Viti II. Nr.

37, 12 mars 2012

Editorial

Revist e pjavshme Nacionali Themelues dhe botues: Kshilli Kombtar i Shqiptarve Kryeredaktor: Baki Rexhepi Zv/kryeredaktor: Jeton Ismaili Redaktor teknik: Kastriot Sinani Lektore: Kadushe Nuhiu Bashkpuntor: Faruk Daliu, Ardita Saqipi, Bilall Maliqi, Esat Shahini, Feride Salihu, Avni Selimi, Dinela Vehbiu, Rijad Demiri, Endrit Xhelili E regjistruar n ARE-Beograd ISSN: 2217-4990 - Biblioteka Kombtare Beograd Tirazhi: 1000 cop Shtypet n shtypshkronjn VELSON-DEVA 15 Nntori 113, Preshev Dorshkrimet dhe fotografit nuk kthehen Adresa: Nacionali - sheshi Karagjorgje, p.n. ndrtesa e shtpis s kulturs - Bujanoc Tel/fax:017/652-661 E-mail: nacionali2011@hotmail.com NACIONALI sht organ i Kshillit Kombtar t Shqiptarve q jetojn N Serbi

ZGJEDHJET 2012
Fushata zyrtarisht vetm se sa nuk ka filluar. Partit politike me t madhe po bhen gati pr t'iu qasur fushats parazgjedhore. Madje, q tani kan filluar parallogarit se kush me k n koalicione. Lugina kt val t zgjedhjeve e prt me numr tejet t lart partish. Ksaj here do t kemi rastin t shohim se a kan ndryshuar metodat e votimit t elektoratit. Nga zgjedhjet e mparshme kemi qen dshmitar se shumica drmuese e zgjedhsve votojn pr lidert e assesi pr programet e subjekteve. Vota hidhet edhe pr t afrmit, pr farefisin , pr shoqri, etj. Por, elektorati duhet t vetdijsohet mir se far po rrumbullakson n mnyr q gjat katr viteve t ardhshme mos t ndihet edhe ai prgjegjs pr detyrn e kryer brenda minutit. T shkosh n vendvotim nuk sht vetm se formalitet, por edhe prgjegjsi dhe privilegj pr t zgjedhur m t aftit n udhheqjen e nj populli. Fushatat zgjedhore zakonisht jan t tepruara me premtime, andaj edhe kujdesi i votuesit duhet t jet i lart. Kujdes t posam duhet treguar edhe simpatizantt apo thn m mir militantt partiak. Ktu duhet veuar t rinjt, t cilt asesi nuk guxojn t'i kontribuojn elektrizimit t situats. do tensionim i gjendjes n Lugin midis spektrit politik shqiptar do t'i bnte hije t zez pozits son edhe ashtu t palakmueshme politike. Kshtu q t gjith duhet t kryejn detyrat e tyre me prgjegjsi gjat ksaj kohe. Duhet kuptuar se jeta vazhdon edhe pas zgjedhjeve, andaj toleranca duhet t jet maksimale. Le t fitoj m i miri n atmosfer fer, korrekte dhe demokratike. Me fat fushata parazgjedhore edhe n Lugin!

12 mars2012

Shoqri

Drejtori i Shtpis Botuese "Albas" qndroi n Lugin

Gjat qndrimit t tij n kt rajon , Latif Ajrullai sht takuar me Kryetarin e Kshillit Nacional t Shqiptarve, Galip Beqirin, dhe Kryetarin e Komisionit pr arsim parashkollor, fillor, dhe t mesm Zejni Fejzullahu.

Rijad Demiri Drejtori i Shtpis Botuese "Albas "nga Shqipria, Latif Ajrullai, ka qndruar n Lugin t Preshevs. Gjat qndrimit t tij n kt rajon , Ajrullai sht takuar me Kryetarin e Kshillit Nacional t Shqiptarve, Galip Beqirin, dhe Kryetarin e Komisionit pr arsim parashkollor, fillor, dhe t mesm Zejni Fejzullahu pr t biseduar se si t regullohet mnyra ligjore pr mundsin e prdorimit t teksteve shkollore nga Shqipria. Ndrkoh pas takimit, drejtori i Shtpis Botuese "Albas" tha se pr mua ishte nj takim shum surpriz dhe nj takim i cili mendoj se n t ardhmen do t jet nj ndihmes shum e madhe sidomos pr nxnsit dhe msuesit t cilt veprojn n Lugin t Preshevs.Tema kryesore ishte se si t regullohet q n mnyr ligjore t mundsohet t prdoren tekstet nga Shqipria, tekstet e shtpis Botuese "Albas ", mbasi "Albas" sht e regjstruar si Shtpi Botuese edhe n Preshev dhe duke konkurruar n Ministrin e Arsimit t Serbis kan filluar t miratohen tekstet 4
12 mars 2012

shkollore. Tani pr tani jan miratuar

Gjuha 3 bashk me fletoren e puns dhe Gjuha 4 po ashtu me

Shoqri

fletoren e puns , n proces jan libra t tjer duke prfshir ktu edhe Diturin 3 dhe 4 jan dhe Gjuha 5, 6 , 7 dhe 8 , pastaj jan librat e artit muzikor dhe artit edukativ dhe librat tjer. Biseda q sot u zhvillua ishte nj bised e cila shkoi n drejtim t asaj q arsimi n prgjithsi n Preshev dhe Bujanoc t marrin nj kahje m pozitive dhe furnizimi me kto tekste n gjuhn shqipe t jet n nj nivel m t lart se sa q ka qen deri tani Ndrkaq i pyetur se sa prputhen kto tekste me planin dhe programin e hartuar nga Ministria e Arsimit t Serbis, Ajrullai u shpreh se kjo sht nj teme pr t ciln edhe biseduam , Albas n Preshev ku ka selin e vet e ka drejtorin dhe n at drejtim jemi duke u munduar t bjm harmonizimin e teksteve shkollore t cilt prputhen me planprogarmin e Republiks s Serbis apo pr afrsisht prputhen me programet. Un besoj se ato tekste kur t bien n duart e msuesve, ata do t'a ken shum m leht t punojn prshkak se jan tekstet t cilt jan t parapara n baz t progrrameve n prgjithsi. Mendoj se deri n 60- 70% t programeve do t prputhen, kshtu q do t jet nj procedur shum e leht pr t arritur deri te realizimi i ktij projekti tha mes tjerash Latif Ajrullai, Drejtori i Shtpis Botuese "Albas "nga Shqipria.

Solemnisht kremtohet 7 marsi, dita e msuesit

Rijad Demiri Me rastin e 7 marsit dits s msuesit n Shtpin e Kulturs n Bujanoc sht mbajtur manifestim kulturoro arsimor, nn organizimin e Komuns s Bujanocit dhe Kshillit Kombtar shqiptar. Para t pranishmve, nxnsit e shkolls fillore Naim Frashri nga Bujanoci shpalosn programin kulturor, me recitime, kndim dhe valle. Programi drejtohej nga moderatorja, Feride Salihu.

Fillimisht manifestimi u hap me nj minut heshtje kushtuar atyre msuesve t cilt nuk ishin n mesin e t gjallve. Ndrkaq, Qani Ramadani msimdhns n Shkolln fillore Naim Frashri n Bujanoc foli pr rndsin e ksaj date. Ndrkoh fjaln e mori Kryetari i Kshillit Kombtar t Shqiptarve Galip Beqiri i cili prshndeti t pranishmit. Beqiri gjat fjalimit t tij shprehu gzimin e tij q shqiptart vitet e fundit pa problem po festojn ditn e msuesit. Ndrkoh

12 mars 2012

Shoqri

Beqiri kritikoi msimdhnsit e shkollave shqipe n Lugin pr notimin e nxnsve. Notimi nuk sht real pasi q shumica e nxnsve marrin nota t pamerituara. Kjo vrejtje vlen pr profesort dhe arsimtart q e bjn kt notim , theksoi Beqiri. Ndrkaq t pranishmit i prshndeti dhe Agim Hasani kryeshef i Drejtoratit pr arsim. Msuesi nuk sht sinonim vetm se i msimdhnies dhe i shkolls, por sht sinonim i t gjitha ngjarjeve historike t kombit ton, tha ai. Hasani premtoi se do t kujdeset pr t gjith msimdhnsit q s paku t'ia organizojn festimin e dits s msuesit n mnyr institucionale. Ndrkoh gjat manifestimit u ndan mirnjohje pr ata msues t cilt dhan kontribut pr avansimin dhe prparimin e arsimit dhe shkollave shqipe n prgjithsi e t cilt tashm jan n pension si : Isa Nevzadit, Muzafer Ibrahimit, Xhavit Halitit, Adem Ramadanit, Hajrush Sadriut, Bajram Ebibit, Avni Hysenit, Musa Limanit dhe nj mirnjohje u nda pr t ndjerin msuesin Isa Rexhepin. N kt manifestim morn pjes msues, veteran, dhe nxns e prfaqsues t spektrit politik e instutucional t Bujanocit.Me kt rast ishte pargatitur edhe nj koktej rasti.
6
12 mars 2012

Shoqri

Komuna i del n ndihm prodhuesve t duhanit

Endrit Xhelili Pushteti lokal i Bujanocit i drgon apel organeve republikane n mnyr q t ndihmoj n tejkalimin e problemeve t prodhuesve lokal t duhanit dhe kompanis Alliance One Tobacco. Kshilli Komunal i Bujanocit ka miratuar raporte t puns t disa ndrmarrjeve publike dh njkohsisht ka ndihmuar me mjete financiare individ dhe organizata q kan krkuar ndihma emergjente. Ajo q ka nxit debate m shum ishte problemi q sht paraqitur n mes prodhuesve lokal t duhanit dhe kompanis pr grumbullimin e duhanit n Bujanoc. Kshilli Komunal i Bujanocit n seancn e sotme ka vendosur t'i drgoj nj apel organeve republikane t ndihmojn n tejkalimin e problemeve n mes t prodhuesve lokal t duhanit dhe kompanis Alliance One Tobacco, e cila pr shkak t disa shkeljeve t brendshme, refuzon t'ja marr disa prodhuesve t gjith sasin e duhanit, tha Shaip Kamberi kryetar i Bujanocit. Gjithashtu ky organ institucional lokal ka refuzuar si t pabaz ankesn e kompanis Simpo ndaj Administrats Tatimore Lokale. Ndrsa pronarin e stadiumit me bari artificial Pipa nga Trnoci e ndihmoi me 250 mij dinar pr sanimin e dmeve t shkaktuara nga sasia e madhe e bors, q kishte shkatrruar konstruksionin e ktij stadiumi. Kshilli Komunal ka ndar 270 mij dinar pr pes qytetar t komuns son q kan psuar dme nga zjarri, si dhe 160 mij dinar pr tet qytetar q kan krkuar ndihma financiare emergjente.

12 mars 2012

Shoqri

Projekte kapitale pr komunn e Bujanocit

Brenda 60 ditsh Muhoci asfaltohet si dhe 6 rrug n qytetin e Bujanocit

Endrit Xhelili N zyrn e Drejtoris pr ndrtim n Bujanoc u firmos kontrata pr asfaltimin e rrugs 1.5 km gjatsi n fshatin Muhoc, rrug kjo e karakterit regjional. Driton Rexhepi drejtor i Drejtoratit pr ndrtim deklaroi se jan prgatitur gjitha veprimet procedurale duke filluar nga projekt dokumentacioni teknik, lejet e nevojshme pr kryerjen e punve nga resoret gjegjse si dhe projekti i sinjalistiks pr korsin n fjal. Ajo q sht vler m e veant sht asfaltimi i rrugs npr teritorin e bashksis lokale t Muhocit, prkatsisht gjatsia 1.5 km e cila kalon npr kt bashksi lokale dhe vlera e kontraktuar sht mbi 18 milion dinar, theksoi Rexhepi. Poashtu kemi br firmosjen e tet kontratave shtes q kan t bjn me asfaltimin e rrugve duke filluar nga pes hyrjet n Rr.e Kosovs, dhe rrugn Ramiz Sadiku sikundr rruga qarkore q lidhet nga varresat e qytetit n Bujanoc dhe q shpie te rruga Ramiz Sadiku. Ajo q duhet veuar se nj rrug shtes q kemi kontraktuar ka t bj me faktin e rrugs q kalon rruga qarkore nga Mulliri n fshatin Ternoc dhe lidhet me rrugn regjionale q kalon npr teritor t 8
12 mars 2012

vendbanimit t Ternocit, ka shtuar Driton Rexhepi. Sipas Rexhepit punimet priten t fillojn n ditt n vazhdim dhe konform dimaks do bhet edhe realzimi i ktyre punve n teren. Pronari i kompanis Saba Bellca Valon Etemi, ka thn se sht i knaqur me Drejtoratin pr ndrtim pasi q i ka zgjedh kompanit lokale pr realizimin e ktij projekti. Jam shum i knaqur q ka zgjedhur firmat lokale pr kryerjen e ktyre projekteve, sa i prket projektit t rruges s Muhocit sht e parapar me afat prej 60 ditve t kryhet, kshtu q nga dita e hn fillojm fazn prgatitore t ksaj rruge. sht nj afat relativisht i shkurtt por besoj se do ta kryejm me koh kt rrug e cila sht me gjatsi prej 1.5 km dhe me nj gjersi q sht e parapar prej pes metrave, ka thn Pjesa m e madhe drmuese e mjeteve jan siguruar nga buxheti komuns se Bujanocit sikundr q sht br ndarja proporcionale q do t financohen nga mjetet e Trupi

Koordinues. Pun kryers pr asfaltimin e rrugs s fshatit Muhoc do t jet kompania Saba Bellca dhe disa rrug n hyrje t rrugs s Kosovs poashtu po n kto rrug do t jet edhe kompania Dekori, gjitha kto kompani lokale nga teritori i komuns s Bujanocit. Gjithashtu u firmosn edhe tet kontrata pr asafltim edhe at: Hyrja nr.1.n Rrug t Kosovs 2.5 mil.din, hyrja nr.2.n Rrug t Kosovs 2.mil.din, hyrja nr.3/a.n Rrug t Kosovs 696.200,00 din, hyrja nr.5.n Rrug t Kosovs 2.mil.din. hyrja n r. 5 / a . n R r u g t K o s o v s 226.029,00 din, rruga Ramiz Sadiku 2.mil.din, rruga Ramiz Sadiku, rruga qarkore nga Rruga e Kosovs tek varrezat e qytetit si rrug alternative 3.mil.din*mbushje me zhavor, rruga qarkore tek mulliri n fshatin Trnoc lidhje me rrugn regjionale 4.mil.din.

Shoqri

KKS n Preshev krkon hapjen e tre vendkalimeve n pjest rurale me Maqedonin

Kshilli Komunal pr Siguri n Preshev krkon hapjen e tre vendkalimeve n pjest rurale me Maqedonin. Bhet fjal pr vendkalime me Maqedonin, n fshatrat Miratoc, Strezoc, dhe Sllavujevc. Me hapjen e ktyre vendkalimeve t reja, sipas antarve t grupit punues do t ngritet siguria e qytetarve n zonn kufitare t cilt sipas KKS-s jan t rrezikuar nga hyrja e emigrantve, raporton TV Presheva. Krkesa e ktij kshilli si thuhet sht n prputhje edhe me vendimin e Qeveris s Serbis pr hapjen e vendkalimeve t reja me vendbanimet shqiptare t Maqedonis, e cila n mas t madhe do t lehtsonte qarkullimin e banorve, nj numr i konsiderueshm i t cilve kan edhe lidhje farefisnore.

Pjes e planit aksionar t Kshillit Komunal pr siguri t Preshevs ishte edhe ngritja e siguris s fmijve dhe t rinjve me prmirsimin e kushteve

teknike nga aspekti i siguris n objektet shkollore.

Semimatura jo n restorante por n objekte shkollore

Mbrmja e maturs pr nxnsit e klass s tet nuk do t festohet m n bare dhe restorante, por vetm n objektet shkollore, thon nga Ministria e Arsimit dhe Shkencs s Serbis. Nse miratohet ligji pr arsimin fillor, mbrmja e maturs pr nxnsit e klass s tet nuk do mund t organizohet festimi npr restorante por n shkolla. Kjo do t vlej edhe pr festimin e vitit t ri dhe festat shtetrore. Ktij ligji t ri do ti gzohen profesort dhe prindrit por jo edhe fmijt. Kostumet dhe veshjet magjepse q shoqrojn festimin e maturs npr restorante, nxnsit fillor nuk jan prapa atyre t mesm. Ligji i ri do t bj ndryshime thon autoritetet. Ata jan fmijt 15 vjear dhe duhet t kujdesemi pr sigurin e tyre, thot Zhelimir Popov nga Ministria e Arsimit dhe Shkencs, ka njoftuar Titulli. Kur i shohim ata fmij ngjasojn n kukulla, prdorin shum kozmetik, veshin take t larta dhe njkohsisht pin birra. Kjo nuk sht e prshtatshme pr moshn e tyre dhe ne duhet kushtuar vmendje, tha Popov. Festimi npr objekte shkollore zhgnjen nxnsit, ata thon se gjeneratat e mparshme kan festuar npr restorante e pse ata tani nuk mund t bjn nj gj t till. Nacionali Press

12 mars 2012

Repor tazh

Tet Marsi n Lugin

Endrit Xhelili Kjo sht nj dit e madhe e kremtimit global pr t gjitha grat, vajzat, nnat e motrat n mbar botn. N rajone t ndryshme, kjo dat fokusohet n festime pr t manifestuar respektin, vlersimin dhe dashurin ndaj grave. Dhe n disa vende t ndryshme sot protestohet duke krkuar kshtu q femra t ket m shum t drejta dhe liri.Dita e 8 marsit shnohet sot npr vende t ndryshme t bots, diku duke protestuar dhe krkuar m shum t drejta pr t'u prfaqsuar femra n jetn shoqror dhe publike n mnyr t barabart. Ndrsa n Lugin kjo dit manifestohet me organizime t ndryshme argtuese dhe tregtar t shumt t luleve presin me gzim kt dit pr shkak se shesin nj sasi t konsiderueshme t luleve. Majlinda nga Bujanoci e cila kishte dal n qendrn e Bujanocit pr t'i bler nj lule gjyshes s saj ka thn se 8 marsi m shum tek ne sht si nj manifestim tradicional, edhe pse vrtet duhet ngritur zrin kundr diskriminimit q po i bhet femrs shqiptare n kt rajon. Prfaqsimi i femrs n jetn institucionale n pushtet lokale
10

sht shum i vogl, disa q i shohim ne n media m shume duken si dekor se sa ato q mund t luajn nj rol n vendimarrje, tha nj grua n mosh n Bujanoc. Sipas saj avancimi i gruas n shoqri dhe institucione sht shum larg standardeve perndimor. Pr dallim nga vendet e tjera sot kjo dit n vendin ton

festohet duke organizuar ahengje npr restorane t ndryshme t qytetit. Shum kngtare nga Kosova dhe Maqedonia do t prezantojn para grave npr disa nga restorantet e Lugins. Keshilli Kombtar Shqiptar, po bn perpjekje q grat shqiptare t ken nj perspektiv dhe nj vend meritor n shoqri, duke eliminuar pengesat n zhvillimin

12 mars 2012

Repor tazh

dhe emancipinim e femrs shqiptare n rajonin tone. KKSH pr nder t ksaj dite ka organizuar edhe nj koktej, dhe kryetari i KKSH-s Galip Beqiri ka thn se kjo dit sht veant e pr gruan, por ato meritojn edhe m shum. "Kjo sht nj dit e veant pr grat, ndrkoh q n ditt e sotme grat po luajn nj rol jashtzakonisht t madhe jo vetm si nna, si edukatore por edhe si funksionare, politikane t suksesshme, por jam i vetdijshm ato meritojn edhe m shum, ka thn Beqiri. Xhemile Hasani profesoresh n shkolln e mesm Sezai Surroi ka thn se pozita e gruas n Lugin kur krahasohet me vitet tjera sht e knaqme. Duke u bazuar n vendin ku jetojm kur e krahasojm me vitet e kaluara, gruaja ka qen m pak e shkolluar, m pak e avancuar, gruaja sot gjindet n pozita t ndryshme, mund ta gjesh si arsimtare, doktoresh, kshilltare, n pozita t ndryshme t prfaqsimit komunal, ka shtuar Xhemile Hasani. Ndrsa Ardita Saqipi gazetare e Televizionit Presheva sht e shqetsuar sa i prket t drejts s gruas, ku sipas saj gruaja n Lugin sht e diskriminuar dhe nuk i ka t drejtat e barabarta. Kemi relativisht nj numr t kyqur t femrave npr institucione apo npr poste tjera

mirpo diskriminim sht prezent dhe gruaja nuk i ka t drejtat e barabarta, andaj besoj se me kt dit duke krkuar t drejtat tona besoj se do t arrijm n nj shkall m t volitshme, ka shtuar Ardita. Dita ndrkombtare e gruas u shnua fillimisht m 28 shkurt 1909 n Shtetet e Bashkuara pas nj deklarat nga Partia Socialiste e Ameriks.

Ndrsa fillimisht m 8 mars 1875, n ndrmarrjen e Tekstilit n Nju-Jork grat u ngritn n protesta kundr kushteve njerzore t puns, orarit t gjat t puns,dhe pagave t ulta e m pas n Kopenhagn, ku u vendos te merreshin parasysh disa nga krkesat e grave,mbledhje ku morn pjes 100 gra nga 17 vende t bots,por nuk u vendos data se kur duhej t kujtohej kjo dit.

12 mars 2012

11

Shtypi

Lugina pr bashkim me Kosovn, por Kosova?!

Lvizja Vetvendosje sht i vetmi subjekt politik parlamentar n Kosov, q ka mbshtetur Deklaratn Politike, t miratuar nga 66 kshilltart shqiptar nga t tria komunat e Lugins s Preshevs, prmes s cils konfirmohet vullneti politik i shqiptarve t ksaj lugine pr t'u bashkuar me Kosovn. Partit tjera parlamentare n Kosov, t kontaktuara nga Zri, jan shprehur t rezervuara ndaj deklarats politike t prfaqsuesve t Lugins s Preshevs. Prfaqsuesit e PDK-s, LDK-s e AAK-s thon se i kuptojn krkesat e shqiptarve t Lugins s Preshevs, shkaku i diskriminimit, por sipas tyre, lvzija e kufijve nuk sht zgjidhje. Ndonse nuk e prkrahin vullnetin politik t shqiptarve t Lugins s Preshevs pr bashkimin e tyre me Kosovn, ata jan pro nj bashkpunimi m t thell ndrmjet prfaqsuesve politik t Lugins s Preshevs me institucionet e Kosovs. Qndrimi i AAK-s dhe vizioni i saj sht q t fuqizohet dhe konsolidohet shteti i Kosovs, n mnyr q t jet i aft t'i ndihmoj edhe shqiptart n Luginn e Preshevs. Kurse ndryshimi i kufijve n Ballkan, n kuptimin e rrethanave politike, nuk sht zgjidhje, tha sekretari i prgjithshm i AAK-s, Burim Ramadani. Kurse, antari i LDK-s, Sknder Hyseni, thot se ajo q duhet br mes Kosovs e Lugins s Preshevs, sht qarkullim i lir, pra kufijt aktual t bhen sa m liberal, e t kalueshme pr t gjith shqiptart e Ballkanit 12
12 mars 2012

Perndimor. do ndryshim i kufijve do t krijonte nj domino efekt shum t rrezikshm n gjith Ballkanin Perndimor. Po ashtu, si e dim t gjith, asnj ndryshim kufijsh nuk sht br pa luft, andaj qndrimi i LDK-s sht shum i qart, q do t thot jo ndryshim kufijsh si dhe nj Kosov e cila duhet t shtrij autoritetin e saj n gjith vendin, prfshir edhe n veri, tha ndr tjerash Hyseni. Nga ana tjetr, Ismet Beqiri, po ashtu nga LDK, thot se ajo q duhet t bj Kosova pr Luginn e Preshevs, sht q t interesohet q t drejtat e tyre atje t jen t njjta si jan t drejtat e serbve n Kosov. Shaip Muja nga PDK, mendon se edhe Bashkimi Evropian, do duhej q t kontrolloj m shum t drejtat e njerzve, n kt rast t drejtat e shqiptarve t Lugins s Preshevs, q n vazhdimsi po shkelen nga

Serbia. Sa i prket ndryshimit t kufijve, ajo nuk sht zgjidhje, se do t krijonte nj jostabilitet n gjith Ballkanin, tha Muja. Ndryshe, lvizja Vetvendosje sht e vetmja parti n Kosov, q si zgjidhje t vetme e sheh bashkimin e shqiptarve, jo vetm me Luginn e Preshevs, por edhe me Shqiprin. Nga ana tjetr, dit m par, t zgjedhurit e shqiptarve t tri kuvendeve, at t Preshevs, Bujanovcit dhe Medvegjs, n njzet vjetorin e mbajtjes s referendumit t 1 dhe 2 marsit t vitit 1992, Pr autonomi territoriale politike me t drejt bashkimi me Kosovn, kan rikonfirmuan vullnetin e njjt t tyre edhe n kt koh. Mar nga Zri

Por tret
PORTRETI I NXNSES S DALLUAR - JETMIRE XHELILI

Profesioni mjeke- ndrr jetsore

Bilall Maliqi N vazhdn e prezantimeve n form portreti t cilat kishin shtrirje n profile t ndryshme profesionale, kulturore e letrare, ksaj rradhe do ta portretizojm nj nxnse t dalluar si n msime ashtu edhe n aktivitete t tjera t lira, e kjo sht nxnsja Jetmire Xhelili nga komuna e Preshevs. Jetmire Xhelili lindur m 1993 n Preshev. Shkolln fillore e kreu n Preshev me sukses t shklqyeshm dhe me sjellje shembullore. Kjo u pa edhe n pjesmarrjet e saj npr gara t recituesve, mandej edhe n kuize dhe gara shkollore sidomos n lndt e historis dhe t biologjis. Jetmirja teknike medicinale Pas mbarimit t shkolls fillore ajo u regjistrua n shkolln e mesme medicinale Nace Bugjoni n Kumanov t Maqedonis. sht nxnse e vitit t katrt- maturante. Edhe n Kumanov Jetmirja u tregua me kapacitet t plot duke treguar kshtu rezultate t lakmueshme n procesin edukativo-arsimor, n nj mes tjetr me nxns t przier shqiptar e maqedonas. Msimi u zhvillua n gjuhn shqipe, por si lnd t domosdoshme e kishte gjuhn maqedone ku fal angazhimit dhe interesimit t madh e msoi duke u treguar si nxnse shembullore n t gjitha lndt si lndore, profesionale por edhe ato n praktik. Tani Jetmirja sht para mbarimit t shkolls s mesme dhe prgatitjes s tems s diploms t ciln e ka t caktuar nga profesori Kirurgjin, t ciln duhet ta prgatis pr ta mbrojtur para komisionit prkats. Ardhmria Q nga fmijria Jetmirja e plqente profesionin e mjekut, ndrronte q nj dit ta vesh mantelin e bardh dhe t'u ndihmoj t smurve. N kt drejtim vetm sht duke rrugtuar, q tani e ka veshur kt mantel n praktik profesionale nj koh n spitalin e Kumanovs por edhe t Preshevs, ku u tregua e aft dhe mjaft puntore e afrt me pacientt tipar kryesor i nj motre medicinale por edhe i nj mjeke t ardhshme. Dshira e Jetmirs q pas mbarimit t shkolls s mesme sht ti vazhdoj studimet n Fakultetin e Mjeksis dega e Gjinekologjis t ciln fal angazhimit t saj n msime dhe sukseseve t saj t shklqyeshme do ta arrij cakun e dshiruar. N saje t angazhimit t saj n msime dhe suksesit t arritur ajo sht shprblyer me Mirnjohje t shumta dhe sht udhheqse n do aktivitet shkollor. Jetmirja merret edhe me shkrime, n dorshkrim i ka nj mori t poezive t cilat pr shkaqe financiare nuk mundi t'i botoj n libr. Shpresojm q Jetmire Xhelili ta regjistroj Fakultetin e Mjeksis dhe ta realizoj ndrrn dhe dshirn e saj q t bhet mjeke dhe t'u ndihmoj t smurve.

12 mars 2012

13

Mmdheu

Ulqini-zanafilla e turizmit bregdetar ndr shqiptart

Historia Ulqini sht njri ndr qytetet m t vjetra n bregdetin e Adriatikut. Q n koht e lashta e deri n fund t shekullit XIX, pr shkak t pozits s vet gjeografike, ishte n shnjestr t pushtuesve t popujve t ndryshm. Disa qndruan m gjat n kt gytet, disa m shkurt, por t gjith edhe kan ln nga dika n t. Qytet me histori t bujshme dhe tradit t shklqyer. I ngritur mbi shkrepa, i prngjan anijes q sht duke u hyr n det, qyteti i vjetr q m shum se dy mij e gjysm vjet sfidon valt e detit. Askush nuk mundi ta pushtoj nga deti, edhe pse valt e detit e rrahin at nga tri an. Qytetin e vjetr e kan sulmuar shum pushtues, t cilt me t shkuar pas vehtes kan ln gjurmt e civilizimit t tyre. Qyteti, muret e t cilit jan t "thurura" nga gurt ilirociklopik, pas do pushtimi bhej gjthnj e m i pasur nga ana shpirtrore dhe kulturore, duke mos humbur asgj nga origjinaliteti dhe paprsritshmrija e tij. Ulqini, Olciniumi antik, Dulcigno i mesjets sht qytet i historis s bujshme dhe t tashmes s qet, i stolisur me arkitektur rromake, gotike dhe orientale. N breg t liqenit t Zogajve, n lokalitetin Qerret, jan zbuluar gjurmt e jets m t vjetr t Ulqinit. Me rastin e sanimit t truallit pr ndrtimin e Kripores, u gjetn dysheme dheu t vendbanimeve ilire q nga koha e bronzit. Nga kjo periudh jan edhe dy tumulla t dheut (varre) - mnyra e varrimit t ilirve derisa jetonin n rrafshe, t cilat u 14

zbuluan n fshatin Zogaj, n lokalitetin Kodra e Kuqe. Nga koha kur, pr shkak t rrezikut nga armiku, ilirt u larguan nga rrafshi dhe kaluan n bjeshk, jan zbuluar dy grumbuj gursh (gjithashtu objekte pr varrim) mbi grykn e Megjureit dhe n lokalitetin Gjat n shpatin verilindor t Malit t Bris. Nga epoka e bronzit n fshatin Katrkoll (malazezisht: Vladimir) dhe n Ulqin jan gjetur spata t t ashtuquajturit tipit shkodrano-dalmatin. N shekullin V para ers s re mendohet se aty kan jetuar kolonistt grek nga Kolhida, t cilt i dhan emrin Kolhinium. N shekullin e II para ers s re vndbanimet e tyre i kan pushtuar rromakt. Pastaj qyteti hyri n kuadr t Bizantit, e me von u b pjes e shtetit t Zets. Aty mund t shihni grmallat e qytetit t vjetr t Svait, qndrs mesjetare t mbretris s Gents,

qytetit n t cilin, simbas gojdhnave, kishte aq kisha, sa dit ka viti! Dinastia feudale e Balshajve, e cila sundonte Gentn, ekonomikisht u ngrit me zhvillimin e krypores, e cila gjindej ne rajonin e Shkodrs dhe Ulqinit. Rreth vitit 1360 Balshajt ishin feudalt m t mdhenj t Gents, furnizonin me krip edhe pallatin mbretror t Nemanjiqve. N vitin 1403 Gjergji i II-t Stracimiroviq, pasardhsi i themeluesit t dinastis, Balsha i I, vdiq nga plagt e marra n betejn kundr turqve n Graanic, ku i kishte drguar trupat e veta n ndihm Stefan Lazareviqit. Gjergji i II u vorros n kishn e Shn Katrins n Ulqin, t cilin ai e konsideronte si kryeqytet t shtetit t vet. N vitin 1405 e pushton Republika e Venedikut. Nj pjes e banorve t bregdetit merrej me pirateri. Ky "zanat" posarisht lulzoi pasi q n Ulqin n shek. 14. u vndosn afr 400 kusar -

12 mars 2012

Mmdheu

arap nga Malta, Tinisi dhe Algjeri. Sulmonin anijet tregtare t qyteteve dalmatine, Rrepubliks s Venedikut dhe shteteve t tjera bregdetare. N kohn e sundimit t Perandoris Osmane, Ulqini ishte "kryeqendr" e kusarve t Adriatikut dhe njri nga tregjet m t medha t robrve n kt pjes t bots. Pas betejs pran Lepantit (n vitin 1571.) kapedani i kusarve Uru Ali fitoi nga sulltani lejen t vndoset n Ulqin me 40 kusar. Plakitsit e detit kan rrebeluar prej Cavtatit deri n Peloponez deri n fillim t shek. 19. Kusart binin nga Afrika djem zezak dhe i ushtronin ata pr shrbim n sofr. T rriturit i veshnin n rroba me ngjyra t theksuara dhe gjat sulmeve plakitse i detyronin q t part t kercejn n bash t anijes-viktim, gj q shkaktonte panik tek ekuipazhi. Simbas gojdhaneve, ktu kaloi plot pes vite n robri, spanjolli Miguel de Servantes, q m von u b shkrimtar i famshm. Ai ktu gjeti modelin e t dashurs s Don Kishotit t cils n roman i dha emrin Dolinea, simbas emrit t athershm t qytetit. N kulln e Blashajve n Kala, kah mesi i shek. XVII ka jetuar prijsi i njohur i lvizjes s hebrenjve n Perandorin Osmane, reformatori dhe komentuesi i Talmudit, Sabatai Cevi, i cili pasi q pranoi islamin n vitin 1676. n t njjtin vit edhe vdiq me emrin Mehmed Efendija. Arbria, hart venedikase e vitit 1572, Ulqini shquhet n t majt N Kalan e Ulqinit mund t hyhet nga veri-lindja ose nga gjiri npr portn kryesore. Ktu gjindet Tregu i robrve, ku dominon Kulla e Balshajve (shek. XII), n t ciln sht e vndosur galerija e arteve. Prball galeris gjindet Muzeu Etnologjik. Kah jugu, afr detit, prball njra tjetrs, gjinden dy ndrtesa madhshtore: Pallati i Ballshajve dhe Pallati e Venedikut. N ann

prndimore t qytetit t vjetr gjindet kisha ortodokse e Shen Nikolls. N periudhn e sundimit osman, kisha ishte e shndrruar n xhami, por n vitin 1890 prsri u shndrrua n kish, n kujtim t dshmorve t lufts s vitit 1878. Xhamija e Pashs, e ndrtuar n vitin 1719. N afrsi t xhamis gjinden hamamet turke, i vetmi objekt i ktij lloji n Mal t Zi. N pjesn veriore t qytetit gjinden dy kisha. Njra prej tyre, sikurse edhe ajo n qytetin e vjetr, mban emrin e Shn Nikolls dhe sht e ndrtuar n kujtim t prfundimit t administrats turke n Ulqin. Gjeografia Ulqini sht qyteti i vetm n Mal t Zi i cili sht i rrethuar me fusha pjellore n t cilat kultivohen pemt dhe perimet e kualitetit m t lart. Aty gjindet edhe liqeni egzotik i Shasit, t cilin ornitologt e quajn "miniatura e liqenit t Shkodrs", i pasur me peshq dhe zogj uji, si dhe Shtoji, trheqje i

veant n bregdetin Adriatik pr gjahtart. Legjenda thot se n mesjet asnj beqar nuk mund t martohej, prderisa nuk i mbjellte s paku dhjet fidane ulliri. Ulqini sht qytet i ullinjve, bimve ekzotike t Adreatikut jugor dhe specijalist pr kultivimin e ullinjve. N periferin e tij gjindet ullishta m e madhe n vend, ku ka trungje t vjetr edhe me qindra vite. T gjitha q i kemi prmndur jan vetm nj reflektim i zbeht i pasurive t begatshme natyrore t ktij vendi, ajri i t cilit sht prplot me er t mendrs, lavands s egr, luleve pr kullotjen e bletve. Dashuria n shikim t par pr rajonin me natyr madhshtore t paprekur, pr detin e pastr dhe t kthjellt t Adriatikut, ka ln gjurm t thella n zemrat e shum poetve dhe mndimtarve, si jan Lord Bajroni, Xhorxh Bernard Shou, laureatit t mimit Nobel pr letrsi Ivo Andriqi dhe i ka inspiruar t thurin vargje pr bukurin e ktyre viseve. Qyteti i vjetr, n njfar mnyre
12 mars 2012

15

Mmdheu

mund t ndahet n dy trsi: qyteti i eprm, citadella, i ndrtuar n platon m t lart t gadishullit shkmbor dhe pjesa tjetr e banuar e qytetit e cila ulet kah jugu. Klima Ulqini i takon zons s skajshme subtropike t Mesdheut evropian me variantin adriatik t klims mesdhetare dhe me vegjetacion subtropik. Kjo zon shquhet pr pasurin e drits e t nxehtsis me 2700 or me diell n vit, me dimr t but ku temperatura mesatare e ajrit n muajin m t ftoht - n shkurt, sht 7,1 C, kurse dbora sht fenomen shum i rrall dhe paraqet ngjarje t vrtt pr vendasit; me pranver t hershme, t ngroht dhe t bujshme, me vjesht t gjat, t ngroht e t pasur dhe me ver t zjarrt e t that kur zhiva n termometr ngritet edhe deri n 38 C n muajin m t nxeht n korrik (me temperatur mesatare 25,2 C), ndrsa dielli nxeh pa pushim edhe deri 11,5 h n dit. Demografia Qyteti ka rreth 12,200 banor, Ndrsa qndra administrative e s cils sht qendr ka rreth 27,000 banor. Sipas rezultateve preliminare t regjistrimit t popullsis s vitit 2011 Ulqini i ka 10828 banor me 3245 ekonomi familjare dhe 6669 banesa( shtpi banimi). Prkatsia etnike (numeruar me 2003) Shqiptar (73.14%), Malazez (11.93%), Serb (7.44%), Mysliman (3.36%), Boshnjak (1.46%). Turizmi Ajo q dallon Ulqinin nga qytetet tjera bregdetare, sht sigurisht, 16
12 mars 2012

pazari i cili gjindet n rrugn kryesore t qytetit. Ktu, sidomos t martve dhe t premteve, ditve t pazarit, mund t bleni prodhimet autentike vendase. N do koh mund t gjeni qumshtin e freskt vendas, djathin, vezt, pemt dhe perimet, ullinjt, vajin e udhinjve, kurse duhanxhinjt

e apasionuar, aty mund t gjejn duhanin e Ostrosit, prodhimin m t mir t kti lloji n Mal t Zi. Dshmia m e mir se n pazarin e Ulqinit dominojn prodhimet vendase, sht, sigurisht, sfilata e veshjeve kombtare nga rrethina e Ulqinit, me t cilat jan t veshura

Mmdheu

shumica e shitseve. Duke ofruar prodhimet e veta, ato me veshjen e tyre na e bjn t ditur se prej cilit rajon vijn dhe vet ky fakt paraqet garancionin m t sigurt pr kualitetin e mallit. N Ran, nga ku shfaqet pamja magjepse n Kala, posarisht natn, ndrmjet gadishullit Ratislav dhe bedemeve t vjetra t kalas, gjindet Plazhi i Madh, m i njohuri Plazh i Qytetit n bregdetin e Malit t Zi. Transporti Rrugt kryesore jan: Nn Tereza, Gjergj Kastrioti Skenderbeu, Vllezrit Frashri, Hafiz Ali Ulqinaku, Budo Tomoviq. Aeroportet m t afrt jan Podgorics 70 km, Tivatit 90 km, Dubrovnikut 125 km,Tirans 135 km. Porti m i afrt sht i Tivarit 25 km. Stacioni i trenave m i afrt sht n Tivar 25 km. Stacioni i autobusave n Ulqin gjendet n Totosh t Ulqinit. Pompat e benzinit ka dy Jugopetrol, Bratic dhe Delz Petrol, rr. Nn Tereza. Registaracionet ne Komunn e Ulqinit dhe Ulqin jan t shenuara me UL. Kultura Muzeu i Ulqinit sht themeluar n vitin 1975. Muzeu ndodhet brenda kalas. Muzeut kryen detyren e: Evidentimit, hulumtimet sistematike, mbledhja e eksponateve t ndryshme, mbrojtja e specializuar dhe prpunimi i materialit t gjetur, eksponimi i ekspozitave me vlera kulturore, shkencore dhe artistike. Pran Muzeut punon reparti arkeologjik dhe reparti etnologjik si dhe Galeria eArteve. 1. Ndrmarrja Publike Qendra pr Kultur, Qendra pr Kultur Ulqin 2. Shtpia e Kulturs Ulqin N kuadr t Qndres pr kultur

veprojn kto njsi organizative: 1. Biblioteka 2. Muzeu i qytetit (Ulqin) 3. Kinemaja N Qytet gjenden 6 xhami dhe shum t tjera n rrethin, xhamit jan e Pashs, e Bregut, e Kryepazarit (Majapazarit), e Lamit, e Sahat-Kulls dhe e Detarve (Marinarve), 3 tyrbe. Sporti Ulqini ka shum klube sportive nga lloj t ndryshme sportesh : * Klubet e futbolit : FK-KF Otrant , OFK-KFR Otrant , OFK-KFR Federall ... * Klubet e basketbolit : KK-KB Ulcinj , KK-KB Jadran , KK-BK Ada Bojana ... * Klubet e karates : Albulena , Champions , Ulqini ... * Klubet e tenisit : TK-KT Bellevue ... * Klubet e tekfandos : Ulcinj ... Ulqini ka shum fusha , salla e t

tjera pr sporte t ndryshme : * Stadiumi futbolistik "Olimpic" * Terenet e tenisit "Belevue" * Salla e Gjimnazit pr basketboll,futboll... * Fusha artificiale pr futbol pran Gjimnazit * Sallat e klubeve te karates q jan private * Sallat e shkollave t Ulqinit pr basketbol,futbol,handbol,vollejbol... M shum suksese nga klubet kan klubet e karates dhe tekvandos, gjithashtu edhe t tenisit. Kto klube kan fituar shum suksese n Mal t Zi e jasht tij. Pzgjodhi: Redaksia e Nacionalit

12 mars 2012

17

Kultur

Miss Representation n Bujanoc

Endrit Xhelili Ambasada e Shteteve t Bashkuara t Ameriks me seli n Beograd do t organizoj programin Miss Representation me 'rast dhe do t sjell n Bujanoc Dr.Caroline Heldman. Ky program do t zhvillohet n shtpin e kulturs n Bujanoc. N program gjithashtu do t jet i prfshir edhe shikimi i dokumentarit Miss Representation, i cili do t pasohet edhe nga nj diskutim prej panelistve, theksoi Berat Idrizi nga KndiAmerikan n Bujanoc. Miss Representation sht nj film dokumentar i cili ekspozon mediat q kontribuojn n prezantimin jo t mir t gruas n politikn vendimmarrse dhe me influenc n Amerik. Filmi sfidon mediat e limituara t cilat si shpesh paraqesin n mnyr t pandershme grat dhe vajzat, gj q e bn t vshtir pr gruan q t arrij pozitat e liderve. Filmi s bashku me diskutimin nga panelistt Dr. Caroline Heldman, Mr. Ryan Rowlands dhe Ms. Anja Vojvodic do t zgjas nga ora 14:00 16:30 t dits s hn (12 mars). Dr. Caroline Heldman sht eksperte e ksaj teme dhe Profesoresh e Asociacionit nga Kolegji Perndimor i LosAnxhelos. Ajo sht e specializuar n politikat e Shteteve t Bashkuara dhe n presidenc. Hulumtimi i saj sht prcjell nga top mediat. Dr.Helman sht po ashtu komentuese e FOX News, MSNBC, Fox Business News, CNBC, RT International dhe Al Jazeera n gjuhnAngleze. Ky film dokumentar pas Bujanocit do t shfaqet edhe n Nish, Novi Sad dhe Beograd.

18

12 mars 2012

Prezantim

Grupi q synon t arrij popullaritet n rajon

Bilall Maliqi N komunn e Bujanocit ekzistojn disa grupe t muziks RAP, t cilt mundohen t promovohen me mundesit e tyre npr ahengje apo edhe klube t ndryshme ,e disa prej tyre kan dalur nga anonimiteti duke br ndonje klip apo album t mundshm. Kt her opinioni muzikor apo adhuruesit e muziks RAP do t njihen edhe me disa t rinj t komuns s Bujanocit t cilt jan aktiv sa i prket ktij zhanri muzikor t dashur sidomos pr nj pjes t madhe t rinis ktu n Bujanoc dhe n Luginn e Preshevs n prgjithsi. Ky grup quhet BRG (Best Rapp Gonskta), t cilt kan filluar t merren me kt lloj t muziks hert, por si grup nga viti 2009. GrupiA Sa i prket grupit ata filluan q nga viti 2009 duke u bashkuar n nj grup t titulluar m lart dhe duke synuar suksese t lakmueshme n fushn e muziks RAP. Kta t rinj q e prezantojn kt grup jan: Albion Xhelili (Don Pasha) Bujamin Hasani (B-Hass) Adhurim Jahiu (Fyllaj One) Shndrit Nazifi (Dj Shena) N grupin e tyre kta t rinj kan edhe nj antare femr e cila iu ndihmon pr performancat n diaspor, ku kan lidhur kontrat deri n vitin 2014. Kjo vajz, antare e grupit quhet Agnesa dhe jeton n qytetin Bazel t Zvicres. Tekstet e kngve i shkruan Bujamini i cili mundohet t shkruaj vargje trheqse dhe t'i prshtat me tingujt e muziks RAP Prkrahja??? Kta t rinj q e kompletojn kt grup muzikor kan nevoj pr prkrahje si morale por edhe materiale nga komuna gjegjsisht nga resori pr kultur apo nga ndonj sponzor eventual me qllim t arritjes s synimeve t tyre. Por deri m tani nuk kan mundur t gjejn sponzor dhe ndihm nga komuna nuk kan pasur. Kta t rinj kan organizuar mbrmje muzikore n Gjilan dhe n vende t tjera. Kngt dhe incizimet i bjn npr studio t ndryshme varsisht mimit t ofruar. Ardhmria Synojn t arrijn nj popullaritet ktu n Lugin dhe jasht saj. Tani jan n prgatitje t nj albumi me kng RAP, e cila sipas t gjitha gjasave do t del kt ver dhe do ta ken n duar adhuruesit e muziks RAP. Edhe bashkpunimi me grupe t tjera t ktij zhanri muzikor nuk do t mungoj. Pra kta t rinj q identifikohen me kt grup muzikor premtojn shum dhe n nj t ardhme t afrt do t dalin nga anonimiteti dhe do t bhen grup i njohur n rajon

12 mars 2012

19

Fejton

Ritet e dasms shqiptare n Preshev me rrethin, me theks t veant vallet e burrave n dasmn preshevare (4)
Xhemaledin Salihu 2.2. Histori e valleve t burrave Presheva, prkundr gjendjes s rnd ekonomike, sociale e arsimore, gjat sundimit pes shekullor t Perandoris turke dhe shtypjes s borgjezis serbomadhe pati jet kulturore, Ajo, n periudha t caktuara kohore i vallzoi dhe i kndoi jets, trimris, robris e dashuris. Presheva sht e njohur pr talentet e saj, kngtar, valltar, etj. Vallja dhe knga shqiptare e ksaj ane sht dshmia m e mir e ekzistimit e Shqiptarve n trojet e veta etnike shekullore. Vallja dhe knga ishte motiv i jets dhe i ekzistencs, por edhe shpesh protest e luft kundr regjimeve dhe sunduesve t ndryshm. Sipas kujtimeve t Mulla Tefik Osmanit nga Presheva, n qershor t vitit 1930, Grupi i Valltarve dhe i Kngtarve nga Presheva, ndr t tjert ishin edhe Selim Osmani dhe Zejdi Ahmeti, valltar dhe kngtar, shkojn n Beograd dhe marrin pjes n manifestimin kulturor dhe gjimnastikor t organizats Soko t Jugosllavis Mbretrore t Jugosllavis. Grupi i valltarve ishte i veshur me veshje kombtare, tirq e xhamadan. Bile tirqit e zez valltarit Selim Osmanit ia siguroi Emin Kurbaliu i Preshevs. Pjesmarrjen e Grupit t valltarve dhe kngtarve e shnoi edhe shtypi i athershm jugosllav: pjesmarrjen e grupit e vrteton edhe fjala prshndetse e kryetarit t Shkupit, kur thot, se n kt manifestim t forcs dhe t disiplins nacionale, bashkimit dhe prpjekjeve pr nj t ardhme m t mir marrin pjes t gjitha viset e Banovins s Vardarit me veshjet e tyre kombtare.

GRUPI I VALLTARVE I SHKA ABDULLA KRASHNICA PRESHEV, M 1956/57

Va l l e n b u r i m o r e p o p u l l o r e shqiptare e kultivoi prej kohsh, s pari SHKA Presheva pastaj SHKA Abdullah Krashnica dhe kohve t fundit SHKARexho Mulliqi. Shoqria kulturore artistike Presheva dhe Shoqria kulturore artistike Abdullah Krashnica e kultivuan dhe e luajtn vallen popullore preshevare kudo q jepnin koncerte: n Preshev, n Maqedoni, n Kosov, n Bosnje, n Belgjik. Pra, kto dy Shoqri kndonin dhe luanin ashtu si kndohet dhe luhet n Preshev. Pas ndrprerjes s aktivitetit t ktyre Shoqrive t prmendura, aty kah vitet e 80-ta t shekullit XX, morn hov t madh me shfaqjet e tyre koncertale kng e valle popullore t Karadakut, shum SHKA t Shkupit, t Kumanovs, t Vitis, t Gjilanit e t Bujanocit.

Kto filluan q n vallet popullore preshevare t fusin elemente koreografike dhe stilizime. Bile, disa nga vallet preshevare filluan t marrin edhe emrtime t tjera. Mund t thuhet q vetm SHKABajram Curri i Shurdhanve ruan burimoren e valles preshevare. 2.3. Vallet e burrave sipas ndarjes gjeografiko-rajonale Emrtimet e valleve preshevare jan m t ndryshmet. Kshtu ka emrtime sipas origjins dhe vendit ku luhet vallja: Vallja e Preshevs P r e s h e v k a , Va l l j a e Miratocit:Miratocka. Vallja prej Moravs, sipas lumit Morav. Shpesh vallet emrtohen me vargun e par t kngs: vallja preshevare: Ani jom e lig, ani jom tue dek,

20

12 mars 2012

Fejton

vallja preshevare: Dimke, Dimke Popova, vallja preshevare: Pembe, Pembe N Preshev nuk mungojn emrtimet e valleve edhe sipas veshjes, gjegjsisht sipas mjetit q prdoret pr ta udhhequr vallen: vallja preshevare: Vallja e Mahrams/shamis/. Po ashtu n Preshev dhe n rrethin t saj kemi valle popullore q mbajn vuln e kohs, t trimave, t kaakve n kohn e Turqis apo ndonj kohe tjetr, si: Vallja e DeliAgushit. 2.4. Karakteristikat dhe simbolika e valleve t burrave N komunn e Preshevs me rrethin, knga sht shum pak e zhvilluar, ndrsa vallet popullore jan m shum t zhvilluara. N kt trev nuk prdoren instrumentet popullore q jan punuar nga dora e shqiptarve autokton, por jan prdorur kryesisht orkestrinat e romve. Vallja popullore sht pjes e pandar e dasms shqiptare, e tradits dhe riteve t saja, e cila u lind dhe u zhvillua sbashku me kngn popullore shqiptare si dhe dasmn e traditn e saj shqiptare. Vallet popullore shqiptare, sidomos vallet e burrave n Preshev me rrethin jan t vjetra, t larmishme dhe shum t pasura , prkah figurat dhe stilizimet koreografike. Edhepse vallet n prgjithsi ndahen n ato me motive fshatare dhe qytetare, vallet e burrave t Preshevs nuk kan aq karakteristika ndasie n ato qytetare apo fshatare, pos ndonj valle e burrave q dallon prkah motivet q i prket valles. Vallet e burrave nuk kan ndonj prerje t thell prkah motivet q t ndahen n ato fshatare dhe qytetare. Por, prapseprap dallojm vallet e burrave me motive qytetare: vallja e Presheves, vallja Ani jom e lig, ani jom tue dek, vallja Pembe, Pembe, vallja Dimke, Dimke Popova, vallja Tarazajbek, valle q ka pr motiv

dashurin, jetn idilike dhe hallin e banorve t qytetit, ndrsa ato me motive fshatare jan : vallja e Miratocks, vallja e Deli Agushit, me motive t s kaluars, historis ton, ku i kndohet trimris, burrnis q n Preshev dhe rrethin nuk jan vetm motive ekskluzive t fshatrave, sepse gjate historis fshati dhe qyteti e patn nj histori t prbashkt kombtare. Vallet e burrave u prcolln edhe n qytet edhe n fshat prej grupeve muzikore, ku bnin pjes klarineti, defi, tarabuku, harmonika, violina /qemanja/. Kto grupe populli i quante edhe allgija.Grupi i daulleve dhe zurlave merrnin pjes sidomos n dasmat e familjeve t mdha. Andaj sipas instrumenteve nuk kishte ndonj ndasi e dasmave n fshat apo qytet, por vetm pasuria e familjes /statusi familjar/ ishte ajo q bnte ndasi n dasma. Veanti paraqitnin dasmat n Malsi, ku dasmat bheshin me instrumenta popullor: kavall, ifteli, fyej, e tjer, ndrsa ato n qytet prcilleshin me qemane, violin dhe def. Si gjithkund n trevat shqiptare edhe n Preshev me rrethin ekzistojn tri llojet kryesore t valleve: 1. Valle t Burrave 2. Valle t Grave dhe 3. Valle t Prziera ose t Prbashkta. Vallet e burrave n Preshev dhe rrethin luhen n grup 4-5 valltar dhe ndonj valle e burrave q luhet edhe n dysh, sikur vallja Tarazejbek. Vallet e burrave luhen vetm me prcjelljen e instrumenteve dhe Presheva me rrethin nuk ka valle t burrave q luhen pa instrumente. Vallet e burrave jan valle q luhen n rreth, pos valles lirike: Tarazejbek, e cila luhet m dysh dhe karshi -karshi. Vallzimi i valleve t burrave n rreth simbolizon nj rreth familjar, t prbashkt, pr t gjith valltart, por edhe pr nj bashksi shqiptare. Kshtu, ata duke vallzuar vallet, pas

do mbarimi t valles, shpesh ndodh q prijatari i valles i lshon t dytit udhheqjen e valles e kshtu me radh radhitn deri n mbarim t valleve. Nderimi edhe i valltarve t tjer bhet me kusht q valltari n vazhdim t jet i aft dhe t luaj mir dhe t mund t jet edhe prijatar i valles s burrave. Ndryshe nuk pranohet nga valltari i radhs apo nuk i jepet shamia e prijatarit t valles. N traditn e valleve tona popullore, gjithmon praktikohet q prijatari, ta mbaj n dorn e djatht nj maram, shami, me t ciln i prin valles duke e dredhur e valvitur pa ndalur at. Burrat valltar n vallet e burrave kapen krah pr krah dhe kshtu luhen t gjitha vallet e burrave, pos valles Tarazejbek. Kjo simbolizon dhe ka kuptimin e afrsis dhe t dashuris vllazrore, t unitetit, bess dhe t besnikris s fort. Vallet krah pr krah i luajn m tepr burrat. Pastaj n dasma. valltart burra kapen dor pr dor dhe vallzojn vallet e burrave, q simbolizon dhe dshmon dashurin, besnikrin, bashkimin dhe unitetin ndr vllazror. N vallet e burrave q jan me motive luftarake dhe epike, si jan: Vallja e Deli Agushit, Vallja e Miratocs, ku valltart kapen brez pr brezi, pr t mbajtur fort lojtarin afr tij dhe pr t simbolizuar si n rreth, krah pr krahu, dshmin pr forcn, prbashksin dhe unitetin e valltarve dhe t bashksis shqiptare. Shpesh n dasm, prijatarit t valles s burrave q ka aftsi vallzuese t jashtzakonshme i lejohet t krijoj figura dhe stilizime koreografike q jan tradit, aftsi krijuese dhe artistike e tij. Kshtu prijatari n disa valle t burrave shfrytzon talentin e tij vallzues dhe mundsin e valles s burrave, e cila i lejon komoditetin pr t krijuar figura m t ndryshme koreografike vetanake, si sht vallzimi zhagas. Edhe vallet e ashtuquajtura zhagas, apo zvarr, kan karakter luftarak dhe luhen

12 mars 2012

21

Fejton

kryesisht nga burrat. Vallja e Deli Agushit i lejon valltarit t talentuar krijimin dhe formimin e figurave m t ndryshme, si sht: vallzimi zhagaz , vallzimi n tavolin, vallzimi n mure apo ecja e valltarit npr mure, por n kto raste gjithmon prijatari duhet ta kishte mbshtetjen e fort dhe t sigurt t valltarit t dyt n vallen e burrave. Edhe vallja e Miratocit lejon valltarin t krijoj figura dhe stilizime vallzuese individuale. 2.5. Vallet e burrave dhe prcjellja muzikore N Preshev, gjat historis s valles shqiptare kemi prcjellje muzikore nga m t ndryshmet. Kshtu m 1937 formohet Shoqria Shqiptare Hamijet, orkestrinn e s cils e prbnin: Haki Lia-harmonik, Zenun e Ibrahim Meaj-mandolin, Sadri Qazimi i Mulla Qazs-Def. N kuadr t orkestrins kishte edhe dajre, darabuk dhe klarinet. Me kt orkestrin kndohej dhe luheshin vallet popullore preshevare. N Preshev, m 1951 kemi grupin e daulles dhe t surles q e prbnin Emin Abazi dhe baba i tij Abazi, rom nga Presheva. Grupi vepronte n kuadr t SHKA Abdullah Krashnica dhe bnte prcjelljen e valleve popullore shqiptare n koncerte, n dasma, gazmende familjare, festa familjare, festa shtetrore, e tjer. M von kemi grupin prap t surleve dhe t daulles me Zijadin dhe Emin Abazi, po ashtu rom nga Presheva. Pr trashgimin folklorike, gjegjsisht t daulleve dhe t surleve t familjes Abazi, e vazhdon edhe Taip Abazi me klarinet e surle, djali i Eminit. Po ashtu, n Preshev, nj koh t gjat n prcjellje t kngve dhe t valleve luan rol me rndsi edhe grupi i Sadri Maxhupit me klarinet dhe Zejn Maxhupit me def. M von lajmrohet grupi i Rafet

SHKA ABDULLA KRASHNICA, BELGJIK, M 1980

Maxhupit me klarinet, i cili i prcillte kngt, vallet popullore shqiptare, por ky grup edhe kndonte. Pas viteve 1995 lajmrohen nj mori grupesh muzikore: Dasmort, Grupi muzikor Presheva e t tjer, t cilt bjn muzik n dasma dhe gazmende t ndryshme. Kohve t fundit, n Preshev lajmrohen edhe grupet e daulleve dhe t surleve shqiptare. Ndr ta sht edhe grupi i Dilaver Limanit nga Strezoci, i cili bn prcjelljen e valles popullore shqiptare n dasma dhe gazmende t ndryshme familjare. Vlen t prmendet edhe grupi i Zijush Kamberit nga Garja e Preshevs, me daulle dhe zurle. 2.6. Veshja n vallet e burrave N vallet e burrave, elementi m tipik i ksaj veshjeje jan tirqit, t cilat kan formn e pantollave t ngushta prej shajaku, n t shumtn e rasteve ngjyr t zez ose t murme, m rrall me ngjyr t bardha. Ather ngjyra e gajtanve, shiritave t tirqve ishte e kundrta e ngjyrs s tirqve. Prgjithsisht ato lidhen posht belit,

shtrnguar dhe shoqruar edhe me nj brez t leshit me vija disangjyrshe, e cila n Preshev quhet shok. Gjatsia e saj mund t jet e ndryshme. N pjesn e siprme vishej nj kmish me mng t gjata, me ngjyr t bardh, jelek pa mng, me ngjyr t zez apo t murme prej shajaku. Tirqit zakonisht jan bartur n vallet e burrave, m rrall si veshje e prditshme, pos n Karadakun e Preshevs. N Preshev ishte tradit popullore q t vishen tirqit e zi, nga persona t njohur dhe t dalluar n veshje, duke filluar nga Emin Kurbaliu, Isa Bina, Ali Rrustemi, e t tjer. Bile, kta huazonin tirqit valltarve t Preshevs. Po ashtu, n vallet e burrave prdoret plisi i bardh, i cili prdoret m rrall n jetn e prditshme t popullats shqiptare n Preshev me rrethin. N vend t plisit t bardh, preshevart shpesh e bartin nj kapu t zi apo edhe me ndonj ngjyr tjetr, t qepur prej plhurs s pambukut. Opingat jan pjese prbrse e veshjes popullore me tradit t vjetr dhe kan shtrirje mbar shqiptare.

22

12 mars 2012

Fejton

N Preshev me rrethin n vallet e burrave prdoren opingat, por popullata m rrall i prdor n jetn e prditshme. Si e theksova m lart n vallen e Miratocit, valltart i mbulojn vesht dhe lidhin kryet me evre /shami/. evreja mbahet n t gjitha vendbanimet e Preshevs, por sht veanti dhe dukuri specifike dhe e shpesht e popullats s Miratocit evreja mbahet n kok, lidhetpshtjellohet pjesa e pasme e koks, mbshtillen ant e koks dhe mbulohen vesht, ndrsa lidhet n ball t koks. Sipas gojdhnave t banorve t fshatit Miratoc ekzistojn disa supozime lidhur me evren: e para evreja mbahet pr shkak t ftohtit, lidhet dhe mbrohet koka, sidomos evren e mbanin obant e fshatit, baritorit e deleve, por edhe t vendbanimeve t tjera; e dyta me mbajtjen e evres n pun, fshatart formonin hije gjat puns s vshtir n pik t vers; e treta: evreja mbahet edhe n valle, pr t'i fshir djerst gjat vallzimit popullor, dhe e katrta: evreja mbahet n Miratoc dhe lidhet koka me t, pr t'i mbuluar qelet, edhe pse profesori i nderuar, Sami Agushi thot se njeh 4 raste t qytetarve t Miratocit q nuk mbajn e as lidhin evre n kok, ndrsa i kan qelet. Autori bullgar Gj. Petrov, n librin: Materiali za izucavaneto na makedonia/Materiale pr studim n Maqedoni/ , Sofia, 1896, vrteton mbajtjen e evres n Miratoc dhe n faqn 543 shkruan kngn e prhapur n popull: Dum, dum tupani, Hora Llojani, Qel Miratoci, Zhugava Trrnava, Nora qora, Zorraxhi Presheva, Rahovica kalanica, Dum, dum Tupani Budalla Llojani Qel Miratoca

Zhugava Trrnava Sallata Presheva Nasgjargji Rahovica Harrn Corrotica E tregoi : Hamit Ilinca/ version i shkurtr/ 2.7. Valltar t vjetr n Preshev me rrethin Presheva, gjithmon kultivoi kngn dhe vallen popullore tradicionale, q nuk do t thot se vallet e vjetra nuk i stilizoi, nuk i dha figura koreografike. N Preshev me rrethin pati shum valltar t talentuar, por asnjher nuk pati koreograf t talentuar, i cili do t'i vente n sken t Preshevs e gjetiu vallet e burrave t Preshevs, pr ta dshmuar vallen autoktone t Preshevs me rrethin. Andaj vallja e burrave t Preshevs me rrethin mbeti e mbyllur, burimore dhe pa ndrhyrje koreografike. Edhepse kohve t fundit, disa nga kto valle t burrave vehen, shtrohen me koreografi n ansamble amatore e profesioniste, duke ia humbur hapin e rnd t saj dhe me kt ia humbin edhe karakterin, simbolikn dhe prmbajtjen historike t saj. Shum valltar t Preshevs me rrethin ishin antar t ansambleve amatore dhe profesioniste : si n Shota, Tanec e tjer. N Preshev valltar m t njohur ishin : Osman Fazliu/Hyseni/ i Mhalls s Hallave, Zejdi Ahmeti, Lutfi Ahmedi.M von grupi i valltarve : Demir Demiri Dema i Alimetve, Ali Derri, Durak Kasapi i Hamzallarve, Hysi i Nijazi Ags s Shehlerve, Hysen Hyseni-Hysi i Hallave, Qani Ramadani-berberi dhe Raif Selimi i Llullecve. Grupi i Valltarve i Shoqris kulturo-artistike Abdullah Krashnica n Preshev : :Sylejman Ahmeti, valltar me nj hap t rnd t valles shqipe, i njohur valltar dhe asistent i koreografit t Ansamblit Shota n Prishtin;

Ymer Shabani; Myfid e Belik Aliu; Orhan Shabani, valltar i Ansamblit Ta n e c n g a S h k u p i ; D u rg u t Krashnica; Veli Veliu; Vebi Aliu-Dasa; Vahid Mustafa; Ramiz Kamberi; Muhadin Hyseni; dhe Musa Hyseni, i cili ishte i njohur si valltar i Ansamblit Akademik Ramiz Sadiku n Prishtin. Gjithashtu n Preshev duhet prmendur edhe Ismail Bakllavn, i ardhur muhaxhir n Preshev, pastaj shkon pr Turqi. N Rahovic ishte i njohur Grupi i valltarve t vjetr q e prbnin: Hysen Pajaziti/Cen Paja/ valltar i talentuar, humorist dhe kngtar, Selver Sadiku, Fejzi Hajrullahu, Hasip Kadriu-Bulla dhe Mustaf Kamberi. N Corrotic: Mehmet Kamberi, Qerim Ademi, Zijadin Zymberi, Sherifali Ismaili, Hetem Hetemi dhe Mehmet Bajrami N Shoshaj: Fejza i Shoshajs. N Rainc: Ibrahim Ramadani-Ibra i njohur, bohem dhe virtuoz n valle, sidomos virtuoziteti i tij shihej dhe vinte n shprehje n vallen e Deli Agushit, q rrallkush mund ta luante kt valle sikur ai. Pastaj Nijazi Bakani, ali i Ukajve dhe Haxhi Zejna Abdulli, t Raincs. N Zhunic: Jakup Musa, Muhamedi dhe Fadili i Mullaramve, Selim Sahiti. N Bushtran: Shaban Bushtrani, valltar me trup t gjat dhe virtuoz n valle, Abdurrahman Sahiti-Dushi, Kadri Msuesi dhe Jahi Bushtrani. N Karadak: Xhelil Seferi i Seferve, valltar i njohur. N Miratoc: Destan Miratoci, pr t cilin Sylejman Ahmeti thot se ishte valltar i shklqyeshm, i rrall n rajon. N at koh ishte kmet katundi. Pastaj Ramadan Qerimi-Dani i Zi, i cili luante n daulle n dasma dhe gazmende dhe Mefail-Meta msuesin. Pastaj t prmendim edhe Rrust Latifin dhe Sefer Capin. (Vijon)

12 mars 2012

23

Dokument

DRAFTI I PLANIT STRATEGJIK T KSHILLIT KOMBTAR T SHQIPTARVE

2011-2015
7.1. Korniza juridike E drejta pr media n gjuhn shqipe bazohet n Kushtetutn e Republiks s Serbis, Konventn korniz, Kartn, Ligjin pr pakicat kombtare, Ligjin pr kshillat e pakicave kombtare, dhe ligjet t cilat e rregullojn fushn e mediave. Kushtetuta e Serbis e garanton lirin e shtypit n nenin 50, kurse n nenin 79.1 u garanton pjestarve t pakicave kombtare t drejtn pr informim t plot me koh dhe t paanshm n gjuhn e vet, duke prfshir t drejtn pr shprehjen, marrjen, drgimin dhe kmbimin e informatave dhe t ideve. Gjithashtu ata kan t drejt pr themelimin e shrbimeve t veta publike t informimit, n pajtim me ligjin. Konventa korniz e rregullon shtjen e mediave t pakicave n nenin 9. Sipas ktij neni e drejta e pakicave pr media e prfshin lirin e bindjes dhe t marrjes dhe kumtimin e informatave dhe t ideve n gjuhn e pakics. Shteti duhet t aprovoj masat adekuate pr t lehtsuar trajtimin e mediave pr pjestart e pakicave kombtare pr prparimin e tolerancs dhe mundsimin e pluralizmit kulturor. Karta e rregullon shtjen e mediave n nenin 11. Serbia ka pranuar t aprovoj dispozitat prkatse, kshtu q edhe stacionet radiotelevizive ofrojn programe n gjuht rajonale ose t pakicave (neni 11.1 (iii)), t inkurajoj ose lehtsoj emitimin e radiotelevizioneve dhe t programeve TV n gjuht rajonale ose t pakicave rregullisht (neni 11.1 b (ii) dhe c (ii)), t inkurajoj ose lehtsoj prodhimin dhe shprndarjen e veprave audio dhe audiovizuale n gjuh rajonale ose t pakicave (neni 11.1 d), t inkurajoj ose t lehtsoj krijimin dhe/ose ruajtjen e s paku nj gazete n gjuhn rajonale ose t pakicave (neni 11.1 e (i)), t aplikoj masat ekzistuese t prkrahjes financiare prodhimet audio-vizuale n gjuht rajonale ose t pakicave (neni 11.1 f (ii) .) Gjithashtu Serbia e ka pranuar nenin 11.2 t Karts e cila e rregullon shtjen e programeve radiotelevizive nga shtetet fqinje, si edhe nenin 11.3 i cili e rregullon prfaqsimin e interesave t pjestarve t pakicave kombtare n kuadr t organeve t tilla t cilat mund t vendosen n pajtim me ligjin dhe e 24
12 mars 2012

garantojn lirin dhe pluralizmin e mediave. Ligji pr pakicat kombtare e garanton t drejtn pr informim n gjuht e pakicave n nenin 17. Kjo norm sht njsoj si n normn n Konventn korniz, ajo e prfshin t drejtn pr informim t plot dhe objektiv, t drejtn pr t shprehur, pr t marr, prhapur dhe kmbyer informatat nga ana e mediave t shtypit dhe mediat e tjera (neni 17.1). N programet e radiove publike dhe t shrbimeve TV shteti i siguron emisionet informative, kulturore dhe arsimore n gjuht e pakicave. Gjithashtu ai mund t vendos stacione t veanta radiotelevizive, q t emitohet programi n gjuht e pakicave (neni 17.2). E drejta pr media e prfshin edhe t drejtn pr vendosjen dhe mbajtjen e mediave t veta n gjuht e pakicave (neni 17.3). Ligjin pr media n nenin 5.1. e parashikon Republika, Krahina autonome, komunat duhet t ofrojn disa fonde dhe mjete t tjera t nevojshme pr punn e shrbimeve publike t pakicave kombtare dhe t bashksive etnike. Ligji prmban edhe normat e prgjithshme pr ndalimin e diskriminimit dhe gjuhn e urrejtjes t cilat jan t rndsishme pr tolerancn ndretnike dhe zhvillimin e shoqris pluraliste (neni 17 dhe neni 38). Ligji pr Radiodifuzion kryesisht e obligon transmetuesin t prodhoj dhe transmetoj programin n gjuhn serbe ose nse sht n gjuhn e huaj t siguroj prkthimin n serbisht (neni 72.1). Mirpo, kjo norm nuk ka t bj me mediat e pakicave ose shrbimin publik radiodifuziv kur transmetohet programi n gjuht e pakicave (neni 72.2). Ligji i rregullon prqindjet e prodhimit t obligueshm t programit dhe e parashikon q transmetuesit e programeve t pakicave duhet t emitojn m s paku 50% t programit t prodhimit t vet (neni 73.2). Ligji i rregullon disa obligime t shrbimit publik radiodifuziv q kan t bjn me prodhimin e programeve t destinuara pr t gjitha grupet shoqrore, respektimin e standardeve gjuhsore t shumics dhe t 23 pakicave kombtare, si edhe programet t cilat e shprehin identitetin kulturor t pakicave kombtare me mundsin q t ofrojn disa programe n gjuhn e pakicave (neni 78.2, 78.3, 78.4). 7.2. Kompetencat ligjore t Kshillit Kombtar

Dokument

Kompetencat e Kshillit t pakicave kombtare pr shtjen e informatave jan rregulluar n nenet 19-21 t Ligjit pr kshillat kombtare. Para se gjithash: Kshilli i pakicave kombtare ka t drejta themeluese (neni 19). Kshilli i pakicave kombtare ka instrumente t ndryshme n disponim prmes t cilave mund t marr pjes n administrimin e institucioneve t mediave ose me programin e pakicave. Kshilli e jep mendimin n procedurn e emrimit t antarve t kshillit drejtues, kshillit pr program dhe pr drejtorin e prgjithshm t RTS dhe t RTV (neni 20.1 dhe 20.2). Gjithashtu Kshilli merr pjes n emrimin e kryeredaktorit prgjegjs dhe kryesor (neni 20.3, 20.4 dhe 20.5). Neni 21 i prcakton edhe gjasht kompetenca plotsuese t Kshillit t pakicave kombtare n krahasim me t drejtn pr informimin e pakicave. 7.3. Gjendja aktuale n fush N hapsirn e ktyre tri komunave sot veprojn gjithsej 15 media. M s shumti jan n Bujanoc nnt, pastaj n Preshev pes dhe n Medvegj nj. Nga ky numr media t shtypura jan dy, gjasht radiostacione, katr stacione televizive dhe tre transmetues interneti. Sa i prket strukturs pronsore, pes jan nn kontrollin e vetqeverisjeve vendore. Prej 15 mediave, shtat jan n gjuhn shqipe, tri n gjuhn serbe dhe pes jan t prziera. Mediat pr Bashksin Kombtare t Shqiptarve - Javorja Perspektiva n tirazhin prej 3.000 ekzemplarsh, nga viti 2002, me format A4 dhe me vllim 20 deri 24 faqe, e boton ndrmarrja private n fjal nga Bujanoci. Javorja merret me tema politike, ekonomike dhe kulturore pr bashksin kombtare shqiptare. - Radio Spektri. sht formuar n pranver t vitit 2001, kurse sot sht n prbrje t ndrmarrjes RTV Spektri. TV Spektri sht pjes e ndrmarrjes informative RTV Spektri, punon nga viti 2004, kurse n vitin 2007 e ka fituar frekuencn lokale. Bujanoci.net sht transmetues interneti i cili sht krijuar para dy vitesh. Merret me t gjitha temat e komuns s Bujanocit q nga temat politike dhe ekonomike deri te ato sportive. - Radio Aldi, sht radiostacion n kuadr t ndrmarrjes RTV Aldi. Programi transmetohet nga vitit 2006, n konkursin e par

t ARR, ky radiostacion bashk me televizionin, e ka fituar frekuencn lokale. TV Aldi, sht pjes e ndrmarrjes RTV Aldi. Gjat dy-tri viteve t fundit sht media me e fuqishme dhe m prestigjioze n Preshev. Me RTV e Preshevs sht duke zhvilluar betej t madhe pr status t vet. - Presheva.com sht agjenci e internetit. Mediat e prziera Pes mjete t informimit t prziera informative n Bujanoc, Preshev dhe n Medvegj, u takojn mediave publike, nn administratn e pushtetit vendor. Ndrmarrja publike RTV Bujanoc, me mbi 30 t punsuar sht media me m shum t punsuar n kto tri komuna. Ekzistojn tri shrbime publike RTV n rajon: RTV Bujanoci, RTV i Preshevs, Radioja e Medvegjs. T gjitha kto financohen nga buxheti i komunave dhe Trupi Koordinues ka luajtur rol t rndsishm n vendosjen dhe pajisjen e ktyre mediave. Mirpo, shumica e mjeteve financiare harxhohen pr paga dhe shum pak mjete jan investuar n zhvillimin e programit. Numri i t punsuarve n kto media sht i lart, qasja e mediave t puns sht e vjetruar, dhe t gjith jan ankuar n vjetrsin e pajisjes. Radio Bujanoci, nga fundi i viteve t njzeta t shekullit t kaluar, ka qen vetm n shrbim t shrbimit t informimit t bashksis serbe. Ai gjat tr dhjetvjetshit ka qen media e vetme elektronike n hapsirn e ktyre tri komunave. Televizioni i Bujanocit, si sht theksuar, sht pjes e ndrmarrjes publike vllimi i t cilit sht n prpjestim me programin, i prgjigjen strukturs kombtare t popullsis s ksaj komune. Edhe kt program e realizon redaksia n dy gjuh. Ndrmarrja publike RTV Presheva (20 t punsuar) n prbrje t vet e ka: Radio Presheva, programi i t cils ka rreth 90 prqind t prmbajtjeve, i destinuar pr bashksin kombtare shqiptare. I ka 20 t punsuar. TV Presheva sht prononcuar/regjistruar n vitin 2004 dhe sht televizioni i par n kto tri komuna. N konkursin e par Agjencia e Radiodifuzionit t Republiks (ARR) nuk e ka marr lejen pr pun, kshtu q m shum se dy vjet ka punuar n mnyr piraterike. Ndrmarrja publike Radio Medvegja sht i vetmi mjet i informimit publik n komun, kurse redaksia sht e przier me dhjet t punsuar, proporcionalisht me numrin e banorve, transmeton program pr t dy bashksit. N Bujanoc dhe n Preshev pjestart e pakics kombtare shqiptare mund t shikojn kanalet TV nga
12 mars 2012

25

Dokument

Kosova, nga Shqipria dhe Maqedonia prmes rrjetit me kabllo. Rrjeti me kabllo n Medvegj nuk ka transmetim t kanaleve n gjuhn shqipe. 7.5. Problemet e identifikuara N fushn e informimit mund t identifikohen kto probleme: Investimet m t vogla pr programin e zhvillimit t mediave vendore, sepse shumica e mjeteve shprndahet nga buxheti i komuns pr kompensimin e pagave t t punsuarve Bashkpunimi joefikas me institucionet kombtare t cilat merren me informim Mungesa e kritereve t qarta pr shprndarjen e mjeteve t buxhetit t komuns mediave private, mungesn e tenderve publik dhe financimin n baz t projektit, Domosdoshmria e edukimeve plotsuese t gazetarve Mungesa e programit n gjuhn shqipe n RTV Vranj dhe n RTV Leskovc edhe prkundr statusit rajonal t ktyre mediave Mungesa e informatave me koh dhe relevante t cilat kan t bjn me punsimin, arsimin, kulturn, temat tjera lidhur me jetn e prditshme t popullsis. Mungesa e programeve prkatse pr pakica n RTS. PRPARSIT - Prfaqsimi profesional i kuadrit t gazetarve n komisonin pr media pran KKSH. - Ekzistimi i mediave private dhe shtetrore. - Afrsia territoriale me Kosovn pr kmbimin e mediave. DOBSIT - Dispozitat juridike Jokompatibiliteti midis ligjit. - Ndikimi politik te mediat ekzistuese. - Pengesat tekniko-juridike pr kmbimin e mediave. SHANSET - Plotsimi i standardit pr integrim n BE. - Krijimi i mundsive pr informim prmes shrbimit publik kombtar. - Krijimi i mediave institucionale pr informim n kuadr t KKSH. KRCNIMI - Mosinkuadrimi i t t gjitha subjekteve (partit dhe OJQ) n KKSH. - Diskrimini me rastin e ndarjes s fondeve. - Ndryshimi i ligjit me ndryshimin e pushtetit (mungesa e vullnetit politik). 26
12 mars 2012

7.4. Rekomandimet Mediat me frekuenc dhe mbulueshmri lokale Ekzistojn problemet e shumta me t cilat ballafaqohen mediat lokale. N radh t par, n mediat n gjuhn shqipe n jug t Serbis, problemi kryesor dhe themelor jan kuadrot. N mesin e 40 t t punsuarve t prhershm dhe rreth 25 bashkpuntorve me honorar, vetm 5-6 jan me prgatitje t lart universitare, n mesin e t cilve nuk ka gazetar t shkolluar. Gjendjen dhe kto standarde nga fillimi po prpiqen t'I ndryshojn organizatat e shumta t vendit dhe t huaja, donatort e numrt t cilt e kan vlersuar mir situatn n terren. Jan organizuar puntori t numrta, seminare, ligjrata, por n kt fush duhet t punohet edhe m tutje. Me koh nuk sht krijuar raporti profesional i redaktorve dhe i gazetarve me strukturat politike, si edhe presionet e prhershme politike edhe nga njra edhe nga ana tjetr, e kan ndrtuar autocensurn te t t punsuarit n kto media. Marr n prgjithsi, mediave n gjuhn shqipe n jug t Serbis u nevojitet ndihma profesionale dhe materiale edhe me kuadro. Mediat me frekuenc rajonale dhe kombtare dhe me mbulueshmri t gjer Roli i mediave n procesin e pajtimit midis serbve dhe shqiptarve nuk sht aq i volitshm. Shqiptart informohen shum pak pr ngjarjet n bashksin serbe, dhe anasjelltas. RTS si shrbim i t t gjith qytetarve nuk e transmeton programin pr pakicat kombtare dhe n t nuk mund t dgjohet asnj fjal n gjuhn shqipe. Njsoj vlen edhe pr RTV e Vranjs dhe RTV e Leskovcit t cilat i kan frekuencat rajonale, e nuk i transmetojn prmbajtjet programore n gjuhn shqipe. sht e nevojshme q KPKSH t zhvilloj planin e qart t veprimit dhe t ndryshoj kt gjendje. Pjestart e pakicave kombtare i paguajn parapagimet TV, por nuk kan kurrfar prfitimi prej tij n asnj mnyr. Asnj antar i programit kombtar i Kshillit Radiodifuziv nuk sht pjestar i pakics kombtare. KPKSH mundet me veprimin e vet t ndikoj n kt fakt.

Kultur
VITRINA E LIBRIT, BOTIME T REJA

Hetem Arifi Msuesi npr koh (ditar jete)

Bilall Maliqi Hetem Arifi lindur n fshatin Ranatoc, komuna e Preshevs kto dit nxori n drit librin me karakter monografik me titull Msuesi npr koh (ditar jete). Nga penda e msuesit Hetem doln edhe dy libra paraprak Tingujt e liris (drama), dhe librin me poezi Prilli i zgjuar. Ky botim special i autorit ngrthen n vete nj itinerar jetsor t kaluar npr sfida nga m t ndryshme jetsore t cilat jan evidente n kt libr q gjat leximit lexuesit do t ken nj tabllo reale t jets s autorit npr koh e situata t ndryshme q nga fillimet e tij si nxns, shkollimi n Preshev, n Pogragj, prejardhja si legjend duke ia bashkangjitur disa poezi me nj art t veant krijues duke rrugtuar kshtu npr etapa t rndsishme kohore t cilat e shoqruan kt figur me rndsi kombtare e patriotike. Se sht kshtu ekzistojn shum dshmi se autori asnjher nuk u pajtua me pushtuesin dhe ishte n ball t demonstratave t '68 dhe t gjitha demonstratave t organizuara n Kosov ku ishte gjithmon n ball t tyre dhe ishte i burgosur politik disa her vetm e vetm pse nuk u pajtua me at politik diskriminuese pr kombin e tij dhe pr flamurin ton kombtar, kjo u pa edhe gjat edukimit t brezave t rinj, ather kur nuk ka guxuar askush ta prmend flamurin kombtar, ai nxnsit i ka veshur me rroba t qendisura me flamurin ton kombtar n ambient t hapur n prani t publikut. Msuesi Het ishte sypatrembur n do koh, sa ishte nxns, student ,n demonstrata, n burg, si msues edhe tani i ka kto tipare patriotike dhe atdhedashurie n shpirtin e tij. N procesin edukativo-arsimor sht mjaft mir e prezantuar n kt ditar jetsor t tij, paraqitet mjaft thukt puna e tij me nxns, t cilt i ka edukuar n baza t shndosha atdhedashurie, por edhe punn e tij si msues, deri n pensionim e ka kryer me zell dhe me profesionalizm. Bile ka brenda librit nj thnie shum interesante e cila t jep bindjen se pikrisht msuesi Het aq i ka dhn rndsi arsimit ku shprehet:Msuesi sht nn, bab, diell, tok, qiell, sht gjithka e vlefshme, por mund t jet edhe kriminel nse nj minut vonohet n or. Po ashtu nj koh ka punuar edhe pr Shoqatn Humanitare Nna Terez Gjilan, mandej aktor n Teatrin Profesionist t Gjilanit, ku i ka luajtur disa role kyqe me sukses t madh. Pr t gjitha kto q i tham deri m tani n pika t shkurtra e q jan brenda ktij botimi t veant, msuesi Het sht nderuar me shum mirnjohje t cilat jan edhe t ilustruara n libr. Libri n fjal shoqrohet edhe me foto t ndryshme dhe dokumente t cilat e bjn kt libr m t arrir artistikisht. Librin Msuesi npr koh (ditar jete) e botoi Sh.b. Kurora Gjilan 2012, faqe 220.

12 mars 2012

27

Konkurs
Komisioni i Kshillit Komunal n Bujanoc shpall:

KONKURS pr studentt dhe master - student

Komisioni i Kshillit Komunal t Komuns s Bujanocit shpall KONKURS PR NDARJEN E BURSAVE PR STUDENT DHE MASTER PR VITIN AKADEMIK 2011/12. Bursat u ndahen studentve q kan vendbanim n teritorin e komuns s Bujanocit. Kriteret themelore n baz t cilve vrtetohet plotsimi i kushteve pr ndarjen e burss jan: 1. q kandidati pr her t par t ket regjistruar kt vit t studimeve dhe masterin, 2. dshmi pr suksesin nga shkolla e mesme pr studentt e vitit t par, prkatsisht suksesin e viteve paraprake t studimit, pr studentt q regjistrojn vitet tjera t studimeve. 3. q kandidati t mos jet n marrdhnie pune. Kandidatt t cilt konkurrojn pr her t par krahas krkess paraqesin kto dokumente: 1. certifikatn mbi vendbanimin e kandidatit ose fotokopjen e letrnjoftimit. 2. vrtetimin se pr her t par ka regjistruar kt vit t studimeve, n vitin vijues akademik 2011/12; 3. vrtetimin mbi notn mesatare t suksesit prej 4.50 - 5.00 nga shkolla e mesme pr studentt e vitit t par, prkatsisht notn mesatare nga vitet e mparshme t studimeve pr studentt e tjer. Kandidatt t cilt kan qen shfrytzues t burss gjat vitit shkollor 2010/2011 krahas krkess paraqesin kto dokumente: 1. vrtetimin se pr her t par ka regjistruar vitin vijues t studimeve, n vitin shkollor 2011/12; 2. vrtetimin mbi notn mesatare gjat studimeve. Bursat u ndahen pr vitin shkollor 2011/12 dhe pagesa bhet prmes Drejtoratit pr finansa n baz t kontrats s nnshkruar mbi ndarjen e bursave me komunn e Bujanocit. Konkursi zgjat duke filluar nga 12.03.2012 dhe mbyllet m 30.3.2012. Fletparaqitjet i dorzohen Drejtoratit pr shrbime publike dhe veprimtari shoqrore n ndrtesn e komuns s Bujanocit, rr. K. Petroviqit, nr. 115., zyra numr 301 nga ora 10 h deri n orn 14 h, me origjinalin e dokumentacionit t kompletuar . Vendimi mbi ndarjen e bursave bihet n afat prej 30 ditsh, nga dita e skadimit t afatit pr paraqitjen e krkesave. Kryetari i Komisionit pr ndarjen e bursave pr student dhe master Agim HASANI

28

12 mars 2012

Konkurs

Trupi Koordinues ndan n Bujanoc 13 kurse n Preshev 7 bursa

Trupi Koordinues pr tri komunat Preshev, Bujanoc dhe Medvegj shpalli vendimin prfundimtar t kandidatve t cilt kan fituar t drejtn pr t fituar bursn studentore pr n Univerzitetin e Novi Sadit. Pas kryerjes s procedurs paraprake komisioni n kuadr t ktij Trupi Koordinues shpalli listen prfundimtare t kandidatve t przgjedhur nga komunat Preshev dhe Bujanoc e cila prbhet prej 20 nxnsve, 11 Shqiptar dhe 9 Serb. N konkursin n fjal n t cilin konkurruan nxnsit q kan prfunduar apo jan n gjysm vjetorin e dyt t shkollave t mesme, nuk ka pasur kandidat nga Medvegja. Prve ksaj, sipas informatave t konfirmuara nga Titulli, t gjith kandidatt nga komuna e Bujanocit jan me banim t prhershm n fshatin Trnoc. Kandidatt e przgjedhur shqiptar do t mbajn edhe nj kurs prgatitor pr t prvetsuar m mir gjuhn serbe.

1. Albulena Sulejmani(Bujanoc) 2. Gjorgje Ristiq (Bujanoc) 3. Femi Imeri (Bujanoc) 4. Stefan Tashkoviq (Bujanoc) 5. Gilena Rexhepi (Bujanoc) 6. Predrag Stoshiq(Bujanoc) 7. Millica Stojanoviq(Bujanoc) 8. Venhare Destani (Bujanoc) 9. Katarina Petronijeviq(Bujanoc) 10. Sunaj Fetahi(Bujanoc) 11. Stefan Mlladenoviq (Bujanoc) 12. Mirlindja Junuzi (Bujanoc) 13. Stefan Illiq (Bujanoc) 14. Mrgime Hajdari(Preshev) 15. Vukashin Toshiq (Preshev) 16. Sheval Destani (Preshev) 17. Alleksandra Stojkovic(Preshev) 18. Vshtrim Haliti (Preshev) 19. Rinor Halimi (Preshev) 20. Ehad Beqiri (Preshev)

12 mars 2012

29

Fjalkr yqi
PJES E MEKANIKS TEKNIKE (shq.) MRIA, ZEMRIMI MJET PR T NJEHSUAR (sh.shq.) HUMORISTI YN, DOMI THIRRA N TELEFON

MBRET I LASHT HEBRAIK

VAJZAT E POSAMARTUARA

SMALTI

ENDE

ELEKTROMOTORI SHKO

SOLISTI YN, VLADI NDESH DIK N RRUG A DIKU TJETR IVAN TURGENJEV KOLONIZUES ANIJA ME VELA JO (huaj) Q SHT LARA-LARA, LARAN

GRIMCA T ELEKTRIZUARA

T QESHURA (sh.shq.)

PERSONAZH NGA STRIPAT, ..... TE-NEJ

AMPERI

STIL N KARATE KOMIKU FRANCEZ, ZHAK

AKTORE E NJOHUR AMERIKANE

AT (lokal.) SIUJDHES N GREQI (pashq.)

B Sh eki ab m an i

EPOKA NJ KONTINENT Q KA T BJ ME DASHURIN AUTOR I PANJOHUR MNYR E SJELLJES (shq.) RAJONET

SHKRIMTAR I MADH GREK BAR KUNDR GJAKDERDHJES (shq.)

PREMR VETOR

METRI THIRRJET E MYEZINIT NGA MINAREJA E XHAMIS

NJSI SIPRFAQESH LLOJ PAPAGALLI BARK INDIANSH HISTORIAN ROMAK, LIVI (shq.) SIMENS NGJYR FYTYRE

OR PR MATJEN E KOHS (sport) INDIUM DHOM PUNE E NJ STUDIUESI (shq.) EKSPERTI N LMIN E MATEMATIKS

SPORT UJI (shq.) BERILIUM

PREMR VETOR SHKO ENERGJIA SHKRONJA E PAR ITALIA

30

12 mars 2012

PVC & AL PROFILES