente.
Redovni testamenti su oni oblici testamenta kojim se ostavilac, u pravilu, moe sluiti u
redovnim okolnostima u svakoj prilici, koji ispunjavaju sve formalnosti koji zakon trai za
punopravnost testamenta i ije je trajanje neogranieno. Zbog dosta strogih uslova, posebo
onih koji se odnose na formu testamenta , u odreenim ivotnim sitaucijama,ostavilac ne
bi mogao raspolagati svojoma imovinom za sluaj smrti. Stoga zakonodavac pruza
mogunost da se u takvim situacijama koriste vanredni oblici testamneta. Za koritenje ove
vrste testamenta, upravo zbog specifinih uslova, predviena je blaa forma ali i ogranieno
trajanje. Javni testamenti su oni koji nastaju uz sudjelovanje organa javne vlasti/sudije,
diplomatsko- konzularnog
predstavnika, zapovjednika
broda, vojnog
starjeine/, a
privatni bez njihovog prisustva.
3.1.
Redovni oblici testamenta
Redovni testamenti su oni oblici testamenta kojim se ostavilac u pravilu moe sluiti u
redovnim okolnostima u svakoj prilici, koji ispunjavaju sve zakonom zahtijevane formalnosti
za punovanost, i ije je trajanje neogranieno.

6 Zakon o nasleivanju Republike Srpske (Slubeni glasnik RS 1/09), lan 66.

7 Drago Bago,Nermina Tralji,Zdravko M. Petrovi,Meliha Povlaki, Osnovi nasljednog prava, (PP TO JE
TO,Sarajevo,1991.), str 74,75.

Nae pravo predvia vie oblika redovnog testamenta i to: 2 oblika privatnog testamenta
(svojeruni i testament pred svjedocima), te 3 oblika javnog testamenta (sudski, diplomatskokonzularni i medunarodni).
a. Svojeruni (holografski) testament je redovni, privatni i pisani oblik testamenta. Za njegovu
punovanost potrebno je da ga je zavjetalac napisao svojom rukom i potpisao. Svojeruno
pisanje podrazumijeva pisanje rukopisom ili stenografskim pismom, ali ne i pisanje pisaom
mainom. Testament moe biti napisan maternjim ili stranim jezikom. Irelevantno je ime i na
emu je napisan, ali se redovno pie na papiru i uobiajenim sredstvima za pisanje.
Testament mora biti svojeruno potpisan od strane ostavioca punim imenom i prezimenom,
to je u skladu sa odredbama Zakona o linom imenu. No, veina pravnih teoretiara, a i
sudska praksa smatra da se ne dovodi u pitanje punovanost testamenta ako je ostavilac u
potpisu upotrijebio pseudonim, nadimak ili koristio nazive kojim se oznaava odnos
zavjetaoca prema nasljednicima (otac, majka i sl).

.8
b. Pisani testament pred svjedocima (alografski testament) spada u red redovnih i privatnih
testamenata, a u praksi se najee i koristi.
Osobine ovog testamenta su:
To je testament koji je po zahtjevu i kazivanju zavjetaoca sastavilo drugo lice. Nije
iskljuena i mogunost da lice koje pie testament bude sam zavjetalac, u sluaju da
testament ne pie rukom, ve koristei pisau mainu ili drugo slino sredstvo.
Testament mora biti svojeruno potpisan od strane zavjetaoca punim imenom i
prezimenom.
Pored potpisa zavjetaoca, uslov za punovanost testamenta je potpis 2 svjedoka. Svjedoci
se potpisuju na akt koji je zavjetalac oznaio kao svoj testament. Svjedoci ne moraju biti
prisutni sastavljanju testamenta, niti im mora biti poznat sadraj testamenta.
v.
Sudski testament je redovni, javni oblik testamenta.

. ,

.
, .
s
.
.9
8 Zakon o nasleivanju Republike Srpske (Slubeni glasnik RS 1/09), lan 68.
9 Zakon o nasleivanju Republike Srpske (Slubeni glasnik RS 1/09), lan 71.
7

g. Diplomatsko-konzularni testament
, ,

.10 Ovaj testament predstavlja redovni , javni i pismeni oblik testamenta.Testament je
punovaan , ako ispunjava uslove za punovanost sudskog testamenta, odnosno za njega vae
sve odredbe koje vae za sudski testament.Specifinost ovog testamenta u odnosu na sudski
testament je u tome to izjavu posljednje volje u ovakvom obliku mogu dati samo draavljani
BiH, to nije sluaj kod sudskog testamenta.Ovaj testament se moe sastaviti samo u zgradi
diplomatsko-konzularnog predstavnitva, jer samo ono uiva eksteritorijalnost.Sudski
testament se moe sainiti i izvan sudske zgrade.Ovim oblikom se ne koriste samo nai
graani
koji stalno borave u inostranstvu nego i lica koja tamo povremeno
borave.Nepoznavanje naeg jezika nije smetnja za njhegovo sainjavanje, ukoliko je
doplomatsko-konzularno predstavnitvo u stanju da obezbijedi tumae.
d.
Notarski testament .
o nasleivanju, e
, .
. Medunarodni testament je oblik redovnog javnog testamenta koji je u nae
zakonodavstvo uveden Zakonom o ratifikaciji Konvencije o jednoobraznom zakonu o obliku
meunarodnog testamenta.Viegodinji napori meunarodne zajednice da se na jednak nain
regulie materija testamenata sa elementom inostranosti, valorizivani su Diplomatskom
konferencijom o jednoobraznom zakonu u pogledu oblika meunarodnog testamenta koja je
odrana u Vaingtonu 1973.godine.
Meunarodni testament je punovaan u pogledu oblika, bez obzira na mjesto gdje je
napravljen, gdje se nalaze dobra, dravljanstvo, prebivanje ili boravite zavjetaoca ako je
napravljen u obliku testamenta, a saglasno odredbama zakona.Meutim nitavnost
meunarodnog testamenta ne utie na njegovu eventualnu punovanost u pogledu oblika
testamenta druge vrste.Ako nisu ispunjeni zakonski uslovi u pogledi testamentalnih
svjedoka ,meunarodni testament e biti nitavan, ali moe vrijediti kao svojeruni testament,
ako ispunjava zakonske uslove za punovanost ovog oblika testamenta.
Meunarodni testament je punovaan ako je sainjen u pismenom obliku pri emiu nije od
znaaja da li je zavjetalac svojeruno napisao testament.Testament moe biti napisan na bilo
kom jeziku, rukom ili na neki drugi nain.Ovaj testament postoji ako je zavjetalac u
prisustvu dva svjedoka i lica ovlatenog za sastavljanje testamenta izjavio da je njegovo
pismeno testament i da je upoznat sa njegovom sadrinom, pri emi treba napomenuti da
zavjetalac moe , ali i ne mora da sa sadrinom testamenta upozna svjedoke niti ovlateno
liuce. Svjedoci i ovlateno lice u pristvu zavjetaoca moraju potisati testament.

10 Zakon o nasleivanju Republike Srpske (Slubeni glasnik RS 1/09), lan 76.

Ovo su bitni elementi meunarodnog testamenta.Neispunjenje samo jednog od ovih uslova

povlai nitavnost testamenta.Zakon predvia i druge uslove , ali njihovo nepostojanje ne
povlai za poslejdici nitavnost testamenta.Primjer, datum testamenta mora biti stavljen na
kraju testamenta od strane ovlatenog lica, a pod datumom se podrazumjeva datum pod kojim
je ovlateno lice potpisalo testament.Ako ne postoji obavezan propis o uvanju testamenta
ovlateno lice e upitati zavjetaoca da li eli da da izjavu u pogledu uvanja
testamenta.Ovlateno lice prilae testamentu i potvrdu, ija je sadrina proisana naprijed
navedenom Konvencijom.Opozivanje testamenta podlijee redovnim proipisima o opozivanju
testamenta.
Ovlateno lice za sastavljanje testamenta je : sudija, notar, konzularni predstavnik ili
diplomatski predstavnik BiH koji vri konzularne poslove i zapovjednik broda.Zavjetalac
moe testament ostaviti na uvanje kod osnovnog suda, pri emu e sudija narediti da se
testament stavi u poseban omot i zapeati.Pri sainjavanju ovog testamenta svjedoci mogu biti
punoljetna lica i lica koja nisu liena poslovne sposobnosti i koja razumiju jezik na kojem je
zavjetalac izjavio da je pismeno njegov testament i da je upoznat sa njegovom sadrinom
Svjedoci ne mogu biti potomci zavjetaoca, njegovi usvojenici i njihovi potomci, njegovi
preci i usvojioci, njihovi srodnici u pobonoj liniji do etvrtog stepena, brani drgovi svih
ovih lica i brani drug zavjetaoca.
Treba naglasiti da ovaj testament mora biti sainjen u pisanom obliku, zavjetalac ga ne
mora svojeruno napisati i moe biti napisan na bilo kom jeziku , rukom ili na drugi
nain.Testament se sainjava u prisustvu dva svjedoka i ovlaenog lica gdje zavjetalac
izjavljuje da je pismeno njegov testament i da je upoznat sa njegovom sadrinom, a nije duan
da sa sadrinom upozna svjedoke niti ovlaeno lice.Zavjetalac u prisustvu ovih lica
potpisuje testement, akoga da je prethodno potpisao onda potvruje svoj potpis.Ako nije u
stanju da pie , saoptie razlog ovlaenom licu koje e to zabiljeiti na
testamentu.Zavjetalav moe zatraiti da ga odreeno lice potpie.Potpisi moraj stajati na
kraju testamenta.ako se testament sastoji od vie listova, svaki list mora biti potpisan od strane
zavjetaoca i svaki list mora biti obiljeen brojem.Ako zavjetalac ne moe da potpie onda
potpisuje drugog lica u njegovo ime ako nema ovlatenog lica.Datum testamenta je datum
pod kojim ga je potpisalo ovlateno lice, i mora stojati na kraju testamenta.Ako ne postoji
obavezan propis o uvanju testamenta ovlateno lice pitae zavjetaoca da li eli dati izjavu u
pogledu uvanja testamenta.U tom sluaju na izriit zahtjev zavjetaoca mjesto gdje on ima
namjeru da uva testament zabiljeiti e se u potvrdi Ovlaeno lice priloie uz testament i
potvrdu na obrascu koji je proipisan odgovarajuim meunarodnom konvencijom.Potvrda se
sastavlja u dva primjerka, od kojih jedan uva ovlaeno lice, a drugi se predaje
zavjetaocu.Ova potvrda se uzima kao dovoljan dokaz formalne punovanosti testamenta ,
osim ako se se ne dokae suprotno.Nepostojanje ili nepravilnost potvrde ne utie na formalnu
punovanost testamenta koji je sainjen u skladu sa Zakonom o nasljeivanju. Ovaj testament
podlijee redovnim propisima o opozivu testamenta.
3.2. Vanredni oblici testamenta

a. Testament na brodu moe sainiti zapovjedbik broda po odredbama koje vae za

sainjavanje sudskog testamenta.Ovaj testament prestaje da vai 30 dana od povratka
zavjetaoca u Republiku Srpsku Prestavlja javni i pismeni testament koji se od redovnog
sudskog testamenta razlikuje po tome to se moe sainiti samo na brodu, to ga sastavlja
zapovjednik broda i to mu je ogranieno trajanje.Ovom vrstom oporuke moe se koristiti
svako lice koje se nalazi na brodu , a ne samo nai dravljani.
b. - Za vrijeme mobilizacije ili
rata moe po odredbama koje vae za sainjavanje sudskog testamenta sainiti testament
licu na vojnoj dunosti komandir ete ili drugi starjeina njegovog ili vieg ranga ili drugo
lice u prisustvu kojeg od ovih starjeina, kao i svaki starjeina odvojenog odreda. Ovako
sainjen testament prestaje da vai po isteku 60 dana po zavretku rata, a ako je zavjetalac
ranije ili kasnije demobilisan po isteku od 30 dana od demobilisanja. Ovaj testament
predstavlja vanredni javni pismeni testament koji se sainjava po pravilima koja vae za
sastavljanje sudskog testamenta, naravno uz odreene razlike.Sainjava se za vrijeme
mobilizacije i rata, njegovo trajanje je ogranieno, umjesto sudije sainjava ga starjeina
odreenog ranga, ali to moe uiniti i drugo lice u njgovom pristvu, prestaje vaiti 60 dana po
prestanku rata ili po isteku 30 dana od dana demobilizacije.
v. Usmeni testament - Zavjetalac moe izraziti svoju posljednju volju usmeno pred tri
svjedoka samo ako usljed izuizetnih prilika nije u mogunosti da saini pisani testament.
Usmeni testament prestaje da vai po isteku od 30 dana od prestanka izuzetnih prilika. Pri
sainjavanju usmenog testamenta mogu biti samo lica koja mogu biti svedoci pri sainjavanju
sudskog testamenta, ali ne moraju znati itati i pisati.Svjedoci pred kojima je zavjetalac
usmeno izjavio svoju volju duni su bez odgaanja napisati izjavu zavjetaoca i da je to prije
predaju sudu ili da je usmeno ponove pred sudom iznosei, kada, gdje i u kojim prilikama je
zavjetalac izjavio svoju posljednju volju.Izvrenje ove dunosti nije uslov za punovanost
usmenog testamenta. Nitavne su odredbe usmenog testamenta kojima se ostavlja neto
svjedocima pri njegovom sainjavanju, njihovim suprunicima, njihovim precima, njihovim
potomcima, njihovim srodnicima u pobonoj liniji do etvrtog srepena srodstva zakljuno i sa
suprunicima svih ovih lica.
Za punovanost usmenog testamenta potrebno je da je zavjetalac svoju volju izjavio pred
tri svjedoka. Prema stanovitu nae sudske prakse potrebno je prisustvo i tri svjedoka u
momentu usmene izjave zavjetaoca. Koritenje ovakve vrste testamenta mogue je samo u
izuzetnim okolnostima, usljed kojih nije bilo mogue raspolagati imovinom za sluaj smrti
niti u jednom drugom obliku. Zakon ne navodi ta smatra izuzetnim prilikama i to je stvar
ocjene suda. U teoriji se zastupa miljenje da izuzetne prilike mogu biti opte, koje su
objektivno uslovljene, nastaju usljed prirodnih kataklizmi, poara , zemljotresa, epidemije ,
rata. saobraajnih udesa.,ali i okolnosti koje su vezane za linost ostavioca. Dakle okolnosti
subjektivnog karaktera koje su onemoguile zavjetaoca da napravi testament, teka bolest sa
loim prognozama, doivljeni udes,teke tjelesne povrede kada se svaki as moe oekivati
smrt. U svakom konkretnom sluaju sud mora cijeniti da li su u momenti pravljenja ovog
testamenta postojale izuzetne prilike od ega zavisi njegova punovanost.Svjedoci su duni
da bez odlaganja sastave napismeno izavu zavjetaoca i da je to prije predaju sudu ili
usmeno ponove pred sudom iznosei kada , gdje i u kojim prikikama je zavjetalac izjavio
10

svoju posljednju volju.Usmeni testament prestaje da vai 30 dana od prestanka izuzetnih

prilika.

4. Svjedoci testamenta
Uee svjedoka uslov je punovanosti pojedinih oblika testamenta. Nae pravo postavlja
uslove od kojih zavisi da li je odredeno lice podobno da bude svjedok testamenta. S tim u vezi
razlikuju se apsolutna i relativna nepodobnost testamentarnih svjedoka.
Apsolutna nepodobnost testamentarnih svjedoka. Prema lanu 74. Stav 1. Zakona o
nasleivanju Repblike Srpske, svjedoci pri sainjavanju pismenog testamenta pred
svjedocima i sudskog testamenta, mogu
,
. Dakle, opti uslovi su punoljetstvo, poslovna
sposobnost, pismenost i kod sudskog testamenta razumijevanje jezika na kome je sainjen
testament. Lica koja ne ispunjavaju ove uslove su apsolutno nepodobna, tj. uope ne mogu
biti testamentarni svjedoci.
Relativna nepodobnost testamentarnih svjedoka. Prema lanu 74 st.2 Zakona o nasleivanju
Repblike Srpske n
,
: , ,
, ,
.

5. Sadrina testamenta
Sadraj testamenta moe da se odnosi na:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

odredivanje nasljednika i nasljednih dijelova;

iskljuenje zakonskog nasljednika iz nasljedstva;
lienje prava nasljednika na nuni dio;
oprotaj nedostojnosti;
ostavljanje legata;
postavljanje izvrioca testamenta;
testamentarne odredbe neimovinskog karaktera.

Obzirom na navedeno, sadrina testamenta se moe podijeliti na materijalnu, formalnu i

sadrinu neimovinske prirode. Formalna sadrina obuhvata postavljanje izvrioca testamenta,
sadrina neimovinske prirode moe biti npr. odredivanje mjesta sahrane, priznavanje
vanbranog oinstva i sl, a ostali navedeni elementi spadaju u materijalnu sadrinu.
Izvrilac testamenta je lice koje je ostavilac testamentom odredio da se stara o izvrenju
testamenta u cjelini ili jednom dijelu. Izvrilac moe biti jedno ili vie lica. To moe biti svako
poslovno sposobno lice. Lice koje je odredeno za izvrioca testamenta ne mora se prihvatiti te
11

dunosti. Dunost izvrioca odreduje sam zavjetalac, a ako to nije uradio te dunosti mogu
biti: da se stara o uvanju zaostavtine, da upravlja zaostavtinom, da se stara o isplati dugova
i legata, da se stara da testament bude izvren kako je zavjetalac htio.
Izvrilac je duan poloiti sudu raune o svom radu. Ima pravo na naknadu trokova i nagradu
za svoj trud, koja e mu se platiti na osnovu odluke suda, a na teret raspoloivog dijela
zaostavtine. Sud po prijedlogu ili slubenoj dunosti moe opozvati izvrioca testamenta ako
njegov rad nije u skladu sa zakonom ili voljom zavjetaoca.

6. uvanje, opozivanje i tumaenje testamenta

uvanje testamenta. Pod uvanjem testamenta podrazumijeva se uvanje pismena o sadraju
testamenta. Zakon o nasleivanju ne regulie naine uvanja testamenta, poto je to
prvenstveno stvar zavjetaoca. Ipak, moe se rei da postoje 4 naina uvanja testamenta: od
strane samog zavjetaoca, od strane nekog drugog lica, kod depozitnih ustanova (banka, pota
i sl), te od strane suda. Zakon o nasljedivanju regulie pitanje samo uvanja testamenta u
sudu.
,
,
,
.
Za uvanje testamenta nadlean je osnovni sud. U odreenim detaljima razlikuju se postupci
oko predaje na uvanje i preuzimanja sudskog testamenta, svojerunog testamenta i pisanog
testamenta pred svjedocima.
Opozivanje testamenta je radnja kojom zavjetalac u cjelini ili djelimino povlai svoju
izjavu posljednje volje. Ovo povlaenje se ini izjavom datom u bilo kom obliku u kome se
po zakonu moe sainiti testament. Pisani testament se moe opozvati i unitenjem.
Opoziv moe biti izriit i preutan. Izriit opoziv je pravljenje novog testamenta kojim se
opoziva raniji. Ako se kasnijim testamentom izriito ne opoziva raniji, odredbe ranijeg ostaju
na snazi ukoliko nisu u suprotnosti sa odredbama kasnijeg testamenta. Ako je zavjetalac
unitio kasniji testament, raniji ponovo dobiva snagu, osim ako se dokae da zavjetalac to
nije htio.
Preutan opoziv je u sluaju kada zavjetalac kasnije drugaije raspolae odredenom stvari
koju je nekom zavjetao.

12

Tumaenje testamenta. Tumaenje testamenta je iznalaenje prave volje zavjetaoca.

Namjera je volja zavjetaoca koja je manifestovana u testamentu na tano odredeni nain i
koja objanjava ta je i zato zavjetalac htio postii svojim testamentom.
Ukoliko je zavjetalac u testamentu jasno i konkretno izrazio svoju volju na nain koji ne
ostavlja mjesta sumnji, onda e se zavjetaoeva volja tako i ostvariti shodno odredbi ZOO
po kojoj se odredbe ugovora primjenjuju onako kako glase. U sluaju da nije mogue pronai
pravu volju zavjetaoca, vai pravilo da se treba drati onoga to je najpovoljnije za
zakonskog nasljednika ili lice kome je u testamentu naloena neka obaveza.

7. Ogranienje testamenta uslovom, rokovima ili nalogom

Zavjetilac moe u pojedinim odredbama testamenta postaviti uslove i rokove
Uslov je neizvjesna i budua okolnost od ijeg ispunjenja (neispunjenja) zavisi
dejstvotestamenta.a)moe biti izriito ili preutno predvien u testamentu, b)uslov je
nitav:- ako je protivan ustavnim naelima, prirodnim propisima i moralu,- ako je nemogu,
nerazumljiv ili protivrjean,- ako je ostvaren prije ostavioeve smrti. Na dejstva uslova
mogue je primjeniti odredbe zakona o obligacjama.
Rok je trenutak u vremenu ili odreeni protok vremena kojim se pravo
nasljednikaograniava vremenom (nastaje ili prestaje protekom vremena).
Rok za razliku od uslova uvijek nastupa (odloni i raskidni rokovi),
Do istka roka imovina pripada zakonskim nasljednicima,
Ako nasljednik postavljen pod odlonim rokom ne doivi istek roka, zaostavtinunasljeuju
ostaviteljevi zakonski nasljednici
Nalog je teret koga testator (oporuitelj, zavjetalac) postavlja zakonskom nasljedniku ili
testamantarnom nasljedniku. Teret moe biti bilo koja inidba, koja moe biti predmet
obligacije. Nitavi su nalozi koji su protivni javnom poretku, prinudnim propisima ili moralu
drutva.11

8. Nitavost testamenta
Zakon kao osnovne uslove za ponitenje testamenta navodi:
-nedostatak testamentarne sposobnosti;
-prijetnja, prinuda i zabluda;
-nedostatak forme;
-ostavljanje neeg sudiji koji je testament sainio, svjedocima pri njegovom sainjavanju, kao
i precima, potomcima, brai, sestrama, branim drugovima ovih lica;
11 Nasljedno pravo, prof. Dr Milorad ivanovi, http://www.scribd.com/

13

-ostavljanje neeg svjedocima pri sainjavanju usmenog testamenta, njihovim branim

drugovima, potomcima i precima, srodnicima u pobonoj liniji zakljuno sa 4. stepenom
srodstva i branim drugovima svih ovih lica.
Testament moe biti nitav u cjelosti ili samo u pojedinim dijelovima. Ponitenje moe traiti
osoba koja ima pravni interes. O kojem licu se konkretno radi je faktiko pitanje koje sud
ocjenjuje za konkretan sluaj. To mogu biti npr.zakonski nasljednici, nasljednici po ranijem
testamentu, javni pravobranilac u sluaju zaostavtine bez nasljednika, javni tuilac u sluaju
protivzakonitih testamenata.
U sluaju ponitenja testamenta, primjenjivae se odredbe nekog ranijeg testamenta. Ako on
ne postoji, primijenie se zakonsko nasljeivanje. Isti princip primjenjuje se i u sluaju
djelominog ponitenja.

Zakljuak
U naslednom pravu testament ima vie znaenja: u formalnom smislu zavetanje je
svaka izjava volje uperena na postizanje nekog naslednopravnog efekta, data u zakonom
utvrenoj formi za testament. U tom smislu neka osoba moe imati vie testamenata, od kojih
e vaei biti samo onaj poslednji (poslednja volja ostavioca). Meutim deava se situacija da
zavetalac napie vie testamenata, a da u poslednjem ne uredi neko pitanje koje je uredio u
prethodnim verzijama. Tada e, u odreenoj meri, vaiti i prethodni testamenti; u
materijalnom (subjektivnom) smislu zavetalac moe imati samo jedan testament - to je
poslednja volja ostavioca. Poslednja volja mora biti jedna i jedinstvena, jer je to ono to e
biti sprovedeno u pravnom ivotu. Testament u materijalnom smislu predstavlja
vanvremensku i apstraktnu volju ostavioca, to znai da, ako npr. testament bude uniten, on
e i dalje postojati u materijalnom smislu. Ako se nekako sazna njegova sadrina (ili bude
rekonstruisan), sud e postupiti po toj volji; u objektivnom smislu, testament predstavlja
ispravu koja sadri ostavioevu poslednju volju, odn. objekt na kome je napisan testament
(npr. pare papira).
Kako je testament jedan od vanijih pravnih instituta svakog poretka, drava propisuje uslove
koji moraju biti ispunjeni da bi se poslednja volja uopte mogla uzeti u razmatranje. Ti uslovi
su sledei: subjektivni uslov - jeste sposobnost za rasuivanje, odn. sposobnost lica da shvati
pravne (i sve druge) posledice svoje izjave volje; objektivi uslov jeste odreena starosna
granica sa ijim je navrenjem mogue sastavljati punovaan testament. To je tzv. aktivna
testamentarna sposobnost (testamentio factio activa) i ona se u naem pravu stie sa navrenih
15 godina; animus testandi, odnosno namera za sainjavanje testamenta - jeste pravno
relevantna volja nekog lica da preduzme odreene pravne radnje i njegova svest o uslovima i
posledicama preduzetih radnji. Ta volja mora biti: ozbiljna, stvarna, slobodna i upuena na
neto to je mogue ostvariti. Da bi testament bio punovaan svi ovi uslovi moraju biti
ispunjeni kumulativno, dakle, moraju svi da postoje u isto vreme. Ako neko lice koje je starije
od 15 godina napie testament i ispostavi se da je bilo nesposobno za rasuivanje, testament
e biti poniten. Ako advokat (koji je sposoban ta rasuivanje i stariji od 15 godina) napie
testament samo da bi svom klijentu pokazao kako se to radi, testament nee biti punovaan,
jer nema animus testandi... U naem pravu postoji veliki broj formi u kojima se moe izraziti
poslednja volja. To su sl.: olografski testament, alografski testament, sudski testament, brodski
14

testament, vojni testament, meunarodni testament, usmeni testament... Na zakon

dozvoljava i tzv. konverziju testamenta, odn. ukoliko je testament sastavljan u jednoj formi
za koju ne ispunjava uslove, sud e po slubenoj dunosti, priznati taj testament, ali samo ako
ispunjava uslove za neku drugu formu.

Literatura
1. Nasledno pravo, prof. Dr Milorad ivanovi, http://www.scribd.com/
2. Drago Bago,Nermina Tralji, Zdravko M. Petrovi,Meliha Povlaki, Osnovi
nasljednog prava, (PP TO JE TO,Sarajevo,1991.)
3. Zakon o nasleivanju Republike Srpske (Slubeni glasnik RS 1/09)
4. O. Anti, Nasljedno pravo, Pravni fakultet u Beogradu, Beograd, 2007.

15