O teatro de fins do XX e comezos do XXI.

Temas e
autores dos 80 e dos 90. Dramaturgos, tendencias e
compaas actuais mis relevantes.
O falecemento de Franco no 1975 e a conseguinte instauracin da
democracia, a Constitucin do 1978, o Estatuto de Autonoma de 1981, a
publicacin dunha normativa oficial no 1982 e a LNL do 1983, provocaron un
enorme avance na lingua, literatura e cultura galega. A presenza destas
materias no ensino, a oficialidade do noso idioma, a profesionalizacin dos
autores (Asociacin de Escritores en Lingua Galega), a aparicin de novas
editoriais (Xerais, A Nosa Terra...), revistas e certames literarios e o aumento
dos volumes editados provocaron un aumento no nmero de escritores,
pero tamn de lectores.
Este feitos provocaron na literatura unha diversificacin en todos os
aspectos (forma, posta en escena, temtica...) orientada a espertar interese
pola actividade no pblico. No teatro, este cambio estivo baseado
principalmente na profesionalizacin das compaas teatrais e na
institucionalizacin. A travs destes feitos, podemos distinguir catro etapas
na evolucin do teatro actual.
O primeiro perodo, situado entre a morte de Franco en 1984, basase na
profesionalizacin das compaas teatrais, os actores fan do teatro o seu
oficio. Con ela aparecen novas compaas como Sarabela Teatro, de
Ourense. Paralelamente, as editoriais principian a publicacin de coleccins
teatrais, figuras destacadas do teatro da poca realizan estudos da
actividade literaria en Galicia, aumentan o nmero de mostras celebradas...
A segunda etapa est definida pola institucionalizacin e situada no
segundo lustro da dcada dos oitenta. Nela ten lugar a fundacin do Centro
Dramtico Galego e o Instituto Galego de Artes Escnicas e Musicais,
primeiros centro relacionados coa actividade teatral dependentes da
Consellera de Cultura, e a aparicin de mostras (Alvaro Cunqueiro)
amparadas en institucins pblicas. Ademis, aumenta o nmero de
compaas teatrais profesionais coa aparicin de Teatro do Atlntico,
Chvere...
A terceira etapa correspondese co desenvolvemento do teatro galego,
desenvolvemento que perdura ata 2010. Neste progreso tivo moita
importancia a multiplicacin das compaas teatrais (Mofa e Befa), e
aparicin de outras de teatro experimental e afeccionado. A posta en
funcionamento da Rede Galega de Teatros e Auditorios, posibilitando unha
oferta de teatro mis ampla e diversificada, e a creacin da Escola Superior
de Arte Dramtica en Vigo, primeiro centro oficial de aprendizaxe teatral.
Outros feitos que colaboraron co progreso dramtico en na terra foron a
apertura de salas de representacin teatral privadas, a maior publicacin de
volumes, revistas de crtica teatral, traballos sobre a actividade dramtica
en Galicia, multiplicacin das mostras celebradas...

Finalmente, de 2010 ata hoxe, a crise mundial afectou duramente teatro,

provocando o peche de moitas salas, a diminucin de obras editadas e
representadas, a disolucin de compaas....
A diversificacin tamn se deixou notar nas temticas abordadas polos
dramaturgos, con escasas caractersticas comn na actividade elaborada,
anda que se poden chegar a sinalar catro lias compartidas: a crtica, a
irona, a cultura e o ldico. A primeira delas amsase no teatro
comprometido coa realidade, a pesar de que esta crtica sexa menos
combativa que no franquismo e estea combinada con elementos irnicos e
humorsticos. Os dramas tamn poden chegar a ofrecer unha visin crtica
tratar temas como a marxinalidade, a soidade...
En relacin coa cultura presntase a tendencia culturalista, caracterizada
polo teatro dentro do teatro e a relacin vida/escena, o teatro histrico e
mtico e a intertextualidade, recreando obras do tetatro universal ou
trasladando a narrativa drama (A esmorga, Sarabela Teatro).
Reivindicando a volta a cultura propia do rural galego aparece como
vertente o neorruralismo.
Finalmente, a corrente ldica adquire unha gran importancia en todas as
vertentes da comedia (de enredo, musicais...). Tamn ten moita importancia
na poca o teatro experimental.
No referente s autores distinguimos das xeracins. A primeira, a xeracin
dos oitenta, cuxos autores mostran unha iniciativa de escribir como queren,
cultiva principalmente a lia culturalista con densa carga simblica e a
reflexin metateatral, lia na que destaca Fernn-Vello e Cuarteto para unha
noite de verao. O teatro rexeita as formas ldica e deixa de ser un espello
da realidade, anda que mantn o compromiso con ela. Exemplo disto a
obra Veneno de Xess Pisn Villapol. A intertextualidade tamn unha lia
moi elaborada por autores desta xeracin, entre eles, lvarez Caccamo e
Manuel Guede.
No referente a Xeracin dos 90 destaca unha menor carga simblica, unha
estrutura mis coidada e un maior carcter ldico nas sas obras,
procurando espectculo e redescubrindo as a comedia como xnero.
A lia mais recorrida polos autores a intertextualide. Entre estes autores
destaca o dramaturgo, director e actor, Cndido Paz. O autor, quen aborda
outras temticas como o teatro histrico e mtico, o teatro infantil ou a
comedia, recrea obras a travs de personaxes propios do drama universal
(O rei nu) ou adapta novelas galegas (Tic-Tac de Suso de Toro) o teatro
(resultando en Nano).
Nesta poca tamn practcanse novas lias como a comedia (Roberto
Salgueiro), o teatro histrico e o neorruralismo (Raul Dans e Matalobos), e
continan outras como a culturalista.

Hoxe en da incorporronse novos autores teatro (Quico Cadaval, Teresa

Moure) e continan outros anteriores (Cndido Paz ou Raul Dans).
Presntase innovacin nas novas correntes, gaa importancia o teatro
infantil, e na temtica (emigracin, reivindacacin da lingua)...