Kopshti i t menurve.

Autor: Imam Muhamed bin Hiban el-Busti (Rahimullah)

Burimi: Raudatul Ukala ue Nuzhetul Fudala
Prgatiti: (Robt e All-llahut)

01. N lidhje me librin Raudatul-Ukala

e Ibn Hibanit.
Imam Muhamed bin Salih el-Uthejmin (Rahimullah)
Burimi: Sherh Hiljetu Talebil-Ilm, fq. 194
Nj nga librat m t mir q un kam par n kt tem, sht libri i Ibn Hiban elBustit Raudatul-Ukala.
Edhe pse sht nj libr i shkurt, ai sht nj libr i madh.
N kt libr ka kuriozitete madhshtore dhe transmetime shum t mira nga
dijetart dhe njerzit e menur.
Ky libr ishte pjes e programit msimor n shkollat e kohs sime dhe shum
njerz kan prfituar prej tij.

02. I menuri dhe sinqeriteti.

01 - Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem ka thn:

Bhuni t sinqert, sepse sinqeriteti t shpie n drejtsi dhe drejtsia shpie n

Xhenet. N vazhdimsi njeriu promovon sinqeritetin derisa t shkruhet si i
sinqert tek Allahu. Ndrsa, largohuni nga gnjeshtra, sepse gnjeshtra t shpie
n mkat dhe mkati t shpie n Zjarr. N vazhdimsi njeriu gnjen derisa t
shkruhet si gnjeshtar tek Allahu.
02 - Allahu Xhela ue Ala ka nderuar gjuhn mbi t gjitha gjymtyrt e tjera t trupit.
E ka ngritur at n shkalln m t lart, duke e br t qart kt ndershmri, ngase
i ka dhn asaj mundsin q t flas dhe t shpreh Teuhidin ndryshe nga gjymtyrt
e tjera trupore. Prandaj, njeriu nuk duhet q kt gjymtyr ta msoj n gnjeshtr,
por gjithmon ta flas t vrtetn dhe t thot at q i sjell dobi n t dy jett,
sepse gjuha krkon at q ajo vepron zakonisht: N qoft se sht msuar me t
vrtetn, ajo do ta flas t vrtetn e n qoft se sht msuar me gnjeshtrn, ajo
vetm do t gnjej.
03 - Ismail bin Ubejdilah ka thn: Abdul-Melik bin Mervani m tha: Msoja
bijve t mi sinqeritetin ashtu si ia mson atyre Kuranin. Mbaj ata larg nga
gnjeshtra, edhe nse u rrezikohet jeta.
04 - Ali el-Behdelij ka thn: Kam qen me Ibn Umerin radijallahu anhu kur nj
irakian i tha atij: Ti bir i mynafikut! Ibn Umeri i tha atij: Mjer pr ty!
Mynafiku kur flet, gnjen, e thyen premtimin kur premton dhe nuk e kryen punn
q i sht besuar.
05 - Fudajl bin Ijadh ka thn: Asnj pjes mishi nuk sht m e dashur tek
Allahu sesa gjuha e sinqert. Dhe nuk ka asnj pjes mishi q urrehet m shum
nga Allahu sesa gjuha gnjeshtare.
06 - do gj me t ciln zbukurohet njeriu, sht e leht ta gjesh e ta huazosh,
prve gjuhs e cila nuk shpreh dika prve asaj me t ciln sht msuar.
Sinqeriteti e shpton njeriun, ndrsa gnjeshtra e shkatrron at. Ai q kontrollon
gjuhn, do t zgjidhet udhheqs i popullit t tij. Ndrsa, ai q gnjen shum, nuk t
le hapsir q ti besosh pr asgj. Nuk ka mundsi t gnjej njeriu, derisa mos ta
konsideroj gnjeshtrn si dika t let/normale.
07 - Muhamed bin Kab el-Kuradhi ka thn: Gnjeshtari gnjen sepse e sheh
veten e tij t pa vler.

08 - Nse dmi i vetm i gnjeshtrs do t ishte q mos t konsiderohesh i sinqert,

t folurit e s vrtets sht e mjaftueshme q t jet obligim. Ndrsa, nga pasojat e
gnjeshtrs sht se gnjeshtari harron. Dhe kur njeriu sht i till, kjo i shmbllen
sikurse atij i cili n vazhdimsi thrret n poshtrim ndaj vetvetes.
09 - Nasr bin Ali el-Xhehdamij ka thn: Allahu na ka ndihmuar neve kundr
gnjeshtarve, duke br q ata t harrojn.
10 - Ez-Zuhri ka thn: Po ta kishe par Tavusin, menjher do ta kishe kuptuar
se ai nuk gnjen kurr.
11 - Gjuha sht nj kafsh grabitqare. Nse e frenon at, shpton e nse e l at
t lir, ajo e kafshon edhe pronarin e saj. Gnjeshtari zbulohet prmes gjuhs s tij. I
menuri nuk futet n dika pr t ciln nuk ka dije, por akuzohet pr dijen q ai e ka,
sepse gnjeshtra sht prijsi n mkate. Gnjeshtra tregon ant e kqija dhe fsheh
ant e mira t njeriut. Nuk sht e lejuar q t prhapsh dika menjher pasi ta
dgjosh at, ngase ai q prhap gjithka q dgjon, nnmon idet e veta dhe
shkatrron besimin q njerzit e kan ndaj tij.
12 - Ibn Mesudi radijallahu anhu ka thn: sht e mjaftueshme q besimtari t
bie n gnjeshtr, nse ai flet gjithka q dgjon.
13 - Isa bin Merjem alejhis-selam ka thn: E prgzoj at q e ruan gjuhn e tij,
e zgjeron shtpin e tij dhe qan pr gabimet e veta.
14 - Sinqeriteti, n t dy bott, e ngrit personin, ndrsa gnjeshtra e ul at n t dy
bott. Nse sinqeriteti nuk do t ishte tipar i mir/i lavdrueshm, prvese kur
njeriu t njihet me kt cilsi (sinqeritetin) do t pranohej edhe gnjeshtra e tij e do
t konsiderohej e vrtet, do t ishte e detyrueshme pr t menurin q ta msoj
gjuhn e tij t flas vetm t vrtetn dhe ti shmanget gnjeshtrs. Ndonjher
heshtja sht m e mir sesa t folurit, sepse do her q gabon kur t flassh, aty
vendin e ka pasur heshtja.
15 - Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thn: Nuk do ta shijoj robi besimin e
vrtet prderisa nuk i braktis grindjet edhe nse ai ka t drejt dhe prderisa
gnjen kur ai bn shaka edhe nse sht i sigurt se do ti bj njerzit t qeshin.
16 - Abdullah bin Amri radijallahu anhu ka thn: Largohu nga ajo e cila ssht
n interesin tnd, mos flit pr at q nuk ka t bj me ty dhe ruaje gjuhn tnde
ashtusi i ruan parat tua.

17 - I menuri nuk mund t jet i tolerueshm me gjuhn e tij. Ai q flet shum, bn

gabime t shumta. Ndrsa, gabimet tuaja mund t reflektojn edhe tek t tjert. N
kt mnyr, bn veprime t cilat sjellin rezultate t pariparueshme.
18 - Plagt e gjuhs nuk shrohen kurr dhe ajo q prehet me an t gjuhs nuk
kthehet asnjher n vendin e saj. Kur fjala lndon zemrn, ajo nuk mund t
shrohet pr nj koh t gjat dhe kjo arrihet vetm pas nj trajtimi intensiv.
19 - Ka njerz t cilt nderohen vetm pr shkak t kujdesit q kan n t folur dhe
ka t till q poshtrohen vetm pr shkak t moskujdesit n t folur. Ndrsa, i
menuri nuk mund t jet me t poshtruarit.
20 - Ibn Sirin ka thn: Fjalt e teprta peshojn m rnd sesa gnjeshtra e
komikut.

03. Fjal t arta rreth menuris dhe t

menurve.
Ebu Hatim ka thn: Nuk di asnj hadith autentik nga Profeti salallahu ajehi ue
selem n lidhje me menurin, ngase ata t cilt kan transmetuar n lidhje me
kt, fjalt e tyre nuk merren (v.p.: dijetari prmend nj numr transmetuesish
t t cilve nuk u merret hadithi).
sht menuri dashuria e njeriut ndaj moralit t mir dhe urrejtja ndaj t
kqijave.
Me menuri arrihet lumturia, largohet monotonia e vetmis dhe ikn varfria. Nuk
ka asnj pasuri m t vlefshme sesa ajo; nuk plotsohet feja e njeriut pa menuri.
Habib el-Xhal-lab ka thn: sht pyetur Ibnul-Mubarak pr gjn m t mir q i
sht dhn njeriut, ai tha: Menuria e thell. Pastaj i than: N qoft se nuk
e ka kt? Ai tha: Sjellja e mir. Pastaj i than: Nse ai nuk ka kt? Ai tha:
Vllai i cili e udhzon n rrug t drejt. Pastaj i than: E nse nuk e ka
kt? Ai tha: Heshtja e gjat. Pastaj i than: N qoft se ai nuk e ka as kt?
Ai tha: Vdekja e shpejt.
Menuria sht dy llojesh: E natyrshme dhe e fituar. Menuria e natyrshme sht si
toka, e ajo e fituar sht si uji. Me menurin e natyrshme, njeriu nuk mund t arrij
deri tek zgjedhja dhe veprimi i duhur nse nuk posedon edhe menurin e fituar,

ngase kjo e fundit e drejton dhe e prgatit t natyrshmen nga mos t rnit n
mkate. Menuria e natyrshme tek njeriu sht sikurse degt e nj peme, kurse
menuria e fituar sht ushqimi i frutave t saj.
I menuri sht i detyruar ta ushqej menurin e tij me urtsi (dije) m shum sesa
q e ushqen trupin e tij me ushqim. Ushqimi i trupit sht t ngrnit, kurse ushqimi i
menuris sht urtsia. Ashtu si trupi vdes pa ngrn e pa pir, po ashtu edhe
menuria vdes nse nuk ushqehet me dije.
T udhtosh npr vende t ndryshme dhe t prfitosh nga njerzit, kjo bn q njeriu
t fitoj dije dhe menuri , edhe nse parat do t harxhohen gjat udhtimit.
Menuria sht ilai i zemrs, sht bartse e atyre q jan t prkushtuar n
arritjen e saj, sht gjja prmes s cils fitohet ahireti, sht kuror e besimtarit n
kt bot dhe arm n fatkeqsi. Kurse atij q i mungon menuria, nuk do ti jepet
lavdi, e pasuria nuk do tia ngrit statusin shoqror. Nuk sht i menur ai i cili
jepet pas knaqsive t ksaj bote prpara ahiretit. Ashtu si injoranca sht
smundja m e rnd, ashtu edhe mungesa e menuris sht varfria m e rnd.
Menuria dhe teket e njeriut jan dy t kundrta. Prandaj, sht e obligueshme q ta
zgjerosh dijen dhe prmes saj t ruhesh nga teket e epshet. N qoft se nuk e dallon
njrn nga tjetra, ather duhet zgjedhur at q sht m s largti nga teket dhe
epshi juaja, ngase sa m larg q qndron ndaj ksaj, ti do t prmirsosh brendin
tnde. Menuria me dije t shndosh e prmirson njeriun.
I menuri nuk duhet t bie n depresion, ngase kjo nuk i sjell asnj dobi. Depresioni
pakson menurin, kurse i menuri nuk duhet t pikllohet. Pikllimi vjen si rezultat i
brengave, kurse brengat e vazhdueshme paksojn menurin.
Me menuri forcohet zemra, me dituri ndrrat bhen realitet. Shtylla e lumturis
sht mendja e shndosh, kurse menuria del n pah ather kur njeriu duhet t
bj zgjidhjen.

04. Fjal t arta rreth vlers s

menuris.
01 - I menuri, prmes virtyteve t tij t mira, bhet i bukur n dukje edhe nse
sht i shmtuar. Ndrsa, virtytet e kqija t njeriut jo aq t menur sa duhet, e
shmtojn at n dukje edhe nse ai sht i bukur.

02 - I menur nuk shqetsohet se do t jet i varfr, ngase i menuri n prgjithsi

do t bhet i pasur. Ndrsa, nuk duhet besuar se pasuria e t pasurit injorant do t
mbetet pr nj koh t gjat, sepse pasuria e vrtet sht menuria dhe veprat e
mira.
03 - Smundjet e menuris jan mendjemadhsia dhe arroganca, belat e rnda dhe
luksi i tepruar. Nse belat jan t vazhdueshme e t teprta, ather menuria
humbet, e nse teprohet n luks dhe kjo gj sht e vazhdueshme, ather
shkatrrohet pasuria dhe njeriu llastohet s teprmi.
04 - M mir sht q t kesh nj armik t menur, sesa nj mik injorant.
05 - Muauijeh bin Kurrah ka thn: Ka njerz q bjn haxhin, umren, marrin
pjes n luft, falen e agjrojn. Megjithat, n Ditn e Gjykimit ata shprblehen
vetm sipas vlers s menuris s tyre.
06 - Hafs bin Humejd el-Ekkaf ka thn: I menuri nuk bn padrejtsi, ngase
devotshmria e tij nuk e lejon padrejtsin.
07 - Ashtu si qllimi i pastr pa sukses n vepr nuk sjell dobi, si bukuria nuk
sjell dobi pa trheqje, ashtu si gzimi i prkohshm nuk sjell dobi pa sigurin pr t
qen i vazhdueshm dhe afrsia familjare pa dashuri ndrmjet t afrmve, e njjta
gj sht edhe me menurin, e cila nuk sjell dobi pa devotshmri n zemr dhe
vepra t duhura. Karakteri i pastr varet nga menuria e njeriut.
08 - I menuri nuk flet derisa t pyetet, nuk diskuton shum nse fjalt e tij nuk
pranohen dhe nuk prgjigjet derisa t jet i sigurt se at q po e flet, a sht e
drejt.
09 - I menuri nuk e nnvlerson asknd. Ai q nnvlerson pushtetarin, e ka
shkatrruar jetn e vet. Ai q nnvlerson t devotshmit, e ka shkatrruar fen e tij.
Ai q nnvlerson vllezrit e tij, ai humbur karakterin dhe ai q nnvlerson nj
njeri t rndomt, ai e ka rrezikuar veten e tij.
10 - I menuri sht i vetdijshm pr t metat q i ka, ndrsa ai q nuk i sheh t
metat e tij, nuk i sheh t mirat e t tjerve. Dnimi m i rnd me t cilin mund t
goditet njeriu, sht q mos ti sheh t metat e tij dhe ai q nuk i di t metat e tij, ai
nuk mund ti braktis ato. E njjta gj ndodh kur ti nuk mund ti vlersosh t tjert
pr t mirat q i kan, nse nuk di ato.

05. Kapitali i menuris qndron n

njohjen e pasojave t mundshme.
01 - Kapitali i menuris qndron n njohjen paraprake t pasojave t mundshme.
02 - sht e detyrueshme pr t menurin q ti shmanget tri gjrave, ngase ato e
shkatrrojn menurin e tij m shpejt sesa zjarri q djeg barin e that: t qeshurit e
shum (t qeshurit me z t lart), shpresat e shumta dhe konfirmimi i pasakt (kur
dshiron t vrtetosh ndonj gj).
03 - I menuri pr shokun e tij jep jetn dhe pasurin, atij ia ofron njohurit,
tregohet me t i afrt dhe ia jep do gj q sht e vetja; armikut ia jep drejtsin
dhe devotshmrin, ndrsa personit t rndomt i ofron buzqeshje dhe
prshndetje.
04 - I menur merr ndihm vetm nga ai pr t cilin e di se dshiron ta ndihmoj, flet
vetm me at nga i cili prfiton, prve n ndonj rast urgjent.
05 - I menuri nuk tregon pr dijen q posedon, ngase cilsi e t menurve nuk sht
t pretendojn se din, por cilsi e t menurve sht kur t tjert ia atribuojn
dijen atij (t menurit) dhe mos mrzia pr gjrat e dynjallkut kur ata i humbasin.
06 - I menuri respektohet edhe nse nuk ka pasuri, ashtu si njerzit friksohen nga
luani edhe nse ai sht i smur.
07 - Fjalimi i t menurit sht i drejt, sikurse trupi i shndetshm, e t folurit e
injorantit sht i shtrembr, sikurse trupi kur smuret.
08 - Fjalimi i t menurit edhe nse sht i shkurtr, l prshtypje shum pozitive,
sikurse mkati i mkatarit edhe nse sht i vogl, prshtypja q l sht shum e
madhe (ngase vjen si rezultat i t keqes s madhe q ai ka).
09 - Prej menuris sht q t sigurohesh pr veprimin q dshiron ta bsh.
10 - Smundja e menuris sht dashuria ndaj vetvetes. I menuri e ka pr detyr
q t bj durim me fqinjin e keq, shoqruesin e keq dhe me ndenjsin e keq, ngase
atyre nuk mund ti shmanget gjat trjets s tij.

06. Cilsia m e mir sht menuria.

01 - Shube ka thn: Menuria e njeriut sht e vogl. Nse ne shoqrohemi me
njerz q jan m pak t menur, do humbet edhe ajo menuri e pakt q e
kemi. Ndrsa, kur un shoh dik q rri me nj person q ka m pak menuri sesa
ai, ather filloj ta urrej at.
02 - Tipari i par m i mir, i cili mund ti jepet nj personi n kt bot, sht
menuria. Kjo sht nj nga m t mirat q Allahu mund ti jap robit t Tij.
Prandaj, nuk sht e lejuar pr ta njollosur dhuratn e Allahut, duke qndruar me nj
person q nuk sht i till.
03 - Njeriu i urt sht i obliguar t sillet mir dhe t hesht shum. Gjithashtu, kjo i
prket karakterit t Profetve. Sjellja e keqe dhe t folurit e teprt jan prej cilsive
t njerzve t kqij e t pavler.
04 - I menuri nuk ka shpresa t mdha (n t cilat mbshtet pr s teprmi). Ai q
ka shpresa t shumta, do t ket veprime t pakta. Ai q vdes (ai q nuk vepron),
nuk ka asnj dobi nga shpresat e tij.
05 - I menuri nuk hyn n luft pa prgatitje. Ai nuk debaton pa prova, nuk bn
mundje pa forc, sepse menuria ngjall shpirtrat, ndrion zemrat, i realizon veprimet
dhe i jep kuptim jets.
06 - Ajo q e shton menurin e njeriut, sht q t jet afr me njerzit sikurse
vetja e tij dhe t shmanget nga ata q jan ndryshe prej vetes s tij.
07 - Ebu Malik el-Gazzi ka thn se e ka dgjuar baban e tij, duke thn: Ulu
me ata q jan t shkatht, qofshin miq apo armiq, sepse menuria krkon
menurin.
08 - Shoqrimi me t menurit ka dy kuptime. E para: prkujtosh vetes tnde at pr
t ciln personi i menur ka nevoj pr t. E dyta: q ta paralajmrosh vetn tnde
nga dika t rrezikshme, pr t ciln injoranti ka nevoj ta dij.
09 - Afrsia me t menurit sht fitore e t menurve dhe nj msim pr
kundrshtart e tij (q nuk jan sikur ai).

Kjo vlen pr t gjitha situatat. Ai duhet ta prkdhel vetm me ata t cilt jan n
gjendje ta prkdhelin at dhe duhet t shkoj vetm tek ata q duan tu shkoj
atyre.
10 - Nse menuria do kishte pas prindr, ata do t ishin durimi dhe qndrueshmria.

07. I menuri dhe frika ndaj Allahut.

01 - I menuri sht i obliguar ta dij se menuria ka degt e urdhresave dhe

ndalesave, pr t cilat ai duhet t ket njohuri, ti aplikoj ato n kohn kur
krkohet, q t dallohet nga njerzit e thjesht.
02 - Dega e par e menuris sht frika e vazhdueshme ndaj Allahut dhe
korrigjimi/prmirsimi i ans s brendshme. Ai q korrigjon ann e brendshme t tij,
e jashtmja e tij do ti korrigjohet nga Allahu. Ai q shkatrron t brendshmen e tij,
Allahu do tia shkatrroj ann e jashtme t tij.
03 - Malik bin Dinar ka thn: Bn tregti me bindjen ndaj Allahut dhe do t fitosh
pa ty kthyer malli prapa.
04 - Shtylla e adhurimeve n jetn e ksaj bote sht q ta prmirsosh ann e
brendshme dhe ti shmangesh asaj q e shkatrron at.
05 - Njeriu i menur sht i detyruar t kujdeset pr ann e brendshme t tij dhe ta
ruaj zemrn n do rast. Zemra shkatrrohet kur koht prkeqsohen dhe humbasin
knaqsit.
06 - Malik bin Dinar ka thn: Zemra pa dhimbje demolohet si shtpia pa banor.
Zemrat e devotshmve vlojn nga veprat e mira. Zemrat e mkatarve vlojn nga
mkatet. Allahu sheh brengat tona, prandaj shikoni se me far preokupoheni
Allahu past mshir mbi ju.
07 - Hasan el-Basriu ka thn: Ju qndroni ktu dhe prisni q tju vij momenti i
vdekjes. Ndrsa, kur t vdisni ju, do ta merrni mesazhin. Prandaj, merrni nga ajo
q keni pr at q ju pret!

08 - I menuri sht i detyruar q t shfrytzoj devotshmrin q ka n prmirsimin

e t ardhmes s vet, duke korrigjuar ann e brendshme t tij, duke i prmirsuar
veprat e tij dhe refuzoj do gj q ia shkatrron bindjen.
09 - Halid er-Ribij ka thn: Lukmani ka qen nj rob nga Abisinia dhe ka
punuar si zdrukthtar. Nj dit pronari i tij e urdhroi q ta ther nj qengj dhe i
tha: Mi jep dy pjest m t mira t trupit t qengjit! Lukmani ia solli gjuhn dhe
zemrn. Pas disa, ditsh pronari i tij e urdhroi prsri q ta ther nj qengj dhe i
tha: Mi jep dy pjest m t kqija t trupit t qengjit! Ai ia solli gjuhn dhe
zemrn. Pastaj, pronari i tha: Kur krkova nga ti q t mi sjellsh dy pjest m
t mira nga trupi i qengjit, ti ma solle zemrn dhe gjuhn dhe kur krkova nga ti
q t mi sjellsh dy pjest m t kqija t trupit t qengjit, ti prap mi solle
zemrn dhe gjuhn. N kt rast, Lukmani iu prgjigj: Nse kto dy pjes jan
t mira, ato jan m t mirat dhe nse jan t kqija, ather ato jan m t
kqijat.
Salih bin Hasan ka thn: Hyra tek Umer bin Abdil-Azizi dhe e dgjova duke
thn: Robi nuk e ka frik Allahun para se ai ta shijoj poshtrimin.
10 - I menuri kontrollon zemrn e tij me kalimin e kohs, qndron larg nga do
ndalese, kryen lloje t ndryshme t urdhresave dhe sht i gatshm t prmirsohet
kur ai bn gabime. Njeriu nuk do t jet n gjendje ti bj t gjitha kto, nse
fillimisht nuk sigurohet pr at q sht duke vepruar.
01 - Muhamed bin Ali bin Husein ka thn: Kur ti mbush njeriu dyzet vite, nj
thirrs thrret n qiell: Udhtimi gati po fillon. Prgatite ushqimin tnd!
02 - I menuri sht i detyruar t kujdeset q t mos i ngurtsohet zemra. Nse
mbreti sht i mir, edhe ushtart jan t mir e n qoft se ai sht i shkatrruar,
edhe ata jan t shkatrruar.
03 - Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thn: Ulu me ata q shpesh pendohen,
sepse zemrat e tyre jan m t butat.
04 - Nj njeri i tha Hasan el-Basriut: Si jeni? Si e ke gjendjen? Ai u prgjigj: Si
t jet gjendja nse njeriu prjeton mngjesin dhe mbrmjen, duke pritur q
vdekja ta marr at dhe pa e ditur se far do t ndodh me t?
05 - el-Hasan el-Basri: Vepra m e mir sht frika ndaj Allahut dhe meditimi.

08. T msuarit dhe i menuri.

01 - Kur i menuri mbaron me korrigjimin e s brendshmes s tij, ai obligohet q

vazhdimisht t krkoj dituri. Nuk sht e mundur pr t arritur dika n mnyr t
pastr pa dituri t thell rreth asaj q krkon. I menuri nuk duhet t qndroj larg
nga ajo gj (dija), e cila bn q engjjt ti shtrijn kraht e tyre mbi t.
02 - Nuk sht e hijshme q gjat jets t krkoj afrsin ndaj pushtetarve apo t
ket motive t tjera t ksaj bote. Ah, sa e shmtuar sht q dijetari ti nnshtrohet
njerzve, t cilt jan t dhn pas ksaj bote!
03 - Fudajl bin Ijad ka thn: Sa e shmtuar sht t shkosh tek dijetari, ta
krkosh at dhe t t thuhet se ai sht te emiri apo te gjykatsi. far ka t bj
dijetari me emirin apo me gjykatsin?! Dijetari duhet t jet n xhami dhe t
lexoj.
04 - Esh-Shabi ka thn: O Nxns dije! Mos krko dije me budallallk e
pakujdesi, por krko dije me rehati, qetsi dhe pa u ngutur.
05 - Esh-Shabi ka thn: Kjo dije krkohet vetm nga ai person, i cili posedon dy
veori: menurin dhe adhurimin. Nse njeriu ka menuri dhe nuk jepet pas
adhurimit, thon se kjo dituri arrihet vetm nga ata q jepen fort pas adhurimit,
dhe si rezultat i ksaj njeriu braktis studimet. E nse ai sht i mir n adhurim,
por nuk sht i veant n menuri, thon se kjo dije arrihet vetm nga ata q
jan t veant me menuri. Dhe si rezultat i ksaj, njeriu largohet nga studimet.
Kurse n ditt e sotme, dija po krkohet nga njerz q u mungon edhe menuria e
veant e edhe adhurimi.
06 - Sufjan eth-Theuri ka thn: Dituria fillon me heshtje, pastaj me dgjim,
pastaj duke msuar prmendsh, pastaj duke vepruar dhe pastaj duke e prhapur
at.
07 - Ebu-Derda radijallahu anhu ka thn: Nuk je dijetar para se t jesh nxns
dije, dhe ju nuk je dijetar pr shkak t dijes q posedon, derisa t veprosh me
dijen q ke.

08 - I menuri nuk krkon dije pr di tjetr, prve se t punoj sipas saj. Ai q

krkon dije pr motive t tjera, do t bhet arrogant dhe kryelart. Prve ksaj, ai
as nuk do t veproj/punoj. Kjo gj i dmton pasuesit e tij m shum sesa vet at.
09 - Malik bin Dinar: Nse njeriu krkon dije pr t vepruar sipas saj, dituria e tij
do ta bj t lumtur. Mirpo, nse e bn kt pr qllime t tjera, ai bhet
arrogant.
10 - Sufjan eth-Theuri ka thn: Dijetari sht mjeku i fes, kurse paraja sht
helmi e fes. Kur mjeku helmohet, si mund t pressh q ai ti shroj t
tjert?!
11 - Ibn Mesudi radijallahu anhu ka thn: Prqendrohuni n dije para se ajo t
humbet. Humbja e saj sht me vdekjen e dijetarve. Do t gjeni njerz q
pretendojn se ata ju thrrasin pr n Librin e Allahut, ndrsa ata vet e ln at
pas shpine. Asnj nga ju nuk e di se kur do t ket nevoj pr dijen, ose kur dija
do t ket nevoj pr t. Prqendrohuni n dije, largohuni nga bidatet dhe kapuni
pr fen e t parve!
12 - Ibn Mesudi radijallahu anhu ka thn: Dituria nuk sht n transmetime t
shumta, por dituria sht ta kesh frik Allahun.
13 - Imam Maliku ka thn: Dituria nuk sht n transmetime t shumta, por
dituria sht ta kesh frik ndaj Allahut.
14 - I menuri i shmanget do gjje t ksaj bote q mund ta njollos dijen e tij. Ai
duhet t veproj sipas dijes aq sa mundet, edhe nse kjo sht 5 nga 200 hadithe. N
kt rast, zekati i dijes sht dhn. Mirpo, edhe nse ai nuk mund t punoj me
dijen q ka, kjo nuk do t thot q ai duhet ta braktis t msuarit e saj.
15 - Uehb bin Munebih ka thn: Kush mson dije t vrtet t mbshtetur n
Sunnet, Allahu kurr nuk do tia marr mendjen atij.
16 - El-Mutemir bin Sulejman ka thn: Babai im m shkroi letr kur un isha n
Kufe, n t ciln shkruante: Bli letra dhe shkruaje dijen, ngase pasuria humbet,
ndrsa dituria mbetet.
17 - Udhtimi i shumt, braktisja e familjes dhe vendlindjes (pr koh t gjat) pr
hir t dijes, por pa vepruar sipas saj ose pr ta msuar prmendsh, nuk i prket
cilsive t t menurve. Gjja m e mir q njeriu mund t bj n kt rast, sht

q t priret n t mir, duke e shoqruar kt me prkushtim t madh dhe ruajtje

nga mkatet.
18 - El-Uakii ka thn: Msimin prmendsh ndihmoje duke u ruajtur nga
mkatet.
19 - I menuri nuk lufton pr dika q nuk sjell prfitim n t dy jett. Nse ai arrin
dituri, ai nuk duhet t jet koprrac, duke mos ua dhn t tjerve at dije. Mirsia e
par e dijes sht msimdhnia. Un nuk kam par asknd, i cili sht koprrac n
msimdhnie, vese nuk kan prfituar nga dituria e tij. Ashtu si nuk ka dobi nga uji
nn tok, derisa ai t fillon t rrjedh, po ashtu nuk ka dobi nga dija prderisa ajo
nuk prhapet dhe nuk u jepet/msohet t tjerve.
20 - Ebu Derda radijallahu anhu ka thn: Njerzit duhet t jen ose dijetar ose
jan duke msuar. Nuk ka hajr/mirsi n kategorit e tjera.

09. I menuri dhe heshtja.

01 - I Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thn:

Kush beson n Allahun dhe Ditn e Fundit, le t flas mir ose le t hesht.
02 - Njeriu i menur sht i detyruar t luftoj me vetveten, derisa gjuha e tij t
flas vetm at q sht e mir. Gjuha e shpie personin n shkatrrim, ndrsa
heshtja e shpie n dashuri dhe respekt. Ai q e ruan gjuhn, do t jet i qet. M
mir sht t pendohesh prse ke heshtur, se sa t pendohesh prse ke folur. Heshtja
sht pushim pr trurin, ndrsa t folurit sht shqetsim pr t.
03 - Imam Malik bin Enesi ka thn: do gj q bhet m tepr se sa q duhet,
sht e mir/pozitive, me prjashtim t t folurit, i cili sht i dmshm.
04 - Ebu-Derda radijallahu anhu ka thn: Nuk ka asgj t mir nga jeta e
njeriut, prvese nga jeta e dy personave: nga i heshturi q kupton dhe dijetari
q flet.

05 - Njeriu i menur nuk duhet t mbizotroj ndaj njerzve kur ata flasin dhe nuk
duhet t kundrshtoj. Edhe pse t folurit n kohn e duhur sht paraqitja m e
mir, heshtja n kohn e duhur sht nj shkall e lart.
06 - Allahu Azze ue Xhel e ka ngritur gjuhn mbi t gjitha pjest tjera t trupit. Nuk
ka asnj gjymtyr trupore q sjell m shum shprblim sesa ajo nse sht e bindur.
Dhe nuk ka ndonj gjymtyr tjetr trupore q bn mkat m t madh sesa ajo nse
sht e pabindur.
07 - Fudajl bin Ijad ka thn: Dy gjra e ngurtsojn zemrn e njeriut: T
folurit e shumt dhe ushqimi i teprt.
08 - Sufjan eth-Theuri ka thn: Adhurimi fillon me heshtje, pastaj me krkim t
dijes, pastaj duke vepruar sipas ktyre msimeve, pastaj nxnia prmendsh e
pastaj duke i prhapur msimet.
09 - El-Ahnef bin Kajs ka thn: Heshtja e mbron njeriun nga fjalimi i shtrembr,
fjalt e rreme, dhe t folurit e teprt. Prve ksaj, heshtja sht shkak q t
tjert t t respektojn.
10 - Njeriu i menur sht i detyruar t hesht, derisa t detyrohet t flas. Sa
shum njerz pendohen pse flasin dhe sa pak njerz pendohen pse nuk kan folur!
Njeriu m i pafat dhe m i sprovuar, sht ai i cili sht sprovuar me t folurit e
shumt dhe ngurtsimin e zemrs.
11 - El-Ahnef bin Kajs tregon se Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thn: O
Ahnef! Ai q flet shum, bn gabime shum. Ai q bn shum gabime, e humb
turpin. Ai q humb turpin, e humb frikn ndaj Allahut. Ai q humb frikn ndaj
Allahut, i vdes zemra.
12 - Ali bin Bekkar ka thn: do gjje Allahu i ka br dy dyer, prve gjuhs
q ia ka br katr dyer: dy buzt q luftojn mes vete dhe dy pal dhmb q
luftojn mes vete.
13 - Njeriu i menur ka nj bilanc mes t dgjuarit dhe t folurit, bilanc i cili bazohet
n at se i jan dhn dy vesh n mnyr q t dgjoj m shum, ndrsa nj goj e
vetme q t flas m pak. Kur njeriu flet dika, nesr mund t pendohet, e nuk do t
pendohet (nuk ka nevoj q t pendohet) nse qndron i heshtur. T kthehesh prapa
pr at q nuk e ke folur (e ta flassh), sht m leht sesa t kthehesh prapa (t
pendohesh) pr at q e ke folur. Nse njeriu flet dika, ather ai sht peng i
fjals s vet, e nse nuk e flet ndonj gj, ather ajo fjal sht peng i tij. sht e

uditshme se si dikush flet dika, e nse at e dgjon ndonjri, i bn dm atij e nse

nuk dgjohet, nuk i bn dm. Prandaj, pse nuk hesht njeriu e t mos e thot fare?! Ka
mundsi q nj fjal e vetme t jet shkaktare n pengimin e arritjes s ndonj
mirsie apo t t largohet ajo mirsi.
14 - Ebu Derda radijallahu anhu ka thn: Mjafton t prpiqesh t bsh
padrejtsi pr t qen zullumqar. Mjafton t diskutosh pa nevoj pr t qen
mkatar. Dhe sht e mjaftueshme t flassh shum pr t qen gnjeshtar,
prve ather kur ti flet n lidhje me Allahun Tebarake ue Teala.
15 - Kabul-ahbar ka thn: Mirqenia e njeriut prbhet prej dhjet pjesve,
nnt prej tyre jan tek heshtje.
16 - El-Euzai ka thn: Askush nuk sht vn n sprov m t madhe n fe se sa
personi q flet shum.
17 - Halid bin el-Harith ka thn: Heshtja sht zbukurimi i t menurit dhe
shmtimi i injorantit.
18 - Nse n heshtjen nuk do t kishte asnj veori t mir prve zbukurimit t t
menurit dhe shmtimit t injorantit, do t ishte e detyrueshme pr njeriun q t
hesht sa m shum. Kushdo q dshiron t shptoj, le ta flas vetm at q
pranohet prej tij, t jet kjo n mas t reduktuar, sepse nuk ka guxim t flas
shum, prve budallai dhe ai q sht m i miri n t gjitha fushat.
19 - Shum prej dijetarve nuk kan transmetuar hadithe nga njerzit t cilt
flisnin shum far nuk u takonte. Nj shembull i till sht fjala e Seidit ku
thot: E kam pyetur Hakamin se pse ai nuk ka shkruar (nuk ka marr dije) nga
Zadhani. Ai u prgjigj: Sepse ai flet shum.
20 - Gjuha e t menurit fshihet pas zemrs s tij. Kur ai dshiron t flas, i kthehet
zemrs. Nse se sht n t mirn e tij, flet, prndryshe hesht. Zemra e injorantit
sht n majn e gjuhs s tij, far i vjen tek gjuha e tij, ai e thot. Ai q nuk e
ruan gjuhn e tij, ai nuk e kupton fen e Allahut.
21 - Si do q t jet gjuha e njeriut, e mir apo e keqe, kjo shfaqet n t gjitha
gjymtyrt e tij.
22 - Jahja bin Ebi Kethir ka thn: Nuk ka mundsi q t folurit e njeriut t jet
i mir, e t mos shfaqet kjo edhe n veprimet e tij.

23 - I menuri nuk flet prderisa nuk pyetet dhe flet vetm me at i cii e pranon
fjaln e tij. Nse dikush e shpif apo e fyen, ai nuk i kundrprgjigjet n asnj form.
Edhe pse heshtja q nga fillimi sht gjja m e mir, por padyshim se heshtja sht
e mir edhe ather kur flitet (pr t) dika e keqe.
24 - Ibn Mesudi radijallahu anhu ka thn: Betohem n Allahun e Vetm, se asgj
nuk meriton t burgoset aq gjat sesa gjuha.
25 - I menuri e ruan veten e tij n mnyr q t mos bie n mangsi. Prej mangsive
q m s shumti e shkatrron shndetin e brendshm dhe shpirtin e tij t mir, sht
fjala e teprt. Kjo vlen edhe nse sht i lejuar t folurit e shumt. Njeriu nuk mund
t qndroj i heshtur nse nuk largohet nga t folurit e lejuar.
26 - Ibrahim et-Tejmi ka thn: Nj person i cili shoqrohej me er-Rabi bin
Hajthem pr njzet vjet, m tha se ai kurr nuk e kishte dgjuar at t thoshte
dika q sht e qortueshme.
27 - I menuri duhet t mos flas shum fjal q jan t lejuara, n mnyr q ai t
mos bie n ndalesa, e nga kjo ta shkatrroj vetveten.
28 - Nse njeriu flet shum, mosbindja do ti hyj n gjak, ngase nse robi nuk e flet
at q i sjell dobi n jetn tjetr, pr t sht m mir q t mos flas asgj.
29 - Muvarrik el-Ixhli ka thn: Ka nj gj q po e krkoj q njzet vjet dhe q
do vazhdoj ta krkoj ende. E pyetn: far sht ajo q po e krkon? Ai tha:
Q t heshti n lidhje me at q nuk m prket mua.
30 - Kharixheh ka thn: Jam shoqruar me Abdullah bin Aun pr
pesmbdhjet vite dhe nuk mendoj se engjjt shkruan dika t keqe prej tij.

10. I menuri dhe turpi.

01 - Profeti salallahu alejhi ue selem ka thn:

Nj nga paralajmrimet e mparshme t profetve, t ciln e kan prcjell tek

popujt e tyre, sht: Nse nuk ke turp, vepro far t duash!
02 - Obligim i njeriut t menur sht q t jet i turpshm, sepse turpi sht baza i
menuris dhe e mbjella e mirsis. Ndrsa, mosturpi sht baza e injorancs dhe e
mbjella e s keqes. Pra, turpi tregon menurin e njeriut, kurse mosturpi e tregon
injorancn tek ai.
03 - Ibn Mesudi ka thn: Gjja m e keqe tek besimtari sht t mos poseduarit
e turpit.
04 - Turp do t thot ti shmangesh tipareve t urryera.
05 - Turpi (v.p. i mir) ndahet n dy lloje:

- I pari: T turprohesh para Allahut n lidhje me mkatin.

- I dyti: T turprohesh nga njerzit lidhur me fjalt dhe veprimet q ata nuk i
duan.

06 - I tr turpi sht i rekomandueshm. Mirpo, duhet pasur parasysh q ka turp q

sht i detyrueshm dhe turp q sht i plqyeshm. Turpi i detyrueshm sht ai
turp q t bn ta braktissh at q Allahu e ka ndaluar. Turpi i plqyeshm sht t
braktissh ato fjal dhe veprime q njerzit nuk e duan.
07 - Turpi sht prej besimit dhe besimtari sht n Xhenet. Ndrsa, fjalt dhe
veprat e kqija, jan ngurtsi dhe mosrespekt, ndrsa kto e shpien njeriun n
Xhehenem, prve atyre q i nderon Allahu me mshirn e Tij, duke i shptuar.
08 - Nse njeriu n vazhdimisht sht i turpshm, kjo sht prej shkaqeve t
mirsis. N mnyr t njjt, nse njeriu nuk ka kujdes n fjalt dhe veprat e tij
(nuk turprohet), ather arsyeja pr t pasur mirsi tek ai njeri, nuk ekziston dhe e
keqja tek ai sht gjithprfshirse, sepse turpi sht pengesa mes personit dhe t
gjitha mkateve/veprimeve t liga. Sa m i fort t jet turpi, aq m e pamundshme
bhet veprimi i mkateve dhe veprave t liga. Dhe me zvoglimin dhe humbjen e
turpit, veprimi i mkateve dhe veprave t liga bhet m e leht.
09 - Zejd bin Thabit radijallahu anhu ka thn: Ai q nuk turprohet prej
njerzve, ai nuk turprohet as prej Allahut.

10 - sht detyr e t menurit q ta bj zakon turpin para njerzve. Prej begative

m t mdha, sht t msohesh pr t pasur cils t mira e t lavdrueshme, e n
t njjtn koh ti shmangesh cilsive t kqija, ashtu si fryti m i madh i turpit
ndaj Allahut q sht shptimi nga Xhehenemi, duke qndruar larg nga ajo q Allahu
ka ndaluar.
Me turp t madh mbrohet nderi, ant e kqija fshihen dhe ant e mira prhapen. Ata
q humbin turpin, humbin edhe gzimin. Ai q humb gzimin e tij, ai humb vlern n
syt e t tjerve dhe bhet njeri i urryer tek ta. Ai q urrehet prej njerzve, atij i
shkaktohet dm. Ai q vajton, humb mendjen. Ai q humb mendjen, m shum flet
n dm t vetin sesa n dobi t tij. Atij q i mungon turpi, nuk gjen ila pr vete. Atij
q i mungon turpi, nuk ka besnikri. Atij q i mungon besnikria, nuk ka miq. Ai q ka
pak turp, bn at q do dhe thot at q dshiron.

11. sht mir q njerzit t duan.!

01 - I menuri sht i detyruar q t bhet i mir tek njerzit edukats i mir dhe t
njjtn koh duke u shmangur nga edukata e keqe. Njeriu duhet t jet i till sepse
edukata e mir i fshin mkatet ashtu si dielli shkrin akullin. Ndrsa edukata e keqe i
prish veprat ashtu si uthulla e prish mjaltin. Mund t ndodh q njeriu t ket
edukat shum t mir, por n ann tjetr ka ndonj sjellje t keqe. Dhe mu kjo e
fundit mund t fshij dhe shkatrroj t gjith edukatn e mir q ai posedon!
02 - Ibn Abbasi radijallahu anhu ka thn: Lidhjet farefisnore mund t ndrpriten
dhe t mirat e tjetrit mund t shprehen me mosmirnjohje. Por nuk kam par
asgj m me vler sesa lidhja e zemrave me njra-tjetrn.
03 - Fudajl bin Ijad (Rahimullah) ka thn: Nse shoqrohesh me dik, ather
shoqrohu me at i cili ka edukat t mir, sepse shoqruesi i till nuk thrret n
dika tjetr prve n t mir dhe gjithmon gjen rehatin tek ai. Ndrsa, mos u
shoqro me at t cilin ka edukat t keqe, sepse ai thrret vetm n t keqe dhe
shoqrimi me t sht mundim. M par do shoqrohesha me nj mkatar i cili ka
edukat t mir, sesa me nj t ditur i cili ka edukat t keqe! Nse mkatari ka
edukat t mir, ai jeton i udhhequr nga mendja dhe intelekti i tij. Ai sht i
leht pr njerzit andaj njerzit e duan at. Mirpo nse i devotshmi ka edukat
t keqe, njerzit e konsiderojn at t bezdisshm dhe kshtu e urrejn at.

04 - Hammad bin Selemeh (Rahimullah) ka thn: Agjrimi n kopsht sht

shtirje. (Do t thot t agjrosh agjrim nafile ndrsa je duke shtitur me shokt
n mesin e kopshteve q kan fruta q njeriu rrall mund ti gjej. Prandaj, ai q
agjron n kt situat ai vetm shtiret.)
05 - Edukata e mir t bn t dashur tek njerzit. Ndrsa edukata e keqe t bn njeri
t urrejtur nga t tjert! Ai q ka edukat t mir, ai e mbron nderin e vet. Ndrsa ai
q ka edukat t keqe ai e prish nderin e vet.
06 - Ez-Zuhrij (Rahimullah) ka thn: A ka ndonj dobi nga personi q ka edukat
t keqe?!
07 - Mejmun bin Mehran (radijAll-llahu anhu) ka thn: Gjysma e menuris
sht t fitosh dashurin e njerzve. Gjysma e dijes sht t shtrosh pyetje n
mnyr t mir. Ndrsa t jetosh thjesht do t thot q harxhon vetm gjysmn e
kohs duke punuar (dhe pjesn tjetr t kohs e shfrytzon pozitivisht (v.p.)).
08 - Q t jesh n nevoj pr njerzit dhe q ata t duan ty, sht m mir sesa t
mos kesh nevoj pr ta ndrsa ata t urrejn. Ajo q i pengon ata q t duan sht
edukata e keqe. Ai q ka edukat t keqe, e lodh familjen e tij, fqinjt e tij dhe i
rndon vllezrit e tij. N kt mnyr, ata vetm duan ta heqin qafe dhe luten q ai
t vdes sa m par.
09 - Njerzit e perceptojn nj person si t bezdisshm pr shkak t dy arsyeve:

- E para: Sepse ai vepron at q Allahu e ka ndaluar. Kushdo q i tejkalon kufijt

e Allahut urrehet nga Allahu. At q e urren Allahu urrehet nga engjjt. Pastaj ai
urrehet n tok. Pastaj nuk mund t gjesh pothuajse asknd q nuk e konsideron
at t bezdisshm dhe q nuk e urren at!

- S dyti: Brja e veprave q njerzit i urrejn. Nse ai sht kshtu, ather ata
kan do t drejt ta konsiderojn at t bezdisshm!
10 - Ebu Mishari (Rahimullah) ka treguar se Hisham bin Jahja (Rahimullah) i ka
thn atij: N unazn e t atit tnd Ebu Ebi Misharit ishin t shkruar inicialet
e fjals: Ti je i bezdisshm! Ik nga ktu! Andaj, do her kur nj njeri ulej me
t dhe ai e konsideronte at t bezdisshm, ia kthente unazn e tij dhe i thoshte:
Lexo se far shkruan n unaz! Kshtu q kur ai e lexonte largohej menjher
nga aty.

11 - Makhlad Ebu ebil-Asim (Rahimullah) ka thn: Kur un e urrej nj njeri q

sht afr mje, un e urrej edhe ann e trupit tim q sht nga ai!
12 - Ebu Bekr el-Merurudhij (Rahimullah) ka thn: E kam pyetur Ahmed bin
Hanbelin n lidhje me njerzit e bezdisshm, ai tha: Un e pyeta Bishr el-Haaffin
rreth tyre dhe ai tha: sht mjerim t shikosh n ta. Un e pyeta Ahmedin:
Kush jan njerzit e bezdisshm. Ai u prgjigj: Pasuesit e Bidateve.
13 - At q prmendi Imam Ahmed bin Hanbel (Rahimullah) sht mnyra specifike
pr ti konsideruar njerzit si t bezdisshm. N qoft se ata e din se nj person ia
kthen shpinn Sunnetit, ata e urrenin at pr shkak t risis s tij. Kurse, sa i prket
njerzve t thjesht dhe aspekti i prgjithshm, ata urrenin dhe donin vetm pr
karakteret e mira gjegjsisht t kqija.
14 - Ebu Usame (Rahimullah) ka thn: Ma sjell dik q sht i leht pr zemrn,
ndrsa t bezdisshmit mi mbaj larg. T bezdisshmit mi mbaj larg.
15 - Ibn Sirin (Rahimullah) ka thn: E kam dgjuar nj beduin duke thn: U
alivanosa n moment kur pash nj person t bezdisshm.
16 - Ibrahim bin Bukejr (Rahimullah) ka thn: Kur Ebu Hurajran e bezdiste
shoqrimi i dikujt, thoshte: O Allah! Na fal neve dhe at, dhe na mshiro (na
mbroj) neve nga gjendja n t ciln ndodhet ai!
17 - I menuri sht i obliguar q n asnj mnyr t mos ket ndonj cilsi q i bn
njerzit ta konsiderojn at t bezdisshm. Por n vend t ksaj, ai duhet t ket
cilsi q i bn njerzit ta duan at.
18 - Prej faktorve q kontribuojn m s shumti q njerzit ta duan nj person,
sht t ndihmuarit e njerzve aq sa ke mundsi dhe ti ruash ata nga ajo q mund t
dmtohen. Ndrsa ata t cilt nuk kan para kur ti takojn njerzit, le tu
buzqeshin atyre. Ngase kjo z vendin e ndihms ndaj tyre.
19 - Harun bin Abdil-Khalik el-Mazinij (Rahimullah) ka treguar se Ibn-ul-Mubarak
(Rahimullah) u pyet n lidhje me edukatn e mir, tha: Buzqeshje dhe
shrbime/ndihm.
20 - Muxhahidi (Rahimullah) ka thn: Nse nj mysliman takon vllan e tij, ia
shtrngon dorn atij dhe i buzqesh n fytyr, atij i bien mkatet ashtu si bie nj
bistak hurme nga palma. Pastaj nj njeri tha: O ebul-Haxhaxh, kjo sht nj
vepr fare e leht! Kurse Muxhahidi ia ktheu:




Ai t ka forcuar me ndihmn e Tij dhe me besimtart, duke i bashkuar zemrat e
tyre. Sikur t shpenzoje tr pasurin q gjendet n Tok, nuk do t mund ti
bashkoje zemrat e tyre 8:62-63
A sht kjo e leht?!

12. Toleranca ndaj mikut.!

01 - Ibnul-Hanefijjeh ka thn: Nuk sht i menur ai q nuk jeton n

mirkuptim dhe harmoni me personin nga i cili nuk e ka t detyrueshme t jetoj,
derisa Allahu ta liroj nga ai apo tia hap rrugt.
02 - Ai q dshiron t jetoj me njerzit sipas mnyrs s tij do t njollos jetn e
vet dhe do t humbet dashurin e t tjerve. Sepse dashuria e tyre arrihet vetm kur ti
i ndihmon ata, por jo n mkate. N t kundrtn, nse ndihma e krkuar prej jush
prfshin mkatet, dije se ajo nuk ka as dgjim dhe as bindje n t.
Njerzit jan krijuar me dshira dhe natyrshmri t ndryshme nga njri-tjetri. Ashtu
si t duket e vshtir q ta braktissh natyrshmrin tuaj, edhe t tjerve ju duket e
vshtir q ta braktisin natyrshmrin e vet. Mnyra e vetme pr t arritur dashurin
e pastr t njerzve, sht tu prshtatesh atyre dhe ti anashkalosh mkatet q ata
bjn her pas here.
03 - Hasan el-Basri ka thn: O Njeri! Sillu me njerzit ashtu si dshiron ti, por
mos harro se ata do t sillen me ty n t njjtn mnyr!
04 - Ai q pretendon ti knaq t gjith njerzit, ai sht duke pretenduar dika t
pamundur. Mirpo, i menuri duhet t ta knaq partnerin e tij t jets dhe at q e
ka t detyrueshme t jetoj me t edhe nse duhet t jetoj me dika q parimisht nuk
e plqen, ose t l gjra q parimisht i do, por me kusht q t mos bj mkat.
05 - Muadh bin Sad el-Auar ka thn: Isha duke ndenjur tek Ata bin Ebi
Rabaha, dhe prderisa nj njeri fliste n at mexhlis, nj njeri tjetr u ngrit nga
mexhlisi dhe shkoi. Ata u zemruan dhe i than: far sht ky zakon?! Ky njeri
po flet pr dika q kam m shum dije, megjithat un po rri me t sikurse t
mos dij asgj !

06 - Nse njeriu nuk ka durim me gabimet e njerzve, rreziku sht shum m i madh
q ai t njollos jetn e tij sesa q ta prmirsoj at. Gjithashtu, me kt gj ai
ushqen armiqsi dhe urrejtje ndaj njerzve dhe nuk mund t fitoj n asnj mnyr
dashurin e tyre.
07 - Ebu Derda i ka thn gruas s tij: Nse un zemrohem ti duhet t m
qetsosh. Nse ti zemrohesh ather un do t qetsoj ty. E nse ne nuk bjm
kshtu, shum shpejt do t ndahemi.
08 - Nse ndodh q i menuri t shoqrohet me dik t cilit nuk mund ti besoj, apo
t ket miqsi vllazrore me t cilt nuk mund tu besohet; n ndrkoh sheh nj
gabim tek ta dhe i refuzon pr shkak t gabimeve t tyre, ai do t mbetet i vetm pa
asnj shok. Ai duhet t anashkaloj gabimin e shokut tij t vrtet dhe jo t prmend
gabimin e shokut tij t keq. Sepse diskutimet duhet q m shum t korrigjojn
rrnjt e dashuris se sa degt e saj.
09 - Ibn Sheudheb ka thn: Nj njeri kishte nj skllave me t ciln nj nat ai
kishte marrdhnie intime me t fshehurazi. Kur shkoi tek gruaja e tij i tha: Kt
nat Merjemi e kishte zakon t pastrohej, andaj pastrohu edhe ti! M pastaj u
pastrua ai dhe gruaja e tij. Mirpo, Merjemi pastrohej do nat.
10 - Ebu Saib ka thn: Mos mashtro, sepse mashtrimi sht cilsi e mkatarve.
Kshilloje vllan tnd sinqerisht pavarsisht nse kshilla i vije atij se e mir apo
jo. Ndihmoj at n do rast dhe largohu me t kudo q ai shkon.

13. I menuri dhe trajtimi i mir ndaj

njerzve (prhapja e selamit.)

01 - Profeti salallahu alejhi ue selem ka thn:

Es-Selam sht nj nga emrat e Allahut q e ka zbritur n tok. Prandaj,

shprndajeni at (selamin) mes jush.

02 - Detyr e t menurit sht q ta prhap selamin n mesin e njerzve. Ai q i

jep selam dhjet njerzve sht si t ket liruar nj skllav.
Selami sht dika q e largon mllefin i cili gjendet tek njeriu n brendi dhe urrejtjen
q njeriu mund ta ket n zemr. Selami ndrpren bojkotin tek njerzit dhe i bn
vllezrit t jen t but ndaj njri-tjetrit.
03 - Personi i cili i pari jep selam, sht ndrmjet dy t mirave: Allahu Azze ue Xhel
e ngrit at nj nivel m t lart se sa personin q ai jep selam, pr shkak se ai ia kujtoi
atij selamin dhe prgjigjes s engjjve n Selamin e tij n qoft se njerzit jan t
pakujdesshm n kthimin e selamit atij.
04 - Zubejd el-Jamii ka thn: Njeriu m bujar sht ai q jep di nga pasuria e
tij pa krkuar shprblim pr kt. Falsi m i mir sht ai q fal edhe pse mund
t ndshkoj.
Njeriu m i mir sht ai q mban lidhjet me at q i shmanget(e
bojkoton/largohet) prej tij. Dhe koprraci m i madh sht ai q nuk jep selam.
05 - Kur myslimani t takohet me nj mysliman tjetr, ai duhet ti jap atij selam
duke buzqeshur. Ai q vepron kshtu, i bien mkatet e tij ashtu si i bien pems
gjethet n vjesht. Ai q i buzqeshet njerzve, e meriton dashurin e tyre.
06 - Buzqeshja sht cilsi e dijetarve dhe e njerzve t menur. Buzqeshja shuan
zjarrin e kokfortsis dhe nxitjen e urrejtjes. Buzqeshja t mbron nga ai q t
urren dhe t shpton nga ai q sht i prir q t shkatrroj marrdhniet midis
njerzve.
07 - Uruesh ka thn: M sht treguar se n shkrimet e shenjta t mparshme
shkruan: Bir i dashur! Buzqeshu njerzve dhe flit me ta bukur (fjal t mira dhe
t zgjedhura). N kt mnyr njerzit do t duan m shum se sa tu japsh
dhurata.
08 - Nuk sht e vepr e mir pr personin e menur, t udhzuar e t devotshm q
ta takoj at q nuk sht aq i devotshm sikurse ai, me ball t rrudhur. Pra, ai duhet
ti buzqesh atij.
09 - Habib bin Ebi Thabit ka thn: Prej moralit t mir t njeriut sht q, t
buzqesh kur flet me shokun e tij.

10 - Seid bin Abdirr-Rrahman ez-Zubejdi ka thn: M plqejn dijetart q

jan t thjesht, q buzqeshin dhe qeshin lehtsisht. Sa pr at q t takon me
ball t rrudhur duke menduar se ai t ka kryer nj pun, e lus Allahun q t mos
ket ndonj t till!

14. I menuri dhe shakaja.

01 - Transmeton Katade, se Enes bin Malik ka thn: Profeti salallahu alejhi ue

selem kishte nj shrbtor me emrin Enxhesheh i cili kishte z t bukur, dhe njher
pre hersh, Profeti salallahu alejhi ue selem i tha atij:

O Enxhesheh! Mos i the shishet!

Ndrsa Katade, n lidhje me kt hadith ka thn: E kishte pr qllim grat e
dobta. (Shih Sahihun e Muslimit (2323))
02 - I menuri duhet ti prfitoj njerzit me shaka dhe duke ln anash zemrimin.
03 - Ekzistojn dy lloje t shakas: e lavdrueshme dhe e qortueshme. Shakaja e
lavdrueshme nuk ka t bj me at q Allahu Azze ue Xhel urren, si mkatet apo
shkputja e lidhjeve farefisnore.
Shakaja e qortueshme sht ajo q shkakton armiqsi, largon respektin, prish
miqsin, bn q i dobti (ai q nuk kontrollon veten n fjal v.p.) t sulmoj dik
dhe q fisniku ta urrej at.
04 - Rabiah ka thn: Un ua trheq vrejtjen ndaj shakas, sepse ajo
shkatrron dashurin dhe e fut urrejtjen n brendin e njeriut.
05 - Ibn Hubejk ka thn: Thuhet se: nuk duhet br shaka me fisnikun, sepse ai
do t t urrej, e as me t dobtin sepse ai do t t sulmoj.
06 - Sa vllezr jan ndar pr shkak t shakas? Sa bashkshort i kan prishur
lidhjet e tyre po pr shkak t saj?! E gjitha filloi me nj shaka.

07 - El-Hakem ka thn: Ishte zakon t thuhej se as nuk duhet grindur e as nuk

duhet br shaka me shokun tnd. Muxhahidi kishte nj shok i cili bnte shaka
me t. Kjo prfundoi q t dy ia kthyen shpinn njri-tjetrit dhe nuk shkmbyen
m shum se sa selam me njri-tjetrin derisa ai vdiq.
08 - Ka shaka q shkakton grindje. Andaj, i menuri sht i obliguar ti shmanget
ksaj. Sepse, grindjet jan t dnueshme n do rast. Kur nj person grindet
(debaton) me dik, kjo ose ndodh mes tij dhe mes dikujt q sht m i ditur se ai;
e si mund q njeriu t debatoj me dik q ka dije m shum se ai?! Ose grindet
(debaton) me nj person q sht m pak i ditur se ai; e si t debatoj me dik, kur
ai ka m pak dije?!
09 - Grindja sht vllai i urrejtjes, ashtu si debati sht motra e armiqsis! Edhe
nse grindja ka dobi, dobia e saj sht e vogl, ndrsa e keqja e saj sht shum m
e madhe. Grindjet shpien n sharje dhe shpifje, gj e cila shpie n konflikt, dhe
konflikti on deri n derdhjen e gjakut. Kurr nuk sht grindur njri me dik tjetr,
vese grindja t mos ket ndryshuar zemrat e tyre!
10 - Bilal bin Sadi ka thn: Nse sheh nj person q i ndrhyn njerzve n
fjal, grindet me ta dhe vetm mendimet e tij i duket t drejta, dije se ai njeri
vese ka humbur.
11 - Nse shakaja ka t bje me mkatet ato e nxijn fytyrn dhe bjn q zemra t
rrjedh gjak. Ato prhapin urrejtje dhe i japin jet armiqsis. E nse shakaja nuk
sht e qortueshme, ather ajo e ngushllon t piklluarin, e prmirson miqsin, i
jep jet shpirtrave dhe largon turpin q duhet larguar. I menuri bn shaka t
kndshme, pa dashur t bezdis dik apo t knaq dik duke dmtuar dik tjetr.
12 - Ibrahimi ka thn: Vetm ai q t do bn shaka me ty.
13 - Muhamed bin el-Munkedir ka thn: Nna ime tha pr mua kur isha i vogl:
Mos bn shaka me fmijt e tjer n mnyr q t mos humbsh vlern n syt e
tyre, ose n mnyr q ata t mos gjejn arsye q t sulmojn.
14 - Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thn: Ai q qesh shum humbet
respektin. Ai q bn shaka nuk do t merret kurr si njeri serioz. Kushdo q e
shpeshton nj veprim t caktuar, njihet me t n mesin e njerzve!
15 - Ai q bn shaka me nj person q nuk sht n t njjtin nivel me t, do t
humb vlern n syt e tij dhe pas nj kohe ai do ti vrsulet, edhe n qoft se

shakaja sht plotsisht e drejt. sht e lejuar t bsh shaka me njerzit e nivelit
tnd.
16 - Un e urrej t brit shaka kur njerzit e rndomt jan t pranishm.
Gjithashtu, un e urrej mosbrjen shaka kur je me ata q jan t barabart me ty.
17 - Ebu Abdirr-Rrahman Ebu el-Araxh ka thn: Ibrahim bin Edham na tregonte
hadithe dhe bnte shaka me ne. Por menjher kur e shihte dik q nuk ishte
prej nesh, ai thoshte: Ai sht spiun.

15. I menuri dhe t shmangurit prej

njerzve.

01 - Detyr e t menurit sht q ti shmanget njerzve n prgjithsi dhe t

qndrojn larg nga t ndenjurit shum me ta. Nse prfitimi i vetm n kt do t
ishte mos-brja mkate, do t ishte e mjaftueshme pr t q t mos e njollos
gjendjen e tij t shndosh me dika q shpie n znka.
02 - Umer bin el-Hatab ka thn: Merreni si pjes t rndsishme (t jets suaj)
mos-przierjen me njerz.
03 - Sufjan bin Ujejneh ka thn: Kam par n ndrr Sufjan eth-Theurin dhe se
un i thash atij: M kshillo ndonj gj. Ndrsa ai m tha: Ke kujdes nga
njohja me shum njerz. Ke kujdes nga njohja me shum njerz. Ke kujdes nga
njohja me shum njerz.
04 - Ahmed bin Hanbeli ka thn: E pash se si Ibnus-Sammak i shkroi letr njrit
prej vllezrve t tij: Po pate mundsi, bhu vetm rob i Allahut dhe mos b
asgj tjetr (largohu nga njerzit sa m shum v.p.).
05 - I menuri nuk duhet t robroj veten duke ndenjur me njerzit e nivelit t tij,
duke luftuar pr t drejtat e tyre dhe duke i duruar dmet e mundshme q ata i
shkaktojn. E gjith kjo, nse ai ka mundsi ta bj kt. Ngase, mos-przierja me
njerzit e pastron zemrn dhe do ta ruaj kohn e adhurimit nuk do ti kaloj s koti.
Kshtu vepruan t part tan t mir dhe t mvonshmit prej tyre.

06 - Ibnul-Mubarak ka thn: Nj her prej hersh, Fudajli e vizitoi Davud etTaiun, por Davudi e mbylli dern. Pastaj Fudajli u ul jasht shtpis dhe filloi t
qante, ndrsa Davudi ishte ulur brenda n shtpi dhe qante.
07 - Bekr Muhamed el-Abid ka thn: Davud et-Taiu m tha mua: O Bekr!
Qndro larg nga njerzit ashtu si qndron larg nga kafsha e egr grabitqare.
08 - Abdul-Aziz bin Hattab ka thn: Disa njerz pan se nj qen i madh i zi
ishte shtrir pran Malik bin Dinarit, andaj i than atij: O Ebu Jahja! A nuk po e
sheh qenin afr teje? Ai u prgjigj: Ky sht m i mir se nj shoqri e keqe.
09 - Kur dijetart si Davud et-Taij qndruan larg prej njerzve t veant e cila
tregon se ata u shmangn edhe njerzve t thjesht -, ata e bn kt n mnyr q
t ushtrojn vetveten q t jen n gjendje ti prballojn vetmis. Kam frik se ai i
cili nuk braktis at q sht e lejuar do t bie n t ndaluarn. Lidhur me shkakun e
krkon t shmangurit nga t gjith njerzit, kjo ndodh kur nuk ka ndonj t mir n
ta dhe e keqja sht e prhapur n mesin e njerzve. Sepse njerzit n prgjithsi
jan kurioz/e duan t mirn, ndrsa e shfaqin gjithnj t keqn! Nse ai sht
dijetar ata thon se ai sht bidati. Nse ai sht i pa ditur ata e fyejn at. Nse
ai sht m i lart se ata, ata e kan zili at. Nse ai sht nn ta ata e
poshtrojn at. Nse ai flet ata thon se ai po drdllit. Nse ai hesht ata thon
se ai sht budalla. Nse ai sht kursimtar ata thon se ai sht koprrac. Nse ai
sht bujar ata thon se ai sht shpenzues i pakujdesshm. Ai i cili e lejon veten
e vet q t mashtrohet nga kta njerz, n fund do t pendohet , apo do t bie n
rangun e tyre!
10 - El-Ekkaf Hafs bin Humejd ka thn: Jam shoqruar me njerz pr
pesdhjet vite radhazi, dhe ajo q pash ishte se, askush nuk fshehu ndonj nga
t metat e mia, askush nuk u mundua t m pajtoj me dik q un i kisha
ndrprer lidhjet dhe nuk ndjehesha i sigurt ndaj atyre kur ata zemroheshin.
Andaj, t kalosh kohn me njerz t till, sht budallallk i madh!
11 - Malik bin Enes ka thn: M kan treguar se Ebu Dherri radijallahu anhu ka
thn: N t kaluarn njerzit ishin gjethe pa gjemba. Sot jan gjemba pa
gjethe!
12 - I menuri e di se karakteret/sjelljet e njerzve jan t ndryshme. Pothuajse t
gjith dshirojn ndihmesn dhe askush nuk dshiron t lihet mnjan. Kur t
shohsh dika t pazakont tek vllai yt fillon ta mos e duash at. Kur t sheh dika
t pazakont mrzitesh nga ai. Kur t mrzitesh nga ai fillon ta konsiderosh at t
bezdisshm. Kur ta konsiderosh at t bezdisshm, ather fillon urrejtja. Kur

urrejtja vije, s bashku me t vjen edhe armiqsia. sht budallallk i madh q i

menuri t kaloj kohen me nj njeri t till.
13 - Mekhuli ka thn: Nse t shoqruarit me njerz sht i mir, dije se edhe
m e shndetshme sht t shmangesh prej tyre.
14 - Malik bin Dinar ka thn: Ai i cili nuk sht i rehatshm me fjaln e Allahut
dhe pos ksaj ka nevoj pr fjalt e njerzve, ather dije se ai njeri ka pak dije,
ka zemr t verbr dhe nj jet s koti!
15 - Ibrahim el-Harbi ka thn: Nj mbrmje, pas akshamit, un shkova n
Xhamin e Shenjt dhe pash Fudajl bin Ijadin ulur aty, dhe kshtu shkova dhe u
ula me t. Ai m tha: Kush sht aty? Un thash: Ibrahimi. Ai tha: Pse ke
ardhur ktu? Un u prgjigja: Un t pash t vetmuar, prandaj erdha tek ti.
Ai tha: A dshiron t shpifsh, t zbukurohesh apo q t shohin njerzit? Un i
thash: Jo. Ai tha: Andaj, largohu prej meje.

16. I menuri dhe lidhja vllazrore. (01)

01 - Transmetohet se Enes bin Malik ka thn:

I Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem vllazroi (bri lidhje vllazrore)

n mes t Selmanit dhe Ebu Derdas dhe mes Arf bin Malik dhe es-Sab bin
Xheththameh.
02 - I menur nuk duhet t neglizhoj krijimin e lidhjeve t ngushta me vllezrit e
tjer dhe t qndruarit pran tyre n raste t fatkeqsive e t sprovave, ngase
veprimet ndryshe, e bjn at t prfolur pr mangsi t shumta dhe munges t
pastrtis shpirtrore.
03 - Muhamed bin Uasi ka thn: E vetmja gj q ka mbetur n kt jet jan
tre gjra: Namazi me xhemat, jeta e thjesht dhe vllai (shoku) i mir me t cilin
ndihesh rehat.

04 - Njeriu i menur nuk duhet t ket lidhje vllazrore me at t cilin nuk i del n
ndihm n koht e vshtira dhe nuk gzohet s bashku me t ather kur ai gzohet.
Dhe, ka mundsi q nj njeri me t cilin ke lidhje vllazrore (nj shok i sinqert),
t jet m i mir sesa vllai nga gjaku. Ndrsa faktori q m s shumti i shrben
ruajtjes s lidhjes vllazrore me t tjert, sht t jesh i kujdesshm ndaj gjrave
q ata i plqejn.
05 - Dashuria e vrtet dhe e pastr sht ajo dashuri q nuk ka t bj me interesin.
Ndrsa nuk prishet n qoft se ne nuk i jep dika. Dashuria sht siguri, ashtu si
urrejtja sht frik.
06 - I menuri nuk duhet t ket asnj lidhje vllazrore prve me at t cilin e
kundrshton n lidhje me epshin, e prkrah at n mendimin e drejt dhe q ana e
brendshme e tij i prshtatet ans s jashtme. Vllezrit m t mira jan ata q nuk
polemizojn, ashtu si lavdrimi m i mir sht ai q vije nga fjalt e njerzve t
mir. Njeriu nuk mund t ndjehet rehat kur afr e ka t dobtin ashtu si nuk mund
t kesh dashuri ndaj t pabesit.
07 - Mamer ka thn: Shkova n shtpi tek Katade dhe isha i etur. N dhom
ishte nj en e madhe me uj. E pyeta nse m lejohet t pij nga uji? Ai u
prgjigj: Ti je shoku yn. Ahmedi tregon se, Abdurrazaku n lidhje me kt
shprehje kishte thn: Katade deshi t thot se, shoku nuk ka pse t pyes!
08 - Ejub es-Sikhtijani ka thn: Ajo far m motivon q t bj haxhin shpesh,
sht se, prgjat ksaj periudhe mund t takoj vllezr q un nuk mund ti
takoj kurr.
09 - I menur duhet ta dij se, qllimi i vllazris nuk jan takimet pr t ngrn
dhe pr t pir. Por, ajo q bn t krijohet dhe t ruhet vllazria sht,
vazhdueshmria n t ecurit e drejt, t folurit me z t ult, t mos bhet njeriu i
vetknaqur, modestia dhe lnia anash e mospajtimeve.
10 - Nuk sht mir pr njeriun q tu krkoj vllezrve t tij shum shrbime, n
mnyr q pas nj kohe t mos konsiderohet i bezdisshm. Kur fmija mkon pr nj
koh t gjat n gjirin e nns, ka mundsi q ta lndoj at dhe ajo t detyrohet ta
largoj at pa dashje dhe me forc!

17. I menuri dhe lidhja vllazrore. (02)

01 - Kushdo q mund t ndihmoj vllan e tij me dika q e lehtson fatkeqsin e

tij ose vshtirsin e tij duhet ta bj kt.
Myslimani e ka pr obligim t mos jet shkaktar q vllai i tij t humbas dika pr t
ciln ai ka nevoj. Ngase ky veprim pr t sht fatkeqsi dhe besimtari nuk duhet ti
gzohet vllait t vet me kt.
02 - I menur nuk duhet t ket lidhje vllazrore me mkatart. Sepse mkatari
sht sikurse gjarpri i shurdhr i cili vetm di t kafshoj dhe t lshoj helmim. Dije
se, mkatari ka shoqri dhe mban lidhje vllazrore me t tjert vetm pr interesat
e tij personale. Fisniku krijon simpati pr fisnikun vetm nga nj takim i vetm, edhe
nse ata nuk takohen m pas ksaj here!
03 - Sufjani tregon se, Junus bin Ubejd u godit me nj fatkeqsi; kshtuq, disa i
than atij: A nuk t ka vizituar Ibn Aun? Ai tha: Nse ne besojm n dashurin
e vllait ton ndaj nesh, ather nuk dmtohemi nse ai nuk na viziton.
04 - I menuri nuk duhet t jet arrogant e i pasjellshm ndaj vllezrve t tij. Nse
ai e bn nj gabim t till, duhet q ti jap fund menjher. Njeriu nuk duhet t jet
i pakujdesshm qoft edhe ndaj nj sjelljeje t pahijshme.
Ai q e nuk sht i kujdesshm ndaj sjelljeve t kqija edhe n rast se ato jan t
vogla, shum shpejt ai mund t bj sjellje t kqija t mdha. Prandaj, sht detyr
e donjrit q menjher ti jap fund sjelljeve t kqija pa asnj vlersim ndaj
vetvetes. Nuk ka mirsi n besueshmrin pa besnikri, ashtu si nuk ka mirsi n
dijen pa pasur frik Allahun.
05 - I menuri duhet t ket lidhje vllazrore vetm me njerz q kan t menduar
t pastr/t mir, fe t mir, dije e moral t mir, menuri e cila sht fituar pr
shkak t qndrimit t vazhdueshm me t devotshmit. Dhe dije se, t shoqruarit me
nj budalla i cili sht rritur me njerz t menur sht m e mir sesa t shoqruarit
me nj t shkatht i cili sht rritur me njerz injorant!
06 - I menuri hulumton n lidhje me njerzit para se ai t krijoj lidhje vllazrore
me ta. Nj nga prvojat m t mira t nj personi sht shprehja e dashuris edhe n
raste t zemrimit.
07 - Llukmani e kishte porositur djalin e tij duke i thn: Bir i dashur! Nse
dshiron t krijosh lidhje vllazrore me nj njeri, ather fillimisht duhet ta

zemrosh at! N rast se ai nuk sht i drejt ndaj teje kur ai sht i zemruar, ti
duhet ta braktissh at menjher.
08 - Shube ka thn: Nj her prej hersh, Ibn Mesudi radijallahu anhu i tha
shokve t tij: Ju jeni ata t cilt ma largoni mrzin!
09 - Halid bin Safuan ka thn: Vetm tri gjra kan mbetur nga knaqsit e
ksaj bote: lidhja bashkshortore, t kesh fmijt pran dhe takimi me
vllezrit.
10 - I menuri duhet ta dij se, asnj lumturi nuk mund t krahasohet me lumturin
q vjen nga t shoqruarit me vllezrit, dhe se asnj breng nuk mund t krahasohet
me humbjen e tyre!

18. I menuri dhe lidhja vllazrore. (03)

01 - I menuri nuk duhet ta prul vllan e tij pr gabimin q ai mund t bj. Ngase,
n prgjithsi, ata kan natyrshmri t njjt. Prandaj, secili duhet t ket durim me
vllan e vet.
02 - I menuri nuk duhet t ket zili vllezrit e tij. Zilia ndaj vllait e infekton
dashurin ndaj tij, ashtu sikurse bujaria dhe zemrgjersia n dashuri sht shtytsi
m i madh i angazhimit n t vepruar. Dashuria e vrtet n asnj mnyr nuk mund
t buroj nga nj zemr e smur. Njeriu duhet q t mos e bezdis/rndon vllan e
tij. Ndrsa, ai q e bezdis/rndon vllan, e l t qet armikun dhe ia lehtson atij
punn (ndaj tij dhe vllait t tij (v.p.)).
03 - Nj nga faktort q m s miri ngushllon n rast telasheve, sht t pajtuarit
me caktimin e Allahut dhe takimi me vllezrit.
04 - Ibrahim bin Abdil-lah el-Adani ka thn: U pyet Sufjan eth-Theurij n lidhje
me ujin (burimin) e jets, kurse ai u prgjigj duke thn: Takimi me vllezrit.
05 - Sufjan eth-Theurij ka thn: Ka ndodhur q t kem takuar nj vlla dhe t
kem prfituar nga ai takim nj muaj m pas!

06 - Ebu Sulejmani ka thn: Kam shikuar n nj nga vllezrit e Irakut, dhe

prgjat nj muaji sa veproja ndonj gj, m dukej se at e kam pran.
07 - Rabiah ka thn: Dinjiteti sht dy llojesh: Dinjiteti i udhtimit dhe dinjiteti
i shtpis.
- Dinjiteti n udhtim sht q t ti paguash shpenzimet e t tjerve, t mos jesh
i prar me shokt dhe t bsh shaka shum por pa e zemruar Allahun.
- Dinjitet n shtpi sht t qenit i rregullt n xhami, t kesh shum vllezr q i
do pr hir t Allahut dhe t lexosh shum Kuran.

19. I menuri dhe armiqsia ndaj

njerzve.

01 - I menuri duhet ta dij se, ai q e do at nuk ia ka zili, dhe se ai q nuk ia ka zili

nuk i bhet armik n asnj moment. Prandaj, duhet pasur kujdes ndaj armikut t
fshehur m shum sesa ndaj armikut t hapur.
02 - Veprimi m i mir pr t menurin sht q t qndroj nga larg do lloji i
armiqsive se t hyj n to.
03 - El-Euer ka treguar se, Ismaili ka thn: Armiqsin e nj personi mos e
blej qoft edhe me dashurin e 1000 njerzve.
04 - Nuk i lejohet njeriut t menur q t hakmerren pr t keqen q ia bn dikush.
Gjithashtu, nuk sht e lejueshme pr t q t mallkoj dhe t prgojoj armikun e
tij. Ndihma m e mir q mund t jepet kundr atij q t shkakton armiqsi, sht q
ai (armiku) t prmirsohet n lshimet q i bn, e t cilat jan shkak q ty t t
shkaktoj probleme.
05 - I menuri shikon vendin se ku do t vej kmbn para se t marr hapin. Pastaj i
afrohet armikut gjithnj e m afr (n mnyr q ta prfitoj at (v.p.)), por jo n
at form q e bn armikun ti hudhet mbi. I menuri nuk urren prderisa mund t
gjej rrugdalje deri tek dashuria ndaj personit. Nuk urren at q detyrohet t jetoj
me t, dhe nuk i shfaq armiqsi armikut t zemruar dhe t padurueshm. Kjo sht
zgjidhja e vetme pr t shptuar prej tij.

06 - Pozita m stabile ndaj armikut sht t mos flitet keq pr t prderisa nuk sht
koha pr nj gj t till. Fitorja m e leht ndaj armikut sht q armiqt tuaj t
merren me njri-tjetrin.
07 - Ibnus-Simak ka thn: Mos u frikso nga ai i cili ruhesh, por ki frik nga ai t
cilit i beson!
08 - Armiqsia e krijuar pas miqsis me dik sht shum e shmtuar, ndrsa i
menuri nuk e bn nj gabim t till! Nse ndodh q ai t bie n kt, gjithnj e l
nj hapsir q t kthehet prapa dhe t prmirsohet.
09 - Abdullah bin Hasan i ka thn Muhamedit birit t tij: T kshilloj q t kesh
kujdes e t mos armiqsohesh me asknd prej njerzve. Sepse, armiqsia nuk t
shpton nga planet fatkeqe e dinake t armikut t menur, dhe as nga sulmet e
papritura t injorantit.
10 - I menuri kurr nuk ka armiqsi ndaj askujt. Sepse, armiqsia patjetr se do t
jet ndaj njrit prej dy personave: armikut t menur, nga planet dinake t t cilit
kurr nuk mund t jesh i sigurt, ose ndaj injorantit, sulmet e t cilit gjithnj jan t
atypratyshme dhe asnjher nuk je i sigurt nga ai.

20. I menuri dhe shoqria. (01)

01 - I Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thn:

Shembulli i shokut t mir sht sikurse shembulli i shitsit t parfumeve, nse

nuk merr dika prej tij, t paktn do t dalsh nga ai me arom t mir. Ndrsa,
shembulli i shokut t keq sht sikurse shembulli i farktarit, nse nuk djegsh
nga zjarri q i prdor, s paku do t dalsh nga ai duke ndjer er t keqe.
02 - I menuri qndron me njerzit e mir dhe shmanget nga t kqijt. Kjo ndodh
sepse, dashuria pr t mirt krijohet me shpejtsi ndrsa prishja e ksaj lidhje ndodh
me ngadal. Kurse, dashuria pr t kqijt shpejt prishet dhe merr nj koh t gjat
q ajo t krijohet.

Shoqrimi me njerz t kqij bn q t lindin mendime t kqija pr njerzit e mir.

Dhe, ai q rri me njerz t kqij nuk do t mund t shptoj q t mos bhet edhe ai
nj prej tyre.
03 - I menur e ka pr detyr q t shmanget nga njerzit e dyshimt n mnyr q
edhe ai t mos konsiderohet i till. Ashtu si shoqrimi me njerz t mir sjell
mirsin, edhe shoqrimi me njerz t kqij sjell t keqen.
04 - Sufjan bin Ujejneh ka thn: Ai i cili e do nj njeri t mir, n t vrtet ai
e do Allahun Tabarake ue Teala.
05 - Malik bin Dinar ka thn: Q t zhvendossh shkmbinj me njerz t mir
sht m mir sesa t hash mblsira me mkatar.
06 - I menur nuk e njollos nderin e tij, e as nuk adaptohet me rrugt e s keqes duke
u shoqruar me t kqijt. Por, gjithmon sht syel n mbrojtje t nderit t vet,
dhe egon e tij mson q gjithmon t shoqrohet me njerzit e mir. Me kalimin e
kohs, njeriu di tjetr nga ajo q ajo q duket n shikim t par.
07 - Ebu Amr bin el-Ala ka thn: Nj her prej hersh, Seid bin Xhubejri m
pa duke ndenjur me disa t rinj, dhe m tha: far t shtyn q t ndesh me t
rinjt? Do t ishte m mir pr ty q t shoqrosh t moshuarit!
08 - Ebu Derda radijallahu anhu ka thn: Q t kesh nj shok t mir sht m
mir sesa t jesh i vetm. Por, m mir t jesh i vetm sesa t kesh nj shok t
keq. Gjithashtu, m mir sht t flassh mir se t heshtsh, dhe m mir sht
q t heshtsh sesa t flassh keq.
09 - I menuri nuk shoqrohet me t kqijt, sepse shoqrimi me t keqin sht pjes
e zjarrit q i sjell njeriut mri. Dashuria e tij nuk sht ashtu si duhet t jet, dhe ai
nuk e mban fjaln q ta jep.
10 - Nga lumturia e nj personi jan katr gjra: Q bashkshorti/ja t jet e t
njjta mendime me t, ti ket fmijt e devotshm, vllezrit e tij t jen t
mir dhe q furnizimi i tij t jet n vendin e tij (e t mos ket nevoj q t
punoj jasht vendit (v.p.)).

21. I menuri dhe shoqria. (02)

01 - Nse nuk prfitoni nga shoqria juaj, ather dije se, m mir q t ulesh me
nj qen sesa me t! Ai q shoqrohet me nj njeri t keq asnjher nuk sht i sigurt,
ashtu si dhe bhesh i dyshimt nse ecn rrugve t tilla (t dyshimta) apo t
rrugve t kqija.
02 - Hasan el-Basriu ka thn: Humbja jote m e madhe sht t humbassh nj
personi i cili gjithmon t jep mendimin e tij dhe t kshillon kur ti ke nevoj.
Mirpo, kur ta humbassh at, do ta krkosh nj tjetr, dhe nuk do ta gjesh dot!
03 - Uehb ka thn: Allahu mund t shptoj nj fis t tr pr hir t nj njeriu
t mir!
04 - I menuri sht i detyruar t krkoj mbrojtjen e Allahut nga shoqria q nuk e
ndihmon at pr ta prmendur Allahun, q nuk e ndihmon at kur ai harron
prmendjen e Tij dhe kur ai sht i pakujdesshm (ndaj prmendjes s Allahut), ata
e shtyjn q t mos e prmend At.
05 - Ai i cili shoqrohet me shok t kqij, ai sht m i keqi prej tyre. Ashtu si
njeriu i mir shoqrohet vetm me t devotshmit, edhe i keqi shoqrohet me
mkatart. Nse detyrohesh q pr nj ast t shoqrohesh me dik, ather
shoqrohu me ata t cilt kan dinjitet.
06 - Abdul-Vahid bin Zejd ka thn: Shoqrohuni me ata q jan fetar nga
njerzit e ksaj jete dhe jo me dik tjetr. Nse detyrohesh q t shoqrohesh
me dik tjetr, ather shoqrohu vetm me ata q kan dinjitet, ngase, ata nuk
jan t pasjellshm.

22. I menuri dhe dashuria pr vllan

(shokun.)

01 - Nse Allahu t menurit i dhuron dashurin e sinqert t nj myslimani i cili

sht i kujdesshm q ta ruaj at dashuri, ai detyrohet ti prmbahet asaj far
krkon dashuria e ndrsjell. Pastaj, ai duhet t kalit vetveten q t mbaj lidhjen

me t edhe ather kur ai i shkput ato, t shkoj tek ai edhe kur ai ia kthen shpinn
atij, ti jap (qoft edhe dhurat (v.p.)) atij edhe ather kur ai e privon at nga e
drejta themelore e tij, ti afrohet edhe ather kur ai largohet, dhe ta konsideroj
at sikurse t ishte shtyll pr t!
02 - Nj nga mangsit m t mdha q njeriu mund t ket, sht q t jet
jostabil n dashuri ndaj t tjerve.
03 - El-Asmeij ka thn: Nj beduin i menur ka thn: Njeriu m i pavler pr
njerzit, sht ai i cili nuk krkon t ket vllezr (shok)! Mirpo, ka edhe nj
person q sht edhe m i pavler, dhe ai sht: ai i cili ka pasur vllezr (shok)
ndrsa ka humbur dashurin e tyre q dikur kishin pr t! Ai i cili di t bj
zgjidhje e mir pr veten e tij, di t bj zgjedhjen edhe pr t tjert.
04 - I menuri duhet t mos jet i shkujdesur n ruajtjen e dashuris. Ai nuk mund ti
ket disa fytyra apo dy zemra. Por e brendshmja e tij prputhet me t jashtmen q ai
shfaq, dhe fjalt e tij jan n prputhje me veprat q ai i vepron. Nuk ka mirsi tek
vllazria, mes t s cilve t metat dhe gabimet e tyre vetm shtohen.
05 - Jahja bin Ebi Kethir thot se, Sulejmani alejhis-selam i ka thn djalit t tij:
Bir i dashur! Ruaje lidhjen me shokun tnd t par, dhe mos mendo se i dyti
sht sikurse i pari, e ndoshta as nuk i afrohet atij!
06 - I menuri nuk mund t jet shok me at i cili ka shum fytyra, dhe ai nuk lidhet
vllazrisht me personin i cili ia kthen shpinn. Ai shfaq pr shokun at dashuri q e
mban brenda vetes.
Edhe pse m shum mban dashuri prbrenda sesa at q ai shfaq. Kur ndodh ndonj
keqkuptim apo mosmarrveshje mes tyre, ai sht me t ashtu si ka qen edhe para
se t ndodh ajo gj. Sepse vllai (shoku) i vetm i cili ka vler sht ai q posedon
kt cilsi.
07 - Hisham bin Urueh thot se, babai i tij ka thn: Nga urtsit e mhershme
sht: Duaje shokun tnd dhe shokun e babait tnd.
08 - Nj nga cilsit m t mdha t dukshme prmes t cilave identifikohet nse
dashuria sht e shndosh apo e keqe, sht t shikuarit. N t shumtn e
rasteve, shikimi i mir shfaq at dashuri q njeriu ka n zemr. Dhe e kundrta e
ksaj, shikimi mund t fsheh at urrejtje q njeriu ka prbrenda. Prandaj, njeriu i
menur e sheh dashurin e cila gjendet n zemr dhe q shfaqet n syt e vllait t
tij.

09 - Ibrahim bin Shiklah ka thn: Nse nj person t thot ty se t do apo t

urren, ather at q ai fsheh n zemr gjykoje t jet ashtu si ai shprehet,
ngase ti nuk mund ta dish se far ai mban n brendi. Prandaj, trajtoje at sipas
asaj q ai t shfaqet me an t t shprehurit.
10 - Ibrahim el-Xhehni ka thn: Shenjat e dashuris i sheh n personin i cili t
do edhe nse ai nuk t shprehet!

23. I menuri dhe zgjedhja e shoqris.

01 - I Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thn:

Shpirtrat jan sikurse ushtar t mobilizuar. Shpirtrat e afrt (t dashur me

njri-tjetrin) qndrojn pran njri-tjetrit dhe ata t cilt jan t kundrt
(me njri-tjetrin) ndahen/largohen.
02 - Arsyeja pr afrsin respektivisht ndarjen e njerzve, sht njohja dhe
mosnjohja e njri-tjetrit (gjetja e gjuhs s prbashkt me njri-tjetrin dhe e
kundrta e saj). Kur njerzit gjejn gjuhn e prbashkt ata bashkohen, ndrsa kur
mes tyre ka dika q i bn t ndahen, ata qndrojn larg njri-tjetrit.
03 - Muxhahidi ka thn: Nj her prej hersh, Ibn Abasi pa nj njeri dhe tha:
Ky m do mua! T pranishmit i than atij: Si e di kt? Ai u prgjigj: Sepse
un e dua at dhe Shpirtrat jan sikurse ushtar t mobilizuar. Shpirtrat e afrt
(t dashur me njri-tjetrin) qndrojn pran njri-tjetrit dhe ata t cilt jan t
kundrt (me njri-tjetrin) ndahen/largohen.
04 - Katade, n lidhje me fjalt e Allahut:

por ata vazhdojn t jen t prar, prve atyre, q i ka mshiruar Zoti yt.
Pr kt qllim Ai i krijoi ata. 11:118-119

ka thn: I krijoi pr ti mshiruar dhe q ata ta adhurojn At. Kur jemi tek ata
q i nnshtrohen/adhurojn Allahun, themi se, zemrat dhe dshirat e tyre jan t
prbashkta edhe pse ata jetojn n vende t ndryshme. Ndrsa ata q i bjn
mkate Allahut, zemrat e tyre jan t prara edhe nse jetojn n t njjtin
vend!
05 - Nj nga shenjat m t mdha q na bjn ta njohim dik n do lvizje dhe
qllim t tij, sht t merret parasysh se me k ai flet dhe k e do. Sepse, njeriu
sht n fen e shokut t tij dhe shpendt fluturues i bashkohen vetm tufave t
llojit t tyre!
06 - Hubejrah Allahu e mshiroft ka thn: Njihi njerzit n baz t shoqris
s tyre.
07 - Imam Maliku Rahimullah ka thn: Llojllojshmria e njerzve sht sikurse
llojllojshmria e shpezve. Pllumbi rri me pllumbin, sorra rri me sorrn, rosa rri
me rosn e trumcaku rri me trumcakun! Ashtu ndodh edhe me njeriun; do njeri
rri me ata t llojit t vet.
08 - I menuri shmanget nga shoqrimi me njerzit q zakonisht jan labil dhe
largohet nga shoqrimi i atij i cili nuk sht i prkushtuar ndaj fes. Ngase, ai q
shoqrohet me dik, njerzit e identifikojn prmes tij. I menuri duhet t
shoqrohet vetm me at i cili sht sikurse ai apo q i ngjason atij. Nse patjetr
duhet t shoqrohesh me njerzit, ather zgjidh at i cili ta zbukuron ndejn, nuk t
krijon reputacion negativ, nse t sheh duke br ndonj vepr t mir e vlerson
at, nse t sheh duke br ndonj vepr t keqe ta fsheh at para t tjerve (nuk ta
shfaq at), nse jeni t heshtur ai fillon bisedn dhe nse i krkon dika ai nuk bhet
koprrac ndaj teje.
Mirpo, shumica e njerzve n ditt e sotme, ana e tyre e jashtme sht ndryshe me
ann e tyre t brendshme!
09 - Ka prej njerzve q posa ti shohsh t plqejn, dhe sa m shum ti njohsh
aq m shum t plqejn. Ndrsa, n ann tjetr ka njerz q posa ti njohsh i
urren, dhe sa m shum ti njohsh urrejtja pr ta gjithnj shtohet. N realitet,
ndarja mes tyre ka ndodh shum m par, dhe at pr shkak se karakteri i tyre nuk
prputhet, ndrsa ndarja e tyre sht pr shkak se brendia e tyre sht e ndar.
10 - Arsyeja pr shfaqjen e pikllimit kur dy vllezr ndahen nga njri-tjetri, sht t
mos qenit i knaqur me paracaktimin e Allahut. Ai q bind veten q nga fillimi i
vllazris q shoqria mund t prfundoj keq, nuk do t shfaq pikllimin dhe
dshprimin m shum sesa duhet n rast ndarjeje.

24. I menuri dhe vizita e vllait.

01 - I Drguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thn:

: :
. : :
. :

Nj her prej hersh, nj njeri vizitoi vllan e tij nga nj vend tjetr. Allahu
Teala drgoi nj engjll i cili e priste n rrug kur ai t kaloj. Kur arriti njeriu
(tek vendi n t cilin qndronte engjlli), engjlli e pyeti: Nga po shkon? Ai iu
prgjigj: Po shkoj ta vizitoj nj vlla timin i cili jeton n filan vendin. Engjlli i
tha atij: A prfiton prej tij? Ai ia ktheu: Jo, por un po e vizitoj at sepse e
dua at pr hir t Allahut. Engjlli i tha atij: Un jam i drguar i Allahut tek ti,
dhe t prgzoj q Allahu Azze ue Xhel t do ty ashtu si ti e do at (vllan
tnd).
02 - Njeriu i menur e ka pr detyr q ti vizitoj vllezrit dhe t kujdeset pr
hallet e tyre. Kur besimtari viziton dik, nga kjo vizit prfitohen dy gjra: Shprblimi
n ahiret dhe arritja e knaqsis s shoqrimit me at q e viziton.
03 - Abdullah bin Raxha el-Gadani ka thn: Utbeh el-Gulam e kishte zakon t
qndronte n varreza dhe n shkrettir, kurse natn e kalonte n vendbanime
pr t kaluar natn n to. Kur vinte dita e xhumas, ai shkonte n Basra, falte
namazin e Xhumas dhe takonte vllezrit e tij.
04 - El-Firjabi ka thn: Uaki bin el-Xherrah erdhi tek un, kur ishte nisur nga
Jerusalemi pr n Umre, ndr tjerash m tha: O Ebu Muhamed! Nuk isha nisur
pr tek ti, por desha t t vizitoj dhe t qndroj pr pak tek ti. Ai qndroi tek
un nj nat. N mnyr t ngjashme erdhi Abdullah bin Mubarak, i cili erdhi tek
un dhe q kishte veshur ihramin nga Jerusalemi, kur ai ishte n rrugn e tij pr
n Umre. Ai qndroi tek un pr tre dit. Ndr tjerash, un i thash atij: O Eba
Abdarr-Rrahman, qndro tek pr dhjet dit. Ai tha: Jo, sepse vizita zgjat pr
tri dit.
05 - Vizita e njerzve prbhet nga dy lloje:
- Vizitoni mes dy njerzve lidhja n mes t cilve sht shum e mir, nuk kan

ndonj problem mes tyre dhe do gj mes tyre u shkon mir. N rastin e till,
mendoj se sht mir q ata t dy t vizitohen sa m shpesh me njri-tjetrin.
Vizitat e tilla nuk jan t mrzitshme, prkundrazi dashuria vetm sa shtohet.
- Q dashuria n mes atyre nuk sht aq e mir dhe ata i druhen njri-tjetrit. N
qoft se gjendja sht kshtu, un mendoj se ata duhet m pak ta vizitojn njritjetrin. Dhe dije se vizitat e tilla jan paksa t mrzitshme.
06 - Hasen bin Salih ka thn: Dashuria e sinqert nuk shtohet n ndonj form,
prvese nprmjet takimeve t shpeshta.
07 - Nse lidhja vllazrore ndrmjet vllezrve jan t mira, nuk ka rndsi n
qoft se nuk takohen shpesh sepse lidhja sht e nivelit t lart q t ruhet edhe me
takime m t rralla. Dashuria q dmtohet nga takimet e pakta sht e rreme. Ata t
cilt nuk kan dashuri t sinqert ndrmjet vete nuk duhet t vizitohen shpesh, ngase
ata mund t bhen t bezdisshm dhe t mrzitshm pr njri-tjetrin.
08 - Ibn Abbasi radijallahu anhu ka thn: Njeriu m fisnik tek un sht shoku i
cili i kalon t gjith pr tu ulur pran meje.
09 - Katade, n lidhje me fjalt e Allahut Teala:



Ai u prgjigjet lutjeve t atyre q besojn dhe bjn vepra t mira 42:26
Ka thn: ky ajet e ka pr qllim at se, ata ndrmjetsojn pr vllezrit e
tyre.

e u jep edhe m tepr prej dhuntis s Vet. 42:26
Do t thot se, ata ndrmjetsojn pr vllezrit e vllezrve t tyre.
10 - Amir bin Kajs ka thn: M mungon Basra pr katr arsye: thirrjet e
myezinve, etja gjat ditve, vllezrit e mi atje dhe se ajo sht vendlindja
ime.

25. I menuri dhe ahmaku. (01)

01 - Profeti salallahu alejhi ue selem thn:

Shembulli i shokut t mir sht sikurse shembulli i shitsit t parfumit, nse

nuk t jep asnj parfum s paku do t ndjesh ern e mir. Dhe shembulli i shokut
t keq sht sikurse shembulli farktarit, nse nuk t djeg rrobat s paku do t
ndjesh tymin (q vije nga zjarri q ai e prdor).
02 - I menuri sht i detyruar q t mos shoqrohet me ahmakun dhe t marrin. Por
sht i detyruar t shoqrohet me t menurin dhe t shkathtin. Nse nuk prfiton
menurin e tij s paku prfiton nga dija q ai ka. Ndrsa shoqrimi me ahmakun, edhe nse nuk merr budallallkun e tij t paktn do t ndotesh nga shoqrimi me t.
03 - Jasir bin Amr (nj prej tabiinve (v.p.)) ka thn: Bojkotoje ahmakun.
Gjja m e mir q mund tia bsh atij sht bojkotimi!
4 Kur nuk e njeh se cili sht ahmaku, dije se shenjat e tij jan: kundrprgjigja
shpejt n shenj hakmarrjeje, nuk sigurohet n at q e thot (flet at q e dgjon
edhe pa e ditur se a sht e vrtet, e prhap dhe e beson at (v.p.)), t qeshurit
e teprt, sht kontradiktor, shpif ndaj njerzve t mir dhe shoqrohet me njerzit
e kqij.
05 - Ahmakut, nse ia kthen shpinn, dshprohet. Nse shoqrohesh me t, iu duket
vetja e tij se sht dikush me vler. Nse je i but me t, sht i pasjellshm ndaj
teje. Nse ti je i pasjellshm ndaj tij, ai sht i but ndaj teje. Nse ti sillesh mir
ndaj tij, ai sillet keq ndaj teje. Nse ti sillesh keq ndaj tij, ai sillet mir ndaj teje.
Nse ti je i pa drejt ndaj tij, ai sht i drejt ndaj teje. Nse ti je i drejt ndaj tij,
ai sht i pa drejt ndaj teje.
06 - Seid bin Ebi Ejub ka thn: Mos u shoqro me t keqin, ngase ai sht
sikurse t jet pjes e zjarrit. Dashuria e tij nuk sht e drejt dhe ai nuk i
prmbahet premtimit t tij.
07 - Errsira me e madhe pr njeriun sht marrzia (ahmakllaku), ndrsa
mendjemprehtsia sht reflektim i menuris. Nse njeriu sprovohet me t pasurit
nevoj t shoqrohet me ahmakun, ai e ka pr obligim q ti prmbahet karakterit t
vet dhe ti shmanget karakterit t ktij shoqruesi. N t njjtn koh, ai duhet ta

falnderoj Allahun sa m shum pr at q e ka br t kuptoj dika q t tjert nuk

e kan arritur.
08 - El-Amesh ka thn: Heshtja sht prgjigja m e prshtatshme ndaj
ahmakut.
09 - I menuri sht sprovuar me t shoqruarit me dik q ka cilsi t tilla,
nganjher ai duhet t shtiret kinse nuk ka ndodhur ndonj gj. Butsia ndonjher
sht nnshtrim, e ndonjher kjo sht shtylla e menuris.
10 - Sufjan eth-Theuri ka thn: Njeriu sht krijuar vetm si ahmak.
Prndryshe, nuk do kishte pasur vler jeta e tij!

26. I menuri dhe ahmaku. (02)

01 - Disa nga cilsit e ahmakut jan nxitimi, moskujdesi, mosveprimi, mkatet,

injoranca, urrejtja, ligsia, lavdrimi i vetvetes, kundrshtimet e teprta, zilia,
padrejtsia, mashtrimi, neglizhenca, harresa, mashtrimi, veprimet e turpshme,
arroganca, armiqsia dhe prbuzja.
02 - Nj nga shenja m e mdha e ahmakut sht gjuha e tij. Zemra e tij sht n
majn e gjuhs, ajo q i vije n mendje, menjher e shpreh gjuha e tij.
03 - I menuri duhet ti shmanget personit q ka kto cilsi dhe e ka pr obligim q
t braktis shoqrimin me t. Ata q kan cilsi t tilla, shpeshher ndodh ti vrsulen
atyre q shoqrohen me ta (kacafyten me ta padrejtsisht).
04 - Uehb bin Munebih ka thn: Ahmaku sht sikurse petku i shqyer nga t
gjitha ant. Nse e arnon njrn an, ana tjetr shqyhet. Ai sht sikurse gota
balte e thyer. As nuk mund t riparohet e as t rikthehet n balt.
05 - Nse shoqrohesh me ahmakun, gjithnj do t vuash prej tij. Kur ti shmangesh
do t t prgojoj. Nse ai t jep ndonj gj apo t kryen ndonj shrbim, do ta
kujtoj at gj. Nse ti i jep atij apo i kryen ndonj shrbim, ai sht jo-falnderues.
Nse ta tregon ndonj sekret, dyshon n ty, e nse ti i tregon nj sekret atij, ai t

mashtron (e prhap at). Nse ai sht mbi ty t nnvlerson, e nse ai sht nn

ty ather t fyen.
06 - Ahmaku beson se ai sht krijesa m e menur dhe se t gjith t tjert jan t
marr deri n nj mas! Ahmaku urrehet nga njerzit dhe do mbetet i pa njohur n
bot (pr mirsin e pretenduar t tij (v.p.)). Veprimet e tij nuk jan t mira. Ai
nuk sht i lavdruar tek Allahu dhe as tek njerzit e mir. Ndrsa i menuri, sht i
dashur tek njerzit dhe zotria n mesin e tyre. Allahu sht i knaqur me veprimet e
tij n jetn tjetr dhe njerzit e mir jan t knaqur me veprimet e tij n jetn e
ksaj bote.
07 - Hasan el-Basriu ka thn: M e dashur pr mua sht q nj i menur t ma
kthej shpinn, sesa t m doj nj ahmak.
08 - Njeriu i menur e ka pr detyr t mos shoqrohet me dik q nuk prfiton prej
tij.
09 - Prej tipareve t menurit jan dhembshuria, heshtja, qetsia, sinqeriteti,
sakrifica, urtsia, dija, devotshmria, drejtsia, forca, vendosmria, shkathtsia,
butsia, toleranca, ulja e shikimit, dlirsia dhe trajtimi i mir i t tjerve.
Nse i jepet mundsia njeriut q t shoqrohet me ndonj t menur, ai duhet t mos
i ndahet atij pr asnj ast dhe pr asnj arsye.
10 - Malik bin Dirhem ka thn: Nj her prej hersh, prderisa isha n udhtim
e sipr, kalova pran nj manastiri n t cilin pash nj murg, m prshndeti dhe,
edhe un e prshndeta. Ndr tjerash m tha: T kshilloj q t kesh kujdes nga
shoqria e cila nuk ke dobi. Mos u ul afr dhe as larg saj.

27. I menuri dhe spiunimi (gjurmimi i

gabimeve t njerzve.)
01 - Profeti salallahu alejhi ue selem ka thn:

Largohuni nga paragjykimi (dhe hamendsimi), sepse paragjykimi sht thnia

m e gnjeshtrt. Mos spiunoni, mos gjurmoni dhe mos urreni njri-tjetrin, por
jini robr t Allahut dhe vllezr.
02 - Hasan el-Basriu ka thn: Mos pyet pr veprat e mira dhe t kqija t vllait
tnd, ngase kjo sht spiunim.
03 - I menuri e ka pr detyr q t ket zemr t pastr duke mos gjurmuar pr
gabimet e njerzve, por n vend ksaj duhet t preokupohet me gabimet dhe
mangsit e tij.
Ai q merret me mangsit e tij dhe jo me ato t tjerve, do ta pushoj trupin dhe nuk
do t lodh zemrn. Sa her q ai i kupton gabimet e veta, i konsideron ato m t
lehta gabimet sesa gabimet e njjta t vllait t tij. Mirpo, nse njeriu merret me
gabimet e t tjerve n vend t gabimeve t tij, do ti verbohet zemra dhe do ti
lodhet trupi; gj e cila ia pamundson atij largimin e gabimeve t veta.
04 - Esh-Shejbani ka thn: N shkrimet e mparshme thuhet: At q mbjell do
ta korrsh.
05 - Krkimi i mangsive t t tjerve sht prej llojeve t hipokrizis, kurse
mendimi i mir pr tjetrin sht pjes e besimit. I menuri mendon m t mirn pr
t tjert, ndrsa telashet dhe pikllimet i mban pr veten e vet. Injoranti ka mendim
t keq pr njerzit dhe nuk mendon fare pr telashet dhe mkatet e veta.
06 - Mendimi i keq mund ndahet n dy lloje:
a) - I ndaluar. Ather kur njeriu ka mendim t keq pr myslimant n
prgjithsi.
b) - I rekomanduar. Ather kur njeriu ka mendim t keq n lidhje me at q, -pr
shembull, ka nj grindje n shtjet fetare apo t ksaj bote, gj e cila t bn q
t kesh frik prej tij. N kt rast sht e rekomandueshme pr t pasur mendim
t keq pr t q t ruhesh prej kurthave t tij.
07 - Abdullah bin Amr bin As radijallahu anhuma ka thn: N Teurat thuhet:
Ai q bn tregti ka shum mundsi q t bhet njeri i prishur. Ndrsa ai q ia bn
gropn shokut t tij, do t bie vet n t.
08 - I menuri e ka pr detyr q t mos ket moralin dhe veprat e njerzve t
thjesht, prandaj nuk duhet t gjurmoj gabimet e njerzve. Ai q gjurmon gabimet e

t tjerve, n realitet i prhap gabimet e veta. Ka mundsi q, gjurmimi pr gabimet

e t tjerve sht shkak q gabimet e tij t prhapen.
Prandaj, si ka mundsi q myslimani t kritikoj vllan e tij pr gabime t cilat edhe
vet bie n to?!

28. I menuri dhe dhnia pas ksaj bote.

01 - Allahu Azze ue Xhel ka br njeriun t jepet pas ksaj bote kalimtare aq sa t

mos shkatrrohet ajo. Ngase, kjo bot sht shtpia e t devotshmve, vendi ku t
nnshtruarit ndaj Tij punojn pr t fituar shprblime dhe vend ku njeriu e mbush
bagazhin me vepra t mira. Sikur t kishin hequr dor nga kjo bot, ather ajo do t
shkatrrohej. Gj e cila do t shkaktonte q njerzit t mos ken mundsi q ti
kryejn obligimet e Allahut, e lre m kur jemi tek veprimet vullnetare q i bjn
robit dobi n ahiret.
02 - sht e qortueshme q njeriu ta l anash dynjan.
03 - Ibnul-Mubarak ka thn: Bujaria e mos preokupimit me at se far kan t
tjert, sht m me vler sesa bujaria n dorlirsi ndaj t tjerve. Dinjiteti i t
qenit i knaqur me at q ke sht m me vler sesa dorlirsia ndaj t tjerve.
04 - Ibn Sirini ka thn: Nse gjrat nuk jan ashtu si dshiron ti, ather duaji
ashtu si jan.
05 - Njeriu m i pasur sht ai q nuk sht rob i ksaj bote. Kurse, njeriu m i varfr
sht ai q udhhiqet nga robria pas ksaj jete. Dhnia pas ksaj bote sht arsye
pse gjrat zhvendosen nga vendi i tyre. Dhnia pas ksaj bote sht e ndaluar (ngase
ajo e vdes zemrn e njeriut), ashtu si frika shkakton vdekjen. Nse dmi i vetm i
dhnies pas ksaj bote do t ishte llogaridhnia e gjat para Allahut pr at q ka
fituar, do t ishte e mjaftueshme q besimtari t mos jepej pas ksaj bote.
06 - Dhnia pas ksaj bote nuk do ta shtoj rrizkun. Po q se vepron kshtu, m s
paku q mund t dnohet sht se, nuk do ta shijoj at q e ka deri m tash. Kshtu
q, njeriu lodhet pr t arritur dika q ai nuk sht i sigurt nse do ta arrij at apo
do t vdes. Nse i dhni pas ksaj bote nuk do t ishte i till, por m shum do

mbshtetej n Krijuesin e qiejve, do t furnizohej me at q n realitet as q e ka

pritur.
07 - Dhnia pas ksaj bote sht shenj e varfris, ndrsa koprracia petku i
varfris. Koprracia sht ushqim i t dhnit pas ksaj jete, ashtu si fanatizmi e
ushqen injorancn. Mosbamirsia sht vllai i t dhnit pas ksaj bote, ndrsa
mendjemadhsia sht vllai binjak i budallallkut.
08 - Transmeton Abdirr-Rrahman el-Utbi se babai i tij ka thn: Benu israilt u
grinden n lidhje me kaderin 500 vjet. Pastaj ata shkuan tek njri prej dijetarve
t tyre n mnyr q ai t gjykonte mes tyre. Ata than: Na trego pr kaderin?
Por bj kt shkurtimisht dhe qart, n mnyr q njerzit e thjesht ta ken
m t leht q t kuptojn. Ai tha: Kjo sht humbje pr t menurit dhe fitore
pr injorantt.
09 - Ai q i nnshtrohet dhnies pas ksaj bote nuk do t ket paqe dhe rahati
asnjher. Ngase gjja e till n vazhdimsi i sjell njeriut probleme.
10 - I menuri e ka pr detyr q t mos jepet shum pas ksaj jete n mnyr q t
mos fajsohet n dynja dhe ahiret. Por qllimi i tij duhet t jet q ti prmbush
obligimet e Allahut. Atij q i mungon synimi i shndosh do ta dmtoj veten dhe do ta
lodh trupin. Ai i cili jepet pas ksaj dynjaje n kt mnyr (pra, me qllime t
pastra dhe duke iu bindur caktimeve t Allahut ashtu si duhet (v.p.)) ka qllime
t pastra dhe t lavdrueshme.

29. I menuri dhe xhelozia.

01 - Profeti salallahu alejhi ue selem ka thn:

Mos e urreni njri-tjetrin, mos keni zili njri-tjetrin dhe mos ia ktheni shpinn
njri-tjetrit, por bhuni robr t Allahut, vllezr t vrtet.
02 - I menuri sht i obliguar q gjithnj t qndrojn larg t gjitha llojeve t
xhelozis. Shenja m e vogl e xhelozis sht q njeriu t mos jet knaqur me

caktimin e Allahut, ai dshiron t kundrtn e asaj q Allahu ka vendosur pr t dhe

pastaj dshirn q tjetri t humb dhuntin e Tij.
03 - Shpirti dhe mendja e ziliqarit nuk rehatohen derisa ta sheh vllan e tij ti ket
humbur dhuntit q Allahu ia ka dhn.
04 - Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thn: Nuk ka asnj njeri t cilin Allahu
e ka veuar me ndonj dhunti shtes ndaj t tjerve, vese ka edhe nj njeri q
ia ka zili pr at.
05 - Muhamed bin Sirin ka thn: Kurr nuk kam pasur dik zili pr dika t
ksaj bote. Si mund ta kem at zili (pr ndonj gj t ksaj bote) kur ai sht
rrugs pr n Xhenet (sht i devotshm (v.p.))?! Apo, si ta kem mkatarin zili pr
dika, kur ai sht rrugs pr n Zjarr t Xhehenemit?!
06 - Xhelozia sht cilsi e t mallkuarve, ndrsa mungesa e saj sht cilsi e
njerzve t ndershm. do gj q digjet mund t shuhet, me prjashtim t zjarrit t
zilis i cili nuk shuhet.
07 - Nga xhelozia lind urrejtja, ndrsa urrejtja sht thelbi i s keqes. Kush mbjell t
keqn n zemrn e tij, padyshim se nga ajo do t mbij nj bim e hidhur. Trungu i
saj sht urrejtja, kurse fryti i saj sht pendimi.
08 - Xhelozia do t thot q t dshirosh q vllai yt ta humbet dhuntin q i sht
dhn pr ta zotruar vet at. Kurse ai i cili dshiron q edhe ai ta ket t njjtn
dhunti sikurse t vllait t vet pa e humbur at vllai i tij, kjo nuk sht xhelozia e
keqe nga e cila jemi ndaluar.
09 - Ndoshta nuk do t ekzistonte aspak xhelozia, por ja q Allahu i ka veuar disa
njerz me dhunti shum m specifike se disa t tjer. Aq m m t mdha dhe t
shumta t jen dhuntit e Allahut ndaj njeriut, edhe m shum do t shtoheshin
xhelozt ndaj tij.
10 - Muhamed bin Sirin ka thn: Kurr nuk kam pasur zili dik, qoft n shtje
t fes apo t dynjas.
11 - Nuk ka shptim m t mir nga ai q t xhelozon, sesa t qndrosh larg tij.
Prderisa ai i sheh dhuntit tuaja q ti ka dhn ty Allahu, n vazhdimsi do t
ndjehet i parehatshm n lidhje me kt, do t ket mendim t keq pr Allahun dhe
zilia e tij ndaj teje vetm se do t shtohet edhe m shum.

12 - I menuri duhet t sigurohet q ta largoj xhelozin pr njerzit sa m shpejt q

mundet. Ilai m i mir kundr shrimit nga kjo smundje, sht qndrimi larg atij q
ti po e xhelozon. Nuk t xhelozon askush pr shkak t ndonj t mete q ti ke apo pr
shkak t t kqijave q ti i posedon, por xhelozia vije si rezultat q njeriu nuk sht i
knaqur me caktimin e Allahut pr t.
13 - Hammad bin Humejd i tha Hasan el-Basriut: O Ebu Seid, a mund t ket zili
dik besimtari? Ai u prgjigj: Sa shpejt harrove bijt e Jakubit alejhis-selam
kur ata kishin zili Jusufin alejhis-selam! Por fshihe xhelozin n gjoksin tnd. Ajo
nuk do t dmtoj prderisa nuk flet apo vepron dika si rezultat i saj.
14 - Po ti vije n mend t menurit q ta ket zili vllan e tij, ai lufton pr ta
fshehur at q ka dhe nuk e shfaq at q ka brenda.
15 - Zakonisht xhelozia gjendet n mesin e atyre q jan t barabart ose
prafrsisht t njjt. Nuk ka njeri i cili arrin dika n kt jet, vese ekziston
dikush q e urren at apo e ka zili pr kt q ka arritur.
16 - Njeriu xheloz sht armik i pazbrthyeshm. I menuri nuk duhet t lejoj
xhelozin q t gjykoj n qoft se ndodh dika. Ngase, nse ai gjykon, do t gjykoj
vetm n dm t rivalit t tij. Nse i krkohet t ndaj drejtsin, at do ta ndaj n
dm t atij q e xhelozon. Nse do t privoj dik nga dika, e privon vetm rivalin e
tij apo n dm t tij (q e xhelozon). E gjith kjo, me t vetmen arsye sepse rivali i
tij ka dika pr t ciln ai e ka zili. Andaj, njeriu duhet t ket kujdes nga njerzit q
kan cilsi t tilla. Ata mund t jen shum t afrt me t, koleg, fqinj e
kushrinj.
17 - El-Abbas bin Bekkar ka thn: Nj njeri i tha Shubejb bin Shebbas: Me t
vrtet un t dua ty. Shubejbi i tha atij: E di kt. Ai i tha: Si e di ti kt?
Ai u prgjigj: Sepse ti nuk je fqinji im e as kushri im.
18 - Sa shenj e keqe q sht xhelozia! Ajo e shpie njeriun n pikllim e mjerim. Ajo
sht smundje q nuk ka shrim.
19 - Kur e sheh xhelozi dhuntin q i sht dhn vllait t tij, shtanget. Kur e sheh
vllan e tij t bj ndonj gabim, gzohet. Fytyra e tij dshmon qart at q ka n
zemrn e tij. Nuk kam par ndonj njeri q sht xheloz n dik, t sillet mir me
njerzit.
20 - Xhelozia thrret n mjerim. Kujtoje ngjarjen e Ademit alejhis-selam me
Iblisin, kur ky i fundit e pati zili at, dhe zilia q ai pati i solli atij mjerimin e

prjetshm. Zilia ishte shkaku q ai u mallkua pasi q i ishte dhn pozit e

lart.

30. I menuri dhe zemrimi.

01 - Transmeton Xhabir bin Abdilah radijallahu anhu se, nj njeri erdhi tek Profeti
salallahu alejhi ue selem dhe tha: O i Drguari i Allahut, m mso dika me t
ciln do t hyj n Xhenet, por mos flis shum gjat n mnyr q un ta mbaj n
mend.Ai salallahu alejhi ue selem i tha:

Mos u zemro.
02 - Njerzit m t menur dhe m t prgatiturit n prgjigjet e tyre jan ata q
nuk zemrohen.
03 - Zemrimi i shpejt sht m i dmshm pr t menurin sesa zjarri pr barin e
that. Ngase, ai q zemrohet menuria i largohet dhe thot e vepron gjra i ndikuar
nga epshi.
04 - Vuhejb ka thn: N Inxhil shkruan: O biri i Ademit, m kujto Mua kur ti
zemrohesh dhe Un do t t kujtoj ty kur zemrohem Un.
05 - Zemrimi i shpejt sht prej cilsive t budallenjve. Ndrsa mungesa e tij sht
prej cilsive t t menurve.
06 - Zemrimi t bn q ti t veprosh vepra q nesr do t ndjesh keqardhje.
Korrigjimi i gjrave sht m i leht para zemrimit sesa pas.
07 - Bekkar bin Muhamed ka thn: Ibn Aun nuk e kishte zakon t zemrohej.
Nse dikush e zemronte at, ai i thoshte atij: Allahu t bekoft!
08 - Ebu Seid ka thn: Kur Aun bin Abdilah bin Utbeh zemrohej n ndonj
prej robrve t tij, e kishte zakon ti thoshte: Ti i prngjan shum pronarit tnd
(d.m.th. Aunit)! Ti m kundrshton mua, dhe un e kundrshtoj Allahun. E nse

ndodhte q ta zemronte edhe m shum, thoshte: Ti je i lir pr hir t Allahut

(d.m.th. nuk je m robi im).
09 - Ather kur i menuri sheh dika q ai e urren, sht i detyruar t mendoj se sa
shpesh bn mkate ndaj Zotit ndrsa Ai sht i But me t! Ather zemrimi i tij do
t kaloj dhe nuk do t bj ndonj veprim q nuk e bjn njerzit e menur. Prve
ksaj, do t ket edhe shprblim tek Allahu si rezultat i braktisjes s ksaj cilsie.
10 - Nse dmi i vetm i zemrimit do t ishte se, njerzit e menur t zemruarit
nuk ia marrin fjaln, do t ishte e mjaftueshme pr t q ti shmanget zemrimit n
do mnyr t mundshme.
11 - Asnj dijetar nuk justifikon at q lshon gruan e vet ose at q liron robin e
Tij kur sht i zemruar. Kurse, n t njjtn koh, kta dijetar e justifikojn at
q ndahet nga gruaja e tij ose liron robin e tij si rezultati i gjendjes s dehur.
12 - Krijimtaria e njeriut sht e prbr nga zemrimi dhe butsia n t njjtn
koh. Kushdo q zemrohet dhe bhet i but n t njjtn vepr, nuk ka br asgj
t keqe prderisa zemrimi nuk e shtyn at q t bj apo t thot dika t urryer.
Megjithat, sht m e lavdrueshme t shmangurit zemrimin n fardo gjendje.
13 - Abdul-Melik bin Mervani ka thn: Ai i cili nuk zemrohet nuk mund t jet i
but sepse i butsia e njeriut vrehet vetm ather kur ai zemrohet.

31. I menuri dhe lakmia.

01 - Sehl bin Sadi radijallahu anhu ka thn: Nj njeri erdhi tek Profeti salallahu
alejhi ue selem dhe i tha: O i Drguari i Allahut! Ma mso nj vepr e cila e bn
Allahun dhe njerzit t m duan mua nse un e bj at. Ai u prgjigj:

Hiq dor nga gjrat e ksaj bote (dhe kontrollo veten nga ajo q t trheq) do t
doj Allahu. Hiq dor nga ajo q sht n dor t njerzve do t duan ata.
02 - I menuri nuk lakmon n at q posedojn t tjert dhe n at q nuk mund t
bhet e tija n asnj mnyr; kt gj duhet ta anashkaloj plotsisht (pra, t mos

mundohet ta bj t tijn). T shpresosh at q sht e t tjerve sht varfri e

plot, e far mund t thuhet pr at q nuk ekziston fare (q nuk mund t jet e
tij n asnj mnyr)?
03 - Sad bin Ammarah radijallahu anhu ka thn: Bir i dashur, mos u bj shum
lakmitar duke shfaqur lakmin pr dika, sepse kjo mos-lakmia sht nj thesar i
vrtet. Kurse t kshilloj q t largohesh nga ajo q sht n dor t t tjerve,
sepse kjo sht varfria m e madhe.
04 - Prpjekja m fisnike q e bn njeriu pr dika n jetn e tij, sht q t mos
lakmoj at q e kan t tjert. Ai q lakmon kurr nuk do t fitoj pasuri dhe kjo t
sjell nderin m t madh. Prgzoje at t cilin ka njmend zemr t devotshme dhe
q nuk i jan verbuar syt nga lakmia pr at q e kan t tjert!
05 - Kushdo q dshiron t jet i lir e t mos jet i robruar, nuk duhet t lakmoj
pr at q nuk e ka. Ngase lakmia sht varfri dhe e kundrta e saj sht pasuria e
vrtet. Ai q lakmon do t poshtrohet dhe nnmohet, ndrsa ai q sht i knaqur
me at q ka do t jet i ndershm dhe i pavarur.
06 - Tregohet se Ahmed bin Hanbel e ka dgjuar Ibnus-Simakun duke thn:
Lakmia sht litar pr zemrn tuaj dhe zinxhir me t ciln t jan lidhur
kmbt. Andaj, largoje lakmin nga zemra n mnyr q t zgjidhet zinxhiri
prreth kmbve.
07 - I menuri nuk lakmon n at far kan miqt e tij, ngase pr t kjo sht
poshtrim dhe n t njjtn koh, bhet i shkujdesur ndaj hapave real q i ndrmerr
armiku i vrtet. Vetm kshtu njeriu e shpton veten e vet.
08 - Mos-lakmia mbjell paqe dhe nder, kurse prmallimi dhe lakmia mbjellin lodhje
dhe poshtrim. Sa e sa njerz kan lakmuar, por jan lodhur dhe jan poshtruar pa
arritur qllimet e tyre? Sa e sa njerz nuk lakmuan, por q n ann tjetr jetuan n
paqe dhe me nder, pos ksaj iu sht dhn edhe m shum nga ajo q dshiruan?!
09 - Muauijeh bin Ammar transmeton se Ebu Xhaferi ka thn: T mos lakmosh
n at q kan t tjert sht ndershmria e vrtet!

32. I menuri dhe t lypurit.

01 - I menuri e ka pr detyr q n fardo gjendje ti shmanget lypjes. Q njeriut

ti ikn mendja pr t lypur, e bn at ta nnvlersoj veten dhe t humbas pozitn
ndr njerzit. Dhe e kundrta e ksaj, i jep atij krenari/nder dhe e ngrit pozitn e tij
ndr t tjert.
02 - Musa bin Tarif ka thn: Kur un kam nevoj pr dik, krenaria/nderi m
largohet nga zemra ime. Ndrsa kur e largoj kt nevoj nga agjenda ime (nuk
merrem me t), m kthehet krenaria/nderi n zemrn time.
03 - Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thn: Ai i cili lyp pr tu br i pasur le
ta dij se kjo sht nj prej gurve t ndezur n Xhehenem q do t futet n
gojn e tij. Prandaj, ai q dshiron t krkoj pak, le t krkoj sa m pak dhe ai
q dshiron t krkoj shum le t krkoj sa m shum.
04 - Hakim bin Kajs bin Asim tregon se babai i tij kur ishte n prag t vdekjes i
kshilloi fmijt e tij duke u thn: Bijt e mi t dashur! Keni kujdes nga lypja!
Ngase lypja duhet t jet furnizimi i fundit i njeriut.
05 - I menuri nuk duhet t lyp q njerzit ta kthejn duarthat dhe nuk duhet q t
bhet i teprt kur t lyp q njerzit t mos e privojn (edhe nga ajo q kan pasur
tia japin). I menuri duhet t jet i prmbajtur dhe fisnik e t mos krkoj dika q
ssht pr t dhe t mos e l at q i takon dhe e ka pran. Dhe m mir sht q t
humbassh dika sesa tua krkosh at njerzve t gabuar. Ai q i krkon dika
personit t gabuar e ul vetn dy her m shum dhe ngrit personin t cilit i ka
krkuar.
06 - Sufjan bin Ujejneh ka thn: Ai q i krkon dika nj personit t pa vler ai
e ka ngritur at.
07 - Mutarrif bin Abdil-lah bin esh-Shikhir i tha djalit t vllait t tij: Nipi im i
dashur! Nse ke nevoj pr ndonj gj prej meje, ather shkruaje at n nj
cop letr. Me kt un dua ta ruaj fytyrn tnde nga poshtrimi/nnmimi i
lypjes.
08 - Fatkeqsia m e madhe sht e keqja q vije m pas. Gjysma e matufris sht
q t lypsh prej njerzve ose q t shkoj mendja q t lypsh prej tyre. Ai q
ndjehet i ndershm dhe krenar i nnvlerson gjrat materiale t ksaj bote. Ndrsa
nuk bhet njeriu i ndershm prderisa nuk qndron larg nga ajo q t tjert kan dhe
t ket durim me at q bjn ata. Q ti lypsh vllezrve tu dika, kjo i lodh ata.
Kurse ti lypsh t tjerve sht e pafrytshme.

09 - Ibn Mesudi radijallahu anhu ka thn: Ti krkohet vllait dika sht

sprov. Nse i jep atij, ai lavdron dik tjetr dhe jo personin q i ka dhn. Nse
ai nuk i jep atij, ai flet keq edhe pr t tjert q nuk ka krkuar prej tyre.
10 - Nse dmi i vetm i lypjes do t kishte qen nnmimi i vetvetes gjat kryerjes
s vet aktit apo edhe ather kur t shkon mendja q t lypsh, do t ishte m mir
q i menuri t haj dhe e t prtyp brthama e t mos lyp prderisa ia del disi.
Megjithat, nse njeriu detyrohet q t lyp, ather le t lyp prej dikujt pr t cilin e
di se do ti jap ose ti lyp atij q ka pushtet dhe i cili nuk e qet n pozit t
palakmueshme, ashtu si sht gjendja me at t cilin jep pa krkuar prej tij. Kush
mbshtetet n Allahun, Allahu do ti mjaftoj atij. Dhe kush krkon lavdin tek Allahu,
Ai nuk do ta bj q t ndjehet asnjher i varfr. Kurse ai q krkon lavdin tek
njerzit, do t poshtrohet para tyre!

33. I menuri dhe knaqsia.

01 - Ibn Umeri ka thn:
I Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem m kapi pr krahu dhe m tha: Bhu
n kt jet si t jesh nj i huaj ose udhtar.
Nuk ka asnj dyshim n lidhje me vrtetsin e hadithit.
02 - N kt hadith Profeti salAllahu alejhi ue selem e urdhroi Ibn Umerin
radijAllahu anhu q t jet n kt jet si t ishte nj i huaj ose udhtar. sht
sikurse ai e urdhron at q t jet i knaqur me pak nga kjo jet. Sepse, kur i huaji
dhe udhtari jan larg nga shtpit e tyre nuk kan pr qllim q t arrijn ndonj
pasuri t shumt. Ata preferojn q t jen t knaqur m pak sesa t fitojn shum
nga gjrat e ksaj bote.
03 - Aktham bin Sejfi Allahu e mshiroft ka thn: Bir i dashur! Ai i cili nuk e ka
humb shpresn pr at t humburn ai e lodh trupin e tij. Ai q sht i knaqur
me at q ai ka sht gjithmon i lumtur.
04 - Ibn Mesudi radijAllahu anhu ka thn: Katr gjra tashm jan t mbaruara
dhe askush nuk mund t fitoj m shum se sa tjetri; krijimi, morali, furnizimi dhe
jetgjatsia.

05 - Nj nga dhuratat m t mdha q Allahu mund ti jap robit t Tij sht

knaqsia. Nuk ka asgj q e pushon trupin me tepr se si t qenurit i knaqur me
knaqsin dhe t mbshteturit n rrizkun q ia ka caktuar Allahu. Nse dobia e
vetme e knaqsis do t ishte se ajo e pushon trupin dhe e mbron at nga vendet e
kqija pr t arritur pak m shum, do t kishte qen e mjaftueshme pr t
urdhruar t menurin q gjithmon t jet i knaqur pa marr parasysh gjendjen e
tij.
06 - Muhamed bin el-Munkadir ka thn: Knaqsia sht nj pron q kurr nuk
prfundon.
07 - I menuri e di se atij q i mungon knaqsia kurr nuk do ta shtone at me para.
sht m mir q t kesh pak t holla dhe pak shqetsime se shum t holla dhe
shum shqetsime. I menuri i hakmerret zellit t knaqsis n t njjtn mnyr si
i hakmerret armikut me hakmarrje. Se shkaku q e pengon furnizimin e t menurit,
sht shkaku n furnizimin e injorantit.
08 - Ibn-ul-Mubarak Allahu e mshiroft ka thn: Knaqsia sht nj cilsi m
e mir se sa bujaria.
09 - Knaqsia gjendet n zemr. Ai q ka nj zemr t pasur edhe duart i ka t
pasura. Ai q ka nj zemr t varfr ska kurrfar dobie nga pasuria e tij. Ai q sht
i knaqur nuk ndjen asnjher zemrimin. Ai jeton n paqe dhe rehati. I pa knaquri
kurr nuk ndalet prmalluari pas t humburs. sht sikur se pasuria dhe varfria
luftojn me njerzit.
10 - el-Medini Allahu e mshiroft ka thn: Durimi n form t prmbajtjes dhe
t knaqsis n lidhje me nevojat dhe varfrin sht m e madhe se sa bujaria.
11 - Ai i cili e detyron veten q t jet i knaqur dhe pastaj i ka zili njerzit pr at
q ata kan nuk sht kshtu pr shkak t knaqsis dhe bujaris ai sht kshtu
pr shkak t paaftsis dhe dshtimit.
12 - Muhamed bin Kab el-Kuradhi Rahimullah ka thn n lidhje me fjalt e Allahut
Te ala:

Kush bn vepr t mir, qoft mashkull ose femr, e duke qen besimtar, Ne do
ti japim atij nj jet t mir (n kt bot), e (n botn tjetr) do tu japim
shprblimin m t mir pr veprat e tyre. 16:97

Do t thot knaqsia.

34. Nxitja n t qenurit i knaqur n

vshtirsi dhe durimi prej saj.
Ibn Abbasi (radijAllahu anhu) ka thn se i Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem
ka thn: Gjja e par q Allahu e krijoi ishte lapsi, m pas Ai e urdhroi at dhe
shkruajti gjithka q do t ndodh deri n Ditn e Gjykimit.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): sht e obliguar pr t menurin q t jet i
bindur se t gjitha gjrat e kan caktimin e tyre. Ka prej atyre (gjrave) t cilat
kan ndodhur dhe sht e pamundur q t mos ndodhin, sikurse ka gjra t cilat
nuk mund t ndodhin, gjra t cilat njerzit nuk kan mundsi me i br t
ndodhin.
Nse njeriun n nj moment e kap koha e vshtirsis, obligohet q t vishet me
nj rrobe e cila i ka dy cepe. Njra prej tyre t jet durimi dhe tjetra t jet
knaqsia. Nse e vepron kt gj (pajiset apo vesh kt rrob) do t prfitoj
shprblimin e plot. Sa e sa vshtirsi kan qen t vshtira q t largohen dhe
m pas jan larguar me lehtsi pr nj ast.
Ebul Haxhxhaxh El-Ezdij (Rahimullah) ka thn: E kemi pyetur Selmanin
(radijAllahu anhu) se far sht imani n kader?
Ai u prgjigj: Kur ta msoi robi se ajo q e ka goditur nuk ka pas mundsi q t
mos e godas [dhe ajo q nuk e ka goditur nuk ka mundsi ta godas at].
Abdul Uahid Ibn Zejd (Rahimullah) ka thn: I kam thn Hasen (El-Basriut); O
babai i Seid-it: Nga ka ardhur ky moral?
Ai u prgjigj: Nga mungesa e t qenurit i knaqur me Allahun.
Un i thash: Nga vjen mungesa e t qenurit i knaqur me Allahun?
Ai u prgjigj: Nga mungesa e njohjs s Allahut.
Sufjan Ibn Ujejneh (Rahimullah) ka thn: Kam dgjuar nj burr nga pasuesit e
librit i cili e pranoi islami duke thn: Allahu i shpalli Daudit; O Daud! Duro n
vshtirsit dhe do t vij prej Meje ndihma.
Abdul Uahid Ibn Zejd (Rahimullah) ka thn: Un nuk dua q ndonj vepr t`i
paraprij durimit prvese knaqsis dhe un nuk dij ndonj grad me t muar

dhe m t lart se knaqsia. Knaqsia sht koka (maja m e lart) e dashuris

(ndaj Allahut).
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Durimi i bashkon t gjitha shtjet, (durimi)
sht rregulluesi i vendosshmris dhe shtyll e menuris, (durimi) sht
mbjells i mirsis dhe zgjidhs (i problemeve etj) pr ata q nuk kan zgjidhje.
Mejmun Ibn Mehran (Rahimullah) ka thn: Nuk e arrin dika t mir asnj rob,
qoft i drguar apo jo, vetm se me durim.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Durimi (mund t) ndahet n tri pjes; Durimi
prej mkateve, durimi n bindje dhe durimi n vshtirsi dhe n fatkeqsi.
M i miri prej tyre sht durimi prej mkateve. I menuri i mediton gjendjet e tij
duke u br i qendrueshm n t tri gjendjet t cilat i prmendm. Ai duhet t ket
durim n tri ndarjet q ne i cilsuam m par, n mnyr q t ngrihet me to n
gradat e knaqsis me Allahun e Lartsuar gjat gjendjes se tij t rnd dhe t
leht. Un lus Allahun q t arrijm n ato grada me ndihmn e Tij.
Transmeton Thabit El-Bunani nga Muadhetu gruaja e Siletu Ibn Ushejm
(Rahimullah) se ka thn: Silah bin Ushejm ishte jasht n betej me djalin e tij.
Ai i tha atij: O biri im! Shko para dhe lufto derisa t vritesh n mnyr q un t
pres shprblim pr durimin tim. Ai veproi kshtu dhe luftoi derisa u vra. Pastaj
pas tij babai i tij luftoi dhe u vra.
Kur i erdhi lajmi pr vdekjen e burrit dhe djalit t saj, i erdhn grat dhe ajo
tha; Nse keni ardhur (pr t m uruar) me far Allahu na ka nderuar
(mirsevini), prndryshe kthehuni mbrapsht.

35. Nxitja n t qenurit tolerant ndaj

njerzve.
Ebu Hurejra (radijAllahu anhu) ka thn:
Nj burr erdhi dhe tha: O i Drguari i Allahut! Un kam t afrm me t cilt i
mbaj lidhjet ndersa ata i shkpusin me mua, ata sillen keq me mua e un sillem
mir me ta, ata m injorojn mua ndrsa un jam i but me ta. I Drguari i
Allahut (salAllahu alejhi ue selem) tha:
Nse shtja sht sikurse po thua, kjo sht e njjt sikur po i sprkat ata me

pluhur t ndezur. Me ty do t jet nj prcjells prej Allahut prderisa do t

vazhdosh n kt gjendje.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): sht i obliguar i menuri q t jet tolerues
me t gjith njerzit n prgjithsi dhe t mos hakmerret ndaj tyre sepse nuk ka
ndonj shkak q e parandalon t keqen m mir sesa mirsia dhe nuk ka ndonj
shkak q e rrit t keqen m shum sesa prdorimi i njjt (kthimi i t keqes me t
keqe) me t.
Ejubi (Rahimullah) ka thn: Nj burr nuk mund t jet fisnik derisa t`i ket dy
cilsi; t qenurit i prmbajtur ndaj asaj q kan njerzit dhe t jet i tolerueshm
ndaj tyre.
Umer Ibn Abdul Aziz (Rahimullah) ka thn: shtjet m t dashura tek Allahu
jan tri; T falsh kur ke mundsi, t jesh i mesm kur ke pasuri dhe t jesh i
but n adhurim. do kush i cili sillet but ndaj dikujt n kt dynja vetmse do
t sillet but Allahu me t n ditn e kijametit.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Njeriu i menur obligohet q t jet fals ndaj
t tjerve t cilt e trajtojn at keq, duke shpresuar se Allahu i Lartsuar do t`ia
fal gjynahet t cilat i ka br m par, sepse njeriu q sht fals ndaj t tjerve
ia obligon vetes faljen pr shkak q t marr shprblime, ndrsa personi i cili
dnon edhe nse ai hakmerret (ndaj t tjerve duke i dnuar), sht m afr
pendimit. Ndrsa ai i cili e ka nj vlla t cilin e done arsyeton at gjat gjith
jets pr gabimet e tij.
El-Fedajl Ibn Ijjad (Rahimullah) ka thn: Arsyetoje vllain tnd deri n 70
gabime.
Iu tha atij: Si mund t bhet kjo o babai i Aliut?!
Ai u prgjigj: Sespe vllai t cilin e vllazrove pr hir t Allahut, nuk mund t
shtoj mbi 70 gabime.
El-Fedajl Ibn Ijjad (Rahimullah) ka thn: Ai i cili krkon nj vlla pa t meta, do
t ngeli pa vlla.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Njerzit q jan m s shumti larg urrejtjes
jan ata t cilt e rrisin (duke i falur t tjert) shprblimin. Ndrsa njerzit me
shkalln m t lart, jan ata t cilt e mbulojn injorancn me urtsi. Mirsia
sht vetm pr at i cili sillet mir me at q i sht sjellur keq, ndrsa
shprblimi i t mirs me t mir sht vetm nj karakter i barabart, t ciln
mund ta ken vepruar edhe kafsht ndonjher.
Nse n falje (ndaj t tjerve) dhe n mos hakmarrje t mos kishte cilsi
falnderuese prvese rehatimit t shpirtit dhe lumturis s zemrs, kjo do t

mjaftonte q t ishte e obliguar mbi njeriun e menur q t mos e humb kohn e tij
duke u sjellur me moralin e kafshve. Kush i prgjigjet t keqes me t keqe, ai sht i
keqi, edhe pse nuk sht ai q e ka nisur i pari.
Lukmani (salAllahu alejhi ue selem) i tha t birit:
Ka gnjyer ai i cili ka thn se sherri (e keqia) e shuan sherrin (t keqen). Nse
ai sht i sinqert n kt, ather le t ndezi nj zjarr afr nj zjarri tjetr dhe
t shikoi a e shuajn ata njri tjetrin? Vetm mirsia e shuan sherrin (t keqen)
ashtu sikurse e shuan ujti zjarrin.

36. Prmendja e cilsive t t menurit

dhe t keqit.
Ebu Hurejra (radijAllahu anhu) ka thn: U tha: O i Drguari i Allahut! Cilt jan
njerzit m t mir?
Tha: Njerzit m t mir tek Allahu jan ata m t devotshmit.
Ata than: Ne nuk t pyetm pr kt.
Tha: A po m pyesni mua pr origjinn e Arabve?
Ata than: Po.
Tha: M i miri prej jush n periudhn e injorancs sht m i miri prej jush n
islam nse ata e kuptojn (fen).
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Njeriu m i mir sht ai q m s shumti i
friksohet Allahut. Njeriu i mir sht personi i devotshm.
Devotshmria sht vendosshmria pr t vepruar gjrat e urdhruara dhe pr tu
prmbajtur nga t gjitha gjrat e ndaluara. Atij q i sht vrtetuar vendosshmria
n kto dy cilsi, ai sht i devotshmi dhe e meriton q t quhet m i miri.
Ndrsa ai q i humb te dyja ato apo njrn prej tyre apo nj pjes prej tyre, t tillit i
mangsohet nga mirsia e tij aq saka humbur prej tyre.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Njeriu i mir nuk sht urrejts, as ziliqar, as
q knaqet me dika q e ka goditur diknd, as nuk i sulmon t tjert, as nuk e
proekupon veten me gjra t kota, as nuk sht i shkujdesur derisa t
shkatrrohet, as keqbrs, as mburrs, as gnjeshtar, as nuk mrzitet shpejt, as

nuk i kput lidhjet me shokun e tij, as nuk i dmton shokt e tij, as nuk e humb
at pr t ciln sht prgjegjs, as nuk ka munges respekti n dashuri, ai i jep
atij prej t cilit nuk pret q t`ia kthej at t mir, ai e siguron at q nuk ka
frik, ai fal kur ka mundsi t dnoj apo marr hak dhe i vazhdon lidhjet me ata
t cilt i kpusin ato.
Ibrahim Ibn Shikiletu (Rahimullah) ka thn: do gj ka jet dhe vdekje. Ajo q i
jep jet njeriut t mir sht kontakti me njrzit e mir. Ndrsa ajo q i jep jet
njeriut t keq sht shoqrimi me njerzit e kqinj.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Njeriu i mir bhet i but kur ai fiton
ndjeshmrin, ndrsa i keqi bhet i vrazhd kur trajtohet me mirsi. Njeriu i mir
i mon njerzit e mir dhe nuk i poshtron t kqinjt. Ai nuk e dmton/bezdis t
menurin dhe as nuk bn shaka me budallain. Ai nuk shoqrohet me mkatarin e
paturpshm porse u jep prparsi vllezrve t tij duke u dhn atyre at far ai
zotron
Ibrahim Ibn Ebi Alijjeh (Rahimullah) ka thn: Kam par Salim Ibn Abdullahin dhe
Muhammed Ibn Abdul Aziz duke ecur me kal n tokn romake. Njri prej tyre e
la kafshn e tij q t pushoj ndrsa tjetri ndaloi n mnyr q t vinte tjetri (ai
q pushoi).
Un e pash se si Salim bin Abdil-lah dhe Muhamed bin Abdil-Aziz shalronin n
Perandorin Romake. Kur njri prej tyre ishte duke pushuar kalin e tij, tjetri
ndalohej n mnyr q ai tjetri ta zinte at.
Shabiu (Rahimullah) ka thn: Njerzit m t mir jan ata q duan shpejt dhe
urrejn ngadal, t tillt ngjasojn me gotn e argjend e cila thyhet ngadal dhe
riparohet shpejt. Njerzit m t kqinj jan ata q duan ngadal dhe urrejn
shpejt, t tillt ngjasojn me gotn prej balte e cila thyhet shpejt dhe riparohet
ngadal.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Njeriu i mir sht ai q kur i jipet dika
falenderon, ndrsa at q nuk i jep gj ai e arsyeton, ndrsa ata q i kpusin
lidhjet me t ai i vazhdon ato, ai q i mban lidhjet me t, atij i jep prparsi, kush
krkon prej tij, ai i jep, ndrsa atij q nuk krkon, ai fillon dhe i jep, nse dikush
mendon se ai sht i dobt, e mshiron at, nse dikush e mendon si t dobt, ai
e shikon vdekjen m t mir pr t se sa ajo ka ai prcepton pr t. Ndrsa
njeriu i keq, sht e kundrta e do gjje q kemi prmendur.
Ebu Isa (Rahimullah) ka thn: Ibrahim Ibn Ed`hem ishte fisnik. Ai shoqrohej me
njerzit ashtu si ata ishin dhe hante me ta.
Tha: Ndonjher ai u dhuronte atyre mish t pjekur n skar dhe lloje hurmash.
Ndodhte q kur ai ishte i vetm me shokt e tij, me t cilt ai ndjehej rehat,
ndodhte q ata t bnin mundje.

Tha: Ai bnte punn e dy burrave dhe kur ai ishte vetm, hante brum (miell t
przier) me uj.
Ebul Hauari (Rahimullah) ka thn: E kam dgjuar babain tim duke thn; Nuk ka
njeri t cilit nuk i pranohet pendimi, prve atij me karakter t keq. Ai nuk
pendohet nga ndonj mkat vetm se do t bjer nj mkat m t keq (se ai q u
pendua).
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Njeriu i mir n kt jet len pas tij gjurm t
lavdrueshme. Veprat e tij jan t pranuara n jetn tjetr. E don at ai q sht
larg dhe ai q sht afr, i paknaquri dhe i knaquri ndjehen rehat me t.
Armiku dhe i keqi qndrojn larg tij, shoqrohen me t, t menurit dhe m t
mirt.
Un nuk kam par asnj gj q m s shumti e ul fisnikrin e njeriut t mir
sikurse varfria, pavarsisht nse ajo sht n zemr apo n materie.
Ebu Xhuhejfe (Rahimullah) ka thn: Uluni me t moshuarit, shoqrohu me t
menurit dhe pyesni dijetart.

37. Prmendja e ndshkimit ndaj pranimit

t fjals s thashethemxhive apo
gnjeshtarve.
Hudhejfja (radijAllahu anhu) ka thn: E kam dgjuar t Drguarin e Allahut
(salAllahu alejhi ue selem) duke thn:
Nuk do t hyj n xhennet thashethemxhiu.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Jan t obliguar t gjith njerzit q t
largohen nga t gjitha mendimet shkaqet e t cilave t shpien n urrejtje dhe
ndarje mes njerzve. I menuri nuk futet n mendimet t cilat i prmendm dhe
as q i pranon fjalt e thashethemxhiut sepse ai e din se far gjynahu merr dhe
far ndshkimi ka pr thashethemxhiun pr veprn e tij.
Sulejman Ibn Daud (Rahimullah) i ka thn birit t tij: Biri im! Bj kujdes nga
thashethemet sepse ato jan m t mprehta se shpata.

Amr Ibn Mejmun (Rahimullah) ka thn: Kur Musa i biri i Imranit nxitoi q t
takohet me Zotin e tij, pa nj burr posht Arshit dhe dshiroi edhe ai nj vend si
t atij burri, dhe e pyeti Zotin e tij q t`i tregoi emrin e atij burrit.
Zoti iu prgjigj dhe i tha: Un nga veprat e tij do t t tregoj tri vepra; Ai nuk i
kishte zili (hased) njerzit pr ato gjra q Allahu i kishte dhn atyre, nuk ishte
i keq me prindrit e tij dhe nuk merrej me thashetheme.
El-Utbijju (Rahimullah) ka thn: E kam dgjuar nj grua beduine duke e
kshilluar t birin e saj, i thoshte: Ruaji sekretet dhe ki kujdes nga thashethemet
sepse thashethemet nuk ln miqsi vetm se e prishin at dhe do urrejtje
vetm se e ndez (edhe m shum) at.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Duhet patjetr q t ruhemi nga t ulurit me
at q sht i njohur pr thashetheme, as duhet t`i besojm dashuris (q shfaq)
s tij dhe nuk duhet t`i vazhdojm lidhjet apo t jetojm me t.
Ibrahim Ibn Ebi Uljeh (Rahimullah) ka thn: Isha i ulur me Ummu Derdan, i erdhi
dikush dhe i tha; Oj Ummu Derda! Nj burr t shau ty tek Abdul Melik Ibn
Meruan.
Ajo u prgjigj dhe tha: Disa her akuzohemi me at q nuk gjendet tek ne e disa
her ngrehemi (duke u lavdruar) me dika e cila nuk gjendet tek ne.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Obligohet i menuri q t`i injoroj (mos t`i
japi rndsi) fjalve q transportojn thashethemexhijt duke i refuzuar t gjitha
ato me mirsi si dhe t largohet nga gjrat q nuk i prshtaten njerzve t
menur.
Jahja Ibn Ebi Kethiri (Rahimullah) ka thn: At q e arrin thashethemexhiu pr
nj or (koh t shkurtr) nuk e arrin magjestari pr nj muaj.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Prej fryteve t thashethemeve sht se ato i
heqin perdet (gjrave q jan t mbuluara dhe zbulohen), i prhapin sekretet,
nxisin urrejtje, e largojn dashurin, e riprtrisin (e shtojn) armiqsin, e
ndajn xhematin, e rrisin urrejtjen dhe e shtojn frikn.
Nse dikush lajmrohet se vllai i tij i ka br dika, ather obligohet ta
kshilloj at duke ia pranuar ndjesn nse ajo thuhet dhe duke ia pranuar
arsyetimin nse arsyetohet. Nuk duhet ta kritikoj shum, duke u siguruar dhe
duke qen falenderues kur t drejtat t ruhen, duhet t jet i durueshm kur ato
(t drejtat) humbin dhe t jet kshillues kur trajtohet me t keqe.
Alij Ibn Ebi Talib (radijaAllahu anhu) ka thn: Mos kritiko shum sepse kritika
mbjell urrejtje t madhe, dhe shtimi i teprt i kritiks sht prej edukats s
keqe.

38. Prmendja e mirsis se pranimit t

arsyetimit nga arsyetuesi.

I Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thn:

Ai i cili i krkon falje vllait t tij dhe nuk ia pranon faljen, ai do t marr nj
dnim t njejt si ai q merr taksa. (Hadithi sht Hasen).
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): I menuri sht i obliguar q kur vllai i tij t
krkoi falje pr gabimet apo pr mangsit e kaluara, t`ia pranoj faljen dhe ta
llogaris at si ai i cili nuk ka gabuar. Sepse un kam frik se ai i cili nuk i pranon
justifikimet nuk do ta arrij Haudin e t przgjedhurit salAllahu alejhi ue selem.
Ai i cili sht i pakujdesshm pr shkak t ndonj arsye, sht i obliguar q t`i
krkoj falje vllait t tij pr mangsit e tij.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Nuk sht e lejuar q t shtohen shum t
krkuarit falje tek vllai yt, sepse shtimi i krkimit falje sht shkak q t on n
dyshime. Un rekomandoj q t krkoni falje sa m pak n prgjithsi sepse
justifikimet przihen me gnejshtra. T pakt jan ata q un kam par t cilt
jan justifikuar dhe nuk e kan przier justifikimin e tyre me gnjeshtr.
Ai i cili e pranon gabimin, meriton t falet pr t, pasi poshtrimi n krkimin e
faljes pr gabimin bn q zemrimi t shuhet.
Ebu Kilabe (Rahimullah) ka thn: Nse t arrin dika nga vllai jot t ciln e
urren, gjeji atij nj justifikim, nse nuk i gjen ndonj justifikim, thuaj; ndoshta ai
ka ndonj arsyetim t cilin un nuk e dij.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Nuk sht e lejuar q t publikohet dnimi
ndaj personit t cilit nuk i sht publikuar mkati i tij. Sepse njerzit m t
kqinj jan ata t cilt nuk i fshehin gabimet dhe fajet, dhe n qoft se ai nuk
sht i sinqert, sht e obliguar pr at q e din se ai po gnjen dhe akoma e
poshtron veten me arsyetime, q t mos ta ndshkoj pr nj mkat q ka kaluar.
N vend t ksaj, ai duhet ta falnderoi at pr veprn e tij t madhe q tregohet
n krkimin e faljes nga ai. Nuk sht mangsi q personi i cili arsyetohet duke
poshtruar veten e tij dhe prulet prpara vllait t tij kur ai krkon falje prej
tij.

Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Krkimi i faljes e largon shqetsimin, pikllim,

urrejtjen dhe tmerrin. T paksosh krkimet e faljes i fundosin kundrvajtjet e
mdha dhe mkatet e shumta. Shtimi n krkimet e faljes t shpien n dyshime
dhe n mendime t kqija. Sikur cilsia e vetme e personit i cili krkon falje, do
t ishte se personi i cili krkon falje nuk sht mndjemadh kur ai krkon falje,
kjo do t kishte qen e mjaftueshme pr ta obliguar personin e menur q ta fal
at pr do gabim q vepron.

39. Nxitja pr t mos i treguar t

fshehtat.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): I menuri sht i detyruar q t mos ia zbuloj
sekretet e tij dikujt, pavarsisht nse personi sht i besueshm apo jo. Hert ose
von do tu ndodh atyre dika e cila e bn at q t`ia zbuloi sekretin e tij.
El-Medaini (Rahimullah) ka thn: U ka pas thn, se personi me durimin m t
fort sht ai i cili nuk ia zbulon t fshehtn shokut t tij, nga frika se mos ndodh
dika mes tyre dhe m pas ai ia prhap t fshehtn.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Ai i cili e ruan t fshehtn e tij, do t`i dal pr
zot programit t tij, do t arrij qllimet e tij dhe do t`i shptoi dshtimeve dhe
dmeve. Nse nuk i jipet ajo q ai e shpresonte, ai e ruan sekretin e tij n nj en
dhe e ruan at larg nga t gjith. Nse ai detyrohet q ta zbuloj at, ai ia tregon
at personit i cili ia dshiron t mirn atij, sepse e sekreti sht amanet dhe
zbulimi i tij sht tradhti. Zemra ka ent e saj. Ka en q nuk mbajn dhe nuk
zn shum, dhe ka q mbajn dhe zn shum.
Ibnul E`arabij (Rahimullah) ka thn: Ishte zakon t thuhej se; I menur sht ai
i cili ruhet nga shoku i tij.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): sht paaftsi q t mos jesh n gjendje t
ruash sekrete. At q e fshehu ndaj armikut, nuk t obligohet q t`ia tregosh
shokut. Prvojat vlejn si msime pr t menurit. Kushdo q e dgjon nj ndodhi
ta mbuloi at dhe jo ta shqyej apo ta prhap at, sepse sekreti sht quajtur
sekret pr arsyen se nuk duhet t prhapet.
Kshtu q, obligohet njeriu i menur q t ket nj gjoks m t gjr se t tjert
pr sekretet e tij, dhe t kujdeset q t mos e prhap at.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Fitorja vjen me vendosmri. Vendosmria vjen
me reflektime. Reflektimet vijn me ruajtjen e sekreteve. Ai q e ruan sekretin e

tij, zgjedhjen e ka n dor. Ai q ua tregon t tjerve t fshehtat e tij, bjen n

syt e tyre dhe e fshehta e tij zbulohet. Kushdo q nuk e mban t fshehtn,
meriton q t kritikohet dhe ai q e meriton kritikimin, ka logjik t mangt,
ndrsa ai i cili vazhdon po n kt gjendje, kthehet n injoranc.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): I menuri duhet ta dij se konsultimi i zbulon
t fshehtat. Prandaj, ai nuk duhet t konsultohet me dik q nuk sht i menur,
kshillues, i dashur dhe fetar. Nj konsultim me nj person n mnyrn e
prshkruar sht prej mirsive.
Hasan El-Basri (Rahimullah) ka thn: Ai i cili krkon nga kshilluesi nj kshill
nuk do t pendohet.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Obligohet i menuri i cili gjendet n mesin e
nj grupi njerzish prej t cilve krkohet q t japin kshilla, t jet i fundit q
do t jap ndonj kshill. Sepse kjo i jep atij m shum koh pr t menduar
dhe e mbron at nga gabimet, n kt rast shanci sht m i madh pr t qen
vendimtar dhe rreziku q t gaboi sht m i vogl.
Ai i cili krkon kshilla, duhet t sigurohet q t mos pyes ndonj person t paaft
pr kshilla, e njjta mnyr sikurse nuk i krkohet ndihm personit prtac.
Konsultimi sht udhzim i pastr. Ai i cili krkon kshill nuk do ta humbas
udhzimin. Ai i cili nuk krkon kshilla nuk do t jet larg humbjes dhe ai i cili
krkon nga kshilluesi nj kshill nuk do t pendohet.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Prej cilsive t personit t menur sht se n
raste vshtirsie krkon kshill nga personi i menur dhe kshillues dhe m pas i
bindet atij. Ai duhet ta pranoj t vrtetn dhe t mos mbahet pas t kots, porse
duhet ta pranoj t vrtetn prej dokujt q vjen. Ai nuk duhet ta nnvlersoi
mendimin e sakt nse ai i vjen nga nj person i ult. Sepse perla e rrezikshme
nuk ndikohet nga rreziku i pakt i zhytsit i cili don ta nxjerri at dhe m pas e lut
Allahun q ta udhzoj dhe t heci sipas udhzimit.
N rast vshtirsie sht prej cilsive t s menurit q t krkon kshill nga personi
dashamirs dhe pastaj ti bindet atij. Gjat konsultimit, ai duhet t pranoj t
vrtetn dhe t mos disputoj me gnjeshtra. Ai duhet ta pranoj t vrtetn nga
personi i cili ia paraqet at. Ai nuk duhet ta nnvlersoj mendimin fisnik q vie nga
personi i ult. Perla e rrezikshme nuk ndikohet n mnyr negative nga rreziku i
pakonsiderueshm i zhytsit. Pastaj ai lut Allahun pr udhzim dhe vepron prgjat
udhzimeve.

40. Nxitja pr t kshilluar t gjith

myslimant n prgjithsi.

I Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thn:

Feja sht kshill.

Ata than: Pr k, o i Drguari i Allahut?

Ai tha: Pr Allahun, pr Librin e Tij, t Drguarin e Tij, pr udhheqsit e
myslimanve dhe pr njerzit e thjesht (masn e gjr).
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): sht i obliguar njeriu i menur q t jet
kshillues pr t gjith myslimant n prgjithsi dhe t mos e zhgnjej asknd
n asnj lloj mnyre. Profeti i zgjedhur salAllahu alejhi ue selem i vendoste kusht
secilit prej shokve t Tij, i cili vinte t besatohej se Kshillimi (me ja dasht t
mirn) ndaj do myslimani, t falte namazin dhe t jepte zekatin.
Alij Ibn Ebi Talib radijallahu anhu ka thn: Mos mashtro sepse mashtrimi sht
karakteristik e njerzve t kqinj. Dshiroja t mirn vllait tnd sido q ta
kuptoj dhe zhduku kur ai t zhduket.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Vllezrit m t mir jan ata q ia duan t
mirn (i kshillojn) vllezrve t tyre. Sikurse edhe veprat m t mira jan ato
q kan frytet e mira dhe m t mirat prej tyre jan ato t sinqertat. T t rrah ai
i cili t kshillon sht m e mir se sa t t prshndes ai i cili t urren.
Hasan El-Basri (Rahimullah) ka thn: Besimtari sht pjes e besimtarit. Ai
sht pasqyra e vllait t tij. Nse sheh tek ai dika q nuk i plqen, ai e
korrigjon, e udhzon dhe e kshillon at fshehurazi dhe haptazi.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Kshilla sht e rrethuar nga akuzat. Kshilla
duhet tu jepet vetm atyre q e pranojn at, e njjt sikurse dynjaja sht
vetm pr at q e braktis at dhe se bota tjetr sht vetm pr ata q e
krkojn at.
sht m mir q t konsultoheni me nj person t shurdhur se sa me nj person i cili
ta kthen shpinn. Ta kshillosh nj person i cili sht prbuzz, sht e njjt sikur
t mbjellsh n tok t kripur. Shumica e njerzve t cilt nuk i pranojn kshillat
jan ata t cilt jan t dashuruar n vetvetet e tyre.
sht e detyrueshme q t`ia duash t gjithve t mirn, gj t ciln e kemi thn m
lart. Megjithat, kshilla duhet t bhet vetm fshehurazi. Ai q e qorton vllain e
tij publikisht, ai vetm se e ka shmtuar at, ndrsa ai q e qorton vllain e tij

fshehurazi, vetm se e ka zbukuruar at. sht m mir pr myslimanin q t veproj

at q e zbukuron vllain e tij se sa at q e shmton at.
Sufjani (Rahimullah) ka thn: Un i thash Misarit; A dshiron q nj njeri t
vij tek ti dhe t`i tregosh pr mangsit e tua?
Ai u prgjigj: Jo, n qoft se ai do t m dnoj, ndrsa dshiroj (q t`i tregoj)
vetm nse ai m kshillon mua.
Ibnul Mubarak (Rahimullah) ka thn: Kan qen burrat q kur shikonin prej
vllezrve t tyre at gj q e urrenin, i kshillonin ata fshehurazi dhe i ndalonin
ata fshehurazi. Ata shprblehen pr shkak t kshillimit dhe ndalimit fshehurazi.
Ndrsa sot, nse shikon dikush prej dikujt at far e urren, fillimisht e ngacmon
dhe m pas ia prhap.
Sufjani (Rahimullah) ka thn: Erdhi Talha tek Abdul Xheb-bar Ibn Uail, dhe tek
ai ishte nj grup me njerz. Talha i tha atij dika t ciln nuk e dgjoj askush dhe
m pas u largua. M pas (Abdul Xheb-bari) tha: A e dini se far m tha mua? Ai
m tha: Un t pash q ti u ktheve dhe ti ishe duke u falur.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Nse kshilla jipet n mnyrn t ciln e
prmendm, ather ajo do t plotsohet dhe t drejtat vllazrore do t
prmbushen.

41. Porosit e Khattab El-Makhzumij

drejtuar birit t tij.
Biri im i dashur! Kije frik Allahun dhe bindju Atij. Largohu ndalesave t Tij duke
pasuar rrugn e Tij n mnyr q t metat e tua t prmisohen dhe t jesh i
lumtur.
Bindju babait tnd, ji i knaqur me kshillat e tij dhe prqendrohu plotsisht n
t.
Un ta trheq vrejtjen ndaj t folurs s teprt, ndaj t qeshurit t shumt dhe
ndaj shakas si dhe ndaj gabimeve me vllezrit sepse kto e largojn respektin
dhe sjellin urrejtjen.
Ti duhet t jesh hijernd dhe i respektuar, dhe jo mendjemadh dhe i cilsuar me
t.

Takohu me mikun dhe armikun tnd me nj fytyr t knaqur. Kurseji atyre

vuajtjet pa e poshtruar veten tnde dhe pa pasur frik ndaj tyre.
Ji i mesm n t gjitha punt e tua sepse punt m t mira jan ato t mesmet.
Mos flit shum. Prhape selamin dhe mos u ul npr vende ku ka shum njerz
dhe as tregjet mos i merr si vend takimi.

42. Porosit e Khattab El-Makhzumij

drejtuar birit t tij
Mos debato shum. Mos u grind me idiota. N qoftse flet, fol pak. Nse bn
shaka, bj pak. N qoft se ulesh dikund, ulu kmbkryq. Bj kujdes nga t
krciturat e gishtave, luajtjen me mjekrrn, unazn dhe me kllfin e shpats.
Mos i pastro dhmbt (n prani t t tjerve) dhe mos e fut gishtin n hund. Mos
i largo mizat prej teje gjat gjith kohs dhe do gj tjetr e cila i bn njerzit t
nnvlersojn dhe t prgojojn ty.
Ulu i qet dhe le t jet biseda yte e ndar. Dgjoje at q flet dika t bukur pa
u uditur dhe pa i krkuar atij q ta prsrisi. Rri larg humorit, tregimeve dhe
prrallave.
Mos u trego t tjerve se sa t plqen djali, robresha, kali apo dhe shpat jote.
Gjithashtu t trheq vmndjen q t mos i tregosh ndrrat e tua.
Mos u sill me sjelljen e gruas dhe as mos u ndrysho sikurse ndryshon robi.

43. Porosit e Khattab El-Makhzumij

drejtuar birit t tij
Mos i hiq qimet e ashpra nga fytyra jote dhe as mos i hiq qimet posht mjekrs.
Mos u kruaj shum. Mos i hiq qimet e thinjura. Mos vendos shum kuhl n syt e
tu. Mos e tepro duke vendosur shum vaj n flokt e tua.
Mos ia trego gruas tnde dhe fmijve tuaj apo dikujt tjetr se sa sht pasuria
jote. Sepse nse ata mendojn se jan t pakta, ata t nnvlersojn dhe nse ata
mendojn se ato jan shum, ata kurr nuk jan t knaqur me ty.

Trembi ata pa dhun dhe ji i but ndaj tyre pa dobsi. Mos bj shaka me
robreshn tnde. Kur t grindesh bje at me dinjitet. Mos ji pa respekt, mos u
nxito dhe mendo pr argumentet e tua. Sigurohu q t mos skuqesh n fytyr dhe
t mos djersitet balli. Nse dikush t trajton me respekt ktheja me butsi. Flit
ather kur zemrimi yt ka rn. Nderoje nderin tnd dhe qndro larg nga
bollku.
Nse sundimtari t afron ty, ti duhet t qndrosh larg tij sa distanca e nj shtize.
Nse ai t flet ty i qet, nuk duhet t jesh i sigurt se ai nuk do t kthehet kundr
teje. Sillu but me t ashtu sikurse sillesh but me fmijt dhe thuaji atij at q
ai dshiron t dgjoj.
Kur t flassh, fol t vrtetn. Mos e ngrej zrin sikurse ngrehet kur flet me nj
person q nuk dgjon dhe as mos e ul zrin tnd si memec. Zgjidhi fjalt e tua
dhe flit nj fjalim t bukur. Mos flit pr gjra t uditshme t cilat nuk i pranojn
zemrat dhe t cilat ta rrnqethin lkurn.
Mos i prsrit fjalt tuaja, p.sh t thuash; Po, po, Jo, jo, Shpejto, shpejto,
dhe t ngjashme.
Mos ji koprrac. Mos ji shkaprderdhs. Sigurohu q t kesh dije n lidhje me
obligimin e parave tuaja dhe pr shenjtrin e mikut tuaj. Mos ji n nevoj t
njerzve dhe ata do t jen n nevoj pr ty.
Kur nj person i njeh aftsit e tij, e nderon emrin e tij.

44. Porosit e Khattab El-Makhzumij

drejtuar birit t tij
Nj grua e keqe sht nj smundje e pashrueshme. Martesa me nj grua t
vjetr e largon drojn dhe bindja ndaj grave i poshtron t menurit.
Imitoj t menurit dhe do t bhesh nj prej tyre. Prpiqu ta fitosh nderin dhe
do ta arrish at.
Nj person njihet prmes shokut t tij. Qndro larg nga vllezrit e kqinj, sepse
ata i mashtrojn dhe i shqetsojn shokt e tyre. Afrimi i tyre sht m i
dmshm se sa zgjebeja. T qndruarit larg prej tyre sht prej etikave t larta.
Egzistojn dy lloje t shokve. Njri q kujdeset pr ty n vshtirsi dhe njri
sht shok i yt vetm ather kur nuk je n vshtirsi. Qndro me shokun e

vshtirsive dhe shmangu nga shoku i rehatllkut sepse ata jan armiqt m t
kqinj.
Qndro larg nga korrupsioni edhe n qoft se gjendesh n vendin e armikut. Mos e
poshtro veten tnde pr dik q sht m me pak vler se sa ti. Sigurohu q t
mos shklqesh shum dhe t jesh shum i but.
Q injoranti t t dnoj ty, sht m mir se sa t lavdroi ty. Njohja e s
vrtets i takon karaktereve t besimit.
Ai i cili sht n nevoj sht i poshtruar, fjala e tij nuk hecn dhe egziston frika
q ai t mohohet.
Misvaku le t jet nga natyrshmria jote dhe kur ta prdorsh at, pastro anash.
Ai i cili e nderon nderin e tij nderohet nga njerzit.

45. Porosit e Khattab El-Makhzumij

drejtuar birit t tij
Biri im i dashur! Gruaja sht e qetsia e burrit. Ai nuk mund t jetoj bashk me
t nse ata nuk bien dakord. Nse dshiron t martohesh me nj grua, duhet t
pyessh n lidhje me familjen e saj sepse rrnjt e mira japin fryte t mira.
Duhet ta dish se grat jan t ndryshme. Largoju grave t bezdisshme. Ka gra q
vetja ju duket dikushi dhe nnvlersojn burrat e tyre. Nse ajo i jep atij dika,
ajo e sheh veten sipr tij. Ajo nuk falnderon pr nj trajtim t mir. Ajo nuk
knaqet nse ai i jep pak asaj. Gjuha e saj kundr tij sht si nj shpat e
mpreht.
Ajo nuk kujdeset pr fen e tij apo jetn n dynja. Ajo nuk kujdeset pr t, pr
hir t shoqris apo pr hir t fmijve t shumt. Petku i tij sht grisur dhe
sht shprndar. Ai zgjohet i mrzitur dhe sht i mallkuar n mbrmje. Pija e
tij sht hidhrimi dhe ushqimi i tij sht urrejtja. Fmijt e tij jan t devijuar.
Shtpia e tij sht e konsumuar. Rrobat e tij jan t pista. Flokt e tij jan t
pakrehura. Nse ai qesh, ai sht i poshtruar. Nse ai flet, ai sht i detyruar.
Dita e tij sht nat dhe nata e tij sht nj dhimbje. Ajo e kafshon at si nj
gjarpr dhe e shpon at si nj akrep.
Ka gra helmuese. Ato kthejn shamin nga fryen era. Nse ai thot Po, ajo
thot Jo. Nse ai thot Jo, ajo thot Po. Ajo e poshtron at.

Ka gra budallaqe. Ato flirtojn n koht e gabuara dhe mirren me gjra q nuk u
prkasin atyre. Ajo sht e knaqur me dashurin dhe t hollat e tij. Ajo ha
sikurse gomari kur kullot. Dielli ngrihet pa thn ajo asnj fjal. Shtpia e tij
sht e parregulluar. Ushqimi i tij sht i ngelur. Pjatat e saj jan me yndyr.
Brumi i saj sht i thar.
Ka gra q jan t dashura dhe trheqse. Ato jan t bekuara dhe pjellore. Ato
jan t besueshme kur burrat mungojn. Komshijt e duan at. Ajo sht e
lavdruar n vetmin e saj dhe kur ajo sht me t tjert. Ajo sht nj grua
fisnike. Ajo sht shum bujare. Ajo flet me z t ult. Shtpia e saj sht e
pastr. Shrbtori i saj sht i trash. Djali i saj sht i pastr dhe i bukur. Mirsia
e saj sht e qndrueshme. Burri i saj knaqet.

46. Prkujtimi nga rrezikshmria e

bojkotimit midis myslimanve n
prgjithsi
Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thn:
Mos e urreni njri-tjetrin. Mos garoni kundr njri-tjetrit. Mos e keni zili njritjetrin. Mos ia ktheni shpinn njri-tjetrit. Jini o robr t Allahut vllezr.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Nuk sht e lejuar pr myslimant q t
urrejn njri-tjetrin, t garojn kundr njri-tjetrit, ta ken zili njri-tjetrin apo
tia kthejn shpinn njri-tjetrit. Ata jan t obliguar q t jen mysliman ashtu
si ka urdhruar Allahu dhe i Drguarit i Tij salAllahu alejhi ue selem.
Nse njri vuan nga nj dhimbje vuan edhe tjetri po nga ajo dhimbje. Nse njri
sht i lumtur edhe tjetri sht i lumtur. Ai nuk gnjen dhe as nuk mashtron, duke ia
dorzuar veten Allahut t Lartsuar, duke qen i knaqur me obligueshmrin e t
gjitha dispozitave Nuk sht e obliguar q myslimant t bojkotojn njri-tjetrin pr
shkak t nj gabimi q dikush vepron. N vend t ksaj, ata jan t obliguar q ta
zvendsojn gabimin me nj sjellje t bukur dhe me nj prkujdesje dhe ta braktisin
bojkotimin e njri-tjetrit.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Personi nuk duhet t jet si nj njeri i
thjesht dhe njeri injorant, i cili e prdhos dashurin ndaj vllezrve pr shkak t
faktorve q shkaktojn bojkotin, q Profetit salAllahu alejhi ue selem e ndaloi.
N vend t ksaj, ai duhet t sigurohet q t injoroj gabimet dhe t mos diskutoj

n lidhje me gabimet e bra. Kjo vlen n veanti n lidhje me shtjet q mund

t kuptohen n mnyr t sakt dhe n t gabuar.
Muhamed Ibn Abdir Rahman (Rahimullah) ka thn: Kam dgjuar Ebu Ammar
Husejn Ibn Hurejthin t thot: Iu tha nj burri; A ke ti t meta? Ai tha: Jo.
Iu tha atij: A ekziston dikush i cili sht n krkim t t metave t tuaja? Ai
tha: Po. Iu tha atij: Sa shum t meta q paske!
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Shkaqet q ojn n bojkotimin midis
myslimanve jan tri; Gabimi i vllait t tij, i cili sht e pashmangshm. Shpifja e
personit q mirret me thashetheme dhe mrzitnia e cila iu bashkangjitet njrit
prej ktyre dy gjrave. Mrzitnija t on n shkputjen e lidhjeve, ndrsa nj
person i mrzitshm nuk ka asnj shok.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Nuk i lejohet asnj myslimani q ta bojkojtoj
vllain e tij m shum se tri dit. A i cili e vepron kt gj ka rn n ndalesn e
Profetit salAllahu alejhi ue selem. M i miri prej tyre sht ai i cili fillon t jap
selamin. Ai i cili e jep selamin i pari, ai do t hyj n xhennet i pari. Ai i cili e
bojkoton vllain e tij pr nj vit, sht e njjt sikur i ke derdhur gjakun (sikur e
ke vrar). Ai i cili e ka bojkotuar vllain e tij dhe vdes, do t hyj n zjarr nse nuk
e fal dhe e mshiron Allahu. Maksimumi q u lejohet muslimanve t bojkotohen
sht tri dit.

47. I menuri dhe ndjeshmria

Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Ndjeshmria do t thot q ta frenosh veten
kur ajo trajtohet n nj mnyr t keqe, n mnyr q ai t mos arrij tek e
ndaluara. Ndjeshmria prbhet prej dijes, durimit, qetsimit dhe
qndrueshmris. Nuk ka asnj cilsi m t bukur se sa kur bashkohen
ndjeshmria dhe pushteti. Ndjeshmria m e bukur sht kur je i ndjeshm dhe
kur ke aftsin pr tu hakmarrur.
Damratu (Rahimullah) ka thn: Ndjeshmria sht m lart se sa logjika sepse
Allahu i Lartsuar e ka quajtur Veten e Tij me at emr.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): Nse cilsia e vetme e ndjeshmris do t
kishte qen se ajo e pengon personin nga mkatet, ajo do t ishte e mjaftueshme
pr ta obliguar t menurin q ta mos e braktis kurr ndjeshmrin pr derisa ka
mundsi. Ndjeshmria sht nj cilsi me t ciln lind njeriu ose prvoj ose q
t dyja.

Muauije Ibn Ebi Sufjan radijaAllahu anhu ka thn: Nuk ka ndjeshmri vetm se
me prvoj.
Ebu Derda radijAllahu anhu ka thn: Dituria arrihet vetm me t msuar dhe
ndjeshmria arrihet vetm me prvoj. Ai q e synon mirsin do ta arrij at
dhe ai q i shmanget t keqes do t shptoj prej saj.
Ka thn Ebu Hatim (Rahimullah): I menuri sht i ndjeshm ndaj t gjith
njerzve. Nse ai e sheh kt shum t vshtir ai duhet t pretendoj se sht i
ndjeshm, sepse kjo gj shpie n ndjeshmri.
Ibnul Mubarak (Rahimullah) ka thn: Na thirri Abdullah Ibn Aun pr t ngrn.
Ne ishim duke ngn dhe shbrtorja e tij hyri dhe n dor kishte nj en, u
ngatarrua me rrobet e saj dhe i ra ena nga dora, dhe i tha asaj Ibn Auni; Mos u
frikso! Ti je e lir.
Muhamed Ibnus Sada (Rahimullah) i tha djalit t tij Ur`ues kur ai mori pushtetin
n Jemen: Nse zemrohesh shiko lart n qiell dhe posht n tok dhe m pas
madhroje Krijuesin e tyre.
Xhafer Ibn Sulejman (Rahimullah) ka thn: Ishte nj grua e devotshme n Basra,
t ciln gjithmon e godisnin fatkeqsi. Ne habiteshim me durimin e saj, derisa
nj dit ajo u godit nga nj fatkeqsi e rnd dhe ajo vazhdoi t duronte. Kur fola
me t n lidhje me kt ajo tha; do fatkeqsi q m godet, bashk me t kujtoj
edhe xhehennemin dhe ajo (fatkeqsia) bhet tek syt e mi sikurse rra.
Bekr Ibn Mudar (Rahimullah) ka thn: Ebul Hejthemit i vdiq djali dhe ai la jetim
nj foshnje t vogl, e cila vdiq. I erdhn vllezrit pr ngushllim dhe ai ishte n
nj an t xhamis, dhe u tha atyre; Brenga n ditn e gjykimit m ka br mua
q t mos pikllohem pr far un kam humbur dhe as t gzohem pr at q m
sht dhn.

48. I menuri dhe butsia dhe nxitimi

01 - I menuri sht i obliguar t jet i but n t gjitha shtjet dhe t mos
nxitohet. Allahu Azze ue Xhel e do butsin n t gjitha shtjet. Ai q privohet nga
butsia sht privuar nga mirsia, sikurse q atij q i ipet butsia i ipet mirsia. Nj
person vshtir q t zbatoj ndrrn e tij nse ai nuk i prmbahet butsis dhe ti
shmanget nxitimit.

02 - I menuri sht i but n disa aste dhe i mesm n disa situata, sepse teprimi
prtej mass sht mangsi, ashtu edhe mangsimi i gjrave t obliguara sht
paaftsi. Ai q nuk korrigjohet nga butsia nuk korrigjohet as nga dhuna. Nuk ka
dshmi m t prsorur se sa mirsia, nuk asnj ndihm m t fort se sa menuria.
Butsia t shpie n kujdes, ndrsa me kujdes shpresohet shptimi. Mungesa e butsis
shkakton t ara, ndrsa nga t arat vie shkatrrimi.
03 - Njeriu i but vshtir se mund t tejkalohet, sikurse q personi inxituar sht
vshtir t arrihet. Sikurse ai q hesht sht vshtir q do t ndjej keqardhje. Ai
q flet vshtir q do t shptoj. Personi n nxitim flet para se ai t dij, prgjigjet
para se ai t kuptoj, lavdron pa e provuar, qorton pasi ka lavdruar, vendos para se
ai t mendoj dhe vepron para se ai t vendos. Nxitimin e shoqron keqardhja dhe e
braktis shptimi. Arabt e kishin zakon ta quanin nxitimin Nna e keqardhjeve.
04 - Nxitimi sht nga ashprsia, kur personit t nxituar i vie rasti nuk bn vepr t
lavdruar, e nse nuk i vie rasti ai sht i qortuar. sht m vendosmri pr t br
nj akt pas shqyrtimit t tij se sa ta braktissh at pasi ke filluar ta veprosh. Nxitimi
kurr nuk sht i lavdrueshm.
05 - Esh-Shamardal ka thn: Paaftsia u martua me vonesn dhe iu lindi
keqardhja.
06 - Shkaku i suksesit qndron n mungesn e voness, ndrsa faktor i privimit sht
prtacia, sepse ajo sht armik i dinjitetit dhe dnimi i rinis. Vonesa dhe paaftsia
shpien n shkatrrim. Ndrsa ngadalsimi pasi t vie rasti sht gabimi m i madh.
Nxitimi para se t vie rasti sht nj gabim i njjt. Njeriu i udhzuar sht ai q i
shpton nxitimit, ndrsa i humburi sht ai q humb pr shkak t ngadalsis. Ai q
nxitet gjithmon gabon. Ai q sigurohet mir gjithmon sht korrekt.

49. I menuri dhe elokuenca

01 - Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thn:
Vrtet ka gojtari q sht magji.
02 - Profeti salAllahu alejhi ue selem e krahasoi gojtarin me magjin. Sepse
magjistari trheq zemrn e shikuesve prmes magjis ndrsa gojtari trheq zemrn
e dgjuesve nprmjet gojtaris dhe retoriks.

03 - Ibn Shubrumah ka thn: Un nuk kam par nj tipar m t mir tek nj

burr sesa gojtaria, dhe un nuk kam par nj tipar m t mir tek nj grua se sa
trashsia e saj. Kur nj njeri flet me gojtari sht sikurse ai t ket veshur
mndafsh t errt. Kur nj njeri ka defekte n t folurit e tij sht sikurse ai t
jet i veshur me rroba t grisura. Nse do ta nnvlersosh personin e moshuar dhe
ta vlersosh t riun duhet ta msosh gramatikn.
04 - Gojtaria sht veshja m e bukur q nj njeri mund t ket dhe izari m i bukur
q mund ta posedon nj i menur. Letrsia sht nj mik n vetmi, nj shoqrim n
boshllk, nj bukuri n turm, nj shtes e menuris dhe nj dshmi e dinjitetit. Ai
q prfiton nga letrsia si i ri do t prfitojn nga ajo si i vjetr. Ai q mbjellj nj
palme t vogl s shpejti do t ha hurmat e freskta t saj. T menurit nuk i shohin
t barabart dy njerz; gojtarin dhe t kundrtn e tij.
05 - Selim bin Kutejbe ka thn: Ne ishim ulur dhe bisedonim tek Ibn Hubejreh
kur ra biseda pr gjuhn arabe. Ai tha: Betohem n Allahun se t dy burra nuk
jan t barabart; t dy kan t njjtn origjin dhe t dyt posedojn dinjitetin
e vet, por njri ka defekt n fjalimin e tij ndryshe nga tjetri. M i miri prej tyre n
t dy jett sht ai q nuk ka defekte n t folurit. I thash: Allahu e
prmirsoft udhheqsin! Un e kuptoj se ai sht m i mir n kt jet pr
shkak t gojtaris dhe arabishts, por far e bn q ai t jet m i mir n
jetn tjetr? Ai u prgjigj: Ai e lexon Kuranin sikurse ai sht shpallur. Njeriu
me defkete n t folurit e tij fut tek Kurani at q nuk i prket atij dhe nxerr
prej tij at q i prket atij. Ather un thash: Udhheqsi ka folur t
vrtetn!
06 - I menuri sht i detyruar q ta ndez zemrn e tij me letrsi n t njjtn
mnyr sikurse zjarri ndezet me dru. Ai q nuk e ndez zemrn e tij do t ket nj
zemr t errt.
07 - Abdurr-Rrahman bin Mehdi ka thn: Nuk pendohem pr asgj sikurse
pendohem se nuk kam studiuar gjuhn arabe.
08 - el-Esmai ka thn: Msone gramatikn! Izraelitt doln nga feja pr shkak
t nj germe. Allahu tha: O Isa! Un t kam krijuar (ualladtuk) ty! Ata lexuan:
O Isa! Un t kam lindur (ualadtuk) ty! Si rezultat ata doln nga feja.
09 - Njerzit me nevojn m t mdha pr letrsi dhe gojtari jan dijetart sepse
ata lexojn shum hadithe dhe mirren me aftsi t ndryshme.
10 - el-Esmai ka thn: Asaj q un i frigohem pr momentin, sht se n qoft
se ai nuk e din gramatikn ai bie n fjalt e Profetit salAllahu alejhi ue selem:

Ai q qllimisht gnjen pr mua le t prgatis vendin e tij n Zjarr.

Profeti salAllahu alejhi ue selem nuk bnte gabime n t folur. Sido q t rrfesh
pr t me nj penges n t folur, ti ke gnjyer rreth tij.
11 - Shubeh ka thn: Studenti i cili studion hadithin pa e ditur gramatikn
sht sikurse si nj kafsh me nj rast ushqimi bosh rreth qafs.

50. I menuri dhe pasuria

01 - I Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thn:
O Amr! Sa e mrekullueshme nj pasuri e drejt e nj njeriu t drejt!
02 - N kt transmetim deklaron Profeti salAllahu aejhi ue selem se sht e lejuar
pr t grumbulluar pasurin duke u siguruar t jet e detyrueshme dhe e ligjshme pr
personin, q prmbush t drejtat e pasuris. sht e qart se pasuria e drejt
prmendet s bashku me burrin e drejt. Sepse lejohet grumbullimi i t hollave n
qoft se ato nuk jan t ndaluara pr personin. M pas, personi duhet t prmbush
t drejtat e Allahut lidhur me kt pasuri.
03 - Kajs bin Asim i tha bijve t tij kur ai ishte n shtratin e vdekjes: Kini dhe
fitoni para! Ato e karakterizojn bujarin. Ai q ka para nuk ka nevoj pr t
mallkuarin. Un iu paralajmroj nga t lypurit nga njerzit! Lypja sht furnzimi i
fundit i njeriut.
04 - Megjithat, ajo q i sjell dobi m s shumti njeriut n t dy jett sht
devotshmria dhe veprat e mira.
05 - I menuri sht i detyruar q n rini t punoj pr t prmbushur nevojat e tij, si
dika q kurr nuk e l at, dhe ta korigjoj fen e tij, sikurse t jet dika q ai nuk
mund ta gjej nesr. Marrdhniet e tij me t pasurin duhet t jet n mnyr q ai
t mund t jetoj, t mbroj veten dhe t prfitojn prej tyre n jetn tjetr dhe ta
knaq Krijuesin e tij. Varfria sht m e mir se pasuria e ndaluar. Personi i pasur
dhe i pa vler sht m i keq se qeni.
06 - Muhamed bin el-Munkadir ka thn: Pasuria sht nj ndihm e mir pr
devotshmrin.

07 - ez-Zubejri ka thn: Umer bin el-Hatabi kaloi pran Muhamed bin Meslemeh
q qndronte duke mbjell pem t vogla. Ai i tha: O Ibn Meslemeh! far po
bn? Ai u prgjigj: Ti po e sheh. Un veproj kshtu q t mos kam nevoj pr t
tjert.
08 - Abdan ka thn: Un hyra tek Abdullah bin el-Mubarak i cili ishte ulur dhe
qante. Un i thash: Abu Abdirr-Rrahman! Pse po qan?Ai u prgjigj: M ka
humbur nj mall. I thash: A je duke qar pr nj pron? Ai tha: Ajo mban
fen time.
09 - Nj nga njerzit m t lumtur sht personi i cili prmbahet kur ai sht i pasur
dhe i lumtur dhe kur ai sht i varfr. I varfri detyrohet q ta braktis drojn.
Varfria shkatrron intelektin dhe dinjitetin e njeriut. Ajo heq dijen dhe etiken.
Varfria sht pothuajse mosbesim. I varfri sht gjithmon i dyshar. Ai sht i
prirur pr t gjitha sprovat. Prjashtimi i vetm sht i varfre q ka nj zemr t
devotshm dhe t knaqur.
10 - Ejubi ka thn: Ebu Kilabeh m tha: O Ejub! Rri n tregun tnd. Vllezrit
e tu do t vlersojn pr derisa nuk ke nevoj pr ta.
11 - Nuk ka asnj cilsi q sht e lavdrueshme tek i pasuri pa qen e njejta cilsi e
dnueshme tek i varfri. Nse i varfri sht i but, thuhet se ai sht budalla. Nse i
varfri sht i menur, thuhet se ai sht dinak. Nse i varfri sht gojtar, thuhet
se ai flet palidhje. Nse i varfri sht i zgjuar, thuhet se ai sht brutal. Nse i
varfri hesht, thuhet se ai sht injorant. Nse i varfri sht i kujdesshm, thuhet se
ai sht frikacak. Nse i varfri sht i ditur, thuhet se ai sht i pamatur. Nse njeri
i varfri sht bujar, thuhet se ai sht shkaprderdhs. Nse i varfri sht
kursimtar, thuhet se ai sht koprrac.
12 - Pasurit m t kqija jan ato q jan fituar n mnyr t ndaluar dhe jan
shpenzuar n nj mnyr t ndaluar. Ekzistenca dhe jo-ekzistenca e pasuris nuk
varet nga durimi dhe shtegdaljet. Ato varen nga shprndarja dhe dhuririmi i t
Gjithdijshmit Krijuesit.
13 - Kab ka thn: Personi i par q bri monedha ari dhe argjendi ishte Ademi
(alejhis-selam). Ai tha: Nuk mund t jetohet pa kto t dya.

51. I menuri dhe besueshmria

01 - I menuri sht i detyruar t jet i denj n mnyr q ai t zotroj cilsi t

bukura aq sa t mundet dhe ti shmanget cilsiv t kqija aq sa t mundet.
02 - Un nuk kam par asknd q sht aq humbs i madh dhe aq budalla dhe
qesharak se sa personi q mburret me cilsit e paraardhsve t tij ndrsa vet nuk i
ka ato.
03 - Hasan el-Basri ka thn: Nuk ka fe pa dinjitet.
04 - Disa than se dinjiteti sht q ti japsh ushqim axhallarve, t shtosh pasurin
dhe t ulesh n karrige n shtpin tnde.
Disa than se dinjiteti sht q t jesh i drejt ndaj atij q sht m i ult se ti,
ta nderosh at q sht m i lart se ti dhe t shprblesh nj dhurat me po aq
shum.
Disa than se dinjiteti sht q ta pranosh t vrtetn dhe t kujdesesh pr
mysafirt.
Disa than se dinjiteti sht q ta flassh t vrtetn, t durosh m t kqijat e
fqinjit, tu japsh njerzve dhe t mos i bezdissh njerzit e huaj dhe fqinjt.
Disa than se dinjiteti sht vetm q t mos posedosh karaktere t shmtuara.
Disa than se dinjiteti sht t jesh i but dhe t ke karaktere t bukura.
Disa than se dinjiteti sht t prmbahesh dhe t punosh; t prmbahesh nga
ajo q Allahu e ka ndaluar dhe t punosh me at q Allahu e ka lejuar.
Disa than se dinjiteti sht t jesh mirnjohs kur t ipet dika, t jesh i
durueshm kur sprovohesh, t falsh kur ke mundsin t dnosh dhe t
prmbushsh premtimin kur premton.
Disa than se dinjiteti sht t jesh i dashur dhe i zgjuar.
Disa than se dinjiteti sht q ti shmangesh do gjje t dyshimte, sepse i
dyshuari nuk sht fisnik, ta shtosh pasurin tnde, sepse i varfri nuk sht
fisnik, dhe ta furnizosh familjen tnde, sepse ai familja e t cilit ka nevoj pr
t tjert nuk sht fisnik.
Disa than se dinjiteti sht t qenurit i pastr dhe aromatik.
Disa than se dinjiteti sht elokuenca dhe tolerimi.

Disa than se dinjiteti sht t kujdesurit pr marrveshjet dhe respektimi i

kontrats.
Disa than se dinjiteti sht t bsh shaka dhe t buzqeshsh.
05 - Ata kan mendime t ndryshme pr dinjitetin, por ato jan t gjith t
prafrta.
06 - Sipas meje, dinjiteti sht ti shmangesh t gjitha veprave q Allahu dhe
myslimant i urrejn dhe t bj t gjitha veprat q Allahu dhe myslimant i duan.
07 - Ibn Sirin ka thn: Tre gjra nuk i prkasin dinjitetit; ngrnia jasht n treg,
t parfumosurit tek shitsi i parfumeve dhe shikosh n pasqyr tek njeriut q bn
hixhame.
08 - Esh-Shabi ka thn: Nuk sht dinjitet t shikosh n pasqyr tek njeriut q
bn hixhame.
09 - Ebu Kilabeh ka thn: Nuk sht e dinjitet q t fitosh para nga shoku yt.
10 - Muavija bin Ebi Sufjani ka thn: Smundja e dinjitetit qndron n t
paturit miq t kqij.
11 - Sherik ka thn: Poshtrimi i bots sht n pes gjra: t vizitosh
hamamet para agimit pa kov, t ecsh n nj kalim pr kmbsor pa kalim ku
nuk ka udhkryq, t shkosh n leksion pa libr, nevojat e t nderuarit e personit
m t ult se ti dhe nevoja e burrit pr gruan e tij.

52. I menuri dhe bujaria

01 - Bujaria sht e dashur dhe e lavdruar dhe koprracia sht e urrejur dhe e
qortuar. Nuk ka asgj t mir n t pasurin pa bujari.
02 - Bujaria m e mir sht q t jesh bujar me pasurin tnde dhe t qndrosh
larg pasuris s njerzve t tjer. Ai q sht bujar bhet zotri, ndrsa si q sht
koprrac bhet i ult.

03 - Koprracia sht nj pem n Xhehnem, degt e s cils jan ktu n tok. Ai q

kap nj prej degve t saj shkon posht n Xhehnem. Bujaria sht nj pem n
Xhenet, degt e s cils jan ktu n tok. Ai q kap nj prej degve t saj ngjitet
lart me t n Xhenet. Xheneti sht vendbanimi i njerzve bujar.
04 - Nuk ka asnj cilsi q e diskrediton dhe turpron nj person dhe fen e tij aq
shum si koprracia.
05 - Nafi ka thn: Kur Ibn Umeri u smur n Medine, at e morri malli pr rrush
ndrsa nuk ishte periudha e rrushit. Ata doln pr t krkuar rrush dhe e gjetn
at vetm tek nj njeri. Ai bleu shtat kokrra rrushi pr nj monedh argjendi.
Pastaj erdhi nj lyps dhe urdhroi q ti ipen ato.
06 - Un nuk kam par dik n lindje ose n perndim t jet bujar dhe t mos i
bezdis t tjert, prvse sht br prijs i t gjith njerzve. Ai q dshiron nj
nivel t lart n jetn tjetr dhe nj nivel fisnik n kt jet duhet t jet bujar dhe
t mos shqetsoj njerzit e tjer. Ai q dshiron t diskreditoj dhe turproj
personalitetin dhe religjiozitetin e tij, ti mrzis vllezrit e tij dhe t shqetsoj
fqinjt e tij duhet t jet koprrac.
07 - Koprracia ka qen e dnuar nga t gjith njerzit e menur n koht pagane dhe
n Islam deri n ditt e sotme.

53. I menuri dhe dhuratat

01 - sht e detyrueshme t marrsh nj dhurat kur t ipet. Nuk lejohet ta
refuzosh at. Pastaj ai duhet t shprblej pr t nse sht e mundur dhe t
falnderoj pr t. Un rekomandoj vllezrit q ti japin njeri tjetrit dhurata. Ky
veprim sjell dashuri dhe largon grindjet.
02 - Abdul-Malik bin Rifaah el-Fehmi ka thn: Dhurat sht nj magji e
qart.
03 - Aban ka thn: El-Hasan bin Amarah e morri vesh se al-Amash e kishte fyer
at. Si rezultat, ai ia dhuroi atij nj rrob. Pastaj el-Amash e kishet zakon t
fliste mir pr t. Njerzit i than: Si mundesh q s pari ta fyesh at dhe pastaj
ta lavdrosh at? Ai tha: Khejthemeh m tha se Ibn Mesudi ka thn: Zemrat

jan krijuar me natyrshmrin pr t dashur at q sillet mir ndaj teje dhe ta

uresh at q sillet keq ndaj teje.
04 - Ibn Sirin ka thn: Ata e kishin zakon ti dhuronin njri-tjetrit monedha prej
argjendi n pjat.
05 - I menur sht i obliguar q t prdor gjra q jan t prshtatura pr kohn
dhe t jet i knaqur me kaderin. Ai nuk duhet t dshiroj dika tjetr prve asaj q
i sht dhuruar si furnizim. Nse ai posedon nj gj t pavler, ai nuk duhet t mos e
jep at si lmosh vetm sepse ajo nuk ka vler tek ai. Nj veprim i till prbhet t
themi m s paku nga koprracia. Kushdo q nnvlerson dika edhe nuk e dhuron at.
06 - El-Esmai ka thn: Ne shkuam n shtpin e Kahmas i cili na i dhuroi njzet
e pes hurme t kuqe dhe t papjekura. Ather ai tha: Ky sht mundi i vllait
tuaj, dhe nga Allahu krkohet ndihm.
07 - Mejmun ka thn: Kushdo q dshiron vllezr pa dika duhet t shoqrohet
me t vdekurit n varret e tyre.
08 - Ishaq bin Ibrahim ka thn: I sht thn el-Mugireh bin Shubehs: far
po shijon ende? Ai u prgjigj: Nga dhuratat t cilat ia dhuroj vllezrve. Ai u
pyet: Kush jeton jetn m t mir? Ai u prgjigj: Ai nga i cili t tjert
jetojn. Ai u pyet: Kush jeton jetn m t keqe? Ai u prgjigj: Ai nga i cili
askush nuk jeton.

54. I menuri dhe t ndihmuarit e

myslimanve
01 - I Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thn:
Ai q ia lehtson vllaut t tij nj vshtirsi n kt jet, Allahu ia lehtson nj
nga vshtirsit n Ditn e Gjykimit.
02 - T gjith myslimant jan t detyruar q tu duan myslimanve t mirn dhe
tua largojn brengat dhe vshtirsit e tyre. Kush ia largon nj myslimani nj
vshtirsi n kt jet, Allahu ia largon atij nj nga vshtirsit n Ditn e Gjykimit.

03 - Vllezrit e vrtet dihen n koh t vshtira. T gjith njerzit jan miq kur
ata jan n gjendje t mir. Vllezrit m t kqij jan ata q ia kthejn shpinn
vllezrve t tyre kur gjendja sht m e vshtir dhe vendi m i keq sht vendi q
ka munges s toks pjellore dhe munges t siguris.
04 - Hasan el-Basri ka thn: Un preferoj m tepr q t plotsoj nevojat e
vllait tim se sa q t bj Itikaf dy muaj.
05 - Personi i cili e di shprblimin nuk duhet t dshtoj n t ndihmuarit t tjert
me pozitn e tij ose me pasurin e tij nse sht e mundur. Ai duhet ta bj kt para
vdekjes. Me vdekjen pushojn t gjitha veprat e mira dhe ather vajton do t mir
q ke humbur.
06 - Nevojtari nuk duhet t drdllit ndihm. Drdllitja n fakt mund t shkaktoj
q t mos ipet ndihm fare. Atij q i ipet duhet t falnderoj dhe atij q nuk i ipet
duhet t jet i knaqur me kaderin. Pyetja duhet ti bhet vetm n shtpi t atyre t
cilve i krkon ndihm. Ajo nuk nuk duhet t bhet n turma, n xhamit apo n
publik.
07 - Umer bin Hatabi ka thn: Mos krko prej njerzve kur ata jan n tubime
dhe n xhami n mnyr q t mos i bezdisni ata. Krkojuni atyre kur ata jan n
shtpi. Atij q i ipet, i ipet, dhe atij q nuk i ipet, nuk i ipet.
08 - Fjalt e Umerit radijAllahu anhu kan t bjn me personin bujar. Nse personi
bujar pyett kur ai sht me t tjert dhe nuk ka, ai turprohet. Nse atij q sht i
qortuar tek njerzit i krkohet n nj tubim ose n xhami, ka nj shans t madhe q
ai t jep. Sepse i qortuari nuk jep nga besimi apo dinjiteti, por ai jep vetm pr t
marr nj reputacion t mir.
09 - Un e rekomandoj t menurin q ai t ha lkur dhe t thith mbi shkmbinj
dhe t duron n vend se t lyp nga i qortuari. Q i qortuari t jep sht vepr e
shmtuar dhe q ai t mos jep sht vdekje.
10 - T menurit nuk i lejohet ti krkoj ndihm armikut, budallas, mkatarit,
gnjeshtarit apo atij q sht n krkim t interesave t tij. Nuk sht e lejuar q t
krkosh dy gjra n t njjtn koh. Kjo nuk sht e lejuar t shprehsh nevojn e
madhe q ke. Pr personin fisnik, sht e mjaftueshme q ai t dij pr nevojn pa e
ddallisur.

55. I menuri dhe dhnia lmosh

nevojtarve
01 - Xhabiri ka thn: Profeti salAllahu alejhi ue selem kurr nuk ka thn jo,
kur atij i krkohej ndonj gj dhe as nuk e goditi dik me dorn e tij.
02 - Un e rekomandoj donjrin q t ket karaktere t larta dhe t mos i refuzoj
lypsat. sht m mir t mos kesh para se sa t mos kesh karaktere t bukura.
03 - Njeri me t vrtet i lir sht ai i cili sht liruar nga karakteret e tij t bukura.
Rob m i keq sht ai i cili sht i skllavruar nga karakteret e tij t shmtuara. Prej
gjrave m t mira q mund t posedosh n jetn tjetr jan karakteret e
lavdrueshme.
04 - Jusuf bin Asbat ka thn: Q kur u krijua bota, paraja kurr nuk ka qen aq
e dobishm sikurse sht sot.
05 - Ubejdullah bin Zijad bin Dhijan ka thn: Un e kisha nj daj nga fisi Kelb.
Ai e kishte zakon t m thoshte: Ki ambicie t larta! Sepse ambiciet e larta jan
gjysma e dinjitetit.
06 - Ebu Sulejman edh Dhabbi ka thn: Ibrahimi alejhis-selam kishte tet porta
n kshtjelln e tij. Pa marr parasysh se n ciln port vinte lypsi, i ipej atij.
07 - Seid bin Abdil-Aziz ka thn: El-Hasan bin Ali bin Ebi Talib radijAllahu
anhuma dgjoi nj burr pran tij duke lutur Allahun q ti jep atij 10.000
monedha argjendi. Ai u largua nga aty dhe drgoi nj mesazh tek ai q i dha atij
kt shum.
08 - Ebu Said tregon nga msuesi i tij, i cili tha: Un e pash Ibn-ul-Mubarak duke
e kafshuar n dor shrbtorin e tij. I thash: A po e kafshon shrbtorin tnd n
dorn e tij? Ai u prgjigj: Sa her duhet ti them atij q t mos i numroj
monedhat pr lypsat? Jepu atyre ca grushte monedha!
09 - I menuri sht i deturuar q tu jap t tjerve dhe t trajtoj t tjert mir. Ai
duhet t filloj me ata q jan m shum t detyrueshm pr tu kujdesur mir ndaj
tyre dhe pastaj ata q vijn pas tyre. Ai duhet t filloj me familjen e tij, pastaj me

vllezrit dhe fqinjt e tij dhe kshtu me radh. Ai duhet t sigurohet q prioritet t
ken njerzit fetar dhe dijetart.
10 - I menuri fillon tu jap t tjerve para se t krkohet prej tij. sht m mir pr
t marr hapin e par se sa t konpensosh pr t. sht m mir q t mos lypsh
sesa t japsh. Bamirsia sht e mir kur ajo t plotsohet dhe pastaj vazhdon.
Fundi i mir pastron fillimin. sht m mir t japsh pasi q nuk ke dhn sesa t
mos japsh pasi ke dhn.
11 - Bamirsia m e mir q ndikon n zemr m s shumti dhe zgjat dhe shmang
fatkeqsit m s miri sht lmosha q nuk prfundon duke ia prkujtuar at
personit q ia ke dhn.

56. I menuri dhe mikpritja

01 - I Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thn:
Ai q beson n Allahun dhe Ditn e Fundit duhet t nderoj mysafirin e tij. Ai q
beson n Allahun dhe Ditn e Fundit nuk duhet ta bezdis fqinjin e tij.
02 - Un e rekomandoj t menurin q t ket si zakon t ftoj njerzit pr ushqim
dhe t jet mikprits. T ftosh njerzit pr ushqim sht nj nga cilsit m fisnike,
m t mdha dhe m t bukura. Ai q sht i njohur pr t ftuar njerzit pr ushqim
konsiderohet i muar tek t gjith njerzit. Mikpritja e ngrit nj person n nivelet
m t larta, madje edhe n qoft se ai vjen nga nj prejardhje m e ult.
03 - Seid bin el-Musejib ka thn: Njeriu i par i cili u kujdes pr mysafirt ishte
Ibrahimi alejhis-selam.
04 - do njeri i cili ka qen lider n koht pagane dhe n Islam sht br duke i
ftuar njerzit n ushqim dhe duke qen mikprits.
05 - Arabt nuk e konsideronin bujarin t jet asgj pa mikpritje dhe t ftuarit
njerzit n ushqim. Ata nuk e konsideronin nj person t jet bujar n qoft se ai nuk
posedon kto cilsi. Disa prej tyre mund t ecnin disa milje me shpresn pr ta gjetur
nj mysafir.

06 - Hasan bin Isa Masarxhas ka thn: Kam udhtuar me Ibn-ul-Mubarak nga

Horasani pr n Bagdad dhe un nuk e pash at duke ngrn i vetm asnj
her.
07 - Qllimi n mikpritjen sht q t mos e nnvlersosh at t pak q e ke. Duhet
ta ftosh n at q ke. Ai q nnvelrson dika nuk e dhuron at.
08 - Ukbeh bin Alkameh dhe Mubashshir bin Ismail e pyeti el-Euzain, n lidhje me
domethnien e mikpritjes. Ai tha: Nj buzqeshje dhe nj fjalim i mir.
09 - Njeriu m koprrac sht ai q sht koprrac n ushqim dhe m bujari, sht ai
q sht bujar n ushqim.
10 - Prej mikpritjes sht nj fjalim i mir, nj buzqeshje dhe q zoti i shtpis
personalisht t kujdeset pr mysafirin e tij. Ai q i shrben mysafirve t tij nuk
sht i poshtruar dhe ai q shfrytzon mysafirt e tij ose krkon pages nuk sht i
fuqishm.
11 - Seid bin el-Musejib ka thn: Un m par e ngopi nj person se sa t bj
haxhin disa her.

57. I menuri dhe shrbimi

01 - Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thn:
Ai i cili nuk falnderon njerzit nuk e falnderon Allahun.
02 - Personi i cili shrbehet sht i detyruar ta kthej me nj shrbim m t mir ose
t t njejtin. Nj shrbim si mirnjohje nuk mund t krahasohet me iniciativn edhe
nse ajo do t jet m e pakt. Ai q nuk sht n gjendje ti kthej nj t mir duhet
ta lavdroj dhuruesin. N rast pamundsie falnderimi, lavdrimi z vendin e
falnderimit. Askush nuk mund t jet pa mirnjohje.
03 - Personi i lir nuk sht mosmirnjohs. Ai nuk zemrohet n rast fatkeqsie. Ai
falnderon kur ai merr nj dhurat.Duron kur ai goditet nga ndonj fatkeqsi. Ai q
nuk falnderon pr nj gj t thjesht vshtir q do t falndroj pr shum.

Dhuratat shtohen vetm kur Allahu falnderohet, pastaj dhuruesi dhe fatkeqsit
shmangen n kt mnyr.
04 - Nj person sht i detyruar t falnderoj pr dhuratat q ai merr. Ai duhet t
lavdroj pr shrbimin aq sa mundet. Ose me dy her m shum, me aq shum ose
edhe me urtsin e dijes se nga kush i ka ardhur dhurata dhe tia kthej me nj
shrbim dhe mirnjohje. Ai duhet t thot:

Allahu t shprbleft me t mira.

Ai q nuk ka asgj pr ti dhn dhe prgjigjet n kt mnyr e ka lavdruar at
shum.
05 - Ka njerz t cilt i prgjigjen me nj mnyr prbuzse kur atyre i ipet dhurat.
Nj prej tyre nuk ka njohuri pr faktort prapa dhurats apo se si duhet falnderuar
pr t sepse ai nuk e di se si duhet kujdesur pr nj familje. Me kt person duhet
pasur tolerim. I dyti sht i ndjeshm dhe nuk falnderon pr dhuratn. Ai e
nnvlerson dhuruesin dhe e zhvlerson dhuratn. Nse ai sht kshtu, sht
detyrim pr t menurin q t mos i jep m dhurata atij.

58. I menuri dhe pushteti

01 - Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thn:
Secili nga ju sht bari pr kopen e vet. Udhheqsi sht bari dhe sht
prgjegjs pr kopen e tij. Burri sht bari pr familjen e vet dhe sht
prgjegjs pr kopen e vet. Gruaja sht baresh n shtpin e burrit t saj dhe
ajo sht prgjegjse pr kopen e saj.
02 - Sunneti ka ardhur nprmjet t zgjedhurit salAllahu alejhi ue selem,
shprehimisht deklaruar se do bari sht prgjegjs pr kopen e tij. Kshtu q secili
bari sht i detyruar t kujdeset pr t mirn e kopes s tij. Barinjt e njerzve
jan dijetart. bariu i mbretrve sht mendja. Bariu i t devotshmve sht frika
ndaj Allahut. Bariu i studentit sht msuesi i tij. Bariu i fmijs sht babai i saj.

Roja e gruas sht burri i saj. Roja e robit sht pronari i tij. Secili bari sht
prgjegjs si u tha pr kopen e tij.
03 - Prgjegjsin m t madhe mbi kopen e kan mbretrit. Ata jan prgjegjs
pr popujt. Ata jan barinj m t lart pr shkak se urdhresat e tyre zbatohen aq
shpesh. Nse ata nuk kujdesen pr kohn e tyre dhe ln pas dore qytetart e tyre,
ata shkatrrohen dhe i shkatrrojn t tjert. Nj bot e tr mund t shkatrrohet
pr shkak t nj mbreti t keq. Fuqia e mbretit do t mbetet pr derisa ndihmsit e
tij i binden atij. Ndihmsit nuk do ti binden atij pa nj ministr. Kjo nuk do t
ndodh derisa prderisa ministri nuk sht i dashur dhe dashamirs. Ministri nuk do
t jet i till pr derisa ai nuk sht i prmbajtur dhe i kuptueshm. Kta njerz nuk
mund t mbahen n kontroll pa para. Parat vien vetm nse qytetart jan t mir.
Qytetart bhen t mir vetm nse ata qeverisen me drejtsi. Nga ana tjetr,
pushteti mbetet vetm nse sht i drejt. Nga ana tjetr, ai pushon vetm nse
sht i padrejt.
04 - Mbreti sht i detyruar t kujdeset pr puntort e tij kshtu q ai sht i
vetdijshm pr mirsin e t mirit dhe t keqen e t keqit. Kur mbreti nuk e di se
far bj puntort e tij, ai nuk mund t jet i drejt.
05 - Pushtetari nuk duhet t jet shum i knaqur dhe i lumtur me qytetart e tij, e
as tepr pak. Shum nga kto tipare shkaktojn marrzi. Pak nga kto tipare sjellin
mendjemadhsi dhe arroganc. Mbreti nuk duhet t zemrohet, sepse fuqia e tij
shtrihet prtej nevojave t tij. Mbreti nuk duhet t gnjej, sepse askush nuk mund
ta detyroj at n asgj. Mbreti nuk duhet t jet koprrac sepse nuk ka asnj
justifikim nse posedon pron dhe pozit. Mbreti nuk duhet t jet urrejts, sepse ai
duhet t jet m fisnik se sa t ndshkon. Pushtetari m i mir nuk sht arrogant.
06 - Pushtetari sht si zjarri. Nse zjarri sht shum i vogl, sht i padobishm.
Nse sht shum i madh, e keqja e tij tejkalon kufirin. Pushtetari m i mir sht
ai q t kujton shiun q sjell dobi n rrethinn e tij dhe jo e zjarrin q djeg rrethinn
e tij.
07 - Nj pushtetar i drejt sht m i mir se shiu. Nj pushtetar i padrejt sht
m mir se nj sprov e gjat. Njerzit jan n nevoj m t madhe pr nj
pushtetar t drejt, sesa pr nj koh pjellore.
08 - El-Ahnaf bin Kajs ka thn: Marrdhnia e pushtetarit ndaj qytetarve sht
sikurse lidhja e shpirtit me trupin pa t cilin smund t jetoj dhe marrdhnia e
koks me pjest e trupit pa t ciln ato nuk funksionojn.

09 - S pari dhe m kryesorja sht se pushtetari sht detyruar q ta ket frik

Allahun dhe t prmirsoj marrdhniet e tij t fshehta me Krijuesin e tij. Pastaj ai
duhet t mendojn pr prgjegjsin q Allahu i ka dhn atij mbi vllezrit e tij dhe
me t ciln Ai e ka ngrit at mbi ta. Ai duhet ta dij se ai sht prgjegjs pr t
gjitha shtjet e tyre t vogla dhe t mdha. Pastaj ai duhet ta dij se ai do t jet
prgjegjshs pr t gjitha shtjet e tyre t pakta apo t shumta. Pastaj ai duhet t
emroj nj ministr t drejt, t urt, t dlir, dhe dashamirs. Ai duhet t ket
puntor t devotshm, t drejt dhe t ndjeshm. Ai duhet t ket ndihmtar t
fshehur dhe shrbyes t njohur.
10 - Pushtetari duhet t krkoj nga puntort e tij devotshmri dhe bindje ndaj
Allahut. Pasurit lejohet t mirren vetm nga burime t ligjshme dhe pastaj ti
shprndahen atyre q e meritojn. Pushtetari duhet ta ket nn kujdes arkn kshtu
q as edhe nj kokrr e ndaluar me an t detyrimit, padrejtsis, plakitjes,
grabitjes apo ryshfetit t hyj n t. Pushtetari sht prgjegjs pr gjn m t
vogl n t. Ai do t jet i prgjegjshm pr do kokrr n t. Pastaj ai nuk duhet ta
shpenzojn kt pron n dika tjetr prve asaj q Allahu urdhron n kapitullin elEnfal.
Allahu Te ala ka thn:

Ju (besimtar) ta dini se nj e pesta e asaj q e fituat, nga ndonj send, i takon

(prkujtuesve t) Allahut, t drguarit t Tij, t afrmve t tij (t drguarit),
jetimave, nevojtarve dhe atyre n mrgim, (ky sht prcaktimi i Zotit), nse
keni besuar Allahun, dhe at (Kuranin) q ia zbritm robit Ton (Muhammedit)
ditn e furkanit (ditn e Bedrit, kur u dallua e vrteta nga e shtrembra), ditn e
konfrontimit t dy grupeve. Allahu sht i fuqishm pr do gj. 8:41

59. I menuri dhe qndrimi ndaj ksaj

jete
01 - I Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thn:
T zgjohesh i sigurt n shtpin tnde, i shndetshm n trup dhe t kesh
furnizim t mjaftueshm n nj dit sht si t kesh t gjith botn.

02 - I menur e ka detyrimin q t mos lejoj q t mashtrohet nga kjo jet dhe nga
bukuria e saj kshtu q ai t preokupohet me t n vend t jets s prjetshme. Ai
duhet ta konsiderojn kt jet sikurse e konsideron at Allahu. Kjo shpie n mnyr
t pashmangshme n nj fund. Ndrtesat e saj do t shkatrrohen dhe banort e saj
do t vdesin. Kopshtet e saj do t shuhe, gjelbrimi i saj do t ik dhe.
03 - Nuk mbetet udhheqs tiranik dhe imponues apo varfanjak i poshtruar, vetm
se q t gjith do t pijn nga kupa e vdekjes. Pastaj ata ohen tek ajo tok ku ata
do t kalben derisa ata t zhduken. Pastaj sht Ai q e di t fshehtn q trashgon
tokn dhe do gj n t.
04 - I menuri nuk do t rri duarkryq n nj bot t till si kjo. Ai nuk duhet t
ndjehet i qet me nj bot si kjo. At sht duke e pritur at q syri kurr nuk e ka
par, veshi nuk e ka dgjuar dhe nj zemr kurr nuk e ka imagjinuar.
05 - Kjo jet sht nj det i bollshm. Njerzit notojn n valt e tij. Ditt japin
shembuj pr njerzit. do gj q po shkon drejt fundit t saj ta kujton at. Ai q
merr tre gjra nga kjo jet ka marr t gjitha; sigurin, jetesn dhe shndetin.
Vetm i mashtruari gnjehet nga dika gj n kt jet.
06 - I menuri e di se ajo nuk sht ln pr t tjert nuk sht ln as pr t. Ai e di
se ajo q sht marr nga tjert nuk do t mbetet tek ai.
07 - Ai q dshiron t jet i lir duhet t qndrojn larg epsheve edhe n qoft se ato
do t jen t knaqshme. do gj e knaqshme nuk sht e mir, por do gj e
dobishme sht e knaqshme. T gjitha epshet bhen t mrzitshme pas nj kohe.
Prjashtimi i vetm jan fitimet dhe fitimi m i madh sht Xheneti, dhe q t mos
kesh nevoj pr asknd tjetr prve Allahut.
08 - Man bin Aun ka thn: Sa shum njerz fillojn ditn pa e prfunduar at?
Sa shum njerz e presin t nesrmen pa e prjetuar at? Nse ju shikoni n
shprblimin dhe rrugn drejt tij, do t urreni planet pr t ardhshmen.
09 - Ajo q e bn t menurin q ta konsideroj kt jet sikurse duhet, ai nuk duhet
t rri duarkryq n lidhje me t dhe n vend t ksaj ai duhet t bj at q mundet
pr t arritur jetn e prjetshme dhe lumturin e qndrueshme. Ai nuk duhet t ket
plane afatgjata pr t ardhmen. Ai duhet t mendoj se mund t vdes n do koh.
10 - I menur nuk duhet t ket plane p t ardhshmen. N vend t ksaj, ai duhet
gjithmon ti ket parasysh popujt e mparshm t cilt kan jetuar. Gjurmt e tyre
jan zhdukur. Lajmi i tyre ka pushuar. E vetmja gj q mbetet prej tyre sht emri i

tyre. E vetmja gj q ka mbetur nga shtpia e tyre jan vizatimet e tyre. I pa t meta
sht Ai q ka mundsin q ti ringjall ata dhe ti mbledh pr shprblimin dhe
ndshkimin.

60. I menuri dhe pritja e vdekjes

01 - I Drguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thn:
Kujtone shum shktarruesin e knaqsive vdekjen.
02 - Prve do urtsie t ciln e kemi prmendur n kt libr, i menuri sht i
detyruar q t prkujtoj vdekjen gjithmon, dhe t mos mashtrohet nga kjo jet.
Vdekja sht nj mulli kraht e t cilit sillen n mesin e t gjitha krijesave. Vdekja
sht nj kup nga i cili t gjith t gjall duhet t pin dhe ta shijojn.
03 - Vdekja shkatrron knaqsit, prmbyt epshet, trazon koht, largon mangsit.
04 - Ebul-Atahijah ka thn: Hyra tek udhheqsi i besimtarve Harun [erRashid], kur ai m pa, tha: Ebul-Atahijah? Un thash: Ebul-Atahijah. Ai tha:
Poeti? Un i thash: Poeti?. Ai tha: M qorto me disa poezi t shkurtra.
Ather un lexova:
Kurr mos u ndjej i sigurt me vdekjen
Edhe nse do t mbrohesh me roje
Ti duhet ta dish se shigjetat e vdekjes hidhen kundr
do njri i cili e mbron veten me armatim dhe mburoja
A po e shpreson shptimin pa ecur rrugs s tij?
Anija nuk lundron n tok
Haruni ra pa vetdije.

05 - I menuri nuk e harron at far e pret at. Sa umete i ka shfarosur vdekja? Sa

shum qytete i ka ln shkret? Sa shum gra i ka ln veja? Sa shum fmij i ka ln
jetim? Sa shum vllezrit i ka ln t vetm?
06 - I menuri nuk lejon q t mashtrohet nga nj gjendje t cils po i afrohet fundi
sikurse e kemi prmendur. Ai nuk mbshtetet n nj jet q prfundon n mnyrn e
prmendur. Ai nuk e harron gjendjen q n mnyr t pashmangshme e pret at.
Vdekja sht nj gjuetar t cils personi i ambientuar nuk i shpton dhe refugjati nuk
mund t ik prej saj.
07 - Ibn-us-Simak ka thn: Nj peshkatar nga popujt e lasht doli pr peshkim.
Pasi kishte hedhur rrjetn n det dhe pastaj e trhoqi at, ai gjeti nj kafk t
njeriut n t. Ai shikoi n t, filloi t qaj dhe tha: Ti ishe i fuqishm, por nuk u
le n fuqin tnde. Ti ke qen i pasur, por nuk u le n pasurin tnde. Ti ke qen
i varfr, por nuk u le n varfrin tnde. Ti ke qen bujar, por nuk u le n
bujarin tnde. Ti ke qen i ashpr, por nuk u le n ashprsin tnde. Ti ke qen
i ditur, por nuk u le n dijenin tnde. Ai prsriti fjalt e tij dhe qau.
08 - Abdul-Munim er-Rajjahi ka thn: Malik bin Dinar u zhduk nj dit. Kur ai u
kthye, ata e pyetn se ku ai kishte qen. Ai tha: N el-Ubullah. Ata e pyetn
pr gjn m t bukur q ai pa. Ai tha: Nj grua q rrinte n kmb dhe lutej.
Ata e pyetn pr gjn m t uditshme q ai pa. Ai tha: Nj Kala n Bahrein.
Mbi dern e saj shkruante:
Un dshirova nj jet sikurse jeta e m t lumturve
Dhe kam jetuar n mnyr magjepse dhe i lumtur
Betohem n Zotin e njerzve q nuk zgjati shum koh
Para se t largohesha nga miqt dhe t dashurit

09 - Salih el-Murri ka thn: Nj dit shum t nxeht hyra tek varrezat, ku

pash se si varret ishin t qeta. Ato ishin sikurse t ishin njerz t heshtur.
Thash: I pa t meta sht Allahu! Kush do t sjell s bashku shpirtrat tuaj dhe
trupat pasi ata kan qen t ndar? Kush do tu ringjall pas nj kohe t gjat n
kalbje? Ather nj z u dgjua nga nj varr: O Salih!

Nga argumentet e Tij sht q me fuqin e Tij bri t qndroj (pa shtyll)
qielli e Toka, mandej kur tju thrret juve me nj t thirrme prej toks, ju
menjher dilni. 30:25
Betohem n Allahun se rash pa ndjenja.
10 - Ne kemi prmendur vetm disa, prndryshe ka jashtzakonisht transmetime t
shumta n kt libr. Un shpresoj se kjo sht e mjaftueshme pr ata q dshirojn
t udhtoj n rrugn e t menurve, vetm nse ai mediton n lidhje me t dhe
vepron sipas saj.
Hamdi dhe lavdrimi i Allahut qoft mbi profetin e fundit Muhamedin familjen e tij
t pastr. Hamdi dhe lavdrimi i takon Allahut, Zotit t krijesave.