Kallacha Oromiyaa Bara 24 Lakk. 5

Heerri keenya
buuura
haaromsa
keenyaati!
Oromiyaa
Bara
Bara 24
23

Lakk. 5
19
Bitootessa
Lakk.
Sadaasa829bara
bara2008
2009
Gatiin
Gatiin
qar.qar.
1 1
Guyyaan sabootaa, sablammootaafi ummatoota

Itoophiyaa 11ffaan hara kabajama
Fiidal Kaastiroo
Footoo Faayila keessaa
Sirni awwaalchaa Fiidal

Kaastiroo raawwatame
Kutaa qophiitiin
Torban
darbe
addunyaa
kanarraa duaan kan boqotan
Pirezidaantiin
Kuubaa
duraanii
Qabsaaaa Fiidal Kaastiroo bakka
dhalootasaanii Saantiyaagootti sirni
awwaalchaasaanii raawwatameera.
Kutaa qophiitiin
hoaan hara kabajama.
haaromsa keenyaaf! jedhuuni.
Guyyaan Sabootaa, Sablammootaafi

ummatoota Itoophiyaa 11ffaan naannoo
Haraarii, magaalaa Hararitti sirna
Guyyaan kunis bara kana kan kabajamu

ergaa ijoo Heerri mootummaa keenya
tokkummaa dimookiraatawaa keenyaan
Sirna kabaja ayyaanichaatiifis nannoon

Haraarii qophii guddaa taasisaa kan
turte yoo tau, naannoleenis
gara fuula 14tti
Ibsa
gaddaa
obboleessisaanii
Raawal Kaastiroon ooggananirratti
geggeessitoonni biyyoota addunyaafi
lammileen kuubaa kuma 10 ol irratti
gara fuula 14tti
Sirni Gadaa UNESCOtti akka galmaauuf qaamolee shoora

taphataniif beekamtiifi badhaasni kenname
Biiroo Aadaafi Turiizimii Oromiyaatiin

Finfinnee hoteela Hilteenitti qophaae
kanarratti
argamuun
qaamotii
mootummaa
sadarkaa
federaalaafi
naannoo
akkasumas
ogeessota
garaagaraa
gumaacha godhaniif
badhaasaafi waraqaa raga kan kennan
pirezidaantii bulchiisa mootummaa
naannoo Oromiyaa Obbo Lammaa
Magarsaati.
Badhaasi wayita kennametti

Abbabaa Ejjetaatiin
Mootummaan
Naannoo
Oromiyaa
qaamolee garaagaraa
Sirni Gadaa
Hambaa Killiyyaa taee jaarmiyaa
Barnootaa,Saayinsiifi Aadaa Dhaabbata
Mootummoota
Gamtoomanii(
UNESCO)tti
akka
galmaauuf
gumaachaniif
tibbana
beekamtiifi
badhaasa kenne.
Sirna
galataafi
beekamtii
Haaluma kanaan Adeemsa galmeessisuu

sirna Gadaa oromoo kana keessatti
Dhaabbanni Raadiyoofi Televizhiinii
Oromiyaa, Ministeerri Aadaafi Turiizimii
Itoophiyaa, Abbaan Taayitaa Qorannoofi
Quannoo
Eegumsa
Hambaalee
Itoophiyaa,
Ministeerri
Dhimma
Alaa, Abbootiin Gadaa, hayyoonni
Yuunivarsiitiifi kanneen biroo qooda
olaanaa waan gumaachaniif waraqaan
ragaafi badhaasni kennameeraaf.
Pirezidaanti Lammaan wayituma kana
haasaa taasisaniin ummanni Oromoo
gara fuula 14tti
kennuu
Oromiyaatti Naannaumsa waancaa

hidha haaromsaa sababeeffachuun
Birriin mil. 607 walitti-qabame
Naannoo
Oromiyaarra
waggaa
tokkoof waancaa Hidha haaromsaa
Guddicha Itoophiyaa naannawaa ture
sababeeffachuun Birriin miliyoona 607
walitti-qabamuunsaa himame.
Obbo
Amaan
Alii
daareektarri
waajjira hidha haaromsaa guddicha
Itoophiyaaakka jedhanitti naannaumsa
gara fuula 14tti
Fuulawwan keessaatti
Gadaa- Sirna dimookiraatawaa. . .
Gadaan Seera, seerri ammoo kan
Waaqaati, jedha. Yaada kana keessatti
kan ifu, waaqeffannaa isaa waliinis walitti
hidhata cimaa akka qabutti ilaaluun ni
dandaama.
Fuula 5
Jijjiirama haala qilleensaafi. . .

Dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaatiin
dhufu keessaa inni tokko roobni yeroofi
hangi barbaadamu roobuu dhabuusaati.
Fuula 9
Afirikaanota badhaasa. . .
Badhaasni Noobeelii namoota gurguddoo
addunyaa hedduuf kan kenname yommuu
tau, kanneen keessaas lammiiwwan
Afirikaa kanatti aanan keessatti argamu.
Fuula 8
Biyya heeraafi seeraan bultuu keessatti olaantummaa seeraa kabajichiisuun dirqama mootummaafi ummataati!
Sadaasa 29 bara 2009
Kallacha Oromiyaa
Mira dhadhabbii hanbisuuf
Dubartii
Kabajaaf ulfina
Fagoo miti alaala
hiikni maqaa keetii
Harmee haadha malaa
Jireenyaaf mijooftuu
furmaanni si bira
aduu ganamaati
Umrii kee malee
Haara galfiif taata
bultiif sii kennanii
gaaddisa qeeetii
Homaa hinbeektu jechuun
Bareedina isheen
gad si xiqqeessanii
mana miidhagsitii
Akka miaatitti
Lola qabbaneessuun
boroo si darbani
araarallee buusti
Barmaatilee miidhuuf
Hundumaaf dhiihoodha
dhibeef si laatanii
Guddataa Dhaabasaa
Maali kan walaalte
gafasis ni beektaa
maal keessaa si dhabnaa?

Yoo keessa ol seenan
Daandii sirriirratti
ijoollee guudista
utubaa manati
Alati gadi baanaan
Haala gaariin qabdee

mana kee bulchiita
furmaata rakkooti
Harkasheeti miyaaa
Uumaati si baadhase
durumaanuu beektaa
Beektuudha kaamettii
Eessattuu hin argamu
Haadha obboleettii
kan akka dubartii
ammas haadha manaa

Mieessituu jiruu
Baga gammaddan
Cunqursaafi gadadoon
nama gargar hiree
isinirra gahe
Amantaafi aadaasaa
Lafeensaanii cabee
hacuucee awwaalee
dhiigni dhangalaee
Sabaafi sablammiin
Sabaafi sablammiin
kana yoom caqasee
gurmuudhaan qabsaaee
Afaansaa dubbatee
Hiyyoo didee jedhe

qabsoosaa jabeesse
aadaasaa ibsatee
Walqixxummaa hara
Waltajjiiti bahee
kunoo nu garsiisee
kunoo kabajatee
Alaabaa Itoophiyaa
Seenaan gedderamee
gurmuudhaan ol kaase
aduun haraan baatee

Baga gammadani
Gabbaariifi ciisanyaa
maqaa itti moggaasee
baga ittiin nu gahe

Lakkaaamee hin dhumu
gochi abbaa irree
Lagaafi gosaanis
Gochisaaniitis
hedduu burjaajjesse
Dhiitamuufi bitamuun
baayyuma raatesse
Sabaafi sablammiin
hundi waliigalee
miidhagina tae
Jirbiin wal gargaartee
Kana qolachuudhaaf
bosonatti galee
Lubbuu wareeguudhaan
aarsaa nu taasisee
Aduu bilisummaa
kunoo nu garsiisee
Qaanqee wal qixxummaa
biyyattii bittinsee
Xombora tokkummaa
gammachuudhaan ibsee
Gadadoofi rakkoo
moee tokko taee
arba guddaa hiiti

Sabaafi sablammiin

Tokkummaa cimsi itti
Lubbuu aarsaa gochuun

Bosonatti galuun
Hin jiru kaa amma
Hiyyummatti duuluuf
Gurmuudhaan ol kaana
Harka wal qabannee
Abbayaan hidhannaa
Siidaa tokkummatis
Wal wajjiin dhaabbanna
Eenyummaa dhokate
Sukkaaree
ol fuudhee qabsaaee
Garaagarummaanis
Galaalchaa Finfinnerraa
Gadaa- Sirna dimookiraatawaa. . .
Oromiyaa Aadde Loomii Badhoos

gamasaaniin ummata maraan baga
gammaddan jedhanii, hambaa addunyaa
kana galmeessisuuf abbootiin Gadaa,
hayyoonni, ummanniifi mootummaan
hojiin hojjechaa turan dhumarra firii
buusee gammachuun nu baanse jedhan.
Sirna Gadaa kunuunsuun, qorannaa

bal'aa irratti gaggeessuun, duudhaalee
isaa
kunuunsuuniifi
dhalootaa
dhalootatti akka darbu taasisuunis ga'ee
abbootii Gadaa, mootummaafi ummataa
waan taeef waliin tauun wanti
hojjetamu buaa guddaa akka qabu
kanarraas salphumatti hubachuun fuula

durallee misooma guddina biyyattii
fuulduratti tarkaanfachiisu irratti harka
walqabachuun hojjechuuf kutannoo
barbaachisaa ta'uu yaadachiisaniiru.
ga'ee koree miseensa biyyoota 24 ta'us,

haala bulchiinsa Sirni Gadaa ittiin
ilaalaniin qabeenya addunyaa ta'ee
galmaauunsaa UNESCO fiyyuu
faayidaa guddaa akka qabu kaasan.
killiyyaa haarawaa 37 akka galmaaaniif

gaaffiin dhihaate keessaa hambaawwan
19 yaadni ogeeyyii (dhibbantaa 50 gau)
itti kennamee murtoof dhihaachuun
murtii argatan.
Itti- aanaan Daaraktara Dhimma Aadaa

UNESCO Firaanchiskoo Baandariin
galmeessa Sirna Gadaa kana irratti
yemmuu
dubbatan
hambaaleen
dhaabbanni
isaanii
gama
sirna
bulchiinsaan jiran galmee dhaabbii irra
kaa'e muraasadha.
Dhaabbatichi bara Faranjootaa 2008

irraa jalqabee hambaa killiyyaa 336
galmeesaarra kaa'eera.
Murtii kana kennuuf biyyoonni

miseensa taan waggaa afur afuriin
filatamanii ulaagaalee taaan sanaan
hojii lafa jala hojjetamerraa dhibbantaa
50 hafe irratti sagalee erga kennanii
booda hambaawwan kun adda bauun
akka galmaaan murtii argatu.
Adeemsi
galmee
mirkaneessuu
Itiyoophiyaa dabalatee sagalee kennanii
Itoophiyaan Gadaadhaan ala Daamaraa

Masqalaafi Fiichee Caambalaalaa galmee
UNESCO irratti hambaa addunyaa
killiyyaarratti galmeessifatteetti.
Sirna Gadaa dabalatee hambaawwan
Haaromsi Itoophiyaa ijoollee biyyaan!
Itti fufa
Kallacha Oromiyaa
Faaksii 011-554-18-14
Bara 1986 hundeeffame

Torbanitti al tokko guyyaa Kamisaa,
Biiroo Dhimmoota Kominikeeshiinii Mootummaa Naannoo Oromiyaatiin maxxanfama
Qindeessaafi Gulaalaa Olaanaa

Warquu H/Gabrieel :

Bil. 0115541808
Gulaalaafi QopheessaaOlaanaa

Addunyaa Hayiluu
Bil. 0115541807
Leyiaawutiifi Dizaayinii
Yewubnesh Kabbadaa
Taaddalach Zarihun
Hordoffii Toannaa Raabsaafi

Gurgurtaa
Zawudinash Asnaaqaa
Beeksisa
Daraartuu Beekumaa
Lakk. Saan. Pos. 8741 E-mail kellechaoromiya@gmail.com Website : http://www.oromiacom.gov.et Face Book:kellecha Oromiya Finfinnee Oromiyaa
Dubbii Ijoo
Gadifageenyaan haaromuun qulqullina

ilaalchaafi milkaaina kaayyoowwan toora
warraaqisa dimookiraasiitiif
Dh.D.U.O.
/A.D.W.U.I./
hundeeffamasaarraa
eegalee
buaa bahii hedduufi gurguddoo
gargaraa
boqonnaawwan
qabsoo
gargaraa
keessatti qunnamaa turan
xiinxaluun
bilchinaafi gahumsaan
hiikaa dhufuusaatiin injifannoolee
boonsaa heedduu Ummata Oromoo
gonfachiiseera.
Buaalee gama siyaasaa, dinagdeefi
hawaasummaatiin Ummanni Oromoo
dhandhamaa jiru kana gonfachiisuuf
boqqonnaawwan
qabsoo
kunneen
gaafatan hundatti wareegama kanfaluun
akka tae dhugaa eenyurraallee
dhokachuu hin dandeenyedha.
Haaromsa bara 1993 dhaabni kun
gaggeesseen rakkoolee dhaaba kana
qunnamanii turan, walmakiinsa tooraa,
rakkoolee
kiraasassaabdummaafi
bulchiinsa gaarii akkasumas hojimaataafi
qajeelfamaan
duurfamuu
dhabuu
turan araarama tokko malee maqsee
waggoottan 15n darban keessa buaalee
boonsaa ummata kana fayyadamoo
godhaniifi seenaa badaa biyya keenyaa
maqaa gaariitti jijjiire raawwachuu
dandaee jira.
Akka agarsiistuutti yeroo haaromsa

bara sanaa yunivarsiitiin ture 3 qofa yoo
tau, kana jijjiiruuf karoorri qabamee
hojjatamuu eegalee ture hiixataadha
gonkumaa dhugoomuu hin dandau
jedhamaa kan ture dhugomsuun akka
biyyaatti yunivarsiitii 33n akka
Naannoo Oromiyaatti ammoo 10n
geessisuun dandaaameera. Dhaabbileen
tajaajila barnootaa, fayyaa, daandiiwwan
bonaafi ganna tajaajila kennan sadarkaa
sadarkaan
babalataniiru.
Qonna
ammayyeessuun
qonnaan
bulaan
fayyadamaa teekinoolojii akka tau
callaafi calloomnisaa akka dabalu
taee jira. Magaalota ammayyeessuun
ummanni
magaalaa
buuuraaleen
misoomaa
akka
guutamaniif
hojiileen hojjataman jiruufi jireenya
ummata magaalaa jijjiiruuf hojiileen
raawwataman boonsaadha.
Akka waliigalaatti waggoottan 15n
darban keessa toora qulqulluufi ifaa
tae qabaachuun sochii taasifamaniin
injifannoolee cululuqaa kallattii maraan
galmeessuun dandaameera.
Haatau malee sochiilee tarkaanfataa
dhaabni kun haaromsa bara 1993
eegalee
gaggeessaa dhufe keessa
hanqinaalee
qulqullinaa
keessoo
dhaabaatti
mulachaa dhufaniiru.
Haalli kunis komiifi gaaffii ummataa
kallattii garagaraatiin kaasaa turaniiru.
Kiraasassaabdummaafi
rakkooleen
bulchiinsa gaarii akkasumas aangoo
ummataa seeraan ala qabachuufi faayidaa
dhuunfaatiif
oolchuu
buuuraalee
misoomaatti
walqixa
fayyadamuu
dhabuun mudatanii jiru.
Gaaffooleeniifi komiiwwan ummataa
siaayinaafi ittifufiinsaan deebiuu
dhabuusaaniitiin jeequmsi dhoohee
bahuun balaawwan hordofsiisuunsaa ni
beekama. Hanqinaaleen keessoo dhaaba
kanaatti uumaman furuun nageenya
biyyaa bakka jirutti deebisuuf haaromsa
gadifageenyaan gaggeessuun dirqama
yeroon gaafatudha.
Imala haaromsa Dh.D.U.O./A.D.W.U.I./
kanaanis hanga ammaatti namoota
aantummaa ummataarraa hin maqne,
gocha
kiraasassaabdummaarraa
walabooman, beekumsa, dandeettiifi
hojiilee hanga ammaatti jiruun bua
qabeessa taan muuduun kanneen rakkoo
qaban akka balinaafi gadifageenya
rakkoolee uumaniin tarkaanfilee seeraa,
bulchiinsaafi siyaasaa fudhatamuunsaa
abdachiisaadha.
Haaluma walfakkaatuun Dh.D.U.O.
adeemsa haaroomsaasaatiin gaaffiifi
komii ummataa hiikuuf kan isa
dandeessisu haaroomsa dhaaba kana
fayyisuu gaggeessuun seenaa hojjataa
ture ittifufuu akka dandauuf bilchinaafi
gadifageenyaan keessoo ofii sakattaee
ilaalaa jiraachuusaa hubachuun ni
dandaaama.
Kanaafuu
haaroomsa
Dh.D.U.O./
A.D.W.U.I./
sadarkaa
sadarkaan
gaggeeffamaa jiru kunis walmakiinsa
ilaalchaa,
kiraasassaabdummaa,
rakkoolee bulchiinsa gaarii, hojimaataafi
qajeelfama dhaabaa hojiirra oolchuu
dhabuu mulatan furuuf gaggeessitoonni
imaanaa
ummataafi
mootummaa
itti keenname haaromsa addichaa
araarama tokko malee daran cimsuun
barbaachisaadha. Ummannis adeemsa
gadifageenyaan haaromuu addichaa
milkeessuun qulqullina ilaalchaafi
milkaaina
kaayyoowwan
toora
warraaqsa dimookiraasiitiif taasifamu
tumsuu qaba.
Ajandaa
Fuulli kun dhimmoota siyaas - dinagdee fi hawaasummaarratti dubbistoonni
yaada bilisaa isaanii kan ittikeenanidha. Fuula kanarratti dhimmoonni bahan
ejjannoo qophii gaazeexaa keenyaa miti.
Sirni Gadaa Oromoo hambaa killiyyaa

addunyaa ta'ee galmaa'e
Sirni Gadaa Oromoo
addunyaa ta'ee galmaa'e
hambaa
killiyyaa
Sirni Gadaa sirna dimookiraatawaafi bulchiinsa

gaarii ummanni Oromoo tolfatee ittiin of
bulchaa ture yoo tau, bara 1452tti Gumii
waliigalaa Odaa Madda Walaabuutti taaameen
irra deebiin kan cimsame taullee sirnichi
jaarraa kanaan duras baroota dheeraaf tajaajilaa
tureera.
Duudhaalee sirni Gadaa ittiin beekamuufi ittiinis
dinqisiifatamu keessaa inni ijoon guutumaan
guutuutti fedhii ummataafi olaantummaa
seera ummatichi ofiif tumatuun kan bitamu,
lammiilee hunda walqixa kan tajaajiluufi
mirgoonni
namoomaafi
dimookiraasii
akkasumas tabaroon lammiilee akka gareettis
tae akka nama dhuunfaatti kabajamee akka
jiraatu gochuuf mijataafi gahumsa kan qabu
tauusaati.
Sirni Gadaa sirna falaasama bulchiinsa
mootummaa
dimookiraatawaa
tauunsaa
qaroomina durii sabni Oromoo irra gahee
ture kan argisiisu qofa osoo hintaane
duudhaalee kabaja mirga namoomaafi wabii
nageenyaa qabaachuusaatiin akka qoratamuufi
muuxannoowwan bulchiinsa gaarii akka irraa
baratamaniif hambaa killiyyaa addunyaa taee
Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniitti
Dhaabbata Barnootaa, Saayinsiifi Aadaa
(UNESCO)tiin
beekamtii
akka
argatu
mootummaa Naannoo Oromiyaafi federaalaan
irratti hojjetamaa tureera.
Qorannoo hanga ammaatti godhameenis
duudhaaleen sirnichaa ummata Oromoo
qofaaf osoo hintaane keesssumaa nageenya
addunyaatiifis gumaachuu kan dandaaniifi
gama aangoo nagaan waliif dabarsuutiin
muuxannoon gaariin kan irraa baratamu waan
taeef ulaagaalee UNESCO kan guutu tauunsaa
mirkanaaeera. Duudhaaleen sirnichi akka
hambaa addunyaatti akka ilaalamu taasisan
keessaa isaan ijoonis kanneen itti aananii
tarreeffamanidha.
-Sirni Gadaa guutumaan guutuutti sirna
heeraafi seera ummanni Oromoo tumatuun
hojjetuufi qaawwa dimookiraasiirratti gufuu
tauu dandau tokkollee kan hinqabne tauu.
-Wal harkaa fuudhinsi aangoo ykn baallii
mormii ykn komii tokko malee waggaa saddeet
saddeetiin karaa nagaa qofaan kan raawwatu
tauu.
Sirna Gadaa keessatti paartiin aangoo qabate
tokko aangoorra turuu kan dandau waggoota
8 qofaaf tauufi waggoota saddeettansaa
erga xumuree booda akkuma dimookiraasii
ammayyaa warra dhihaatti itti deebiee aangoo
qabachuuf dorgomuu hindandau.
Akka dimokiraasii sirna Gadaatti lammiin tokko
umiriisaa keessatti aangoo sirnichaa sadarkaan
jirus tae Abbaa Gadaa taee aangoo qabachuuf
carraan inni qabu waggaa 8ttan isaa qofa waan
taeef daddabarsi aangoo saffisaadha.

-Sina Gadaa keessatti paartileen jiran 5 qofa
akka taan heeraan kan daangeffame tauufi
paartileen shananis akkaataa gulantaa umiriitiin
abbootiirraa gara ilmaaniitti naannawaa akka
dhufan daangaan waan itti tolfameef yeroo
ofii eeggatanii gara aangootti dhihaachuun ala
carraan aangoon ittiin kajeelamu tokkolleen
waan hinjirreef aangoo kennuufi fudhachuurratti
mormiin tokkollee uumamuu hindandau.
-Abbaa Gadaa tauuf namni kaadhimamu
tokko sadarkaa ykn gulantaa umirii waggaa
paartiinsaa miseensa yaaa caffee itti tau,
jechuunis sadarkaa ykn gulantaa Raabaarraa
kaasee, Dooroma keessa darbee hanga
Gadaa gahutti muuxannoo geggeessummaafi
beekumsa
waggoota
24f
kuufachaafi
bilchaachaa madaalamaa kan guddate tauu
qaba.
-Duudhaan biroo kan Sirna Gadaa hambaa
addunyaa taasisuu dandau seerota gooroofi
gooreen hawaasaan tumaman adeemsa waggaa
saddeetii keessatti xiinxalamaa kan deeman
tauufi tumaan hojiirratti quuqqaa fide yoo
jiraate waggaa saddeettan itti aanan keessatti
gumiidhaan irra deebiamee akka fooyyau
gochuuf carraan kan jiru tauun waan irraa
baratamuu qabu tauusaati. Takka tumameera
jedhamee seerri hawaasni wajjiin rakkatu hin
jiraatu.
-Sirni Gadaa sadarkaa duraatti mirgoota dhala
namaatiif iddoo guddaa kan kennu yoo tau,
uumama birootiifis kunuunsa olaanaa kenna.
Keessumaa kunuunsi bosonaafi beeladaa
akkasumas bineeyyii bosonaa, iddoowwan
irreeffannaa
(tulluufi
malkaawwan)
Gaaddisa araaraa, iddoowwan awwaalaafi
soodduuwwanii,fayyadamni bishaanii, kan
Eellanii, haroowwaniifi laggeenii, fayyadamni
daandiiwwan ummanni itti fayyadamuu,
kunuunsi iddoowwan yaaa Gadaafi seena
qabeeyyii, kunuunsi iddoowwan hayaa ykn
Boojjii qabeenya waliinii taan, iddoowwan
gabaa sirni lafa dheedumsaa kkf hundi
tumaa hawaasaan tumamuufi hawaasumaan
mirkanaaee hawaasumaan raawwatamuu qabu.
-Sirna waldandauufi wal kabajanii waliin
jiraachuu qabaachuusaa. Sirnichi ummata
Oromoo jidduu qofaatti osoo hin taane ummata
Oromootiifi ummatoota biroo ollaasaa jiraatan
ykn namoota biroo garasaa dhufan wajjiin
wal dandauufi kabajaan waliin jiraachuu
kan isa dandeessisuufi wabii nageenyaa ittiin
mirkaneeffatu qaba.
Walumaagalatti Sirni Gadaa Oromoo sirna
bulchiinsaa dimookiraatawaa lammii hunda
qixa fayyadu, kan irraa baratamuufi nageenya
addunyaatiif muuxannoo gaarii tauu dandau
waan taeef akka hambaa addunyaatti Sadaasa
21 bara 2009 yaa'ii UNESCO Finfinnetti
taa'amerratti galmaauu dandaeera. Baga
gammaddan! DhRTVO irraa.
Raawwii KGT 2ffaatiif tumsuudhaan haaromsa biyya keenyaa ni ariifachiifna!
Kallacha Oromiyaa
Beeksisa
Arsii
Obbo Tafarii Taaddasaatiif

Bakka jiranitti
Himattuu Aadde Masaayi Tafariifi

himatamaa isin gidduu falmii siiviilii jiruuf
mana murtii kanatti himatamuu keessan
beektanii beellama gaafa 17/4/2009
saaatii 4:00 irratti akka dhiyaattan manni
Murtii ajajeera. M/M/A/Arsii Nageellee
Baalee
Obbo Muktaar Abbaas Adam mana

jireenyaa Magaalaa Agaarfaa ganda
01 keessaa qaban nan gurguradha
waan jedhaniif kan mormu yoo jiraate,
beeksifni kun bahee hanga guyyaa 20tti
haadhihaatu. B/Magaalaa Agaarfaa.
Aadde Amaanee Abdii mana jireenyaa
Magaalaa Diinshoo ganda 01 keessa lafa
kaareemeetira 400 irratti argamu nan
gurguradha jedhaniiru. Kan mormu yoo
jiraate, beeksifni kun bahee hanga guyyaa
20tti haadhihaatu. B/Magaalaa Diinshoo.
Obbo Yaahayaa H/Huseen Abdulmajiid
mana daldalaa Magaalaa Alii ganda 01
keessaa qaban obbo Abdurazaaq Ibraahim
Ab/Jabbaaritti nan gurguradha jedhaniiru.
Kan mormu yoo jiraate, beeksifni kun
bahee bultii 20 dura yoo hin dhihaanne
gurgurtaan ni hayyamamaaf.B/Magaalaa
Alii.
Obbo Kadir Xahaa Dafoo mana jireenyaa
Magaalaa Diinshoo ganda 01 keessaa
lafa kaareemeetira 200 irratti argamu nan
gurguradha waan jedhaniif kan mormu
yoo jiraate, beeksifni kun bahee bultii
20 dura yoo hin dhihaatiin gurgurtaan ni
hayyamamaaf. B/Magaalaa Diinshoo.
Obbo Gazzaahaanyi Adaraa mana
jireenyaa Magaalaa Diinshoo ganda 01
keessaa lafa kaareemeetira 200 irratti
argamu nan gurguradha waan jedhaniif
kan mormu yoo jiraate, beeksifni kun
bahee bultii 20 dura yoo hin dhihaatiin
Gurgurtaan ni hayyamamaaf. B/Magaalaa
Diinshoo.
Shee/Amaan Huseen mana jireenyaa
Magaalaa Agaarfaa ganda 01 keessaa
qaban nan gurguradha waan jedhaniif
bahee hanga guyyaa 20tti haadhihaatu. B/
Magaalaa Agaarfaa.
Aadde Haddaas G/Madiin Masifin
mana jireenyaa Magaalaa Agaarfaa
ganda 01 keessaa qaban nan gurguradha
Obbo Reediwaan Abdalla Ibraahiim
mana jireenyaa Magaalaa Agaarfaa
ganda 01 keessaa qaban nan gurguradha
Aadde Shawaannasesh Asfaawu mana

jireenyaa Magaalaa Agaarfaa ganda 01
keessaa qaban nan gurguradha waan
jedhaniif kan mormu yoo jiraate, beeksifni
kun bahee hanga guyyaa 20tti haadhihaatu.
B/Magaalaa Agaarfaa.
Aadde Shawaannasesh Asfaawu mana
B/M/Agaarfaa
Obbo Yuusuuf Jamaal Mohaammad mana
Obbo Balaachoo Laggasaa W/Tsaadiq
mana jireenyaa Magaalaa Agaarfaa ganda
01 keessaa qaban nan gurguradha waan
Aadde Alamituu Kibabawu mana jireenyaa
maqaa isaaniitiin Magaalaa Gooroo ganda
01 keessatti galmaaee lafa kaaremeetira
195 irratti argamu obbo Kaasaahuun
Asaffaatti gurgurachuu waan barbaadaniif
kan mormu yoo jiraate beeksifni kun baee
guyyaa 20 keessatti yoo dhiyaachuu baate
gurgurtaan manaa kun ni hayyamamaaf.E/
M/M/Lafaa Bul/Magaalaa Gooroo.
Aadde Yeshii Liuulsaggad mana
jireenyaa maqaa isaaniitiin Magaalaa
Gooroo ganda 01 keessatti galmaaee
lafa kaaremeetira 540 qabanirraa KM2
270 tau Obbo Hayiluu Ayaaleewuutiif
kennuu waan barbaadaniif kan mormu
yoo jiraate, beeksifni kun baee guyyaa 20
keessatti yoo dhiyaachuu baate kennaan
kun ni hayyamamaaf.E/M/M/Lafaa Bul/
Magaalaa Gooroo.
Iyyataan Obbo Umar Sahaalii mana
jireenyaa maqaa isaaniitiin balina lafa
kaaremeetira 200 irra jiru Magaalaa
Maaliyyuu Burqaa ganda 01 keessatti
argamu Obbo Abbabaa Simeetti waan
gurguraniif kan mormu yoo jiraate,
beeksifni kun baee guyyaa 20 keessatti
haadhiyaatu. Bul/Magaalaa Maaliyyuu
Burqaa.
Obbo Galatuu Hordofaa Shirrii mana
jireenyaa Aanaa Agaarfaa Magaalaa Alii
ganda 01 keessatti argamu Obbo Dajanee
Galatuu Hordofaatti waan gurguraniif kan
mormu yoo jiraate, beeksifni kun bahee
guyyaa 20 keessatti haadhiyaatu. Bul/
Magaalaa Alii.
Obbo Argaawu Bayyanee Margaa mana
jireenyaa Aanaa Agaarfaa Magaalaa Alii
ganda 01 keessatti argamu Obbo Ibraahim
Hasan Kadiiriitti waan gurguraniif kan
guyyaa 20keessatti haadhiyaatu. Bul/
Magaalaa Alii.
Obbo Abdulqaadiir Ahimad Nagaheen

mirriitii lafa mana jireenyaa kan
Lakk. 416914 tae maqaa kiyyaan
galmaee jiru na jalaa bade jedhanii
waan iyyataniif namni ragaa kana arge
ykn sababa adda addaatiin qabate yoo
jiraate, guyyaa beeksifni kun bahee
kaasee guyyaa30 keessatti EMM/Lafaa
Magaalaa Gindhiiritti ragaa qabatamaa
akka dhiyeeffatan gaafachaa, kana tauu
baannan nagaheen isaanii kun kan bakka
buuuf tauu ni beeksifna. EMM/Lafaa/
Bul/Magaalaa Gindhiir.
Obbo Salamoon Idaaa Nagaheen mirriitii
lafa mana jireenyaa kan Lakk. 415618 tae
maqaa kiyyaan galmaee jiru na jalaa bade
jedhanii waan iyyataniif namni ragaa kana
arge ykn sababa adda addaatiin qabate
yoo jiraate, guyyaa beeksifni kun bahee
kaasee guyyaa30 keessatti EMM/Lafaa
Magaalaa Gindhiiritti ragaa qabatamaa
akka dhiyeeffatan gaafachaa, kana tauu
baannan nagaheen isaanii kun kan bakka
buuuf tauu ni beeksifna. EMM/Lafaa/
Bul/Magaalaa Gindhiir.
Gujii
Obbo Magarsaa Waaree mana jireenyaa

lakk. B85-1265A tae rammaddii tajaajila
iddoo (Zoning) mana jireenyaa irratti
Bulchiinsa Magaalaa Adoolaa Woyyuu
ganda 01 keessatti argamu lafa balina
kaareemeetira 171 M2 irratti argamu Obbo
Kiflee Uddeessaatti waan gurguraniif
woligalteen akka raggauuf iyyannoo
dhiyeefataniiru. Kanaafuu, buuura labsii
liizii lafa magaalaa Lakk. 721/2004tiin
jijjirraa maqaa waan raawwanuuf qaamni
mormu yoo jiraate, guyyaa beeksifni kun
bahee jalqabee guyyaa 20keessatti yoo hin
dhiyaatiin waliigaltee dhiyaate fudhannee
kan mirkanneesinuuf tauu ni beeksifna.
WMM/Lafaa Bul/M/Adoolaa Woyyuu.
Caalbaasii
Godina Gujiitti Waajjirri Maallaqaa fi
Waltaiinsa Diinagdee Aanaa Uraagaa
Bara Hojii 2009 ijaarsa Daandii hojii lafaa,
ijaarsa pirojektii bishaan dhugaatii burqaa
gabbisuu 15 fi HDW 10, ijaarsa dallaa
gola hambaa Aaajjira Aadaa fi Turizimii fi
ijaarsa dallaa Waajjira Bishaanii caalbaasii
ifaadhaan waldaalee IMX Aanaa keessatti
hojii ijaarsaa irratti gurmaaanii hojjechaa
jirani dorgomsiisee hojjechiisuu barbaada,
kanaafuu dorgomtootni ykn waldaaleen
IMX dorgommii kana irratti hirmaattani
ulaagaalee armaan gadii guutuu qabdu:
1. Ijaarsa daandii hojii lafaatiif (earth
wirk) doozera D8R dhiheessuu kan
dandau tauu qaba
2. Dorgomtoonni eeyyama seera
qabeessa kanqabaniifi eeyyama
2008/2009 kan haaromsatani tauu
qabu
3. Dorgomtootni
hojii
ijaarsa
daandiitiif sadarkaa hojii 5ffaa
fi isaa ol yommuu tau kanneen
hafani
hin
ilaallatu(ijaarsa
bishaaniifi dallaa gola hambaa)
4. Dorgomtoonni
kamiyyuu
kabachiisa caalbaasii qarshii 10,000
ykan CPO baankiin mirkanaae

fi xalayaa deeggarsaa qaama
gurmeesse irraa dhiheeffachuu kan
dandaan.
5. Dorgomaan
kamiyyu
(bakka
buummaa seera qabeessa kan
qabu) sanada caalbaasii waajjirri
dhiheeffate qarshii 50 kan
hin deebineen abbaa taayitaa
galiiwwanii aanaa uraagaa irraa
erga caalbaasichi qilleessa irra
oolee eegalee guyyaa hojii
mootummaa guyyaa 10 keessatti
bitachuu ni dandau.
6. Dorgomaan galmaaaa vaatii tauu
qaba.
7. Kontiraakteroonni sagantaa waliin
taiinsa daandii baadiyyaatiin
(URRAP) gurmaaan hojii daandii
irratti dorgomuu ni dandau
8. Dorgomaan kamiyyuu sanada
caalbaasiif
dhihaate
poostaa
gagaadhaan saamsee akaakuu isaa
irratti ibsuun orjinaalaa fi koppii
isaa hanga guyyaa 12/04/2009tti
saaatii hojii mootummaa saaatii
4;30irratti saanduqa caalbaasichaaf
qophaae keessa galchuu qaba.
9. Dorgomaan kamiyyuu raawwannaa
hojii kanaan duraa (company
profile) qaama isa hojjechiise irraa
dhiheeffachuu qaba
10. Caalbaasiin
guyyaa
hojii
mootummaa gaafa 12/04/2009
saaatii 8;00 irratti dorgomtootni
ykn bakka buootni seera qabeessa
taan bakka argamanitti Galma
Bulchiinsa Aanaa Uraagaatti ni
banama.
11. Maallaqni qabsiisa caalbaasii
moataan erga beekamee booda
kan moatamaniif battalumatti ni
deebiaaf
12. Dorgomaan
kamiyyuu
hojii
ijaarsa daandiif baasii hojichaa
barbaachisu hunda ilaalcha keessa
galchuun gatii saaatii tokko ittiin
hojjetu beeksisuu qaba.
13. Dorgomaan kamiyyuu hojii ijaarsa
daandiitiif
baasiifi
maashinii
kan dhaqaafi gala akkasumas
maashiniin daandii guddicha irraa
(main road) gara saayitii kan galuu
fi bahu dabalatee beeksisuu qaba.
14. Dorgomaan
kamiyyuu
haala
waajjirichi
dizaayinii
fi
ispeesifikeeshinii dhiheessen kan
hojjechuu dandau tauu qaba.
15. Gatii
dorgomaan
tokko
dhiheesse irratti hundaauun gatii
dhiheessuun hin dandaamu.
16. Hojii ijaarsa daandii baadiyaatiif
mindaa oppireeterootaa fi baasii
kanaaf barbaachisu kan dandau
dorgomtoota taa. Waajjirichi
filannoo biroo yoo argate
caalbaasicha walakkaanis tae
guutummaa guutuutti haquu ni
dandaa Odeeffannoo dabalataaf
Lakk.
bilb.
046471190/91
Waajjirri
Maallaqaa
fi
Waltaiinsa Diinagdee Aanaa
Uraagaa.
Saboonni, sablammoonniifi ummatoonni misoomaafi nageenya biyyasaaniif wabiidha!
Kallacha Oromiyaa
Abbabaa Ejjetaa
Gadaa- Sirna dimookiraatawaa ummanni

Oromoo addunyaaf gumaache
oogganu, sirna Gadaa uummatee karaa
dimokraatawaafi haqa qabeessa taeen
wal bulachaa dhufee jira. Namni marti
itti amanee fudhachuun, adeemsa
hawwaasni ittiin wal hin qoodneen;
tokko isa biroo irratti loogii ykn dhiibbaa
kamiinillee uumuus tae uumsisuu bifa
hin dandeenyeen keessatti hirmaataa
ture.
Kanaaf Gadaan Oromoo waliin walitti

hidhata cimaa tae waan qabuuf jireenya
hawwaasa Oromoo guyyaa guyyaa
keessatti hiika addaa kan qabuufi
raawwiin jireenyaa martinuu qajeelfama
sirna Gadaa jalatti kan raawwatudha.
Sirni Gadaa Jildii 1ffaa Asmaroomiin
waabeffatee akka ibsetti, Gadaan Sirna
waan mara of keessatti qabuufi jireenya
Oromoo kallattii maraan sakattaudha,
jedha.
Wayita gara jilaatti deeman

Sirni Gadaa sirna ummanni Oromoo
ittiin walbulchaa tureefi jirudha.
Gadaan jaarmiyaa umiriifi dhalootaan
ijaarame yoo ta'u, sirna bulchiinsaa
dimookiraatawaa,
sirna
siyaasni,
dinagdeeniifi hawaasummaan ummata
Oromoo ittiin murteeffamu, kan
miseensi sabichaa mirgaafi dirqamasaa
beekee ittiin waliigaluufi tokkummaan
ittiin waliin jiraatudha. Sirni Gadaa
dimookiraatawaa tauusaa beektonni
seenaafi saayinsii hawaasaa hedduun
mirkaneessanii jiru.
Ummanni Oromoo sirna nafxanyaa
jalatti osoo hin kufiin dura sirna
bulchiinsaa dimookiraatawaa kanaan
jaarraa
hedduudhaaf
walbulchaa
akka ture ragaaleen garaa garaa ni
mirkaneessu. Erga sirni gita bittootaa
biyya kana ukkaamsaan bulchuu
eegalee as garuu eenyummaan sabaafi
sablammootaa irraa mulqamuun sabaafi
sab-lammoonni biyyattii aadaa, afaaniifi
seenaansaanii ukkaamfamee kan saba
tokkoo qofti akka dhaadheffamu waan
taasifameef sirni bulchiinsa Gadaas
dhiibbaa kanaaf saaxilamuunsaa akka
quucaru godheera.
Sirna nafxanyaatiin dhiibbaa sirna
Gadaarra qaqqabaa tureenis iddoo tokko
tokkotti laafaa deeme. Iddoon siruma
itti bades ni jira. Bakkee tokko tokkotti
ammoo ummatni mataan isaa dhiibbaa
sirnichi irratti gaggeessaa ture dura
dhaabbachuudhaan sirna bulchiinsa
Gadaa osoo gadi hin dhiisiiniifi hin
laaffisiin ittiin walbulchaa turan. Gama
kanaan ummanni Oromoo Gujiifi
Booranaa iddoo olaanaa qabu. Dhiibbaa
kanarraa hafee yeroo ammaa kana
bakkeewwan sirni Gadaa itti laafee
turellee deebsanii cimsuufi bakka siruma

badetti ammoo deebsuun Oromiyaa
mara keessatti dagaagsaa deemuuf
akkaataa daeemsa sirna Gadaa Oromoo
Gujiifi Booranaa kaumsa godhachuun
haaromsaaf hojjetamaa jira.
Ragaaleen adda addaa akka agarsiisanitti
sirni bulchiinsa Gadaa kun yeroo
hundaau halkan tokkoon yookiin nama
tokkoon haala amma irra jiru kanaan kan
hundaae osoo hin taane buaa adeemsaafi
buaa bahii bulchiinsa yeroo dheeraafi
muuxannoo bulchiinsaa kuufamaa
yeroo dheeraa irraa kan argamedha.
Sirni bulchiinsa Gadaa Oromoo ummata
Oromootiif isa jalqabaa osoo hin taane
jijjiirama sirna bulchiinsaa keessatti
kan uumamedha. Kanaaf ummanni
Oromoo durumarraa kaasee aadaa
adeemsa bulchiinsa dimookiraatawaan
walbulchuu
gabbifateera. Sababni
isaas ummanni Oromoo erga bulchiinsa
sirna Gadaatiin walbulchuu eegalee
kaasee walitti buinsaafi micica tokko
malee waggaa saddeeti saddeetiin
baallii(aangoo) walharkaa fuudhuun
walbulchuunsaaaa ammoo ummanni
Oromoo buuureffama dimokiraasii
keessatti qooda guddaa akka gumaache
qorattoon sirnicharratti yeroo hedduu
qorachaa turan kanneen akka pirofeesar
Asimaroon Laggasaa, D/r Gammachuu
Magarsaafi Mahaammad Hasan dhugaa
ni bahu.
Oromoon
barnooota
ammayyaa
qaroomina haraa addunyaan fiixee
beekumsaa ittiin yaabbate osoo hin
qabaatiin, durayyuu sirna bulchiinsa
walxaxaafi qorannoo waggoota hedduu
fudhachuu dandau, kan jiruufi jireenya
namaa karaa hedduudhaan gurmeessee
Kanaaf, Gadaan Sirna Bulchiinsaa

hawaasni Oromoo achii asi dhufaan
sadarkaalee itti keessatti hirmaatamuu
kaee, waliisaa ittiin oogganaa turedha.
Adeemsa wal bulchuu sana keessatti
Oromoon Waaqa tokkichatti waan
amanuuf, Waaqni ammoo miidhaa
namaa waan hin feeneef, Oromoon wal
qixxumma namaatti haaluma waaqni
fedhu amana.
Gadaan Seera, seerri
Waaqaati, jedha. Yaada
kan ifu, waaqeffannaa
walitti hidhata cimaa
ilaaluun ni dandaama.
ammoo kan
kana keessatti
isaa waliinis
akka qabutti
Oromoon sodaafi safuu Waaqaaf iddoo

guddaa qaba. Haala kanaan Gadaan waa
hunda aadaa, jireenya hawwasummaa,
Dinagdee, Sirna Bulchiinsaa, Siyaasaa
akkasumas Amantaafi kanneen biroo
kanaan walitti hidhata qaban sirriitti
ijaaramanii kan keessatti haala adda
addaan calaqqisiif amaniidha. Gadaan
ijaarsa Sirna dimookiraasii keessatti
fakkeeenyummaa olaanaa bakka hin
buufamne qaba, kana jechuun, Sirni
Gadaa mataan isaa Dimokiraasiidha
jchuu taa.
Bulchiinsa Sirna Gadaa keessatti
aangoon yeroo itti walitti kennaniifi
wal harkaa fuudhan qaba. Adeemsi kun
fedhiifi yaada namoota dhuunfaa ykn
kan garee muraasaan oogganamuufi
giddugaleessa godhatu miti.
Addunyaa haraa keessatti yoo ilaalle,
qabeenyi hedduuniifi lubbuun gara
malee kan wareegamaa jiruuf aangoo
bifa dimookiraatawaa taeen walitti
kennuun waan hin amaleeffatamneef
akka tae ifaadha. Kanaaf bulchiinsi
sirna Gadaa ummanni Oromoo
Addunyaa kanaaf gumaate fakkeenya
guddaafi jijjiiramaa akka tae mamii hin

qabu.
Sirni Gadaa buuura dimokiraasii
tae kun beekamtii argatee galmee
Hambaalee Killayaa taee Dhaabbata
Barnootaa, Saayinsii fi Aadaa Dhaabbata
Mootummoota
Gamtoomanii
(UNESCO) irratti akka galmaau
taasisuuf balaan irratti hojjetamuu erga
eegalee bubbuleera.
Tibbana, Sadaasa 18 hanga 22, 2009tti
Yaaii Hambaawwan Killiyyaa taee
Dhaabbata
Barnootaa,
Saayinsiifi
Aadaa
Dhaabbata
Mootummoota
Gamtoomanii (UNESCO) 11ffaan
Finfinneetti
taaeen sirni Gadaa
hambaa Killayyaa hin qaqqabatamne
tauun akka galmaau ulaagaalee
taaan irratti hundaauun kanaan dura
yeroo dheeraaf qoratamaa turan irratti
balinaan erga marateen booda murtee
kennameen hambummaan galmaaeera.
Yaaii kanarratti sirna Gadaa dabalatee
hambaalee jahatu galmee UNESCO
irratti galmaauuf carraa argate.
Pirezidaantiin bulchiinsa mootummaa
naannoo Oromiyaa Kabajamoo Obbo
Lammaa Magarsaa sirna kanarratti
argamuun Sirni Gadaa galmee UNESCO
irratti
galmaauusaatiif
ummanni
Oromoofi biyyattii baga gammaddan
erga jedhanii booda ummatni addunyaa
duudhaa sirnichaa irraa barumsa
akka argatu taasisuuf caalmaatti hojii
cimaa hojjechuun barbaachisaa tauu
dubbataniiru. Sirni Gadaa hambaa
killiyyaa tauun galmee Dhaabbata
Barnootaa, Saayinsiifi Aadaa Dhaabbata
Mootummoota
Gamtoomaniirratti
galmaauusaa cimnee barsiisuunis
madda galii taasisuun barbaachisaadhas
jedhan.
Sirni Gadaa ibsituu calaqqee duudhaa
eenyummaa qofa osoo hin taane
hambaa dhaabbataa tauus pirezedaanti
Lammaan dubbataniiru.
Sirni Gadaa galmee UNESCO irratti
akka galmaauuf ogeessonni Federaalaa
hanga naanootti jiran, abbootiin Gadaafi
ummanni mootummaa waliin tauun
tattaaffiin godhan olaanaa waan taeef
galata guddaa qabu jedhaniiru.
Dhumarrattis kana booda sirni kun
duudhaasaa eeggatee itti fufuun
dhaloota dhalootatti akka darbuuf
hojiilee UNESCON hojjetu waliin
tauun hojjechuurratti gahee hunda
keenyaa waan taeef akkuma kanaan
duraa hirmaannaan ummataa cimee itti
fufuu akka qabu dhaamaniiru.
Hoggantuun Biiroo Aadaa fi Tuuriizimii
Gara fula 2tti
Hirmaannaan hawaasaa gurmaae milkaaina qabsoo farra malaammaltummaatiif murteessaadha!
Kallacha Oromiyaa
Obbo Dullacha Busaawaa mana jireenyaa

Lakk. BL-75 1144 tae rammaddii tajaajila
kaareemeetira 2867 M2 irratti argamu
Aadde Sawunnat Dullachaatiif kennanii
Obbo Darrasaa Tashoomee mana jireenyaa
Lakk. B58-994 tae rammaddii tajaajila
kaareemeetira 200 M2 irratti argamu Obbo
Didaa Goobanaattiwaan gurguratannif
Obbo Guddataa Maammoo B/B Badiree
Kadiir qabeenyummaa isaanii kan
tae mana jireenyaa lakk. kaartaa 558/
BMN/01/01/01 tae lafaa kaaree meetira
200 irratti argamu ganda 03 keessatti lakk.
manaa --- tae Aadde Faaxee Kadiiriitti
gugureera jedhaniiru. kan mormuu
yoo jiraate, beeksifni kun bahee hanga
guyyaa 20keessatti akka dhiyaatu, yoo hin
dhiyaanne gurgurtaan kan mirkanaauuf
tauu ni beeksifna. WMM/Lafaa Magaalaa
Nageelle.
Iluu Abbaa Boor
Obbo Tashoomee Galataafi Aadde

Birraatuu Yaadataa Mana Jireenyaa
isaaniitiin Magaalaa Mattuu ganda
01 keessatti argamu Lakk. Kaartaa
855/01/2009 tae Obbo Indaashaawu
Jooteetti ni gurgurana jedhaniiru.
Kanaafuu akkaataa labsii liizii lafa
magalaa Lak. 721/2004tiin jijjiirraan
maqaa waan raawwatuuf kan mormuu yo
jiraate, guyyaa beeksifni kun bahee irraa
eegalee guyyaa 20 keessatti haadhiyaatu.
EMM/Lafaa Magalaa Mattuu.
Obbo Isheetuu Waasuu Sisaay Mana
Jireenyaa isaaniitiin Magaalaa Mattuu
ganda 03 keessatti argamu Lakk. Kaartaa
671/98 irratti galmaaee argamu balini
lafaa 200M2 tae Obbo Didhaa Baqqalaatti
ni gurgurana jedhaniiru. Kanaafuu
akkaataa labsii liizii lafa magalaa Lak.
721/2004tiin jijjiirraan maqaa waan
raawwatuuf kan mormuu yo jiraate,
guyyaa beeksifni kun bahee irraa eegalee
guyyaa 20 keessatti haadhiyaatu. EMM/
Lafaa Magalaa Mattuu.
Obbo Wandimaaganyi Xilaahuun Mana
848/01/2009 irratti galmaaee argamu
balini lafaa 200M2 tae Obbo Badiluu
Asaffaatti ni gurgurana jedhaniiru.

Aadde Almaaz Aanteeneh Mana Jireenyaa
isaaniitiin Magaalaa Mattuu ganda
01 keessatti argamu Lakk. Kaartaa
2018/01/009 irratti maqaa isaaniitiin
galmaaee argamu Obbo Mahaammad
Jamaalitti ni gurgurana jedhaniiru.
Obbo Yohaannis Daggifeefi Aadde
Mihirat Gabree Mana Jireenyaa maqaa
obbo Yohaannis Daggifeetiin Magaalaa
Mattuu ganda 01 keessatti argamu Lakk.
Kaartaa 585/03/07irratti maqaa isaaniitiin
galmaaee argamu Obbo Gammachiis
Yoonaasiitti ni gurguranna jedhaniiru.
Obbo Taammiruu Abdiisaa
Mana
852/01/2009 irratti maqaa isaaniitiin
galmaaee argamu balin lafaa karee
meetira 200 irratti ijaaramee jiru karaa
bakka buuu isaanii Osaam Ahimad,
Ziidaan Ahimadiifi Saamiir Ahimadiitti ni
gurguradha jedhaniiru. Kanaafuu akkaataa
labsii liizii lafa magalaa Lak. 721/2004tiin
jijjiirraan maqaa waan raawwatuuf kan
mormuu yo jiraate, guyyaa beeksifni kun
bahee irraa eegalee guyyaa 20 keessatti
haadhiyaatu.
EMM/Lafaa
Magalaa
Mattuu.
Obbo Dajaan Bolleed Mana jireenyaa
Magaalaa Hurrumuu Zoonii deegabaas
ganda 01 keessaa qaban Obbo Ababaa
Ayyaalitti gurguradheera jedhaniiru. Kan
mormu yoo jiraate, beksifni kun bahee
guyyaa 20 gidduutti haa dhiyaatu. DMM/
Lafaa/Magaalaa Hurrumuu.
Aadde Fallaquu Buzaayyoo
Mana
jireenyaa Magaalaa Hurrumuu Zoonii
bilbilaa ganda 01 keessaa qaban Obbo
Haabtaamuu Mokonninitti gurguradheera
jedhaniiru. Kan mormu yoo jiraate,
beksifni kun bahee guyyaa 20 gidduutti
haa dhiyaatu. DMM/Lafaa/Magaalaa
Hurrumuu.
Aadde Adaanech Asirdee Mana jireenyaa
Magaalaa Hurrumuu Zoonii bilbilaa ganda
01 keessaa qaban Obbo Abdurhamaan
Balaayitti gurguradheera jedhaniiru. Kan
mormu yoo jiraate, beksifni kun bahee
guyyaa 20 gidduutti haa dhiyaatu. DMM/
Lafaa/Magaalaa Hurrumuu.
galmaaee argamu balini lafaa 225 M2 tae

Obbo Baarsaboo Umariitti ni gurguradha
jedhaniiru. Kanaafuu akkaataa labsii liizii
lafa magalaa Lak. 721/2004tiin jijjiirraan
Jimmaa
Aadde Muraad Jibriil Magaalaa Aggaaroo

ganda Tijjee Koyyee keesstti abbaan
manaakoo Obbo Immiruu Usmaan
waan dueef Manaa jireenyaa dhuunfaa
Magaalaa Aggaaroo Ganda Tijjee Koyyee
keessatti argamu dhaalaan argadheera
jedhaniiru kan mormu yoo jiraate,
beeksifni kun bahee guyyaa 20 keesstti
haa dhiyaatu.WMM/Lafaa/Bul/Magaalaa
Aggaaroo.
Shawaa
Caalbaasii
M/A/Mirgaa Obbo Kaasuu Barihee fi
M/A/Idaa Obbo Tashoomaa Wayyeessaa
jidduu falmii raawwachiisaa murtii jiru
ilaalchisee Manni Magaalaa Jimmaa
ganda 04 keessatti maqaa murtiin abbaa
idaatiin
galamaaee argamu Lakk.
Kaartaa 0591/99 kan tae gatii kaumsa
caalbaasii qarshii 380,373.09 taeen gaafa
03/05/2009 saaatii 3: 00 hanga 6:00tti
iddoo qabeenyichi argamu Magaalaa
Jimmaa ganda 04 keessatti caalbaasii ifa
taeen ni gurgurama. Kanaafuu, namoonni
dorgomtanii
bitachuu
barbaaddan
iddoo,saaatii
guyyaa
ibsametti
dhiyaattanii dorgomuun bitachuu kan
dandeessan tauu ni beeksifna.M/M/O/
G/A/Adaamaa.
Obbo Alamaayyoo Olaaniitiif

Bakka jiranitti
Himattuun Aadde Muniit H/Giyoorgisiifi

himatamaa isin jidduu kan jiru falmii
siviilii ilaalchisee manni Murtii kanatti
himatamuu keesaan beektan beellama
gaafa 11/04/2009 saaatii 4:00irratti
Dhaddacha 3ffaatti dhiyaattanii akka
falmattan ni beeksifna. M/M/O/G/A/
Adaamaa.
Sirreessa
Gaazexaa
Kallacha
Oromiyaa
Guraandhala 24 bara 1997 maxxanfamee
baherratti beeksisa Obbo Alimaawu
Asmaaree baasifatan keessatti maqaan
isaanii Alamuu Asmaaree jedhamee
kan bahe dogoggoraan waan taeef
obbo Alimaawu Asmaaree jedhamee
sirreeffamee haa dubbifamu. Kan mormu
yoo jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa 30
keessatti haa dhiyaatu.EMM/Lafaa/Bul/
Magaalaa Buraayyuu.
Obbo Tasfaayee Taarikuu Mana jireenyaa

Magaalaa Hurrumuu Zoonii Tokkummaa
ganda 01 keessaa qaban Asniiq Laaqootti
gurguradheera jedhaniiru. Kan mormu
yoo jiraate, beksifni kun bahee guyyaa
20 gidduutti haa dhiyaatu. DMM/Lafaa/
Magaalaa Hurrumuu.
Obbo Badhaadhaa Moojoo Jiraataa

Magalaa Wanjii kan taan waraqaa
ragaa qabiyyee Kaartaa Lakk. isaa Bu/
M/W/04593/12/2000 taeen galmaaee
naaf kenname waan najalaa badeef kan
biraa bakka buee naaf haa kennamu
jedhanii iyyataniiru. kanaafuu namni
ragaa kana arge ykn sabaa adda addaatiin
qabadheera jedhu yoo jiraate, guyyaa
beeksifni kun bahee irraa kaasee guyyaa
20keessatti yoo dhiyaachuu baate kan
biraa bakka buufnee kan kennamuuf tauu
ni beeksifna. Bul/Magaalaa Wanjii.
Obbo Samaraddiin Abbaa Fiixaafi Aadde

Birhaanee Qatsalaa Mana Jireenyaa
maqaa Aadde Birhaanee Qatsalaatiin
Magaalaa Mattuu ganda 03 keessatti
argamu Lakk. Kaartaa 161/03/2004 irratti
Aadde Immabeet Tarreessaa Nagahee

Lakk. isaa 1129166 tae maqaa isaaniitiin
galmaaee kennameef waan najalaa bade
jedhaniif ragaa bade kan bakka buee akka
kenninuuf waajira keenya gafataniiru.
Kanaafuu namni mormuu yoo jiraate,ykn

dhimmi kun na ilalaa kan jedhu beeksifni
kun gaafa bahee kaasee hanga guyyaa
30tti yoo dhiyaachuu baatee ragaa bade
kan bakka buufnee kenninuuf tauu ni
beksifna.WMM/Lafaa Magalaa Burayyuu.
Obbo Ashannaafii Malkaa faaa Magaalaa
Hoolataa ganda Burqaa Harbuu keessatti
argamu warqaan ragaa mana jireenyaa
lakk. Kaartaa B/M/H/111/2005taeen
kennaneef waan jalaa bade jedhanii
iyyataniif, namni warqaa ragaa lafaa kan
yoo jiraate,beeksifni kun bahee guyyaa
20 keessatti WMM/Lafaa Magalaa
Hoolataa Kutaa Waliigalteefi sanadaa
gabaa dhiyaachuudhaan gabaasaa akka
gootaan jechaa, guyyaa jedhame kana
keessatti dhiyaachuu baannaan ragaan
kun haqamee ragaan biraa kan kennamuuf
tauuni beeksifna. WMM/Lafaa Magaalaa
Hoolataa.
Aadde Buzunesh W/Maariyaam Magalaa
Adaamaa ganda 04 keessaa iddoo qabaniif
waraqaan ragaa qabiyyee iddoo Lakk.
Kaartaa 6935/82 taeen galmaaee naaf
kennamee waan na jalaa badeef kan biraa
akka naaf kennamu jedhanii gaafataniiru.
kanaafuu namni ragaa kana sabaa adda
addaatiin qabadheera jedhu yoo jiraate,
guyyaa beeksifni kun bahee irraa kaasee
hanga guyyaa 20tti yoo dhiyaachuu
baate kan biraa kan kennamuuf tauu ni
beeksifna.
EMM/Lafaa/Bul/Magaalaa
Adaamaa Ganda 04.
Obbo Teediroos Ayyaaleewu Afawarqi
ragaa qabiyyee mana jireenyaa Kaartaa
Lakk. isaa Sul/1319/2000 tae maqaa
isaaniitiin galmaaee jiru na jalaa bade
jedhanii bakka buaa isaanii kan taan
Obbo Wandasan Jimaa qaaman dhiyaatanii
waan iyyataaniif,namni ragaa kana arge
ykn kiyya jedhu yoo jiraate, beeksifni kun
bahee guyyaa 20 keessatti WMM/Lafaa
Magaalaa Sulultaatti dhiyaachuun akka
beeksiftan, kun kan hin taane taanaan ragaa
biraa kan kenninuuf tauu ibsaa, beeksifni
kun bahee guyyaan isaa edda irra darbee
boodaa ragaan kun yoo argamellee kan
hin hojjanne tauu ni beeksifna. WMM/
Lafaa Magaalaa Sulultaa.
Obbo Dabalaa Zarihuun ragaa qabiyyee
mana jireenyaa Nagahee
Lakk. isaa
2360726 tae maqaa isaaniitiin galmaaee
jiru na jalaa bade jedhanii bakka buaa
isaanii kan taan Abbaay Gabayyoo qaaman
dhiyaatanii waan iyyataaniif,namni ragaa
kana arge ykn kiyya jedhu yoo jiraate,
beeksifni kun bahee guyyaa 20 keessatti
WMM/Lafaa
Magaalaa
Sulultaatti
dhiyaachuun akka beeksiftan, kun kan hin
taane taanaan ragaa biraa kan kenninuuf
tauu ibsaa, beeksifni kun bahee guyyaan
isaa edda irra darbee boodaa ragaan kun
yoo argamellee kan hin hojjanne tauu
ni beeksifna. WMM/Lafaa Magaalaa
Sulultaa.
Aadde Qaalkidaan Dajanee Nagahee
Lakk.4503991fi 450431kan tae iddoo
mana jireenyaa Bulchiinsa Magaalaa
Duukam irraa maqaa isaanittin kennameef
najalaa bade jedhanii EMM/Lafaa
Magalaa Duukamitti waan iyyatataniif
namni kaartaafi nagaheewwan iddoo mana
jirenyaa isaanii kana arge ykn sababa
adda addaatiin qabate yoo jiraate, guyyaa
beeksifni kun bahee irraa kaasee guyyaa
20keessatti yoo dhiyaattanii EMMLM
Magaalaa Duukamitti gabaasa gochuu
baattan tajaajila barbaadanii fi nagahee
koppii kan kenninuuf tauu ni beeksifna.
EMM/Lafaa Magaalaa Duukam.
Maddota kira sassaabdummaa qabsoo keenyaan ni gogsina!
Obbo Geediyoon Salamoon Mokonnin

Magaalaa Caancoo ganda 02 keessaa kan
taan lakk.kaartaa.Ca/3518/2000 taeef
Pilaaniin waan na jalaa badeef kan biraa
naaf haa kennamu jechuun gafataniiru.
kanaafuu sababa adda addaatiin kan
qabate yoo jiraate, guyyaa beeksifni kun
bahee irraa kaasee hanga guyyaa 20tti
DMML Magaalaa Caancoo lakk.5tti
akka dhiyeessitan taee yoo dhiyeessuu
baattan kan biraa kan kennamuuf
tauu ni beeksifna.DMM/LafaaBul/
MagaalaaCaancoo.
Aadde Shawaalam Daroo Baacaa
Magaalaa Caancoo ganda 02 keessaa kan
taan lakk.kaartaa.Ca/351/2005 taeef
Pilaaniin waan na jalaa badeef kan biraa
naaf haa kennamu jechuun gafataniiru.
kanaafuu sababa adda addaatiin kan
qabate yoo jiraate, guyyaa beeksifni kun
bahee irraa kaasee hanga guyyaa 20tti
DMML Magaalaa Caancoo lakk.5tti
akka dhiyeessitan taee yoo dhiyeessuu
baattan kan biraa kan kennamuuf
tauu ni beeksifna.DMM/LafaaBul/
MagaalaaCaancoo.
Obbo G/Maariyaam Askadoom kaartaan
iddoo
Mana
jireenyaa
magaalaa
Matahaaraa ganda 01 keessaa Lakk.
kaartaa /1855/233/5/89 kan tae waan
najalaa badeef kaartaa kan biraan naaf haa
kennamu jedhanii gaafataniiru. Kanaafuu
namni dhuunfaas tae dhaabbanni kaartaa
kana wabummaan ykn sababa biraatiin
qabate yoo jiraateefi kan mormu yoo
jiraate, guyyaa beeksifni kun baherraa
eegalee hanga gaafa 09/04/2009tti ragaa
kana qabattanii akka dhiyaattan taee yoo
kun tauu baate ragaa haaraa hojjennee
kan kenninuuf tauu ni beeksifna. W
/M/M/Lafaa Magaalaa Matahaaraa.
Obbo Alamaayyoo Olaanii Moosisaatiif
Bakka jiranitti
Himataan
Oromiyaa
Inshuraans
Kaampaanii (WA) fi himatamaa isin
jidduu kan jiru falmii siviilii ilaalchisee
manni Murtii kanatti himatamuu keesaan
beektan beellama gaafa 14/04/2009
saaatii 4:30tti dhiyaattanii akka falmattan
ni beeksifna. M/M/O/G/A/Adaamaa.
Obbo Gannanaa Asaffaatiif
Bakka jiranitti
Himattuun Aadde Tsahaay Abbabaa
fi himatamaa isin jidduu kan jiru
falmii siviilii ilaalchisee manni Murtii
kanatti himatamuu keesaan beektan
beellama gaafa 04/04/2009 saaatii
4:00tti dhiyaattanii akka falmattan,yoo
dhiyaachuu baattan falmiin bakka isin
hin jiretti kan itti fufu tauu ni beeksifna.
M/M/O/G/A/Adaamaa.
Obbo Aaalayyuu Asaffaa faaa N 3
tiif
Bakka jiranitti
Himattoonni Sisaay Ijjiguu faaa N--3 fi
Himatamtoota isin jidduu kan jiru falmii
siviilii ilaalchisee Himatamaa 2ffaan Dha/
Dhu/Tiippii Galaas itti gaafatamummaan
isaa murtaae manni Murtii kanatti
himatamuu keesaan beektan beellama
gaafa 07/04/2009 saaatii 5:00tti deebii
isaanii barreeffamaan qabatanii akka
dhiyaatan,kan hin dhiyaanne yoo tae
dhimmichi bakka isin hin jirretti kan
ilaalamu tauu manni murtii ajajeera.
M/M/O/G/A/O/N/Finfinnee.
Kallacha Oromiyaa
Aadde Alam Adamiitiif

Bakka jiranitti
Himataa Obbo Sisaay Alamuuu fi
dhirsaafi niitii jiru ilaalchisee manni
Murtii kanatti himatamuu keesaan
saaatii 4:00tti dhiyaattanii akka falmattan
ni beeksifna. M/M/O/G/Sha/Lixaa.
1ffaa
Dhaabbata
Konstraakshinii
CSRtiif 2ffaa Tsaggaayee Gabreetiif 3ffaa
Gaashawu Taammiruutiif 4ffaa Dajanee
Fiqruutiif 5ffaa Mihirat Danboobaatiif
Bakka jiranitti
Himataan Abbaa Taayitaa Daandiiwwa
Oromiyaafi deebii kennitoota isin jidduu
kan jiru falmii siviilii ilaalchisee manni
beektan deebii kennaan Dhaabbata
Konstraakshinii CSR faaa N5
beellama gaafa 05/04/2009 waaree duratti
dhiyaattanii akka falmattan Manni Murtii
ajajeera.M/M/W/Oromiyaa.
Iyyataan Obbo Baqqalaa W a l d e e f i
Waamamtoonni 1ffaa Aadde Maammee
Lataa 2ffaa Bookii Baqqalaa jidduu
falmii jiru ilaalchisee waamamtuun
Aadde Maammee Lataa dhimmi ishii fi
mormii waamamaa 2ffaa gidduutti murtee
argatee ture waan mormiin akka duubatti
deebiamee ilaalamu waan iyyataniif
waamamtuu 1ffan beellama gaafa
10/04/2009 saaatii 3:30tti dhiyaattanii
akka falmattan Manni Murtii ajajeera.
M/M/Aanaa Sulultaa.
Obbo Darroo Nugusuutiif

Bakka jiranitti
Himataa Obbo Tulluu Baqqalaa
fi
siviilii ilaalchisee himatamaan manni
beektan beellama dura dhiyaatee mana
galmeetii warabbii himataa edda fudhatee
booda deebiisaa qabatee beellama
gaafa 03/04/2009 saaatii 8:20irratti
dhiyaattanii akka falmattan Manni Murtii
ajajeera. M/M/Aanaa Sulultaa.
Aja/10 Taammanaa Abdataa tiif
Bakka jiranitti
Himataa Obbo Beeljig Abrahaamiifi
siviilii ilaalchisee himatamaan manni
beektan beellama dura dhiyaatee
himannaa edda fudhatee booda deebiisaa
qabatee beellama gaafa 05/04/2009
saaatii 4:20irratti dhiyaatee akka
falmatu jechaa,beellamarratti dhiyaachuu
baannaan falmii bakka isin hin jirretti
kan gaggeeffamu tauu Manni Murtii
ajajeera. M/M/A/Barrak.
Obbo Daawwiit Gabruutiif
Bakka jiranitti
Oliyyattuun
Aadde
Natsaannat
Fiqaaduufi deebii kennaa isin jidduu
kan jiru falmii oliyyata siviilii dhimmaa
waliigaltee jiru ilaalchisee dhiyaattanii
akka falmattan waamich mana murtii
karaa oliyyatuutiin isiniif ergamee
barbaadamtanii
akka
dhabamtan
ibsaniiru.kanaafuu falmii afaaniitiif
qophooftanii beellama gaafa 25/04/2009
waaree duratti dhiyaattanii falmii afaanii
akka gootan
jechaa,beellamarratti
dhiyaachuu baannaan falmii bakka isin
hin jirretti kan gaggeeffamu tauu Manni
Murtii ajajeera. M/M/W/O/Dh/Dhaabbii
Bahaa.
Obbo Hayiraddiin Kamaaliitiif

Bakka jiranitti
Himataan Obbo Jamaal Kaayyoo faaa
N- 2 fi himatamaa isin jidduu kan jiru
falmii siviilii ilaalchisee isin himatamaan
manni Murtii kanatti himatamuu keesaan
beektan beellama dura dhiyaatee
himannaa edda fudhatee booda deebiisaa
barreeffamaan qabatanii
beellama
gaafa 12/04/2009 saaatii 8:00 irratti
Dhaddacha 4ffaffaarratti akka dhiyaattan
jechaa,
beellamarratti
dhiyaachuu
baannaan falmii bakka isin hin jirretti
kan gaggeeffamu tauu Manni Murtii
ajajeera. M/M/O/G/Sh/Bahaa.
Obbo Mahaammad Mokonniniitiif

Bakka jiranitti
Himattuun Aadde Moomiinaa Yaasiinii
fi himatamaa isin jidduu kan jiru falmii
ilaalchisee himatamaan manni Murtii
kanatti himatamuu keesaan beektan
beellama gaafa 06/04/2009 saaatii
4:30irratti dhiyaattanii akka falmattan
Manni Murtii ajajeera. M/M/A/Magaalaa
Buraayyuu.
Aadde Abarraash Kumsaatiif
Bakka jiranitti
Iyyataan Obbo Warquu Badhaadhaafi
himatamtuu isin jidduu kan jiru falmii
siviilii ilaalchisee himatamtuun manni
saaatii 9:00irratti dhiyaattanii akka
falmattan Manni Murtii ajajeera. M/M/A/
Ejeree.
1ffaa Obbo Gabree Badhaadhaatiif 2ffaa
Shamshiyaa Nagaashiitiif 3ffaa Fatiyaa
Hamiidiitiif
Bakka jiranitti
Himataan Obbo Saamueel Asaffaafi
himatamtoota isin jidduu kan jiru falmii
siviilii ilaalchisee himatamtoonni manni
saaatii 4:00irratti akka dhiyaattan
gaafachaa, beellamarratti kan hin
dhiyaanne taanaa falmiin bakka isin hin
jirretti kan itti fufu tauu Manni Murtii
ajajeera. M/M/O/G/A/O/N/Finfinnee.
Aadde Muluu Hayiluutiif

Bakka jiranitti
Himataan Obbo Taakkalaa Raggaasaafi
himatamtuu isin jidduu kan jiru falmii
siviilii ilaalchisee himatamtuun manni
beektan beellamaan dura garagalcha
himannaa mana murtii keenyarraa
fudhachuudhaan beellamaarratti deebii
qabattanii akka dhiyaattan jechaa, kan hin
dhiyaanne taanaan mirgi deebii kennuu
keessani bira darbamee dhimmicha
bakka isin hin jireetti kan itti fufu tauu
saaatii 4:00irratti dhiyaattanii akka
falmattan Manni Murtii ajajeera. M/M/A/
Abunaa Gindabarat.
Obbo Heeyyii Kabbadaa waraqaan
ragaa abbaa qabeenyummaa Kaartaan
Lakk. TF/00/11/2006 taeen kennameefi
Saayitii iddoofi Pilaaniin waan na jalaa
badeef kan biraa bakka buee naaf
haa kennamau jedhanii iyyataniiru.
kanaafuu ragoolee kan namni arge ykn
sababa adda addaatiin kan qabate yoo
jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa 20
keessatti haa dhiyaatu.tauu baannaan
haaraa hojjannee kan kenninuuf tauu ni
beeksifna.WMM/Lafaa/Magaalaa Tafkii
Obbo Xilaahuun Laggaassa Magalaa

Adaamaa ganda 09 keessaa iddoo qabaniif
waraqaan ragaa qabiyyee iddoo Lakk.
Kaartaa 055/91 taeen galmaaee naaf
kennamee waan na jalaa badeef kan biraa
akka naaf kennamu jedhanii gaafataniiru.
kanaafuu namni ragaa kana sabaa adda
addaatiin qabadheera jedhu yoo jiraate,
guyyaa beeksifni kun bahee irraa kaasee
hanga guyyaa 20tti yoo dhiyaachuu
baate kan biraa kan kennamuuf tauu ni
beeksifna.
EMM/Lafaa/Bul/Magaalaa
Adaamaa.
Aadde Zeenabaa Sayid Magaalaa
Hoolataa ganda B/Harbuu keessatti
argamu warqaan ragaa mana jireenyaa
lakk. Kaartaa E/M/M/L/M/2126/2008
kennaneef waan jalaa bade jedhanii
iyyataniif, namni warqaa ragaa lafaa kan
20 keessatti WMM/Lafaa Magalaa
Hoolataa Kutaa Waliigalteefi sanadaa
gabaa
dhiyaachuudhaan
gabaasaa
akka gootaan jechaa, guyyaa jedhame
kana keessatti dhiyaachuu baannaan
ragaan kun haqamee ragaan biraa kan
kennamuuf tauuni beeksifna. WMM/
Lafaa Magaalaa Hoolataa.
Himattuun Aadde Tsiggee Raggaasaa fi
Himatamtoonni 1ffaa Almaaz Lammaa
2ffaa Ejersaa Toleeraa faaa gidduu falmii
jiru ilaalchisee himatamtuun 1ffaan kun
Mana Murtii kanatti himatamuushii
saaatii 5:00irratti dhiyaattee akka
falmattu Manni Murtii ajajeera. M/M/A/
Wucaalee.
Caalbaasii
M/A/Mirgaa Ahimad Huseeniifi M/A/
Idaa Teediroos Tashoomee jidduu kan
jiru falmii siviilii murtii raawwii jiru
ilaalchisee Mana Lakk.Kaartaa 5/2000
tae Kaaree Meetira 200 irratti mana
qubate Bul/Magaalaa Adaamaa ganda
14 keessatti qabeenyummaan isaa
kan maqaa M/A/Idaa tiin galmaaee
beekamu gatii kaumsa caalbaasi Qarshii
kan 1,224,452.20/100 taeen gaafa
13/05/2009 ganama saaatii 3:00 hanga
6:00tti caalbaasiidhaan akka gurguramu
MMWO/Dhaddachi Dhhaabbii Bahaa
ajajeera. Kanaafuu namoonni dhiyaattanii
bitachuu barbaaddan saaatii jedhametti
bakka manichaatti dhiyaattanii bitachuu
kan dandeessan tauu Manni Murtii W/
Oromiyaa Dhaddacha Dhaabbii Bahaa
ni beeksisa. Mana Murtii W/Oromiyaa
Dhaddacha Dhaabbii Bahaa.
Caalbaasii
M/A/Mirgaa
Sheek
Muussaa
Haajii Fatoofi M/A/Idaa Teediroos
Tashoomee jidduu kan jiru falmii
siviilii raawwachiisaa Murtii ilaalchisee
Magaazana YKN Mana Kuusaa Bul/
Magaalaa Adaamaa ganda 03 keessa
tae qabeenyummaan isaa kan maqaa
M/A/Idaa tiin galmaaee beekamu gatii
kaumsa caalbaasi Qarshii kan 547,410
taeen gaafa 06/05/2009 ganama saaatii
3:00 hanga 6:00tti caalbaasiidhaan akka
gurguramu MMWO/Dhaddachi Dhaabbii
Bahaa ajajeera. Kanaafuu namoonni
dhiyaattanii bitachuu barbaaddan saaatii
jedhametti bakka manichaatti dhiyaattanii
bitachuu kan dandeessan tauu Manni
Murtii W/Oromiyaa Dhaddacha Dhaabbii
Bahaa ni beeksisa. Mana Murtii W/
Oromiyaa Dhaddacha Dhaabbii Bahaa.
Dargaggoonni ilaalcha misoomawaafi dimookiraatawaa qaban haaromsa keenyaaf murteessoodha!
Kallacha Oromiyaa
Damee Mulaatuu
Afirikaanota badhaasa Noobeelii argatan keessaa

Afirikaanota moatanii badhaasa
Noobeelii argatan keessaa
Badhaasni Noobeelii addunyaarratti

badhaasa
guddicha
yommuu
tau, maqaan Noobeelii jedhus
kan
moggaafame
yaadannoo
namticha lammii Suwiidin tae
Alfireed
Beenaardi
Noobeel
jedhamuutiifi. Alfireed Beenaardi
Noobeel A.L.A.tti bara 1833 hanga
1896tti nama jiraateefi ogeessa
Keemistirii(keemistii),
Injiinara,
ogeessa oguumeefi hayyuu meeshaalee
waraanaati. Alfireed Noobeel nama
Dimaamitii(Dynamite)
uumedhas.
Kunis nageenya ilmaan namootaaf

gufuu tauusaarrayyuu,madda badisaa
tauu
hubachuudhaaniifi
amma
baraabaraatti karaa hin barbaadamneen
maqaansaa
dhahamuusaarra
qabeenyiifi
meeshaansaa
hundi
erga inni duee booda moggaasa
nageenyaafi guddinaa akka tauuf
dhaabbata
badhaasaa
Noobeel
Piraayiz jedhamu dhaabe. Dhaabbata
kanaafis qabeenya qabu keessaa %94
dhaamoon erga gumaachee booda
ALAtti bara 1896 addunyaa kanarraa
duaan adda bae.
Dhaamoon inni dhaames namoota
Neelsan Mandeellaa
Maqaa
Neelsan Mandeellaa
Fireedirik Dekilarki
Waangaarii Maataayi
Bara(A.L.A.tti)
1993
1993
2004
Mahaammad Elbaaraadii
2005
Desmuun Tuuttuu
1984
Aniwaar Saadaat
1978
Koofii Anaan
2001
Albarti Luutulii
1960
Ahimad Zewaalii
1999
Wolee Sooyinkaa
1986
Najiib Maahifuuz
1988
Naadiin Gooldiimar
1991
Joon Kottizee
1993
Albarti Kaamuu
1957
Kalaawud Taanuujii
1997
Maaksi Taayilar
1951
Maakliyoon Koormaak 1979
Aroon Kiluug
1982
Siidinii Barnar
2002
Dooriis Lisiingi
2007
Elan Joonaa Sarliif
2011
Layimaa G Bowee
2011
dameelee shaniin buaa olaanaa

galmeessisaniif akka kennamu kan
jedhu yommuu tau, dameeleen
shananis:Fiiziksii,
Keemistirii,
Fiiziyooloojii/Walaansa, Ogbarruufi
addunyaarra
nageenyi
akka
jiraatuuf namoota dhamaaniif kan
gumaachamanidha.
Hayyoonniifi
namoonni
gurguddoon
biyya
kamiiyyuu dameelee kanneeniin
gumaata olaanaa gumaachan waggaa
waggaan akka badhaafaman Noobeel
barreeffamaan dhaamoo dabarse.
Dhimmi
badhaasa
Noobeelii
waggoota shaniif wal nama falmisiisaa
Koofii Anaan
Lammummaa
Afirikaa Kibbaa
Afirikaa Kibbaa
Keeniyaa
Misir(Gibtsi)
Afirikaa Kibbaa
Misir(Gibtsi)
Gaanaa
Afirikaa Kibbaa
Misir(Gibtsi)
Naayijeeriyaa
Misir(Gibtsi)
Afirikaa Kibbaa
Afirikaa Kibbaa
Aljeeriyaa
Aljeeriyaa
Afirikaa Kibbaa
Afirikaa Kibbaa
Afirikaa Kibbaa
Afirikaa Kibbaa
Zimbaabuwee
Laayibeeriyaa
Laayibeeriyaa
Damee badhaasaa
Nagaa
Nagaa
Nagaa
Nagaa
Nagaa
Nagaa
Nagaa
Nagaa
Keemistirii
Ogbarruu
Ogbarruu
Ogbarruu
Ogbarruu
Ogbarruu
Fiiziksii
Mediisiinii
Mediisiinii
Keemistirii
Mediisiinii
Ogbarruu
Nagaa
Nagaa
turee,sirni kenninsa badhaasichaa inni

jalqabaa kan raawwatame Mudde
10 bara 1901 ture. Badhaasonni
karaa dhaabbata Alfireed Noobeel
dhaabeen kennaman hundi guyyaan
itti kennaman Mudde ykn Disember
10 akka tau kan murtaae, guyyaa
dhalootaa nama guddaa kanaa ittiin
yaadachuuf yaadameetis.
Badhaasni
Noobeelii
namoota
gurguddoo addunyaa hedduuf kan
kenname yommuu tau, kanneen
keessaas lammiiwwan Afirikaa kanatti
aanan keessatti argamu.
Fireedirik Dekilarki
Wolee Sooyinkaa
Barruulee Maallaqaafi Misooma jildii 7,Lakk.26, Mudde 2005 Ministeera Maallaqaafi Misooma
Dinagdee Mootummaa Federaalaatti Daarektoreetii Odeeffannoofi Qunnamtii Ummataatiin
qophoofterraa kan fudhatame
Layimaa G Bowee
Desmuun Tuuttuu
Nageenya amansiisaa keenya itti fufsiisuu keessatti lammiin hundi nageenyaaf waardiyyaa haadhaabbatu!
Kallacha Oromiyaa
Masfin Tasfaayee
Jijjiirama haala qilleensaafi dhiibbaa inni qonnaarratti qabu
Jijjiiramni ykn faalamni haala qilleensaa

dhiibbaan jireenya ilma namaarratti fidu
erga hubatamee tureera. Keessumatti ammoo
miidhaan inni ummata addunyaa hiyyummaa
keessa jiraaturratti fidu daran hammaataadha.
Kanaafuu
dhiibbaa
jijjiirama
haala
qilleensaatiin dhufu ofirraa qolachuun gaaffii
guddaa misooma itti fufinsa qabu mirkaneessuu
ykn mirkaneessuu dhabuuti. Barreeffama
kana keessattis maalummaa jijjiirama haala
qilleensaa, dhiibbaa inni qonnaarratti fiduufi
haala toannaasaa imaammataafi tarsiimoo
mootummaan dhimma kanarratti hordofu
wajjiin walqabsiisuun ibsuuf yaalama.
yommuu tau mootummaanis miidhaan

akka hinqaqqabneef hojjetaa akka
jiru kan beekamudha. Kanaan duras
fakkeenyaaf bara 1985, 1986, 1990
fi 1998 lolaan hamaan biyya keenya
iddoowwan garaagaraatti uumamuusaa
ragaaleen ni mulisu. Keessumattuu
miidhaan
lolaan
Dirredhawaafi
naannoo Sabootaa, Sablammootaafi
Ummatoota Kibbaatti geessisee ture
kan yaadatamudha.
Dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaatiin
dhufu keessaa inni tokko roobni
yeroofi hangi barbaadamu roobuu
dhabuusaati. Kun ammoo oomishaafi
oomishtummaan
akka
xiqqaatu,
loowwan akka dhumaniifi ummanni
akka hiyyoomu kan taasisudha.
Jijjiiramni haala qilleensaa karaa kallattiifi

al kallattii taeen jireenya ilma namaa waliin
walitti hidhaminsa cimaa kan qabu taee
jijjiirama qabeentaa qilleensaa addunyaa kan
jijjiirudha. Sochiin ilma namaa qonnaan kan
walqabatedha. Sochiin qonnaaf taasifamus
dhiibbaawwan kanatti aanan hordofsiisuu
dandaa.Isaanis: bosona mancaasuu, lafa
qonnaaf ooluu hinqabne kan akka gaaraafi
tabbaa qonnaaf oolchuu ykn fayyadamuu,
qabeenya uumamaa naannoo garmalee itti
fayyadamuu, kunuunsuu dhabuufi kanneen
kana fakkaatanidha.
Jijjiirama
qabeentaa
haala
qilleensa
addunyaa wanneen fidan keessaa gaazonni
akka
Kaarboondaayi
oksaayidii(CO2),
Miiteen(CH4), Naayitiras Oksaayidii (N2O)
fi Kilooroo Filooroo Kaarbooniin shoora
guddaa warra taphatanidha. Isaanuma kana
keessaa ammoo faalama qilleensa naannootiif
shoora olaanaa kan taphatu gaaza gubataa
kaarboondaayioksaayidii (CO2 ) jedhamudha.
Gaaziin kun gara qilleensaa kan seenu sababa
gubatinsa gaazii uumamaa, cileefi bobaaa
hafteewwanii, mancainsa bosonaa, oomisha
warshaafi kanneen kana fakkaataniinidha.
Dhiibbaa
faalamni
qonnaarratti qabu
Dabalataanis akkuma beekamu yeroon

roobuu ykn yeroon caamuu dhiisuunsaa
jijjiirama
haala
qilleensaatiin
walqabatee yeroo ammaa biyya
keenyatti mulataa jirudha.
Walumaagalatti rakkooleen jijjiirama
haala
qilleensaatiin
mudataniifi
dhiibbaawwan gaan keessaa muraasni
akkaataa asii gadiitti dhihaataniiru.

Hanqinni
ykn
dhibuun
hiyyummaa
baadiyyaatiif
tauusaa
Baadiyyaatti
qonnaan
bulaaniifi
horsiifatee
bulaan
paakeejii
ekisteenshiinii ykn mala qonnaa
ammayyaa fudhatee akka hojiirra hin
oolchine taasisa. Kunis qotee bulaan
hiyyummaa keessaa akka bauuf
tattaaffii godhamu quucarsa.
Jijjiiramni haala qilleensaa waanta

mulataa jirudha malee waan hin
jirre miti. Kunis haala jireenyaa
waliigalaarratti dhiibbaa guddaa kan
qaqqabsiisudha.
Jijjiiramni
haala
qilleensaa
saaxilamummaafi
rakkoo
jiruufi
jireenyaa qotee bulaa ni babalisa.
Jijjiiramni haala qilleensaa qabeenya
qilleensaa
Biyyi keenya dhiibbaa faalama

qilleensaarraa kan kae balaa uumamaa
kan akka goginsaafi lolaaf saaxilamaa
turtee jirti. Yeroo ammaa kanas
godinaalee Oromiyaa iddoowwan
tokko tokkotti goginsi kan uumame
roobaa
sababa
uumamaa mancaasa, jireenya ummataa

hammeessa, hanqina nyaataatiifis
saaxila. Kana malees,ummanni akka
godaanu taasisa, hojii dhabummaa
magaalaa
babalisa,
akkasumas
nageenya booressuu dandaa.
Toannaa jijjiirama haala qilleensaa
Faalamni ykn jijjiiramni haala qilleensaa
bifa lamaan toatamuu dandaa. Isaanis:
Gaazota qilleensa keessa gadhiifamanii
jiran kan akka CO2 hirisuuf tarkaanfilee
garaagaraa fudhachuufi dandeettii
jijjiirama ykn faalama haala qilleensaa
toachuu
dandaan
horachuudha.
Yeroo ammaa biyya keenya keessatti
imaammanniifi tarsiimoon dhimma
kanaa baee kallattiin lamaanuu hojiirra
oolaa jiru. Gama kanaan dhiibbaa
jijjiirama haala qilleensaa ittisuuf
biyyi keenya biyyoota Afirikaa hafan
bakka buuudhaan marii sadarkaa idil
addunyaatti geggeeffamurratti faayidaa
Ardattii kabachiisuuf hojjetaa jirti.
Kallattiilee toannoo faalama qilleensaa
lameen ilaalchisee yeroo ammaa gama
mootummaatiin hojiileen garaagaraa
raawwatamaa jiru. Keessattuu hojiilee
eegumsa biyyoofi bishaanii, biqiltuu
dhaabuu, lafa tuttuqqaarraa

bilisa
gochuu, hojjetameen lafti miidhamee
ture baayyeen akka deebiee dandamatu
taasisuun dandaameera. Itti fufinsaanis
hojii eegumsaafi kunuunsa qabeenya
uumamaatiif xiyyeeffannoo gama
mootummaatiin kennameen aanaalee
Oromiyaa hunda keessatti hojiin
balaan hojjetamaa jira.
Gama gaazota qilleensa keessa jiran
hirisuutiin
misoomniifi
eegumsi
bosonaa gaee guddaa waan qabuuf
hojiin eegumsaafi misooma bosonaa
haala cimaa taeen aanaalee mara
keessatti geggeeffamaa jira. Bosonni
jiru akka kunuunfamu haaraanis akka
dhaabbatu godhamaa jira.
Walumaagalatti hojiileen eegumsa
biyyoofi bishaanii akkasumas bosona
deebisanii misoomsuu haala itti fufinsa
qabuun ciminaan yoo hojjetaman
dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaatiin
dhufu ni hirisu ykn ni dandamachiisu.
Badhaasa gootota misoomaa bara
2004 sababeeffachuun barruulee
Biiroo
Qonnaa
Oromiyaatiin
qophaaerraa kan fudhatame.
Misooma ariifachiisuuniifi nageenya eegsisuun hojii hundi dursa kennuufii qabudha!
Kallacha Oromiyaa
10
Caalbaasii
M/A/Mirgaa Yeaabsiiraa Kaasuu faaa
N-3 fi M/A/Idaa Iteetuu Kabbadaa faaa
N-2 jidduu falmii raawwii ilaalchisee
manni jireenya Magaalaa Bishooftuu
ganda 07 keessatti lafa kaaree meetira
482.924 irratti qubate jiru Lakk. manaa
475 fi 476 taeen maqaa duaa Obbo
Kabbadaa G/Sillaaseetiin galmaaee
beekamu manni murtii caalbaasiidhaan
gurguruu waan barbaadeef kauumsi
caalbaasii qarshii manni Lakk. 475 tae
qarshii 228,381.69/100 tiin fi manni
Lakk. 476 qarshii 399,083.68/100
tiin namoonni caalbaasii kana irratti
hirmaattani bitachuu barbaadaan gaafa
25/04/2009 ganama saaati 3:00 7:00tti
iddoo manichaatti argamtanii caalbaasii
irratti hirmaachuu kan dandeessaan
hunduumtu kaumsa caalbaasii ykn
25% qabattanii akka dorgomtan manni
murtii Aanaa Adaaa ni beeksisaa.M/
M/A/Adaaa.
Waldaa IMX Caaltuufi Nagaraa hojii
daldalaa Elektiroonksiirratti bara 2006
Karaa waajjira IMX Magaalaa Amboo
gurmeessuun keenya ni yaadatama.
haatau malee waldaan kun yeroo
ammaa fedhii isaaniitiin waliigalteen
keenya nuuf haa diigamu jedhanii waan
iyytaniif diigamuu waldaa kanarratti
qaamni mormu yoo jiraate, beeksifni
kun bahee guyyaa shan keessatti akka
dhiyaatu beeksisaa, kan hin dhiyaanne
taanaa waldhichi kan diigame tauu
ni
beeksifna.W/I/M/X/Bul/Magaalaa
Amboo.
Wallagga
Himatoota Obbo Warquu Alamtsahaay

faaa N2 fi Himatamtoota Kadiir
Ahimad faaa N-2 gidduu falmii siviilii
jiru
ilaalchisee
MMW/Oromiyaa
Dhaddachi Dhaabbii Lixaa ajaja kenneen
Himatamtoonni 1ffaa Kadiir Ahimad
2ffaa Mahaammad Ahimad beellam
gaafa 04/04/2009 saaatii 4:00 irratti
dhiyaattanii akka falmattan MMWO/
Dhaddachi Lixaa ajajeera. M/M/W/
Oromiyaa Dhaddacha Dhaabbii Lixaa.
Obbo
Ijjiguu
Qinnaaxxii
mana
jireenyaa Godina W/Lixaa Magaalaa
Gimbii ganda 02keessatti Lakk.kaartaa
Gimbii/2115/02/2001 maqaa isaaniitiin
galmaaee beekamu Aadde Faantaayee
Tasfaayeetti waan gurguraniif,osoo
maqaa hin jijjiiriin kan mormu yoo
gidduutti akka dhiyaatu ni beeksifna.
WMM/Lafaa/Bul/Magaalaa Gimbii.
Obbo Daanieel Bijigaa
qabeenyaa
isaanii kan tae mana---- Lakk. Kaartaa
046/WMMLMHS/2009 tae, balina
lafaa 500 M2 Godina Qellem Wallaggaa
Aanaa D/Sadii magaalaa Haroo Sabbuu
ganda 01 keessaa qaban Obbo Surraa
Tasfaayeetiif kennuu waan barbaadaniif
nu gaafataniiru. kan mormu yoo
jiraate,beeksifni kun bahee hanga guyyaa
21 gidduutti ragaa isaa deeggaru qabatee
W/Bul/Magaalaa H/Sabbuutti akka
dhiyaatu jechaa, kan mormu yoo hin
jiraannee kennaan kun kan raawwatuuf
tauu ni beeksifna. DMMLafaa Magaalaa
Haroo Sabbuu.
Aadde Birqee Gabbisaa qabeenyaa

isaanii kan tae mana---- Lakk. Kaartaa
038/WMMLM/2009 tae, balina lafaa
200 M2 Godina Qellem Wallaggaa
Aanaa
D/Sadii
magaalaa
Haroo
Sabbuu ganda 01 keessaa qaban Obbo
Inshishuu Alamuutti gurgurachuu waan
barbaadaniif nu gaafataniiru. kan mormu
yoo jiraate,beeksifni kun bahee hanga
guyyaa 21 gidduutti ragaa isaa deeggaru
qabatee W/Bul/Magaalaa H/Sabbuutti
akka dhiyaatu jechaa, kan mormu yoo hin
jiraannee gurgurtaan kun kan raawwatuuf
tauu ni beeksifna. DMMLafaa Magaalaa
Haroo Sabbuu.
Obbo Shoraa Bishaaqaafi Aadde Dinqee
Kitilaa mana jireenyaa Lakk. isaa ---tae
ganda Bubbee 02 keesatti argamu Obbo
Darajjee Taarraqeenyitti gurgurachuu
waan barbaadaniif kan mormuu yoo
jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa hojii
10 keessatti W/Bul/M/Bubbeetti haa
dhiyaatu. Waajjira Bulchinsa Magaalaa
Bubbee.
Obbo Kenneesaa Fufaa Dabalaa
fi
Aadde Shittaayee Gammachuu mana
jireenyaa Lakk. isaa ---tae ganda Bubbee
02 keesatti argamu Obbo Daamxoo
Ittafaatti gurgurachuu waan barbaadaniif
kan mormuu yoo jiraate, beeksifni kun
bahee guyyaa hojii 10 keessatti W/
Bul/M/Bubbeetti haa dhiyaatu. Waajjira
Bulchinsa Magaalaa Bubbee.
Obbo Haabtaamuu Tasfaayee mana
jireenyaa Lakk. isaa ---tae ganda
Bubbee 02
keesatti argamu Obbo
Charinnat Haabtaamuutiif
kennuu
Bubbee.
Obbo Darajjee Mokonniniifi Aadde
Gannat Fallaqii mana jireenyaa Lakk. isaa
---tae ganda Bubbee 02 keesatti argamu
Obbo Maabiraatee Ittafaatti gurgurachuu
Bubbee.
Obbo Kabbadaa Xuruneefi Aadde
Faantaayee Mankiree mana jireenyaa
Lakk. isaa ---tae ganda Bubbee 02
keesatti argamu M/A/Or/Bubbee/D/C
Qulqulluu Mikaaeelitti
gurgurachuu
Bubbee.
Obbo
Geetaachewu
Shifarraa
Gammachuu mana jireenyaa Lakk. isaa
---tae ganda Bubbee 02 keesatti argamu
B/sa Waliqixxee Habtee Wayyeessatti
gurgurachuu waan barbaadaniif kan
mormuu yoo jiraate, beeksifni kun
Obbo Girmaayee Irreesso mana jireenyaa
Lakk. isaa ---tae ganda Bubbee 02
keesatti argamu Obbo Rattaa Wadaajootti

Obbo Rattaa Wadaajoofi Aadde Magartuu
Waaqjiraa mana jireenyaa Lakk. isaa
---tae ganda Bubbee 02
keesatti
argamu Obbo Taaddasaa Bayyanaatti
Obbo Sayid Sambataa Gammachuu mana
KL/EMMLM/02/224/2007maqaa
isaaniitiin
galmaaee
beekamu
Waldaa Viiktirii Liifii Gimbiitti waan
gurguraniif,osoo maqaa hin jijjiiriin kan
guyyaa hojii 20 gidduutti akka dhiyaatu
ni beeksifna. WMM/Lafaa/Bul/Magaalaa
Gimbii.
Obbo Gamteessaa Barii mana jireenyaa
Godina W/Lixaa Magaalaa Gimbii
ganda 02keessatti Lakk.kaartaa KMG/
EMMLM/02/1440/2009 maqaa isaaniitiin
galmaaee beekamu Obbo Garramuu
Baacaatti waan gurguraniif,osoo maqaa
hin jijjiiriin kan mormu yoo jiraate,
beeksifni kun bahee guyyaa hojii 20
gidduutti akka dhiyaatu ni beeksifna.
Obbo Warraaqaa Asfaawu mana jireenyaa
Godina W/Lixaa Magaalaa Gimbii
ganda 01keessatti Lakk.kaartaa KMG/
EMMLM/01/854/2008 maqaa isaaniitiin
galmaaee beekamu Obbo Haabtaamuu
Kabbabuutti waan gurguraniif,osoo
20 gidduutti akka dhiyaatu ni beeksifna.
Obbo
Saamueel
Abaatee
mana
Gimbii/2867/02/2003 maqaa isaaniitiin
galmaaee beekamu Aadde Ayyaantuu
Salamoonitti waan gurguraniif,osoo
20 gidduutti akka dhiyaatu ni beeksifna.
Obbo Girmaa Hayiluu mana jireenyaa
Magaalaa D/Dolloo ganda Laaftoo
keessaa qaban Lakk. Kaartaa Bu/Lafa/
4080/02 tae ballina lafaa 200M2 irratti
kan argamu Obbo Daawwit Girmaatti
gurgurachuuf
walii
galaniiru.Kan
mormu yoo jiraate, guyyaa beeksifni
kun bahee jalqabee hanga guyyaa 20tti
waajjira Misoomaa fi Manaajimentii
Lafa Magaalaa D/Dollootti haa dhiyaatu.
EMM/Lafaa Magaalaa D/Dolloo.
Aadde Beeteleem Kabbadee
mana
jireenyaa Magaalaa D/Dolloo ganda
Laaftoo keessaa qaban Lakk. Kaartaa
7368/WMMLM/09 tae ballina lafaa
238M2 irratti kan argamu Obbo Tinsaaee
Kabbadaatti gurgurachuuf walii galaniiru.
Kan mormu yoo jiraate, guyyaa beeksifni
Obbo Fiqree Taayyee mana daldalaa
Magaalaa D/Dolloo ganda Doolloo
keessaa qaban Lakk. Kaartaa 1009/Bul/
La/98 tae ballina lafaa 96M2 irratti
kan argamu Obbo Tamsgeen Fiqaaduufi

Siyyum Gabbisaatti gurgurachuuf walii
galaniiru.Kan mormu yoo jiraate, guyyaa
beeksifni kun bahee jalqabee hanga guyyaa
20tti waajjira Misoomaa fi Manaajimentii
Dhaaltota Aadde Tsahaay Abbabee kan
taan Obbo Hamzaa Mahaammad mana
daldalaa Magaalaa D/Dolloo ganda
Laaftoo keessaa qaban Lakk. Kaartaa
--- tae ballina lafaa 20M2 irratti maqaa
duutuutiin kan argamu gara maqaa kootti
naaf haa jijjiiramu jedhanii iyyataniiru.
Obbo Gorfuu Baqqalee mana daldalaa
keessaa qaban Lakk. Kaartaa 589/
Go/90 tae ballina lafaa 30.13 M2
irratti maqaa isaaniitiin argamu Obbo
Geetuu Kabbadaatti gurgurachuu waan
barbaadaniif maqaan haa jijjiiramuuf
jedhanii iyyataniiru. Kan mormu yoo
jiraate, guyyaa beeksifni kun bahee
jalqabee hanga guyyaa 20tti waajjira
Misoomaa fi Manaajimentii Lafa
Magaalaa D/Dollootti haa dhiyaatu.
Aadde Addisee Nagarii mana jireenyaa
Magaalaa D/Dolloo ganda Biiftuu keessaa
qaban Lakk. Kaartaa WLEN/4673/03 tae
ballina lafaa 375 M2 irratti kan argamu
Aadde Araarsee Hundeessaatiif kennuuf
walii galaniiru.Kan mormu yoo jiraate,
guyyaa beeksifni kun bahee jalqabee
hanga guyyaa 20tti waajjira Misoomaa
fi Manaajimentii Lafa Magaalaa D/
Dollootti haa dhiyaatu. EMM/Lafaa
Magaalaa D/Dolloo.
Obbo Sanyii Taaffasee mana jireenyaa
Magaalaa D/Dolloo ganda Biiftuu
WMMLM/09 tae ballina lafaa 200
M2 irratti kan argamu Obbo Takilee
Haabteetti gurgurachuufwalii galaniiru.
Aadde Fayyisee Qannoo mana daldalaa
M2 irratti kan argamu irraa ballinni
lafaa 47.5M2 Obbo Isheetuu Alamuutti
gurgurachuufwalii
galaniiru.Kan
Aadde Fayyisee Qannoo mana daldalaa
M2 irratti kan argamu irraa ballinni
lafaa 47.5M2 Obbo Masfin Iddoosaatti
gurgurachuufwalii
galaniiru.Kan
Heera mootummaa kabajuufi kabachiisuun dirqama lammiilee hundaati!
Kallacha Oromiyaa
kan mormu yoo jiraate,hanga gaafa

07/04/2009tti haa dhiyaatu. Bulchiinsa
Magaalaa Biilaa.
Obbo Badiruu Abbabee mana jireenyaa
Magaalaa Machaaraa keessaa qaban
Juunoo Mahaammadiitti waan gurguraniif
jijjiiraan maqaa akka godhamuuf
iyyataniiru. kanaafuu kan mormu yoo
keessatti haa dhiyaatu. Bul/ Magaalaa
Machaaraa.
Obbo Mokonnin Sayid mana jireenyaa
Obbo Dajan Tirfeetti waan gurguraniif
Machaaraa.
Obbo Tasfaayee Fiixee mana jireenyaa
Obbo Nagaasaa Irkootti waan gurguraniif
Machaaraa.
Obbo Kaasee Faantaahuun
mana
jireenyaa Magaalaa Machaaraa keessaa
qaban Obbo Ahimad Xahaatti waan
gurguraniif jijjiiraan maqaa akka
godhamuuf iyyataniiru. kanaafuu kan
guyyaa 20 keessatti haa dhiyaatu. Bul/
Magaalaa Machaaraa.
B/sa Isiraaeel Fayyisaa
Magaalaa
Warrajirruu ganda 01 keessatti kan
argamu mana Lakk.isaa 1305 kan tae
B/sa Tuujubaa Ayyaleetti gurgurachuu
waan barbaadaniif kan mormu yoo
jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa
20keessatti haa dhiyaatu. Bulchiinsa
Magaalaa Warrajirruu.
Obbo Maammazeen Jiraataa Magaalaa
Qaaqee ganda 02 keessatti kan argamu
mana jireenyaa Lakk. Lakk. Kaartaa
-- tae lafa M2 200 irratti kan argamu
Obbo Tasfaayee Dheeressaatti gurguranii
maqaa jijjirachuu walii galaniiru. kan
guyyaa 20keessatti haa dhiyatu. Bul/
Magaalaa Qaaqee.
Obbo Maammazeen Jiraataa Magaalaa
mana jireenyaa Lakk. Lakk. Kaartaa -tae lafa M2 200 irratti kan argamu Obbo
Hambisaa Habteetti gurguranii maqaa
jijjirachuu walii galaniiru. kan mormu
yoo jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa
20keessatti haa dhiyatu. Bul/Magaalaa
Qaaqee.
Aadde Wubaayyoo Maammoo Magaalaa
mana jireenyaa Lakk. Lakk. Kaartaa -tae lafa M2 500 irratti kan argamu Obbo
Taammiraat Gazzahaanyiitiif kennanii
maqaa jijjirachuu walii galaniiru. kan
guyyaa 20keessatti haa dhiyatu. Bul/
Magaalaa Qaaqee.
Obbo Kifiluu Dhufeeraa jiraataa
Magaalaa Biilaa kan taan mana maqaa
isaaniitiin
Magaalaa Biilaa ganda
Biilaa 01keessatti lakkoofsa kan hin
qabne
maqaa isaaniitiin galmaaee
argamu gurgurachuu waan barbaadaniif.
Aadde Caaltuu Dheeressaa

jiraataa
Magaalaa Biilaa kan taan mana maqaa
isaaniitiin
Magaalaa Biilaa ganda
Biilaa 01keessatti lakkoofsa kan hin
qabne
maqaa isaaniitiin galmaaee
argamu gurgurachuu waan barbaadaniif.
kan mormu yoo jiraate,hanga gaafa
13/04/2009tti haa dhiyaatu. Bulchiinsa
Magaalaa Biilaa.
Aadde Kabbabuush Abbabaa jiraattuu
Magaalaa Biilaa ganda 01 keessa
kan taan abbaan manaa isaanii obbo
Jootee Daannoo waan duaniif manni
Lakk. isaa 723 kan tae maqqa abbaa
manaa isaaniitiin galmaaee kan jiru
gara maqaakootti naaf haa jijjiieramu
jedhanii waan gaafataniif, kan mormu
15 keessatti haa dhiyaatu. Bulchiinsa
Magaalaa Biilaa.
Aadde Jijee Lammii Daayimoo mana
jireenyaa Magaalaa Najjoo ganda 01
keessatti kan argamu Lakk inni durii 312
Lakk.Inni haaraan 01-623Lakk.Kaartaa
1485/2008 tae Obbo Hiikaa Ayyaanaa
Waltajjii dhaalchisuu waan barbaadaniif
bahee guyyaa 20gidduutti haa dhiyaatu.
EMM/Lafaa
Bulchiinsa
Magaalaa
Najjoo.
Obbo Dirribaa Ittaanaa Galataa mana
jireenyaa Magaalaa Najjoo ganda 04
keessatti kan argamu Lakk inni durii
-- Lakk.Inni haaraan Lakk.Kaartaa
1660/2008 tae Aadde Marartuu
Birhaanuu Dinqaatti gurgurachuu waan
barbaadaniif kan mormu yoo jiraate,
beeksifni kun bahee guyyaa 20gidduutti
haa dhiyaatu.EMM/Lafaa Bulchiinsa
Magaalaa Najjoo.
Obbo Kaasahuun Raggaasaa mana
jireenyaa G/Q/Wallaggaa Magaalaa
Gidaamii keessaa qaban Lakk. isaa -- kan
tae gurgurachuu waan barbaadaniif,kan
guyyaa 20 gidduutti Waajjira Bulchiinsa
Magaalaa
Gidaamiitti
haadhiyaatu.
DMM/Lafaa/Magaalaa Gidaamii.
Obbo Taaddalee Dhinaa mana jireenyaa
Magaalaa Gullisoo ganda 01 keesaa
qaban Lakk. isaa 367 kan tae Obbo
Dirribaa Hayiluutti gurgurachuu waan
barbaadaniif kan mormu yoo jiraate,
beeksifni kun bahee guyyaa 20 gidduutti
haa dhiyaatu. Bul/Magaalaa Gullisoo.
Obbo Mokonnin Mirreessaa mana

Jireenyaa lakk. 670 tae G/Q/Wallaggaa
Magaalaa Qellem ganda 01 keessaa
qaban gurgurachuu waan barbaadaniif
nu gaafataniiru. Kan mormu yoo jiraate,
beeksifni kun bahee hanga guyyaa 20
gidduutti wajjira Bulchiinsa magaalaa
Gidaamiitti haa dhyaatu. DMM/Lafaa
Bul/Magaalaa Qellem.
Aadde Innaat Biicoo mana Jireenyaa
lakk.812 tae G/Q/Wallaggaa Magaalaa
Qellem ganda 01 keessaa qaban
gurgurachuu waan barbaadaniif
nu
gaafataniiru. Kan mormu yoo jiraate,
beeksifni kun bahee hanga guyyaa 20
gidduutti wajjira Bulchiinsa magaalaa
Gidaamiitti haa dhyaatu. DMM/Lafaa
Bul/Magaalaa Qellem.
Obbo Dabalee Mitikkuu jiraataa G/Qel/
Wallaggaa Magaalaa Canqaa ganda 01
zoonnii Dhubbaa Bosonaa kan taan
mana jireenyaa isaanii Obbo Misgaanaa
Bulaatti gurgurachuu waan barbaadaniif
bahee guyyaa 20keessatti haadhiyaatu.B/
Magaalaa Canqaa.
Obbo Mangashaa Bulchaa mana Lakk.
isaa kan duraanii -- lakk. haaraan 314 tae
Magaalaa Boondawoo Suchii ganda 01
keessaa qaban Obbo Girmaa Damuseetti
gurguradheera waan jedhaniif kanmormu
yoo jiraate, beeksifni kun bahee bultii
20 asitti haa dhiyaatu.Bul/Magaalaa
Bioondawoo Suchii.
Obbo Gammachuu Wandimmuu mana
Lakk. 62 lakk. tae Magaalaa Boondawoo
Suchii ganda 01 keessaa qaban Obbo
Asfaawu Ittafaatti gurguradheera waan
jedhaniif kanmormu yoo jiraate, beeksifni
kun bahee bultii 20 asitti haa dhiyaatu.
Bul/Magaalaa Bioondawoo Suchii.
Obbo Biyyanaa Bayyanaa mana Lakk.
390 lakk. tae Magaalaa Boondawoo
Suchii ganda 01 keessaa qaban Obbo
Qabanaa Inaasuutti gurguradheera waan
jedhaniif kanmormu yoo jiraate, beeksifni
kun bahee bultii 20 asitti haa dhiyaatu.
Bul/Magaalaa Bioondawoo Suchii.
Obbo Ayyalee Qanaaa Mana jireenyaa
Lakk. isaa 82/2000 tae Magaalaa
Calliyaa Eekkaa ganda 01 keessaa qaban
Obbo Dirribaa Oljirraatti gurgurachuu
waan barbaadaniif kan mormu yoo
keessatti haa dhiyaatu.Bul/Magaalaa
Calliyaa Eekkaa.
Obbo Taammiruu Oliiqaa mana Lakk.

isaa kan duraanii ----- tae Lakk. Haaraan
0082/2009 Magaalaa Aayiraa ganda 01
keessa qaban Obbo Taliilaa Malaakuutti
gurguradheera jedhaniiru.kanaafuu kan
bultii 20 asitti Bul/Magaalaa Aayiraatti
haadhiyaatu.
Bulchiinsa
Magaalaa
Aayiraa.
Obbo Mahaammad Taganyi

mana
jireenyaa Magaalaa D/Dolloo ganda
Biiftuu keessaa qaban Lakk. Kaartaa
7382/WMMLM/09 tae ballina lafaa
430M2 irratti kan argamu Obbo Isheetuu
Fiqaaduutti gurgurachuuf walii galaniiru.
Obbo Waaqjiraa Danuu mana Lakk.

isaa kan duraanii --- tae Lakk. Haaraan
2417/2009 Magaalaa Aayiraa ganda 02
keessa qaban obbo Dirribaa Mulaatuutti
gurguradheera jedhaniiru.kanaafuu kan
bultii 20 asitti Bul/Magaalaa Aayiraatti
haadhiyaatu.
Bulchiinsa
Magaalaa
Aayiraa.
Caalbaasii Yeroo 2ffaa

Waajjirri Abbaa Taayitaa Daandiiwwan
Aanaa Habaaboo Guduruu ijaarsa
Daandiiwwanii Bara Baajataa 2009tti
ganda Mootummaan kan keenyaa fi
Kootichaa moloolee irratti Maashinii
Doozeraa fi Iskaavaatera tokko , tokko
gandarratti kanneen ulaagaa armaan gadii
guutan dorgomsiisee maashina tokko
11
tokkoonsaa saaatii 200fi haala baajataa

ilaalees isaa oliif kireeffachuun hojii lafaa
hojjechuu ni barbaada.
Ulaagaalee
dorgomichaaf
barbaachisan
1. Eeyyama hojii seera qabseessaa
kan qabu,
2. Gibiraa fi Taaksii Mootummaa
bara 2009 kan kanfalee fi eeyyama
kan haareffate
3. Dorgomaan
kanfalaa
taaksii
dabalaataa/ VAT/ tauu isaaf raagaa
kan dhiyeessu tauu qaba
4. Libiree abbaa qabeenyummaa
bakka buinsa seera qabeessummaa
libiree irratti kan dhiyyeeffatu
tauu qaba.
5. Gosa Maashinaa barbaadamu
Doozerra
D8R
Caterpillar,
Iskaavatera 325DL, Iskaavatera
329DL, Iskaavatera 330DL, With
Jack hammer kan tae fi barri
oomisha isaa 2013 fi isaa booda
kan taeefi raga dhioyeeffachuu
nam,a dandau .
6. Ganda
Mootummaan
kan
keenyaa
irratti
servisii
deddeebisa hojjatootaafi bobaa
dhiyyeeffachuu kan dandau
7. Dhaabbanni/ Abbaan qabeenyaa/
Caalbaasicha Moate guyyaa
waliigaltee mallatteesse keessatti
dhiyeessuu qaba.
8. Sanda caalbaasii hin deebinee
tokko tokkoo gandaaf qarshii
100.00 Aaajjira Abbaa Taayitaa
Galiiwwan Aanaa Habaaboo
Guduruurraa
bitachuu
kan
dandau.
9. Guyyaa sandadni caalbaasii itti
gurguramu gaafa 07/04/2009 irraa
hanga 20/04/2009tti taa.
10. Saanduqni caalbaasichaa waajjira
abbaa taayitaa daandiiwwanii
Aanaa habaaboo Guduruu gaafa
20/04/2009 saaattii 10:00 galchuu
kan dandau
11. Caalbaasichi
invelooppiin
samsamee koppii fi orijinaalaan
qaama aangoo qabuun tokko
tokkoon gandaan chaappeffamee
mallattaaee dhiyaachuu qaba.
12. Guyyaa caalbaasichi itti banamu
gaafa 21/04/2009 saaatii 3:00
irratti bakka dorgomaan ykn
bakka buaan dorgomaan jirutti
caalbaasichi ifaan ni banama.
13. CPO qarshii 10,000. 00 seera
qabeessan
galmaaee
tokko
tokko gandaaf dhiyeeffachuu
kan dandau/callaadhaan hin
hayyamamu.
14. Waajjirichi haala fooyyaaa
yoo argate caalbaasii kana gar
tokkeenis
tae
guutummaan
guutuutti haquuf mirga qaba,
Hubachiisa Fageenya Finfinnee
hanga wiirtuu sanaatti KM 303 taa.
gatii bobaaa fi dibataa dabalachuu
qaba. Fageenyi bakka hojii
wirtuu magaalaa irraa kootichaa
malooleen KM 5 fi Mootummaan
kankeenyaa KM 18 taa. gatiin
saaatii tokkoo fi feumsa dhaqaa
gala maashinichaa dorgomaan
adda baasee ibsuu qaba. Eegicha
maashinichaa waardiyaa qacaratee
kan eegsisatu tauu qaba.
Odeeffannoo Dabalataa Lakk.
bilbilaa 0910 087644 Waajjirra
Abbaa Taayitaa Daandiiwwan
Aanaa Habaaboo Guduruu.
Hedduminnaa keessummeessuun keenya yaaddoo bittinaau jalaa nubaraara!
Kallacha Oromiyaa
12
Addunyaa Hayiluu
Sirna federaalizimii Itoophiyaafi bu'aawwansaa
Federaalizimii jechuun sirna aangoon

mootummaa bakka lamatti ittiin
qoodamudha. Mootummaan jiddu
galeessaa
dhimmoota
waliinii
gurguddoo kan hojjetu yoo tau,
mootummaaleen
jalaa
ammoo
sirna ittiin of bulchan heeraan kan
mirkaneessudha.
Walumaagalatti
walamanuufi waliigaluudhaan waliin
jiraachuu akka tae hiika
jecha
kanaa adda addaarraa hubachuun ni
dandaàma. Bu'uura kanaan biyya
keenyatti miseensonni federaalizimii/
naannoleen/ beekamtii argatan waliin
gamtoomanii kan keessa jiraataniifi
federaalizimii waldeggeruun ijaaraa
jirra.
Sirna federaalizimii keessatti aangoon

iddoo lamatti kan waliiniifi kan dhuunfaa
jedhamee qoodamus walitti dhufeenyi
qaamolee lamaanii akka sirna qaama
namaati. Sirna qaamaa keenya keessaa
tokko yammuu dhukubsate namni sun
yoo yaalame malee dhukkubsataa ta'a.
Sirna federaalizimii keessattis naannoon
tokko yookiin meesnsota federaalizimii
keessaa tokko rakkoo keessa yoo jiraate
sirni biyya sanaa akka waliigalaatti
rakkoo keessa gala jechuudha.
Sirna
Federaalizimiirraa
saboonni,sablammoonniifi
ummatoonni biyya keenyaa bu'aa
hedduu argataniiru. Bu'aawwan gama
siyaas-dinagdeefi
hawaasummaatiin
buufatan keessaas inni guddaan aangoo
siyaasaati. Saboonni, sablammoonniifi
ummatoonni biyya keenyaa abbaa
aangoo olaanaa ta'uun mirgaafi faayidaa
heera biyya kanaa sirna federaalizimii
ijaaruurraa buufatan ta'ee fudhatamuu
qaba. Federaalizimiin biyya keenyaa
kan
sabootaa,
sablammootaafi
ummatoonni waliin uuman qofa osoo
hin taane, sabaafi sablammoonni
Itoophiyaa mirga hiree ofii ofiin
murteeffachuu kennuunsaa
mirga
olaanaa gonfachiisuudhaan olitti amala
heera mootummaa kana isaan biraarraa
adda isa godhudha.
Akkaataa
caaseffamaa
heerichi
kaaeen mootummaaleen
naannoo
mana maree naannoo, bulchiinsa
naannoofi qaama abbaa seerummaa
naannoo ni qabu. Naannoleen hundinuu
Heera Mootummaa Federaalawaa
Dimookiraatawaa
Rippaabiliika
Itoophiyaa buuura godhachuudhaan
heera mootummaa mataa ofii ni
baafatu. Kana malees, akkaataa isaaniif
mijaauun sirna bulchiinsaa mataasaanii
caaseffachuu akka danda'an heerichi
mirga waan kenneef kanuma hojiirra
oolchaniiru. Egaa faayidaan guddaan
sirna federaalizimii biyya keenyaa
saboonni, sablammoonniifi ummatoonni
mirga hiree ofii ofiin murteeffachuu
hojiirra oolchuudhaan ibsama.
Saboonni,
sablammoonniifi
ummatoonni Itoophiyaa kamiyyuu
mirga hiree ofii ofiin murteeffachuu
hanga fottoquutti qabu. Afaansaaniitiin
dubbachuu, barreessuu, guddisuufi
aadaasaanii
ibsuu,
gabbifachuufi
babal'isu akkasumas seenaasaanii
kunuunsuu
qabu.
Saboonni,
sablammoonniifi
ummatoonni
Itoophiyaa kamiyyuu ofiin of bulchuuf
mirga guutuu qabu. Mirgi kun sabicha,
sablammichaafi ummaticha mirga
qubsuma lafaarratti qubatetti kan ittiin
of bulchu jaarmiyaalee mootummaa
hundeessuu bulchiinsotasaa akka haala
qabatamaasaatti hundeessuu akkasumas
bulchiinsota federaalaafi naannoo
keessatti bakka buummaa madaalawaa
argachuu mirga jedhus of keessaa qaba.
Aangoon
mootummaa
federaalaa
kan daangae heera mootummaatiini.
Kan naannolees akkaatuma kanaan
aangoonsaanii heera mootummaarraa
maddas
daangaas.
Kanaafuu,
mootummaan
federaalaa
aangoo
mootummaa naannoo hirisuu yookiin
cabsuu yoo barbaade gochisaa faallaa
heera mootummaa taa. Akkasumas
naannoleen aangoo heerri mootummaa
kenneef
darbanii
mootummaa
federaalaarratti daangaa kan darban yoo
ta'e gochi kun faallaa heera mootummaa
taa.
Akkasumas aangoo dhuunfaasaaniis
kan gonfatan heera mootummaadhaan
hanga taetti tokko maxxantuu isa
tokkoo miti. Waan kana taeef,
naannoleen kan jiraachuu qaban heera
mootummaa federaalaa waan barbaadeef

yookiin waan hin barbaanneef miti.
Mootummaan
federaalaa
aangoo
heera
mootummaarraa
argateen
aangoosaa naannolee hunda keessatti
raawwachiisuuf dirqama hayyama
naannolee argachuu hin qabu. Afuura
kanaan bulchiinsi federaalaafi naannolee
tokko kan biraarratti kan hin rarraaneefi
maxxantuu osoo hin taiin heera
mootummaa mataa mataasaanii qabu.
Waliigala icciitii sirna federaalizimii
biyya kanaa beekanii bu'uura kanaan
socho'uun tokkoo tokkoo lammii biyya
keenyaarraa kan eegamu ta'a.
Heera
mootummaa
keenyarratti
biyyattiin kaayyolee siyaas-dinagdee,
hawaasummaafi imaammata biyya
alaa hordofuu qabdu tumameera.
Kaayyolee kanneen mirkaneessuuf
mootummaan lammiileen biyyattii
martuu
qabeenyaafi
beekumsa
kuufamaa
biyyasaaniirraa
akka
fayyadaman mijeessuuf dirqama irra
kaaeera. Heera mootummaa federaalaa
dimookiraatawaa Itoophiyaa qabatama
haala jireenya sabaafi sablammootaafi
ummatoota
Itoophiyaarratti
hundaaùudhaan kan raggaasifame
akka taèefi yaadawwan dogoggoraan
dhiyaatan karaa saayinsaawaa taèen
marii
taasiisuudhaan
hubannoon
dhama qabeessa taè akka jiraatu haala
mijeessuun dirqama lammiilee akka
taè hubatamu qaba.
Heerri mootummaa dambii yookiin
seera barreeffamaan qofa wixinaaè osoo
hin taane, dabalataan sonaawwaniifi
duudhaalee biyyaafi
ummatoota
biyya keenyaa yeroo dheeraa kan
qabate, gochoota yeroo dheeraafi
hedduu barataman raawwataman heera
mootummaa jedhamanii barreeffamanii
qoophaaùu baatanis, heera mootummaa
biyyattii taànii yeroon tajaajila
kennan akka jiru hubatamuu qaba.
Kanaafuu, tokkoon tokkoon lammii
biyyattii kaumsawwan, kaayyoowwan,
qajeeltoowwan,
duudhaawwaniifi
amaloota heera mootummaafi sirna
federaalaa akkasumas, labsiiwwan
haala heera mootummaa waliigalaa
waliin ilaaluun hubachuun barbaachisaa
taa. Kana gochuu yoo baate garuu
lammiiwwan sirna heera mootummaa
akka kabajaniifi kabachiisan waan isaan
hindandeessifneef naannaee naannaee
seensa heera mootummaarratti akkuma
taaetti nageenya amansiisaa, sirna
dimookiraasii wabii qabuufi guddina
hawaas-dinagdee itti fufinsa qabu
kaayyoo jedhu karaa guutuu taeen
hojiirra oolchuuf rakkoon ni uumama.
Bu'aaleen federaalizimii keenyarraa
dhandhamachaa jirrus buuurrisaa
Heera mootummaa keenyaa akka taes
yoomiyyuu dagatamuu hinqabu.
Guyyaa Sabootaa, Sablammootaafi
Ummatootaa Itoophiyaa 11ffaa
sababeeffachuun Biiroo Haqaa
Oromiyaatti Adeemsa Hojii
Dhimmoota Kominikeeshiinii
Mootummaatiin kan qophaae
Mootummaan gadi fageenyaan of haaromsuudhaaniifi hirmaannaafi fayyadamummaa ummataa guddisuudhaan deemsa haaromsichaa ni ariifachiisa !
Kallacha Oromiyaa
13
Galaanaa Kumarraa
Mirgoota daaimmaniifi fayyadamummaasaanii
Akkaataa seeraafi heera mootummaa

Federaalawaa
Dimookiraatawaa
Rippaabilika
Itoophiyaarra
taaeen
Daaima kan jedhamu daaima gaaelaaf
hin geenyeefi umiriinsaa/ishee/waggaa 18
gadi yoo taedha. Daaimman waan isaan
fayyadus tae miidhu hubachuu waan hin
dandeenyeef deggersa qaama biraa akka
isaan barbaachisu ni beekama.
Kunis,
kanneen
maatii
qaban
maatiinsaanii, kanneen maatii hin qabne
ammoo guddisaa yookaan guddistuutu
bakka buuun tajaajiluuf dirqama
qaba. Kana mirkaneessuufis sadarkaa
addunyaattis tae biyyaatti heeronni,
Chaartariiwwaniifi Dambiiwwan mirgoota
daaimmanii gama hundaan kabachiisuuf
baan buuureffachuuni kan tau.
Dhimmi daaimmanii xiyyeeffannaa
argatee mirgoonni eegumsa, kunuunsaafi
fayyadamummaasaanii
mirkaneessuuf
baanis heeraafi Chaartariidhaan taauun
sadarkaa addunyaattis tae biyyaatti irratti
hojjetamaa jira. Guyyaan mirgoonni
daaimmanii wabii seeraa itti argate kunis
waggaa waggaan yaadatamuun kabajama.
Dhimmuma
kanaan
kan
wal
qabatanirratti
Biiroo
Dhimma
Dubartootaafi Daaimmanii Oromiyaatti
barreeffama Adeemsi Hojii Dhimmoota
Kominikeeshiinii
Mootummaa
Biirichaarraa arganne haala armaan
gadiitiin qindeessinee dhiyeessineerra.
Dubbisa gaarii!
Guyyaan daaimman addunyaa guyyaa
sagaleen daaimmanii dhagaamummaa
itti argateefi mirgisaanii akka addaatti
eegamuun barbaachisaa tauun isaa itti
hubatamedha. Guyyaan kun, sadarkaa
addunyaatti kabajamuu kan eegale akka
lakkoofsa Awurooppaatti bara 1954 irraa
jalqabee akka tae ragaaleen adda addaa ni
mulisu. Bara kanas, sadarkaa Addunyaatti
yeroo 27ffaaf akka biyyaatti ammoo yeroo
11ffaaf ergaa ijoo Hirmaannaa qaama
hundaa mirkaneessuudhaan, daaimman
rakkoolee garaagaraatiif saaxilaman
deggersaafi
kunuunsa
barbachisaa
taasisuudhaan gaee lammummaa keenyaa
haa baanu! jedhuun kan kabajamudha.
Guyyaan daaimman addunyaa kun
guyyaa yaadannoo Manni Maree
Mootummoota Gamtoomanii mirgaafi
nageenya daaimmanii ilaalchisee labsii
bae waliin walqabatee kan kabajamudha.

Akkuma addunyaatti biyyoota hedduutti
daaìmman rakkooleefi balaa ulfaataa adda
addaa keessatti kufanii akka jiraatanidha
ragaaleen kan eeran. Daaìmman
kunneen, xiyyeeffannaan addaa akka isaan
barbaachisu tauu hubachuun aadaafi
duudhaa ummataa faayidaa eegumsaafi
kunuunsa sirrii daaìmmaniif qabaatu
tilmaama keessa galchuun keessumaa
biyyoota guddachaa jiranitti sadarkaa
jireenya
daaìmmanii
fooyyessuuf
faayidaa tumsi guutuu addunyaa waliin
godhamu qabu hubachuun waliigalteen
baèe mallattaaèe jira.
Mirgoota daaimmanii
Buuura qajeelfama Chaartarii Dhaabbata
Mootummoota Gamtoomaniitti tumameen
dhalli
namaa
kabaja
namoomaa,
walqixxummaafi
mirgoota
hin
sarbamne addunyaarratti bilisummaan,
haqaafi nageenyaan
jiraachuu akka
qabu ni kaaa. Ummatoonni biyyoota
miseensota Dhaabbata mootummoota
gamtoomanii Chaartarii dhaabbatichaatiin
mirgoota namoomaafi kabaja dhala
namaa buuura irrattiifi amantii qaban
mirkaneessuunsaanii
akkasumas
guddinni hawaasummaafi haala jireenyaa
fooyyae agarsiisuudhaaf kutannoo qaban
ibsuunsaanii ni hubatama.
Nama kamiyyuu, wal caalchisuun sanyiin,
bifaan, saalaan, qooqaan, amantiin ,
siyaasaan yookaan ilaalcha birootiin
lammummaa yookaan saba qabeenya,
dhaloota yookaan sadarkaa jireenya
hawaasummaa kan biroo kamiyyuu akka
hin qabaanne tumaa mirgoota waliigalaa
namoomaarratti tumamee jira. Haaluma
kanaanis, daaimman nama kamiinuu qixa
mirgisaanii eegamuu akka qabus ni ibsa
Daaimman guddinni namummaasaanii
guutuufi sirraae akka tau, maatii
keessatti gammachuu, jaalalaafi qalbii
waliigalteetiin
guddachuun
akka
isaan
barbaachisu
hubachuudhaan
hawaasa
keessatti
daaimman
haala itti jireenyasaanii qajeelchuu
dandaan qopheessuu, buuura yaada
Chaartarii Dhaabbata Mootummoota
Gamtoomaniitiin; keessumaayyuu yaada
nageenyaa, kabaja dhala namaa, wal
dandauu, bilisummaa , wal qixxummaafi
tokkummaa qabaatanii akka guddatan
barbaachisaa taa.
Daaimmaniif kunuunsa adda gochuun
akka barbaachisu A.L.A.tti bara 1924
kan bae tumaa mirgoota daaimmanii
guutuu addunyaa Jeneevaafi tumaa
mirgoota daaimmanii guutuu addunyaa
Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii
guutuu addunyaa A.L.A Mudde 20/1959
raggaeen sirriitti kan hubatame tauufi
dabalataanis tumaa mirgoota waliigalaa
namoomaa Kovenaantii mirgoota guutuu
addunyaa siiviiliifi siyaasaa (international
covenant
on Economic, social and
cultural rights) keessatti akkasumas
waaee nageenyummaa daaimmanii
dambiiwwaniifi
qajeelfamoota
dhaabbatootaafi dhaabbatoota guutuu
addunyaa abbaa ogummaa addaa ,
Dhaabbata Mootummoota gamtoomaniitiin
ibsamuusaa hubachuudhaani. Akkaataa
tumaa mirgoota daaimmanii guutuu
addunyaatiin
ibsametti
daaimman
qaamaafi sammuudhaan kan hin jabaanne
sababii taaniif osoo hin dhalataniis
tae erga dhalatanii booda eegumsaafi
kunuunsa addaa akka isaan barbaachisu
kaaamee jira.
Tumaa hawaasummaafi karoorawwan
seeraatiin
waaee
eegumsaatiin
nageenyummaa
daaimmanii;
keessummaa waaee tajaajila foostarii,
guddifachaa biyya keessaafi alaa kan
hubate dambii Beejiingi jedhamuudhaan
kan beekame qajeelfama bulchiinsa haqaa

dargaggoota balleessitootaa Dhaabbata
Mootummoota gamtoomaniifi yeroo
balaafi waraanaa waaee eegumsa addaa
dubartootaafi daaimmaniif godhamu
tumaa baeen dhimmoota hubataman
yaadachuudhaani
Addunyaarratti
biyyoota hundumatti daaimman rakkoofi
balaa ulfaataarratti kufan jiraachuusaaniifi
daaimman kunniin xiyyeeffannaa addaa
akka isaan barbaachisu hubachuudhaani.
Tokkoon tokkoon aadaafi duudhaa
ummataa faayidaa eegumsaafi guddina
sirrataa daaimmaniif qabaatu tilmaama
keessa galchuudhaani .
Biyya tokko tokkotti keessumaayyuu
biyyoota guddachaa jiranitti sadarkaa
jireenya daaimmanii fooyyessuudhaaf
faayidaa waltumsi guutuu addunyaa qabu
hubachuun akka itti aanutti waliigalaniiru.
Yaaii
waliigalaa
Dhaabbata
Mootummoota gamtoomaniitiin A.L.A.
Mudde 20/1989 raggaee Fulbaana 2/1990
jalqabee hojii irra kan oole, Konveenshiniin
mirgoota daaimmanii Manni marii
Bakka buoota Ummataa Mootummaa
Ceumsaa Itoophiyaa Sadaasa 29/1984
walgaii taaeen fudhatee mirkaneesseera.
Haaluma kanaan, heeraafi seera biyyattii
keessattis mirgi daaimmanii haala kamiin
ilaalamuu akka qabu kaaee jira.
Aangoo mootummaa kan ummata ittiin tajaajilan qofa gochuuf ni hojjenna!
itti fufa
Kallacha Oromiyaa
14
Guyyaan sabootaa, sablammootaafi . . .
jila
aadaa
eenyummaasaanii
calaqqisiisan qabachuuniifi qophiilee
garaagaraa gochuun dursanii Harar
galaniiru.
Guyyaa
kanas
miira
jaalalaafi tokkummaan akkasumas
buaa sirna federaalaafi duudhaalee
Heera Mootummaa Federaalawaa
Dimookiraatawaa
Rippaabilika
Itoophiyaa haala calaqqisiisuun kan
kabajatan tauun beekameera.
Sadaasni 29 sanada waliigaltee sabootaa,

sablammootaafi ummatoota Itoophiyaa
akkasumas mirga ofiin of bulchuu,miga
namoomaafi
dimookiraasiisaanii
kan kabachiise Heerri Mootummaa
Dimookiraatawaa
Federaalawaa
Rippaabilika Itoophiyaa Karaa bakka
buoota ummataatiin kan itti raggae
yommuu tau, waggaa waggaadhaan
qopheessummaa
naannolee
garaagaraatiin dabareedhaan kabajamaa
jira. Haaluma kanaanis guyyichi

magaalaa mallattoo waljaalalaafi wal
dandaanii waliin jiraachuu ummatootaa
kan taate Hararitti sirna hoaadhaan
kabajamaa jira.
Kabajamuun guyyaa kanaas imala
haaromsaa biyyattiin jalqabde galmaan
gauufi
tokkummaa
ummatoota
biyyattii daran cimsuu keessatti bakka
guddaa akka qabu ibsoota qophii kana
ilaalchisuun
qaamota mootummaa
dhimmi
ilaaluun
kennamerraa
hubachuun dandaameera.
Guyyaa kana wayita kabajatanittis
tokkummaa
dimookiraatawaa
walqixxummaafi
waljaalalarratti
hundaaedaran cimsachuuf,misooma,
ijaarsa sirna dimookiraasii saffisiisuufi
nageenya biyyattii amansiisaa taasisuuf
waadaasaanii irra deebiuun kan itti
haaromsan akka taus hubatameera.
Sirni Gadaa UNESCOtti akka galmaauuf . . .
jaarraa hedduudhaaf gaaddisa sirna

Gadaa jalatti walitti qabamuun nagaan
jiraachaa sirna dimookiraasii ammayyaa
haraatiif
buuura
kaauusaatiif
duudhaa kanaan ummanni Oromoo kan
itti boonudha jedhaniiru. Addunyaa
kanarratti bara gabrummaafi bulchiinsi
duubatti hafaan dagaagee ture keessatti
ummanni Oromoo sirna bulchiinsa
dimookiraasiitiin
walbulchaa
ture
jedhan.
Sirni
Gadaa
Oromoo
buuura
qaroominaa Addunyaa tauu kan
yaadachiisan Pirezidaanti Lammaan,
ummanni Oromoo duudhaa sirna
ajaaibsiisaa kana ummatoota hortee
kuushiifi kanneen biroo ollaasaa
jiraataniif qooduufiin
tokkummaa
biyyattii haraa ijaaruu keessatti qooda
olaanaa bauunsaa buuurrisaa sirna
Gadaa tauu beekamuutu irra jiraata
jedhaniiru.Sirna kana galmee UNESCO
irratti akka galmaau, kaadhimamaa
gochuurraa kaasee hanga galmaauutti
qaamolee gumaacha taasisaniif galata
dhiyeessaniiru.
Hoggantuun Biiroo Aadaafi Turiizimii
Oromiyaa Aadde Loomii Badhoo

gamasaaniitiin
akka
dubbatanitti
sirni Gadaa galmee UNESCO irratti
argachuunsaa aadaa bareedaa kana
beeksisuun faayidaa biyyaalessummaaf
akka oolu gochuuf fuula dura hojii
guddaan hojjetamuu qaba. Daayreektarri
olaanaa Abbaa Taayitaa Qorannoofi
Eegumsa Hambaa obbo Yoonaas
Dastaa gama isaanitiin adeemsa
galmeessichaarratti tattaaffiin taasifamaa
ture cimaafi dadhabsiisaa taullee
ogeessonniifi abbootiin gadaa waliin
tauun ciminaan hojjechuusaaniitiin
milkaainni kun argameeraa jedhan.
Itti gaafatama olaanaa kan baatan obbo
Yoonaas Dastaan abbootii Gadaatiin
akka aadaa
Oromootti ebbifamanii
maqaan Ifaa Gadaan moggaafameefii
uffata aadaa Oromoos bullukkoo
badhaafamaniiru.
Sirna kanarratti abbootin Gadaa,
abbootin
taayitaa
federaalaafi
Biiroolee naannoo Oromiyaa,abbootiin
amantaafi keessummoonni godinaalee
Oromiyaarraa argamaniiru.
Oromiyaatti Naannaumsa waancaa . . .
waancaa
hidha
haaromsaa
sababeeffachuun Birriin miliyoona 607
walitti-qabameera.
Waancichi Oromiyaa keessaa waggaa

tokkoof turtii taasise xumuree gara
Bulchiinsa
Mootummaa
Naannoo
Saboota Sablammootaafi Umatoota
Kibbaatti gaggeeffameera.
Sagantaa
geggeessaa
kanaarrattis
godinaaleen, magaalonni, baankonniifi
dhaabbileen
adda
addaa
ijaarsa
hidhichaatiif
hirmaannaa
olaanaa
taasisan badhaafamaniiru.
Sirna geggeessaa kanaarratti kan
argaman
Pireezdaantiin
Itti-aanaa
Naannoo Oromiyaafi Walitti-qabaan
Mana-Maree Qindeessaa Hirmaannaa
Ummataa Ijaarsa Hidha Haaromsaa

Guddichaa naannichaa Obbo Umar
Huseen
kutannoofi
hirmaannaan
ummatichi ijaarsa Hidha Haaromsaa
Guddichaaf taasisaa jiru humna
misoomaa guddaa biyyattiin qabdu kan
agrsiisedha jedhaniiru.
Walitti-qabduun Waajjira Mana-Maree
Biyyaalessaa Qindeessaa Hirmaannaa
Ummataa Ijaarsa Hidhichaa Aadde
Roomaan Gabrasillaasee gamasaaniin,
Hidhi
Haaromsaa
Guddichi
Itiyoophiyaa mirga qabeenya uumamaa
keenyatti fayyadamuu keenya kan itti
mirkanaaedha jedhaniiru.
Ummanni naannichaas kana hubachuun
hirmaannaa olaanaakallattii hundaan
taasiseef galateeffataniiru.
Namoonni yakka malaammaltummaan

himataman hidhaafi maallaqaan
adabaman
Kutaa qophiitiin
seeran ala isheef dabaluudhaan
Manni Murtii olaanaa godina
Shawaa Kibba Lixaa Bulchiinsa
Magaalaa Walisootti namoota yakka
malaammaltummaatiin shakkamanii
himataman hidhaa cimaa waggaa 3fi
qarshii kuma 4n adabe.
lafa kaareemeetira 205.5 qabiyyee

durii jechuun kaartaa maqaasheetiin
hojjetanii kennaniiru.
Kana malees, lafti kun lafa tajaajila

daldalaatiif oolu waan taeef
tilmaamnisaa kaareemeetira tokko
gatii liizii qarshii 150.00 yoo tau
Himatamaan 1ffaan Indaashaawu kan kaffaltiin xumuramuu qabu bara
Taaffasaa,
Toataafi
Hordoffii liizii waggoota 40 keessatti tau
ijaarsa seeraan alaa, 2ffaan Nagaash qaba.
Asaffaa, Ekispartii qorannoo Qophii
lafaafi Dizaayinii Magaalaa 3ffaan Haatau malee himatamtoonni kun
Boggaalaa Waaqumaa, Geggeessaa kaareemeetira 68.5 x gatii liizii qarshii
Waajjira Misoomaafi Maanaajimantii 150.00 x yeroo kaffaltii waggoota 40
lafa Magaalaa Walisoo taanii bara walumatti qarshii 411,000.00 tauu
2006 wayita hojjetaa turanitti, waliin osoo qabuu, tilmaama gatii qabiyyee
tauun faayidaasaaniif hin malle lafa duriitiin kaareemeetiratti qarshii
argachuuf ykn waliif argamsiisuuf 28.00 akka kaffalamu taasisuun
yaadanii yakka malaammaltummaa qarshii mootummaan argachuu qabu
aangootti gar-malee faayyadamuun akka dhabuufi miidhaa olaanaa
himatamanii
mana
murtiitti motummaafi ummatarra akka gahu
dhiyaataniiru.
godhaniiru.
Akka ragaan Abbaa Alangaa
Komiishiinii Naamusaafi Farra
Malaammaltummaa
Naannoo
Oromiyaa ibsutti, himatamtoonni
kun himatamtuu 4ffaa Aadde
Taayyechi
Lammaa
hojjettuu
dhuunfaatiif lafa kaareemeetira
137
qofa
haadhasheerraa
dhaaltummaadhaan kan argatte
tauu lakk. galmee 22,536n Manni
Murtii Aanaa Walisoo gaafa
30/1/2004
murteesseefii
osoo
jiruu, himatamtoonni kun waliin
tauudhaan kaareemeetira 68.5
Haaluma kanaan, himatamtoonni

kun ragaa Abbaa Alangaatiin
irratti mirkanaaee ofirraa ittisuu
waan dadhabaniif Manni Murtii
Olaanaa Godina Shawaa Kibba
Lixaa dhaddacha tibbana taaeen,
tokkoo tokkoosaanii hidhaa cimaa
waggaa 3 fi qarshii kuma 4n
adabeera jechuun Adeemsi Hojii
Dhimmoota
Kominikeeshiinii
Mootummaafi Barumsa Naamusaa
Komiishiinii Naamusaafi Farra
Malaammaltummaa
Oromiyaa
beeksiseera.
Sirni awwaalchaa Fiidal. . .
hirmaataniirus.
Raawal wayita kanatti haasaa

dhageessisaniin
galmootaafi
qajeelfamoota warraaqsa Sooshaalistii
Fiidal Kaastiroon hogganamaa ture
itti-fufsiisuuf
waadaasaanii
irra
deebiuun akka haaromsan himaniiru.
Akka gaaffii Fiidal Kaastirootti
Kuubaan maqaa duree duraaniin
siidaa dhaabuu yookaan maqaasaaniin
daandii moggaasuu akka dhorkitus
beeksisaniiru. Waggoota 50 oliif
Kuubaa kan geggeessan
Fiidal
Kaastiroon A.L.Atti bara 2008titti
aangoo dabarsanii obboleessasaanii
Raawal Kaastirootti kennuunsaanii
kan yaadatamudha.
Qabsoon
Fiidal
Kaastiroofi
hiriyyoonnisaanii
waggoota
58
dura oogganan bulchiinsa duree
cunqursaa waraanaa Kuubaa bara
sanaa Faalajinsiyoo Baatistaa kuffisuu
dandaeera.
Kaastiroon Kuubaa biyyoota dhihaa

keessumaa Ameerikaa waliin diina
turte A.L.Atti bara 1959 hanga 1976
Ministira Muummee tauun, bara
1976 hanga 2008 ammoo pirezidaantii
tauun ooggananiiru.
Fiidal
Kaastiroo
mootummaan
Sumaalee
Ziiyaad
Baarreen
durfamaa ture bara 1969 A.L.I.tti
weerara Itoophiyaarratti banee ture
ofirraa deebisuuf lola Itoophiyaan
geggeessite loltootasaanii erguun
bilisummaa biyyattiif geggeessaa
gumaacha taasisan yoo taan sirna
awwaalchasaaniirratti kan argaman
pirezidaanti Dr. Mulaatuu Tashoomaa
michoomni Kuubaafi Itoophiyaa
lafeefi dhiigaan kan ijaarameefi seenaa
bara dheeraa kan qabudha jedhanii,
gara fuulduraattis michummaan kun
cimee akka itti fufu fedha mootummaa
tauu ibsaniiru. Madda BBC
Sirna heera mootummaa gabbisuuf mootummaafi ummanni waliin hojjechuusaanii ni cimsu!
Kallacha Oromiyaa
15
GaaddiseeIttaanaa
Ittaanaa
Gaaddisee
Seenaa guddina Induustirii Turiizimii Addunyaa
Ilmi namaa iddoo tokkorraa gara

biraa dhimmoota adda addaatiif mala
geejjibaa adda addaa fayyadamuun
imalaa tureera.
Bara geejjibni
ammayyaa hin uumamiin dura ilmi
namaa miilaan, fardaafi gaangee
yaabbachuun
imalaa
tureera.
Mala geejjibaa kana fooyyessuufi
dadhabbii gama kanaan isarra
gahu salphisuuf tooftaa imalasaa
mijeessuuf yaalii garaagaraa gochaa
tureera.
Haaluma
kanaan
Dhaloota
Kiristoosiin dura (Dh KD) bara
kuma 7tti meeshaa mukarraa
hojjetameefi lafarra konkolaachuun
nama ykn meeshaa feu Awurooppaa
Kaabatti uumame seenaa geejjibaa
keessatti meeshaa geejjibaa ilma
namaan uumame isa jalqabaa taee
galmaaee jira. Meeshaa kanaan
Mala geejibaa durii
booda bara 3500 (dh Kd) tti biyya Misir keessatti gaariin
harreen harkifamtuufi gamoo 2 qabdutu uumame.
Bara 280 (dh KD) keessa immoo warri Sumeeriyaa

gaarii miila afuriin deemuufi qotiyyoon harkifamu
uumuun tekinooloojii geejjibaa ammayyeessuun alatti
tekinooloojiin kun Sumeeriyaan humna waraanaa cimaa
akka argattuufi biyyoota ollaa biratti akka sodaatamtu
ishii taasisee jira.
Bara 1000 (dh KD) Chaayinaan tekinooloojii Sumeeriyaa
kana guddisuun sirna geejjibaa karaan sirnaan diriireefi
bakka aara galfii gaaddisa jalaa ijaartee hojiirra
oolchiteetti.
Guddinni tekinooloojii geejjibaa lafarraa biyyi Misir
(Egypt) bara 6000 (Dh KD)tti bidiruu uumuun bishaan
Nagilirratti faayidaarra oolchuun seenaa meeshaa geejjibaa
bishaanirratti warra Jalqabaa taanii galmaaanii jiru.
Bara 2000 Dh KD warri Plineshiyaa tekinooloojii warri
Misir uuman fageessuun hanga Maayilii 2000 bishaanirra
deemuu dandaaniiru.
Waggoota kanneen hunda keessatti mala geejjibaa
uumaman kana fayyadamuun biratti ilmi namaa gochaa
ture sababiinsaa irra caalaan adamoo, daldala, barbaacha
albuudaafi ummata biroo weeraruuf ture. Kanaaaf sochiin
namni yeroo sna taasisu akka turiizimiitti hin ilaalamu
ture.
Dhaloota turiizimii
Turiizimiin bara durii akka sochii dureeyyiifi moototaan
qofa geggeeffamuutti ilaalamaa ture. Bara mootummaan
Giriikiifi Roomaa addunyaarratti balinaan aangoosaanii
diriirfatanii turanitti turiizimii jechuun sochiin mootonni,
dureeyyiiniifi loltoonnisaanii bashannanaaf taasisan
qofa akka taetti ilaalamaa ture. Sochii kana turiizimii
kan jechisiises mala geejjibaa isaan fayyadaman bakka
qubsumaafi keessumeessaa akkasumas karaan mijaawaa
isaaniif ijaaramu ture.
Bara 146 (Dh Kd) qorataan seenaa bara sanaa Filoon
jedhamu iddoowwan (ijaarsota) ajaaibaa addunyaa torba
piraamiidii Misir, The hanging gardens of Babilon,
The colossus of phodes, The statues of Zeus, The
Temple of Artemis, fi The Thomb of mausolus at
Halicarnasus jedhuun addaan baasee waan tureef
bakkeewwan daawwatamaniifi hawattoonni tuuristii bara
sanaa isaanuma turan.
Industiriin turiizimii bara kana bifa kanaan erga dhalatee
booda mala geejjibaa argannoo tekinooloojiifi fedhii
namoota imalanii buuureffachuun yeroodhaa gara
yerootti guddachaa dhufeera. Sochiin ilmi namaa seenaa
keessatti gochaa ture akka armaan gadiitti qoodamee
Mala geejjibaa ammayyaa

ilaalama.
Bara argannoo Awurooppaa
Bara giddu galeessaa(Middle ages) keessatti rakkoon
baayina ummataafi babalina dhukkuba Awurooppaa
keessatti dhalate furuuf mootonni Awurooppaa
baargamootii lafa itti qubataniifi qabeenya irra horatan
barachaa sochii balaa gochaa turaniiru. Haaluma kanaan
yaada lammiin Xaaliyaanii Maarkoo Pooloo dhiheesseen
bara 1492 Kiristoofer Kolombas garee doonii sadii
guutuu taeen deggeramee guyyoota 70 bishaanirra
deemuun cittuu lafaa San solfador (Bahamas) irra
qubachuun Ardii Amerikaa yeroo jalqabaaf argate.
Kolombos boodas imaltoota gurguddoo Ingiliz Joon
Kaabootiifi Xaaliyaanii Ameerigo Vespuuchi lafa
guddicha Kaaba Ameerikaa yeroo ammaa (USA)
jedhamtu argatan. Maqaa lfa kanas maqaa imalaa guddicha
Itaaliyaa- Ameerigoo irraa fudhachuun Amerikaa jedhan.
Sochiin namoota yeroo kana keessatti geggeeffamaa ture
barbaacha lafa qubsumaafi albuudaa kan ture yoo tau,
yeroo ilmi namaa baayinaaniifi lafa fagoo itti adeemuu
jalqabe tauun beekama.
Bara Baaburaa
Bara 1600fi 1700tti karaa lafaa IngilaandiifiHangaarii
keessatti gaariin fardaan harkifamu mulachuu jalqabeti
biyya Jarmanitti tajaajilli geejjibaa baaburaa jalqabamuu
tekinooloojiifi saffina imala ilma namaa sadarkaa
olaanaatti guddisee jira. Bara 1800 keessatit karaa
baaburaa Jarman mukaan ijaarte Ameerikaan gara
sibiilaatti guddisuunshee tekinooloojichi daran akka
guddatu taasise.
Bara gidduu galeessaa 1800tti (walkaa jaarraa 19ffaatti
) geejjibni baaburaa mala geejjibaa filatamaa addunyaan
itti fayyadamuufi guddina induustirii turiizimiifi buuura
guddaa akka tae fudhatama.
Bara afuura bishaan danfaa (The Steamship Age)
Bara 1818 fi 1819 Ameerikaan Doonii Afuura bishaan
danfaatiin sochou oomishuun Ameerikaadhaa kae
Atilaantik Ceuudhaan Awurooppaa gahu oomishuun
hojiirra oolchite. Waggaa kudhaniin boda Ameerikaan
Doonii namoota fean Ameerikaafi Awurooppaa gidduu
deddeebiuun Awurooppaarraa namoota hedduu gara
addunyaa haaraatti (Ameerikaa) deddeebisa turaniiru.
Dhaabbata imalaa ammayyaa jalqabaa
Bara malli geejjibaa ammayyaaee sochiin ummataa
addunyaa keessatti babalatetti bara 1845tti biyya Ingliz
keessatti namni Toomaas Kook jedhamu dhaabbata
imalaa isa jalqabaa hundeesse. Dhaabbanni kun adeemsa
baaburaafi dooniin raawwatamu hunda mijeessuuniifi

tikeetii kutuun tajaajila yoo kennu tajaajilasaa kanaaf
dhaabilee tajaajila Kennan irra komiishiinii argataa ture.
Yeroon kun seenaa induustirii turiizimii keessatti yeroo
induustiriin turiizimii ammayyaa itti dhalatedha jechuun
ni dandaama.
Tajaajilli dhaabbata Toomaas Kook hundeesse hojii tikeetii
qofatti hin hafne. Waggoota itti aananitti Toomaas kook
tajaajila daawwannaa qindaaeefi daawwachiistotaan
deggerame hojiirra oolchuun guddina turiizimii sadarkaa
tokko ol guddiseera.
Bara 1882 namni Ward G. Foster jedhamu dhaabbata
imalaa addunyaa isa lammaffaa Amerikaaf isa jalqabaa
ijaaruun imala Aameerikaafi Awurooppaa gidduu
godhamu aka babalatuufi guddatu godheera.
Hoteelotaaf bara warqee jedhamu (The golden Age of
Hotels )
Haaluma malli geejjibaa ammayyaa dhalateeniifi
guddachaa
dhufeen
tajaajilli
kessummeessa
imaltootaallee sadarkaa guddina dheeraa dabarseera.
Dhaabbileen tajaajilaa tuuristii jalqabaa bakka gurgurtaa
nyaataa namaafi beeladaa qofaa turan. Yeroo keessatti
bakkeewwan kun tajaajila bultii kennuu jalqabanillee
bakki
bultii namaafi beeladaa geejjibaa (Fardaafi
gaangee) iddoo tokko ture.
Bara Roomaafi Giriikota keessatti moototaaf dhaabbilee
tajaajila bultiifi nyaataa kennan moototaan ijaaramee
tajaajila kennaa ture.
Bara giddugaleessaa Awurooppaa keessatti dhaabbileen
Taavarni jedhaman akkasumas jaarrraa 18ffaa keessatti
Amerikaa magaalaa Newyoorkiifi
Chikaagootti
hoteelonni bakka hedduutti ijaaramuun tajaajila nyaataa,
dhugaatiifi bultii kennuu jalqaban.
Bara 1919 keessatti hoteela ammayyaa Taamoon Haawus
(Temon House) jedhamu magaalaa Newyoorki keessatti
ijaaramee hojiisaa eegaluun sadarkaa kenna tajaajilasaa
sadarkaa olaanaatti guddise. Baruma kana namtichi
Hilton jedhamu hoteelasaa isa jalqabaa ijaaruun
hojiisaa eegale bara 1950 keessa addunyaatti hoteelota
gurguddoo 3 keessaa jechuunis Sheraaton, Hilteeniifi
Istaatilar keessaa isa tokko tae.
Dameen dinagdee imala bifa kanaan guddachaa dhufee
yeroo ammaa sadarkaan inni itti argamu kan nama
ajaaibsiisudha.
Barruulee Biiroo aadaafi Turiizimii Oromiyaatiin bara
2006 maxxanfamte jildii 1ffaa irraa kan fudhatame.
Milkaainni gama misooma dinagdeetiin galmaae bulchiinsa gaarii mirkaneessuutiinis ni dabalama!
Kallacha Oromiyaa
16
Ibsaa Xurunaa
Almaaz Ayyaanaa atileetii

cimtuu bara 2016 taate
Sagantaa badhaasaa atuileetota

ciccimoo barichaa /2016 dheengadda
Faransaay magaalaa Monaakoo
Moontekaarlootti Waldaa Atileetiksii
Addunyaan gaggeeffameen saala
lamaanuun
kaadhimamtoota
sadi sadii dhiyaatan keessaa
gahumsa olaanaa agarsiisaniiru
jechuun sagalee caalmaa argachuu
dandaan saala lamaanuu keessaa
ispoorteessitoonni tokko tokko
filatamaniiru.
Almaaz Badhaasashee waliin
hanga ammaatti atileetota Itophiyaa

badhaafaman afuritti makamuun
atileetii shanaffaa badhaasicha
argatan keessaa tokko taateetti.
Gama warra dhiirotaan ammoo

mootichi atileetiksii meetira 100 fi
200 Yuuziyeen Boolt (Jaamaayikaa),
Mooh Faaraah (Briitaaniyaa) fi
Vaaydan Vaan Niikark (Afrikaa
Kibbaa) kaadhimamtummaan kan
dhiyaatan yoo tau, badhaafamaan
atileetii
cimaa
yeroo
shanii
Yuuziyeen Boolt ammas yeroo 6ffaaf
ulfina kana gonfachuu dandaeera.
Almaaz hirmaannaashee jalqabaa

kan tae Oloompikii Rio2016 bara
kana adeemsifamerratti meetira
kuma 10 irratti gahumsa adda taeen
fageenyicha rikkardii waggoottan
dheeraaf qabamee ture fooyyeessuun
injifachuunsheefi Daayimand Liigii
Badhaasa
atileetii
cimaa
bara kanaa injifachuunshee ulfina
barichaa jedhamuun kanaan dura
Atileetota
gahumsa
olaanaa kanaaf ishee gaeera.
atileetonni biyya keenyaa Haayilee
tae
agarsiisaniiru
jedhamanii Almaaz
waliin
atileetonni
Gabresillaasee,
Qananiisaa
kaadhimaman keessaa tokko kan kaadhimaman lamaan Eeliyaan
Baqqalaa, Masarat Daffaarii fi
taate Almaaz Ayyaanaa Eebbaa Toomsan (Jaamaayikaa) fi Aneetaa
Ganzabee Dibaabaan dorgommicha
atileetii cimtuu barichaa /2016/ Vlaadiiviiskii (Poolaand) irraa
moachuun isaanii ni yaadatama.
jedhamuun
badhaafamteetti. kaadhimamtummaan
dhiyaatanii
Filatamuushaa kanaanis wal qabatee turan.
Roonaaldiinihoo, Rikeelmeefi Gudjoonsan

Chaappoo Koyeenseef taphachuufi
Xiyyaarri taphattoota Kilaba biyya

Biraaziil Chaappoo Koyeenseefi
imaltoota kanneen biroo qabachuun
gara Kolombiyaatti balaliaa ture
qubachuuf wayita kiilomeetirri 10
hafuufitti gaara waliin walitti buuun
lubbuu namoota 71 galaafachuunsaa
ni yaadatama.
taa ture.
addunyaarraa sochoamaa jira.
Tapha shaampiyoonaa Kooppaa Suud

Ameerikaanaa kilaboota Ameerikaa
Kibaa gidduutti taasifamu kanaan
kilabiin biyya Biraaziil kun kilaba
biyya
Kolombiyaa
Atileetikoo
Naasiyoonaal waliin tapha dhaqaa gala
taasisuun kan injifate shaampiyoonaa
Haa tau malee xiyaarri namoota 77

imalchiisee ture kun bakka qubatu
osoo hin gaiin bobaaa waan fixeef
balaa tasaa irra gahe kanaan lubbuun
namoota kunneenii darbuusaatiin
maati ispoortiifi hawaasa addunyaa
mara rifaasiseera.
Kanaan wal qabatees waltajjiiwwan
ispoortii adda adaa addunyaa
keenyarratti taasifaman hunaratti
ispoorteessitoota lubbuun isaanii
darbeef
yaadannoon
taasifamaa
jira. Kilabicha deggeruufis gola
Kilabni
Koloombiyaa
waancaaf
Chaappoo
Koyeensee
waliin
taphachuuf tures waancichi kilabichaaf
akka kennamuuf yaada dhiheesseen
fudhatama argachuun shaampiyoonaa
akka tau taasifameera. Kanaanis
kilabichi badhaas dolaara Ameerikaa
mil. 2 argateera.
Kana
malees
kilabicha
jalaa
taphattoonnisaa waan jalaa dhumaniif
taphattoonni
bebbeekamoo
fedhasaaniitiin kilabicha bilisaan
tajaajiluuf fedhii qaban ibsachaa jiru.
Kilabichi taphattootaafi hojjettootasaa balaan waan dhabeef deggarsiifi tumsi adda addaa taasifamaafii jira
Dhaabbata Birihaaninnaa Salaamitti Maxxansame
Kanneen fedhiisaanii ibsatan keessaa

Roonaaldiinihoo Goochoo, Huwaan
Roomaan Rikeelmee fi Ayider
Gudjoonsan warra addu durumaan
eeramanidha.
Kilaboonni
Biraazilis
taphattootasaanii ergisaan kilabichaaf
kennuuf akkasumasimmoo kilabicha
waggoottan sadan itti aanaaniif
liigicha keessaa akka gadi hin buune
akka fedhan ibsaniiru. Kilaboonni
biyyoota Ameerikaa hedduun isaaniis
halluu uffata ittiin taphatanii kan
kilabichaatti jijjiirrachuun aantummaa
qaban agarsiisaa jiru.

Kallacha Oromiyaa Bara 24 Lakk. 5

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kallacha Oromiyaa Bara 24 Lakk. 5

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Heerri keenya

Guyyaan sabootaa, sablammootaafi ummatoota

Footoo Faayila keessaa

Sirni awwaalchaa Fiidal

hoaan hara kabajama.

haaromsa keenyaaf! jedhuuni.

Guyyaan Sabootaa, Sablammootaafi

Guyyaan kunis bara kana kan kabajamu

Sirna kabaja ayyaanichaatiifis nannoon

Sirni Gadaa UNESCOtti akka galmaauuf qaamolee shoora

Biiroo Aadaafi Turiizimii Oromiyaatiin

Badhaasi wayita kennametti

Haaluma kanaan Adeemsa galmeessisuu

gara fuula 14tti

Oromiyaatti Naannaumsa waancaa

Jijjiirama haala qilleensaafi. . .

Sadaasa 29 bara 2009

Mira dhadhabbii hanbisuuf

Fagoo miti alaala

hiikni maqaa keetii

Harmee haadha malaa

Umrii kee malee

Haara galfiif taata

bultiif sii kennanii

Homaa hinbeektu jechuun

Maali kan walaalte

maal keessaa si dhabnaa?

Haala gaariin qabdee

Eessattuu hin argamu

kan akka dubartii

ammas haadha manaa

nama gargar hiree

Hiyyoo didee jedhe

aduun haraan baatee

baga ittiin nu gahe

arba guddaa hiiti

Tokkummaa cimsi itti

Lubbuu aarsaa gochuun

Gadaa- Sirna dimookiraatawaa. . .

Oromiyaa Aadde Loomii Badhoos

Sirna Gadaa kunuunsuun, qorannaa

kanarraas salphumatti hubachuun fuula

ga'ee koree miseensa biyyoota 24 ta'us,

killiyyaa haarawaa 37 akka galmaaaniif

Itti- aanaan Daaraktara Dhimma Aadaa

Dhaabbatichi bara Faranjootaa 2008

Murtii kana kennuuf biyyoonni

Itoophiyaan Gadaadhaan ala Daamaraa

Haaromsi Itoophiyaa ijoollee biyyaan!

Sadaasa 29 bara 2009

Bara 1986 hundeeffame

Hordoffii Toannaa Raabsaafi

Gadifageenyaan haaromuun qulqullina

Akka agarsiistuutti yeroo haaromsa

Sirni Gadaa Oromoo hambaa killiyyaa

Sirni Gadaa sirna dimookiraatawaafi bulchiinsa

taeef daddabarsi aangoo saffisaadha.

Raawwii KGT 2ffaatiif tumsuudhaan haaromsa biyya keenyaa ni ariifachiifna!

Sadaasa 29 bara 2009

Obbo Tafarii Taaddasaatiif

Himattuu Aadde Masaayi Tafariifi

Obbo Muktaar Abbaas Adam mana

Aadde Shawaannasesh Asfaawu mana

Obbo Abdulqaadiir Ahimad Nagaheen