Qoricha Maraatuu

Kennaa Jaalalaa
---------- tiif.
Yeroon dhufee yeroon ni darba; haallis ni jijjiirama; dhalli

namaas akkasuma. Kana hundumaa keessatti, taateen keenya
guyyaa har'aa, yaadatama keenya guyyaa boriiti.
Vaadannoonis yaadachiistuu taatee kaleessaati.
_______ ko, jiruufi jireenya koo har'aa keessatti,
namootan cina kiyyaa qabaachuu kootiin boonuufi boriifillee

abdadhu keessaa ati isa/ishee angafaa ta'uu kee si
yaadachiisuuf jedhee, kitaaba an jaalladhu kana, kennaa
Jaalalaa godhee yommuun siif kennu gammachuu guddaatu
anatti dhagaa'ama. Baroonni fuul-dura kee jiranis: bara

bilisummaa, bara jaalalaa, kan gammachuufi boqonnaa,
akkasumas bara itti fedhiin garaa kee guutee abjuun kee
dhugoomu akka ta'uufan siif hawwa; ni ta'a jedheenis amana!
____________ rraa!
Guyyaa: _ Mallattoo:. _
© AII rights reserved ! lmaanaa lmaltuu
Mirgi Abbummaa Kalaqa Barreessichaa Guutummaan
Guutuutti Seeraan Eegamaadhal

(Asoosama)
Maxxansa 4ffaa
Eyyama barreessichaa duuba, kitaaba kana baay'isuunis ta'e Bara 2018
barreeffama kitaabichaa keessaa waraabanii ykn qircanii
fudhachuun dhimma biraatiif itti fayyadamuun seeraan nama
gaafachiisa!
Lapheen Jaalalaan guutamte,
Lubbuu rakkinaa n kufte kaasti !
Abrahaam Tasfaayee Guddinaa!
Johannesburg - South Africa

Abrahaam T. Guddinaatiinl
Bara 2018
Johannesburg - South Arfica
Bara 2018
II
111
.,.
Odeeffannoo
Kitaabotni ammaan duratti Abrahaam Tasfaayee Guddinaatiin
maxxansiifamanii dubbistoota bira ga'an:

Yaadannoo
Bara 2005
1) Kudhaama Jaalalaa (Asoosama) max. 1ffaa
Kudhaama Jaalalaa (Asoosama) max. 2ffaa Bara 2009
Kitaabni kun, Qabsaa'ota Oromoo kanneen mana Bara 2013

Kudhaama Jaalalaa (Asoosama) max. 3ffaa
hidhaatti dararamaa turaniifi dararamuutti jiraniif
Kudhaama Jaalalaa (Asoosama) max. 4ffaa Bara 2018
yaadannoo haa taatu.
2) Ekeraa Haramaayaa (Walaloo) max, 1ffaa Bara 2007
Bara 2009
3) lmaanaa lmaltuu (Asoosama) max. 1ffaa
lmaanaa lmaltuu (Asoosama) max. 2ffaa Bara 2009
Bara 2013
4) Singiggoo (Walaloo) max. 1ffaa
Abrahaam T11f11yee Guddinaa I Bara 2018

Singiggoo (Walaloo) max. 2ffaa
Johanne1bur1 - South Afrlca

Blr■ 2018
v
IV
Seensa
Teessoo
Kitaabita kana ilaalchisee: yaada, gaaffii, akkasumas qeeqa
Adabbiin dubbii firii muka badii, Addaamiifi Hewaaniin
yoo qabaattan, kara: bilbilaa, e-mail, "Facebook", "Twitter" fi,
"Skype" quunnamuunii dandeessu. Jannataa ari'achuu qofaan hin geenye; Hortee Addaam kan
ta'e dhala namaa irrattis du'a fideera .•. du'i ilmoo namaaf
dirqama irraa hin oolamne ta'e; "Biyyeerraa dhufte biyyeetti
Mob: 0027-744-979-379 (WhatsApp, Viber, Telegram, IMO)
e-mail: abrahamtesfaye74@gmail.com deebita," - harkisa dubbiin firii muka badii fide.
Facebook: Abraham Tesfaye Gudina
Twitter: @Abrish2012
Skype: abrahamtesfaye Yeroon kaa'ameef ga'ee, du'ee hanga biyyeetti deebi'uttis,
"Facebook" irraatiis, fuula dhuunfaa "Fan page" "Abraham taa'anii nyaachuun hin jiru; "Taa'anii qopha'aa nyaachuun -
Tesfaye Gudina" 'like' gootanii, dalagaawwan hahaaraafi inni dur hafe, amma dafqitee dafqa kee nyaatta!" Jedhame -
odeeffannoo yeroo yerootti fuulicharratti maxxanfamu
ajaja iftuufi gaabduu; "Dafqil Dafqi ! Ammas dabalii dafqi;
hordofuu hin dagatinaal
dadfqa dafqite nyaataa dafqa nyaattu dafqi! Jooril Jaawari!" -
nuffuun hin jiru, dadhabe jechuunis - xoofoo adabbii
abboommii Rabbii cabsuu!
Yeroonis farda; farda luugam-malee. Hin dhaabatu, of duubas

hin mil'atu. Fardi yeroo, gulufsiistotasaa, akka fardeen biroo,
dugdatti utuu hin taane akka koolloo dhooftuu garaatti
Abrahaam Tasfaayee Guddinaa naqatee fuul-duratti kata.

Johannesburg - South Africal
Bara 2018
VII
VI
Kaleessa, har'i "Bor'' ture; dheengaddis "Kaleessa."
Har'ammoo "Bor'' har'a taanaan har'i "Kaleessa" ta'e. Imaanaa lmaltuu

Borisimmoo, har'i "Kaleessa" ta'ee iftaanni "Bor" ta'uunsaa
kan hin oollee dha - guyyaa geggeessan malee guyyaan waan -1-
hin dhufneef. lfaafi dukkanni dabaree wal furanii dachee
1.1 Bara 1985; Bara Beelaa Sana!
daawwachuun isaaniis dirqama uumamaati. Darbaa ...
dabarsaa... akkas akkasittiin fardi yeroo fuulduratti axiixa; Kuluulee ... l
dhala namaa fuudhee gara du'aatti.
Hintala qaro-dhabeettii, kadhaan-bultuu, magaalaa
Gimbii keessa jiraattuufi, gabaa Maalifuu, kuusaa
Dubbisa Gaarii!
midhaanii tokko jala bultu tokkotu, galgala guyyaa
tokkoo, namticha eenyummaasaa hin beekneen
gudeedamtee dadhabbiin garaatti hafa. Guyyaan
da'umsashee yommuu ga'ettis, gargaarsa namootaatiin
gara Hospitaala Adiventistii Gimblitti geessamtee,
wal'aansa baqaqsanii hodhuutiin ilma deesse.
Lubbuu keessummaan gara biyya lafaa kana dhufe,

iyyasaatiin kutaa da'umsichaa goole; "Uu ••• uu" jedhee
iyye; iyya akuukkuu buuse - hadheeffatee boo'e ••• utuu
itti hin jiraatin, jireenya addunyattii kanaa alaalatti
argee - sodaatee! lyyisaa garaa nyaateenii, gara
1
AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
VIII
Imaanaa lmaltuu Imaanaa lmaltuu
addunyaa keessaa dhufeetti haadeebi'uuf kan rifaasifata !
hirmannaa dhufe garuu hin turre; silaas kan haatni

eyyamtee garaa baafatte, eenyu qabee garaatti Egaan, simboon mucichaa akka ulfina mootii nama
haadeebisuufil? Innis isa kana hubachuu hin oolle; rifaasifata erga ta'ee, simboosaatiin hubamtuun
l,f:i'!
iyyasaa dhiisee gara barbaacha harma haadhaatti
deebi'e. Iccitiin dhalachuu kan hubatameef garuu isaan
i
. 1
jalqabaa, deessistuttii - Dr. Dorombeedha; mucichi
gadameessa Kuluulee akka ba'een kan buufate harka
'·
booda ture - kanneen isa dursanii turaniiti isa boodaan isheerra waan ta'eef Sirriidha! Simboon mucichaa
I rifaasifateera - ittiin hubamteetti. Hubuuniirrayyuu
dhufan argee; jechuun, dhalatan.
tI
darbee, dheebuu dhala godhachuu hin ba'aatin hafteefi
Daa'imni reefuu dhalatte kamiyyuu garaa nama nyaatti. waggoottan digdamman darbaniif of hirraanfachiistee
Waa'een mucichaammoo garaa nama nyaachuurrayyuu jiraatte, umurii itti dubartiin dhala godhachuu hin
kan darbeedha. Isuma dhalatu luucca'aa rifeensaa dandeenye - waggaa shantamman isheetti itti
dugdarra tuullatee garaa haadhaa ba'e. Harma dammaqse.
haadhaarraa ol jedhee, ijawwan isaa lachan nyaara

gobbuu walitti bu'oo sana jala da'ataniitiin hubatee Yeroo sanatti, faranjoota lammiilee Ameerikaa ta'aniifi,
akka nama guddaa gaafa nama ilaalu, akkaataan ogummaa fayyaafi bulchiinsaatiin Hospitaala
ilaachasaa, akka xiyyoo raajii - ala taa'ee, fooniifi Adiventistii Gimbii tajaajilaafi bulchaa turan keessaa Dr.
dhiiga, akkasumas lafee keessa darbee, keessa Dorombeen ishee tokkoodha - "lspeeshaalistii"
sakatta'ee - argee, keessa da'oo lapheetii ka dhoksaa
yaada namaa dubbisuuf humni addaa tokko kennameef
I wal'aansa gadameessaati. Or. Dorombeen, hawaasa
Gimbiifi naannoosheetti argaman biratti maqaa gaarii
fakkaata; simboon isarraas akka ulfina mootii nama qabdi. Keessattuu dubartootni isheen deessiste

2
t AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
3
',1
Imaanaa Imaltuu Imaanaa lmaltuu
jaalalaafi kabajaa guddaa qabuuf. Dandeettii'shee Lapheen asaasa qalbii dhaga'e, kanuma dhaga'e
gaafa raajanii dubbatanis, "Harkishee qoricha," jedhu; dabarsee sammuu dhageessise. Jennaan Dorombeen
"Ciniinsuu gabaabsa; nagaan of kalchiisa," jedhanii bu'aa-ba'ii malee haadhomuu yaadde - mucicha
hamatuun - harka Dorombee. mucoomfattee ! Dhumarratti, miira kanaan
hoofamtee dhaqxee, mucaa itti tolee harma haadhasaa
Dorombeen, dhala godhachuu kan hin dandeenye - hoomacheeffatee hodhuutti jiru buttee kaasuutti
dhabduu turte. Sababuma kanaatiin, abbaa manaashee baattee, ija haadhomeen achii-gadi ilaalaa, Afaan
isheen jaallattuufi jaallatuun, gaa'ilasaanii diigee Oromoo isa akka Afaan dhalootasheetti qulqullisa
yeroo dubartii biraa fuudhe sana, lapheen ishee haasoftu sanaan Kuluulee gaafatte - dhala kee naa
Waaqa isa gadameessashee gogsetti hedduu gaddee kenni jettee.
ture.
Kuluuleen, godoo mataa jala kaa'attu kan hin qabne

Dorombeen ammaan duratti haadholii hedduu kadhaan-bultuudha; akkasumas qaro-dhabeettii
deessisteetti; mucoolii mimmiidhagoo hedduus guyyaan itti dukkanaa'e. Ammammoo, yeroo itti biyyi
agarteetti. Lapheen ishee garuu akka mucaa kanaaf waan nyaatu dhabee beela'ee, duutni beelaan da'aatee
rifatetti kan rifateef hin qabu. Jennaan qalbiin ishee, balbala mana nama hundaa jala riphee ciisaa jiru
laphee mucichaaf rifatetti utuu asaasuu dhageesse - keessa, lubbuu biraan waan nyaatu isheerraa eegu
akkana jedhee; "Rifaatiin kee sababa malee miti. tokko gara jireenyasheetii dhufeera quufa
Tarii maaltu beeka, mucichi kaffaltii beenyaa Waaqa mormaarratti gooba qeerroo!
kaleessa gadameessa onseeti ta'aa!?"
Egaan, yeroo hamaa akkanaa keessatti, Kuluuleef waan
4 5
AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
Imaanaa Imaltuu Imaanaa Imaltuu
lammiin hin yaadin faranjii ormi tokko yaaddeefii, bareedaa! Maqaa seena qabeessa!
'kennadhu kan ati dhalten guddisaa' jechuun ishee,
tarii kun waliif gaddiinsa namoomaati; mucaa
Dorombeen deebii kennameef dhageessee battaluma
dhalateefis tuqaa dabsama jireenya daandii
abdii hin kunne. Dabaltee-daddabaltee, gama
lakkuurraati.
tokkootiin carraa mucichaa jalaa gubuutti
jiraachuushee Kuluulee hubachiisuu yaalaa, gama
Haata'u malee, waa'een waliif gaddiinsi namoomaa
biraatlinimmoo waadaa gargaarsaa seerij'.lafii, haadha
akka jiruun yaada gaarii akka ta'etti yeroof
amansiistee yaadashee durattii jijjiirsisuuf hedduu
haaturuutii... dhugaan jiru tokko, hammam
dhamaate. Haatni garuu doorsisaafi urursa sana
haarakkattu, hammam haakadhattu, hammamis
mara homaatti utuu hin hedin diddaasheetti cichite.
jaamaa yoo taate, haatni haadha; dhallis dhala.
Yaaliin sun marti dadhabbii akkasumaanii harkatti
Dureessa-deegaa, kennaa-fudhataa, adii-gurraacha ...
taanaan, Dorombeen, akka dal'anuus, akka mufachuus,
jedhee hin foo'u; garaan haadhaa garuma haadhaati;
akka aaruus taate; akka waan dugda- baasni waliif
garaan dhalaas akkasuma.
gaddiinsa namoomaa, waliif kenniinsa dhalaafi
haadhomaa ta'ee! Haatni dhala koo hin kennu waan
Maalreegaa, dhala kee baatii sagaliifi cina garaatti cite. Garaan
jetteef jibbamte. Gargaarsi irraa
baatte dabarsii naa kenni jedhamtee haatni gaafatamte
baqaqsamee hodhame madaa utuu hin qoorfatin,
deebiisheen kennitu tilmaamuun nama dhibaaree?I
"Ba'i!" Jedhamte. "Hin ba'u!" Jettee goolii hin kaasne
"Rakkina koo har'aa ilaalee, kennaa Rabbi naa kenne
haatni; harka tokkoon mucaa abbaa godhatteef hin
dabarsee ormaaf hin kennu," jette Kuluuleen.
beekne kaasuutti qabattee, harka biraan ulee of dura
"Kennaa!" Jettees maqaa moggaaste - maqaa
hafarsaa - lafa tuttumataa - karaa ilaallataa - dhiiga
6 7
Imaanaa Imaltuu lmaanaa lmaltuu
gadameessaa coccobsaa mooraa hospitaalichaa manatti galchatee waliin jiraachuu danda'e, dhala
lakkistee baate Kuluuleen. namaa akkasaattimmoo maaltu garaa isa jabeessa
laata? Kanarrattimmoo arrabasaanii! Moggaa gabaa,
Deessuu da'umsarratti dhiiga hedduutu dhangalaa'a. herbee of-dura haftee teessee, "Sile Maram -
Kanaaf jabaattee hanga kaatutti ciistee, dhangaa dhiiga Maaramiif jedhaatii ••• " jennaan, muraasni dhaga'ee kan
dhangala'e bakka buusuuf sooramuu qabdi. Turtiin hin dhaga'iin ta'ee boquu cabsatee bira darbe;
yeroo ciisichasheetiis haala jireenya deessuttiirratti muraasni dumbulloo darbateef; hedduun garuu, arraba
kan hundaa'u ta'us, deessuun kamiyyuu giddu- lafee hin qabneen lafeeshee cabsan.
galeessatti, torban ja'aaf ciistee, nyaata ka duratti "Mu .. .l Gogi!" Jetteen gabaan Gimbii, dubartiin dubartii
sooratturra fooyya'e argataa wal'aanamuu qabdi; ta'uu akkasheetiif funyaan qabataa, itti cirriinfataa!
baannaan ni yelbatti - cabdee hafti! "Ija hin fuuneen kunl lsayyuu hin qaanoftuum firaa,
'Sile Maram' jetti!"
Kanumaafidha deessuu, yeroo kam caalaatti kan namni, "Mee dhiisi mee haadha koo; bofa beekaaf miilla
anteen, firri barbaachisuun - kan wal'aaneenii dhiigicha dhowwate inni jedhan dhugumaadha."
deebisuuf. Fuul-duraaf akeekanii, kanatu dhufaa "Dhiigichammoo utuu of irraa dhiqxee maal qaba?
beekanii nama kaa'achuun, orma firoomfatanii antee Mu ... !"
godhachuun, fira qabaachuun, guyyaa akka kana- "Hin dhageenyeehii? Dorombeen naaf kenni jennaan
kanaaf tola. Kadhattuun deesse - Kuluuleen garuu, didde jedhaniim. Maal qaba amma yoo laatteef?
durattiyyuu isaan kanaaf orma waan turteef, ciistee 'Sin gonfa jennaan nan marii'adha jette' jedhan."
wal'aanamuu keessaa qooda hin qabaanne. Garuu, "Mee dhiisaa maaloo •.• waa'ee garaa dhalaa utuu
dhalli namaa Inni bineensa daggalaa ofitti madaqsee, beektanii ..• " jetti Kuluuleen; malee hamaan afaanii
8 9
ishee hin ba'u.
1.2 Of-baruu Kennaa
Isaan hanga jedhan jedhanii, isheenis hanga dandeessu Kennaan waggaa afur guutee yeroo of baretti: jireenya
dhageessee - dhageessee yommuu dadhabdu, arraba haadhasaa argee carraasaa hin abaarre; "Yeroo sana
gabaa baqa dhaqxee karra mana sagadaa jala teessi. haatni kee utuu 'tole' jettee Dorombeef si laatte ta'ee,
Garuu achittis hin hafuuf; silaa yoowwana ishee waliin Ameerikaa deemtee
"Maaramiif jedhaatii na gargaaraa ••• " jireenya faranjiin jiraattu jiraachuutti jirta turte," yoo
"Ammammoo as dhuftee!? Kee cubbuun dachaadha: jedhan dhaga'ee haadhas hin komatne. Hangas,
tokko - ejjitee; lama .., carraa mucichaarra teesseel" haadhasaa guyyaan itti dukkanoofteef ulee qabee -
Nadheen abukaakkeen - abukaakkeen gandaa, keessa dura adeemee, karaa agarsiise - qaroo ta'eef. Jechoota
cilaatta'aa adii itti haguugdee - haguugdee haatnisaa jettee kadhattuufi je_ttee eebbistu afaanii
addeessitee - fakkeessitee, akka waan kaan yakkuun butatee, jedhee kadhate, jedhee eebbise - kadhaa
ofiif qulqullooftuu hidhii muxxeeffattee, Waaqaan gargaare!

wal dhabsiisuuf hedduu... hedduu jette. Kuluuleen
garuu dhalasheetiif jecha hundaayyuu ni dandeessi
turte. Waan fedhan haajedhan, haa'ajeeffatan, ittis
1.3 Kennaan waggaa torba guute!
haacirriinfatan; harmi gogaa hin bulle; mucaanis waan

hodhu hin dhabne!
Ganama tokko, akkuma ganama kaleessa
dheengaddaa, Kennaan haadhasaaf ulee qabee
utuugara magaalaatti geessaanii jiruu, ijoollotni
umuriisaa keessatti argaman uccuu mana
10 11
AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa
2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
Imaanaa Imaltuu lmaanaa Imaltuu
barumsaasaanii uffatanii, qalamaafi dabtarasaanii hin dhiisu: mala, toftaa, haxxummaa, abjicha
qabatanii yommuu mana barumsaa dhaqan argee innis dhugoomsuuf barbaacha yaadaan dhama'a - hedduu
barumsa fedhe - barachuu hawwe. Ammaan durattis dhiphata. Dhumarrattis qabxii tokkorra ga'uu danda'e.
kana ni arga ture - akka har'aa kana yaadaan qabee hin
ilaalleen malee. Ta'us har'a yaadaan qabee isaan Laphee haadhasaa boraafaterraa ol jedhee, sagalee
ilaaleera! gadi qabatee, "Harme... harme," jedhee waamaa,
haadhasaa rafte dammaqsuuf tuttuqa - yommuu
Waggoottan arfan darbaniif, qooqa daa'imaa mi'ooftuu dammaqxuttis akkasheen hin wareerreef - suuta.
sanaan haadha kadhaa gargaaraa jireenya kadhaan- "Ana kan si waame harme."
buluu dhandhamatee Kennaan akka taajjabetti: "Maal taate ilma ko?"
kadhaan nama leyaasisa; jireenyi kadhaa nama "Hirribaan si dammaqse mitii? Dhiifama harmee."
nuffisiisa; kadhatanii dhabuunimmoo caalmaa nama Bakka irraa eegaluuf yaada.
aarsa. Kanaaf kadhaan hafee, inniifi haatnisaa akkuma "Ni beeloftee ilma ko?"
maatii biroo, daandii jiraachuun irra danda'aamu tarii "Lakki harme hin beelofne"
yoo jiraate jedhee yaade! "Maal dhibamteree tokkicha ko? Maaltu si dammaqse?"
"Hin rafneyyuudha anoo haadha ko; calliseen yaadaa
Halkan gaafa sanaa •.• waarii macci rafe, Kennaan garuu
hin rafne; laphee haadhasaa boraafatee dugdaan ciisee, ture."
"Maal yaaddaa qaroo ko? Yaada kaminni akkanatti
akka nama guddaa yaada bada; ni yaada; ni xiinxala.
Dabalee-daddabalee, fedhaafi hawwiisaa alanfata. dhiphisee hirriba si dhorke?"
Kennaan xiqqoo akka yaaduu godhee, "Waa'ee jireenya
Kadhatee utuu hin taane dalagaa baratee, bor nama
ta'ee .•• haadhasaas nama gochuu abjoota. Abjootees keenya kanaa .•• 'hanga yoomiitti?'-n jedha."
13
12
2018
2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa
"Ji'a lama booda ji'a dhufu."
"Ilmi koo guddatee sadarkaa waa'ee jireenyaa yaadan
"Deebi'ee kan banamuhoo?"
irra ga'e jechuudhaa!? Yaa Rabbi koo!" Jette
"Birraan yoo bari'u."
Kuluuleen - sagalee baastee utuu hin taane
"Birraan yoom bari'aa harme?"
keessasheetti. Kun silaatii gammachuusheeti. Garuu,
"Ji'a shan booda."
erga waa'ee jireenyaa yaaduu jalqabee, gaaffii deebiin
Kennaan waan gammade fakkaata.
isheen itti kennamuu qabu hedduu, yeroosheen itti hin
"Ji'a shanin qaba jechuudha - hedduudha!"
yaadinitti gaafachuunii mala. Gaafatanii waa
"Kamiifii ilma ko?"
baruunimmoo of baruurraa eegala. Kanaaf akka tasaa,
"Manni barumsaa banamee anis barachuu jalqabuuf."
"An eenyu? Abbaan kiyyahoo maali?" Jedhee yoo na
gaafate, maalan deebisaaf?" Sodaa jedhutu keessashee Kuluuleen 'xis-ximbaa' hin jenne; deggertees ta'u
jira. Kennaan garuu kana hin dhaqne; sodaa haadhasaa
mormitee waan dubbattu hin qabaanne.
kana dursee waan hubateef fakkaata; "Abbaan koo
"Barumsa yaadeera harme; anis barachuun qaba!"
eenyu?" Hin jenne; "Naa himtee hafte," jedhees
"Nan beeka dhala ko-nan beeka; barachuu qabda;
muddee hin qabne ••. inni kan yaadu waan biraati!
garuu •••"
"Harme."
"'Garuu •• .'-n maalii harme? Kan akka koo hin baratuu?
"Oo! Maal jettee ilma ko?"
Ilmoo daandiirratti dhalateef barumsi hin maluu?
"Barumsi bara kanaa xumuramee manni barumsaa yoom
Abjuun koo hurriidhaa harme - hin dhugoomin hafaa?"
cufamaa?"
"Akkas jechuuf miti dhala ko; abjuun kee hurrii miti
"Xumura Waxabajjiitti akka ta'e nan beeka."
- siif dhugooma!"
"Waxabajji yoomii harme?"
"Egaan maalree harme? Maaliif mamte?"
14 15
bowwaa... allayyaa qiliileedha. Daandiin kaaniif
Kuluulee jechoonni ilmooshee garaa raase, "Dhalako,"
walqixxataas arangamaa hafee na waraana; gufuu ta'ee
jechuun isa eegalte rarrootti dhiistee, "Uf... " jettee
na gufachiisa; na takaala; na kuffisa; na dhiigsa; na
afuura dheeraa baafataa mudhiitti ol jettee, keenyan
madeessa. Beelli, dheebuun, daarri... dhaamochis
kuusaa midhaanichaatti hirkattee erga teesseen
qaama kootiif hiriyyaa ganamaati.Ta'us garuu
booda, "Namni barate kufee hin kufu; atis carraasaa
qulqullina koo nan eeggadha ture - huubni uffata
argattee utuu barattee guyyaa tokko nama guddaa
',,
koorra hin buutu; miidhagduunis ture. Ana argee,

akka taatu nan beeka. Kanaafimmoo firri nu
akkanatti miidhegsee uumee Waaqa qaroo na
barbaachisa. Akkuma ati beektu, nuti garuu... an si
dhowwate kan hin komatin hin turre .•. "
malee - atis ana malee fira dhiigaa hin qabnu; antees.
"Ammallee ati miidhagduudhaam harme."
Haatni koo - akkoon kee, hojjetaa mootummaa "Garuu, na miidhe malee nan fayyadne. Rakkina caalaa
Aanaarraa maatii qabu tokkoof qacaramtee hojii mana miidhagina koo kanaadha inni qormaata jireenyaa
keessaa hojjettiif turte: uccuu miiccitiif; ny~ata anatti ta'e."
bilcheessitiif; mana qulqulleessitiif... Halkan gaafa
tokkoo, hojjechisiifataashee kanaan dirqarmtee Miirri ta'e tokko keessa Kuluulee qanxooxaa jira.
gudeedamtee hin fedhin ulfoofte; hin fedhin na Miiricha dhokfachuu waan dandeessu hin fakkaattu.
godhatte; nan guddisin duute. "Dukkana da'aatanii kan fedha foon isaanii anatti
ba'aachuuf na gaadan, kashlabbeefi machooftuu
Dhaladhee isuman of baren addunyaa dukkanaa'e hedduutu ture. Maaramiin garuu dabarsitee
keessatti of arge - guyyuma tokkoofillee ifa arguuf harkasaaniitti na laattee hin beektu; taabotawwan an
kanan hin carroomin. Lafti kaaniif dirree, anaaf kufee sagadeefis gaachana naa ta'aanii bineensota
16 17
lmaanaa ImaJtuu
Imaanaa Imaltuu
hamoo kanarraa na eegu turan. Uf... galgala
dhaga'uuf hin eyyamne .•• hanga humni na danda'es of
abaaramtuu sana garuu, iyya koo utuu dhaga'aanii
irraa faccisuu yaaleera ... garuu hin dandeenye.Hanga
dugda natti gatuun isaanii maaliif laata?"
galgala sanaatti dhiirti na bira ga'ee hin beeku ture •••
"Galgalli abaaramtuun ati jettu sun yoomii harme?"
iyyi koo, wixxifannaan koo, wawwaannaan koo sun
"Galgala ani itti naman hin beekneef siin ulfaa'e."
marti homaa na hin fayyadne ... halkan tokkottin anis
Guyyicha, har'as ba'eessa gootee yaadatti! akkuma haadha kootii hin fedhin ulfaa'e; hin fedhin siin
"Ganna bacaqii keessa! Guyyaan isaas facaasaa! da'e. Garuu, singuddisin hin du'u!" Jettee humnaan
Galgala naannoo sa'a kudhanii anatti fakkaata. Yandoo dubbatte. Itti fuftees, "AI tokko-tokko yommuu n
cimaa qileensa makatetu rooba ture; guyyaasaas taa'ee yaadu, akkuma namootni jedhan, Dorombeef si
inyinya'aa ... qiciica'aa oole. Ciiseera; garuu hirribni na laachuu diduun koo tarii ofittoomeenii laata-n jedha."
fudhatee of gatee hin rafne. Gara-jabina sanyii "Gaabbiin sitti hin dhaga'aamin harme; murtoon kee
Addaam- bineensummaasaanii sammuu keessa naa sirruma ture. Anaafisimmoo qannoo mana ormaarra,
bulchuuf, harki abbaa kee dhufee bakkan ciise.e jirutti si'i - hiyyeettii haadha koo naaf wayya."
yommuu wal'ansoo na qabu, hanga humni koo naa
eyyametti sagalee ol fudhee iyyeen ture; iyya naa Kennaan xiqqoo yaadee dubbachuu itti fufe; "Harme
birmadhaa an iyye garuu bokkaa yandoo sanatu wanti ta'e hundinuu gaarummaaf akka ta'etti amani;
liqimsee hambifate. Gochaasaa kanarraa of haa namticha walakkaan dhiiga kootii dhiigasaa ta'e
qusatuufis jechoota kadhaa an beeku keessaa tokkollee sanaafis dhiifama godhiif. Anaaf garuu kaleessas,
utuun hin hambisin itti dha'eera; inni garuu miira har'as, fuul-durattis abbaan koo Waaqa," erga jedhee
gulufsiisuuniitti jirurraa al tokkoofillee dhaabatee booda, gara dhimma marii'achiisuuniif hirribaa
sagalee kadhaa koo isa boo'ichi addaan kukkutu sana dammaqseenitti deebi'ee, "Dhiphinni kee naaf galeera.
18
2018
Harme, barachuu akkan qabu ni amanta; garuu,
eenyuutu nu gargaara isa jedhuudha mitii sodaan kee?" Kennaan waadaa seenameefiitiin akka gammadee
Jedhee gaafateenii, deebiis utuu isheerraa hin eegin, jirutti, "Egaan bor irraa eegalee kadhaan haaga'u; nutis
dhiisneerra," jechuun harka mirgaa aboottiffatee
"Dhiis itti hin dhiphatin, aniyyuu dalagee of nan kaasee dhaadannoo dhageessise.
barsiisaatii; siifis irraa hafaa nan ta'a."
"Akkam gootee ilma ko?" Waanti ilmishee jechuutti jiru kun Kuluuleetti ulfataa
Ni himeef - dalagaa lestrummaarra bobba'uu kan ta'ee mul'atus, dursee waadaa seensisiifateera waan
yaade ta'uusaa; utuu hin turin - borirraa eegalee! ta'eef mormuunii hin qabdu... hin mormineenis;
"Hin shakkin harme-hin shakkin!" Jedhe Kennaan, "Dhala ko, duratti gargaarsa namaa malee - geggeessa
miira amansiisuuf dhiphateen harka Kuluulee lachan ulee kiyyaatilnan ba'ee gala ture. Ergan siin argadhee
qabee urgufaa. asitti garuu amalan bade; karaan irra baatiifi galti
"Harme waadaa naaf seenil" kiyyallee yoowana na jalaa badeera. Lakki akkan hin
"Maalirratti?" jenneef, ijoollummaatti amileen si bu'innaa jedhee
"Waan ta'erratti waadaa naaf seeni." sodaadheeni malee kanarra xiqqoo utuu bilchaattee
"Jedhi naa himika." natti tola ture. Uf••• egaan erga yaaddee, eebbi haadha
"Dursa waadaa naaf seeni kaa !" keetii si faana jiraatii jabaadhu ! Guutummaa bara
''Tole, kunoo waadaa siif seene." - Bar'uu harka jireenya kee nagaatti jiraadhu. Waaqni ati amanattee
ilmashee keessa rukuttee waadaa seente. kana yaaddes si haagargaarul" Kuluuleen mataa
"Hojii ijoolleeti hin jettuu?" mucaashee harka lamaaniin qabdee, ''Tu •.•tu ...tu," adda
"Hin jedhu korma ko." mucaasheetti tuttufaa, "Adda argadhu. Jaalala namaa
21
20
AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
2018
siif haakennu. Of-kali - milkaa'i," jettee garaa
harka ol dukaana shaqaxaa jiru dura lestiroo ta'ee
guutuun dhalashee eebbiste.
kophee bareechuufi suphuudha. Kennaa akkanumaan -
lafaa ka'ee jaallataan, gargaaraanis ture. Kennaanis
Kennaan ni gammade - hedduu itti tole! Harkasaa
dalagaa lestirummaarra bobba'uu kan yaade, jaalalaafi
lachuun mudhii Kuluuleetti marmee, morma jala
gargaarsa Qananii kaleessaa kana abdateeti.
dhungataa, "Haadha ko, sin jaalladha. Rakkina kee
har'aa kana bor ana - dhalakeetti hirraanfachuuf jirta.
"Obbo," jedhee waamaan; "Obbo nagaa bultee?"
Nagaan siif haata'u," jedhee gadi ciise; hanga bari'uttis
Ga'ee, ulfina angafaatiif gadi jedhee, harka lamaan
hirriba nagaa rafe. Kuluuleen garuu deebitee hin rafne
Qananii dubbise.
- boossee dhalasheetiif Rabbiin akka kadhatetti
"Akkam bulte Kenna? Maal har'a eessaa ganamaan
sinbirri waccitee bari'uu lafaa labsite. lmimmaan
qophaa magaalaa baate? Haatni keehoo?"
maddiiwwan isheerra gadi dhangala'us maddiiwwan
"Jirti; anatu waa isin marii'achiisuu yaadee dhiiseenii
mucaashee isa gudeedashee boraafatee raferra bu'a
dhufe malee."
ture.
''Yaa Kennaa! Isin jechuu kana dhiisi jennaanis inuma
didde mitii?"
1.4 Barii gaafa sanaa ... !
"Dhiifama Obbo, afaantu na bareeti ••. "
Kennaan haadhasaa ciisichatti dhiisee, dalagaa eegaluu "Maaliif gurbaa? Angafa ofii kabajuun aadaa
yaaderratti nama na gargaara jedhee abdate - Qananii keenyadha hin jettuun turtee?"Jaarsi taa'ee qophee
bareechisiifataa ture - maamllli Qananii gidduusaanii
barbaacha magaalaatti ol ba'e. Qananiin dargaggeessa
fuullee buufata konkolaataa, daandii konkolaataatiin seenuun jedhee dubbate.
"Rakkoo hin qabu; dalagaan of harkaa qabu kana
22 23
Imaanaa Imaltuu
Imaanaa Imaltuu
Ittuma fufuunis, "Obbo, kana malees waggaa dhuftu
hangan badduu baafadhutti na eegdaree?" Qananiin
mana barumsaa seenee barachuu jalqabuuf yaadeera.
jedhee qalbiisaa gara dalagaatti deebisate.
Isaan dura garuu dalagaa galii naa argamsiisu
Kennaan, fiixee barcuma dalgaa - teessuma
qabaachuutu anarraa eegama - haadha koo gargaaraa
maamiltootaarra taa'e. Taa'ees ijaan, akkaataa itti
Qananiin dibduu qabatee qalama tuqatuufi kophee barachuu akkan danda'utti."
dibu, ammumarraa eegalee qayyabachuutti seene;

Qananiin yaada Kennaatiin ni raajame; Kennaafis
harka ho'inni Qananii ajaa'ibsiiseeraan. Innis bor
gadde; "Yaadni kee gaariidha. Garuu Kenna, ati sichi
lestiroo kormee akkasaa ta'uu hawwe.
daa'imaam ••• "
"Sirriidha Obbo ani daa'ima; garuu ••. " ijawwan Kennaa
Qananiin dalagaa of harkaa qaba ture xumuree
imimmaan calalan; "... garuu, kaleessa jireenyi, ati
maamila isaa erga geggeessee booda, meeshaalee
daa'ima utuu nan hin jedhin, haadhaaf ulee qabee balbala
lestiroo saanduqa lestirootti ol funaanee cufataa,
mana namaarra naanna'uu na barsiisteetti. Har'asimmoo,
"Kottuka, ciree keenya nyaataa haasofnaa," Kennaat_iin
ati daa'ima jettee utuu nan tuffatin, dalaganii haadha ofii
jedhe.
gargaaruu na barsiisuu qabdi!"
Kennaan imimmaan haqatee dubbachuu itti fufe.
Kennaan burcuqqoo sha'ee harka lamaaniin qabee
"Ammaan duratti oolmaa anaafi haadha kootiin deebi'uu
afaanitti dhi'eeffatee afuuraan afuufee qabbaneeffataa
turerraa utuu hin habbuuqqatin deebisee erga hin dandeenye hedduu nuuf ooltanii jirtu ..• isa Rabbi biraa
kaa'eetiin booda, haala garaa namaa nyaatuun fuula- argadhaa - inni isiniif haadeebisu. Sichittiif garuu Obbo,
daabboo naa bituu dhiisaatii daandii irra daabboon
fuula Qananii keessa ilaalaa, "Har'arraa eegalee, aniifi
bitamu natti agarsiisaa. Haadha koo gargaaruu dhiisaatii
harmeen kadhaa dhaabuu murteessineerra," jedhe.
25
24
akkaataa itti haadha ofii gargaaran na barsiisaa." Kennaan rakkoo hin qabaanne; Kennaafi haatnisaa, Hoteela
yommuu dubbatu, akkaataan dubbannaafi miirri fuulasaa Hawwiitii haftee nyaataa akka argataniif Qaananiin
irraa mul'atu, afuurrisaa, jaalala haadhaa baay'ee haala mijeesseeraaf.
jabaataa ta'e tokkootiin kan hubamte ta'uu mul'isa.
Kennaan dandeettii ilaalee waa dafee qabachuu qaba

Qananiin, gurraan dubbii Kennaa dhaggeeffataa,
waan tureef, yeroo ji'a hin guunne keessatti kophee
ijaanimmoo bishaan ija Kennaa keessa, hiree Kennaa
bareechuufi suphuu dhuunfatee beeke. Achiis hedduu
ganamaafi egereesaa galgalaa barbaacha hedduu
utuu hin turin, gargaarsa Qananiitiin, meeshaalee
dhama'e; barbaadees argate; "Kenna, humni guddaan
lestiroof barbaachisan mara guuttatee of danda'uun
tokko keessa kee awaalamee akka jirutu anatti
qophaatti ba'ee, cina Qananiitti dalagaa jalqabe.
dhaga'aama. Humnichi fucha argatee yoo ba'e, jireenya
keefi kan haadha kee jijjiiruurrayyuu darbee biyyaafi
Kennaan namoota hunda biratti simboo argate;
lammiisaatiif nama bor bu'aa guddaa buusu tokko kan
amalaafi ogummaasaatiin jaallatamaa deeme. Yeroo
si taasisuu danda'uudha. Egaan jabaadhu! An.is gaman
muraasa gidduuttis maamila hedduu horachuu
danda'u maraan cina kee nan ta'aatii."
danda'e. Maallaqa argatu keessaa sherfeellee utuu
hin hir'isin - akka jiruun geessee haadhasaatti
1.5 Kennaan dalagaa eegaluusaa kenna. Haatnisaas gudunfitee keessi - walitti qabdiif.
Galiin isaas guyyaadhaa gara guyyaatti dabalaafi
Guyyaa sanarraa eegalee Kennaan, Qananii bira oolee
guddataa adeema ture.
dalagaa gargaaraanii, ogummaa kophee bareechuufi
suphuu qo'achuutti seene. Gama nyaataatiinis yoo ta'e haatnisaa, meeshaalee manaa keessaa
Kennaafi
27
AT Guddinaatiin; Max. 4ftaa
26
2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ttaa 2018
Imaanaa Imaltuu
Imaanaa Imaltuu
muraasa guuttachuun, jala Bataskaana Maaramiitii
barumsichaa godhaniifiitiin, mana Barumsaa
kutaa xiqqoo tokko kireeffatanii keessa jiraachuu
Adiventistii Gimbiitii barachuuf carraa "lskolaar shiippii'
jalqaban. Kuluuleenis haftee nyaataa dhallishee
argateera. (Manni Barumsaa Malkaa Bidiruu yeroo sanaa, isa
miikkaatti hidhee fidu teessee eeguun hafee, yeroo ammaa kana Yuniversiitii Wallaggaatti, kaampaasii Gimbii
qaqqabaan dhaqxee bilcheessitee, dhalashee ta'eedha.)
soorrachuuf dabareen ishee ga'e. Jijjiiramni Jireenya
isaaniirratti mul'ataa dhufes namoota kaleessa isaan Kennaan abbaa isa dhalche waan hin beekneef
beekan mara kan ajaa'ibsiisu ta'e. haadhasaatti of waamsisee galmaa'e - Kennaa
Kuluulee! Birraan bari'ee bakka jiruu manni barumsaa
yeroo banamettis, Mana Barumsaa Adiventistii Gimbii
1.6 Barumsa eegaluu Kennaa
seenuun tokko jedhee barachuu jalqabe.
Ganni darbee Birraan bari'uuf jedha. Kennaan gama

1.7 Jiruufi jireenya Kennaa
tokkoon dalagaasaa jabaatee dalagaa, · gama
biraatiinimmoo qalamaafi dabtara bitatee qophaa'ee, Obsasaa kan kenneef, gaarummaasaa kan hubate,
banamuu mana barumsaa dharraatiin eegaa jira. Mana yaadaafi fedhasaa uumaasaa irratti gatee, "Na
Barumsaa Adiventistii seenee yoo barate barumsa gargaari," jedhee yoo kadhate, bubbulallee malee hin
fooyya'aa akka argatu kan beeku ta'us kaffaltiisaa guuttatin hin hafu. Kanaaf Kuluuleenis, waa'ee yaadaafi
sodaatee, kan mootummaa isa ta'e Mana Barumsaa fedha ilmashee uumaashee irratti gattee, galfata
Malkaa Bidiruutii barachuu yaadee ture. Amma garuu, jaamaa, imaanaa imimmaaniin jiidhe, "Hoodhu" jettee,
kaffaltii malee haabaratuuf tumsa barsiisotni mana Waaqa ilma kenneefitti deebistee yeroo lammataatiif
galfata kennatte. Inni harkaa fuudhes imaanaa
28 29
2018
lmaanaa lmaltuu lmaanaa lmaltuu
fuudheef amanamaa ture. Yeroo ammaa kanatti, dabtaraafi saanduqa lestiroosaa butatee magaalaatti
Kennaan kaayyoo lama qabatee humna ijoollummaatiin ol ba'a; dalagaa dalaga - waan bultoo - waan
imala eegaleera. qoonqoo! Yeroo gabaan hin jirretti dabtarasaa baafatee
Tokko, kaayyoo baratee sadarkaa guddaarra ga'uu isa barataa oole keessa deebi'ee qayyabata; hoj-manee
yommuu ta'u, inni biraanimmoo dalagee jireenyasaafi hojjeta. Bakka rakkiseenitti maamiltootasaa gaafata;
kan haadhasaa jijjiiruudha. Lachaniyyuu wallaansoo "Bakki kun naanubatamne; mee na hubachiisaa,"
jireenyaa yeroo wal fakkaataa jedha. Yommuu akka dhi'uu ta'u manatti deebi'a.
keessatti
adeemsifamaniidha. Wallaansoo jireenyaa kana lamaan Dabtaraafi saanduqa lestiroosaa kaa'ee suuq-laphee
irratti wal faana hirmaachuu kaayyeffateera. mormatti diratee gara magaalaatti ol deebi'a: Tamboo,
Hirmaachuu qofas miti; lachanuuniyyuu milkaa'uu ancaa, minminii adda addaa, anqaaquu haatnisaa
fedha. Fedhiin isaa dhugoomee galma kaayyoosaa bira affeelte, •.• martinuu saanduqa kaartoonii lapheerratti
ga'uufimmoo, amartii obsa fixachiisaafi rakkisaa, baatu keessatti argamu. Isa baatee hoteelaafi mana
akkasumas qoraa keessa hulluuquun isaa dirqama, dhugaatiirra naanna'a -jamilummaa!
1.8 Jiruufi Jireenya Kennaa

1.8.2 Sanbata-Sanbata .•• guyyaa torbaffaa!
1.8.1 Wixataa hanga Jimaataatti:

Akka amantii Kennaatti, guyyaan kun guyyaa
qoodamee Waaqaaf adda ba'eedha. Guyyaa laguuti:

Ganama, ciree haatnisaa qopheessiteef nyaatee,
hin dalagu; hin nyaatu; hin dhugu. Lagatee kadhata;
qalamaafi dabtarasaa fudhatee gara mana barumsaatti
cubbuusaa himata; dhiifama kadhata - Waaqa
fiiga. Mana barumsaa deebiitti laaqanasaa nyaatee,
amanate. Uumaafi uumama gidduu jaarsomee
30
31
Imaanaa Imaltuu
lmaanaa Imaltuu
dhaabata - araara dubbata; "Araar!" Jedha: Araar!
biyyasaaf••• lafasaaf••• namasaaf ••• firasaaf•.• diinasaaf•••
1.9 Kennaan kutaa sagal ga'e
haadhasaaf••• abbaa dhalcheeniifillee!

Kennaan qaamaan guddataa, umuriin bilchaataa,
1.8.3 Dilbata-Dilbata: sammuun gabbataa, dubbii Waaqaafi hawaasa waliin

jiraaturraa hubannaafi ogummaa horataa, ••• akkas- akkas
Ganamaa hanga sa'a laaqanaatti, ijoollota akkumasaa jechaa dhufee barumsaan kutaa sagal ga'e. Bara kana,
"lskoolaariin" baratan faana daree barnootaa dalagaa lestirummaafi jamilummaa dhaabee barattoota
qulqulleessa. Laaqana booda, uccuusaafi kan muraasaaf qayyabachiisaa manaa-manattii ta'uun, ji'atti
haadhasaa funaanee miicca - laga bu'ee. Achii deebiitti miindaa hojjetaan mootummaa tokko giddu-galeessatti
xiqqoo boqota; haadhasaa haasofsiisa - taphachiisa. argatu argachuu jalqabeera.
Achiis ni qayyabata -qo'ata!
Yeroo ammaa kanatti Kennaan, waantota lamaan ija
"Jabaadhu ilma ko," jettiin haatnisaa; "Jabaadhu!"
namootaa keessa seeneera: tokko dandeettii barumsaa
Jabaadhuusheetiin innis ni jabaata. Dalagaa barata;
isaatiini. Ammaan duratti, barumsaan ciccimoo kan ta'aan
barataa daldala. Dadhabe jechuun hin jiru; nan
barattootni hedduun mul'ataa turaniiru; kan Kennaa
nuffeenis. Dammaqiinsaafi jabinnisaa, gara nama
garuu adda ta'a. Barumsa qofa miti, inni waa hundaan
biraattillee kan darbuufi miira wal fakkaataa kan
tokkoffaadha: Barumsaan tokkoffaa! Naamusaan
gonfachiisu fakkaata. Kun marsaa jiruufi jireenya
tokkoffaa! Jireenya hawaasummaasaatiin tokkoffaa!
Kennaati. Aduunis dentaasheetiif dhiitee bariiti.
Tokkoffaa! Tokkoffaa •.. !
Lammatnimmoo miidhaginasaatiini. Darbaa miidhaga!

Erga dhalatee eegalee luucca'aa rifeensa mataasaatti
32
AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018 33
qarabaan hin buune - akkuma kan Samsonii. Duubaan 1.10 lmaanaa lmaltuu
goranii gaafa ilaalan shamarree Hindii fakkaata. Solana;
bocni fuulasaa, akka boca onnee - gararraan bal'atee Addunyattiin kun, "Kanan siif godha; kun sirra hin
dhiphataa gadi bu'a. Haatnisaa magaallee taatus inni ga'u," jettee nama waadaa seenteef hin qabdu; namni
garuu diimaadha; "Namtichi bara sana Kuluulee gudeede waadaa seensisiifachuu danda'eenis hin argamne.
tarii faranjii ta'innaa?" •.. nama jechisiisa. Walumaa galatti, Yeroo hin eeginitti, waanti hin eegamin, jireenya
bifti Kennaafi haalli guddinasaa waliif faallaadha. dhala namaa keessatti tasa raawwatamee arguun
isheetti tola... kanumaaf, Kennaan qormaata kutaa
Miidhaginni Kennaa, hundumaa caalaa qalbii
kudha-lammaffaa fudhachuuf ji'a sadii hafetti
shamarranii biteera. Shamarran Gimbii keessaatii isatti
haatnisaa haalaan dhukkubsatte.
siqattee, nadhii jaalala dargaggummaarraa qooddeefii -
qooddachuu hawwitee, cinasaa kan hin maggalle hin
Kuluuleen erga Kennaa deessee kaatee eegaleeyyuu
argamne yoo jedhame harboomsuu hin ta'u. _ Ifa
miirri dhukkubaa utuu itti hin dhaga'aamin yeroo itti
baasanii kan gaafatanis jiru. Isaan akka kanaatiif
ooltee bulte hin yaadattu. Ta'us mucaan koo na duraa
innimmoo deebii iftuufi gabaabduu tokko qaba; innis,
jeeqama jettee hanga ammaatti iccitaan qabattee
"Waanti hundinuu yeroo ofiisaatii qaba," kan
jiraatteetti. Kan ammaa kun garuu nan dhoksa jettus
jedhuudha. Galmasaa beeka; ka'umsasaas. Kanaaf, gad-
kan dhokatu ta'uu didee ciibsate.
jedhee barata, gad-jedhee hojjeta - ol jedhee
jiraachuuf!
Kennaan haadhasaa wal'aansisee fayyifachuuf hanga
humnasaatti gadi hin teenye - dukaana qorichaa
dhaqee mallattoo dhukkubashee himee kiniina bitee
34 35
Imaanaa Imaltuu
yoo jiraate jechuun naannoosaa mil'ate; namni biraan
lmaanaa lmaltuu garuu hin turre. Sagalee inni dhaga'es kanuma
liqimsiisuuniirraa eegalee hanga hospitaala geessee haadhasaa ture. Ni raajamel Sagaleen kadhaasaa gurra
ogeessa fayyaatiin ilaalchisuuniitti. Kuluuleetti garuu Waaqaa seenee deebii akka argates hubate.
homaa fooyyeetu dhibe. Dooktara warri jedhamanis,
kan haadhasaa wal'aananii fayyisuufiin haahafuutii Kuluuleen obdii kutichaa keessa jilbeenfattee •••
walii dhukkubasheellee adda baasanii beekanii himuufii harkashee lachan ol bal'istee... argaa malee gara
hin dandeenye. Waaqaa ilaalaa... imimmaan ishee maddliwwan ishee
irra gadi lola'u haqxee ol itti facaasaa... ''Yaa Rabbi,
Dhumarratti Kennaan, dawaa namni tolche haadhasaa maaloo, adaraa •.• waa'ee dhala kootii akka beektu
fayyisuufii akka hin dandeenye yommuu hubatetti, isa godhi - an sitti kenneera. Hin beektu hin jedhu -
hundaa danda'u - gara Waaqa amanatee kufee jireenya koo ni beekta: kennee alaa hin qabu; nyaadhee
sagadeefitti boo'uu jalqabe; "Ni dandeessaa haadha garaatii hin qabu; keewwadhees of harkaa. • •• dhala
koo naaf fayyisi," jedhee. koo .•• adaraa mucaa koo ••. ! Ilaa yaa Rabbi, nama gootee
uumtee saree gootee na jiraachisteetta. Qaroo natti
Kuluuleen dhukkubsattee ciistee torban lama booda! dognoomtee orma ifaa na gooteetta. Na rakkistee
Lafti bari'uuf booruu diimate; Kennaan haadhasaa bakkan itti rakkina koo rakkatadhu na rakkisteetta.
dhukkubsachiisuuf halkanicha guutuu taa'aa bulee Kana hundumaatiif sinkomanne; sinkomadhus.Yaa
akkuma xiqqoo sillim jedheen, sagalee ammaan duratti Rabbi, egaan ani har'a imaltuudha. lmaanaa koo
dhaga'ee gurraa qabuufi torban lamaan kanaaf irraa garuu adaraa. lmaanaa imaltuu yoo nyaatte cubbuu
fagaatee ture tokko qalbii hirribaa keessa ta'ee
sitti haata'u."
dhaga'e - sagalee haadhasaa. Kennaan bita galchame! 37
Mudhiitti ol jedhee kuticha keessa tarii namni biraan AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
36
lmaanaa lmaltuu Imaanaa Imaltuu
Akkumashee durattii ganamaan kaatee, ciree
Kadhannaashee xumurtee bakka jilbeenfattee kaatee bilcheessitee erga dhi'eessiteen booda Kennaa hirribaa
dhaabatte. Kuluuleen yeroo sadaffaaf waa'ee dammaqsite; "Dhala ko, bari'eeraa ka'i. Ka'iitii ciree
dhalashee Rabbitti imaanaa kennatte. Kan ammaa kun nyaadhuu mana barumsaa kee dhaqadhu."
kanneen lamaan duraarra xiqqoo waa jabaata; kadhata
gabaabaa, garuu hedduu! Waa'een ciree ganamtichaafi waa'een hirbaata gooftaa
galgaltichaa wal namatti fakkaata. Lachanuurratti,
Kennaan bishaan waqtii Bonaa biqiltuu mana boroo iccita affeerrichaa, affeerticha malee affeeramtootni
guddisuu danda'u qaroo ijawwan isaa lachan duratti waan quba hin qabneefi!
kuufatee sirreerraa bu'ee, "Harme naa fayyitee?"
Jechaa dhaqee haadhasaattl marmee, gatiittiishee
1.11 Maaliif?
irratti roobaa, boo'icha sagalee hin qabne boo'e -
gaddee utuu hin taane darbaa gammadee. Barsiisaa
We'itii shanaffaa - we'itii herregaa!
Haatnisaas akka seequu ta'aa, "Eeyyeen fayyeera dhala Kumarraan ni barsiisa; gabatee gurraacharratti
ko," yoo jettuun, irraa ol jedhee, fuulaafi ijashee keessa barreessa; barattoota tooraan taa'an gidduu oliifi
hubatee ilaale. Fuulaafi ijashee irrattis miirri gadi daaddisaa ibsa. Barattootni qalbifannoon
dhukkubaa hin mul'atu ture. Innis fayyuushee amanee dhaggeeffatu; qabxii ijoo-ijoo qabsiisa qabatu. Kennaan
fudhatee, Waaqa haadhasaa fayyiseetiif galata garuu qaamaan daricha keessa jira malee yaadaan
galchaa, hanga bari'utti deebi'ee rafe.
ximbiriiree waan tureef, harki ta'e dhaqee gatiittiisaa
irra tasa yommuu qubatu wareeree yaada keessaa
Dhugumattiyyuu Kuluuleen waanuma fayyite fakkaatti.
dammaqe. Barattootni itti kolfaniiru;ta'us innoo kolfa
39
38
- / S (j I ~j u Wl'? 0I : ot
isaaniitiif hin mufanne. Maddiiwwan harmee bar'uu harkaasaa lachan keessa
oolchee raasaa, "Haadha ko... harmee ko," jedhee
Harkichi kan barsiisaasaatiiti. Barsiisaa Kumarraan sila harmee waama. Haatnisaa garuu hin kaatu.
erga kutaa seenanii eegalanii Kennaa ijaan hordofaa "Harme," yoo jedhu, "Oo! Maal jettee dhala ko?" Hin
turan; "Kenna maal taate nagaa mitii?" "La... lakkii jettu. Isatu nama du'e argee hin beekuuf gowwoomeeti
nagaa dha; homaa hin taane." malee, afuurri keessaa haratee, edaa harmeen
"Boo'uutti jirtaam Kenna." boqotteetti.
"Ee ••• nyu? Animoo?" Kennaan jechaa, jala baallee "Harme na sobdee? Akkuma kaanii atis garaa natti
ijawwan isaa axaa'atee yommuu qubasaa ilaaletti, jabaattee? Maaliif harme? Maaliif deessuu ko? Maaliif?
edaa isatti hin beekamneef malee boo'uutti akka jiru Maaliif?"
hubate; "Dhiifama barsiisa," jechaa dabtarasaa bakka
taa'eetti dhiisee ka'ee... gara miirri ja'affaan
1.12 Awaalcha Haadhaa
qajeelchetti fiigicha jalqabe - gara manaa... gara
haadhaa!
Kuluuleen du'uusheetiin duratti Bataskaana Maaramii
dhaabbatti turte. Turtiishee kan biyya lafaa kanarraa
Kennaan fiigichaan afuuraa ciccitaa yommuu mana
xumurtee yeroo boqottus akka himannaasheetti
ga'e, haatnisaa deebitee ciisteetti; "Harme," jechaa
seene. awaalamuuf reeffishee namoota muraasaan
hordofamee gara bakka awaalcha Bataskaana
"Harmee ••• harmel" Itti siqee waamus, homaa!
"Harme deebisee si dhukkubee?" Maaramiitti geeffame.
40 41
2018 2018
1
S O / 9 0 urs 0 1 : 0 l
Namoonni awaalchaaf dhaqan, boolla qotanitti
Kuluulee qofa awaalan. Kennaan garuu... amilee Kennaan akkuma yaade godhe; manaafi nama
barumsaa, mul'ata jiruu, abdii jireenyaa, fedhii bor dheessee, qe'ee warra du'anii - awaalcha gidduutti
namoomuu... kaleessa qabaataa ture marayyuu of gale. Guyyaa-guyyaa, gaaddisa mukaa tokko jala
keessaa gadi haree, haadhasaa waliin boolla tokkotti jirmasaatti hirkatee taa'ee gaddaafi boo'aa oola;
awaale. Awaalees galuu hin feene. Fedhus eessatti? halkan-halkan, awaalcha haadhasaa boraafatee ciisee
Maalis barbaacha? Abbaadhaa? Obboleessaa? Moo ekeraa haadhaa haasofsiisa.
obboleettii? Eessumaa? Wasiilaa? Adaadaa? Aboo?
Moo durbii? lnnoo durattiyyuu isaan kanaatiif orma
1.13 Guyyaa Shanaffaa!
ture. Ifa biyya lafaa kanarraa namni inni qaba jedhu
tokkittii haadhasaa turte. lsheenimmoo amma Akka amaleeffannaa hawwaasa naannichaatti, guyyaa
duuteetti. Maaltu hafeefiree? Homtuu! shanaffaan, mallattoon qe'ee warra gaddaa - baalli
jiidhaan bu'ee goge haramee ba'ee, rifeensa
Kanaatiif Kennaan waan tokko murteesse; midhaan- aaddatanii, gurraacha uffatanii, gonfoo gaddaa
bishaan !agatee, achuma qe'ee warra du'aniitti galee - mataarra kaa'atanii yookaanis hidhatanii ••• guyyaa itti
awaalcha gidduu taa'ee, haadhasaatiifis, ofiifis, gaddarraa ka'aniidha. Kennaaf garuu akkas miti.
boo'aafii-boo'ataa, gaddaafii-gaddataa... lubbuun isaa Gadda Inni taa'e gadda shanan baasanii ka'an utuu hin
akka dabartu fedhe; murteesses. Kanneen isa beekaniifi taane gadda gaddaa utuu gaddanii ittiin du'aniidha.
hin beekneen furii itti wal dabarsanii sossobanis, Kanaaf akkuma kaleessa dheengaddaa, gaaddisa
kadhatanis, yaadasaa kana tasumaa jijjiirsisuunii hin mukaa sana jala, jirma mukichaatti hirkatee fuulasaa
dandeenye. jilba miillawwan isaa lamaan gidduu awaalee taa'eera.
42 43
Imaanaa Imaltuu
lmaanaa Imaltuu
Akka saayinsiin jedhutti yoo ta'e, namni bishaaniifi
midhaan malee hanga guyyaa sadiitti lubbuun turuu
-2-
mala. Guyyaa sadiin olitti turuu yaallaan garuu ni du'a.
"Kilililiil... kilililiil... kilililiil ••. " Sagalee waamicha

Bishaanniifi midhaanni afaan Kennaatti bu'uun har'i
bilbilaati. Isa kan iyyasaatiin cal-jechiinsa gor-
guyyaa shanaffaa isaati; Kennaan garuu hin duune;
duubichaa booressee .•. Amiinaas sooratarraa kaase.
boo'icha dhaabus lubbuun jira. Maal ta'inna laata
Kan bilbile haadhashee turan; "Nagaa ooltee hintala
icciitiin kanaa? Saayinsiitu soba moo Kennaatu
ko? Mana barumsaatii galti ga'ee?"
ergamoota Waaqaatiin buddeena waaqa rraa
"Eeyyeen harme galeera."
sooramuutti jira? Moo ••• silaa duutni kunis yeroo
"Laaqana kee nyaatteeree?"
eeganitt haftee yeroo dhiisanitti dhufuu baay'istii .•.
"Utuun nyaachuutti jiruutiyyuudha kan bilbilte."
tariimmoo du'atu xiiqii ittiin qabatee laataree? Kanas
"Egaan yoos nyaadhuu xumuriitii anaafis qabadhuu
ta'u sana, Kennaan midhaan-bishaan malee _guyy~a
shanaffaarra ga'eera. Kana caalaa garuu waan lubbuun kottu."
"Lakki harme; sa'a lamarraa eegalee sagantaa
turu hin fakkaatu •
qayyabannaan qaba miti moo? Mucichi dhufee yoo na
Amma waanti Kennaan dharraatiin eegaa jiru waan
tokko qofa - du'a. lsas taanaan har'a akka argatu abdii dhabe hoo?"
godhatee utuu taa'uuttl jiruu, tasa sagalee kottee "Mucaa kam?"

"Kan na qayyabachiisu sanaadhaka.''
namaa wa'ii ... koshoshii dhaga'e.
"Gidduu kana dhufuu dhiiseera jettee hin turree?"
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
''Ta'us tarii har'a yoo dhufehoo?"
44
"Maal rakkoo qabare? Yeroon sichi tokkoyyuu hin
45
\
taane .•• " dheebotin dhuguu, hin daarin uffachuu. "Rakkina,"
"Atimmoo harme! Of biraa maaliif hojjetaa tokko gaafa jedhan maqaan dhaga'uufi jireenya namoota
hin ergitu?" naannooshee keessatti arguun alatti guyyuma
"Hundinuu dalagaa qabataniiru. Naa kottu hintala ko tokkoofillee dhandhamtee, qabatamaatti maalummaa
na nyaachistee daftee deebitaa," erga jedhanii booda, rakkinaa utuu hin argin kan guddatte, hintala
ammammoo akka amalashee sana dallantee laaqana sooressaati.
nyaachuutti jirtu dhiistee kaatl jedhanii waan
sodaataniif, "Yookaanimmoo dhiisi hintala ko - suuta Har'a Hajii Nuureen, umuriin mana waggaa ja'atamaa
jedheen booda yommuu abbaan kee dhufu walakkeessaniiru. Makkaa Madiinaa ga'anii deebi'anii
nyaadhaatii," jedhanii bilbila cufan. Jaalalaafi gara- maqaa latoo "Hajii" jedhu argachuusaaniitiin dura,
laafina, akkasumas kunuunsa akka maleen haadha manaasaanii warra jalqabaa fuudhuun ijoollee
qanansiifamtee waan guddatteef, xiqqoo waan torba irraa godhatan. Makkaa Madiinaa deebiittimmoo
mufachiisuun yoo agarte, yookaanimmoo dhageesse, haadha manaa biraa fuudhanii hintala tokko godhatan.
akka daa'imaa daftee dallanti -Amiinaan. Walumaa galatti Hajiin, mataa maatii lamaafi abbaa
ijoollee saddeetiiti.
Maatii dureessotaa magaalaa Gimbii keessa jiru
jedhaman keessaa isaan tokko kan ta'an abbaashee Hajii Nuureen, warrasaaniitiif tokkicha ilmaa
Hajii Nuuree Xaayiriifi haadhashee Aadde Muniiraa ta'uusaanii irraatiin kan ka'e, abbaafi haatnisaanii ija
Ha'imad gidduudhaa kan biqilte Amiinaan, dhalattee keessa ilaalaa waan guddisaniif, dabalatasimmoo
isuma of bartu maatii jireenya irraa hafaa jiraatan maatii of-ga'oo keessaa waan ba'aniif ta'uu hin
keessatti of agarte: hin beela'in nyaachuu, hin oolle ..• ijoollummaasaanii irraa eegalanii, kanan jedhe
46 47
Imaanaa Imaltuu
Imaanaa Imaltuu
waan hin feeneef, abboommii jabaafi adabbii irra darba
ta'u malee jechuu baay'isu; xiiqii jaallatu. Amalli kun
hin qabne jalatti ijoolleesaanii guddisaniiru;
ammumallee darbee-darbee isaan irraa ni calaqqisa.
guddisuuttis jiru. Haadhota manaatiifi ilmaan isaanii
biratti, Waaqaa gaditti akka Waaqaatti sodaatamu.
Hajii Nuureen, dargaggummaa isaaniirraa eegalee,
Angafa ilmaan isaanii kan ta'e Kadiriin, ergumanni
yeroo hedduu dubartiitti hamatamu; amantii
fuudhee mana dhaabbateellee manasaa dhaqanii,
isaaniitiifis hanganatti amanamoo hin turre. Erga
utuma haatni manaasaa dhaabattee ilaaltuu, garaan
fuudhanii mana dhaabbataniillee haadha warraasaanii
lafa ciisi jedhanii garaan lafa ciibsanii, akka daa'imaatti
irratti ala-ala ni ilaalu turan. Hajummaa booda garuu
reebaniinii beeku.
amalasaanii badaa sana dhiisanii gaa'ilaafi
amantiisaaniitiif amanamanii buluu jalqaban. Haadha
Dhimma jireenya ilmaan isaanii keessa seenuus akka
manaasaanii lamaan waliinis yoo ta'e akka sagaleen
dirqama abbummaa ba'aachuutti ilaalu; "Kanan siif
Rabbii abboometti jiraachuutti jiru.
jaalladhe fuuta; kanan siif filetti heerumta;" dhaabbii
jedhu qabu. Sababuma kanaatiin, Kadir ishee jaallate
Hajiin har'arra dhaabatanii, waa'ee amalasaanii badaa
utuu hin taane ishee abbaan isaa jaallataniif fuudhuuf
kaleessaa sana battala yaadatanitti kam irra caalaa kan
dirqame. Hintallisaanii durbaa, isheen seera Sheri'aa
ceepha'an, warrasaaniiti. Kunimmoo tarii sirriidha;
jalatti guddatte - Jamiilaanis yoo taate, namticha itti
yeroo hedduu maatiin, ilmaan isaanii jaallatan guddisa
heerumte sana isheetu fedhee utuu hin taane Hajiitu
balleessu.
dirqiin itti heerumsiiseeti. Gabaabaatti Hajiin, hordofoo
ilaalcha maatii warra duriiti. Kunimmoo ilaalcha
Hajiin, dogoggorri warrasaanii kaleessaa, har'a
dhaloonni ammaa qaban waliin kan walitti bu'uudha.
isaaniitiin, ilmaan isaanii irratti akka lammeeffamu
49
lmaanaa Imaltuu Imaanaa Imaltuu
ta'u, to'annaa Haadha Amiinaa jalatti hojjettoota
Maqaan haadha manaa Hajii Nuuree warri guddoo shaniitiin socho'a. Amiinaanis guyyaa gabaan isaanitti
Aadde Fatiyaa ta'us yeroo hedduu kan namootni gobbitu dhaqxee-dhaqxee dalagaa ni gargaartiin. AI
waaman maqaa ilmasaanii angafaatiini - "Haadha tokko- tokko bakka ga'an gaafa qabaatanis bilbilanii
Kadir" jedhanii. Haatni Kadir, fuusifatanii- Amiinaa waammatu.
heerumsiifatanii akkoo arganiiru. Umuriinis shantamaaf
mataa baatu. Abbaa Amiinaafi Haadha Amiinaa gidduu hanguma
garaagarummaan umurii bal'aan mul'atu,
Haatni Amiinaa - Aadde Muniiraan, Amiinaa qofa garaagarummaa ilaalchaa bal'aatu ture - keessattuu
godhatan. Kunis kan ta'e fedha dabalanii dhala waa'ee hintalasaanii irratti: Hajiin, "Ijoolleen Waaqa
godhachuu waan hin qabneef utuu hin taane, yeroo hin beektu ulee malee," jedhu; Haatni Amiinaammoo,
Amiinaa godhatan sana miidhamsa isaan irra ga'e "Na duraa jiitessita," jedhu. Hajiin, hintallisaanii ijaabii
irraatiin kan ka'e fayyummaa isaaniitiif jecha,_ lamuu uffachuushee fedhu; Aadde Muniiraanimmoo, "Lakki
dadhabbiin garaatti akka hin hafneef, gadameessi hin ta'u I Bareedinni hintala koo ibsaa gaanii keessaa
saanii waan cufsiifameefi. Aadde Muniiraan waggaa ta'ee hafuu hin qabu," dhaabbii jedhu qabu. Lameen
kudha-arfan isaaniit heeruma n. Heerumaniis keessaa yaadni Amiinaan deggertu kan haadhashee
waggaasaatti Amiinaa godhatan. Har'a umuriin isaanii ture.
sichi digdamii-sagal. Hintallisaanii Amiinaan immoo

Amiinaan kaleessa daa'ima turte - daa'ima wallaaltuu;
kudha afur. Dukaanni raabsaa shaqaxa jimlaa fuullee
yookaanis kurkurtuu... uumaa warra kolfeen-kolfitee
buufata konkolaataa Magaalaa Gimbii(kan durii) jiru
warra boo'een-boossu; lubbuu hamaafi tolaa addaan
sun qabeenya Hajii Nuuree keessaa tokko yommuu
50 51
Imaanaa lmaltuu lmaanaa lmaltuu
hin baafatin .•. laphee hin seelatin - laphee ergamootaa;
yeroosheen baatee galtu ganda keessatti eeganii,
ijoollee haasaa waarii waaree lammeessitu; yookaanis
qoccolloon qerqedaa ija hamaan ilaaluunii jalqabaniif .
owwaattuu - ishee laga teessee ka namoonni jedhan
... warrasheetiif malee, egaan sichitti Amiinaan daa'ima
afaanii butattee jechuun akkeessitu - akkeessaaf
miti.
dhamaatu. Silaa harka xuriifi akka duriitti hin
hafaniitii ..• Amiinaan har'a guddaatteetti! Bara darberraa eegalee, iyyaafataan Amiinaa
hedduudha ••• gaafataanis kitila. Kara-deemaan martuu
Dhalaa umuriin mana kudhaa- seenterratti jijjiirama waa'eeshee dubbata... jaalalaaf saaddata. Silaas,
qaamaa saffisaa arguun keessummaa ta'uu baatus, guntuta qummaade - qaama ija qabu, ija kamtu argee
yeroo gabaabaa asitti, jijjiirama qaamaa saffisaa ija kamtu dheessa!? Qaama harki hin tuqin, nafa
Amiinaan agarsiisuutti jirtu, miti orma, warrumashee sukkuumamee nafatti hin madaqin, eenyuutu argatee
iyyuu raajuunii hin oolle. Dhalootaan haata'u akkaataa eenyuutu isa dhiisa? Eenyuyyuu! Haa ta'u malee,
guddinashee irraan kan ka'e, barana yommu_u hundaan hawwamteef Amiinaan kan hundaa hin taatu.
qormaata biyyoolessaa kan kutaa saddeetii fudhachuuf Kumaan jaallatamtus, kitilaan faarfamtus, sanyii
qopheerra jirtu kana sichi kichuu waggaa kudha-afurii Addaam keessaa kan lapheen ishee eyyameef tokkicha
taatullee, qaamni irra ba'ee durba geessuu qofatu argata. Laphee Amiinaa keessa sanyiin Addaam
fakkaatteetti. oolee bubbule tokko jira. Namni kunimmoo yeroo
ammaa kanatti, ifa lafaa kanarraa qaba kan jedhu
Kanumaafiyyuudha fakkaata, dargaggootni gandashee tokkittii haadhasaa du'aan dhabee gadda hammaataa
keessaa, warrumti kaleessa daa'imummaa isheetiin keessa oolee bulaa jira.
ishee beekan, kan isaan har'a ***
53
52
argamu sana Waajjira Qaxxaa-mura Diimaa Godina
Wallagga Lixaarraa kaffaltii muraasaan kireeffatee,
-3-
keessatti, mantaloo dhuunfaasaa banateera.
Amiinaanis achuma dhaqxee, ala dhaabattee
Sagalee kottee namaa Kennaan dhaga'e kan Amiinaati.
waamsiste.
Barattoota inni mana-manarra deemee qayyabachiisu
"Dalagaan si hiiksise mitii? Dhiifama waa si
keessaa Amiinaan ishee tokko turte. Keennaan waa'ee
gaafachuuf jedheen."
dhukkubsachuu haadhasaa dursee waan hin himiniifiif,
"Haa ta'u kaa maal rakkoo qabaree? Na gaafadhu."
guyyoota arfan darbaniitiif walitti aansee ishee
"Kennaan guyyoota arfan darbaniif hin dhufne, maal
qayyabachiisuurraa hafuun isaa haatnisaa duunaan
ta'eetii?"
ta'uu, Amiinaan reefuu har'a dhaga'uusheeti -
"Gaddarra jira."
Qananiirraa. Qananiifi Kennaan akka walitti adeeman
"Gadda maalii?"
Amilnaan ni beekti ture.
"Haatnisaa duraa duutee."
"Yaa Allah! Yoom?"
Qananiln, dalagaa lestirummaan alatti ogummaa
"Erga awaalamtee har'i guyyaa shanaffaasheetl."
rifeensa mataa sirreessuu qaba ture. Kennaan kutaa
"Nama gaddisiisa." Gadditee hidhii xuuxxe.
sagal ga'ee lestirummaafi jamilummaa dhiisee
"Garuu maal ta'aniitii? Jechuun, dhukkubaanii turee?"
qayyabachiisaa manaa-manattii yommuu ta'etti,
"Eeyyeen."
innimmoo sirreessaa rifeensa mataa dardarranii ta'ee
Dhukkubsachuu haadhasaa waan dhokseeniif
qacaramuun dalagaa jalqabe. Bara darberraa
Kennaatti mufatte.
eegaleemmoo, konteenara cina dallaa buufata "An hin beeku; qofa garuu, akka Kennaatti namni
konkolaataa, fuullee dukaana shaqaxaa Amiinaafaatti
54 55
lmaanaa lmaltuu Imaanaa lmaltuu
haadhasaa jaallatu jiraa laata? Fayyifachuuniif yaalii Kennaan garuu guyyuma haadhasaa dhabe kanneen
inni hin godhin hin turre; qarshii gudunfatee qabu mara cufa dhabe."
wal'aansasheetti badduu baase. Garuu maal fayyada ••• " "Sin galateeffadha!" Harka qabdee irraa adda baate.
lmimmaantu huunaan addaan kute.
"Amma eessa gadda taa'eree?" Waanta himameefiitiin lapheen Amiinaa guddaa

"Bataskaana Maaramii - awaalcha gidduu." tuqameera. Nyaata baattee manaa kan kaate
"Naangalle; jechuun?" haadhashee dalagaa furtee laaqana nyaachisuuniif
"Erga haadhasaa awaalee eegalee achuma jira." ture. Amma garuu, midhaan-bishaan lagattee, lubbuu
"Maaliif?!" du'aaf kaate tokko ittiin qabdee deebisuuf fudhattee,
"Du'a haadhasaa irraan kan ka'e akka raata'uu wa'ii gara bakka awaalchaa Bataskaana Maaramiitti fiigicha
ta'eera .••. abdii jireenyaa, amilee barachuu, fedha bor jalqabde - hanga achi geessuttis lubbuttii nagaatti akka
arguu, •.• marayyuu boolla haatnisaa itti awaalamtetti tursuuniif keessa'sheetti Rabbiin kadhataa.
ishee faana awaaleera. Midhaanniifi bishaanni erga
afaan isaatti bu'ee har'i guyyaa shanaffaasaati." Uumamashee ta'ee garaa namaa gadduufi afuura
"Biyyicha keessa namni hin jiru moo? Maaliif callisanii namaa ho'u qabdi -Amiinaan. Hiyyeessa gargaaruun
ilaaluun?" kennashee ganamaati. Rakkattee maalummaa rakkinaa
"Inni yoom nama dhaga'a jetteeti?! Garuu dhugaas kan hin argin taatullee miira nama rakkateef
qaba." dhukkubsatu qabdi. Beela namaa hin jaallattu; ofii
"Dhugaa akkamii?" nyaachuu caalaa kan beela'eef laattee inni yommuu
"Inni abbaa dhabe haadhatti obsa; lachanuu kan dhabe nyaatu teessee ilaaluutu ishee quubsa. Ofiif qul'aatti
obboleessa, obboleettii, fira, antee... isaatti obsa. haftee kan daaretti uwwisuutu isheef ulfina... kana-
56 57
kanafaa ture maddi gammachuu lubbuu Amiinaal keessa bubu'anii lubbuu waan qaban hin fakkaatan.
Kanarrattimmoo Kennaa darbaa jaallatti - hanga Naannoosaa kan hubatus miira nuffiitiin ture.
har'aatti baafattee hin himiniifiyyuu malee.
Amiinaan cinasaa geessee, boquu cabsattee yeroo
Daa'ima taatee utuu jirtuu lapheen ishee jaalalaaf muraasaaf erga dhaabataa turteen booda nyaaticha
Kennaa hawwe - dur yommuunni fuullee dukaana lafa ka'aattee, akka boquu cabsattetti fuul-duratti
haadhashee taa'ee kophee qulqulleessuufi suphu. adeemte - gara awaalcha toora galanii fuulleesheetii
Guddataa yommuu adeemtes, hawwiin lapheeshee kun mul'ataniitti. Isaan keessaa awaalchi moggaarra jiruufi
ishe faana guddataa, caalaatti hidda dhiigaashee biyyee ho'aan itti deebi'aa, inni kan haadha Kennaa
keessa hiddasaa diriirfataa adeema ture. Barana kutaa ta'uu waan tilmaamteef miil-jala awaalichaa
saddeet geessee, qayyabachiisaashee manattii ta'ee dhaabattee, sagalee gadi qabattee, hirqitee boo'uu
akka qacaramuufiif fedhuun ishees •.• barumsa utuu hin jalqabde; tilmaamnishees sirrii ture.
taane jaalala haaqo'achiisuuniif ture. Kun Kennaaf hin
galle; isheenis hin hubachiifanne. Har'a garuu tarii utuu Erga Amiinaan dhuftee eegalee qalbiin Kennaa isheerra
lubbuun jiruu yoo qaqqabatte himuufii qabdi. Kennaan jira. Jirma mukichaatti hirkatee taa'ee, akka nama
dhabe kan jedhame mara jaalalasheetiin deebisee akka raata'ee hubataan Haalaan. Sagalee boo'ichashee
argatus ni beekti. gurraan dhaga'uu baatus, imimmaan ishee
maddiiwwan ishee lachan irra gadi konkolaatee
Kennaan ol jedhee kallattii koshoshii dhaga'erra argaa awaalcha haadha'saa irra bu'ee, biyyee haatni'saa jala
annisaa maa'ileen yommuu mil'atetti, Amiinaa garasaa ciisuutti jirtu utuu jiisuu argeera. Kuluuleetiif, akka
dhufuutti jirtu arge. ljawwan isaa lachan boollasaanii Amiinaa kanatti lapheen isaa gaddaan cabee,
58 59
kulkulfataa... imimmaan dhugaa namni biraan roobe
miti; gaaffichatu gaaffii ijoollee itti taanaan malee.
yoo jiraate, tokkicha dhalashee - isa qofa ture.
Ta'us deebii itti hin dognoomne; "Silaatii anis ishee
faanan du'aatii ka'a ture; .•. abdii jireenyaa, amilee
Amiinaan, daqiiqawwaniif dhaabattee haala kanaatiin
barachuu, fedha bor arguu... gara mul'ata koo
erga boo'aa turteen booda gara Kennaatti deebitee,
kaleessaatti. Hin ta'uuf malee .•• "
cinasaa - ofirra quphantee, jalqabarratti waa'ee du'a
"Ta'eera." Caalmaatti raajamaan ilaale. Miirri fuulashee
haadhasaatiif gadda itti dhaga'aame ibsiteef; itti irratti mul'atummoo qulqullummaashee kan mul'isuuf
ture.
aansuunis jajjabeessuunii yaalte.
"Na dhiisi Amiina. Waa'ee gadda du'a haadhaa •.. isa irra Amiinaan bakka quphantee kaatee dhaabattee, gara
ga'etu namaaf beeka. Haatni koo akka namaatti awaalcha Kuluulee ilaalaa sagalee ol fudhattee, "Yaa
uumamtee akka sareetti jireette ... hin jiraatin duute.
ekeraa haadha Kennaa hoo ..• mee al tokko na dhaga'i.
Naman si godha jedheeniin ture; garuu hin Yaa afuura haadhaa •.. yoo akkuma jedhan jirta ta'e,
dandeenye."
mee al tokko na dhaggeeffadhu. Ilmi koo akkam ta'inna
jettee boqonnaa of hin dhorkin. Ilma kee nan jaalladha.
Boo'uu fedheera; garuu imimmaanni eessaa
Jaalallisaa ijoollummaatti laphee na seene; na waliin
haadhufu?! Qalqalloon imimmaanii gogeera. "Sin
guddate; na waliin jiraate; na waliin jira; na waliin
hubadha Kenna. Anas utuu ta'ee waantin godhu isuma
jiraata; na waliinis du'a. Utuun lubbuun jiruu kan inni
kana ture," erga jetteen booda, "Garuu Kenna, haatni
dhabe mara jaalalaaf jecha nan ta'a. Ammaan boodatti
kee tasa utuu siif deebitee maal goota turte?"
ilmi kee ilma kooti.
Kennaan ol jedhee of cinatti ishee ilaale. Mufannaaf
60 61
Egaan sichitti atis, dirqama haadhummaa, yaaddoofi
dhiphina kee mara imaanaa anatti kennadhuu ofiif -4-
nagaatti boqodhu," jettee afuura haadhaaf waadaa
seente - waadaa ulfaataa!
Waggaa Afur Booda!
Gara Kennaattis deebitee, "Haadha sii ta'uuf dirqamatti

Ni bari'e! Kaleessi darbee guyyaa haaraan bakka bu'e.
garaa si baafachuun narraa hin eegamu. Qutisuu kee
Dukkannichis darbeera - amma dabareen kan ifaati.
ta'us egaan sichitti yoo naaf eyyamte an haadha keeti.
Guyyoota keessaa kamiisa ...
Gadda kees anatti hirraanfachuuf jirta. Amma ka'i."
Aduun Birraa hurrii miliqxe, harka tokkotti ifa, harka
Harkasaa harkasheen qabdee... harkistee lafichaa
biraatti ho'a qabattee samii Gimbii keessaa seeqxee
kaaste. Kennaan . of to'atee dhaabachuu hin
mul'atte. Eda, "Nagaan na oolchitee nagaan na bulchi,"
dandeenye... deggertee dhaabdee... harka tokkoon
jedhanii kan rafan jiraattotnishee, bariinaan hirribaa
mudhiisaa, harka biraan harkasaa gatiittiishee irratti
dammaqanii, "Nagaan na bulchitee nagaan na oolchi,"
qabattee, tirsite - gara awaalcha haadhaatti.
jechuun waa'ee oolmaasaanii, Afaan-Afaan beekaniin
Maal akka ta'aa jiru yookaan ta'uuf jedhu Kennaan Waaqa- Waaqasaaniitti imaanaa kennatanii, gara lafa
waan beeku hin fakkaatu. Qofa garuu, guyyaa afur dhimma-dhimmasaaniitti ka'an - oolmaa gaarii akka
dura, ajjennoo inni qabatee tureefi hedduun wal ta'uufiif hawwaa. \
jijijjiiree jijjiirsisuunii hin danda'in sana amma
bakkasaa jiraachuusaa ni shakka. Har'a, ganamarraa eegalee, gor-duubni mana
*** Amiinaafaa, waltajjii agarsiisa uccuu "faashinii," kan
shamarree qaqal'oo mimiidhagduun uccuu "Dizayinii"
62 63
lmaanaa Imaltuu
Imaanaa Imaltuu
miidhagu ni beekti. Bashaatuuf garuu waanti nafni
adda-addaatiin hodhame uffachuun dabaree irra
Amiinaa tuqe martinuu miidhagaa ture!
ba'aanii fuula abbootii seeraafi daawattootasaanii dura
bashaa'an fakkaateera.
Amiinaa har'aa namni hubatee ilaale, hintalli
maraatteetti, yookaanimmoo Asteerfaa faana fuula
"Akkamiidha?" Jetti of irra gaggaragaltee of-laallee
mooticha Ahshiwerosiitti dhi'aachuuf qopheerra jirti
guddicha balbala saanduq-dhaabbiitti jiru keessatti of
jedha malee, miidhaginaaf akkanatti dhiphachuun
ilaalaa.
ishee, jaalalleeshee isa boqonnaa gannaa xumuree
"Isa duraarra kana wayya," jetti hojjettuun manaa
kaampaasiitti deebi'uuf bor gara Finfinneetti ka'u sana
saanii - Bashaatuun, itti naannoftee sisirreessaafii.
waliin ooltee geggeessuu dhaquuf hin jedhu.
Amiinaa garaa ga'uu dida. Gara kutaashee dhaqxee kan
biraa uffattee as baati; of-laallee keessatti of ilaalti;
Tarii fakkaachuu mala. Dhugaan jiru garuu, Amiiinaan
"lsh! Kunimmoo dubartii guddoo na fakkeesse," jetti.
maraattee, yookaan immoo uccuu miidhagaa uffatteen
lsas dhaqxee of irraa baasti; kan biraa jijjii~ratte~
bareeda uumamaarratti bareedina ida'aattee,
dhufti. Haala kanaatiin uccuu qabdu mara utuu hin
miidhaginasheetiin laphee mootichaa jilbeenfachiisuuf
hambisin hunda jijijjiirrataa erga waliin geessee booda
utuu hin taane, lubbuushee hanga dabarsitee
xumurarratti, gara boodaatti deebitee, uccuuwwan
laattuufitti namnisheen darbaa jaallattu bor deebi'ee
uffatee nanta'u jettee baasaa turte keessaa, kofoo
sababa irraa adda ba'uufidha. Inni deemnaan namni
jiinsii gurrachaafi qomee harka dheeraa gurracha
guutee cinashee utuu jiruu qophaa taati - jireenyishee
filannooshee har'aa godhatte.
miira qophummaan guutama. Egaan yeroo sanatti
Filannoo bareedaa! Uccuu gurraachi nama diimaa
waliin akka deemu, keessattiyyuu isheerraa akka
65
64
filanii uffachuun ni hafa; miidhaganii mul'achuun hin
"Lakki anatti haahafu. Yeroon beellama keenyaas
jiru. Kanaaf har'a utuu inni jiruu filtee uffachuu,
ga'eera," jette, "Dodranti"-charraa naannoo bobaa
miidhagdee mul'achuu qabdi. Kana mara Bashaatuun
jalaafi guntutashee gidduutti 'bis' godhataa - biifataa.
dursitee waan beektuuf, waa'een Amiinaa har'aa kun
"Ga'ee jiraam; an siif du'aa xiqqoomallee nyaadhuu
keessummaa itti ta'ee hanganatti hin raajneen.
deemi." -Amiinaan hin sarmine.
Amiinaan filannoo uccuu isa yeroo dheeraa fudhate
"Yoowana dhaabatee na eegaa jira; jedhi Basho," jettee
sana erga xumurteen booda, bulluqa labii qophaa'ee
baatee yommuu qarmammeettiirra geessetti, waanta
eeguuniitti jiruun qaama dhiqachuuf gara kutaa
Bashaatuutti himtee deemuu yaaddee dagattee turte
dhiqannaatti qajeelte.
tokko yaadattee, waa~aanii keessatti ol deebite;
"Basho, aabbaan Finfinneerraa eda bilbilee har'a galuu
Sa'a walakkaa booda, Bashaatuun waamamaa
akka malu dubbatee ture. Tarii na dursee yoo gale,
jiraachuushee dhageessee owaataa al'awaadaa gara
yookaanimmoo yoo harmeen bilbilte, uccuun
mana guddaa dhufte. Laaqana qopheessaa jirti turte;
sirreessisiifadha jettee amma dhi'oo baate jedhiin."
"Na waamtee Amiina?" Jechaa kutaa Amiinaa
"Yaa Amiinaa ko, sobee ba'uu akkan hin dandeenye
banatttee seente. Amiinaan u-uffattee xumurteetti.
atillee kan beektu; waan fedheefiyyuu siif jecha nan
"Eeyyeen anatu si waame; deemuu kiyya si beeksisuuf
yaala; ati garuu dafiitii deebi'ika," erga jetteen
jedheen," jette Amiinaan, irra keessa gorboo cina mat-
booda, "Soddaatiinimmoo 'imala gaarii .. .' naa jedhiin,"
dura siree shee irra, dibataafi urgooftuu tooraan ta'an
jechuun akka qoosuu goote. Amiinaan qummaadaa,
keessaa, "Dodrantii" jaalalleen ishee boqonnaa
"Tole-tole ittan siif hima. Jedhi an amma haadeemu;
gannaa kanatti kennaa fideefii dhufe fudhataa.
nagaan ooli," jechaa jarjaraa baate.
"Laaqanni ga'eera - nyaattee deemtakaa?''
66 67
Bashaatuun hordofteenii baatee, hangasheen karra eeguuniitti jiru argitee, "Sin dhaabe mitii? Dhiifama,"
dallaa banattee baatutti qarmammeettiirra dhaabattee jechaa itti dhaqxe.
ijaan erga geggeessiteenii booda, ijashee karrarratti
"Lakki, anillee ammuma reefuu dhufuu kooti," jechaa
hirraanfattee, utubaa sibiilaa sadan qarmammeettii
itti adeeme.
manichaa jala toora galan keessaa isa garasheetti
Kennaan sobeeraan. Anatti mufate jettee akkasheen
aanee jirutti hirkattee dhaabattee, waa'ee jaalala
hin jeeqamneef jedheeti malee daqiiqaa digdamman
Amiinaafi Kennaa utuu yaadduu yaadaan qaarite. Haala
tokko dhaabatee eegeeraan. Ta'us itti hin mufanne.
kanaan daqiiqaa muraasni erga darbee booda, bakka Kaleessas walumaan oolanii gara galgalaa jala ture kan
itti yaadaan qaaritee yommuu deebitetti keessishee
isaan adda ba'aan. Yommuu n)gaa wal gaafatan garuu
sodaa guddaa tokkoon guutamee agarte.
akkaataan wal dubbisasaanii akka nama yeroo
dheeraaf utuu wal hin argin addaan turee reefuu wal

Sodichis deebisee sodaachiseen. Yeroo kana harkashee arguuti.
lachan gara Waaqaatti bal'istee, "Maaloo yaa Waa_q
jaalalasaanii kana ijni sheexanaa hin arginka. Yaa Jaallachuun dansa; fayyaatu jaallata. Jaallatamuunis hin
Waaqa jaalala uumtee... ati isaaniif eeggadhu," badu. Inni jaallachuu danda'e, yoo xiqqatee- xiqqate
yommuu jettee kadhattuuf xiqqoo akka itti salphachuu fayyummaa sammuusaa mirkaneeffateera. Nama
wa'ii ta'e. Kadhaashee kanas Rabbi akka dhaga'e abdii jaallataniitiin jaallatamuu danda'uunimmoo
godhataa gara al'awaadaatti deebite. carroomuudha. Kan Amiinaafi Kennaa garuu
carroomuun olitti. Lachanuu darbaa wal jaallatu -

Amiinaan dallaa mooraa manasaanii keessaa baatee, lubbuu waliif hin qaban.
Kennaa dallaa Mazgiidaatti hirkatee dhaabatee
68 69
Nagaa gaggabsaa booda wal haammatanii, akka wal Kiristaanaa. Amma garuu jaalalli gara addunyaa
haammatanitti wal arginaan haasaasaanii isa xumura tokkootti isaan fideera; amantaan isaaniis jaalala;
hin qabne sanaan afuura wal kutaa laga shaarmuxaa qabeenyi saaniis isuma.
ce'anii, bowwaa Abbaa Bookaa kutanii, Mazgiida
guddaa biraan aspaaltiitti bu'an. lmallisaanii gara Seenaan jaalala Amiinaafi Kennaa umurii waggaa sadiifi
mooraa bashannanaa moggaa magaalittiirra jiruuti. ji'a ja'aa lakkoofsiseera. Kunis guyyaa itti Amiinaan
awaalcha haadhaarra dhaabattee Kennaaf waadaa
Inni hojjaan waan ishee caaluuf morma jalaan dabarsee haadhummaa seenterraa eegalee lakka'aame. Yeroo
haammateera. lsheenisimmoo bakka hojjaan sana Kennaan barataa kutaa kudha-'\maa yommuu
qaqqabeef harka lamaaniin itti marmiteetti - ta'u Amiinaan barattuu kutaa saddeetii turte. Har'a
mudhiisaatti. Afaan walitti qadaadanii jaalala hasaasaa Kennaan Yuniversiitii Finfinnee Kaampaasii Kiiloo
yeroosaan akkanatti aspaaltiirra wal tirsan, miti Shanitti barataa Farmaasii waggaa xumuraati;
dargaggeessaafi dargaggeettii akkasaanii arge yookaan Amiinaanimmoo Yuniversiitii Kolleejjii Westernii
argite inaafsisuu, harma jige kaasu; miiras muuxachiisu! Kaampaasii Gimbiitti, barattuu Kilinikaal Nersiingii
waggaa lammaffaati.
Dhalootaafi haala guddinasaaniitiin Amiinaafi Kennaan

namoota addunyaa lamaati; isheen hintala dureessaa Bara 2006, Kennaan qormaata biyyoolessaa kan
qananiin guddattee; inni cina daandiitti hirree kutaa kudha-lamaa fudhatee, Amiinaanis Ministirii
rakkinaan sukkumamaa kan guddate ilma dubartii kutaa saddeetii erga qoramteen booda seensa ji'a
kadhaan-bultuu... qaro-dhabeettii tokkoo. Isheen Waxabajjiirraa eegalee, hariiroon isaanii jabaataa,
hordoftuu amantii Musiliimaa; inni hordofaa amantii jaalallisaanii hiddasaa gadi fageeffataa deemnaan,
70 71
isaanis garaagarummaa guyyaatiin wal argaa, mi'aa dhimmichaa isa keessa jiruutiif yoo hiika laatan malee
daammuu jaalalasaanii irraa dhandhamachuutti isa moggaa dhaabatee ilaaluutti maraatummaa
jabaatan. Jaalalli... amantiin... abdiin... bu'uurasaa fakkaata.
buufate. Suuta-suuta, walakkeessa gannichaa keessa
yaadnishee yaadasaatiin - yaadnisaa yaadasheetiin Waggaa sadan har'aa, Kennaan barataa waggaa
wal fudhate. Abjuu tokko; mul'ata tokko; daandii jalqabaa ta'ee yeroo Yuniversiitii Finfinneetti ka'e,
tokko; galma tokko! ... tokko! lsaanumtiyyuu tokko dhimma kaayyoo taanaan nama jaallatu irraa bakka
ta'aan jechuun ni danda'aama. Waliif sirratanii kan 440km fagaatee imalullee, of waliin qabatee kan
uumaman walitti fakkaatan. Isaan booda caalaatti imale, dabtaraafi korojoodha malee lapheesaa hin
walitti mi'aawaa deeman. Itti mi'aawe - itti mi'oofte. turre. Waadaa jaalalaasaanii hanga bara-baraattl
kabajee tursuuf, ofiin-fiif waadaa seenaa Finfinnee
Guyyaa dilbataa tokko, mooraa bashannaanaa seensa ga'e ... !
magaalittiirratti argamuufi har'a dhaquutti jira~ kana
keessa taa'aanii, hanga argansuu dhaabuu ga'aanitti Maatiifi qe'ee keessatti dhalatee guddaterraa adda
utuu wal dhungatanii, sa'a tokko guutuuf bokkaa ba'ee barataan yeroo jalqabaatiif kaampaasii seene yoo
yandoo isaanitti bu'e sana guutummaa bara xiqqaatee-xiqqate, hanga itti barutti, qophummaan
jireenyasaanii hin dagatan. Foddaan samii banamee akka itti dhaga'aamu beekamaadha. Kennaan garuu,
yommuu akka sana roobu, isaan garuu jaalalaan jaalalleesaa jalqabaafi xumuraa kan taate Amiinaa
adoodanii, tokko laphee isa biraa keessatti akka gagaa lapheetti qabatee - baatee, karri lapheesaa lamuu
baqee dhangala'a ture... silaa addunyaa jaalalaa akka hin banamnetti chaappaa jaalalaatiin cufee,
keessatti waantotni raawwataman, tarii abbuma waantuma hundaayyuu, jaalala Amiinaatiif ... jaalala
72 73
AT Guddinaatiin; Max. 4ttaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
Imaanaa lmaltuu lmaanaa Imaltuu
Amiinaatiin ni dandaa'a ture. quunnamu akka ta'e-ta'ee ni ba'aata ture. Semisteerri
jalqabaa inni rakkisaan sun yeroo siquttis dheebuun

Moorichatti madaqamee, barumsis jalqabamee, wal- jaalala Amiinaas waliin siqataa, jabina ta'aaf ture.
barteefi walii-galteen ho'ee, jaalalaaf wal hawwachuun
itti fufee, ijoollotni dormiisaa yommuu maamila 'beg- Doormiisaa keessatti, waa'een kamiiyyuu hamma
tera'-a ta'aan - mi'aa umurii dargaggummaasaanii irraa haasa'aamu, hangas utuu waa'ee Amiinaa waggaa
arraabbatan, Kennaan garuu taajjabduu ture. guutuu haasa'aa oolee-bulee, tarii kanneen isa
'Molokse'-en Waaqaaf bulee 'Gedaamii' seene akkuma dhaggeeffatantu nuffaanillee maalee Kennaaf
addunyaa kanarraa qoodamu, innis jaalala Amiinaatiin gammachuusaati. Battala waa'ee jaalalasaanii
moloksoomee - isheef bulee, qoodamee ture. haasa'etti miirri gaariin tokko guutummaa jireenyasaa
Sagaleeshee bilbila keessaan dhaga'uufi xalayaa ji'atti keessa faca'ee, waan umurii ida'uuf isatti fakkaata. ~
al tokko isheerraa qaqqabuunitti obsaa... al tokko- Dhiiras ta'u dhalaa, kanneen wal baru mara biratti
tokkos, barattoota cimdii-cimdii ta'anii aspaaltii_ walii galteen isaa jalqabaa waa'ee seenaa jaalalaa'saafi
moorichaarra daangulan argee, yaadni Amiinaa gaafa kan Amiinaati. Carraa argate maratti, waa'ee
itti hammaatuufi qoruun, gaarummaafi oolmaa Amiinaa odeessee, waadaa
"Jaalala dhugaa mi'ooftuu, jaalala'saanii, guyyaa-guyyaatti haaromsa.
Kan wajjiin habbuuqqanne
Egaa akkaman ta'a ya Caaltu? Guyyaa xalayaan Amiinaarraa itti isa ga'e, akka waan
Fageenyatu na dhowwe," kan jedhu sirba Abbitawuu, qaamaan argateeniitti haasofsiisaa ... miirasheen keessa
bakka "Caaltuu" jedhu, "Amiinaa" jedhee bakka buusee teessee xalayicha barreessite hubachuufii yaalaa
weeddisaa, kaayyoof jecha dhibee jaalala alaalaa isa dubbisa. Tokkoo-tokkoon jechoota xalayichaas isaaf
74 75
AT Guddinaatiin; Max. 4ftaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ttaa 2018
hedduudha - hanga barreeffamni ibse gararraatti Yeroon turtii boqonnaa Gannaa, ji'a lama utuu hin
hubata. Turtii yaadaa ishee waliin godhe xumuree taane sa'a lama isaan duraa ta'a. Gama tokkoon waliin
yommuu gara addunyaa qabatamaatti deebi'u ni bashannanu, wal gorfatu - marii'atu... qophummaa
mufata; durattuu nama cinasaa hin turin of biraa boriitiif galaa jaalalaa gudunfatu. Gama biraatiin akka
dhabee dal'ana - qophummaatu itti dhaga'aama. walirra jiranitti wal qayyabachiisu. Kennaan,
barumsashee kutaa darbe keessaa ijoo- ijoo kan ta'e
Semisteerri lammaffaan dhumee boqonnaan gannaa funaanee Amiinaa qayyabachiisa. Waggaa guutuu
gaafa ga'u miirri barattoota hedduutti dhaga'aamu: muddama barumsaa keessa turuusaatiin hammam'<;
miira waa'ee gara waggaa barnootaa itti aanuutti kitaabaafi dabtara waliin wal nuffullee, isheen firii
darbuu, yookaan miira maatiifi hiriyyoota qe'eesaanii gaariirra ga'uun faayyasaa waan ta'eef,
waliin wal arguu, yookaanimmoo muddamni barumsaa dabaleesimmoo inni ishee faana taanaan, miti kan
'las' jechuusaa ture. Kennaatiif garuu Amiinaan olitti cinashee taa'ee qayyabachiisuu, dhagaa cabsuuniyyuu
homaa hiika biraa hin qabu ture. Kanaaf lakkoofsa isa hin dadhabsu - hin nuffisiisu. Dhi'eellee yommuu
barumsi waggaa xumuramee boqonnaan Gannaa gargar ba'an, bari'ee waan wal argan hin se'an.
ga'etti, Gimbii dhaquun Qananii bira buufatee, yeroo
boqonnaasaa Amiinaa waliin achitti dabarsa. Fageenyi Yeroon turtii boqonnaa Gannaa - baatiin lamaan
kan gargar baase eenyummaasaa faana deebi'ee wal dhumee kaampaasiitti deebiin Kennaa gaafa ga'u,
arga. Kennaan eenyuu? Amiinaanihoo maalii? guyyoota waliin dabarsan hundumaa caalchisanii
Lachanuu uumama wal malee hir'uu ta'aniidha. eebbisaa, imimmaaniin fuula dhiqatanii wal
Gaafa wal argatan garuu guutuu ta'u. geggeessaa, Ganna dhuftu deebi'anii waan wal
arganiifis isatti obsaa, deebi'anii gargar ba'u.
77
76
AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ftaa 2018
lmaanaa Imaltuu Imaanaa lmaltuu
Jaalallisaanii haala kanaan... amanamummaan akka dirbadirii.
miidhagee mul'atetti umurii waggaa sadiifi ji'a ja'aa "Hedduu namatti tolu! ljarraa hafaa jedheeraan."
lakkoofsisee guyyaa har'aarra ga'eera. "Guyyaa eebba keetii uccuu suufii guutuu an siif bitu
uffata. Keessumaa ati hojjaa waan qabduuf suufiin

Daandii aspaaltii Gimbiitii Naqamtee geessurra wal
hedduu sirraa miidhaga."
haammatanii, tapha jaalalaasaanii mi'ooftuu sana irraa "Gaafas atimmoo akkashee kanaa dirbadirii uffata yoo
gashaa, ofiisaanii, addunyaa kanarratti akka tokkicha
ta'ehoo?"
carroomootti of lakka'aa mooraa bashannanichaa
Wal gargaaranii kolfan!
seenan. Godoowwan laastikaa bal'eensa moorichaa "Anillee dirbadirii uffachuu hin fedhu. Garuu guyyaa
keessatti mul'atan keessaa godoo qoomnii jiru tokko sana nan uffadha. 'Tu ... ! Amiinaan maal jette?' jedhi
moggaarratti arganii, garasumatti qajeelan.
yoon eebba keerratti hin argamin ..• ! Wallaah nan
dhufa," jechaa bar'uu harkasaa keessa yommuu

Inni tokko harka isa biraan laaqanasaanii erga nyaatanii
rukuttu, Kennaan bubbee hawwiitiin balali'aa guyyaa
booda dhugaatii lallaafaa qabatanii, taphasaanii itti
eebbasaatti, suufii guutuu isheen bitteef irratti gaa'onii
fufan. Afeeraan har'aa Kennaadha - bor imaltuu waan
gurraacha uffatee, isheenimmoo dirbadirii uffattee
ta'eef.
cinasaa dhaabattee yommuu gammachuusaa dachaa
"Maaloo isaan sana ilaali... namatti hin tolanii?"
taasistu qaroo yaadaan do'ataa burraaqe. Sana
Amiinaan jechuun, jaalalleewwan lamaan harka wal
keessatti garuu waanti garaa nyaatuun tokko jira; innis
qabatanii fuul-durasaanii darbuutti jiran Kennaatti
waa'ee haadhasaati.
agarsiiste. Inni dhiiraa uccuu guutuu uffateera -
suufii halluu biyyee; isheen dhaltuunimmoo

Sadarkaa amma irra ga'erra dhaabatee, bu'aa-ba'ii
78 79
Imaanaa Imaltuu
Imaanaa lmaltuu
daandii jireenyaa kutee dhufe yommuu garagalee of
argamuu haadha koo ture. Garuu fedha Waaqaa hin
duuba mil'atu, hundumaa gararraatti, halkan itti
taane." lmimmaan maddiiwwan isaa irra gadi lola'a.
haadhasaa hirribaa dammaqsee waa sadiirratti
Amiinaanimmoo imimmaan agartee imimmaan
marii'achiiseen sana yaadata: kadhaa dhiisuu •••
qabachuu hin dandeessu. Kan ishee dhiistee, gogaa
dalaguu... baratee nama ta'uu. Sadan keessaa lama
harkashee isa lallafaa sanaan haqxeef. Harka Amiinaa
yommuusuma dhugoomfate. Kan sadaffaasimmoo
maddiiwwan isaarraa imimmaan haquufiitti jiran
ji'oota muraasa booda akka dhugoomuuf abdii qaba.
Kennaan harkasaa lachuun qabee gadi buusee,
lapheetti maxxanfatee qabatee, ija mararteen ijashee

Jechi haadhasaa halkan gaafasii, akka waan kaleessa-
keessa ilaalaa, "Rabbiin galanni haaga'uutii harka ofii
dheengadda dhaga'eetti har'allee ba'eessa godhee itti
cabseen deebisee na dhidhiibeera; bakka buutuu
yaadatama; "Namni barate kufee hin kufu; atis
haadhaa - siin, haadha naa kenneera. Haadha ko,
carraasaa argattee utuu barattee guyyaa tokko nama
baranas akka waggoottan sadan darbanii jabaadhee
guddaa akka taatu nan beeka." "Haadha ko, kunoo ilmi
qayyabannaan, madaaliyaan warqee baranaa kiyya
kee fiixee nama guddummaarra ga'eera. Akkuma ati
taati. Iccitiin milkoomina kootiimmoo sidha. Kanaaf
jette abdiinsaa hurrii ta'ee hin hafne!"
madaaliyichi - inni kan kee ta'a. Mormattii of
Kennaan utuu itti hin yaadin qalbii yaadaa keessa
baaseen mormatti siif dira."
dubbate. ljawwan isaa lachan imimmaan kuusaniiru.
"Keenya jechuu keetii? Mormatti diranna hin jettuu?"
Miirri adda ta'e tokko akka keessa Kennaa nyaate
"Uf atimmoo! Haasaa koo keessa huuba barbaaduu kee
Amiinaaf galeera. Miirasaa kana dhokfachuu waan
kana dhiisi jennaanis inuma didde mitii?" Boo'icha
danda'us hin fakkaatu.
hirraanfatanii fottotaafi kolfa jalqaban. "Kanaaf
"Hunda caalaatti fedhiin koo, guyyaa eebba kiyyarratti
adabamuu hin qabduu?"
80
AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018 81
"lnnillee eessatti oola .•. kunoo, na adabi." haammata Kennaa keessa akka taatee jirtutti hirqitee
"Hidhii koo gubbaa qecelootti al shan na dhungatta." boo'uu jalqabde.
"Shan ni baay'ata kaa; kudhan hin ga'uu?" "Maal na duraa taate haadha ko? Maaliif boossa?"
"Ol iyyannoon kee siif dhaga'aameera. Egaan digdama "An hin beeku. Borirraan amantaa dhabe. Akkanumaan
siif haata'u." callisee na sodaachisa. Deebinees waan wal arginu anatti
Isaaniif Afaanni jaalalaa dhunguu qofa. Kan biraa- kan fakkaachuu dide."
biraa, guyyaa gaa'ilasaaniif qusataniiru.

Kennaan harkasaa gatiittiishee irraa fudhatee, boquu
Kennaan adabbii isarratti murtaa'e fudhateera. Amma buusee taa'e. Amiinaatu dursee dubbateef malee isattis
Amiinaan haammatasaa keessa jirti. Adabbichis miiruma kanatu dhaga'aama ture. Yeroo muraasa
raawwatamuutti jira. booda yomuuu ol jedhu fuullisaa dafqa tiifeera. Akka
"Giiftii ko I" nama raata'eettis hubataan Amiinaa of cinatti ilaale •..
"Oo! Maal jettee gooftaa ko?" achiis dibbate; "Si qofa miti; kaleessarraa eegalee
"Namatti hin toluu?" anattis miiruma kan keetiin wal fakkaatutu dhaga'amaa
"Kamtuu mootii ko?" jira. Uf ••• !"
"Wal fuunee, haftee bara jireenya keenyaa, akka wal "Maaliif ta'inna laata?"
haammannee jirru kanatti godoo tokko keessa waliin "Anoo hin beeku. Garuu waan tokko qofa nan
jiraachuuf waggaa tokko qofatu nuuf hafeem." beeka."
''Yaa Allaa koo ••. ! Waggaan tokko maal qaba utuu "Maal?"
guyyaa tokko ta'ee!?" Amiinaan akkuma jetteen, "Akkan si jaalladhetti si jaallataa kanan du'u ta'uu
gidduutti miirrishee tasa harkatti jeeqamnaan, koo."
83
82
"Kennaa ko, utuun lubbuun jiruu siin dhabuu hin nuti waa'ee jaalalaarratti qabnu addaa- adda; Amiinaafi
barbaadu. Haalli akka sin jijjiirre, amantiin akka nu hin Kennaatiif garuu jaalalli tokkicha - innis jaalala.
qoodnes nan beeka. Hin dagatinimmoo, ... " ka jalqabde Dhugumattiyyuu gareen jaalalaa adda- addaa jiraachuu
utuu hin xumurin gidduutti waayaadatte. "Hoodhu !" malu. Garee jechuun ammoo sadarkaa jechuu miti.
Bilbil-sochiishee keessaa siim kaardii baafattee Warri Giriikii, "Filiiphii, Agaaphee ... " jechuun qoodu.
/
mandheesaa Kennaatti hiixatte. Kun sadarkaa utuu hin taane gareedha. Amiinaafi
"Maaliif? Atoo?" Kennaatiif jaalalti jaalala. Jaalala dhugaa, jaalala sobaa
"Kan biraan tokko mana jira; an isan qabadha." inni jedhu hin jiru; hin jiraatus. Jaalala sobaa erga
Tole jedhee fudhate - galateeffates. jedhamee inni jaalala utuu hin taane waan biraati.
"Akka kanaan duraa miti; yeruma siif mijatu ilaalii naa Isaaniif yeroo mara jaalalti dhugaadha.
hirqinfachiisi; anis deebiseen siif bilbilaatii. Guyyuu
utuun sagalee kee hin dhaga'in hin rafu beeki ilaa." Jaalalti ni dhuma yeroo jedhamus ni dhaga'aama. Akka
''Tole haadha ko-tole. Sagaleen kee anaafis soorata amantaa Kennaafi Amiinaatti garuu jaalalti dhuma hin
lubbuu, amilee jiruu, galaa imala koo akka ta'e qabu. Kan dhumu yoo ta'e garuu durattiyyuu bakkasaa
hin turre jechuudha. Isaaniif jaalala jechuun,

atiyyuu ni beekta; Ofii koo harkaa of dhabeen si
wareegamni dhumaa kan itti kaffalamu, ofii-ofiirra
harkatti of argeem !"
jaallachuun kan itti eenyummaa ofii qaama jaallataniif
"Kanammoo nooliifi waantota si barbaachisan tokko-
dabarsanii kennaniidha. Amantaasaanii kana dalagaan
tokko guuttadhu - qarshii dhibba shan qofadha."
mirkaneessaniiru - mirkaneessuufis jiru.
"Hin baay'annee haadha ko?"
***
Ilaa... nuti dhalli namaa harki caalaan keenya, ilaalchi
84 85
AT Guddinaatiin; Max. AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
4ffaa 2018
Gammachuun, amala keessummaa gidduu kana

-5-
kaadhimaasaa irratti argaa jiruun jeeqameera.
Finfinnee utuu jiruu yeroo baay'ee bilbilee argachuunii
Gammachuun konkolaachisaa Waajjira Qaxxaa- mura yommuu yaaletti, bilbil-sochiin ishee cufaadha jedha; al
Diimaa Godina Wallagga Lixaa yommuu ta'u, torban tokko-tokkommoo ni waamaa - hin kaastu. Sila
lama dura hogganaasaa wal-ga'iif deemu fuudhee isa akkuma wal arganiin nagaatti aansee isuma kana
Finfinnee dhaqe har'a Gimbiitti deebi'e. Ga'ee ilaalchisee komeesaa himannaa n, '"Net Work' -lln
manattillee utuu hin gorin, konkolaataa mooraa Gimbii rakkisaa ta'uu atiyyuu utuu beektuu ••• " jechuun
waajjiraa seensisee akkuma dhaabeen kaadhimaasaa dursitee, ofirra dabarsa, 'Net Work'-ii Gimbii isa
yaade arguuf bakka hojii shee - gara hospitaalaatti gadi jiraachuu dhiisuurra hin jirre sanatti qabachuu yaalte.
bu'e. Gammachuunis afaanii ishee fuudhee, "Isa nan beeka -
tole; garuu, gaafa waamuhoo maaf hin kaasne?
Akka fiigaa dhaqetti garuu hin arganneen. Hangam Vookaanimmoo deebistee hin bilbille?" Jechuunii
akka yaadeen himaafii yaadashee ba'aachuuf yaadee ture - garuu itti dhiise.
dhungataa dubbisnaan itti qabbanoofte; haammatee
ofitti qabuuf jennaanis harkasaa harkasheen qabdee Akka har'aa hin ta'in malee duratti, guyyuma
of irraa buuste. Verichi yeroo dalagaarraa itti tokkoofillee Aanaarra fiildii ba'e taanaan al kudhan
ba'iinsashee waan tureef, gara magaalaatti fuudhee ol bilbilti turte:
ba'ee sha'ee-buna jechaa waan taate gaafachuunii Ganama: "Ciree kee nyaatteettaa? Maal nyaatte?"
yaade. Guyyaa: ''Yeroon laaqanaa ga'eera. Qecelootti naa
87
86
AT Guddinaatiin; Max. AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
4ffaa 2018
l
lmaanaa lmaltuu lmaanaa lmaltuu
nyaadhu gooftaa ko - tolee?" baqee harkaa dhangala'uu ga'a ture. Har'a garuu kan
Galgala: "Hirbaata nyaattee? Dadhabdee jirta mitii? jeequun ta'e; kan hin dhukkubiniin ta'uu himteef.
Naa rafi ya gooftaa koo." Yeroo kana dallaa hospitaalaa keessaa ba'anii
Daandiirran jira jedhe taanaanimmoo, "Suuta ajjetan aspaaltiitti bu'aa jiru.
suuta qoreen nama waraanti. Adaraa kee suuta \

konkolaachisi gooftaa ko ••• " "Lubbuun har'a maal dhibamte? Tarii manaa nagaa
Maal kana qofa, waa hedduu... hedduu jettiin turte. mitii laata?" Jedhee yaaduutti deebi'e. Kanas waa
lmalasaa alanaarratti garuu sana mara itti hir'isteetti. malee hin yaadne. Angafa darbee-darbee mataan
Yoo galus akkashee durattii, akka xalacoo haatni dhukkubu tokko qabdi - Margaa jedhama; loltuu Dargii
galteefii, gammachuun obdii keessa hin ferexne. ture. Dirree lolaarratti faca'aa dhuka'aa sammuu
seenee hin ba'iniif hafetu taa'ee-taa'ee sammuu
"Maaliif?" Jedhaan keessisaa. Inni garuu dabarsee, keessaa nyaataan. Yeroo ammaa kana, Baankii Gamtaa
"Dhugumattiyyuu maaliif?" Jedhee ishee gaafachuurra~ Oromiyaa Damee Gimbiitti waardiyyummaan
of qusateera. Hangas, gama qajeelaa- qajeelaarra qacaramee dalaguutti jira. AI tokko-tokko yommuu
yaaduu caalchifateera. Dhukkuba onnee akka qabdu ni aaru dhukkubni sammuusaa itti ka'a malee yeroo kaan,
beeka. Tarii isatu itti ka'ee amala dhowwaanii jiraa nagaan aajaasaa oollatee nagaan manatti gala.
laata jedhee yaade. "Lubbuu ko, si dhukkubee? Rakkoosaa kana kan beekaniif maatiifi hidhatni
Deebinee si wal'aansisuu?" Jechuun gaafate. Lubbuu hojii'saa, gochaa 'ni aarsaan,' yookaan 'ni mufachiisaan'
jedhee isatu moggaaseef malee maqaan dhalootaa jedhanii yaadan irraa of eeggatuuf.
warrishee baasaniif Jiituudha. Duratti, "Lubbuu ko," "Maatiin kee cufti nagumaa? Margaanis," ni gaafateen.
jedhee yeroo waamuun lapheen ishee akka gagaa Mataashee oliifi gadi raasuun martinuu nagaa
88 89
ta'uu'saanii himteef. qormaata kutaa kudhanii fudhattee qabxii
Kanneen gaafate lamaaniitiin ala Jiituu jeequunii mala qophaa'insa itti fufsiisu waan hin argatiniif manatti ol
kan jedhu, yoo jiraate jedhee yaadus bira hin geenye. deebitee taa'uutti jirti turte. Amma garuu gargaarsa
Tarii utuu anatti hin beekamin mufachiiseeraan yoo Gammachuutiin, waggaa sadiif Naqamtee teessee
ta'e shakkii jedhuun of sakatta'us badiisaa of irratti dhuunfaarraa ogummaa Nersiitiin

Kolleejjii
arguu hin dandeenye. Dhumarratti fala biraa yommuu Leenjifamtee eebbifamteetti. Oliifi gadi fiigee,
dhabetti, badiisaa malee abbaa badii of godhee Hospitaala Adiventistii Gimbiitti akka qacaramtu kan
dhi'aatee dhiifama gaafachuuniif of qopheesse; godhes isuma ..•

"Lubbuu ko, silaa waa'een koo hin beekamu. Utuun hin
beekin si mufachiiseeran ta'a ... " Jiituun gidduutti kanan ta'e jettee hin dubbattu;
Jiituun
kutte ••. isaanis jette; "Dhiis Gammachu akkanumaan of Gammachuunimmoo, Jiituun mufattee utuu arguu
hin yakkin; ati anaaf nama gaariidha," jettee, har'allee, callisuu hin danda'u; kanaaf xaxxarfiisaa ittuma
gaarummaa Gammachuu isa dhoksitus hin dhokanne fufeera. Duratti, al tokko-tokko isaan urursamuu gaafa
sanaatiif sagalee ragummaa kennuu jaallatte. dharraatu, beekaa nama dal'ane fakkaattee itti of ni
mul'isti turte. Ta'us akka har'aa kana hanganni obsa
Haqumashee ture. Gammachuun nama gaariidha - fixatutti hin eegdu.

keessattuu Jiituuf. Darbaa jaallataan. Sababa "Egaan yoos miirri ati waa'ee kiyyaatiif qabaataa turte
jaallatuuniifis, jireenyashee keessatti hirraanfatamuu sun, har'a maaliif qabbanaa'eree? Duratti argaa
kan hin dandeenye oolmaa hedduu ooleeraaf. Isaan ijaafillee nanamantu turte. Har'a garuu torban lamaaf
keessaa akka fakkeenyaatti tokko... Yeroo sana, sirraa adda ba'ee yommuun deebi'u naman hin
waggaa shaniin dura yeroo wal baranitti, Jiituun beekneen tokko taatee na eegde. Uf... mana seenee
90 91
Imaanaa lmaltuu Imaanaa Imaltuu
fuula kiyyallee utuun hin dhiqatini kanan fiigaa gara
garuu isaaf hibboo ture.
kee dhufe .•• "
Gammachuun hintala kana ij-argaa malee maqaan hin
"Jiijjii ••• "
beeku; kashlabboonni magaalaa Gimbii, "Abdaarii
Jiituun duubasaaniitiin waamamaa jiraachuushee Gimbii," jedhanii utuu waamaniinii garuu yeroo hedduu
dhageessee of duuba mil'atte. Jiijjii jedhamtee kan dhaga'eera. Abdaarii Gimbiitti fakkeessaniinii maaliif
waamamuutti jirtu Jiituudha hin seeneef callise malee akka maqaa kana baasaniifimmoo warruma maqicha
kan dursee dhaga'e Gammachuu ture. Innis haasaasaa baaseefitu beeka ka!
addaan kutee ija Jiituu hordofuun yommuu of duuba
mil'atetti, hintala gabbattuu- furdoo tokkorra ijni isa Gammachuun hintala kana hin jaallatuun ture. Waan
bu'e; daandittii qal'oo dugda-duuba Teeleetii fidurra isa miite qabaattee utuu hin taane akkasumaan lafaa
dhuftee aspaaltiitti bu'aa jirti. Sagaleen dhaga'aanis ka'ee ayyaanasaatu ishee jibba. Jibbiinsi duuchaattii
kanuma hintala kanaa ta'uu tilmaame; tilmaamnisaas akka kanaa, darbee-darbee amala dhala namaa
sirrii ture. keessatti ni mul'ata. Nama alaalatti jibbaa
turanisimmoo guyyaa tokko mudannoo ta'een wal

Hintaltittiin isa dhuftee aspaaltiitti buutee eegalee, baranii, itti siqanii ilaalanii, ka jaallatamuun maluuf
isaan qaqqabuuf deemsa fiigicharra hin jirretti jirti. "Si ture ta'uu gaafa • hubatanis jibbiinsa duuchaa
baantii? Eegnuunii?" jedhe Gammachuun, gara Jiituutti kaleessaatti deebi'anii ofitti gaabbuunis jira.
garagalee. Yaadni Jiituus isuma kana waan tureef Gammachuun isa kana dursee waan qalbifate fakkaata;
eeguuniitti walii galuushee haalaan mirkaneessiteef. dhuftee hanga isaan qaqqabdutti guutummaa qalbiisaa
Yeroo kana Gammachuun, miira naasuu tokko fuula gara hintaltittiitti deebisatee dhaabatee, haalaan
Jiituu'rraa dubbisuu danda'e. Sababni naasuushee hubatee ilaaluunii jalqabe ..• jibba duuchaa kaleessaan
92 93
gaabbuuf, yookaanimmoo ittuu caalchisee jibbuuniif. baattummoo eegee fardeen sanaatti fakkeeffama.
Abdaariin Gimbii 'Miinii' uffatteetti. Miilla tokko Nyaara qal'istee haadde cilee dibdeetti - nyaar-
kaastee gaafa fuul-duratti tarkaanfattu kutaa aaddattee!

qaamashee maqaa dha'uun safuu, hanga kara- Qalama hidhii diimaa isheen hidhiitti booxxatte,
adeemaan ijaan arguu ga'utti sarbaan gara olii qul'aatti saree sorobduu laga qalii buutee dhiiga dhugaa ooltee
hafa. Qomeesheen uffatte kan daa'imaa ta'uu hin galtu fakkeesseeraan; yookaanimmoo... haadhoo
oolu: ruurriin ala jira; hirreefi lapheenis akkasuma leencaa waa 'cam' gootee kaatee bishaan irratti
••. handhuurris boolla'ee! Mo'oon mo'oo saree, mudhiin dhuguuf laga bu'aa jirtu.
mudhii harree, sarbaan dibicha gabbaraa ka qotee hin Qalama qeensaa gurraacha'sheen qeensawwan
argin! quboottan harkashee lachanitti dibatte, xibiruu
Boorsaasheen bobaa jalatti rarraafatte, gatiittiirraa bifashee waliin wal simee, mootittii dukkanaa
fannisni mucucaatee akka hin buuneef harka tokkoon fakkeesseeraan.

qabdeetti. Harka biraanimmoo fiixee qomechaa ·
qabdee sagal ruurriitti gadi harkisti - feetee Gammachuun dhaabatee kana mara ilaalee taajjabaa
daarsitee amalaaf itti uwwisti. erga turee booda qalbii yaadaan seeqe. Keessasaattls
Harmashee jigaa harma qabduun utubdee dhaabdee akkana jedhee guungume: '"Maqaan abbaa fakkaata'
gontutoomsuuf jennaan guntutoomuu dide sana ba'aan inni jedhan sirruma. Abdaarii Gimbii jedhee warri sii
isaa itti ulfaatee, gaafa adeemtu fuul-duratti akka moggaase ba'eessa silaalaniiru.
gugguufuu taatee nama argeef, fardeen Shawaa warra
xirqananii gaarii gototuutti jiran fakkaatti. Rifeensa Dhugumattiyyuu Abdaarii Gimbii! Inni maqaa dhabe
nam-uumee isheen footee-footee dugdarratti Gimbii haadhufu!"
94 95
AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ttaa 2018
"Jii •.•jjii ••• yyee," jette geessee, utuu ba'aa hin baatin .•. keessa ba'ee mataa nama dhukkubsa.
afuuraa ciccitaa. Ni arganti; gootichi maraatoonii

Abbabaa Biqilaanillee akkanatti hin arganu. Akka Laliseen waggoottan shanan darbaniif biyya Arabaa
andaanqoo haadhoo sagal gogaa kaakkisaa, hidhiishee turtee, ji'a ja'a dura kan isheen gara biyyaatti deebite.
isa taa'aa jaldeessaa fakkaatu sanaan maddii bitaa Obboleessa angafaa tokko Ameerikaatii qabdi -
mirgaa keessa gaggaragalchitee Jiituu dhunguun sallaq waggoottan kudha-afur caalaaf achi kan jiraate. Gara
goote •.• hidhiillee utuu hin hambisin. biyyaatti akka deebitus isatu taasise - yeroo gabaabaa
gidduutti adeemsa barbaachisu mara xumuree gara ofii
Gammachuun afaan qabatee dhaabatee ija taajjabbiin jirutti fudhachuuf waadaa. seeneefii. Akkuma jedhe,
ilaala. Isheen garuu jiraachuusaayyuu yaadaan waan waadaa seeneef eegee adeemsa eegaleeraaf. Kanaafis
qabde miti. Boorsicha of irraa buustee bantee, qodaa Laliseen lmbaasii Ameerikaa Finfinnee jirutti
qalama hidhii keessa barbaadaa, "Har'a 'dabbaramtee' deddeebitee dhimmashee hordofachuutti jirti. Ta'us
jirta, maaliif Jiijji? Gurbichi galeetimoo?" Gaafa· lettu; biyya Arabaatii yeroo deebitu, ji'oota ja'aaf biyya
lapheen Jiituu naasuun "Wakak" jedhe. Dabaltees keessa turuun mala jettee waan hin tilmaaminiif
hamaa akkasheen hin dubbanne sodaa, "Liilli wal obboleessatti mufattee xiqqoo gadduun ishee hin
baraa," jetteen, harkaan gara Gammachuu agarsiisaa. oolle. Haata'u malee inniyyuu torban tokko booda
"'Sorry!' Liillii," jechaa Gammachuutti harka qabde. sirna gaa'ilasaa raawwatachuu waan dhufuuf, haadha
"Gammachuu," jechaa harka qabe. Maqaan manaa fuudhe qabatee yeroo lmbaasii seenu,
dhalootaashee Lalisee ta'us Liillii jedhamtee achumaan kan ishees xumureefii waliin akka deeman
waamamuutu itti tola - kanaaf Liillii jettee namaan wal dabalee waadaa inni seeneefiitiin jajjabaatteetti.
bartl. Urgooftuun isheerraa qirimbisu urgaan isaa

97
96
A I <,111ldln.1t1tlln; Max. 4ttaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ftaa 2018
'"By the way', Jiituu baasaa kan ture sidhaa?'' Jettee al tokko ishee haasofsiisuu?" Jettee, isa gaafatteef
gaafatte - Laliseen Gammachuu, hidhii gara-rraafi gar- eyyama utuu irraatii hin eegin Jiituu harka qabdee
jalaa walitti qabdee keessatti ol sassaabdee walitti qophaatti baafattee, waan ta'e tokkos jettiin.
sukkuumtee, qalama hidhii dabaltee dibatte irra Waantichi Jiituuf liqimsamuu didnaan ka harkatti didaa
waliin ga'ataa.
jirtu fakkaatti. Kana gidduutti Gammachuun ga'ee,
"Nagumaanii?" jedhee lachanuu gaafate.
Waa'ee jaalalasaaniitiif nam-sadaffaa kan taate
Laliseen tasa dhuftee gidduusaanii seenuun, jaalala inni Jiituu naasuun jalqabaa daran itti hammaatee, tiifuun
wareegama hanga sana ga'u itti kaffale fuutee dafqaa addashee irra jiru fixeensa ganamaa hin
salphistee akka meeshaa rakasaa tokkootti, " ... buufatin jiru fakkaata. Amilee ittiin Gammachuuf deebii
baasaa ... " jettee jecha rakasaan yoo waamtu, laattu waan qabdu miti - boquu cabsattee, mataa
Gammachuu aariitu morma hudhee qabee arrabas buustee callistee lafa-lafa ilaalti. Laliseen immoo
takaale. Waa'een jaalalasaanii akka waan seenaa. ta'ee. kanaan faallaa ija ashaboon dhiqattee, dabaltee maqaa
darbeetti, " .•• ture •.. " jechuun isheemmoo, aariisaa
gaafatte.
kana gara bita galchamuutti jijjiire; ta'us hamaan
"Dhiifama, eenyu turee maqaan kee?"
afaanii isa hin baane... hangas mataan ishee nagaa "Eenyu? Animoo?" Kolfa miira aariifi raajjiin makate
ta'uu shakkee Laliseef akka gadduu!
kolfaa;
"Gammachuu siin jedheen tureem!"
Laliseen haala tuffii mul'isuun hidhiishee gar-jalaa gadi "Dhiifama, maqaa namaa qabachuun waan na
rorroqsitee, "Ii... 'wookii' gochaa jirtuu?" Erga jettee rakkisuufidha." Xiqqoo akka yaaduu taatee, itti fufte;
booda itti fuftee, gara Gammachuu ilaalaa, "Dhiifama "Maal sitti fakkaata Gammachu, dhimma kanarratti
98 99
!
l
Imaanaa lmaltuu
Imaanaa lmaltuu
lfni guyyaa dukkana galgalaatiif bakka lakkisuurratti
sadii taanee yoo haasofne?"
argama. Gammachuunfaa ol dhufanii mana adabaa
"Dhimma kam?"
(sirreessaa amalaa) durii bira ga'aaniiru. Gammachuun
"Walitti dhufeenya keessan ilaalchisee?"
ol jedhee gara Baariifi Restoraantii Cheeruu gara
"Kan ati jechuutti jirtu kun naaf galuu hin dandeenye!"
mirgaatti mil'atee, qarmammeettiin Baariifi
"Jechi,. sadii taanee yoo haasofne wayya jedheeni,"
Restoraantichaa namoota bashannanaaf ba'aniitiin
erga jetteen booda ijashee Gammachuurraa kaastee
guutee arge. Dhimmi irratti akka haasa'aamu
gara Jiituu ilaalaa, "Sitti hin fakkaatuu miidhagduu
barbaachise kunimmoo dhimma bakka qoomnii
ko?" Jetteen.
barbaadu akka ta'e dursee kan tilmaame ta'us
dhaga'uuf sardamuurraan kan ka'e fudhateenii achuma
Jiituun argaa amilee ganameen akkumasaatti ol jettee
dhaqe.
Gammachuu ija-ija keessa ilaalaa, "Maal wayya?''
Jettee, faarasaa bade yommuu agartetti deebistee
Galmi soorataa Baariifi Restoraantii Cheeruu, akkuma
boquu cabsatte. Fuula Gammachuurraa miira wal make
qarmammeettiisaa maamiltootaan 'xiq' jedhee
lamatu mul'ata: miira naasuufi raajamuu. Itti aansee
guuteera. Ta'us bakki taa'umsaa nama sadiif ta'u
maal akka dhufu beekuu hin danda'u; isa beekuu fedha.
isaaniif hin dhibne.
"Anillee... lamatti malee dhimma nama sadiitti
"Maal ajajamu?" - keessumsiistuu.
haasa'aamu hin qabu. lsinimmoo jira yoo jettan maal
"Waanta ho'aa qabduu laata?" - Gammachuu.
rakkoo qabaree? Ni danda'aama!"
"Eeyyeen jira." - Keessumsiistuu.
Sa'a 6:20 "Anaaf buna furdaa ashaboon, akka cuunfametti." -

Gammachuu.
101
AT Guddlnaatlln; Max. 411aa 2018
"Wayinii qabdu mitii?" - Lalisee. keessumsiistuutiin.
"Gudarii tokkoofi kokaa tokko utuu naa fiddee." -
Lalisee. Keessumsiistuttiin ajaja fudhattee yoo deemtu,
"Gudarii xiqqaa moo guddaa?" - Keessumsiistuu. "Ii •.• Gammachuunimmoo gara dhimmichaatti kallattiin
isa xiqqaa; guddaas yoo ta'e rakkoo hin qabu." seenuun, "Ka naa himuu yaaddan amma eegaluu ni
- Lalisee; "Anis filannoon koo akkuma Yesuus dandeessu," jedhee waltajjicha Jiituufi Laliseetti
wayiniidha. Yesuus gogaasaa dhuguu jaallata; an garuu dabarse.
kokaan make malee naanta'u." - Laliseen kolfaa.
"Siifihoo?" - keessumsiistuu. Keessumsiistuttiin ka ajajamte qabattee deebitee,
"An homaayyuu - galatoomi!" - Jiituu. akka-akka ajajatanitti dura-durasaanii xarappeezzaa
"Maalif? Waan ta'e ajajadhu malee," - Lalisee. laastikaa, adii, geengoo, gidduu'saanii jirurra keesse;
"Sha'een ajajadha ture; isammoo dhi'eenyattan deebitees sokkite. Gammachuuf buna ashaboon;
dhuge." - Jiituu. gudarii guddaa, kokaa diilalla'aafi burcuqqoo - Laliseef.
"Lallaafaan siif haadhufukaa?" - Gammachuu. "Lakki Jiituuf homaayyuul

anatti haa hafu innis." - Jiituu.
"Silaafiyyuu dhiis, wayinii na gargaartaa." - Laliseen Laliseen, wayiniifi kokaa waliin maktee buufatterraa
Jiituutiin. habbuuqqattee, dhandhamattee mi'eeffataa,
"Obboleetti gudaricha guddaa taasis, burcuqqoo lama "Bareedaadha" jettee, burcuqqoo deebistee
faana." - Laliseen keessumsiistuutiin. xarappeezzicharra erga keesseen booda of cinatti Jiituu
"Aboo hin qoosinl" - Jiituun Laliseetiin; ilaalaa, "Jiijji hin himneef moo ati?" Jetteen.
"Dhiis ati obboleetti, isheen qoosa jaallattii." - Jiituun "Kamiin?" - jette Jiituun gaaffii gaaffiin.
102 103
Gammachuun bunasaarraa qecelootti foroce. dhoksuuf an? Har'a dhoksus bor alaa dhaga'uun isaa
"Haala irra jirtuudha kaa!" kan hin hafneedha. Nama biraarraa hanga
Jiituun cal! dhaga'ummoo anumti yoon himeef wayya," Jiituun
"Hanga yoomiitti dhuksuuniif ati!? Himiif malee!" Jette jettee yaaddee, "Gammachu," jechuun maqaan
Laliseen ija dheekkamsaatiin Jiituu ilaalaa. Akkaataan waamtee jalqabdee, itti fuftee dubbachuuf humni gane
dubbannaashees ajaja wa'ii kan of keessaa qabuudha. - deebistee boquu cabsatte. Kana keessa teessee
ljni Gammachuus Jiituurra jira. Kan jettu dhaga'uuf Jiituun waa'ee kadhata Samsonii ka duratti dhageessee
gurra dhaabee ••• bunicha 'guruc!' gurraa qabdu yaadatte. Akka Samsonis, " ••• yeroo
dhumaatiif... al tokko qofa .•• " jettee keessasheetti
humna kadhatte - humna ittiin utubaa raastee dinoota

Sila Laliseen erga dhuftee eegalee Jiituun ija
kaleessa ija keessaa baasan ijaa ba'aattu utuu hin ta'iin
Gammachuu baachuu danda'aa hin jirtu; waadaa
humna ittiin arraba kaleessa waadaa seenteen waadaa
jaalalaa seenteef qabdi. Waadicha seente hanga
cabsuushee himtu. Ni kadhatte. Waaqni bara sana
eegdee jiraattetti boquun lafa ishee hin ilaalle, Har'a
kadhata Samsoniitti deebii kennes kadhatashee
garuu boquu cabsattee mataa buusteetti; of
dhaga'ee hin callisne; humnarratti humna, ija
· sakattaatee bakkaa of dhabdeetti; of ilaaltee lafa
jabinarratti ija jabina ida'eef.
ilaalteetti; lafa ilaaltees 'cal' jetteetti. Ammaan
boodatti garuu 'cal' jechuun hin baasu - callisuun

"Gammachu, kanan heerumuuf jedhu ta'uu siif himee
furmaata hin ta'u; kutatee miilli erga deemsa yaadee ...
garaa jabaachuu isheef wayya; "'Kan gabaan odeessu hin turree?"

Gammachuu garaan 'wakak' jedhe. Silaas yeroo hin
gowwaan galee niitiisaa dhokse' jedhan mitii?
eeginitti, nama hin eegin irraa jecha hin eegin
Akkuma Laliseen jette dhugumattiyyuu hanga yoomiitti
104 105
AT Guddinaatiin; Max. 4ttaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ttaa 2018
dhaga'uu caalaatti waanti nama rifaasisu maaltu jira? nafa ijasaa irra fiigsuu jalqabe.
"Ii ••• maal jettee Jiituu?"
Kanuma duratti jette irra deebiteef. "Jaafarii? Eenyu Jaafar?" - ol jedhee gaafate. Laliseen
akka seequu ta'aa, "Hin beektuun ••• obboleessa kooti ••.
Ameerikaa jiraata .•• torban booda dhufa ••. "
Isa dhiistee ka biraatti heerumuuf karaa cirachuushee
"Maal barbaacha?"
hin himneef ture; inni garuu naa himteetta jedheen.
"Jiituudha ka - ishee fuudhuu ..."
Tarii utuu hin qalbifatin tasa afaanii ba'eeti ta'a;
''Tu!" - Gammachuun ancufa afaanitti kuufate Lalisee
yookaan keessummaa biratti sobduu akkasheen hin
fuulatti tufee ayyaana irraa molqe. "A'uz billah! Si
taaneef; yookaanimmoo itti aanee isa dhufu
gurbaa mataan si nagaadhaa?"
dhaga'uuf sardameeti. Kanas ta'u sana, Yihudaan
"Si ergamtuu seexanaana! Jiituu kanan hin beekne
utuu lubbuun jiraatee ija jabina Jiituu har'aa kana
seeteetii? Sitti hin fakkaatin! Hin gowwoomin! Anoo
argeera ta'ee, dhugaadha silaa dalagaasaatti hin
gaarii godheen beekaan - hangan of beeku gara-
gaabbu ture; gaabbees of hin ajjessu.
rraatti," jedhe ofitti amanamummaan Laliseetti ija
babaasaa ••• ka'ee dhaabatee aariin laphee of abootaa.
"Kois tamam," jette Laliseen gammachuun. Itti fuftees,
boorsaa fuul-durashee xarappeezzaarra taa'u fuutee
Gaarii ture utuu ta'ee •.• garuu maal fayyada? Inni Jiituuf
banuun waraqaa waamichaa hedduu keessaa tokko
dubbata; isheef jecha Laliseetti ori'a. Isheen garuu
luqqistee, bakka duwwaa hafee jirurratti maqaasaa
Laliseef dubbatti; Laliseef jettee isatti oriiti.
guuttee Gammachuutti hiixataa, "Waamamteetta; akka
"Dhiis hin falminiin Gammachu - kan isheen siif himte
hin hafne," jetteen.
sirriidhaatii."
Gammachuun waraqicha "But" harkaa godhee, nafa-
106 107
AT Guddinaatiin; Max. 4ftaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ttaa 2018
lmaanaa Imaltuu
lmaanaa Imaltuu
"Ii ••• ? Maal taate Jiitu? Jiituun siin dhiistee ka
garuu miti. Waanti hundinuummoo yeroosaatti
biraatti heerumuuf jetti jechaa jirtiim !"
miidhaga; kanaaf na hirraanfadhu Gammachu!"
"Nan gadda Gammachu."
"Kanallee qoosuutti jirta!"
"Lakkii Lakki Jiitu ati kana hin gootu. Jaalala ati anaaf
"Qoosuutti hin jiru - haquma kiyya. Waadaa seente
qabdu waan quba hin qabaatiniif ta'a akkanatti si
eeguuf foon kiyyaatiin kakatteetta; kanaaf na
tilmaamuun ishee; mee ati himiif. Akkuma jechaa turte,
hirraanfadhukaa !"
'Gammachuun alatti dhiirti anaaf hirmiidha' jedhiin;
"Akkamiin danda'ee Jiitu?"
sadoon jireenya Ameerikaa anarraa akka adda
"Fuulleetti yoo ilaalan waan ulfaatu fakkaata malee
sinbaasne, doolaaraan kan nanjijjiirre ta'uu kee isheen
salphaadha - ni dandeessa."
hin beektuutii himiif! Hubachiisiin ka Jiitu!"
"Gammachu," Jiituun jettee, sagalee laafeen

Jiituu inni beekaan jechaa ture tasa kaatee namanni hin
Gammachuu waamte; "Waan tokko qofa waadaa
beekne yommuu itti taatu, Gammachuun amanee
naaf seeni."
fudhachuutu isa dhibe. Waanti ta'uutti jiru kun
"Tole! Ka feete himadhu - waadaa siifan seenaa."
martinuu addunyaa manaabaa keessatti kan
"Waadaa seentus kabajuuf naa kakadhu."
raawwatamaa jiru itti fakkaate... addunyaa keessatti
"Nan kabaja. Foon 'Labbuu' kootii anatti haata'u
ari'anii hin qabne; dheessanii hin miliqne. Garuu isatti
hin cabsu."
fakkaate malee abjuu miti; haqumaani - haqa haqaan
"Anaan kakattee jennaan bishaan jigellee akka ati
hin haqne, haqu hin haqamne. 'Lubbuu'- nsaa,
ol hin qabne nan beeka."
jaalalaafi oolmaa kaleessaa, jireenya Ameerikaatiif
"Dhugaa kee jette Jiituu ko - ol hin qabu."
jecha wareegdeetti. ljaarsi mana jaalalaa barootaaf itti
"Egaan na dhaga'i. Kaleessa kan keen ture; har'a
dhama'aame tasa utubaan raafame - orsossaa'ee jige;
108
109
--
kufee akka hin jirre ta'e - manca'e. Silaas dubbii ijaarsa
mana jaalalaa, yoo ijaaruu malee diiguun isaa "Kanan jedhu da'oo, gaachanni ... abdiin koo
salphaadha. Garuu, waa'een imalashee kun dirqama Humni foon dadhabaa, sooratni lubbuu koo
irraa hin oolamne erga ta'ee ... nan deemaa-n nagaan Jaalala hin turreree? Anaaf dhaadannoon koo.
haata'u; ganamee garuu Gammachuun akkam haata'u? Anoo beekkadheera
"Maalif?" Jedha sagalee ol fudhatee ... abootteffatee ••• Dursee qeeqqadheera !
humnaan xarappeezzaa fuul-durasaa reebaa. Waa malee ••• waa malee ••.
Qaama keenya gidduu ..•
Gaafatee-gaafatee yommuu deebii dhabettis, haala lchima jaalalaa, ichimnee buufannee
abdii kutannaan naannoosaa mil'ate. Ummanni galma Akka waan hin nyaatin,
nyaatichaa keessa guutanii mul'atan cufti soorachuu Buddeena jaalalaa, ittiin bilcheeffannee ••.
addaan kutanii gara Gammachuu ilaalaa hidhii xuuxuuf. Waa malee-waa malee .••
Duratti namni hundinuu gantuufi gara-jabeeyyii akka Qaamni lubbuu kootii, cabbii anatti hin taane. Waa
Jiituu akka ta'anitti yaaduu jalqabee ture. Amma garuu malee-waa malee ... waatu jiraaf malee ••• Guyyaan
miidhamnisaa galeefii, nama isaaf gaddu hedduu 'lakki' jedhee, abjuun foon hin nyaanne.
qabaachuusaa hubate. Kanaaf caalmaatti hubataniifii,

caalaatti haa gaddaniifiif ... harkasaa lachan lapheerra Uu ... uu! Maaloo firaa, maaloo yaa hiriyyaa
godhatee, garasaaniitti garagalee dhaabatee, Dhaddachi jaalalaa, meerre abbaan seeraa?
imimmaan jaalalaa roobaa... hirquun huhudhamaa ••• Miira horii dheebote, dheebuu baasuuf jettee
haala garaa nama nyaatuun wawwaannaa jaalalaa Waggaa shanan darbeef,
dhageessifate. Gabatee jaalalaa, kan irraa sooratte,
110 111
Dhiittee kan gombistu •.. bineensa; bineensummaa isa kan keetiitu addatti
Dhungatan - ciniintuu malee. Bineensonni warri kaan, kanneen jibban malee
Eebbisan - abaartuu kanneen jaallatan hin miidhan. Ati garuu sabbata
Kabajan - salphistuu jedhee si hidhannaan bofa taatee na hiddite. Sin
Isa du'eef dhiistee - isa ajjeese ilaaltuu jaalladha jechaa na gante; siif du'e jechaa na ajjeeste.
Dhaddacha kamitti? Eenyuutti iyyatu? Jaalala dhugaatti qabamtee ishee na feeteefi na
jaallatteef: yoon dhiige, yoon madaa'e, rakkinniifi

Uu ••. uu ! Maaloo jamaa
dararamni wal furee yoo natti dhufe, walumaa galatti
Na jalaa hin usinaa!
yoon du'ellee nangaabbisiisu. Kan na gaabbisiise garuu,
Kan beektan naa himaa!
utuu nanjaallatin kan na jaallatte fakkaattee,
Dhaddachi jaalalaa, Garam
waggoottan shanan darbaniitiif kan na waliin jiraatte -
abbaan seeraa? Dhaltee -
siin, daldaltuu jaalalaa jaallachuu kooti. Garuu ... garuu
dhala nyaattuu Hir'attee -
beektotniifi saayintistootni sun marti,
hir'istuu Hankaattee
beekumsa'saaniitiin kalaqa sana mara yommuu
hankaassituu Baddee
kalaqaniifi hojjetan, jaalalaaf - jaalaloo-meetira,
balleessituu
dhiphinaaf - dhiphoo-meetira kan isaan hin
Biyya kam dhaqanii, eenyuutti himatu?"
marraagomin maaliif laata?"
Kana hunda, abbaan qabeenyaa Baariifi

Itti fufuunis Jiituun akkana jedhe; "Jiitu, rifeensa
Restoorantichaa da'oo qabatee dhaabatee
uffattee bosona hin seenne malee edaa ati
dhaggeeffata ture. Gammachuu inni duratti obsaafi
bineentiidha. Si qofa miti - dhalli namaa martinuu
da'anda'aa ta'etti beekuun sun har'a akkanatti
112 113
jeeqamee arguu'saatiin lapheen isaa gaddaan dhufe baasee fuul-dura'saa kaa'e; " ..• kaadhimmaan
tuqameera. Kanaaf gara biiroosaatti fudhatee seenee kee nama biraatti heerumuuf ka'uushee
haasofsiiseen; "Maal taate haadhoo ko? Nama hedduu afaanumasheerraa tasa yoo dhageesse ••• " waraqaa
gadde fakkaatta." waamichichaa baasee cina qubeelaa kaa'e; "••• egaan
kun marti namni irratti raawwatame si'i utuu ta'ee •••
Gammachuun nama "Maal taate?" Jedhee gaafatuun mee maal jetta ture? Maalis goota?"
argachuusaatti kan gammade ta'us, garuu, garaatu isa
hammaannaan •• akka daa'imaatti boo'uu jalqabe. "Hin Gaaffii ulfaataadha. Miti kan nama jaallatanii,
boo'in malee! Ati ilmoo dhiiraati mitii?'' "Shamarran meeshaallee yoo ta'e, kaa'anii bakka kaa'anii deebi'anii
warri kaleessa imimmaan koo ciimmaa qerrensaatti gaafa dhaban nama aarsa; nama jeeqa. Guba singlggoo
fakkeessaa turan har'a akkanatti yommuun roobu jaalalaammoo isa irra ga'ee beekutu namaaf beeka;
utuu na arganiitii maal jedhinnu laata? Gogaan kee "Seenaan ati naa himaa jirtu kun hedduu kan nama
dirribiidha naan jedhu turan - kan jaalalli salphaatti gaddisjjsuudha - anis ittiin gaddeera. Ta'us haadhoo ko,
uree hin seenne; gogaa tokko uree seenus kan dhugaa tokkon siif himaatii haalaan na dhaga'i!"
lammataa ce'uu waan hin dandeenyeef gogaafi gogaa Gammachuun haalaan dhaga'uuf qophee ta'uusaa
gidduutti qabamee hafa jedhu turan. " Itti fufuunis haalaan mirkaneesse.
kolfa aarii wa'ii kolfaa, "Mee atumti murteessi. "Anas al tokko jirenya keessatti mudannoon akkanaa
Kaadhimaan qaba jettee, ji'a tokko booda sirna na quunnamee ture. Yeroo sanatti, jaallatanii nama
qubeelaa waadaa keessanii raawwachuuf sagantaa jaallataniitiin ganamuun ana qofarra waan ga'e
qabattaniitiif kan oolu qubeelaa waadaa bittee se'ee, sadarkaa jireenyaaf abdii kutuurra ga'een
dhuftee ... " qubeelaa waadaa Finfinneetii qabatee ture. Booda keessa garuu dhugaa tokkotu naa ife;
114 115
Imaanaa Imaltuu
Imaanaa Imaltuu gammachuun haajiraattu. Daa'ima haagodhattu;
innis, akkuma ogeessichi Solomoon dubbate, samii baattees haadhungattu. Anaaf garuu ... " haasaasaa
gaditti · waanti haaraan tokkoyyuu kan hin jirre rarrootti dhiisee, abbaa qabeenyaa Baariifi
ta'uusaati. Maal seete Gammachu, addunyaa Restoorantichaa harka qabee ba'e. Amma fuula'saa
kanarratti; uumamee wanti faallaa dhabe hin jiru: irraa miira tasgabbiitu mul'ata.
guddachuu-xiqqachuu, ulfaachuu-salphachuu,
jaallatamuu-ganamuu, ... hundinuu cimdii faallaa- Gammachuun Jiituu argee, tarii waan mufachiise yoo
faallaasaanii waliin jiraatu. Kana hin beekin hafta qabaate dhiifama gaafatee, yoo fedhashees ta'e,
jedhee utuu hin taane tarii yoo dagatte si guyyaa gaafa cidhashee, konkolaataa misirrichaafi
yaadachiisuufan." misirtittiin keessa taa'an kan konkolaachisu isa akka
... ittis dabalee, muuxannoo jireenyasaa kaleessaa ta'e himuufiif galma soorataatti ba'ee, gara duratti
keessaa, Gammachuun ittiin jajjabaachuu ni mala waliin taa'aa turan yommuu mil'atu Jiituufi Laliseen hin
jedhee kan yaadurraa hanga tokko hireef. turre.
Namatti tola! Jajjabeessi sun marti · adda

***
Gammachuu tumatee hin deebine - seenee keenyan
keessa sammuusaatti maragame malee.
Roobni imimmaan Gammachuu amma caameera.

Lamuu. boo'uu dhiisuufis waadaa seenuu fedhe. "Egaan
waadaan siif seena. Dhimma jaalala koofi Jiituu
ilaalchisee lamuu imimmaan koo hin bu'u. Kanan itti
hir'ise Jaafar haaguutuuf. Mannishee itti haaho'u;
117
116
ajjeefame kanaatiin ta'uutu dubbatama; dabalatas,
qaama siyaasaa tokko-tokko waliin tuttuqaa akka
-6-
qabutti shakkama. Sababuma kanaatiin yeroo hedduu
barumsarraa qabamee hidhamaafi hiikamaa tureera.
"Barataa Oromoon tokko shukkaan bakka sadii
Kanarraa ka'uun barattootni tokko-tokko waa'ee
waraanamee ajjeefame. Reeffisaas doormiin alatti
du'asaa, dhimma siyaasaa waliin wal qabsiisanii
gatamee argame," oduu gaddisiisaan jedhu achi gara
yommuu dubbatantu dhaga'aama.
kaampaasii Kiiloo Afuriitii ganamaan dhaga'aame.
Gama biraatiinimmoo mucichi kan ajjeefame sababa
Oduunsaas battaluma Kolleejjotaafi Yuniversiitota,
ilaalcha siyaasaa qabuutiif utuu hin taane harkisa
akkasumas dhaabbilee barnootaa garaa-garaa biyyattii
jaalalti fideedha kan jedhanis jiru. Sababa kana
keessatti argaman irra faca'ee wal ga'ee laphee
jedhaniifis gaafa qola baasan ••• barataan du'e jedhame
barattoota Oromoo gaddaan cabse.
kun hlntala 'fireeshii' mooraasaa tokko faana waan
akka jaalala wa'ii eegaluun isaa hin oolle. Hintalti
Waa'ee ajjeefamuu barataa kanaa llaalehlsee waa
kunimmoo durirraa eegalee gargaaruun barsilsee
lamatu odeeffamaa jira. Barataan amma du'u kun
sadarkaa kanarraan kan ishee ga'e namticha daldalaa
hiriira mormii barattootni Oromoo yeroo adda addaatti
sooressa tokko - kaadhimaa waadaa seenteef biyyaatii
adeemsisaa turan irratti adda durummaasaatiin
qabdi turte. Namtichi kun durattiyyuu shakkii isheerraa
beekama. Fakkeenyaaf yeroo Waldaan Maccaafi
waan qabuuf, waa'ee oolmaafi bultooshee, kara
Tuulamaa diigame, yeroo bosonni Baalee gubate,
ijoollota biyyaasaafi ishee waliin baratanii, cimsee
akkasumas magaalaan guddoo Oromiyaa Finfinneerraa
hordofaan ture. Jennaan isaanis waa'ee jaalala mucicha
gara Adaamaatti jijjiiramuu ilaalchisee hiriira mormii
du'eefi kaadhimaan isaa itti jirtuu, waan barattootni
barattootni Oromoo taasisan sun qindeessa mucaa
118 119
Imaanaa Imaltuu
Imaanaa Imaltuu
akkuma dhaga'aaniitiin karra kaampaasii Kiiloo Ja'aa
doormii keessaa utuu haasa'anii dhaga'aaniifi waltajjii
duratti wal ga'anii, gara bulchiinsa Yuniversiitii
aspaaltii moorichaarratti ijaan arganii taajjaban mara
bilbilanii himaniif. Namtichis oduu dhaga'e adda Finfinneetti afaan tokkoon sagalee iyyannaasaanii
dhageessisan - akkana jechuun: Tokko: "Reeffi
baafachuuf yommuu isheef bilbilutti deebiisheen
kenniteef irraas, "Ati doofaadha; gita koo obboleessa keenyaa hospitaala Minilikiitii ba'ee gara
argadheeraatii gita kee barbaaddadhu," jechuun isa warra'saatti ergamee awaalamuun dura firiin qorannoo
akka tuffachuu wa'iitu mul'ata. Kunimmoo namtichi reeffichaa nuuf haahimamu."
inaaffaan akka guutamu isa taasise jedhu barattootni Lama: "Raawwataan gocha suukanneessaa kanaa
dhimmicha dhi'eenyarratti beekan. Namtichis yeroo atattamaan to'annoo jala oolee seeratti nuuf haa
sanaa eegalee, yeroo hedduu bilbiluun lubbuu lachanuu dhi'aatu."

dhabamsiisuuf foon haadhasaatiin akka kakataa ture Gaaffiin isaanii kun hanga deebii argatuttis: Tokko:
dubbatu. AI tokko foon haadhasaatiin kakate Laguu midhaaniifi bishaanii of irratti labsan. Lama:
taanaanimmoo tasumaa yaadasaa kan hin jijjiirre Har'arraa eegalanii fincila barumsa dhaabuu
ta'uusaa hintaltittiin dursitee ni beekti waan tuiteef, gochuusaanii beeksisan.
mucaan du'e kun akka of eeggatuuf qoqqobataanii Sadii: Addaan bittinnaa'uufi doormiitti deebi'uu
turuushee ijoollotni doormii mucichaa ni dubbatu. dhiisuuf waliif waadaa seenan. Haata'u malee yommuu
Inni garuu doorsisa namtichaafi qoqqobbii hintalaa dhi'etti, caalmaan isaanii waadaa seenan cabsanii gara
huubatti hin lakkaa'u ture jedhu. doormii-doormiisaaniitti dacha'aan. Muraasni waadaa

seene kabajee achuma turemmoo humna meeshaa
Barattootni Oromoo kaampaasii Kiiloo Afurii, Kiiloo hidhateen funaaname. Isaan keessaas Kennaan tokko
Shanii, akkasumas Kiiloo Ja'aa, waa'ee du'a mucichaa ture.

121
120
AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
2018
Kennaan miltoowwan isaa faana bakka ta'etti

geeffamee, bilbil-sochiin isaas harkaa fuudhamee harka -7-
humna meeshaa hidhate kanaa utuu jiruu ergaan
barreeffamaa adda ta'e tokko lakkoofsa inni quba hin
7 .1 Dhufaatii Jaafar
qabnerraa gara bilbil-sochiisaatii dhufe. Sababuma
kanaatiif, barattootni kanneen kaan borumtaasaa "We are approaching Bole International Air Port. Please
ganamaan yoo lakkifaman Kennaan garuu qoratamuuf fasten your sit belt to be ready for landing!" Kan jedhu
achuma akka turu taasifame. sagaleen hintalaa, "lspiikera" guutuu xiyyaaraa
keessaan yoo dhaga'aamu Jaafar hirribaa dammaqee,
*** samii keessa taa'ee, daawwitii foddaa xiyyaarichaa
keessaan dabarsee yommuu achii gadi ilaalu,
Finfinneen ibsaa bakka-bakkaa ifee urjiiwwan garaa
waaqaa keessa faca'aan fakkaatuun faayyamtee -
miidhagdee itti argamte.
Yeroo sana gaafa biyyaa ba'u, akka dhufaatiisaa har'aa

kana xiyyaara yaabee utuu hin taane lukaafi dugda
horii koree waan tureef, sandaaboo elektirikaa
argerratti hundaa'uun, Finfinnee har'aatiifi kan waggaa
kudha-afur durattii wal bira qabee jijjiirama jiru
hubachuun isa dhiba. Xiyyaara keessaa bu'ee
123
122
Imaanaa Imaltuu
terminaala haaraa ijaaramee dhi'eenyatti tajaajila Imaanaa Imaltuu
kennuu jalqabe yeroo argetti garuu ajaa'ibsamaan
kan deebi'uutti jiran fakkaatu. Maalif laata?
ilaalaa, "Dhugumattiyyuu biyyi koo jijjiiramteetti,"
jechuu hin hafne - madaalliin ulaagaa jijjiirama
Simattootni harkatti iliilii qabatanii dhaabatanii as
biyyasaa ijaarsa terminaalaa yoo ta'eef!
ba'iinsa nama simachuuf dhaqanii dharraatiin eegaa
jiru. Jaafar karoollaa miilla afurii korojoowwan isaa itti
Galmi itti simannaafi geggeessaa imaltootaa, ummata
fe'e duubaan goree dhiibee obdii terminaalichaarra
firaafi anteesaa simachuuf, yookaanimmoo karolsaa as ba'ee dhaabatee, ummata dacha'ee
geggeessuuf dhufee buufata xiyyaara Booleetti
dhaabatee ija mirmirsu keessa Or. Dirribaafi Lalisee
argameen 'xiq' jedhee guuteera - hamma bakki ija
ijaan barbaaduu jalqabe. Or. Dirribaafi Laliseenis
xaafii buusan dhibuu ga'uutti. Geggeessituu galmicha
dursanii arganiiruun waan tureef itti adeemanii
keessatti mul'atan keessaa muraasnisaanii, inni biyyaa
simatan.
ba'e akka waan biyyatti hin deebinee imimmaaniin
geggeessu. Harki caalaanimmoo, rakkinni man<!saaniifi
Jaafariifi Or. Dirribaan ijoollumaa eegalanii kan waliin
yaaddoon jireenyasaanii akka waan isa biyyaatii ba'u
guddatan hiriyyaa ganamaati. Lachaniyyuu baadiyyaa
faana ba'uu gammachuun guutamanii fuula ifaan
magaalaa Gimbii'rraa deemsa lukaa daqiiqaa afurtama
imaltuutti harka hafarsu. lmaltootni martinuu garuu
fagaattuufi Gabaa Laaftoo jedhamtee waamamtu
gammadoodha - biyyasaanii beekan lakkisanii gara
keessatti dhalatanii guddatan. Jabbileefi loon waliin
biyya ormaa waan dhaquutti jiran utuu hin taane, bara
tiksuurraa eegalees hanga kutaa kudha-lama
hedduuf biyyaa ba'anii biyya ambaa jiraataa turanii
xumuranitti waliin turaniiru. Dhumarratti Or. Dirribaan
har'a gara biyya haadha-abbaa-ganda dhalootasaaniitti
qabxii barumsa ol aanaa itti fufsiisuun argatee yommuu
124 Yuniversiitii Finfinneetti kaampaasii Kiiloo Afurii seenu

2018 125
Jaafarimmoo qabxii deebi'eefitti mufatee achumarra llmisaanii Ameerikaa jiraachuusaa warrisaa kan
loltummaaf galmaa'ee Dargiif duule. hubatanis waggaa afur dura xalayaa inni achi taa'ee
ergeefiitiinidha.
Dargiin kufee, loltootnisaas addaan bittina'aanii yeroo
Jaafar qe'eetti deebi'etti, Dr. Dirribaanimmoo Yeroo ammaa kanatti, Jaafar jiruufi jireenya
wal'aansa mormaa oliirratti barumsa dabalataa warrasaatiifi dinagdeesaanii jijjiireera: Baankiirraa
fudhatee "lspeeshaalist'' -oomuuf biyya lngilizii deemee mana jireenyaa biteefii baadiyyaatii gara magaalaatti
waan tureef, erga yeroo sana adda ba'aaniitii reefuu isaan galcheera; bultoo isaaniitiif kan ta'us baabura
har'a qaamaan wal arguusaaniiti. Bilbilaafi "e-mail"-tiin midhaanii tokko Gabaa Laaftoorra warrasaatiif
garuu yeroo yerootti wal ni quunnamu turan. Kunis dhaabeera. Lalisees gara ofii jirutti fudhachuuniif
Jaafar Ameerikaa ga'ee, Dr. Dirribaanis barumsasaa adeemsa jalqabeeraaf.
xumuree erga gara biyyaatti deebi'eetiin booda. Dr.
Dirribaan yeroo ammaa kanatti Hospitaala Yaadannoo Jaafar kurkura jireenya biyya ambaatti qabamee fuutni
Qulqulluu Pha'uloositti, ogummaa leenji'een akka jirullee dagatee ture; kan isa yaadachiises
qacaramee dalagaa jira. xaxxarfa warrasaati. Abbaan isaa miilla sadiin deemuu
jalqaban amma dheebuun isaanii, doolaara Jaafar
Waggoottan kudha-arfan darban dura ture kan Jaafar sababa adda-addaatiin yeroo-yerootti ergu utuu hin
kara Moyaalee Keeniyaatti ce'ee mooraa daa'attootaa taane dhala •.• utuu hin du'in akaakayyuu arguu fedhu.
seene. Mooricha keessatti erga waggaa tokko dabarsee
boodas gara Ameerikaatti ce'e. Biyyaa ba'ee waggaa Abbaan Jaafar ijoollee afur godhatan: Jaafarii,
kudhaniif teessoosaa warrasaa jalaa miliqsee jiraate. Ramadaanii, Aliimaafi Lalisee. Ramadaan waggaa lama
127
126
2018
2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa
dura balaa konkolaataatiin boqote. Aliimaan achumarra deebi'uu ture. Torban sadii dura Mineesotaa
heerumtee da'umsa jalqabaarratti duute. Laliseen hin utuu jiruu bilbilee, dhimmuma kanarratti abbaafi
heerumne; heeruma diddee utuu hin taane
haadhasaa yommuu marii'achiiseenitti, "Cidhaafi
awaalchi fira gidduutti miidhaga. Nutisimmoo

halalummaasheetiin beekamtuu waan turteef dhiirti waamicha namaa nyaannee hafuu hin barbaadnu.
balfeeti.
Qallee nyaachisnee, naqnee obaasnee, cidha-
cidheessinee gumaata fudhachuu qabna," jechuun

Jaafar abbaafi haadhasaa, akkasumas anteesaatiin afaan tokkoon waan harkatti mormaniif, maatiisaa
fuudhaaf akka kadhatametti waggaan afur darbee, gaddisiisuu dhiisuuf fedhasaa dhiisee akka
barana - Laliseen erga biyya Arabaatii gara Gimbiitti fedhasaaniitti sirna gaa'ilasaa Gimbiirratti
deebitee booda Laliseef bilbilee, bareedduu hintala raawwachuuf walii gale; baasii qophee cidhaaf jedhees
biyya koo barbaadaatii suuraashee naa ergi jedheen. warrasaafi warra Jiituutiif doolaara kuma sadi-sadii
Jennaan Laliseenis, shamarran Gimbii keessaa .filtee· mata-mataatti ergeef.
Jiituu footeef; suuraa Jiituus ergiteef. Haaluma
kanaatiin Jaafaris turtii biyya ambaa waggoota kudha- Jaafar mana hiriyyaasaa - Dr. Dirribaa bira buufatee,
afurii booda hintala suuraan arge fuudhuuf har'a gara turtii Finfinnee guyyaa lamaa booda Lalisee waliin gara
biyyaa dhufeera.
Gimbiitti ka'aan.
Duratti yaadni Jaafar, Finfinneetii hoteeluma tokko

7.2 Gimbii ga'uu Jaafar
kireeffatee, bakka maatiin lachanuu qofti argamanitti
qophii muraasaan sirna cidha'saa raawwatee

Jaafar Gimbii ga'ee firaafi antee mana maatiisaatti wal
128 129
ga'ee dhufasaa eegaa tureetiin haala ho'aan simatame. Leenca ko jedhanii nama waamuu amaleeffataniiru.
Golaafi gor-duubni manichaa keessi namoota Jaafariin, "Akkamiree jireenyi? Waa jabaattuu?"
"Baga nagaan dhufte," warrasaatiinimmoo "Baga "Galata Rabbii leenca ko, dhimma maalii qabna!?
gammaddan," jechuu dhufaniitiin guutee mul'ata. Inni Kunoo akkuma ati agartu kanaadha: Addunyaa
tokko gammadeefii akkuma ba'een kan biraatu dhufa. dhukkubsataa keessa, cina hollaa dhukkubsataa,
Abbaan Jaafariifi Haatni Jaafar, isa deemu hanga hawaasa dhukkubsataa wajjin jireenya dhukkubsataa
karraatti ba'aanii geggeessaa isa dhufe simatanii jiraanna; midhaan nama hudhu nyaannee bishaan
keessa ol seensisuutti akka muddamanitti yeroon nama hudhu irratti dhugna; uffata qul'aa keenya
galgala keessaa sa'a saddeet ta'e. ormatti mul'isu uffanna; aadaa dhaqnee siree aadurra
ciisna - hin rafnu... lafa faana dabaree wal baataa
Jaafar namoota dhufan waliin gor-duuba taa'ee bulla; hanga lafti nu baatte mudhii cinnee lafa baanna.
haasa'aafi taphachaa turee, keessummaan erga galee Leenca ko, kana qofa seetaa .•• jireenya kana fakkaatu
booda gara Abbaa Bashuraatti deebi'e. ~bbaan keessa teenyee 'Maalif?' jechuu hin dandeenyu; 'xls-
Bashuraa jaarsa umuriin mana sagaltamaa keessatti ximbaa' jechuun hin jiru. Jireenya hadheeffatanii
argaman yommuu ta'aan, Abbaa Jaafariitiif abbaatti, boo'uun nuuf hin eyyamamne - boonyee argamnaan
Jaafariifimmoo akaakayyuutti oolu. Waa'ee dhufa yakka. Waa'ee garaa saba keetiimmoo atiyyuu kan
Jaafar dhaga'aanii Gabaa Laaftootii dhufanii bulan. beektu; Nuti du'a diina isaatiifillee uumama boo'aa
Bara Jaafar biyyaa ba'u ijni Abbaa Bashuraa lachan ni deemnuudha. Kanaaf, obsinee-ciniinnannee-obsinee
arga ture. Amma garuu lachuu jaameera. gaafa nuu gamu, iyyaafata nama du'ee kaana •••
"Yee Akaakayyu." manarra adeemnee mallattoo qe'ee warra gaddaa -
"Oo! Maal jettee Leenca ko?" baala jiidhaa bu'e barbaanna. Argannee milkoofnaan •.•
131
130
yaa gammachuu keenyaa! Hedduu gammanna! ta'uun keessummoota keessumsiisaa waan turteef,
Manichatti ol dachaanee, akka nama isa du'eef Jaafariin, "Baga nagaan dhufte," jechuufillee fucha hin
boo'uutti waa'ee jireenya keenyaa boo'ataa oollee ••• arganne turte.
waa aarii cabsannee manatti deebina ••• "
"Jaafar barteenii?" Jette Laliseen Jiituu boodaan
"Akaakayyu, kan ati jechuutti jirtu keessaa tokkoon seentee. Jaafar daawwitii ijaasaa godhatee hubataan
isaallee naa hubatamuu hin dandeenye."
erga Jiituu ilaaleetiin booda, "I guess, Jiituu?" - itti
"Yaa leenca ko, mee isa haadhiisnuutii ••• ofii akkam fufuunis, '"Sorry, eye glass'-iin ala arguun waan na
Amirkaaniin? Odeessaanoo Jannatatti fakkeessaa! rakkisuufi... malee si hiyyaafataan ture. Nagumaa
Biyya hunduu hawwu - arguudhaaf gaggabu. Jannata Jiitu?" Jechaa ka'ee irra deebi'uun dubbiseen.
jedhu - Jannata lafarraa! Biyya haatni dhaqxee
dhalashee dagattu ••• biyya keessa taa'anii Akka saalfachuu isasheen taatu jaallateeraaf. Ta'us
'dhufaan jira' jedhan - 'an dhufaan jiraa' sirban ••• yaa garuu akka suuraan argetti waan hin argatiniiniif
Amirkaanii! Biyya itti jiraataa abdiin fira garaa miidhaginnishee garaa isa hin geenye. Jiituunis taatu,
guutan ••• " suuraan akka agarteefi bilbilaan sagaleesaa akka
Jiituutu gidduutti dhufee addaan kutnaan malee silaatii dhageessetti Jaafarii hin arganne: Harrii mataasaa
Abbaan Bashuraa waan dubbachuuf yaada qaban sichi qalama gurraacha dibee, gogaa fuulaa shushuntuuruu
hedduutu hafaaf ture. jalqabe dibataan dhisee, suuraa 'adoobeen' miidhegsee
ergeef irratti Jaafar dargaggeessa dhiiga danfaa
Jiituun ganamarraa eegaltee, miinjoliishee daboo fakkaata ture. Bilbila keessaan yoo dhageessus,
kadhatte waliin dalagaa mana keessaatti muddamtee sagaleen isaa qurruxii sagalee dargaggeessaati. Sadoon
turte. Erga Jaafar dhufee boodas maatiisaa faana jireenya biyya Ameerikaa muuxachiistee ga'eessa mana
132 133
soddomaa keessaa gara jalqbaarratti argamu

fakkeessitus, Jaafar Afurtamii-sadii. -8-
***
Finfinnee... mana adabaa Maykelawii jedhamuun
beekamu keessa... walakkeessa halkaniirratti ••. kutaa
bultoo hidhamtootaa tokko keessaa tasa sagaleen iyyaa
dhaga'aame. Sagaleen iyyaa kun gurra kan bu'e
eegdonni mana adabichaa meeshaasaanii rasaasa
nyaachifatanii, kallattiirra sagalee dhaga'aanitti gurra
qeensan; dabalanii garuu hin dhageenye.
Kutaa sagaleen iyyaa ba'e keessa hidhamtootni rafanii

turan iyya dhaga'aaniitiin rifatanii hirribaa
dammaqanii, ijnisaaniis kuticha keessa oliifi gadi utuu
labuu suuqa gam-tokkoorra bu'e - dargaggeessa
mudhiitti ol jedhee boquu cabsatee, mataa buusee
taa'u tokkorra. Dargaggeessicha, rifeensa mataa
keessaafi addarraa dafqi akka bishaanii dhangalaa'a -
kafanniifi guutummaan qaamasaa dafqaan
xoolla'eera; bakki ciisichasaas uccuu ol galchuu
dagannaan bokkaan alatti rukute fakkaateera.
135
134
2018
waanbadoomsiteetta yakkamsa jedhuun mana adabaa
Namtichi harka bitaa dargaggeessichaatiin jiru tokko, seene - du'aafis ta'e.
haala dargaggeessichi keessa jiru waan hubateef
fakkaata; "Tasgabba'aa-tasgabba'aa! Hunduu nagaa Dargaggeessichi gara kutaa Barsiisaa Biraasaafaatti
dha. Obboleessa keessan isa keessummaa kanatu qalbii dabarfamuun isaa kaleessa. Kanumaafidha Barsiisaa
hirribaa keessa iyyeeti ••. ilaaltanii hin rifaasisinaaniitii Biraasaan, " ••• obboleessa keessan isa keessummaa ••• "
deebi'aa rafaa," isaaniin jedhe, keenyanitti dugdaan kan jedhan. Jireenyisaanii kaleessaa hunda shakkaa
hirkatee taa'ee, qarraa qabsiisee harkatti baatu gara jiraachuu isaan barsiiseera - jireenyi Barsiisaa Biraasaa
tamboo afaanitti qabateetti geeffataa. kaleessaa - Barsiisaa Biraasaa. Tokko-lama dubbatanii,
"In live, nothing is what it seems," jechuu

Namni kun Barsiisaa Biraasaa jedhamu. Barsiisaa heddummeessuun isaaniis isuma kana kan
Biraasaan, dhimma siyaasaatiin yakkamanii waggaa raggaasuudha. Dabalatas, basaastonni hidhamaa

lama dura hanga mana adabaa kana seenanitti, fakkaataa hidhamtoota basaasan akka jiranis ni beeku.
Mana Barumsaa Madaanalemii Finfinneetti, barsiisaa Kanumaaf jechas, hidhamaa haaraan tokko gara
seenaa turan. Hidhaatiif kan isaan kennes barumsa kutaasaaniitti yommuu ergamu akka dhufeen
sirrii hin taaneen laphee barattootaa fudhatanii ofitti hin makan; dursa jireenya
waanbadoomsiteetta yakkamsa jedhuudha. Inni kun hawwaasummaa kutichaarraa qoodamee qoratamuu
Soqiraaxes faana wal isaan fakkeessa. Yommuus qaba. Turtiin yeroo qorannichaas: guyyaa lama,
Soqiraaxesis, summii qalaasaan kennameef unatee, sadii, torban, ji'as fudhachuu mala - isaan olis.
dhugaa itti amaneef lubbuusaa dabarsee kennuusaatiin Qorataanimmoo Barsiisaa Biraasaadha.
dura, barumsa dogoggoraan laphee dargaggootaa
137
136
Kaleessa, dargaggeessichi akkuma dhaqeen maqaasaa,
keetiin dura hirriba nagaa keessa hin turre. ljawwan
eessaa akka dhufeefi maaliif akka hidhame gaafatamee
kee lachan xiqqoo gargar saaqxee dugdaan ciistee
gaaffii gaafatameef deebii kenneera. Gara kutichaatti
hidhii sosochoosta - waan ta'e haasofta. Sagaleen
dabarfamuun duras torban tokko darbeef qophaatti keemmoo akka nama afaanni ukkaamamee
qoodamee mana dukkanaa keessatti hidhamuun
dubbachuuf wixxifatuuti - adda baasanii hubachuun
qoratamaa akka tures dubbateera. Ta'us shakkii nama dhiba. Suuta adda baafachuu yaaleen ture; garuu
Barsiisaa Biraasaarraa qulqullaa'uuf kun qofti ga'aa
hin dandeenye. Qarraa qabsiiseen ijaafi fuula keessa
miti.
hubadhee si ilaalaa oole - abjuu ati keessa jirtu akka
waanan ijaafi fuula keerraa dubbisuu danda'uu.

Barsiisaa Biraasaan, hidhamtootni kaan deebi'anii
Sagaleen ukkaamamaa fakkaatu sun tasa gara iyyaatti
rafuusaanii erga mirkaneeffatanii booda, tamboosaanii
jijjiiramee na rifaasise," erga jedhanii booda, tamboo
irraa al lamaan tokko qecelootti xuuxanii, hubataan
dhumee xuuxxoo bira ga'e xebbicharratti sukkuumanii
dargaggeessicha ilaalaa, "Kenna" jedhanii maqaan
dhaamsaa, "Maal argiteeti Kenna? Maaltu si jeeqe?"
waaman. Kennaan ol jedhee ilaaleen. ·Akkaataan
Jechuun gaafatanii deebiif xiqqoo eegan. Kennaan
ilaalcha Barsiisaa Biraasaas ka keessa namaa dubbisuuf
garuu yaadaan qabee waan dhaggeeffate hin fakkaatu.
humna addaa tokko qabu fakkaata ture. Waraansi xiyya
Rifeensa mataa isa gidduu kana bakkumanni jiruyyuu
ijasaanii keessaa darbatamu itti hammaannaan,
yaadatee hin beekne sanatti quboota harkasaa lachan
Kennaan deebisee boquu cabsate.
naqee, qotee-qotee ittiin faancireessa. Barsiisaa
Biraasaan cal-jechiinsasaatti hin mufanne; garuu gaaffii

Barsiisaa Biraasaan, xebbee daaraa harka bitaatti
biraa dabalaniiruuf.
baatan irratti daaraa tamboo buusaa, "Dammaquu
"Amiinaanoo eenyu isheen?"
138 139
"Ii .•. !? Amiinaa?"
"Dhugumattiyyuu ani eenyu?" Jedhee ofiisaas,
"Qalbii abjuutiin yommuu haasa'aa turtetti, maqaa Barsiisaa Biraasaas gaafate.

kana dabaltee-daddabaltee waamaa turte." "Na waliin dhalateesaafi ergan dhaladhee ana keessatti
dhalateesaa hin yaadadhu; garuu ergan of baree
Maqichatu kan hin hirraanfatamne itti taanaan malee eegalee gaaffii eenyummaa kanaadha ganama- ganama
yeroof utuu hirraanfachuu danda'ee kan itti tolu ture. hirribaa kan na dammaqsu. An eenyu? Uf ••• tarii ani
Amiiinaa yoo jedhan Amiinaa hortee sanyii mukaatii laata? Firii mukaa afaan sinbiraa
yaadata; ishee
yaadachuunimmoo kaleessa yaadachuudha; kaleessa buutee bakka gataa balfaarratti biqilte.
keessa yaadannoo jaalalaa hedduutu jira; isammoo Dabaleesimmoo ani qilleensan ofiin jedha.
amma yeroo kanatti yaadachuun bu'aan isaa Eenyummaan koos, seenaan koos qilleensa. Qilleensi
gaddaafi boo'icha qofa waan ta'eef, yeroof qadaadee baala raasuusaa malee eessaa akka ka'eeti garamitti
bilcheessuu barbaada. Garuu akkam godhee akka qilleensa'u hin beekan. Anis jiraachuu koo
haadanda'u!? malee achii dhufaatii koofi fufiinsa hidda latii koo hin
beeku. Barsiisa, nama ta'ee dhaladhee qilleensa ta'ee

Kennaan callisuu filateera. Barsiisaa Biraasaan tamboo jiraachuun koo isin hin gaddisiisuu?''
biraa baasanii qabsiifatan. Callisni Kennaa akka tuffii
wa'ii isaanitti fakkaatee aarsuunii barbaada; "Gaafa "Gama tokkootiin namni firii mukaafi qilleensatti of
gaafatamtus deebii kennuu hin feetu; afachu, ati fakkeessuun isaa bita na galcheera. Gama
eenyu?"
biraanimmoo akkaataan dubbannaa kee
"Ati eenyuu?" Kennaan tasa kolfa lakkise. Kolfasaa qulqullummaa kee naaf mirkaneessa. Mee qola baasii
keessattis miira raajamuutu mul'ata ture. naa himi .•. tarii abbaa kee hin beektuu laata?''
140 141
"Abbaa jettanii? Abbaa koo, miti ana, haatni kiyyallee see'ln sitti hin
qabaataniiti seetaa? Hin
hin beektu."
fakkaatin ••• "
"Akkam? Yoo jettu •.• eenyuutti waamamtaree? Kennaa "Naaf hin galle barslisa. Badii malee hidhamuunis jira
eenyuuti?"
jechuutti jirtuu?"
"Kennaa Kuluulee"
"Hin dogoggorin Kenna. Jabana kana dhugaa biyyi
"Kuluuleen maal keeti? Wasiila? Eessuma?" "Haadha beeku utuu hin taane soba angoon golgeedha dhugaan.
kooti. Kuluuleen haadha kooti !"
Ango-qabeessatu dhuga-qabeessa... isa abbaan
dhugaa.'' Kennaan dabareesaa bita galfame - inni kana

Waantisaa Barsiisaa Biraasaaf ifa akka ta'utti, Kennaan
quba hin qabu ture.
akkaataa dhalootasaafi haala guddinasaa tokko-lama
jedhee seenesseef. Barsiisaa Biraasaanis liqimfamaan

"Ta'us hin sodaannu. Sobni akka shukkaa man'ee
dhaggeeffataanii turanii, "Jabaadhu Kenna. Kan
keessa taa'uuti - kan yeroo barbaadanitti luqqisanii,
yeroon dhokse yerootu mul'isa. Yeroosaa eeggata waan waraanuu barbaadan waraananii man'eetti
malee addunyaa kanarratti waanti iccita ta'ee hafu hin
deeffatan. Dhugaan garuu achii luqqaanaan deebii
jiru. Abbaa kee guyyaa tokko baruuf jirta. Hibboon hin qabdu; geeraraanis, 'qal'atteef dhugaan hin cittu,
eenyummaas akka hibboo ta'etti hin hafu ••• "
qal'attee yeroo eeggatti,' kan jedhee geerareefis
"AI tokko-tokko yommuun taa'ee yaadu, Rabbi garuu kanumaafi. Dhugaan birmaduu isin baasti jedhamees
gara-jabeessa-n jedha. Sana mara tole jedhee fudhee
caafamee jira. Hattootni gurguddoon jaraa hattoota
obsee jiraannaan, ammammoo badii koo malee
xixiqqoosaanii fannisu; gabbataa buusanii yelbataa
abbaa badii ta'ee akkan hidhamu eyyame." "Yaa
yaabsisu. Nutis badii warra kaleessaatiif har'a
mucaanana, asitti kan ati agartu kun marti badii yakkamne. Gaarummaan isaaniis har'atti hin ceene.
142 143
Mee inni kun yeroo biraaf nuuf haaturuutii ••• maqaan
-9-
ati sila qalbii abjuutiin waamaa turte eenyun jedhee?
Eeyyeen yaadadhe - Amiinaa. lsheenimmoo maal
keeti?"
9.1
"Amiinaan, awaalcha haadha koorra dhaabattee
waadaa haadhummaa kan naaf seente, kaffaltii Sirni gaa'ila Jaafariifi Jiituu raawwatamuuf halkan
beenyaa Waaqa haadha na jalaa fudhateeti. Ifa lafaa shantu hafe. Dhufaatii Jaafariin dura cidheessi
kanarraa qaba kanan jedhu tokkittii haadhaa dhabee jalqabame akka itti fufetti jira. Baay'inni waraqaa
yeroon qe'ee warra du'eetti galee dharraatiin du'a waamichaa hirame hanga tilmaamameetiin gadi ta'ee
eegaa ture sana, anoo haadha duute booda haatni waan argameef, Abbaan Jaafar, sangoonni qalmaaf
jirti hin seene... Amiinaan yeroo sana keessa gugee bitamanii qopha'aan hankaakuu malu sodaa jedhuun
nagaa Waaqa jaalalaa biraa gara jireenya kootti sangaa dabalataa barbaacha isa barii lafaa ba'aan,
ergamteedha; isheen anaaf waa hunda." ljawwan baadiyyaa keessa oliifi gadi jooraa oolanii galcha loonii
Kennaa lachan imimmaan calalan; "Hunda caalaatti kan
qe'eetti deebi'an.
na dhiphisaa jiru waa'eesheeti. Yeroo ammaa kana
waa'ee kootiif gadda cimaa keessa jirti." "Akkam milkooftanii?" Jedhan Haatni Jaafar abbaa
"Hidhamuu kee dhageesseettii?"
warraasaanii garaa qul'aa ooleef waa qabatanii
"Natti fakkaata!"
galaa gor-duubatti ba'aa. Abbaan Jaafar hin milkoofne;
"Akkamiin beekuu dandeesse?"
"Waanuma ijatti toltu dhabeen itti dhiisee gale anoo,"
"Afuura kiyyatu naa hime."
erga jedhanii booda, "Namni na barbaade jiraa?"
Jedhanii utuu afaanii hin fixin bilbilli gor-duubaa iyye.
***
144 145
_j
"Isaanuma ta'aa laata? Sila Hajii Nuuree bilbilanii
turan," jedhan Haatni Jaafar faffatoo itittuu bar'uu "Hin turu ammuman dhufa." Abbaan Jaafar xumuranii,
guutanii harkatti baatan gara afaan Abbaa Jaafariitti ittiin dubbata bilbilchaa man'eesaatti deebisan.
geessaa. Abbaan Jaafar Harka haadha Jaafar isa afaan "Maal jedhan?"
bira isaan ga'e harkaan of irraa dhiibaa ka'aanii "Dhimma cimaaf akka na barbaadan naa himan malee
bilbilicha kaasan. walii dhimmichaa adda hin baafanne."
"HalooP' "Maal ta'inna laata?"
"Mee ga'een deebi'a."
"Walekum assalaam!" "Nyaattanii hin deemtaniiree?"
"Lakki na eegu."
"Haji isinii ... dhaa'iil? Kunoo amma reefuu utuu naa
himuutti jirtuu ... " Abbaa Jaafarii, waa'een bilbila hajii har'aa kun
... "Nagumaanii?" keessummaa waan isaanitti ta'eef dhimma cimaa
jedhame dhaga'uuf sardamaniiru. Ammaatiin duratti,
''Tole ... tole!" jumhaa-jumhaa, al tokko-tokko yommuu Mazgiidatti
wal argan isa nagaa afaanii wal gaafataniitiin alatti akka
"Maal rakkoo qabaree? Nan dhufa." har'aa kana dhimmamaan wal harbaadanii hin beekan
ture.
"Haa ta'u ... achumatti na eegaa."
9.2
"Tole!"
Aadde Muniiraan - warri manaa hajii - Haatni

146 147
2018
Imaanaa Imaltuu
Imaanaa lmaltuu "Akkam ta'ee!? Akkam godhee!"
"Tasumaa kun haraama!" Jedhan jaarsoliin sadan wal
Amiinaafaa, balbala dukaanaa keessaan itti
harkaa fuudhanii. Dhumarratti Abbaan Jaafaris,
deebisatanii herrega guyyaa buusuutti jiru. Abbaan
warraasaanii Hajii Nuureenimmoo qarmammeettii "Lakkii" jedhan.
dukaanichaa jala doombii kaa'atanii jaarsolii sadii ofitti

Hajiin miira anatu mo'ateen gara Abbaa Jaafar ilaalaa,
naanneffatanii taa'aanii haasaa ho'aa keessa jiru.
"Erga kana ta'ee, egaan maaliree waanti atiifi ilmi
Abbaan Jaafar ga'anii, arfanuu harka qabanii, dugda
kee gochuutti jirtan kun?" Erga jedhanii booda, akka
bar'uu harkaarra dhungataa erga nagaa gaafatanii
seequu ta'aa, "Magaalaa guutuun waa'ee keessaniitiin
booda, doombii biraa dhufeef irra cina hajii taa'anii
dhimma buna dhugaa jira. Maal Abbaa Jaafar, isin jaarsa

cimaa barbaadamaniif dhaga'uuf eeguu
jalqaban. guddaadha mitii? Akkamittiin kana gootu?" Jedhanii
jaarsolii sadan ijaan tuqan - dubbii na gargaaraa akka
Dursuun kan eegale hajiidha; "Maal abbaa Jaafar? jechuuti.
Maal? Maal? Maal inni waanti ta'uutti jiru kun?" "Maal
inni haji? Rakkinatu jiramoo?" Jedhan Abbaan Jaafar

9.3
jecha Hajiitiin bita galfamanii. "Mee jaarsoliinana isinis
dubbadhaa malee! Musiliimni tokko Musiliima Abbaan Jaafar ceephoo isaan irratti ta'eetiin hedduu
akkasaatii dhiisee kabiraa haafuudhuuf amantaan akka gaddanittl mataa buusanii manatti deebi'an.
keenya nu eyyamtii?" Hajiin jedhanii ija gaaffii deebii Hirbaatni dhi'aatuufis tole hin jenne. "Maal taate
isaan irraa eeguun gara Abbaa Jaafariifi jaarsolii sadanii Abbaa Jaafar- nama hedduu gadde fakkaatta?" Jedhan
dabaree mil'atan. Haatni Jaafar, fuutii abbaa manaasaanii aariin
"Lakkii" 149
148
T ::,--,oT..:r !,nn•,:::-,- nn.r.rrvorr VVN\l\lWI i

gurraacha'ee yommuu arganitti.
"Isaan callisaniiti malee Jiituun nan Musiliimoma
"Faaxe ijoolleen kee nama hoodaa na goote !"
erga jettee maal rakkoo qaba? Quraannis yoo ta'e isa
"Ijoollee kam?"
kana hin mormu," jetti Laliseenimmoo.
"Jaafariifi Leensaadha ka. Na salphisan; biyyan itti
''Waanti anaaf hin galin hafe tokko, si Lalise ati
kabajamee jiraadhe keessa qul'aa na dhaaban."
garuumee, jalqabumayyuu Gimbii biyya hintalll
"A'uz billah! Maalif?"
Musiliimaa guuttee jirtu keessaa obboleessa keetiif
"Kunoo harkisa isaan fidaniltiinan jaarsolii gidduutti
niitii kan taatu dhibnaanimoo maalifidha Jiituu- Jiituu
nama kolfaa ta'ee sii dhufe."
jechuun kee?" Jedhan Abbaan Jaafar; Laliseen cal!
"Mee kottaatii qorra keessaa ol seenaa," jechaa
"Kun anumaafuu gaaffiidha - dhugumattiyyuu
harka Abbaa Jaafariin qabanii utuu manatti ol galfataa
maaliifi?" -Jaafar gor-duuba taa'ee jedhee of gaafate.
jiranii Laliseen itti dhufte.
"Kan biraanimmoo... akkuma jaarsoliin jedhan, nama
kaleessa hin beekne tokkotti heerumuuf jecha qofa
Jaafar gor-duuba soofaa keessa dugdaan ciisee
hintalli amantiishee kaleessa beektu jijjiirtu kun
raadiyoo BBC dhaggeeffachuutti utuu jiruu . sagalee
amma dhuguma obboleessa kee kanaaf haadha manaa
dheekkamsa abbaasaa dhaga'ee, sagalee raadiyichaa
gaarii ni taati jettee yaaddaa?" Abbaan Jaafar
hir'isee garasumatti gurra qeense.
jedhanii gaaffii biraa lammeessaniif. Laliseen akkuma
"'Jaarsa beekaa siin qabna jennee utuu si abdannuu
callisuu filattetti jirti - callisuu feetee utuu hin taane
- utuu siin boonnuu, maal abbaa Jaafar ijoollee
gaaffii gaafatamuutti jirtuuf deebii feccisaa kennitu
faana buutee ijoollee taataa?' naan jedhan. Gurra
yeroof waan hin qabaatiniif.
gatte, doolaaratu macheessee safuu Musiliimummaa si
"Kunis sirriidha nama shakkisiisa," jedhe Jaafar
dage-n jadhame," jedhu abbaan isaa.
yaadasaatti - mudhiitti ol jedhee taa'aa.
150 151
"'Ganna darbeef mana hin ijaaran,' jedha Oromoon
yeroo makmaaku. Kan ta'ehoo sila ta'ee, amma maal
-10-
fayyada cidha halkanni shan hafeefitti ofumaa mataa
wal cabsuun?" Jedhan haatni Jaafar gidduusaanii
Miinjoliin Jaafar sadii: Or. Dirribaa, Daani'eeliifi
seenuun.
Abubeker. Sadanuu hiriyyoota Jaafari. Dr. Dirribaan
*** haadha manaafi ijoolleesaa lamaan qabatee

konkolaataa manaasaatiin jimaata dhuftu Gimbii gala.
Gartuu suuraa kaasaniifi suur-sagalee waraabanis
guyyuma sana konkolaataa biraan of faana kaasuuf itti
gaafatamummaa fudhateera.
Daani'eel mucaa Biilaati. Biilaan Magaalaa ganda lama

qofa qabduufi Magaalaa Gimbiirraa fageenya 48km
irratti argamtu, magaalaa xiqqoodha. Magaalaan kun
duratti daandii hin qabdu turte. Amma garuu daandii
aspaaltii waan argatteef, konkolaataan Gimbiitii ka'e
yommuu magaalaa xiqqoo Dongoroo jedhamtu ga'u
daandii duriirraa maquun magaalaa Biilaa erga kutee
darbee boodadha gara Najjoo-Mandii-Asoosaatti kan
darbu.
"Oromiyaa waliin haamisoomsinu!" Kaayyoo jedhu
153
152
qabatee: Ameerikaa, Awurooppaa, biyyoota gatii muraasaan foon qurxummii sooruu jalqaba;
lskaandineeviyaafi kan biroorra naanna'uun waamicha Biilaanis wirtuu bashannanaa Wallaggaa jedhamtee
mootummaan naannoo Oromiyaa dhalatoo Oromoo waamamti - akka Daani'eel jedhutti.
biyya ambaarra faca'aanii jiraniif godhe simachuun
investeroota Oromoo Oromiyaatti deebi'anii dalagaa Mineesotaatti, Daani'eeliifi Jaafar miseensa afoosha
bu'aa isaaniif argamsiisu adda- addaarratti Oromoota Mineesotaa turan. Walitti siqatanii
qabeenyasaanii dhangalaasuutti jiran keessaa Daani'eel hiriyyaa iccita dhoksaa garaa wal haagodhataniifis
isa tokko. sababni afooshuma kanaadha. Daani'eel eda Biilaarraa
bilbilee har'a sa'a booda akka dhufu Jaafariif himeera.
Daani'eel turtii Ameerikaa-Mineesotaa waggaa
soddomaa booda maatiisaa achitti dhiisuun bara kaan Har'i guyyaan roobiidha. Jaafariifi Jiituun Dilbata dhuftu
ganda dhalootasaa - Biilaatti deebi'ee, horsiisa sirna cidha'saanii raawwatu. Akka toorri sagantaa
qurxummiifi bakka bashannanaa haata'uuf yaadamee, yeroo cidhichaa ba'ee lafa taa'ee jiruutti, misirrittiin
haroo LUTIRAN-tiin hidhaansaa bara 1995 erga mana warrasheetii baateen booda sagantaan
xumuramee tajaajila yaadameef irra utuu hin oolin suuraa waliin ka'uu Collii deemamee bosana{bakka
akkasumaan gatamee taa'uufi Haroo lntoo jedhamee bashannanaa) Collii keessatti ta'a. Daani'eelimmoo eda
waamamurratti hojjechuuf Mootummaa Naannoo yeroo bilbiletti, bakka Collii, sagantaan suuraa ka'uu
Oromiyaa gaafatee, Biiroo lnvestimeentii Oromiyaarraa Haroo lntoorratti utuu ta'ee yaada jedhu kaasee ture.
eyyama argateen dalagaatti seeneera. Yeroo darbe Dabalatas, yaadnisaa kun fudhatama kan argatu
gaaffiifi deebii TVO waliin taasiserratti Daani'eel akka taanaan, yeroo gabaabduu hafte kana keessatti baasii
dubbate yoo ta'e, yeroo muraasa booda, Wallaggaa, mataasaatiin sagantaa bashannana addaa tokko
155
154
lmaanaa lmaltuu
haricharratti akka qopheessu abdachiiseera. Jaafar Imaanaa Imaltuu
dhimmuma kanarratti Abubekerii marii'achiisuuf jechaa dhufee gamoo Shaashituu durii xiqqoo darbee
ganamaan manaa ba'e. Abubeker ogeessa hodhaa akkuma Kiliinika Olaanaa Or. Caalii cina ga'een,
uccuu yommuu ta'u fuul-dura toora dhaabbii taaksiitii ijnisaa aspaaltii ce'ee miidhagina bajjii tokkorra
dukaana gurgurtaa carqii xaaqaa qaba. Abubekeriifi buunaan deemsarraa dhaabatee... hubatee ilaaluu
Jaafar hiriyyaawwan qofa utuu hin taane xiqqoo
jalqabe.
akka firummaa dhiigaa wa'iis wal keessaa qabu.
Beellanmisaanii ganama sa'a sagal - Kaaffee Siifaniitti. Miidhaginni bajjiin Jaafariin qalbii booji'ee miillas
gaadi'e kun miidhagina mucaa durbaa dabtara
Jaafar manaa kan ka'e yeroo beellamaarraa sa'a tokko lapheetti qabattee cina aspaaltii dhaabattee
dursuuni. Kanas kan godhe lafoo deemaa Gimbiifi jirtuudha: diimtuu biluu - akka goraa bilchaatee; qal'oo
sochii dinagdee'shee daawachuuf yeroo bal'aa akka - qal'oo mudhii soonsaa; simbo-qabeettii dhaabbii
qabaatutti. Gimbii durii, Jaafar har'allee ba'eessa toltu; walumaa galatti, namarraa dhalattee utuu hin
godhee yaadata!
taane, olii kan dhufte, ergamoota Waaqaa keessaa
"Nan yaadadha ••• ! Bakka kana mana dubartii manyee tokko fakkaatti; "Yaa hojii Rabbii! Amma kanas
gurgrtu tokkootu ture - haadha Arfaasee jedhamti ••• biyyeetu nyaataa?" Nama jechisiisti.
nan yaadadha ••. anillee maamila manyeesheen ture •••
yoowana maal keessa jiraatinnu?" Gimbii duriifi Bakka mucattiin dhaabatturraa xiqqoo gadi siqee
ammaa yommuu wal bira qabus, "Dur, toorri kun akka lestiroonni lamni taa'aniiru. Isaan keessaa tokko,
jiruun mana gandaa ture; amma garuu martinuu "Shuuf-shuuf!" Jedha cinaacha hiriyaasaa ciqileen
diigamanii gamoon bakka bu'eera." ••. akkas-akkas tumataa - Jaafariin itti agarsiisuuf.
156 "An siif du'e ••. maaloo ilaali namticha sana mucaa ijaan
AT Guddinaatiin; Max. 4ttaa 2018 157
AT Guddinaatiin; Max. 4ttaa 2018
kutuuf jedhaam!" Hiriyaan isaas shuufee, "Namtichi "Hintala eenyuuti?''
maal ta'e ... budaatu irratti nyaatee?!" "Buus!" "Kan Hajii Nuuree." - Lestiroo inni tokko.
"Buus!" "Miidhagduudhaa?" - Lestiroo inni biraan. "Hedduu!
Sagaleesaanii ol kaasanii wal harkaa fuudhanii "Buus ••• Kanarrattimmoo hintala Musiliimaati," jedhe Jaafar
buus!" Jechuu jalqaban. Gurri Jaafar garuu boqonnaa ajaa'ibsiifamaan.
waggaa ba'ee waan tureef isaaniin dhaga'aa hin "Ammallee gaddarra waan jirtuuf of gatteetti malee
turre. Kana gidduutti konkolaataan deddeebisaa duratti utuu argitan ta'ee silaa maal jetturee?" -
barattoota Yuniversiitii-Kolleejjii Westernii dhufe. Lestiroo inni tokko.
"Gaddaa jirtii?" - Jaafar.

Jaafar waa'ee mucattii kanaa nama gaafatu "Maal ishee qofa, nutillee akkasumaadha." - Lestiroo
naannoosaatii utuu ijaan barbaaduutti jiruu lestiroota inni biraan.
sana lamaan arge; gara'saaniittis ce'e. "Nagaa jirtuu "Maaliif?" - Jaafar.

ijoolle? Dhiifama ... mucaan ammaa eessadhaa?" "Kennaan hidhame jedhan." - Lestiroo kan durattii.
"Mucaa kam?" Jedhe inni tokko, mucaa kam akka taate "Kennaan obbolleessasheetii?" - Jaafar.
nama quba hin qabne fakkaachuun. "Miti jaalalleesheeti." - Lestiroo inni biraan.
"Cina keessan ka dhaabataa turte!" Keessi Jaafar miira inaaffaatiin qanxooxamuusaa
Lestiroo inni biraan, "Ka amma 'servizii'-n barattootaa ijoollettiin arganii, akka kolfuus, akka raajamuus ta'anii
fuudhee sokke baantaa?" wal qanxooxan.
"Ya!" Jedhe Jaafar mataa oliifi gadi raasaa.
Lestiroonni lamaan wal harkaa fuudhanii himaniif; Jaafar, Abubekeriin yommuu argetti, dhimma beellama
"Asumaadha -Amiinaa jedhamti." qabataniif dhiisee oduu rifaasisaa tokko dhageessiseen.
159
158
Dr. Dirribaafi Daani'eeliifis isuma kana barreessee
bilbil-sochiin erge; barreeffamichis ifaafi gabaabaa ture. -11-
''The wedding is cancelled!"
Cireen dhi'aateef, nyaatasheen jaallattu: aannan

*** danfee qabbanaa'eefi faxiiraa nadhii dammaani. Fedha
nyaataa dhabdus amalumaaf, yookaanimmoo afaan
bule baasuuf... aannanicharraa tokko unattee akka
nama qoricha koosoo - heexoo dhuguutti jiruu
duluunfattee liqimsite; faxiiricharraas tokko cabsattee
nadhii dammaatti tuqattee, akka nama ancaa
alanfatuutti afaan keessa naannessitee isuma
alanfataa, teessee ija lafa jalaan sochii jaarsolii sadanii
dhi'eenyarratti hordofti; akkasumas kan abbaafi
haadhaashee -Amiinaan.
ljni jaarsolii sadanuu isheerra jira. Ganamaan maaliif

akka gor-duuba manasaanii keessatti argamuu
danda'aan waan beektu hin qabdu - waan itti
shakkitus. Gara haadhashee mil'atte; haatnishee
yaadaan liqimfamanii taa'aniiru. Abbaan isheemmoo
bar'uu harkasaanii walitti qadaadanii, quboota harkaa
160 161
AT Guddinaatiin;. Max. 4ffaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
wal keessa gaggalchanii, quba abgudduu walitti rigaa bulfatanll, bari'ee hanga Amiinaa bira ga'aanitti obsa
ijaan daawwitii foddaa fuulleesaanii keessaan dhabanii, halkanuma sanaan, samii magaalaa Sodomiifi
dabarsanii ala-ala ilaalaa, fuul-duree kophee miilla Gomoraa keessaa bokkaa dhagaa abiddaa roobsuun
mirgaatiin lafa reebu. Kunimmoo mallattoo gaafa jiraattota magaalittii warra dalagaan isaanii fuula
dubbii nyaatanii akka ta'e Amiinaan ni beekti; dubbii Waaqaa duratti ciigga'amaa ta'ee argame sana
isaan har'a nyaachuutti jiran garuu quba hin qabdu. haaballeessaniif ergamoota Waaqaa gara magaalittiitti
ljashee isaan irraa kaastee gara Bashaatuu ishee cina ergamanii dhaquutti jiran fakkaatanii, barbaarcha
afaan balbala gor-duubaa teessee buna danfisuutti Amiinaaf gara mana warra manaasaanii xiqqootti
jirtuutti darbatte. Bashaatuun mataa buustee qajeelan.
teessee, bunichi dafee akka danfuuf girgiraatti
hafarsuutti jirti. Baay'ina boo'ichaarraan kan ka'e Amiinaa mataan
dhukkubee rafte, balballi kutaa ciisichashee humnaan
Guyyaa gaafa Amiinaan waa'ee tasa qabamee darbatamee banamuusaatiin wareertee hirribaa
hidhamuu Kennaa dhageessee mana barumsaatii dammaqxe. Kutichi keessi dukkanaa'aadha. Namni
gidduutti baatee imimmaaniin fuula dhiqataa galte akkanatti wareersee hirribaa dammaqseen kunimmoo
sana galgala, dabareen kan warra guddoo waan tureef, tiriikkaa of harkaa qaba.
Hajiin bultiif mana haadha Kadir dhaqanii utuu achi
jiranii, waa'ee jaalala Amiinaafi Kennaa achumaa Amiinaan harkashee mirgaa gara adda jalaatti gadi
dhaga'aan. Kan himeefis haadhuma Kadiri. Isaanittis siqsitee qabachuun xiyyoo ifa tlrllkkichaa jalaa ijashee
warruma guyyaa Amiinaa argetu hime. Hajiin isa kana golgataa mudhiitti ol jette. Haata'u malee ifni
dhaga'aan rifannaa jabaan rukutaman. Aariisaaniis tiriikkichaa cimaa waan tureef, ljashee qecelootti
163
162
gargar saaqxee eenyummaa nama cinashee kaase kun maaluman jedheem!?"
dhaabatee jiru kanaa adda baafattee beekuu hin

dandeenye. Namni cinashee dhaabataa jiruufi Amiinaan deebii hin laanne. Dhimmi halkan kanaan
Amiinaan adda baafachuu dadhabde kun qaamaan fiigsisaanii isaan fidee isheerratti duchisiisuutti jiru,
gabbataa akka dheeraa wa'ii yoo ta'u, miti dukkanaan waa'ee boo'ichashee guyyaa ta'uu yommuu hubattetti,
dhufee, akkanumaanuu faara badaa waan ta'eef, wal'aansoo dukkana waliin gochuutti jirtu dhiistee
haallisaa nama sodaachisa. deebitee ciiste. Kunimmoo abbaashee caalaatti kan
aarsuun ta'e. Tiriikkicha gara harka bitaatti dabarfatanii
Amiinaan guutummaan guutuutti hirribaa dammaqxee, harka mirgaa abootteeffataa, "Hintal waaq-
hanga ijni ifatti madaquufittillee utuu carraa hin umseenana! Lakkii dubbadhu harka nansababinii!"
laatiniif, "Si dhukkubanana!" jedhanii sagalee dibbee Jedhaniin sagalee aariin wal irraa ciccituun.
gurraa dhoosuu ga'uun yommuu akka garaa waaqaa
qaqawweessa'an ture namni sa'a kanaan_ dhufee Dhimmi akkanatti Hajii aarsee afuuffee qilleensi
akkanatti rifaasiseen, abbaashee ta'uu kan bubatte. dhise fakkeesse, Amiinaa homaa qerqeduunii dide.
Sagalee jabaa ittiin abbaan ishee ifatan kanaatiin utuu Tiriikkicha barcuma of cinatti argatan irratti
Gooliyaadiin Daawwitiin ifateera ta'eetii, Daawwit 'sln darbachuun garasheetti siqanii, "Hidhame jettee kan
gombisa' jedhee dhaadataa miti Gooliyaaditti furuursaa ati gadda teessuuf Kennaan - ilmi kadhattuu sun siif
buufatee dhagaa xixiqqoo funaannachuu, fuul- maalln jedheem hintalaal?" Yeroo jedhanitti, tasa
durumasaayyuu dhaabachuuf waan ija jabaatu hin bakka ciistuu murxuxxifamtee ol jette. ljnishee inni
fakkaatu. hanga ammaatti sodaa ifaaf gargar hin saaqamu jedhe
sunis saaqamee ilaalee-ilaalchisuunii jalqabe.
"Ulfina si gachiisisee, wanti boossisaa daandiirra si
165
164
Haadhashee balbalarra dhaabatanii jiranis amma akkamii akka ta'uu danda'u atiyyuu tilmaamika,''
reefuu agarte. yommuu jettu, Hajiin kolfa aarii wa'ii kolfaa gara
Haadha Amiinaa ilaalan. Haatnishees ija jabina
Amiinaa har'aa kanaatiin rifatanii afaan qabatanii
Amiinaaan, kan abbaan ishee jedhan gurra dhaga'e
shakkitee, irra haadeebi'aniifiif, "Eenyu jettee aabba?" dhaabataniiru.
Jettee gaafatteen. Abbaan ishees, gurrashee

Maqaa namnisheen jaallattuu tokko hammeenyaan
qanxooxxaan qabanii raasaa, "Kanan jedhee... ilmi
gaafa ka'u callisaan darbuu dadhabuun Amiinaa, Hajii
kadhattuu sun ma ••• al kee ••• tii?" Jechuun kabalanii,
aarsuuniirra darbee fayyummaa qalbii hintalasaanii
mat-dura sireetti mataashee rukutan. Haatnishee
waan shakkisiseef dhiisanii ba'uuf ka'an. Haatnishees,
gidduu seenuuf aggaamanii, gidduuttimmoo, amala
guutummaan guutuutti hirribaa dammaquushee
abbaa manaasaanii waan beekaniif deebi'anii dhiisan.
shakkanii, balbala itti deebisuufiin abbaa warraasaanii
Hajiif waa dhiisaa jechuun itti caalaa jechuutiin qixa.
fuudhanii ba'aan. Galgala gaafasii, dabareen bakki
bultii Hajii Haadha Kadir bira ta'us, achuma Haadha
Amiinaan waan kabalamteef abbaasheetti hin
Amiinaa bira halkan lammataaf bulan. Halkan lamaan
mufanne; kan mufachiiseen akkaataa ibsa Kennaa
dhuftu dabareen kan Haadha Kadir ta'a jechuudha.
isaaniiti. Bakka mat-durri siree rukuteen bar'uu harkaa
keessa oolfattee sukkuummataa ol jettee, ija 'abidda
Hajiin kutaa Amiinaatii erga ba'aanii booda dubbicha
tufuun' abbaa'shee ilaalaa, "Hiyyummaan budummaa
akka nama hirraanfateetti, yookaan tuffatee
miti. Soorumas sanyiin hin dhaalan. Aabba, umurii
darbeetti, dhimma dalagaa llaallaterratti dudubbachuu
Kennaa har'aatti ati barataa Yuniverslitii hin turre.
jalqaban. Haatni Amiinaa siree keessa seenanii hedduu
Egaan inni umurii kee ammaa kanattimmoo sooressa
167
166
utuu hin turin rafanii kurruufan. Hajiin kan eegaa fashalsuurraa jalqabee hanga hintalasaanii - Amiinaa
turanis yeroo itti kun ta'uudha. Isaan booda, Hajiin nama kanatti heerumsiisanitti, xaxaa jal'inaa
dugdaan ciisanii, dukkana limixii kuticha liqimserratti diriirfameedha. Kanas kan raawwatan kallattiin utuu
akka ija hirraanfatanitti yaadaan yeroo dheeraa hin taane jaarsolii biyyaatti fayyadamuudhaani... akka
dabarsan. Hirribni ijatti kan dhufes ol yaadanii-gadi milkaa'ufis ni beeku.

yaadanii, baasanii-buusanii, qabxii furmaata ta'a
jedhan tokkorra erga ga'aniitiin boodadha. Jaarsolii Gimbii keessaa, dhugaa soba godhanii, soba
Qabxii'saan irra ga'an kunis, Kennaan utuu mana dhugaa fakkeessanii dandeettii dubbatanii waa nama
adabaa jiruu, atattamaan akka ta'an-ta'anii Amiinaa amansiisuu qaban sadii, kan olmaan isaan bitee
heerumsiisuudha... danda'aamnaan biyya Kennaan Hajiif jalee ta'aan jiru; isaan sadan gurra magaalaa
lamuu deebi'ee ijaan ishee arguu hin dandeenyetti achi Gimbiiti - gurra Haajiiti. Namoota birattis Sillaasee
fageessanii. Hajii jedhamuun beekamu. Hajiin haala kanaan
hintalasaanii Jaafariitti heerumsiisuuf boolla meeqa
Halkanni itti Amiinaafi Kennaa gargar baasuuf jal'aan qotanii boolla meeqa duuchuutti utuu jiranii ture kan
jal'ina ulfaa'e darbee lafti yoo bariitu, hama- hama Jaafar tasa Amiinaa arge.
keessa waa'een namticha sirna gaa'elasaa
raawwatachuuf Ameerikaatii dhufee Gimbii jiruu sun Guyyaa sana Jaafar, Abubeker irraa adda ba'ee akkuma
Hajii gurra bu'e. Jennaan Hajiin, carraa argame kanatti manatti deebi'een abbaasaa waamee qofaatti
fayyadamuun ka yaadanii bulan sana fiixaan baafachuu baasatee, bakka Jiituu, hintala Hajii Nuuree fuudhuu
karoorsan. Karoorichi, akka nama amantiisaatiif inaafe waan yaadeef, gara mana Hajii Nuureetti jaarsolii akka
tokkootti socho'uun, cidha guyyaan qabameef erganiif himate. Abbaan isaa yommuu kana dhaga'aan,
168 169
akka gammaduus, akka rifachuus ta'an. Wanti isaan Maalif hin nyaanne?" Jedhan Amiinaafi nyaatasheen
gammachiise, ilmisaanii Jiituu yoo fuudhe ceephoo dhiistee kaate dabaree ilaalaa. Amiinaan kan ga'een
isaan irra ga'uuf ture jalaa waan ba'aaniif yoo ta'u ta'uu himaafii bakka teessuu kaate.
wanti isaan rifaafisemmoo chidhni raawwatamuuf
halkanni afur hafeef tasa haahafu jedhamuusaati. Ta'us '"Qunceen ganamaan jiisan hin cittu,' jedha Oromoon;
hundumaarra caalaa biyya kabajamanii jiraatan nyaadhu malee hintala ko," jedhan jaarsi warri rifeensi
keessatti dulluma keessa maqaan isaanii waan hin mataasaanii wal ga'ee addaatee jirbii hiddaa tole
badneef tole jedhan.
fakkaatu; "Kan ishee nyaachuun hanganuma; dhiisaanii
haadhaqxuu," jedhan Aadde Muniiraan, Amiinaafi

Abbaan Jaafaris guyyuma sana ture kan isaan dhaqanii,
jaarsolii gidduu seenuun - buna Bashaatuun baattee
dhimmicha, jaarsolii antee Hajii ta'aan sana sadaniin isaanitti hiixattu baataa shiniirraa
dhaabattee
kan marii'atan. Jaarsoliin sadan kun warra guyyaa gaafa
fudhataa.
Hajiin bilbilanii dhimma cimaafan isin barbaada
"Bunahoo hin dhugduu?" Jaarsi sadaffaan jedhanii utuu
jedhanii isaan waaman sana Hajii faana taa'aa turaniiti
afaanii hin fixin gidduutti Hajiin dubbatan; "Amiina hin
har'a Amiinaan ija lafa jalaan caqasuutti jirtuudha.
deemin; isaan waan siif himan qabu fakkaataa ... taa'iitii
dhaga'i!"
Bashaatuun buna buuste hiruuf yommuu kaatu
Amiinaanimmoo ol jettee sa'a keenyanii fuulleesheetii

Akka itti barfatu kan beektu ta'us Amiinaan ajaja
ilaaltee, yeroosheen itti mana barumsaa dhaqxu
abbaashee dhaga'uun, isa ba'uuf gumalii balbala gor-
ga'uusaa hubatte. Yeroo kana jaarsolii sadan keessaa
duubaarra ajjette dhiistee deebitee teesse. Jaarsoliin
isaan umuriin angafa fakkaatan, "Maalif hintala ko?
sadanis - Sillaaseen Hajii, arrabasaanii isa muka
170 171
jiidhaallee 'qa' godhee gogsu sanaan wal harkaa
Amiinaan jaarsolii sadanuu ija taajjabbiin dabaree
fuudhanii cululuqsa dubbachuu jalqaban.
ilaalaa callisaan dhaggeeffataa erga turtee booda
dabareen dubbachuu gaafa kan ishee ta'u, akka seequu

Jalqabarratti waa'ee gaarummaa abbaasheefi nama
ta'aa, "Amma naa hubatameera. Akkuma isin
guddummaasaanii, akkasumas isaan sadanuu fira
gammaddan anis akkan gammaduuf .•. misiraachoo nu
abbaashee akka ta'aan himaniif. Sababuma kanaatiifis,
dhageessisuuf ganamaan dhuftan ka?" Jechaa ol kaatee
ishee - hintalasaaniitiif yeroo mara waan gaarii yaadoo
dhaabatte.
ta'uusaanii hubachiifachuunii yaalan. Itti · aansuun,
"Eeyyeeni ka hintala ko - eeyyeeni;" Sillaaseen Hajii
waa'ee Ameerikaafi jireenyashee dhaga'aanii hanga
afaan tokkoon jedhanii deebisaniif.
gurraa qaban caalaatti kuulanii seenessaniif - biyya
"Galanni koo guddaadha. Garuu waanti anaaf hin
dhaqanii hin argin Jannata ga'aanii hin deebi'initti
hubatamin tokko, Jaafar isin jechuutti jirtan kun isa
fakkeessanii. Achiis, waa'ee nama achii dhufee yeroo
kamii?"
ammaa kanatti Gimbii jiru tokkoo himaniif. Xumura
"Ni beektaanii laata? Waggaa kudha-afur dura isa
irrattis, isaan keessaa warri umuriin akka angafaa,
biyyaatii ba'e kunoo amma, hintaluma biyya kootii
"Dubbiin itti gala qabaatii... sittis. barfataa jiraatii •••
yoon fuudhe anaaf wayya jedhee faranjii dhiisee
mee siifan gabaabsa. Egaan Amiina, si ajaa'iba!
dhufee as jira." Jaarsuma isa duraatu jedhee deebiseef.
Jaafaritti heerumuuf shamarri Gimbii marti 'anaan,'-
Amiinaan raajamuun, "Maalree argate mitii? Cidhasaa
'anaan' jechuutti jirti; inni garuu hindumaarrayyuu
dilbata dhuftu raawwatata hin jennemoo?" Jettee
caalchisuun siin filateera. Kunimmoo siifis, warra
gaafatte; jaarsoliitti gaaffii baay'isuushee kana abbaan
keetiifis, nuufis gammachuu guddaadha .•• "
ishee hin jaallanne; ta'us hamaa hin dubbanne.
172 173
"Sirriidha. Garuu... si argee yaadasaa jijjiire ..• " abbaatti dabarte.
"Ajaa'iba!" Jette Amiinaan ajaa'ibsiifamaan. lttis "Aabba, kan jedhame dhugumaa?"
fuftee, "Egaan amma kan isin jechaa jirtan, 'ati "Egaan hintala ko akkuma ati beektu, Allaaf bulanii
hundaa caaltee filamteetta... carraan kun maaliif waan jaarsi biyyaa jedhe hin didan ... "
hintala keenya ba'aadha' mitii?" "Dhiifama aabba, an garuu hin danda'u!"
"Maaliif hin dandeenye jedhamtee yoo

Amiinaa kolfatu qabaa jira. Waantichi ammayyuu gaafatamtehoo?" Jedhan Hajiin dheekkamsaan. Aariin
akka qoosa wa'ii isheetti fakkaata. Kanarratti yaada kan Hajiitu caale.
warrishee qaban dhaga'uu feetee, "Ganama "Aabbaan har'a maal ta'e!? Barumsa kiyyahoo?"
eebbifamtuu! Garuu ... fedhii kiyya himachuutiin dura "Ameerikaa manni barumsaa hin jiru siin jedhanii •.. ?
akkuma isinumtiyyuu beektanii... akka aadaa
Moo ... ?"
keenyaatti, dursa warra gaafatu. Warrarraa erga "Jiraatus hin barbaadu! Hin heerumu! Hin deemu!"
yaada argatanii boodas hintalatti darbu. -Kanaaf, Amiinaan jettee, achiis gara jaarsolii sadanitti deebitee,
dursa maatii koo gaafattaniittu jedheen abdadha?" "Jaarsoliinana, deebii koo dhageessanii jirtu mitii?
Eyyeen jedhan jaarsoliin sadan wal faana. Egaan dhaqaatii kanuma dhageessan himaafii!" Jechaa
"Baay'ee gaarii! Deebii akkamii argattaniree?"
ba'uuf bakka teessuu kaate.
Jaarsoliin sadan afaan tokkoon, tole jechuu maatiishee
himaniif. Hajiin hintalasaaniitiin waan xiiqii qabatan fakkaatu;
"Harme kun dhugaadhaa?" "Egaan ani jedheera! Itti heerumtaa-itti heerumta!
Haatnishee boquu cabsatanii callisan. Xiqqoo eegdeenii Ameerikaas ni deemtaa-ni deemta !" Amiinaanis
yommnu deebii dhabdetti, "Toole!" jechaa gara akkuma abbaasheeti; xiiqiin itti dhaqnaan eenyuyyuu
174 175
ishee hin danda'u; "Hin heerumuu-hin heerumu! 'Amiinaan dhala koo miti' jedhiitii abbummaa kee
Ameerikaas hin deemuu- hin deemu! Hireen koo harka haqadhuu gali. Yookaanimmoo ilma haatni kaleessa
koo keessa jirti!" Jaarsoliin dubbii Amiinaatiin akka kadhattuu turte jaallachuu kootiif yakkamtuu taasisii
na'uus, akka raajamuus ta'aaniiru; akka qaana'uus! fuula abbaa seeraa dura na dhaabsisi. Murtiin anarratti
Hajiin kolfa aarii kolfaa, "Ahaa! Akkasii dubbiin! Mee darbus kan foon waliin gara abidda hin dhaamneetti
teenyee ilaalla kaa," erga jedhanii booda, miilla na ergisiisu haata'u.
mirgaan saffisaan lafa reebaa, "Dhugaa qabda ati maal Feetus har'umaan kana dhaabbiitti boba'aa qaamatti
goote... ilma kadhattuu sanatu dangaboon tuqee na firfirsii na gubi. Foon koo gubii balleessi; lafee koo
xaxee lafa si kaa'eeti. Mee naa himimee! Isaaf jetteeti bobeessii daaraatti deebisi. Daaraa koos hammaariitii
mitii kan ati ana abbaa kee jaarsolii gidduutti galaana diimaarra bittimsi. Yommuu kun ta'uttis kan
salphistuuf?" waa'ee kootiif boo'u ija ittiin anaaf boo'een haajaamu;
malee... anoo dhala koo hin nyaadhu," jettee aariin

Hajiin Amiinaa tuttuqanii Amiinummaashee irraa gara afuuraa ciccitaa gor-duubicha lakkistee baate. "Dhala
qerrensa hoosistuutti jijjiiran; "Egaan erga jettanii koo hin nyaadhu!" Kan isheen jette Kennaa dha.
sirriidha - isaaf jedheeni. Silaa isin waa'ee maqaa Waggoottan sadii dura, awaalcha haadhaarra
keessanii malee jaalalaaf hin yaaddan. Isin warri jaarsa dhaabattee waadaa haadhummaa seente sana
jedhamtanis mee dubbadhaa! Hintala Hajii ta'aanii Amiinaan har'aallee ni yaadatti!!!
ilma hiyyeessaa jaallachuun yakkaa? Eeyyeen yakka
yoo jettanis maal rakkoo qabaree? Manaa gadi na

***
baasaa ka! 'ljni koo lamuu sin argin' jedhaa na ari'aa ka!
Aabba, feetus ammuma mana murtii dhaqiitii
176 177
AT Guddinaatiin; Max. 4ftaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
afaan achi irraa qabatte.
-12- "Yoom? Maal nyaattee? Edas hirbaata diddeeti mitii

kan ciiste?" Jette Bashaatuun cina Amiinaa fiixee
sireerra taa'aa.
12.1 Ganama:
"Na ga'e siin jedheem!"
"Lakki ... hin ta'u!"
Amiinaan raftee, balballi kutaa ciisichashee utuu
"Nyaachuu na barbaachisaa hin jiruutii maaloo na
qosooqqosamuu qalbii hirribaatiin dhageessee
dhiisii"
dammaqxe.
"Tole si dhiise!" Fallaana cuukkichaa deebistee keessee,
"Oo .• eenyu?"
"Garuu, biyya midhaanni hin dhibin keessatti utuu ijni
"Anadha Amiina - naa bani."
koo ilaaluu ati beelaan duutee yommuun gaafatamu
"Banaadha - banadhuu seeni."
maal jedheen deebisa? Maal taateeti-n jedha?"
Hojjettuu manaasaanii Bashaatuudha; banattee seente:
"Nagaa bultee Amiina?" Duratti yoo akka fedhe ta'e Amiinaan cuukkootti garaa
"Nagaa!" Sobasheeti malee Amiinaan nagaa hin bulle; hin jabaattu turte. Har'a garuu garaa itti jabaatte. Maal
abjuutu ittiin taphaa bule. haagootu? Akkamittis haanyaattu? Abjuusheen
abjoottee bultetu abjuu abjootanii bulanii midhaan itti
Bashaatuun, Amiinaa fuula erga dhiqachiisteenii booda nyaatan hin turre.
cuukkoo qopheessiteefi lallaafaa fiddeef.
Cuukkicharraas fallaana tokko fudhattee mi'eessitee Bashaatuun ummamashee ta'ee, namni dhiphatee
alanfataa, "Akkam mi'aawa seete!?" Jettee Amiinaa yoo agarte faana dhiphatti. Kan gadde marti
qophi'uuf aggaamnaan Amiinaan, "Na ga'e," jechaa sababasheetiin akka ta'etti yaaddee nagaa dhabdi.
178 179
Imaanaa Imaltuu
Imaanaa lmaltuu
"Ii •.• na waamtee bareedduu ko?"
Kanarrattimmoo jaalallisheen Amiinaaf qabdu addatti.
Amiinaan, "Hiq-hiq" jettee boo'uu jalqabde.
Eda Amiinaan hirbaata malee waan bulteef isheenis
"Maali Amiina? Maal taateetta har'a?" Bashaatuun
hirbaata malee bulte. Ammammoo Amiinaan ciree
rifattee gaafatte.
didaa jirti; egaan isheenis ciree malee ooluusheeti.
"Nan sodaadhe - hedduun sodaadhe!" - hirqitee
boosse.
Amiinaan mudhiitti ol jettee, mat-dura sireetti boraatii
"Kamiin?" Jettee gaafatte Bashaatuun waa'een sodaa
hirkifattee, itti hirkattee, "lspirc:!ayiticha naa kenni yoo
Amiinaa bita itti gale.
ta'uu baatellee isan dhugaa," jette. Bashaatuun bantee
"An maalan beeka!? Nan ..• garuu nan sodaadha -
laatteef. Amiinaan harkaa fudhattee dhudhaatee,
nan sodaadhe Bashoo ko!"
walakkaan geessee irraa ol jette. Waan gara
Amiinaa qabaatu dadhabe. Bashaatuun haammattee,
dhangala'aa kana hin dhiisne hedduu fudhatti; sodaa
lapheetti qabattee, "Giiftii ko, utuu ani siif jiruu
keessa lapheeshee akka waan dhangala'aan gatatchuu;
maalinni kan si sodaachise? Ati amma qophaa kee miti
yookaanimmoo, imimmaanni akka waan bishaan irraa
- an si biran jira."
omishamuu.
Amiinaan harkashee lachanuun mudhii Bashaatuutti

Amiinaan sagalee cirattee tasa dubbachuu jalqabde;
marmitee, itti maxxantee, itti tolee boo'ichashee itti
"Dubartittiin eenyu taati laata? Namtichoo?"
fufte. Bashaatuun rifeensa mataa Amiinaa keessa
"Eenyu isaan?"
quboota harka'shee deddeebisaa, addarra dhungataa,
Bashaatuun nyaata baattee taa'aa turte hiixattee
"Miidhagduu ko, waanti ganamaan si sodaachisu
barcuma cinasheetti argatterra keesse.
maaltu jira?" - daa'ima itti fakkaatte. Amiinaan ol
"Bashoo ko!"
181
jettee ilaalteen. Baay'ina boo'ichaarraan kan ka'e akka hiiktettis utuu raawwatuu argiteetti. Amiinaan
ijawwan ishee itti didiimataniiru; maddiiwwan ishee ..I nama abjuu hiikuu beeku - Bashaatuu of cinaa waan
imimmaaniin jiidhaniiru. qabduuf itti tolee abjuu keessa bulte himachuu eegalte;
"Maal naaf wayyaa? Nan sodaadha-nan dhiphadha. "Waanti'saa akka abjuu wa'iiti. Haqas ni fakkaata ...
Maaliif akka ta'e garuu hin beeku. Akkanumaan garuu abjuu dha."
lafaa ka'ee boo'i-boo'i naan jedha." Bashaatuun caalaatti itti siqattee teessee, ija-ija
"Jabaadhu giiftii ko," imimmaan ishee haqxeef. Amiinaa keessa ilaalaa ka itti aanu eeguu jalqabde.
"Bashoo ko, abjuu hiikuu beektaa?" "Akkamiin akkan dhaqe hin beeku; qofa garuu lafa
Maddi sodaa Amiinaa abjuu agarte ta'uu Bashaatuun onaa tokko keessattan of arge - ammas taanaan lafa
dursitee tilmaamteetti turte. Abjicha keessaa isa onaa keessan jira - qophaa kooti. Jirma muka laaftoo
dammaqxe, deebi'ee hirribni qabuunii didee utuu - qoreetti hirkadhee taa'ee ... imimmaan miti dhiiga ...
akkanatti gagaragaltuu turtee barii lafaa jala 'sillim' utuun dhiiga boo'uun lafa fagoorraa sagalee dhaga'a -
jette. sagalee dubartiifi kottee farda gulufuu wal faana.
"Abjuu hiikuun kan Rabbiiti. Kennaasaammoo sanyiin Boo'icha koo addaan kuteen kallattiin sagalee
qabna." dhaga'erra mil'adhee ••• namticha fokkisaa gurraacha,
uffata gurraacha uffatee farda gurraacharra taa'uufl
Dhugumashee jette Bashaatuun. Haatnishee abjuu dubartii miidhagduu uffata adii miidhagaa lafa haru
hiikuun kan beekamte turte; kennaan abjuu uffatten arge.
hiikuummoo sanyiin ni darba jedhama; ta'uu hin oolle. Akkan tllmaamutti isaan lachuu dorgaa-dorgeerra jiru -
Bashaatuun, hanga haadhashee ga'uu baattus ammaan abbaa dursee ana bira ga'u. Sirriidha ... akkasuma ture.
duratti al sadan tokko abjuu namaaf hiiktee, jettee Dubartittiin cimtuudha. Si ajaa'ibdil Lafoo abbaa
182 183
fardaan dorgomti. Jalqaba yommuun isaan arge "Har'i guyyaa gabaa akka ta'e hin beektuu? Haadha
dubartittiitu dursaa jira... gidduutti namtichi abbaa keetti gabaan gobbuudha. Maaliif dhaqxee hin
farda gurraachaa kun, gurra fardasaatti gadi jedhee
gargaartuun ?"
waan ta'e hasaasnaan, fardittiin akkashee durattii
"Tole nan dhaqa."
lafarra gulufuu dhiistee tasa koochoo biqilchitee Gara Bashaatuuttis deebi'anii, "Atimmoo maal goota
kaatee, akka allaattii - waaqaafi lafa gidduu barristee
asii?"
namticha dursisiiste - namtichatu dursee na bira ga'e •..
"A ••• Amiinaafan ciree •.• "
akkanas naan jedhe; 'Ati hintala Hajii mitii? Lafa "Si haaciru ija koo duraa! Amma sa'aatiin meeqa?
onaa kana keessaa qophaa maal goota?' Kennaan Deemiitii Muniiiraaf laaqana qodaa keessa godhi!"
badnaan barbaaduutti jiraachuu koon himnaaniif, 'Inni
Jedhanii ba'aan.
deemeera as hin jiru. Kottu sin qaqqabsiisaa,' naan
jedhe. Amiinaan boraatii jalaa bilbil-sochiishee fuutee yeroo
ilaalte; haasaatti waan qabamaniif yeroon waan

Gama tokkoon dubartittiin anatti haasofti ,.. waan
deeme isaanitti hin fakkaanne malee dhugumattiyyuu
ta'e naan jetti. Gama biraanimmoo namtichi na sardaa
akkuma Hajiin jedhan sa'atiin laaqanaa ga'eera -
jira - fardasaa irra taa'ee harka gadi naa hiixata; 'Dafi!
kudha-lamaafi nuusa.
Ariifadhul' Naan jedha ••• "
"Achiihoo? Tole jetteeniiree? Namtichi si fuudhee
sokkee?" Bashaatuun jettee akkuma Amiinaa Amiinaan deemuun dura abjicha himattee xumurteetti.
gaafatteen Hajiin balbala kutichaa banatanii seenan. Hiikasaa dhaga'uuf garuu galgalatti beellama qabatan.
"Hanga ammaa rafuutti jirtaa hintalaa?" Akkas gochuun isaan irra hin turre. Abjichi ammuma
"Lakki aabba ka'eera. Xiqqoo mataatu .•. " utuu hiikni itti kennamee dhimma baasa ture.
184 185
AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4tfaa 2018
12.2 Guyyaa: Amiinaan haadhashee dalagaa gargaaruu dhaqxee

utuu achi jirtuu, namtichisheen abbaashee biratti ija-
argaa beektu tokko gadda cimaa keessa ta'ee utuunni
Maal akka ta'aa jiru, yookaan ta'uuf jedhu Amiinaan
hin beektu. Garuu .•• itti dhaga'aameera; haala rakkisaa dukaana seenuu agarte.
"Maal taate Wolde nagaa mitii?" Haatni Amiinaa
keessa jiraachuushee keessishee himaafii jira. Keessi
'shee akka hin sobneen ni beekti. Ammaan duratti, jedhanii Woldee gaafatan.
miira har'a itti dhaga'aamaa jiru kanaan kan wal "Kennaa hin beektanii?"
Amiinaan Woldeetti siqattee gurra qeensitee
fakkaatu, garuu hamma isa har'aa kan hin jabaanne
dhaabatte. Maqaan Kennaa dha'aamnaan lapheen
jireenyashee keessatti al tokko shaakalteetti -
hidhamuu ishee naasuu cimaa tokkoon utuunni bakka wal qixa
Kennaa dhaga'uuf daqiiqaa muraasa
lamatti gargar baqaquu itti dhaga'aameera. "Kennaa ..•
dursitee; abjuun ishee edaas isuma kana
mirkaneessaaf. ilma kadhattittii jaamaa magaalaa kana turteetiim; ni
yaadattu yoo ta'e dur fuullee kana taa'ee kophee
"Kanadha," jechuun itti ulfaatus, qofa garuu, wanti ta'e axaa'a ture."
akka jiru qeeqxeetti - dursitee beekkatteetti! Aadde Muniiraan garagalanil hintalasaanii of cinatti
Garuu maal godha? Qeeqqachuun qofti maal fayyada? ilaalan.
'beekkadhe' jechuun ... erga ittiin hin miliqnee •.• erga

ittiin hin oollee! Utuma beekkattuu... utuma Akkaataan ibsa Woldee Amiinaa mufachiiseera; ta'us
qeeqqattuu... abjichi hiikamuuf - qabatamaa ta'uuf, garuu hamaan afaanii ishee hin baane. Ammaaf gurra
yeroon geesse! dhaga'u malee arraba dubbatu hin qabdu -
186 187
guutummaan qaamashee gurra ta'eera.
haataatu? Mee maal haagootu? Achumatti iyyuu
jalqabdi se'anii haatnishee hedduu sodaatanii turan.
"Yeroo darbe sababa tamaarii 'ajjeefame' jedhame
Amiinaan garuu kana hin dhaqne; hintala dureessa
sanaatiin yeroo tamaaronni Yunbersiitii Addis Ababaa
ulfaataa tokkoo taatee utuu jirtuu ilma kadhattuu of
jeequmsa kaasan sana, Kennaan qabamee eessa
ajjeese tokkoof gabaa keessa dhaabattee boossee akka
buuteen isaa wallaalamee ture .•. ergasiis mana hidhaa
isaan salphatan hin goone - maqaa isaan hin
jira jedhame ... "
balleessine.
"Ammahooree?" Haatni Amiinaa jedhanii Woldee
"Harme xiqqoo mataa na bo'aafataa jira; galeen
gaafatan. Woldeen dafee dubbatee hin xumuru.
boqodha."
Amiinaammoo sombi kara afaanii ba'ee lafa bu'uuf
jedha.
Roobni imimmaan Amiinaa karaarratti jalqabe
ammallee hin caamne - waan caamus hin fakkaatu.
Woldeen giphii kofoo fuul-duraa keessaa herbee
Mana geessees, dhaabbiitti garaan sireerratti of
baafatee... ijaafi funyaan axaa'ataa, "Mana· hidh.aa
lakkistee boo'ichashee ittuma fufte; akkanatti ciistee
keessatti of gaagure jedhan," jedhe.
boo'uutu itti tola.
"Tu ... tu!" Haatni Amiinaa harka lachuun mataa
qabatanii ancufa tuttufaa, "A'uz billah! Maaliif?"
Fooliin kutichaa... suuraan sammuushee keessa
jedhan.
deddeebi'u ••. martinuu kanuma Kennaa yaadachiisuun
qofa ta'e. Isa baqaa, mataashee boraatii jala ruuqqatti;
Wayyoo Amiinaatiif wayyoo! Laphee Amiinaaf wayyoo garuu achittis hin hafuuf •.. qilleensatu sagalee Kennaa
hin dhumne. Kennaan du'eera jedhame. Egaan akkam fidee gurratti asaasa... "Haadha ko .•. " jedhaan;
188 189
"Haadha ko, baranas akka waggoottan sadan darbanii dhaga'uunii baatus komachuunii barbaachiseeraan.
jabaadhee qayyabannaan madaaliyaan warqee baranaa
kiyya taati ..• kan keeti .•. mormattan si dira •.• ofii koo Akka waan boraatichi Kennaa ta'ee, harka lachuun
harkaa of dhabeen si harkatti of argadhe ••. " dabaree lapheeshee irratti reebaa sagalee ol fudhattee,
Wayyoo jetti; wayyoo! Miskiintittii Amiinaan garaa "Maaliif? Maaliif?" Jetti; "Garuu maaliif? Maaliif?
nama nyaatti. Eenyu laata akka isheetti kan gadde? Maaliif? Maaliifii? Kenna maaliif? Maaliif gooftaa ko
Eenyu inni waa'ee du'a jaalalleesaa dhaga'ee kaleessa maaliif? Maalan si godhe? Maalan maqe? Maalan
yaadataa akka Amiinaatti kan boo'e? Yaa Amiinaa! balleesse? Kana turee karoorri keenya? Kana turee
sagantaan Keenya? Wal fuunee mana tokko keessa
Jechootnisheen dubbataa boossu Bashaatuu garaa jiraachuuf waggaa tokko qofatu nuuf hafe jechaa hin
roressinaan gadi jettee funyaan cuunfachuu jalqabde. turree ati? Jaalala keetiin lammataan dhaladhe jechaa
Silaatii sossobuunii qabdi malee gargaartee boossee hin turree? Of harkaa of dhabeen si harkatti of argadhe
ittumaa mucaa garaa hammeessuun isheerra hin turre. hin jennee? Maaliifiree? Maaliif? Maaliif? Kenna
Amma garuu, waa'een mucaa sossobuushee maaliif? Anaan eenyuutti laattee? Eenyuutti!?
haahafuutii ishumayyuu namni jajjabeessu Eenyuutti!?"
barbaachiseeraan.
Erga midhaanni afaan isheetti bu'ee har'i guyyaa
Amiinaan boo'ichashee keessatti, dabaltee daddabaltee meeqa ta'e!? Humni ittiin akkanatti iyyitee haasoftu
Kennaa maqaa dhoofti; "Maaliif?" Jetti. eessaa akka dhufuuf Rabbi haa beeku! Amma garuu
Garuu maal godha? Kennaan cinashee lubbuun jiraatee dadhabuu hin ooltu - fuulashee irraas miira
hin dhaga'uun taanaan maal fayyadaan? Ta'us, dadhabbiitu mul'ata. Mataa boo'uu balaafamaan
191
190
tokkos cina mataa garanaafi garasiin qabee sarduuniitti booda, "Kanarrattimmoo sila Woldeen dhufee
jira. Bakkuma kana harka lachaniin jabeessitee utumasheen dhageessuu waa'ee du'a mucichaa hin
qabattee, akka teessee jirtutti suuta dugdaan ciiste. dubbatu seetanii!?"
"Dhufee turee? Maal jetteree isheen?"
12.3 Galgala:
"Homaayyuu. Akkuma dhageesseen mataa na dhukuba
jettee galte."
"Amiinaanoo?" Jedhan haatnishee gabatee nyaataarraa
Haadha Amiinaa waatu garaa nyaataa jira;
yommuu Amiinaa dhabanitti.
"Yee abbaa Kadir,"
"Rafteetti yoon rafe nan dammaqsinaa jettee," jette
"Oo!"
Bashaatuun buddeen dhi'eessiterratti ittoo baasaa.
"Yommuun waa'ee Woldee isiniif himu, 'Dhufee turee?'
"Hirbaata nyaatteemoo utuu hin nyaatin?"
Maaliif jettanii? lsintu ergeenii?"
"Lakki aadde hin nyaanne," jettee bishaan dhugamu
"Muniira, maal sitti fakkaate ••• " jechuun Hajiin
fiduu gola seente.
eegalanii, naannoosaanii namni biraan kan hin jirre
ta'uu yooma beekanillee sagalee gadi qabatanii, kan
Waa'een Amiinaa gidduu kanaa, haadhashee dhiphisaa
duratti Woldeen jedhe soba ta'uu himaniif.
jira; "Yee Abbaa Kadir, amma maal jettanii dhiistanii
"Akkam?"
waa'ee mucaa kanaa?"
"Kennaan of hin gaagurre."
"Mucaa kam?"
"Maal dubbiin akkanaa?"
"Amiinaadhakaa. Midhaanni erga afaan isheetti bu'ee
"Jaarsolii waliin mala malleedha. Woldees nutu erge ••• "
kunoo har'i guyyaa meeqa? Utuma ilaalluu akka
"Maaliif?"
soogiddaa cobdee dhumuuf jettiim," erga jedhaniitiin
"Kennaan du'uu yoo dhageesse tole jettee Jaafaritti ni
192 193
heerumti jennee waan yaadneef."
''Yaa Allah! Gurri koo maal na dhageessisa har'a!" -13-
"Suuta jedhi Muniira - tasgabbaa'i!"
Kana hunda Bashaatuun balbaba daa'attee dhaabattee
Torban galgala Amiinaan itti of ajjeesteetti, eegdonni
dhaggeeffataa turte.
mana adabaa Maykelaawwii, yeroo dhi'oo asitti
Waa'een gochaa Hajiifaa kun hedduu kan nama namticha daldalaan qabatee dhaqee Magaalaa
Gimbii jiraachuu jalqabe tokko fidanii kutaa
aarsu ta'us, Bashaatuuf gammachuusaatu caale. Silaas
nama du'e jedhanii boo'aafii jiran tokko tasa waa'ee Kennaafaatti dabalan.
lubbuun jiraachuusaa dhaga'uu caalaatti waanti nama

Namtichi kun qarshii foorjidii abbaa dhibba- dhibbaafi
gammachiisu maaltu jiraayyuuti? "Amiinaa! Amiinaa!"
shantamaa hedduu akka baatee jirutti har'a
Bashaatuun misiraachoo kaasuu guuttattee gara
markaattoo keessatti Poolisootaan harkaa- harkatti
kutaa Amiinaatti fiigicha jalqabde.
qabamee to'annoo seeraa jala kan ooleedha. Vaadnisaa
"Amiinaa! Kennaan hin duune Amiinaa!" Jechaa
utuu milkaa'eraaf ta'ee, qarshii sobaa kana gara Gimbii
geessee, Amiinaa hirribaa dammaqsuuf harkashee
geessuun dinagdee Wallaggaa keessa bittimsee, yoo
lamaaniin qabdee raasti. Hirriba Amiinaan rafuutti jirtu
hedduun ittiin kisaaran ofii daandii kutaarra duroomuuf
garuu hirriba takkaa rafnaan keessaa dammaquun hin
ture.
jirre ture.
*** Namtichi Kennaa beekuunii baatus Kennaan ni beekaan

waan tureef, itti siqatee, utuu oduu biyyaa irraatii
194 195
Imaanaa Imaltuu
Imaanaa Imaltuu
du'aaf kan kenne kiniina abbaan ishee dhukkuba
qoratuu haasaa-haasaa keessa, gadda-gadda caalu
onneetiif liqimsan 'DIGOXN' hangaan ol fudhatteedha.
waa'ee du'a Amiinaa dhaga'e! Namni inni waa'ee
Xalayaan boraatiishee jalaatii argames, Amiinaan itti
du'a Amiinaa himuufiitti jiru kun Kennaa isa jedhan
yaaddee kan of ajjeeste ta'uu nama hubachiisa;
ta'uu namtichi hin beekne ture. Kanaaf torban kana
"Musiliimas taanu Kiristaana, Jannatni lamni hin jiru;
Gimbiitti oduu ho'aa isa ta'ee xiqqaa guddaan odeessu
kan jiru tokko qofa. lnnisimmoo jaalalaan dhaalama.
- waa'ee of ajjeessuu Amiinaafi sababa of
Jaalala lafarratti eegallee rarrootti hafe, achi - Jannata
ajjeesuushee ••• waa'ee namticha Ameerikaa dhufee .•.
keessatti xumurraatii na simadhu Kenna," kan jedhu
waa'ee Gammachuufi Jiituu... waa'ee jal'ina Hajii
ture. Kunimmoo Bashaatuun yakka itti shakkamte irraa
Nuureefi daba jaarsolii sadanii... waa'ee awaalcha
bilisa ta'uushee mul'isa.
kaaniirraa qoodamtee qophaatti awaaamuu Amiinaa •••
ka dhaga'ee gurraa qabu keessaa tokkollee utuu hin
Guyyaa arfan mana adabaatti dabarsite keessatti,
hambisin, marayyuu seenesseef. Kenna anis
imimmaan Bashaatuu akka lola'etti oolee bula ture.
Keennummaasaa ciniinnatee qabee dhokfatee obsaan
Hunda caalaattimmoo kan ishee boossisu waanti
dhaggeeffataa ture; dhumarrattis ija'saa lachuun
Amiinaan abjuun agartee bulte oolee utuu hin bulin
boo'uu jalqabe - tokkoon Amiinaatiif - tokkoon ofiif.
kallattiin raawwatamuusaati. Hiika abjichaa utuu
dhageesseetti ta'ee silaa Amiinaan of hin ajjeestu
..• galgala sana, reeffi Amiinaa sakatta'iinsaaf yommuu
turte jettee of ceephati. Fardi gurraachiifi namtichi
gara hospitaalaatti geeffamu, hojjettuun manaasaanii
farada gurraacharra taa'u sun ergamaa du'aa akka ta'e
Bashaatuunimmoo yakka ajjeechaatti shakkamtee
Bashaatuun beekteetti turte.
mana adabaa seente. Firiin sakatta'iinsa reeffa
Amiinaarratti godhamee akka mul'isuttimmoo, Amiinaa
197
196
Imaanaa Imaltuu
Imaanaa Imaltuu
Yaa ayyaana garaa boollaa!
Bashaatuutti, amma waanti ta'e sun martinuu akka
abjuu wa'ii itti fakkaateera; "Amiinaan tasumaa hin
duune, hin duutus,"jetti. Erga mana adabaatii baatee "Wayyoo-wayyoo! Amiinaa ko wayyoo ••• !" Wayyoo
boodas meeshaa koon fudha jettee gara mana Kennaatu baay'ate; uu ... uu... saatu heddumate.
Amiinaafaatti hin deebiine. Mindaa koos jettee karra Wayyoo ..• akka jedhetti lafti itti bari'e. Lapheesaa
manasaanii irra hin geenye... waantota Amiinaa keessaa bakki Amiinaan qabdu edaa hamma kana
yaadachiisan baqaa Gimbii dhiistee gara ganda turee!? "Wayyoo Amiinaa ko wayyoo... wayyoo
dhaloota'shee - Ganjiitti deebite. miskiintittii ko wayyoo ••• wayyoo ••. "

Namtichi jajjabeessuu yaalus, Barsiisaa Biraasaan
Akka aadaa hordoftoota amantaa Musiliimaa naannoo kadhatanis... Kennaan akkam godhee haa obsu?
Gimbiitti, namni of ajjeese tokko, qabirii Musiliimaatti Waa'ee du'a haadhasaa ishee lammataa akkam godhee
awaalamuu keessaa qooda hin qabaatu - awaalcha haadanda'u? lmimmaan nama meeqaaf ga'u ••• boo'icha
kanneen biroorraa tarkaanfii afurtama fageeffamee - nama meeqaaf ta'u... Amiinaatti obbaafate. Dhugaa
qophaatti qoodamee awaalama. Dabalafasimmoo, qaba! Kaleessa, waa'ee du'a haadhasaa Amilnaatti
'qabirii warra of ajjeesee' jedhamee bakki awaalcha hirraanfate. lsheehoo? Amiinaahoo eenyuutti?
warra hordoftoota amantii Musiliimaa ta'anii of

ajjeesaniitiif adda ba'e tokko, bosona fuullee dirree ***
Waasee keessa jira; Musiliimni of ajjeeses achitti
geeffamee awaalama. Awaalcha reeffa Amiinaarrattis
isuma kanatu raawwatame.
Durba durbummaan duute,

199
198
dabalateedha. Sarara lakkoofsa bilbilaa irraa ergichi
-14- gara bilbil-sochii Kennaatti ergame namni qabate
to'annoo jala oolee kan qoratames torbanuma kana
Torban sadan darbaniif poolisichi qorataa yakkaa keessa. Namni kun, Yuniversiitii Finfinnee Kaampaasii
faayila Kennaa qabatee ture, qorannoosaa xumuree Kiiloo Ja'atti, barataa muummee Sosholoojii yommuu
qaama ilaallatuuf gabaasa dhi'eesseera. Firiin ta'u, innis akkuma Kennaa barana kan
qorannoosaas, Kennaan yakka itti shakkamerraa bilisa eebbifamuudha. Maqaan isaas Ashennaafii Gizawuu
ta'uu mil'isa. Adeemsi qorannlchaas kana fakkaata jedhama.
ture: Dursa, torban lamaan jalqabaa darbaniif Kennaafi
naanna'aa seenaa jireenyasaa irratti gadi fageenyaan Yuniversiitii Finfinneetti, eebbifamtoota waggaa kanaa
qorannoon kan gegeeffame ta'us, Kennaan keessaa hanga ammaatti qabxii olaanaa barataan
barumsasaatti barataa kormee akka ta'eefi qaama galmeesse Kennaa waan ta'eef, madaaliyaa warqee
siyaasaa kam faanayyuu quunnamtii kan hin qabne baranaa isatu argata jedhamee eegama ture. Kennaatti
ta'uusaatiin alatti, odeeffannoon dhimma inni itti aansuun sadarkaa lammaffaa qabatee kan argamu
shakkame cimsu hin argamne. Ashennaafiidha. Barataa madaaliyaa warqee 'nyaateef,
Guyyaa gaafa qabamee eegalee Kennaan kan jechuutti carraan barumsa biyya alaa kan digirii lammaffaa ni
jirus isuma kana. Kunimmoo xiyyeeffannoon kennama oduun jedhummoo ira. Egaan carraa jedhame
qorannichaa Kennaarraatii gara eenyummaa nama kanaadha kan laphee Ashennaafii waanbadoomsee
barreeffama gabaabduu lakkoofsa bilbil-sochii Kennaa'rratti jallina yaadchise.
Kennaarratti ergame dug-duuba jiru beekuutti akka
darbu taasise. Kunis torban biraa tokko kan Ashannaafiin hanga bara darbeetti, qabxii
200 201
barnootaasaatiin kan Kennaa caaluuf daandii sirrii qabaniifi dalagaasaaniitiin hidhata'shee ta'aanitti
ta'erra tattaafataa turus waan hin milkaa'iniif, barana, yeroo marayyuu dhi'oo jirti. Isaan hammam sodaatoofi
Fulbaanarraa eegalee Kennaarratti jallina yaaduu raafamoo yoo ta'anillee, humni gara-kuteessaafi gara-
jalqabe. Kennaan waan kana quba hin qabu ture. jabeessa nama taasisu ishee biraa isaaniif ta'a.
Ashannaafiin haala kanaatiin daandii Kennaarra kiyyoo Dararamuufi dhiphachuun lubbuu qulqullootaa madda
jal'inaa hafee utuu riphee eeggataa jiruuti kan gammachuu Sheexanaa waan tureef, Ashannaafiin
waa'een du'a barataa Oromoo tokkoo dhaga'aame. jireenya Kennaa irraan balaa ga'uuf karoorfatee
Kennaan sanyiisaa kan hin beekne ta'ullee du'a barataa socho'aa jiruufi hanga ammaattis fiixaan hin baafatin,
sanyii kamiittiyyuu hin gammadu. Kanumaaf jecha har'a carraa kanatti fayyadamuun fiixaan habaafatuuf,
barattoota Oromoo karra Yuniversiitii Finfinnee gara-kuteenyaafi gara-jabeenya qabattee, lapheesaatti
Kaampaaasii Kiiloo Ja'aa duratti walitti qabaman siqattee, "Carraan lamni hin jirtu; har'a si darbinaan
gidduutti kan argame... ajjennoosaaniis fudhate •.. deebitee hin argitu," jettee gurra qalbii yaada'saatti
dhumarrattis kanneen qabaman faana qabamee asaaste.
hidhame.
Kennaanfaa konkolaataa '3F' buraaburree tokkotti

Kennaafi barattootni isa waliin turan humna fe'amanii erga gadi bu'anii eegalee, sammuun
meeshaa hidhateen akkuma to'atamaniin yommuu Ashannaafii carraa uumametti fayyadamee: mala,
bilbil-sochiin isaan harkaatii funaanamu, Ashannaafiin toftaa, axxummaa... Kennaa hidhaaf laatee isammoo
kaaffee cina dallaa kaampaasichaa jirtu jala taa'ee carraa barumsa biyya alaa argamsiisuuf barbaacha
ilaala ture. Sheexannimmoo warra laphee jallaa dalagaatti muddame. Haala kanaan, muddama
202 203
:/
Imaanaa lmaltuu lmaanaa lmaltuu
daqiiqawwanii erga dabarsee boodas, bilbil-sochii
bara dhuftummoo barumsa digirii lammataaf yommuu
waliin kan wal qabate yaadni jallaan tokko sammuusaa
biyya alaa deemu ••. kutaa barnootaa keessa faranjoota
mo'ate. Yaadni jallaan kunis, ajjeeffamuu muclchaafl
gidduu taa'ee yommuu baratu - qabsiisa qabatu •.•
iyyannaa barattootaa duubaan harki humnoota
kana- kanafaa qalbii yaadaan daawataa dabarse. Har'a
mormituu mootummaa kan jiru ta'uusaafi, Kennaanis
garuu boolli inni Kennaaf qote deebisee isuma waan
oggantootasaa irraa ajaja fudhateen hiriira mormiif
nyaateef abjuu guyyaa keessaa dammaqee mana
barattoota akka kakaase kan qeeqchisu, ergaa
adabaa keessatti of argeera.
barreeffamaa gabaabduu gara bilbi.1-sochii Kennaatti
erguu... isa jedhuudha. Vaadichi galgaluma sana
Kennaan torban sadan darban, guyyuu sagantaa
dalagaatti jijjiirame - barreeffamee ergame; Kennaanis
kadhata laguu qabatee fuula Waaqasaa duratti addaan
yakka siyaasaatti shakkame.
gombifamee imimmaaniin fuula dhiqataa, "Hunda kan
agartuufi hundaa kan beektu yaa Waaqa ani
Lubbuu qulqulluun yakkashee malee yakkamtee torban
amanadhee kooluu sitti galee, ati yaa Waaqa
sadan darbaniif yommuu jireenya yakkamaa jiraattu,
abukaattoo warra dhugaansaanii duraa dhokattee,
Ashannaafiin garuu dhugaan mataa miliqfatte miliqxee
dhugaa koo naaf mul'isi; ariifadhuu kana keessaa na
kan haftu se'ee ••• ji'oota muraasa booda waltajjii galma
baasi," jedhee waa'ee dhugaaf akka iyyetti dabarse.
naamaan "xiq" jedhee guute irratti waamamee ba'ee
Sagaleen kadhaasaas Waaqasaa bira ga'ee -
madaaliyaa warqee yommuu mormatti diramu ••.
dhaga'aameefli, ajaja olii ba'eetiin dhugaan isaa har'a
badhaastichi - muummichi Ministeeraa haammatee
mul'atteetti. Namatti tola! Obdiin mana adabaa
ofitti qabee dugda gara olii keessa harkaan taa •. taa ••.
imimmaan lubbuu tolaa akka dhugdetti baga hin hafin.
gochaa, "lshoo! Akkana ka gurbaa!" yommuu jedhuun ••.
204 205
•l
Garuu maal fayyada? Innis akkuma hiika abjuu
Amiinaa xiqqoo barfate. Lubbuu guyyaa luba ba'uushee -15-
abdiin eeggataa turte faana karaafi gabaa walitti
ta'an... Kennaan utuu dhaquu, dhugaan utuu galtuu Kaleessa gara galgalaa jala, oduu gaddisiisaan tokko
daandii 'rratti wal bira darban. achi gara mana adabaa Maykelaawiitii dhaga'aame.
Innis waa'ee du'a Kennaa ti; Kennaan, "Kennaan of
*** ajjeese," jechuu dhageessee of ajjeesuu Amiinaa
dhaga'ee of ajjeese. Inni ishee malee jireenyi akka hin
taaneef, isheenimmoo isa malee jiraachuu akka hin
dandeenye, durattiyyuu ni beeka ture. Kanaaf, waa'ee
du'a Amiinaa dhaga'ee galgala itti aanu, du'a waliin
beellama qabatee bule.
Lafti yoo bariitus beellamicha kabajee... jireenyisaa

jiraachuu Amiinaa keessa akkuma ture, duunti'saas
akkasuma akka ta'u fedhe; akkuma'shees, "Musiliimas
taanu Kiristaana, Jannatni lamni hin jirtu. Kan jirtu
tokko qofa. lsheenisimmoo jaalalaan dhaalamti. Jaalala
lafarratti eegallee sababii jal'ina jal'ootaaf gufatte, achi
Jannata keessatti xumurraatii na simadhu Amiina,"
jedhee laphee jaalala bare beela'ee jaalala bare
206 207
dheebote, achi Jannata keessatti nyaachisee suga wallaalaatti, dureessaa hanga deegaatti ...
baasuuf, obaasee dheebuu baasuuf fudhatee, jaalala jiraattotnishee martinuu gadda hammaataa keessa
barbaacha, jaalalaan imale. Jannata keessatti akka wal jiru. Eda, hoteelotaafi manneen shubbisaa keessatti
arganis abdii qaba. akka yeroo kaanii sirbi hin dhaggeeffatamne. Har'as,
manneen muuziqaafi meeshaalee elektirooniksii,
Reeffi Kennaa sakatta'iinsaaf yommuu gara Hospitaalaa 'ispiikera' isaanii bakkeetti fafannifatanii akka yeroo
geeffametti, of ajjeesuusaatiin dura kan inni barreesse kaanii sagalee muuziqaan magaalittii goolaa hin [lran ••.
waraqaa cittuun tokko giphiisaa keessatti bakka hundaattiyyuu faara gaddaatu mul'ata. Kun
argameera ... hundinuus waa'ee.gadda du'a Kennaatiif kan ta'eedha.
"Bakki dhaloota koo Wallagga Lixaa Magaalaa Akka kaleessa-dheengaddaa, manneen barnootaa
Gimbiidha. Awaalcharraa qoodamtee kan qophaatti magaalittii keessatti argaman keessatti, hojiin baruufi
awaalamate, mucaan durbaa tokko achi jirti - Amiinaa barsiisuu geggeeffamaa hin jiru. Barataan barachuu,
jedhamti. Yakkamsa jalaa ba'ee aduu qulqullummaan barsiisaan barsiisuu, daldalaan dhaabbata dald.alaasaa
koo mirkanaa'e, oolmaa tokko naaf ooltu! Reeffa koo cufee, hojjetaan hojii dhiisee... hundinuu haajaa-
Gimbii geessaatii cina reeffa Amiinaa boqochiisaa. Kun haajaasaa dhiisee, simannaa reeffa Kennaatiif seensa
lmaanaa lmaltuuti !" magaalittiitti ba'eera... Gimbiin jim-jijim jettee,
magaalaa dhukkubni daddarbaan jiraattootashee
Kaleessa galgalarraa eegalee, dacheen Gimbii keessaa duguugee onaatti hambise fakkaatteetti.
gaaddidduu gaddaa jalatti kufteetti. Gara-rraa hanga
gar-jalaatti, xiqqaa hanga guddaatti, beekaa hanga Himannaan Kennaa faara tolaan waan ilaalameef
208 209
l
,.I
lmaanaa lmaltuu
Imaanaa Imaltuu
oolleedha. Gaarummaan isaa garuu Hajiin kana hin
reeffisaa Ambulaansii mana adabaa Mayikelaawiitiin
dhaqne - lolicha hamaa ka'uu malu alaalatti kan argan
suubii Finfinneerraa ka'ee, turtii daandii sa'a sagalii
fakkaatu. Bakkasaa awaalcha Kennaarratti argamanii,
booda, gara naannoo sa'a lamaatti Gimbii ga'ee,
waan itti hin eegamin gochuun ummaticha
boo'icha ummata moggaatti wal ga'ee eegaa tureen
ajaa'ibsiisan; imimmaan buusaniis boo'u turan.
hordafamaa mooraa waajjira Poolisii Godinaa seene.
Reeffi Kennaa ummata kumaatamaan lakkaa'amuun

Warri reefficha fidan, reeffa Kennaa Poolisii Godinaatti
hordafamaa, cina awaalcha Amiinaa, gara boolla
dabarsanii kennanii deebi'uu qofa utuu hin taane,
qophaa'efitti wasaasaan tirfame. Kennaan ... abbaan
awaalchlsaa, akka hlmannaasaatti
mul'ata guddaa karaatti hafe; fagoo abjootee dhi'oo
haaraawwachiisaniifis dirqamni itti kennameera.
bule. Waa'ee du'asaatiin kan hin boonye jira hin
Kanumaaf jecha hanga sirni awaalcha Kennaa
fakkatu. Baay'inni boo'ichaa utuu du'aa nama kaasa
raawwatutti achuma turan.
ta'ee ..• silaa hunda dursee Kennaatu ka'a ture.
Amiinaan daangaa qabirii Musiliimaan alatti waan

***
awaalamteef, bulchiinsi Masgiidotaa, Musiliimniifi
Kiristaanni bakka tokkotti awaalamuu hin qaban yoo
hin jedhu ta'ellee, gama Haajii Nuureetiin mormiin ni
ka'a sodaa jedhutu ture. Tarii akkkuma sodaatame
ta'ee, Hajiin, cina hintala'saaniitti awaalamuu Kennaa
kan morman taanaan, sababuma kanaatiin, isaaniifi
ummaticha gidduutti lolli hamaan ka'uun isaa waan hin
211
210
Laliseen ga'anii ilaalanii deebi'an. Gammachuun garuu
warrashee waliin achuma cinashee taa'ee

Seenichi yoo xumuramu:
dukkubsachiisaa jira.
Jiituu
Sanbata: Jiituun akka of wallaaltee jirtutti rukuttaan
onneeshee dhaabate... reeffishees boo'ichaan

Roobii galgala: Laliseen Jiituuf bilbiltee, obboleessishee
hintala Hajii Nuuree argee yaadasaa waan jijjiireef sirni

' hordofamee hospitaalaa gara mana warraatti
fudhatame.
cidhasaanii inni silaatii dilbata dhuftu raawwata ture
kan hafe ta'uusaa himteef. Jiituunis kana yommuu

Dilbata: Jiituun guyyaa cidhaashee dharraatiin alaalatti
dhageessetti, ittiin dubbannoo bilbilichaa akka gurratti
eegaa turtetti sirni awaalchi'shee raawwatame.
qabattee jirtutti lawaasoftee kufte.
Awaalchashee irrattis, hundumaa caalaatti boo'ee kan
nama boossise Gammachuu ture.

Kamiisa: Jiituun dhukkuba dadhaba rukuttaa onneetiin
Hospitaala Adiventistii Gimbii seente. Dhukkuba kana
ammaan duratti ka qabdu ta'us inni ammaa kun isa ,.

!I
Jaafar
duraa'rra kan hammaateedha. Doktorootni
hospitaalichaa lubbuu'shee oolchuuf, irratti wal

Jiituun duutee torban tokko booda Amiinaan duute.
ga'aanii hanga dandeettii'saaniitti yaalii gochaa jiru.
Amiinaan duutee torban tokko booda Kennaan du'e.
Jiituun duutee torban sadii booda!
Jimaata: Jiituun hanga ammaatti of hin harre. Jaafarllfi

Jechuun, Amiinaan duutee torban lama booda!
212 213
AT Guddinaatiin; Max. 4ftaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
lmaanaa Imaltuu
Imaanaa Imaltuu
Jechuun, Kennaan du'ee torban tokko booda! Jechuun,
dalagaatti deebi'uun isaa torban dura. Jiituu darbaa
har'a!
jaallata ture. Dabalatasimmoo obboleessattis,
obboleettiittis ishee qofa waan qabuuf yommuu isheen

Abbaan Jaafar utuu abdii hin kutin, ilmasaaniitiif yeroo
duutetti mataa dhukkubbiin isaa itti ka'a jedhamee
sadaffaaf hintala barbaaduu yaadaa jiru. Gama
sodaatamee kan ture ta'us akka sodaatame hin ta'in
biraatiinimmoo, Qananiin waa'ee du'a Kennaatiif
hafeera.
Jaafariin yakkeera. Haaluma kanaatiin gidduu kana
gumaa Kennaa baafachuuf billa.a tumsiifate qabatee, Margaan mana waardiyyaa Baankii Gamtaa Oromiyaa
galgala-galgala dukkana daa'achuun dallaa mana warra keessa taa'ee Jaafarii Baankii seenaa jiru liphii argee
Jaafarfaa jala riphee taa'ee Jaafariin eeggataa ture. daqiiqaa kudha-shan booda ••• Jaafar Baankii keessaa
Garuu yaadasaa kana utuu fiixaan hin baafatin bira ba'ee akkuma qarqara aspaaltiirra ga'een sagaleen,
ga'amee eda to'annoo jala oole. Sababuma kanaatiin "Duf" jedhu tasa dhaga'aame - sagalee dhuka'a rasaasa
maatiin Jaafar sodaa guddaa keessa seenaniiru - waa dha'ee ... Jaafartu qiinxii dugdaa keessa dha'aamee
keessattuu Jaafar! wirtuu aspaaltii'rratti addaan gombifamee dhiignisaa
akka lolaa lafarra lola'aa jira. Harkasaa lamaaniin

Hanga haalli Gimbii tasgabbaa'utti Jaafar Finfinneetti aspaaltii qabatee ol jechuu yaaluutti utuu jiruu of
ol ba'ee achi turuu yaade. Kanaafimmoo qarshii wa'ii irratti gaaddidduu namaa arge; "Inni ammaa waa'ee
baafachuuf baankii ga'ee deebi'uu qaba. Jiituutiif!" Margaan jechaa, Jaafarii miillasaatiin
garagalchee dugdaan ciibsee rasaasa biraa lama

Margaan shanan du'a obboleettiisaa Jiituu baasee, walfaana lapheetti; "Duf! Duf!" ... "Kunimmoo waa'ee
rifeensa aaddatee, gurraacha uffatee - gaddarraa ka'ee lubbuu garboota jaalalaa sababa keetiin gufataniif ...
214 ofittoota akka keef barumsa akka ta'utti!"

AT Guddinaatiin; Max. 4ttaa 2018 215
galaafatee laphee namoota hedduu gaddaan erga
Samsonaayitiin Jaafar baataa ture yommuu inni kufe cabsee booda Hajiin gochasaanii kaleessaatti
sana aspaaltiitti rukutamee banamee... maallaqni gaabbuu jalqabaniiru. Gaabbiin qara. Qarri nama mura:
keessa ture akka jiruun qilleensi fuudhee samii nama dhiigsa; nama madeessa. Madaan isaammoo
keessa mittimse ..• qarshiin akka baala mukaa qilleensi akka madaa biroo dafee hin fayyu. Waan fayye
raasee arcaase wa'ii samii Gimbii keessaa harca'e. fakkaataa dhikkifata; madaarratti madaa ida'ee
ljoollotni xixiqqoon doolaara arganii hin beekne har'a kulkulfata. Dadhabbii gadameessaa jennuu? Eeyyeen,
akka tapha 'shaamboo-warra amboo' utaalanii gaabbiin dadhabbii gadameessaatti fakkeeffama.
qilleensarratti qabataa ittiin okoo guuttatan .•. guddaan Guyyaan dhufee guyyaan yoo darbu, dadhabbiin
reeffa Jaafariin achitti dhiisee doolaararratti wal gadameessa bule guddataa bula malee xiqqaataa hin
caccabse. adeemu.
Kun ta'ee daqiiqaa shan booda •.• Poolisoonni sagalee Namni of ajjeese lubbuun isaa Jannata hin seentu
dhuka'aa dhaga'an fiigaa yommuu dhufan, Margaan inni jedhu akka jirutti ta'ee, Amiinaafi Kennaan,
mormii tokko malee gammachuun harka kennate ••• durattis amantaan isaanii jaalala waan tureef, du'uu
Margaan gara waajjira poolisiitti, reeffi Jaafar gara isaaniitiin dura, baay'ina cubbuusaanii saamunaa
hospitaalaatti ! jaalalaatiin lollaa'atanii - miiccatanii ... angoo cubbuu
jalaa luba ba'aaniiru. Waa'een cubbuu Hajii garuu,
waa'ee xurii dhimma amilee waan ta'eef, waan

Hajii Nuuree
calalu hin fakkaatu; waan qulqullaa'u fakkaatee ijatti
hin mul'atu. Ulfinaaf jecha amilee salphisaniiru. Kabaja

Har'a, harkisni isaan fidan lubbuu nama afuril
216 217
l.
hawaasaaf jecha dhadda~ha amilee dhiitaniiru. amileerratti garuu abukaattoo inni jedhamu hin jiru.
Xaxxarfa sammuu dheessuutti dhaqdhaqii xaxxarfa Yakkichi yakka dhimma amilee waan ta'eef, of waliin
gaabbii keessa seenaniiru. Xaxxarfiin sammuu mareen wal falmu. Ofitti ragaa ba'u; ni mo'amu. Adabbiin isaas,
hiikama. Xaxxarfi gaabbii garuu kan hanga lubbuun kan du'e caalaa isa jiruun gadi haata'aniif gara
jiraniiti. addunyaa gaabbiitti ergamuudha.
Hajiin kan biraa-kan biraa dheessanii miliquu ni Da'oo keessa sammuu Hajii, golgaan duubatti, iccita
danda'u ta'a - hawaasa waliin jiraatanillee yoo ta'e. waggaa digdamii-afur lakkoofsise tokkotu ture. Innis,
Sammuusaaniifi Rabbi jalaa garuu haala kamiiniyyuu .•• halkan sana Kuluulee kan gudeede isaan ta'uusaati.
gonkumaa dheessanii miliquu hin danda'aan. lccita Dogoggorrisaanii waa lama. Tokko, miirasaanii
dhoksanii jiraatan, kan hawaasa jalaa miliqe tokko dheebote dheebuu baasuuf jecha, dubartii qaro-
sammuun isaanii ni beeka. Kan isaanii ta'ee isaan dhabeettii rakkattee bakka itti rakkina'shee rakkatattu
keessa taa'ee utuu jiruu isaan falma. lccitichi yeroo rakkatte tokko dukkana da'atanii gochaa sana
mara sammuu waraana; ni qanxooxaan. Gaabbiin qara isheerratti raawwachuusaanii yommuu ta'u,
eboosaa sammuutti diree ni dhiigsa; ni madeessa; dogoggorrisaanii inni lammataammoo, isa kana
madaarratti madaa! Amiinaafi Kennaa dhoksuusaaniiti. Silaatii kun
hundinuu ni ta'a turee? Waanti namatti tolu tokko
Yakka seeraan isaan gaafachiisu ta'uu baatus, Hajiin garuu Amiinaafi Kennaan isa kana quba hin qabaatin
yakka dalaganiiru ••• yakka ittiin of gaafatan. Seeraan darbuusaaniiti.
gaafatamuurra yakka amileetu caalaa ulfaataadha.
Seera duratti abukaattootu namaaf falma. Dhaddacha
***
218 219
.AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018 AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018
Imaanaa lmaltuu
Xumurame!
Gaaffii
1) Amiinaafi Kennaan akkuma jedhan wal arguu laata?
A)Eeyyeen
B) Lakki
2) Eessatti?
A) Gahannama
B) Jannata
3) Wal argu taanaan akka maaliitti?
A) Obbolaatti
B) Jaalallee
220

Qoricha Maraatuu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Qoricha Maraatuu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kennaa Jaalalaa

Yeroon dhufee yeroon ni darba; haallis ni jijjiirama; dhalli

_______ ko, jiruufi jireenya koo har'aa keessatti,

namootan cina kiyyaa qabaachuu kootiin boonuufi boriifillee

Jaalalaa godhee yommuun siif kennu gammachuu guddaatu

anatti dhagaa'ama. Baroonni fuul-dura kee jiranis: bara

dhugoomu akka ta'uufan siif hawwa; ni ta'a jedheenis amana!

Guutuutti Seeraan Eegamaadhal

Eyyama barreessichaa duuba, kitaaba kana baay'isuunis ta'e Bara 2018

barreeffama kitaabichaa keessaa waraabanii ykn qircanii

fudhachuun dhimma biraatiif itti fayyadamuun seeraan nama

Lubbuu rakkinaa n kufte kaasti !

Abrahaam Tasfaayee Guddinaa!

Johannesburg - South Africa

Kitaabotni ammaan duratti Abrahaam Tasfaayee Guddinaatiin

maxxansiifamanii dubbistoota bira ga'an:

Kudhaama Jaalalaa (Asoosama) max. 2ffaa Bara 2009

Kitaabni kun, Qabsaa'ota Oromoo kanneen mana Bara 2013

lmaanaa lmaltuu (Asoosama) max. 2ffaa Bara 2009

lmaanaa lmaltuu (Asoosama) max. 3ffaa Bara 2013

lmaanaa lmaltuu (Asoosama) max. 4ffaa Bara 2018

Abrahaam T11f11yee Guddinaa I Bara 2018

Johanne1bur1 - South Afrlca

abboommii Rabbii cabsuu!

Yeroonis farda; farda luugam-malee. Hin dhaabatu, of duubas

Abrahaam Tasfaayee Guddinaa naqatee fuul-duratti kata.

Har'ammoo "Bor'' har'a taanaan har'i "Kaleessa" ta'e. Imaanaa lmaltuu

Lubbuu keessummaan gara biyya lafaa kana dhufe,

hirmannaa dhufe garuu hin turre; silaas kan haatni

dugdarra tuullatee garaa haadhaa ba'e. Harma dammaqse.

haadhaarraa ol jedhee, ijawwan isaa lachan nyaara

AT Guddinaatiin; Max. 4ffaa 2018

Kuluuleen, godoo mataa jala kaa'attu kan hin qabne

beekanii nama kaa'achuun, orma firoomfatanii antee Mu ... !"

ofiif qulqullooftuu hidhii muxxeeffattee, Waaqaan gargaare!

haacirriinfatan; harmi gogaa hin bulle; mucaanis waan

dheengaddaa, Kennaan haadhasaaf ulee qabee

utuugara magaalaatti geessaanii jiruu, ijoollotni

umuriisaa keessatti argaman uccuu mana

koorra hin buutu; miidhagduunis ture. Ana argee,

dibu, ammumarraa eegalee qayyabachuutti seene;

Kennaan dandeettii ilaalee waa dafee qabachuu qaba

Ganni darbee Birraan bari'uuf jedha. Kennaan gama

akkasumas qoraa keessa hulluuquun isaa dirqama, dhugaatiirra naanna'a -jamilummaa!

1.8 Jiruufi Jireenya Kennaa

1.8.1 Wixataa hanga Jimaataatti:

qoodamee Waaqaaf adda ba'eedha. Guyyaa laguuti:

haadhasaaf••• abbaa dhalcheeniifillee!

1.8.3 Dilbata-Dilbata: sammuun gabbataa, dubbii Waaqaafi hawaasa waliin

Lammatnimmoo miidhaginasaatiini. Darbaa miidhaga!

"Kilililiil... kilililiil... kilililiil ••. " Sagalee waamicha

godhatee utuu taa'uuttl jiruu, tasa sagalee kottee "Mucaa kam?"

hin ergitu?" naannooshee keessatti arguun alatti guyyuma

ammammoo akka amalashee sana dallantee laaqana sooressaati.

nyaachuutti jirtu dhiistee kaatl jedhanii waan

Maatii dureessotaa magaalaa Gimbii keessa jiru

waggaasaatti Amiinaa godhatan. Har'a umuriin isaanii ture.

sichi digdamii-sagal. Hintallisaanii Amiinaan immoo

"Amma eessa gadda taa'eree?" Waanta himameefiitiin lapheen Amiinaa guddaa

ishee faana awaaleera. Midhaanniifi bishaanni erga

qaba." dhukkubsatu qabdi. Beela namaa hin jaallattu; ofii

"Dhugaa akkamii?" nyaachuu caalaa kan beela'eef laattee inni yommuu

Kennaan ol jedhee of cinatti ishee ilaale. Mufannaaf