Fletore pune

Gjuha Shqipe
Klasa IV
 KAPITULLI I

Zhvillojm aftsit e t kuptuarit

dhe t gjykuarit t nj teksti

Klasa VI
 Model pune pr paragrafin
Celulart
N historin e zhvillimit shkencor, telefonia e lvizshme ka ecur dhe ecn
me hapa t shpejt, q shpesh nuk mund ti ndjeksh. Vetm para pak vjetsh
celulart ishin shum primitiv dhe funksiononin me val n analogjik. Shum
shpejt doli gjenerata e dyt GSM (Global System for Mobile Communications).
N fillim ishte vetm pr pak njerz, pra shum pak mund tia lejonin vetes
prdorimin e celularit, por, shum shpejt, ai u b pr prdorim t prgjithshm.
Viti 2003 do t jet viti kur do t dal n prdorim pr t gjith gjenerata
e tret e celularve, pra ajo UMTS (Universal Mobile Telephony System). Nga
prodhuesit e celularve flitet pr nj revolucion n telefonin e lvizshme me
futjen e UMTS-s. Ky lloj sistemi i ri do t ofroj shrbime t shumta dhe shum
m t shpejta. Aparatet e reja do t prdorin nj sim card t re, q quhet Usim.
Kjo kart ka kapacitet shum m t madh se e vjetra sim card dhe do t bj
t mundur edhe shkarkime t informacioneve nga interneti. Mesazhet me foto
MMS, q jan futur kt ver n prdorim nuk do t jen asgj me sistemin e ri.
Me UMTS do t bhet e mundur t flitet me video drejtprdrejt, madje do
t jen t mundura edhe videokonferencat me an t aparatit t vogl, q e kan
t gjith n xhep. Gjithashtu do t kemi mundsi t shkarkojm edhe video
t shkurtra dhe muzik nga interneti; libri i adresave mund t prmbaj dhe
foto t miqve q kemi aty. Pra celulart, nj revolucion teknik n vetvete, do
t psojn nj revolucion t madh n muajt dhe vitet n vazhdim dhe, shum
shpejt, do ti kemi n xhepat tan. Madhsia nuk do t ndryshoj, pasi opsionet
e shumta krkojn nj bateri edhe m t madhe.

w I. Prcaktimi i fjalis qendrore.

2 N paragrafin e par fjalia qendrore sht:

a. N historin e zhvillimit shoqror telefonia e lvizshme ka ecur...
b. Vetm para pak vjetsh celulart ishin shum primitiv.
c. Shum shpejt doli gjenerata e dyt
d. N fillim ishte vetm pr pak njerz...

2 N paragrafin e dyt fjalia qendrore sht:

a. Viti 2003 do t jet viti kur do t dal n prdorim...
Para gra fi

b. Nga prodhuesit e celularve flitet pr nj revolucion

c. Aparatet e reja do t prdorin nj...
d. Mesazhet me foto MMS q jan futur...

9
 2 N paragrafin e tret fjalia qendrore sht:
a. Me UMTS do t bhet e mundur...
b. Gjithashtu do t kemi mundsi t shkarkojm
Par ag r afi

c. Pra celulart, nj revolucion teknik n vetvete

d. Madhsia nuk do t ndryshoj, por opsionet

Skeda

h Pyetja: Cila nga alternativat e dhna shpreh thelbin e informacionit.

1. Cila nga alternativat e dhna shpreh thelbin e informacionit.

2. Informacioni sht n tekst, te paragrafi ku krkohet.

a. Lexo me kujdes paragrafin.

b. Ndaje fjalin n pjes t vogla t kuptimshme.
c. Nse informacioni q krkon sht jasht paragrafit, lexo me
3.
kujdes pjesn/fragmentin q ndodhet afr paragrafit.
d. Elimino prgjigjet e gabuara.
e. Zgjidh alternativn m t mir nga zgjedhjet e mbetura.

w II. Prcaktimi i informacionit q jepet

2 Pr cilat nga alternativat e dhna flet autori n paragrafin e par.

a. historin e zhvillimit t telefonis
b. kartn e re USIM
c. shrbimet e shumta dhe t shpejta q ofron telefonia
d. madhsin e pandryshueshme te aparatet

Skeda

Pyetja: Cila nga alternativat e dhna shpreh thelbin e informacionit.

h
1. Cila nga alternativat e dhna shpreh thelbin e informacionit.

2. Informacioni sht n tekst, te paragrafi ku krkohet.

a. Lexo me kujdes paragrafin.

b. Ndaje fjalin n pjes t vogla t kuptimshme.
c. Nse informacioni q krkon sht jasht paragrafit, lexo me
kujdes pjesn/fragmentin q ndodhet afr paragrafit.
3. d. Elimino prgjigjet e gabuara.
e. Zgjidh alternativn m t mir nga zgjedhjet e mbetura.

10
w II. Shpjegimi i kuptimit t shprehjeve

N paragrafin e par grupi i fjalve sht prdorur me kuptimin: nuk

2 mund ta ndjeksh:
a. vrapon shpejt
b. zhvillim t shpejt
c. ecn me hap t nxituar
d. se kap dot

2 N paragrafin e dyt grupi i fjalve sht prdorur me kuptimin flitet

pr nj revolucion:
a. ndryshimi i stafit t prodhuesve t celularve
b. prmbysja e nj teknologjie t vjetr
c. hapja e rrugs pr fitime t mdha t GMS
d. zhvillimi i nj teknologjie t re

2 N paragrafin e tret grupi i fjalve sht prdorur me kuptimin: shpejt

do ti kemi n xhepat tan:
a. do t dalin s shpejti n treg
b. do t jen t vegjl, pr tu mbajtur n xhep
c. mim q e prballon xhepi yn
d. do t pajiset do njeri me ta

Skeda

h Pyetje pr t zbuluar kuptimin e fjalve nga konteksti.

1. Si ta identifikoj Fjala/shprehja ka kuptim t afrt me t.

pyetjen? Fjala/shprehja mund t zvendsohet me

Informacionin q do t t ndihmoj pr t gjetur

2. Ku mund ta gjej
kuptimin e fjals ose t shprehjes mund ta gjesh n
prgjigjen?
tekst, te fjalt/shprehjet q jan rreth saj.

a. Gjej fjaln/shprehjen n fragment.

b. Lexo me kujdes fjalin q prmban
3. Si mund ti fjaln/shprehjen.
prgjigjem c. Krko n tekst informacionin e duhur q do
pyetjes? t ndihmoj pr t zbuluar kuptimin.
Pa ra gr a f i

d. Zgjidh prgjigjen q krkon teksti.

11
 w III. Zvendsimi i fjals n kontekstin e dhn

2 N kontekstin e dhn fjala primitive (paragrafi I) zvendsohet me fjaln:

Par ag r afi

a. i vjetr
b. i dal jasht mode
c. i mom
d. i pazhvilluar

2 N kontekstin e dhn fjala gjenerat (paragrafi II) zvendsohet me fjaln:

a. brez
b. lloj
c. model
d. mosh

2 N kontekstin e dhn fjala primitive (paragrafi III) zvendsohet me fjaln:

a. hedh
b. marr
c. zbraz
d. zbres

Skeda

h Pyetje pr t zbuluar kuptimin e fjalve nga konteksti.

1. Si ta identifikoj Fjala/shprehja ka kuptim t afrt me t.

pyetjen? Fjala/shprehja mund t zvendsohet me

Informacionin q do t t ndihmoj pr t gjetur kuptimin

2. Ku mund ta gjej
e fjals ose t shprehjes mund ta gjesh n tekst, te fjalt/
prgjigjen?
shprehjet q jan rreth saj.

a. Gjej fjaln/shprehjen n fragment.

b. Lexo me kujdes fjalin q prmban
fjaln/shprehjen.
3. Si mund ti prgjigjem
c. Krko n tekst informacionin e duhur q do t t
pyetjes?
ndihmoj pr t zbuluar kuptimin.
d. Zgjidh prgjigjen q krkon teksti.

12
w IV. Vendosja e nj fjalie n vendin e duhur

N cilin paragraf duhet ta vendossh grupin e fjalve, n vend t shenjs , q

ajo t qndroj kuptimisht?

Skeda

h Pyetja: Ku duhet vendosur fjalia e shkputur?

1. Vzhgo me kujdes se ku ndodhen 4 kuadratet e zeza.

2. Vendi ku fjalia mund t vihet sht br e dallueshme.

a. Dallo te fjalia q do t vendossh, ndonj fjal ky ose ndonj ide

me t ciln fillon ose prfundon fjalia.
b. Lexo m par tekstin, prpara dhe pasi t vendossh fjalin e
3. shkputur pr t gjetur lidhjen kuptimore midis tyre.
c. Vendose fjalin tek ai kuadrat, me t cilin lidhet m fort
kuptimisht.

Pa ra gr a f i

13
 I Model pune pr paragrafin

Truri yn
Par ag r afi

Marrja e nj sasie t madhe oksigjeni rrit aktivitetin e funksioneve mendore, si motivimi,

msimi prmendsh, msimi dhe kuptimi.
Truri yn prbn 2% t peshs s prgjithshme t trupit, por harxhon afrsisht 20% t
kalorive t marra gjat dits. Truri sht organi q harxhon m shum energji n trup. Kur
mendojm se t gjitha funksionet e mrekullueshme t trupit ton drejtohen nga truri, duhet
ta pranojm si nj t vrtet t pakundrshtueshme.
N paragrafin e dhn cila alternativ sht vrtet e pakundrshtueshme:
2 a. prqindja e peshs q prbn trurin;
b. sasia e kalorive q harxhon truri;
c. krahasimi i peshs s trurit me kalorit q harxhohen;
d. truri- drejtues i gjith funksioneve t trupit.

N kontekstin e dhn fjala funksion zvendsohet me fjaln:

2 a. veprimtari
b. pun
c. drejtim
d. detyr

II Model pune pr paragrafin

Si t luftojm stresin

Duhet t dim rrugt, t cilat na ndihmojn t luftojm stresin. Shkurtimisht mund ti

prmbledhim: vlersimi i marrdhnieve me miqt dhe familjen, marrja pjes n aktivitete,
t cilat ndikojn pozitivisht n zhvillimin e personalitetit, zgjidhja e problemeve me
gjakftohtsi, mendimi optimist, pushimi, lirimi i muskujve, aktivitetet sportive, shtitja n
ajr t pastr dhe frymmarrja e rregullt.

N paragrafin e dhn informacioni i drejtprdrejt q jepet sht:

2 a. rrugt pr tu liruar nga stresi;
b. dmtimi q sjell n shndetin ton;
c. problemet q sjell n komunikimin mes njerzve;
d. stresi- nj nga shkaktart e smundjeve nervore.

14
III Model pune pr paragrafin

Akullnajat

Akullnajat - Uji n tok paraqitet edhe n gjendje t ngurt. Akullnajat ndahen

n malore dhe kontinentale. Akullnajat malore krijohen mbi kufirin e bors,
n brezin e mesm gjenden n rreth 3000 m lartsi, kurse n brezin tropikal n
rreth 6000 m. Akullnajat tash zn nj siprfaqe prej 16,2 milion km2, n t cilat
gjenden mbi 24 milion km3 uj. Prej tyre 99% e siprfaqes s tyre ndodhen n
viset polare. Ujrat e akullnajave bjn nj qarkullim pr 16 000 vjet.

2 Paragrafi synon t jap informacion kryesor pr:

a. llojet e akullnajave,
b. vendet ku ndodhen akullnajat,
c. nj nga gjendjet e ujit,
d. madhsin e akullnajave.

2 Emrtimi akullnaj malore / kontinentale lidhet me:

a. siprfaqen q z akullnaja;
b. brezin ku shtrihet ajo;
c. sasin e ujit q qarkullon;
d. kohn q i nevojitet pr tu formuar.

2 N kontekstin e dhn fjala brez zvendsohet me fjaln

a. gjenerat
b. rrip
c. mosh
d. zon
Pa ra gr a f i

15
 IV Model pune pr paragrafin

Muri kinez nga okollata

Par ag r afi

Nj ekippastiiersh kinez ka gatuar nj kopje t Murit kinez prej okollate. Ky veprim

i pazakonshm ka knaqur shum adhurues t mblsirave. Pastiiert kan shfrytzuar
edhe okollatn e bardh pr t ndrtuar kt mur t mbl, mirpo vetm si ngjits, q t
mos prishet kryevepra e tyre prej okollats s zez. Kopja e Murit kinez, e gjat 10 metra,
sht br nj prej atraksioneve kryesore turistike n ekspozitn e okollatave q sht
hapur n fillim t ktij muaji. N kt ekspozit jan shfaqur mbi 560 kopje t objekteve,
t punuara nga okollata. Ndrkaq, i gjith manifestimi organizohet pr t trhequr sa m
shum konsumator t okollats n Kin.

2 Informacioni q jepet n kt paragraf bhet:

a. pr t treguar se ka pastiier t zot;
b. pr t treguar lndn nga sht ndrtuar muri;
c. pr t trhequr konsumatort e okollats;
d. pr t treguar sa konsumohet okollata nga kinezt.

2 N kontekstin e dhn fjala adhurues zvendsohet me fjaln:

a. plqyes
b. dashamir
c. tifoz
d. ngrns

2 N kontekstin e dhn fjala atraksion zvendsohet m mir me fjaln:

a. lodhje
b. trheqje
c. knaqsi
d. argtim

16
V Model pune pr paragrafin

TV PLAZMA

N Britanin e Madhe ka nisur nj luft e vrtet kundr televizorve plazma.

Konsumojn tepr energji, katr her m shum se tv-t e zakonshm. Sipas dy
krkimeve shkencore, kta lloj televizorsh, s bashku me motorin e krkimit
Google, ka rezultuar se ndotin mjedisin. do krkim n Google prodhon 7
gram dyoksid karboni, duke uar n rritjen e temperaturs s planetit. Qeveria
e Gordon Braun-it ka vendosur t luftoj tv-t q konsumojn shum energji,
ndrsa BE po analizon detajet e nj rregulloreje t re, q do t detyroj respektimin
e disa standardeve minimale pr t gjith televizort, me qllim q t prdoren
ata q kursejn energji.
Plani merr si shembull masat e hyra n fuqi n Evrop pr frigorifert dhe
pajisje t tjera elektrike, q t kursehet energji. Alex Uissner-Gross, krkues
n universitetin e Harvardit, sht i bindur se do krkim n kompjuter ka nj
ndikim n mjedis. Prdorimi vetm i nj faqeje interneti prodhon 0,02 gram
dyoksid karboni pr sekond dhe kjo shifr rritet, nse faqja ka edhe foto apo
pamje filmike.
Nj studim i mparshm n SHBA kishte treguar se teknologjia e informacionit
lshon dy pr qind gaz karbonik ose t njjtn prqindje q lshohet nga aviacioni civil.

w Gjetja e informacionit faktik

2 N paragrafin e par jepet informacioni pr nj rregullore t re t BE-s.

Cili detaj i saj sht prmendur:
a. detyrimi pr t respektuar standardet minimale pr TV;
b. detyrimi pr t respektuar standardet pr frigorifert;
c. detyrimi pr t respektuar standardet e pajisjeve t tjera elektrike;
d. detyrimi i uljes s prdoruesve t GOOGLE.

2 N paragrafin e dyt, te fjalia e hijezuar, dhnia e informacionit 0.02 gram

dyoksid karboni jepet:
a. pr t pohuar nj fakt shkencor;
b. pr t bindur prdoruesit e faqes s internetit pr pasojat negative t saj;
c. pr t br t njohur elementin kimik q lshohet nga prdorimi i
faqes s internetit;
Pa ra gr a f i

d. pr t shmangur shkarkimin e fotove dhe pamjeve fizike n nj faqe

interneti.

17
 2 Dmi q shkakton teknologjia e informacionit n prqindje sht:
a. m pak se % q shkakton aviacioni civil,
b. m e madhe se % q shkakton aviacioni civil,
Par ag r afi

c. po aq sa % q shkakton aviacioni civil,

d. shum m e madhe se % q shkakton aviacioni civil.

2 Krkuesi i universitetit t Harvardit sht i bindur se:

a. krkimi n kompjuter ndikon n mjedis,
b. tv PLAZMA konsumon m tepr energji,
c. tv PLAZMA ndot mjedisin,
d. tv PLAZMA s bashku me motorin e krkimit GOOGLE ndotin mjedisin.

2 Cili nga faktet NUK prmendet n tekst:

a. konsumon tepr energji,
b. ndot mjedisin,
c. rrit temperaturn e mjedisit,
d. shkrin akullnajat.

VI Model pune pr paragrafin

Harta e vjetr

NBibliotekn e Kongresit n Uashington sht ekspozuar nj hart eshekullit

t 17-t, ku Kina paraqitet si qendra e bots; harta sht punuar nga misionari
italian, Matteo Ricco. Kjo sht hera e par q kinezt u kan treguar amerikanve hartn,
ku Florida sht shnjuar si shteti i luleve. N hart, Afrika sht shnuar si kontinenti
me malin m t lart dhe lumin m t gjat, ndrsa n prshkrimin e shkurtr t Ameriks
Veriore gjenden bullat me gunga, kuajt e egr dhe nj trev e quajtur Ka-na-ta. Edhe
disa vende t Ameriks Qendrore dhe asaj Jugore jan prfshir n kt hart, si Guatemala,
Jukatani dhe Kili. Krahas harts sht paraqitur edhe nj dokument i shkruar n gjasht
faqe letre delikate nga orizi, q sht njra nga dy kopjet e ruajtura. Matteo Ricci, me disa
fjali, ka prshkruar edhe zbulimin e Ameriks: Shum koh m par, askush nuk dinte se
ekzistojn vendet si Amerika Veriore dhe ajo Jugore. Para 100 vjetsh, evropiant i kan
zbuluar ato duke lundruar me anijet e tyre. Kopjet origjinale t ktyre hartave gjenden n
Vatikan dhe te disa koleksionist n Franc dhe Japoni. Kopja e ekspozuar n Uashington
sht pron e nj koleksionuesi nga Japonia. Ti Bin Zhang nga ambasada kineze n SHBA,
si bn t ditur Daily Mail, e ka prshkruar kt hart si shum t rndsishme, pasi flet pr
takimet e para n mes Lindjes dhe Perndimit.

18
w 1-Prcaktimi i fjalis qendrore

2 N paragrafin e par fjalia qendrore sht:

a. N Bibliotekn e Kongresit n Uashington sht ekspozuar... si
qendra e bots...
b. Harta sht punuar nga misionari italian Matteo Ricco.
c. Kjo sht hera e par q kinezt ua kan treguar amerikanve hartn.
d. N hart, Afrika sht shnuar si kontinent me malin m t lart dhe
lumin m t gjat.

2 N paragrafin e tret fjali qendrore sht:

a. Shum koh m par askush nuk dinte se ekzistonte..................... dhe
ajo Jugore.
b. Para 100 vjetsh evropiant i kan zbuluar..................me anijet e tyre.
c. Kopjet origjinale.............................n Franc dhe Japoni.
d. Kopja e ekspozuar n Uashington sht pron e nj koleksionuesi
nga Japonia.

w 2- Prcaktimi i informacionit q jepet

2 N paragrafin e par qllimi i dhnies s harts s vjetr sht:

a. Florida sht shnuar si shtet i luleve.
b. Afrika sht shnuar si kontinenti me malin m t lart dhe lumin m
t gjat.
c. Kina ishte qendr e bots.
d. Guatemala, Jukatani dhe Kili jan prfshir n hart.

2 Ky tekst n trsi synon:

a. t jap thjesht fakte historike-gjeografike,
b. t jap vlern historike t harts dhe dokumentit t shkruar,
c. t jap interesimin e koleksionistve pr kto dy dokumente,
Pa ra gr a f i

d. t tregoj fanatizmin me t cilin Vatikani ruan kopjen origjinale.

19
 w 3- Shpjegimi i kuptimit t fjalive.
2 a. N bibliotekn
paragrafin e par fjala kjo sht prdorur pr:
Par ag r afi

b. hartn
c. kohn
d. ekspozitn

2 N paragrafin e par cili prej veprimeve NUK ka lidhje t drejtprdrejt me fjaln

hart:
a. ekspozoj
b. gjej
c. punoj
d. tregoj

w 4- Zvendsimi i fjals n kontekstin e dhn

2 N kontekstin e dhn fjala delikate (paragrafi II) zvendsohet me fjaln:

a. e ndjeshme
b. e brisht
c. e but
d. e holl

2 N kontekstin e dhn fjala koleksionues zvendsohet me fjaln:

a. grumbullues
b. hulumtues
c. krkues
d. seleksionues

w 5- Vendosja e nj fjalie n vendin e duhur.

N cilin paragraf duhet ta vendossh fjalin e dhn, n vend t shenjs , q ajo t

qndroj kuptimisht.
Ti Bin Zhang, nga ambasada kineze n SHBA, e ka prshkruar kt hart si shum
t rndsishme, pasi flet pr takimet e para n mes Lindjes dhe Perndimit.

20
VII Model pune pr paragrafin

Historia e shahut

Loja e shahut sht shum fisnike edhe nga origjina e saj; sipas historianve,
ka rrnj mbretrore. Historia e lojs s shahut vjen nga India, ku dy vllezr,
bij t nj monarku shum t madh, mbas vdekjes s ktij t fundit krkuan t dy
t merrnin fronin. Kuptohet vetiu se nisi nj luft vllavrasse, me dy ushtri t
mdha, por nna e tyre, duke mos i ndaluar dot t ndesheshin, u krkoi besn t
dy vllezrve me premtimin se nuk do ti lyenin duart me gjakun e njri-tjetrit.
Pasi bn premtimin dhe doln n luft si kundrshtar, njri prej dy
vllezrve arriti ta rrethonte tjetrin n nj cop toke me shpatulla nga deti, pasi,
n prfundim t nj sr dyluftimesh, i ran t gjith mbrojtsit nj nga nj, duke
e vn princin n vshtirsi .
Kur arriti lajmi, nna, e veshur me t zeza, me breng n zemr e mallkon
fitimtarin, se nuk e mbajti besn dhe premtimin. Ky i fundit, i piklluar dhe
i kshilluar edhe nga msuesi i tij, mendon tia thot se si shkuan punt. Pr
t arritur kt gj, ai ndrton nj drras me kuadrate, me numr t barabart
figurash n dru e n fildish, t cilat tregojn specialitetet q kishin trupat n
betej. Afrmendsh, duke i vn figurat n fushn me kuadrate t kundrvna.
Ai, me ndihmn e kshilltarve t vet, riprodhon lvizjet q ishin kryer n fushn
e betejs deri n momentin q kundrshtari, pra i vllai, i mbetur pa forcat
mbrojtse, ishte n vendin ku nuk mund t lvizte: shah mat mbreti vdiq.
Kshtu lindi loja n bregun e lumit t shenjt Gang. Por historia nuk mbaron
ktu. Shekuj m von, nj monark indian, me dshirn e madhe pr t treguar
eprsin e indianve, fabrikon nj skakier t shklqyer me figura rubini dhe
smeralde dhe ia drgon, bashk me nj karvan dhuratash t shtrenjta, mbretit
t Persis, i cili ishte ather i famshmi Cosroe, me shpirt t pavdekshm.
Bashk me dhuratn drgon edhe nj letr-krkes, n t ciln sfidon kolegun
t zgjidh krijimet e lojs s popullit t tij ose t paguaj nj taks t majme.
Natyrisht, nj nga dijetart e oborrit mbretror e gjen zgjidhjen e krkuar. N
kt mnyr ishte nj blerje e kulturs persiane nprmjet arabve, dhe u prcoll
n kulturn perndimore, ku sot bn pjes si nj ndr aksesort m t dashur.
Pa ra gr a f i

21
 w 1. Prcaktimi i informacionit kryesor q jepet n paragraf

2 a. N loja
paragrafin e par informacioni kryesor q jepet sht:
Par ag r afi

e shahut
b. origjina e lojs s shahut nga India
c. nisja e lufts vllavrasse
d. premtimi i br nga dy vllezrit

2 Fjala premtim prdoret n fund t paragrafit t par dhe prmendet edhe n fillim
t paragrafit t dyt:
a. pr t theksuar peshn e ksaj loje,
b. pr t na prgatitur pr at q do t ndodh,
c. pr t treguar se para fronit premtimi shuhet,
d. pr t ruajtur unitetin e familjes mbretrore.

2 Cila nga fjalt e mposhtme shpreh thelbin e informacionit n paragrafin e tret:

a. pikllimin e nns pr humbjen e t birit,
b. pikllimin e djalit pr humbjen e t vllait,
c. mnyrn pr ti treguar nns zhvillimin e ngjarjes,
d. kshillimin e djalit me msuesin e vet.

2 Fjalia: Historia nuk mbaron ktu, te paragrafi i katrt, tregon:

a. lidhjen kronologjike e kuptimore ndrmjet paragrafve III dhe IV,
b. se loja e shahut nisi t prhapet n bot duke u prmirsuar,
c. se lufta pr fron vazhdoi edhe m pas,
d. se mbreti i Persis iu nnshtrua monarkut indian.

w 2. Gjetja e informacionit faktik n paragraf

2 Loja e shahut vjen nga India, sepse:

a. shahu sht loj fisnike,
b. shahu ka origjin mbretrore,
c. lindi nga lufta pr fron n Indi,
d. krijuesi i saj ishte biri i nj monarku indian.

22
 N vend t fjals fitimtar n fjalin: Nna me breng n zemr mallkoi
2 fitimtarin pse nuk sht prdorur fjala t birin?
a. pr t treguar se nna e mohon t birin,
b. pr t treguar se i biri e shkeli premtimin,
c. pr t treguar se fitimtar nuk t bn do mjet,
d. pr t treguar gjendjen e rnduar shpirtrore e psikologjike t nns.

informacion jepet te fjalia: Monarku indian fabrikoi nj skakier t

2 shklqyer me figura rubini dhe me smeralde... n paragrafin IV:
a. pozita e tij e fuqishme n rajon,
b. pasuria e tij prrallore,
c. eprsia e indianve,
d. lindja e shahut n Persi.

w III. Shpjegimi i kuptimit t fjalve dhe t grup-fjalve

2 Kuptimi i grupit t fjalve: t zgjidh krijimet e lojs s popullit t tij

sht:
a. pr ti vendosur kushte mbretit t Persis,
b. pr t vn n prov inteligjencn e mbretit t Persis,
c. nuk mund ta zgjidh vet kt loj,
d. pr ta vn n pozit t vshtir mbretin e Persis.

Cila nga grup-fjalt tregon se kjo histori ka elemente t legjends:

2 a. lufta vllavrasse,
b. shah mat,
c. me shpirt t pavdekshm,
d. figura rubini dhe smeraldi.

2 Cili grup fjalsh prcjell mesazhin e paragrafit t 3-t:

a. vuri figurat n fush,
b. tregoi specialitetet e figurave,
c. riprodhoi lvizjet,
d. shah mat.
Pa ra gr a f i

23
 kontekstin e dhn fjala breng zvendsohet me fjaln:
2 a. N vuajtje
b. bullung
Par ag r afi

c. gjurm
d. dhimbje

kontekstin e dhn fjala rrnj NUK zvendsohet me fjaln:

2 a. N origjin
b. prejardhje
c. lidhje
d. burim

w IV. Vendosja e nj fjalie n vendin e duhur

N cilin paragraf duhet ta vendossh fjalin e dhn n vend t shenjs , q ajo t qndroj
kuptimisht.

...i izoluar dhe n pamundsi pr t lvizur, pra, i zn ngusht...

24
 KAPITULLI II

Kshilla drejtshkrimore
Klasa VI
 Gjat procesit t t shkruarit ti do t hassh n probleme t ndryshme
drejtshkrimore. Pr t t ndihmuar shih kto kshilla t domosdoshme.

w 1. Sa her q nis t shkruash n fletoren tnde, n t djatht shkruaj datn

n kt mnyr:

Tiran, m 12. 09. 2011

ose Tiran, m 12. IX. 2011

w 2. Nis shkrimin duke treguar temn pr t ciln shkruan.

w 3. Shkruaj me t mdha fjaln tem, vendos pas saj dy pika ( : ) dhe nis me
t madhe emrtimin e tems.

P.sh.: Tema: Shkruaj nj faqe ditari
Tema: Letr nj miku
Tema: Ndrto nj tregim me imagjinat
Tema:

w 4. Lr nj rresht bosh posht tems e nis t shkruash rreth saj.

Tema: Nj faqe ditari

(bosh)
I dashur ditar,

w 5. Kur i drejtohemi dikujt n hyrje t shkrimit, pas saj vendosim presje ( , )

Tiran, m 12.09.2011
Tema: Nj faqe ditari

I dashur ditar,
ose
Tema: Letr shoqes
D re j t s h kr i mi

E dashur Ela,

27
 w 6. Nis kryeradh e me shkronj t madhe hapjen e shkrimit.
Dr e j ts hk r im i

Tiran, m 12.09.2011
Tema: Nj faqe ditari.

I dashur ditar
(kryeradh) Sot kalova nj dit...

w 6/1. N mbyllje t shkrimeve: letr, ditar, krkes, njoftim, memo, n

t djatht, shkruaj prshndetjen, vendos presje ( , ) pas saj, ndrsa
jasht shkruaj emrin.

Tiran, m 12.09.2011
I nderuar z. / znj.,
E dashur motr,
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
Me respekt,
( Emri )

T prqafoj nga larg,

( Emri )

w 7. Prpiqu q shkrimin ta ndrtosh me paragraf.

w 8. Paragrafi prmban nj fjali brtham dhe fjalit q shtjellojn idet e

saj (t fjalis brtham.)

w 9. Fjalia brtham qndron n fillim ose afr fillimit t paragrafit.

w 10. Paragrafi fillon gjithmon me kryeradh dhe me t madhe.

Kshtu lindi loja n bregun...............

w 11. Paragrafi prmbylls mund t prbhet edhe vetm nga nj fjali.

w 12. Paragraft duhet ti ndrtosh me fjali jo t gjata, duke ruajtur unitetin

kuptimor e gramatikor.

28
w 13. N fund t do fjalie vendos shenjn e piksimit duke u
mbshtetur n at q kumton ajo.

Je gati t festosh? fjali pyetse

Un u ngrdhesha. fjali dftore
E pabesueshme! fjali thirrmore
Mos m prek! Hesht! fjali nxitse thirrmore

w 14. Veo me presje fjalt nga njra-tjetra kur liston cilsi, mjedise, objekte,
dukuri, veprime.

E ndritshme, e leht, e porsadal nga shkuma e govats, dita ndihej e

papengueshme nga asgj, por gdhinte mngjesi tjetr, gjithka irnosej,
vjetrohej dhe mendimi.

w 15. Kur prdor dialog a ligjrat t drejt, duhet t prdorsh

kto shenja piksimi:

a. vizn para do replike:

2 - Pse u mrzite kshtu?!
- Jo, nuk u mrzita. Po pastaj ndodhi?

2 b. vizn kur fjalt e autorit ndodhen n fund t ligjrats s drejt.

- Vetullhn! Vetullhn, ku je? filloi t thrriste ai i trembur.

2 c. dy pikat ( : ) kur fjalt e autorit ndodhen para ligjrats s drejt.

Helena iu drejtua delfinit flamurtar: Tani q kjo pun mbaroi, sikur t

dgjonim pak zgjidhjen e asaj problems.

2 d. thonjzat ( ) n fjalt e prsritura e t pandryshuara t dikujt.

Ai thesar nuk sht fati yn, tha Helena.

2
D re j t s h kr i mi

e. kur t shprehemi me ironi.

Dshmia e katr burrave t ndershm ishte e mjaftueshme pr ti

shpallur fajtor.
... prandaj shokt, me t drejt, ia kishin vn emrin Rregulli.

29
 f. Kllapa ( ). Vendos mes kllapash do fjal a fjali q jep sqarime shtes.
2
Dr e j ts hk r im i

Dhe ja se mora vesh (nga burime shum t besueshme): gjat muajve t fundit
jan br edhe disa punime t reja.

2 g. Kur dramatizon me shkrim nj tekst, fut n mes kllapash t gjitha fjalit

sqaruese rreth *skenografis, *veprimeve dhe *gjendjeve emocionale t
personazheve.

w Sken

(Errsir, ulen dritat, n qendr t skens jan vendosur dy kolltuk, kurse n

t djatht nj biiklet e vogl.)
(Del Afroviti, hyn Nikollaqi.)

Nikollaqi - E moj, i the Lonit?

Olimbia - Sdi si tia them. M dridhet zemra.
Nikollaqi - Ti thot doktorit t shikoj punn! (Pi njhersh kafen e ftohur).
Olimbia - ( E alarmuar ) Mos, mor Nikollaq! Mos e nxirr nga goja kt fjal!
Nikollaqi - ( I nxehur ) m flet, moj. Nuk e shikon q na tund bishtin?

30
 KAPITULLI III

ZHVILLOJM AFTSIT
E T SHKRUARIT

Klasa VI
 TEMA: Si shkruhet nj tregim
I Titulli:
Rrmbimi i thesarit

Ajo anije quhej Skifteri i zi dhe i prkiste bands s piratve t ishullit t

Palmave Lotuese, band q ishte br prej vitesh tmerri i deteve, duke plakitur e
vrar. T prir nga Nofulla e Kalit, pirati m i krkuar i kohve t fundit, i dnuar
me vdekje n disa shtete pr mizorit q kishte kryer ndaj tregtarve e udhtarve
t pambrojtur, banda e ishullit t Palmave Lotuese nuk pyeste pr dallg e stuhi.
Ishin t gjith ujq t vjetr deti. Nofulla e Kalit e kishte nisur jetn e detarit q
13 vje dhe i njihte rrugt e lundrimit, ngushticat, gjiret, ishujt e brigjet e fshehta
si gishtat e dors.

Skifteri i zi kishte dit q e ndiqte anijen ku ndodhej paja e princeshs

Ujvar. Nofulla e Kalit ishte njoftuar pr at thesar nga nj njeri i besuar, pak
or pasi ngarkesa e muar qe futur n hambar. Por kt her nuk kishte lindur
nevoja pr t br luft e pr t vrar. Anija e thesarit ishte mbytur n Gjirin e
Stuhive, ku e psonin gjithmon kapitent pa prvoj dhe banda e piratve vetm
sa ishte lodhur pr ta gjetur at nn uj.

Tani arka me florinj ndodhej mes tyre, piratt, gjysm t dehur, ishin mbledhur
rrotull saj dhe kndonin me sa kishin n kok. Deri te streha e tyre e sigurt,
ishulli i Palmave Vajtuese, duheshin dy dit lundrim dhe ata mezi po prisnin t
ndanin mallin e muar. Pr t shmangur ndonj kacafytje t mundshme midis
tyre, kacafytje q mund t prfundonte me gjysmn e ekuipazhit t flakur n det
me bark t ar, Nofulla e Kalit nuk lejoi q trimat e tij t pinin m.
-N ishull do t bjm fest, sa t tundet dheu, - tha. Tani shprndahuni n
punt tuaja!
Deti po egrsohej edhe m keq.

Marr nga romani Ishulli i Thesarit

Autor Viktor Canosinaj
Tr eg i m i

33
 w I- MODEL: Si punohet mbi nj tregim

Emrtojm paragraft:
Tr e g im i

Paragrafi I

Ajo anije... si gishtat e dors

Paragrafi II

Skifteri i Zi ... pr ta gjetur at nn uj

Paragrafi III

Tani ajo arka me florinj ndodhej mes tyre ... q trimat e tij t pinin m.

Paragrafi IV

N ishull... deri n fund.

Paragrafi I

2 Veojm detajet q jepen n paragrafin I.

Anija Skifteri i Zi, ishulli i Palmave Lotuese, banda e piratve, Nofulla e Kalit
(prijsi i piratve).
Ishulli i Palmave Lotuese vendi ku zhvillohet ngjarja.
Anija Skifteri i Zi objekti me t cilin ka mbrritur n vendin e veprimit.
Nofulla e Kalit personazhi kryesor.
Banda e piratve personazhe ndihmse.

2 Paragrafi ku jan veuar detajet e msiprme, quhet paragrafi hyrs (hyrja e tregimit).

Paragraft II, III

Veojm detajet q jepen n kta dy paragraf. Pika e lidhjes: mosha n t ciln nis
veprimtarin e tij si detar personazhi kryesor ... Nofulla e Kalit e kishte nisur jetn e
detarit... si gishtat e dors (fjalia e fundit e paragrafit I).

34
2 Zhvillimi i ngjarjes prfshin:
a) ndjekjen e anijes nga Skifteri i Zi,
b) marrjen e informacionit pr thesarin n anije,
c) mbytjen e anijes n Gjirin e Stuhive,
d) gjetjen e thesarit nn uj,
e) atmosfern n anijen Skifteri i Zi.

2 Kto detaje na japin:

momentin q v n lvizje zhvillimin e ngjarjes (lajmi se n anije ndodhej
thesari).
qllimin e kryerjes s veprimeve t njpasnjshme (rrmbimi i thesarit).
Pikn kulmore t gjith veprimeve t kryera (gjetja e thesarit).

Paragraft ku jan veuar detajet, prmbajn zhvillimin e ngjarjes (zhvillimi i

tregimit).

Paragrafi IV

2 Veojm detajet q jepen n kt paragraf:

urdhri i prijsit t piratve; ky detaj paraqet mbylljen e veprimeve t
deritanishme (mbyllja e tregimit).

2 II - Ushtrohu sipas modelit t msiprm.

II Titulli:
Udhtimi i rrezikshm

Shum jav e muaj lundroi Antilopa npr Oqeanin Jugor. Errat ishin
t mbara. Udhtimi shkonte pr mrekulli. Por ja, njher, gjat udhtimit n
Indin Lindore, anija u gjet n mes t nj furtune t tmerrshme. Era dhe dallgt
e degdisn sdi se ku.
Ndrsa n hambar rezervat ushqimore dhe uji i pijshm ishin mbaruar.
Dymbdhjet marinar vdiqn nga lodhja dhe uria. T tjert trhiqnin kmbt
zvarr. Anija prplasej nga njra an n tjetrn si lvozhg arre. Nj nat t errt
me stuhi, era e shtyu Antilopn drejt nj shkmbi t mpreht. Marinart e
vun re shum von kt gj. Anija u prplas mbi shkmb dhe u coptua. Vetm
Guliveri dhe pes marinar ia doln mban t shptonin me bark. U endn
Tre g i mi

gjat, derisa, m n fund, forcat iu shteruan krejt. Dallgt egrsoheshin gjithnj

e m shum. Papritur, dallga m e lart u sul prsipr barks dhe e prmbysi at.

35
 Uji mbuloi Guliverin.
Kur doli n siprfaqe, pran tij nuk gjendej njeri. Gjith bashkudhtart e tij ishin
mbytur. Guliveri notoi i vetm, pa ditur se ku, i ndjekur nga era dhe dallgt. Her pas
here provonte t prekte fundin, por nuk mund ta arrinte dot. Forca pr t notuar m
Tr e g im i

tej nuk kishte: rrobat e rnduara, izmet plot uj e trhiqnin gjithnj e m posht. Ai
glltiste uj e mezi mbushej me frym.
Dhe, befas, kmbt i prekn tok t fort. Ky ishte nj grumbull rre... Guliveri
shkeli me kujdes fundin e rrs nj her, dy dhe, ngadal, eci prpara me kujdes, se mos
rrzohej.
Ecja bhej gjithnj e m e leht. N fillim uji i arrinte n supe, deri n mes dhe pastaj
deri te gjunjt. Mendonte se bregu ndodhej fare afr, por fundi n kt vend nuk ishte
shum i rrafsht dhe Guliverit iu desh koh t ante ujin me gjunj.
M n fund, uji dhe rra mbetn prapa.
Guliveri doli n nj lndin t mbuluar me bar t but dhe shum t shkurtr. Ai u
lshua prtok, mbshteti faqen mbi pllmb e ra n gjum t thell.

Marr nga romani Udhtimet e Guliverit

Autor Xhonatan Suift

2 Emrto n tekstin e dhn paragrafin hyrs, paragraft e zhvillimit t ngjarjes

dhe paragrafin mbylls.

2 Veo detajet n:

Paragrafin hyrs (HYRJA)_________________________________________________

___________________________________________________________________

Paragraft e zhvillimit t ngjarjes (ZHVILLIMI)__________________________________

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Paragrafin mbylls (MBYLLJA)_____________________________________________

___________________________________________________________________

36
III Titulli:
Dita e emrit

At t diel isha n shtpi tok me Titin e me Bardhin.

-Tani po, -thash un, -klyshi i ndien pr bukuri zrat tan. sht koha ti
vm nj emr.
M dgjoi nna, doli n prag t ders s kuzhins dhe m tha se mir e kisha
menduar. Tia vinim emrin klyshit sa m par. Madje tia regjistronim edhe n
gjendjen civile. Ishim vonuar shum dhe nuk qe udi t na gjobitnin.
Qeshm t tre. Qeshi edhe ajo dhe u kthye n kuzhin. Pastaj Titi m pyeti
se si m plqente ta quanim. Po ende se pata vrar mendjen, ndaj si dhash
prgjigje.
-Roza! thirri Bardhi.
U habita dhe nuk e kundrshtova n ast. Smund ti ngjitnim emr njeriu!
Apo q, kur t dilnim pazarit e ti thrritnim, t ngatrroheshim kot s koti me
ndonj Roz nga grat e bots!
Titit i ndritn syt.
-E gjeta! tha me nxitim. Kami ta quajm! A nuk leh: kam kam?
-Stingllon bukur! ia ktheva. Duket si folje ndihmse.
Sqenksh aq e leht ti gjeje klyshit nj emr pr t qen! Mori pjes edhe
Lemja.
-Ku! tha ajo. Po ky nuk mu duk gj.
Derdhm nj varg emrash. M n fund krceva prpjet me kraht e shtrir
lart.
-Xhuf! brtita. Xhuf do tia vm! Si sm vajti mendja m par! sht
emri i qenit q kemi pasur. Do t gzohet edhe babai.
E vendosm dhe e thirrm Xhufi n rrz t veshit. Ai lehu sikur ta kishte
kuptuar.
Nna i mbajti pr drek dy shokt e mi.
-Kemi ditn e emrit t Xhufit! tha ajo. Duhet ta festojm.
Titi nuk pranoi leht t rrinte. U skuq dhe u ngrit disa her nga vendi.
-M presin n shtpi, -thoshte, -bhen merak.
Po ne se lam.

Marr nga romani Udhve t fmijris

Autor Ramadan Pasmaiu
Tre g i mi

37
 2 Emrto n tekstin e dhn paragrafin hyrs, paragraft e zhvillimit t ngjarjes
dhe paragrafin mbylls.

2 Veo detajet te:

Tr e g im i

Paragrafi hyrs (HYRJA)_ ______________________________________________

__________________________________________________________________
Paragraft e zhvillimit t ngjarjes (ZHVILLIMI)_ ____________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Paragrafi mbylls (MBYLLJA)___________________________________________
__________________________________________________________________

w 4. Ushtrime shkrimore

A. Krijo nj tregim duke u mbshtetur n fjalt dhe grupet e fjalve kye ndihmse t
2 dhna pr secilin element t subjektit.

Misteri i shtpis s vjetr

h
Hyrja: shtpi e vjetr, plazh i
braktisur, Violeta, Xhesi, Henri,
Beni, shporta me ushqime, moll,
sandui, u zgjuan, vendosn, i qet,
t lodhur.
Zhvillimi: u nisn, biikleta,
pulbardha, guaska mahnitse,
sfungjer deti, u pllaquritn, rreth
nj or, u than plotsisht, morn
rrugn, shtruan tryezn, u shtangn,
i panjohuri misterioz, ushqim i
prekur.
Mbyllja: z i mekur, kontrolluan.
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________

2 B. Krijo nj tregim duke u mbshtetur n fjalt dhe grupet e fjalve kye ndihmse t
dhna pr secilin element t subjektit.

38
h Fmijria e trazuar

Hyrja: fundviti shkollor, zri i _______________________________________

msuesit, xhamat e dritares,
cop-cop, u friksuan, Besi i
Athinas, sa i hanin kmbt.
Zhvillimi: (qetsi) heshtje, na
pyeti, bredh rrugve, (pa baba),
ssht i keq, i shkoi dora
shtrembr, i menduar.
Mbyllja: e takoi, kruante kokn,
przemrsisht, premtoi.
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________

w 5. Ndrto tregime duke u mbshtetur n situatat

e dhna dhe duke ruajtur strukturn.

Kujtes: Paragraft duhet t ken unitet. Idet duhet t shkojn me njra--tjetrn,

ndrsa fjalit t lidhen n mnyr t till q t mos ket boshllk apo shkputje
n shprehje.

2 Situata A
Zhvillohet nj test n orn e historis. Ti ndodhesh n situat t vshtir. Shkruaj:
pr kohn kur zhvillohet testi,
dika nga prmbajtja e tij,
pr emocionet q prjetove,
si e kaprceve situatn.

2 Situata B
Ndodheni me familjen pr pushime n:
a. bregdet
b. kamping n mal

2 Situata C
N qytetin/fshatin tuaj zhvillohet nj veprimtari sportive mes shkollave
Tre g i mi

9-vjeare. Ti je pjesmarrs/e i/e skuadrs prfaqsuese t shkolls suaj.

39
 TEMA: PRMBLEDHJA
Kshill:
Sill shkurtazi prmbajtjen e tekstit origjinal.
Tr e g im i

Mos prdor fjali prshkruese.

Udhzim:
Dallo tri pjest prbrse t tregimit: HYRJA, ZHVILLIMI, MBYLLJA

Modele prmbledhjesh.

Titulli:
Pran Itaks

Kur ra nata, dolm n breg dhe u shtrim n rr. N mngjes nism prsri lundrimin
duke marr me vete dhembjen pr shokt e humbur.
Si lam vendin e ciklopve, mbrritm n ishullin e perndis Aeolus, hyjnis s
errave. Kjo hyjni jetonte n nj kull bronzi. Kishte gjasht djem e gjasht vajza, t cilt
jetonin t lumtur me prindrit e tyre.
Ndenjm si miq n ishullin e bukur, ndrsa asaj i plqente shum t dgjonte historit
e mia pr luftn e akejve n Troj.
Kur vendosa t largohesha, theri nj ka dhe me lkurn e tij bri nj thes. N t
futi t gjitha errat dhe ma dha me vete, pasi lidhi m par fort grykn e tij me shirit
argjendi. Jasht la vetm nj er, zefirin, q frynte nga perndimi n drejtim t atdheut
ton. Nnt dit e nnt net lundrimi na shkoi mbar. Mngjesin e dits s dhjet, para
nesh u shfaq Itaka. Ishim aq pran, sa mundm t dallonim edhe tymin q dilte nga
oxhakt. Isha shum i prgjumur dhe i drobitur. Gjat gjith lundrimit kisha mbajtur
shtrnguar fort grykn e thesit, gjithnj nga meraku. Kur syt mu mbylln, shokt nisn
t pshpritnin se thesi q m kishte dhn Aeolusi kishte flori.
-udi ky Odiseu! - than ata.- Kudo q shkon, fiton zemrat e njerzve. Shiko plak
ka sjell nga Troja. Edhe ne luftuam prkrah tij, por po kthehemi duarbosh, atij Aeolusi
i dha flori. Ta shohim nj her se sa me fat paska qen kt radh.
Kshtu mendjelehtt zgjidhn grykn e thesit duke i hapur telashe vetes dhe mua.
Errat ishin t fuqishme dhe n ast u krijua nj stuhi, q na shtyu tej, n det t hapur.
U zgjova dhe, kur kuptova kishte ndodhur, gati sa nuk u hodha n mes t dallgve
pr tu mbytur e tu jepja fund vuajtjeve. Pastaj ktheva mendje dhe vendosa t prballesha
me nj t keqe tjetr me t gjitha fuqit q m kishin mbetur.
Dit me radh luftuam me errat, derisa ato na kthyen prsri n ishullin e Aeolusit.
Dolm n breg, pim uj dhe hngrm nj kafshat buk. Pastaj mora dy nga shokt dhe
shkuam n pallatin e Aeolusit. Kur m pa, m pyeti shum e habitur:
- t solli prsri ktu, Odise?! qenka ky fat i mallkuar q t ndjek ty?

40
 -t t them? -u prgjigja. -M zuri gjumi dhe shokt e miPo ju lutem, m
ndihmoni prsri.
Isha i sigurt n ndihmn dhe mirsin e saj. Por n vend t tyre mora thirrjet
zemrake t hyjnis Aeolus:
-Zhdukuni q ktej, krijesa mosmirnjohse! Nuk e bj m at gabim t
ndihmoj njerzit, q perndit e bekuara i kan shpallur armiq!
Kshtu, t pafat e me zemra t lnduara, hipm n anije. Shokve t mi nuk
u kishte mbetur pik kuraj e shprese, megjithat u dhan rremave.

Marr nga mitologjia greke

w I HYRJA

1. Prqendrohem n temn q trajtohet, personazhet, kohn dhe vendin ku

zhvillohet ngjarja.
P.sh.: model hyrjeje Kthimi n Itak

Hyrja e tekstit origjinal Prmbledhja e pjess

Kur ra nata, dolm n breg dhe u shtrim n
rr. N mngjes nism prsri lundrimin duke
marr me vete dhembjen pr shokt e humbur.
Si lam vendin e ciklopve, mbrritm n
ishullin e perndis Aeolus, hyjnis s errave.
N mngjes nism prsri lundrimin.
Si lam vendin e ciklopve,
mbrritm n ishullin e perndis
Aeolus, hyjnis s errave.

w II ZHVILLIMI

a) Prcaktoj momentin q v n lvizje ngjarjen.

b) Prcaktoj pikn kulmore duke dhn shkurtazi detajet kryesore.
c) Shmang prshkrimet.

Modeli
2 1. Kjo hyjni jetonte n nj kull bronzi. Kishte 6 djem e 6 vajza, t cilt jetonin
t lumtur me prindrit e tyre

2 Prmbledhja e pjess (zhvillimi)

2. Mbrritm n ishullin e perndis Aeolus, e cila m mbajti nj muaj e m
Tre g i mi

trajtoi si mik. 3. Kur vendosa t largohesha, m dha me vete nj thes, ku futi t

gjitha errat, prve zefirit, q frynte n drejtim t atdheut ton. 4. Udhtuam

41
 shum dhe isha i drobitur. Syt mu mbylln, npr gjum dgjova shokt e mi q
pshpritnin se thesi kishte flori, 5. Kshtu mendjelehtt e hapn dhe n ast u krijua
nj stuhi e fuqishme, q na oi prsri n ishullin e Aeolusit.

w
Tr e g im i

III MBYLLJA

Shkputa nga teksti fjalin/fjalit q japin prfundimin e rrjedhs s ngjarjes.

w Prmbledhja e pjess (mbyllja)

6. Kt radh ne u ndeshm me zemrimin e saj si njerz mosmirnjohs. Pa pik kuraje

e shprese u dham rremave drejt s panjohurs.

Pyetjet e mposhtme do t t ndihmojn n prmbledhjen e teksteve letrare.

(Prgjigjet e do pyetjeje do ti gjesh n do tekst t prmbledhur.)

1. Ku dhe kur nis rrfimi i ngjarjes?

2. Cilat personazhe marrin pjes n kt rrfim?
3. Cila ngjarje v n lvizje zhvillimin e rrfimit?
4. Cili sht konflikti/problemi kryesor mes personazheve?
5. Cilat jan pasojat/sht pasoja e konfliktit?
6. Si prfundon rrfimi?

Model 2
Titulli:
VANJKA

Vanjka Zhukovi, fmij nntvjear, tre muaj m par kishte hyr irak te kpucari
Aljahin. Nj nat, pasi priti derisa iku ustai dhe irakt, ai mori nga dollapi i ustait
shishen e vogl me boj, penn me maj t ndryshkur dhe, si vuri prpara nj cop letr
t zhubrosur, nisi t shkruaj.
I dashur gjysh! shkroi ai. - Po t shkruaj ty letr. Se un nuk kam as baba, as nn
dhe ve teje nuk m ka mbetur tjetr njeri.
Mbrm m rrahn si mos m keq. Ustai m zvarriti pr floksh deri n oborr dhe
m rrahu me rrip, sepse, kur tundja fmijn n djep, padashur m zuri gjumi. Kurse
gjat javs, zonja e ustait m urdhroi t qroja harenga dhe un fillova ti qroja nga
bishti, por ajo ma mori peshkun dhe deshi t ma fuste turirin e tij n goj. irakt tallen
me mua: m drgojn n pijetore pr t bler pije dhe t vjedh kastravec turshi nga
ata t ustait, kurse ai m rreh pr vdekje. Dhe pr t ngrn nuk ha gj. N mngjes m
japin buk that, n drek sup e n dark pak buk that, kurse aj apo sup me lakra

42
t zott e shtpis han sa splcasin. Kurse pr t fjetur m kan ln n hajat
dhe, kur qan fmija, un nuk fle fare, por tund djepin. I dashur gjysh, bm nj
t mir, merrm n shtpi, n fshat, sepse nuk duroj dot m...T bie n gjunj e
t lutem, hiqm q kndej, se prndryshe do t vdes...

Un do t qroj duhanin, -vazhdoi ai, - t betohem dhe, n qoft se nuk e bj

kt, ather prema kokn si t zogut.
Vanjka palosi letrn m katrsh dhe e futi n nj zarf q e kishte bler nj dit
m par...Pasi u mendua pak, ngjeu penn dhe shkroi adresn:
Gjyshit n fshat
ehov

Model 2

Vanjka

(1) Vanjka Zhukovi, fmij nntvjear, kishte hyr irak te kpucari Aljahin.
Nj nat ai mori nga dollapi i ustait shishen e bojs, penn e nisi t shkruaj:
(2) I dashur gjysh,
Po t shkruaj ty, se nuk m ka mbetur tjetr njeri. (3) Mbrm m rrahn keq.
Zonja e ustait desh t m fuste turirin e peshkut n goj, ngaq fillova ti qroja
ato nga bishti. irakt tallen me mua e m detyrojn t vjedh turshit e ustait,
kurse ai m rreh pr vdekje. (4) T bie n gjunj e t lutem, hiqm q kndej,
se, prndryshe, do t vdes.
Palosi letrn, e futi n zarf dhe shkroi adresn. Vanjka rendi te kutia postare
dhe e futi at n t arn e saj.
ehov

Prmbledhja e ksaj pjese sht br duke ruajtur strukturn e letrs.

1. Ku dhe kur zhvillohet ngjarja e ktij tregimi?
2. Cili moment vuri n lvizje zhvillimin e ngjarjes?
3. far e shqetsonte personazhin kryesor?
4. Si prfundon tregimi?
Tre g i mi

43
 w Ushtrohu

Bj prmbledhjen e fabuls s dhn me pes fjali.

Tr e g im i

Gomari dhe qeni

Nj dit t bukur vere, nj fshatar vendosi t shkonte n pazar. Ai mori gomarin dhe
qenin e u nis. Pasi kishte br gati gjysmn e rrugs, u ul t pushonte mbi nj fush plot
me lule, kurse gomari krkoi n shesh dhe filloi t hante bar. Mirpo qeni skishte ngrn
fare. Ather ai i tha gomarit:
-T lutem, bjer n shesh, sa t marr pak bukn q ke mbi samar, se jam pa ngrn. H,
t lutem, se prndryshe do t vdes, se jam n dorn tnde e t perndis.
Gomari ia ktheu:
-Po deshe, prit sa t zgjohet im zot, se st jap dot pa m thn zoti im.
Qeni nuk duronte dot, qau dhe, pasi skishte t bnte, ra t flinte. Pas pak del nga nj
pyll i vogl nj ujk i madh. Kur e pa, veshgjatit sa nuk i ra pika nga frika.
Ather i thirri qenit:
-Eja m ruaj, se po m ha ujku!
Qeni, pa e prishur terezin, iu prgjigj:
-Nuk mund t ngrihem dot. Prit sa t zgjohet im zot. Ti je shum trim dhe ske nevoj
pr mua.
Ather ujku u afrua, hngri gomarin dhe u largua. Prandaj kto fjal mos i harroni:
Shoku-shokun ta ndihmoni, se, si t bni, do t gjeni.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

44
Model 3
Titulli:
Sknderbeu provon shpatn e re

N nj nga dhomat e kshtjells s Krujs, Sknderbeu thirri Gjin Perlaln

dhe e pyeti:
- O Gjin, a di t m thuash kush bn shpata t mira ktu n Arbri?
Gjin Perlala ishte qilarxhiu i kshtjells, ai q mbante elsat e depove t
armve, t rrobave, t ushqimeve, prandaj duhej ta dinte kt gj.
- Arm t mira bjn mirditort Pal Prtena e Bardhok upi, arm t mira
bjn edhe matjant Ndue Bora e Llesh Shyti, por atyre q bn Medar Xhipi n
Varosh, kurrkund shoqen nuk ua gjen, n da pr fortsi, n da pr bukuri.
-Arbr sht ky mjeshtr Medari?
-Arbr brez pas brezi, kryezot, - i tha Gjini.
-Ve ta dij zanatin mir, - tha Sknderbeu, - dhe t ma bj shpatn ashtu si
e dua!
Dhe pastaj i dha porosit dhe e nisi Gjinin te farktari.
Mjeshtr Medari u habit kur po e punonte at porosi, se si kishte qlluar kurr
t farktonte nj shpat aq t madhe e aq t rnd. O lodh e u kput gjersa e
mbaroi, se e dinte q e donte kryezoti i tri principatave, Gjergj Kastrioti.
Pas nj jave, Gjergj Kastrioti erdhi vet n farkn e tij.
-Puna mbar, o mjeshtr!
-Mbar pa!- iu prgjigj mjeshtr Medari.
-Erdha t marr shpatn q ka porositur Gjin Perlala pr mua. A sht gati?
-Gati sht, o zot, ja, aty e kam.
Dhe mjeshtri la punn, shkoi mori shpatn, q dilte katr pllmb mbi t tjerat,
dhe ia dorzoi Sknderbeut. Mjeshtr Medari u habit me sa lehtsi po e vrtiste n
er at shpat Sknderbeu. N duart e tij ajo dukej e leht si t ishte pupl.
-A sht e fort? pyeti Sknderbeu.
-M e fort ska si bhet, - i tha mjeshtri dhe at koh solli ndr mend disa
princr, t cilt i donin shpatat t bukura dhe, kur su plqenin nga bukuria, ia
kthenin ti punonte edhe nj her.
-Tani do ta shohim nse po thua t vrtetn, - i tha Sknderbeu. Eja me
mua!
Ai doli nga farka e pas tij edhe mjeshtri dhe njerzit e tjer q e shoqronin.
Afr farks qe nj shkmb i madh sa nj shtpi. Sknderbeu hipi n kal dhe filloi
ta godiste shkmbin me shpat, gjersa e bri thela-thela. Pastaj shikoi tehun e
shpats mos i qe br ndonj dhmb e, kur nuk gjeti asnj, i tha Medarit:
Tre g i mi

-T lumt, o mjeshtr, se paske br nj shpat t rnd e t fort, ashtu si e

desha un.

45
 Pastaj falnderoi mjeshtrin, ngjeshi n brez shpatn e re dhe iku i gzuar, kurse
shkmbit q preu n Varosh, njerzit i than Guri i Prer dhe t gjith e din se at gur
e ka prer Sknderbeu pr t provuar shpatn e mjeshtrit shqiptar.
Marr nga libri Legjenda e rrfime pr Sknderbeun
Tr e g im i

Autor Naum Prifti

Bj prmbledhjen e legjends me 10 fjali

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

46
 TEMA: LETRA DHE LLOJET E SAJ
Kujtes:
a) Llojet e letrs:
- shoqrore, - zyrtare
b) Struktura e letrs:
data,
koka e letrs,
hyrje, zhvillim, mbyllje

c) Gjuha e letrs: Gjuha e prdorur sht n varsi t llojit t

letrs dhe personit me t cilin komunikojm.

MODELE

I Letra personale



(DATA)
Tiran, m 13.07.2010
2
2 (KOKA) I dashur Indrit,

2 (HYRJA)
Eri javn tjetr ka datlindjen dhe kam nj ide: ti dhurojm nj piktur, pasi
ai e plqen shum artin. Dje, kur po vija n shtpi, pash n nj shitore piktura
shum t bukura. Un po t prshkruaj dy nga pikturat q m plqejn m tepr.

2 (ZHVILLIMI)
N pikturn e par natyra sht pikturuar me ngjyra t ngrohta. N qiellin
e kaltr fluturon nj balon e bardh. N nj an t sfondit sht nj tavolin
e gjat kashte, mbi t ciln qndron nj zog dhe prball tij nj yll me ngjyr
jeshile.
Ndrsa piktura e dyt sjell peizazhin e nj deti blu t prgjumur, n t cilin
lundron nj vark shumngjyrshe.

2 (MBYLLJA)
Si mendon ti? Ciln piktur duhet t zgjedhim?
Prqafime, Vjosa
Letra

47
 II Letra zyrtare

Tiran, m 18.02.2010
E nderuar msuese kujdestare,
Le tr a

Ju lutem justifikoni mungesn e vajzs sime Dorela, e cila sht smur dhe duhet t
qndroj nj jav n shtpi. Bashk me letrn po ju sjell dhe raportin mjeksor.
Ju faleminderit pr mirkuptimin.
Me respekt,
prindi i Dorels

w Ushtrime shkrimore

Emrto llojin e letrs dhe elementet e strukturs s saj.

2 1
Bora gjeti brenda librit t gjuhs shqipe nj letr. E hapi dhe nisi ta lexonte.

Tiran, m 12.10.2009_______
E dashur Bora,
M vjen vrtet keq pr qndrimin inator q po mbaj prej disa ditsh ndaj teje. T
m falsh q t shqetsova disa her gjat provimit t matematiks. Pasiguria ime dhe
dshira pr nj not t mir m shtynte t veproja ashtu. Por gabimi im m i madh ishte
qndrimi q mbajta me ty pas provimit. Jam penduar thell dhe, duke t njohur ty si
shoqe t mir, falja jote nuk do t m mungoj.
Shoqja jote e banks,
Ela
Lloji i letrs ___________________________
a. hyrja ___________________________
b. zhvillimi ___________________________
c. mbyllja ___________________________
2 2
N qytetin ton, koht e fundit u hap qendra e argtimit t fmijve Hapsira. Nj
grup nxnsish i shkruajn nj letr drejtorit t ksaj qendre.
Tiran, m 14.03.2010

I nderuar drejtor i qendrs s argtimit t fmijve Hapsira,

Ne jemi nj grup nxnsish t klass s shtat t shkolls Naim Frashri. Lexuam

njoftimin tuaj n gazetn e qytetit dhe u gzuam shum q, m n fund, do t kemi nj

48
 qendr argtimi pr fmijt e t gjitha moshave.
Ju lutemi, a mund t na ndihmoni me t dhna pr veprimtarit kulturore e
sportive q zhvillohen n kt qendr, oraret n t cilat zhvillohen dhe rrug
duhet t ndjekim pr tu antarsuar n kt qendr.
Me respekt,
nxnsit e klass s shtat

Lloji i letrs ___________________________

b. hyrja ___________________________
b. zhvillimi ___________________________
c. mbyllja ___________________________

2 3
Duke u mbshtetur n situatat e dhna, ushtrohuni n shkrimin e llojeve t
letrave t msuara.

w Situata A

Genti festoi datlindjen e tij n nj mjedis mbreslns. Mireli, shoku i tij,

ishte pjes e ksaj feste. Knaqsia q ndjeu ishte e madhe, ndaj i shkruan nj
letr falnderimi shokut t tij.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

w Situata B

Valbona po kalon pushimet verore pran brigjeve t Jonit. Ajo i shkruan nj

letr shoqes s saj, Drilons, ku e fton t kalojn disa dit s bashku. (Prshkruaj
sa m bukur mjedisin bregdetar, pr t nxitur kureshtjen dhe dshirn e Drilons
pr t pushuar n at vend.)
_____________________________________________________________
Letra

_____________________________________________________________

49
 ___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

w Situata C
Le tr a

Ela ka jetuar prej disa kohsh n Gjermani. Koht e fundit ajo mori nj letr nga
shoku i saj Tomasi, i cili i shkruan gjer e gjat pr shkolln. Mes t tjerave ai i shkruan
se po msojn dika pr dialektin bavarez dhe vshtirsit q kan pr ta kuptuar at.
Tomasi i krkon Els ta informoj pr dialektet e shqipes, dallimet ndrmjet tyre dhe
nse nxnsit kan vshtirsi pr tu kuptuar me njri-tjetrin.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

w Situata D

Artani sht student n vitin e par pr mjeksi, n Itali. Ai i shkruan nns s tij pr
vshtirsit q has pr ta prballuar i vetm jetn, pa ndihmn e saj.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

50
 Situata letrash zyrtare

w Situata A

N ditn ndrkombtare t gjuhve t huaja, departamenti i gjuhs s huaj

zhvillon nj konkurs pr anglishtfolsin m t mir. I shkruani nj letr ktij
departamenti, ku t jepni arsyet pse dshironi t bheni pjes e ktij konkursi.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

w Situata B

Senati i shkolls X i drejton nj letr drejtoreshs s Drejtoris Arsimore

Rajonale, n t ciln i krkon t nxit strukturat e arsimit pr t organizuar
veprimtari konkurruese ndrmjet shkollave, ku nxnsit jo vetm do t shfaqin
aftsit e tyre, por edhe do t argtohen.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

w Situata C

Keni mbaruar studimet e klass s nnt dhe krkoni t vazhdoni studimet

pran nj gjimnazi t przgjedhur nga ju. I shkruani nj letr drejtoris s shkolls,
ku t paraqisni argumentet prse keni zgjedhur at shkoll dhe prse duhet tju
pranojn.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Letra

51
 TEMA: DITARI
I MODEL: Si t shkruajm nj flet ditari

Tiran, m 12 shkurt 20
Ditar i

I dashur ditar,
Akoma nuk t kam treguar pr notat e mia, jan nj mjerim i vrtet, me prjashtim
t edukats morale dhe portugalishtes. T gjith msuesit m kan folur dhe duken
t uditur. I falnderova pr shqetsimin dhe u thash se do ti prmirsoj notat, por
nuk jam shum e bindur pr kt. Pr fat t mir, notat e semestrit t par qen t
knaqshme. Deri m sot, prindrve nuk u kam thn gj, por edhe ata as q m kan
pyetur, si gjithmon... Nuk kan qen kta lloj prindrish q un kam krkuar prpara
se t lind. Mjelma q m pruri, do t ket ngatrruar rrugn. Gjithsesi, njra pal sht
gabuar dhe m e keqja sht se tani as nuk mund t protestoj. Prindrit nuk jan m
garancia ime dhe periudha e protestave t mia ka mbaruar q ditn q i kam thn tim
eti se doja t jetoja gjithnj me t n nj shtpi okollate. Ma kan treguar kt histori q
i takon kohs kur un isha katr vje.
Ndihem si n nj det me dallg dshtimesh... Kaq pr sonte. Takohemi nesr.
Joana
Marr nga romani Hna e Joans
Autor Maria Teresa Maia Gonzales

II Ushtrohu sipas modelit t msiprm.

Dallo elementet e strukturs s ditarit.

Tiran, m 15 shkurt 20...

I/e dashur mik/e,

Tashm jam gati e shruar. Them gati, sepse kurr m nuk do t jem e njjta Joan
si deri m sot. E kam mir apo keq, do ta zbuloj m von. Sarrita t marr vesh nse
babai e lexoi apo jo letrn q i shkrova. Deri m sot nuk m ka thn gj dhe as besoj
t m thot. E uditshme, apo jo? T mos dish nse e lexoi apo jo. Por nuk do t
shqetsohem m pr kt. Madje kam hequr dor nga shqetsimet pr gjithka, si bja
m par. Tashm e di q kam ndryshuar dhe gjithka do t jet ndryshe. Bisedova edhe
me Martn dhe e kuptova se m duhet t studioj shum pr t zvendsuar mungesat
dhe pr t prparuar n matematikn e re. Kam vendosur t mos pi m kurr n jetn

52
 time asnj kafe. Ndihem shum m mir ktu te hnza ime, q t nxjerr mallin
e ktyre ditve q qesh smur.
Paim

Marr nga romani Hna e Joans

Autor Maria Teresa Maia Gonzales

2 HYRJA _______________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
ZHVILLIMI_ __________________________________________________
2 _____________________________________________________________
_____________________________________________________________

2 BYLLJA ______________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

III T krahasojm ditarin me letrn personale

Tiran, m 28 maj 2010 Tiran, m 20 maj 2010

I dashur ditar,
Sot kam dshir t shkruaj e t mund
t pushoj pak, sepse sapo kaloi nj dit
tjetr shum e ngarkuar n shkoll. Merre
me mend, dy provime n dy lndt m
t rndsishme, matematik dhe gjuh.
Prve ktyre, ne duhet t bjm provime
t tjera sapo t mbarojm kapitujt e, si t
mos mjaftonin kto, drejtoria ka dhn
urdhr q t gjitha klasat do t testohen n
fund t vitit shkollor, pothuajse n t gjitha
lndt. Kjo mua m duket e pakuptimt...
E dashur Marta,
Luizi dhe grupi i tij amator i teatrit po
prgatisin nj pjes dhe ai m ftoi t shkoj
e t shoh provat. Sa u gzova pr t.
Mua sm jepet fare pr recitime e teatr,
ndaj edhe e admiroj Luizin. Edhe sot, n
pushimin e madh, po flisnim pr teatrin
dhe far po jepet n qytet ktu e aty.
sht e uditshme, por Luizi flet si i madh.
Tani do t pikturoj ca. Po e mbyll pr
sot.
Nj puthje nga
Deborah

2 Ditari personal me letrn personale ngjasojn:

_____________________________________________________________
Ditari

_____________________________________________________________

53
 2 Ditari personal me letrn personale ndryshojn:
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

IV Ushtrime shkrimore
Ditar i

Shkruaj nj faqe ditari mbshtetur n situatat e dhna.

w Situata A
Klasa juaj ka zhvilluar nj ekskursion msimor n nj nga qytetet e Shqipris.
Hyrja (koka) __________________________________________________________
___________________________________________________________________
Prmbajtja e ditarit (zhvillimi)_ ____________________________________________
___________________________________________________________________
Fundi i ditarit (mbyllja) __________________________________________________
_____________________________________________________________

w Situata B
Ke zhvilluar nj test. Jep emocionet e tua para dhe pas zhvillimit t testit.
Hyrja (koka) __________________________________________________________
____________________________________________ Prmbajtja e ditarit (zhvillimi)
___________________________________________________________________
__________________________________________________Fundi i ditarit (mbyllja)
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

w Situata C
Je grindur me motrn/vllan. Pr prindrit ti je fajtorja/fajtori, ndrsa ti nuk e ndjen
veten t till.
Hyrja (koka) __________________________________________________________
____________________________________________ Prmbajtja e ditarit (zhvillimi)
___________________________________________________________________
__________________________________________________Fundi i ditarit (mbyllja)
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
54
 TEMA: SHKRUAJM ME IMAGJINAT
MODELI: Si punohet mbi nj tregim me elemente fantastike.

I Titulli:
Ftesa e mendur pr aj

Liza nuk kishte br rrug t gjat, kur prpara syve iu shfaq shtpia e Lepurit
t Marsheve. E kuptoi menjher se ishte shtpia e tij. Oxhakt kishin formn e
veshve t nj lepuri, atia ishte mbuluar me gzof. Shtpia ishte aq larg, sa Liza
vendosi t mos i afrohej pa ngrn edhe pak nga krpudha q mbante n dorn
e majt. Eci drejt shtpis me ndrojtje, duke thn me vete: Po sikur Lepuri t
jet mendur?! M mir t takoja Kapelabrsin n vend t tij.
Prpara shtpis, nn degt e nj peme, gjendej nj tavolin. Lepuri dhe
Kapelabrsi po pinin aj. N mes tyre dremiste nj mi, ndrsa ata t dy kishin
mbshtetur brrylat mbi t e bisedonin.
Lepuri shqeu syt, kur dgjoi kto fjal dhe mundi t thoshte vetm: Prse
nj korb ngjan me nj tavolin shkrimi?

Marr nga romani Aventurat e Lizs n botn e udirave

Autor Levis Karol

1.
w Veojm elementet joreale q e bjn kt tregim fantastik.
Personazhe joreale: Lepuri i Marsheve
Kapelabrsi
Miu

Objekte joreale: oxhakt si vesh lepuri

atia e mbuluar me gzof

Veprime joreale: pinin aj

mbshtetur n brrylat
bisedonin
bj gallat

Gjendje: i mendur
shqeu syt
Ditari

2 Pikrisht prania e ktyre detajeve joreale n nj tregim e bjn at fantastik.

55
 II Ushtrohu sipas modelit t dhn.

Titulli:
Msuesi i shurupeve
Tr e g im i

-N Hoguarts kishte njqind e dyzet e dy shkall: disa ishin t gjera e t bollshme;

disa t ngushta dhe t rrezikshme; nj pjes prej tyre t premteve t onin n vende t
tjera; t tjerat mu n gjysm t tyre kishin nj shkallare q zhdukej dhe q njeriu duhej t
kujtohej q ta kaprcente. Pastaj kishte dyer q nuk hapeshin, vese po tu luteshe apo
ti kilikosje aty ku duhej, dhe dyer q sishin aspak dyer, po bnin kinse ishin. Shum e
vshtir ishte t mbaje mend ku ishin gjrat, sepse t gjitha ndrronin vend vazhdimisht:
personazhet e portreteve largoheshin tash e par pr ti br vizit njri-tjetrit dhe Hiri
ishte gati t bnte be se armaturat lviznin vendit.
As fantazmat se lehtsonin gjendjen. Sishte aspak e kndshme kur njri syresh,
papritur e pa kujtuar, shkiste prmes nj porte kur prpiqej ta hapte ndonj nxns.

Marr nga vllimi I i romanit Harry Potter dhe Guri Filozofal

Autor J. K . Roling

Mjedise joreale: _____________________________________________

Objektet joreale: _____________________________________________
Veprimet joreale: _____________________________________________
Personazhet joreale: _____________________________________________

III Titulli:
Djali i padukshm

- Sundimtari, o bir,- tha ajo, - t ka ngarkuar nj detyr jo t leht. Ai sht i sigurt

se nuk do tia dalsh mban. Sapo t ngjitesh n mal, do t t dal prpara nj shpell e
madhe, ku rri prbindshi me emrin Kokari. Ky e ka trupin si gjith njerzit dhe kokn
si t ariut, prandaj quhet kshtu. sht i tmerrshm dhe t prlan me nj t kapur t
shputs. Apo si ka kthetrat si engela.
- Mos ki hall, kur ta lyp nevoja, ti do t bhesh i padukshm.

Marr nga libri me tregime Prrallat e gjyshes sime

Autor Sokol Jakova

56
IV Ushtrime shkrimore

a) Shkruaj vazhdimin e ngjarjes mbshtetur n imagjinatn tnde. Vendosi nj

2 titull pjess s mposhtme:

_____________________________________________________________

Gjergji dhe Delina kishin ecur prpara, duke u shkputur nga shokt e shoqet.
Befas uji i gjolit u turbullua, cipa e tij u rrudhos, pastaj u trazua keq. Strkalat
hidheshin prpjet dhe u sajua nj shtjell e madhe, prej nga nisi t dilte dikush.
Gjergji dhe Delina, nga larg, pan me syt e tyre q prej gjolit sikur fluturoi nj
vash e re, e bukur perri, me flok t gjat e me nj trup t holl, t brisht, n
form peshku.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

2 b) Ndrto nj tregim fantastik mbshtetur n fjalt e grup-fjalt e dhna:

Mjedisi: Shkolla e Magjis, Qendra Tregtare e Bafit, Pylli i Errt

Personazhe: xhuxh, magjistrica, magjistart, Gjarprblerti, Flatraforti

Objekte: shkopi magjik, kusia magjike, shurupshndrrues

Veshje: kapele me maj, mantel i zi, doreza mbrojtse

Veprime: e bri t padukshm, i realizoi dshirat, u shndrrua n tjetrknd,

shtiti me fantazmat

h (Shnim: Ktyre detajeve mund tu shtoni edhe t tjera pr ta br sa m

interesant rrfimin.)
Tre g i mi

57
 2 c) Ndrto nj tregim fantastik-shkencor me fjalt dhe grup-fjalt ky t dhna.

Planeti i kuq, astronaut, jashttoksor, robot, Njeriushufr, anije kozmike, disk fluturues,
kostum metalizato, pesha e rndess, shpejtsi drite, milje larg, rrotullohej, qndron
Tr e g im i

pezull, u zhduk, u shkput, i uditshm, miqsor.

2 d) Ndrto nj tregim t shkurtr (200250 fjal) sikur je detektiv policie. Tregimi

duhet t prmbaj 5 ose 6 paragraf. Fillimisht ndrto skedn stuhi mendimesh.

1. Ku dhe kur zhvillohen ngjarjet e ktij tregimi?

2. far krimi do t ndodh (vjedhje, grabitje etj.)
3. personazhe do t veprojn n kt tregim?
4. Cili nga personazhet do t hetoj krimin?
5. Cilat jan faktet dyshuese q do t krkoj ti zbuloj hetuesi i ngjarjes?

V Mbshtetur n imagjinatn tnde dhe situatn e dhn ndrto nj tregim fantastik.

Situata A
w Je duke lexuar nj roman, i cili flet pr aventurat e nj ekspedite nnujore. Papritur ti e
ndien veten personazh t ngjarjes.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

58
 w Situata B
Je shum i/e dhn pas kafshve. Ti i/e do ato dhe i trajton si njerz. Ke nj
dhunti t veant, njeh gjuhn e tyre dhe bisedon me to.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

TEMA: Elementet e para t t kuptuarit

t nj thnieje, poezie a teksti

h Kujtes: T gjitha fragmentet e dhna (strof, thnie, paragraf) jan t shkputura

nga kontekste t caktuara. Lexoji me kujdes pr ti kuptuar e gjykuar sakt ato.
Kshtu duhet t veprosh sa her t krkohet t gjykosh pr dika.

I Model:

Vjeshta
Bukurit jan zhdukur,
shiu e bryma zuri vend,
bari, lulet, kopshti i bukur,
u ndryshuan n do knd.
Asdreni
Tre g i mi

59
 2 1. Veojm fjalt kye: bukurit, shiu, bryma, u zhduk, zuri.
2 2. Ndrtojm pyetje pr fjalt kye.
Cilat jan bukurit e zhdukura?
Pse u zhdukn ato?
Tr e g im i

Pse ndodh ky ndryshim?

2 3. Japim prgjigjet.
- Bukurit e zhdukura jan bari, lulet dhe kopshti i bukur.
- Ato u zhdukn nga shiu dhe bryma.
- Largimi i nj stine (i vers) dhe ardhja e stins tjetr (e vjeshts) solli kto
ndryshime.

2 4. Prmbledhja n nj gjykim.
Largimi i nj stine dhe ardhja e nj stine tjetr shoqrohet me ndryshime t klims dhe
t mjedisit.

II Ushtrohu sipas modelit

Me fjongo t gjelbr

Rrugicn e shkolls
un prap e marr,
Tani burr i pjekur
tridhjetvjear.
Dikur, n nj bank
u ula pa zhurm,
I vogl, me xhybe
shajaku t murrm.
Pa mora kalemin
me maj t holl,
Pa hoqa nj vij,
pa bra nj njoll.
Ktu, te kjo drras
e zez, e zez,
Aher msova
t mbledh pes e pes.
(Autor Dritro Agolli)

60
 2 1. Fjalt kye: rrugicn e shkolls, burr i pjekur, bank, i vogl, e zez, msova.

2 2. Ndrtojm pyetjet pr fjalt kye.

Kur kthehet autori te rruga e shkolls?
far kujton ai?

2 3. Jep prgjigjet.

2 4. Prmblidh n nj gjykim.

III Thnie

T gjitha dijet njerzit i fitojn pr ti shrbyer atdheut.

Lukiani
2 1. Veojm fjalt kye: dijet, shrbejn, atdheut.

2. Ndrtojm pyetje pr fjalt kye.

2 - Sa t rndsishme jan dijet pr individin?
- Pse dijet duhen vn n shrbim t atdheut?

2 3. Jep prgjigjet:
Dijet prgatisin profesionist t zot, njerz t kulturuar, qytetar t mir,
sigurojn t mira materiale.
Dijet ndihmojn n prparimin ekonomik e kulturor t vendit, pjes e t
cilit sht edhe individi.

2 4. Prmblidh n nj gjykim:
Nj komb sht i zhvilluar dhe i kulturuar, kur individt q e prbjn at, jan
t till.

IV Ushtrohu sipas modelit

Strof, Thnie, Paragraf

Mos u bj mik me tjetrin shpejt e shpejt, por, pasi t bhesh, mundohu ti

qndrosh mik deri n fund. Sokrati

2 1. Fjalt kye: mik, shpejt, bhesh, qndro.

2 2. Ndrtojm pyetjet pr fjalt kye.

Pse nuk duhet t bhesh shpejt mik me nj njeri?
far duhet t bsh pr t ruajtur miqsin?

61
Strof, Thnie, Paragraf

2 3._ ________________________________________________________________
Jep prgjigjet.

_ ________________________________________________________________

2 4._ ________________________________________________________________
Prmblidh n nj gjykim.

_ ________________________________________________________________

V Vshtrimet e tyre u drejtuan mbi stivat e druve q ngriheshin lart, ku ndriste dielli i
mbl i pranvers. N syt e tyre shquhej dashuria pr sheshin dhe nj vendim i caktuar
pr ta mbrojtur at n rast nevoje. Ndr ta ishte ngulur nj patriotizm plot fanatizm
dhe britn: - Rroft sheshi! sikur t thrrisnin: - Rroft Atdheu!

Fragment nga romani Djemt e rrugs Pal

Autor Ferenc Molnar

2 1. (Fjalt kye) Veojm fjalt kye: stivat e druve, dashuria pr sheshin, pr ta mbrojtur,
fanatizm.

2 2. Ndrtojm pyetje pr fjalt kye.

far i lidh fmijt me stivat e druve?
Pse e mbronin at (sheshin) me fanatizm?

3. Jep prgjigjet.
2 (Fmijt) Stiva e druve sht vendi i vetm ku ata luanin lojrat e tyre t dashura.
Duke mbrojtur kt vend, ata mbronin gzimet, lirin e tyre,

2 4. Prmblidh n nj gjykim.
Vendet ku luajn fmijt, jan t shenjta e t paprekshme pr ta.

VI Ushtrohu sipas modelit

... Jo marrzira, Nemeek. Ti ndoshta kujton se po vemi n dasm. Kjo ekspedit

sht m e rrezikshme se e pandeh...
Kto fjal ishin pr voglushin flokverdh si dush i ftoht.

2 1. Fjalt kye: marrzira, dasm, ekspedit, e rrezikshme, si dush i ftoht.

62
 2. Ndrto pyetje pr fjalt kye.
2 Pse Nemeeku kshillohet t mos bj marrzira?

2 3. Jep prgjigje.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

2 4. Prmblidh n nj gjykim.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

VII Ushtrime shkrimore

A.
w E drejta dhe e shtrembra

Nj pish e shtrembr n prrua

I tha nj pishe krahgjat:
- Sa keq, moj motr, m vjen mua,
Je kaq e bukur, kaq shtatlart!

Po pish e gjat i foli ftoht

Dhe rrudhi ball e vrenjti vetull:
- E un srroj si ti n bot
E fshehur pas dikujt nn sqetull!
Autor Dritro Agolli

Shnim: Puno strofn II

Po pish e gjat i foli ftoht

Dhe rrudhi ball e vrenjti vetull:
- E un srroj si ti n bot
E fshehur pas dikujt nn sqetull!
Strof, Thnie, Paragraf

2 1. Fjalt ky:
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

2 2. Ndrto pyetje pr fjalt ky.

_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

63
Strof, Thnie, Paragraf
2 3._ ________________________________________________________________
Jep prgjigje.

_ ________________________________________________________________
2 4. Prmblidh n nj gjykim.
_ ________________________________________________________________
_ ________________________________________________________________

w B.
Thnie
N zemrim e sipr duhet t sillesh me fajtort ashtu si do t dshiroje q edhe t tjert
t silleshin me ty, po t bje ndonj faj.
Sokrati
2 1. Fjalt ky:
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

2 2. Ndrto pyetje pr fjalt ky.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

2 3. Jep prgjigje.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

4. Prmblidh n nj gjykim.
2 ___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

w C.

Q t gjith qeshn. Sebeniku hodhi kasketn n er dhe Vendaneri zuri t hidhet e prdridhet
si i marr. Edhe Gerebi, q rrinte mnjan si i zgjebosur, qeshi si t tjert. Vetm njri mbahet
rnd: ky ishte Nemeeku.
Fragment nga romani Djemt e rrugs Pal
Autor Ferenc Molnar

1.
2.
3.
4.

64
 TEMA: PRSHKRIMI

h UDHZIM: T prshkruash do t thot t japsh:

pamjen e jashtme t nj njeriu, t nj vendi, objekti,
gjendjen psiko - emocionale t nj njeriu,
shtjellimin e nj ngjarjeje pa hyr n analizn e lidhjeve t brendshme t
gjrave.

Modele prshkrimesh

I Objekte

do shkop q e ka zemrn nga nj lnd e fuqishme magjike, q ndrtohet

nga qime njbrirshi, pend nga bishti i feniksit dhe fije nga zemra e dragoit,
sht magjik.
Harri Poter

2 1. Veojm detajet e objektit t prshkruar:

a) Prbrja: lnd magjike, qime njbrirshi, pend feniksi, fije zemre
dragoi.
b) Gjuha e prdorur: fjalor i bots s fantastikes.
c) Funksioni i objektit: realizimi i s pamundurs.

w Ushtrohu sipas modelit

Plaku qndronte mbi nj karrige t drunjt, ngjyr mjalti, me kmb t shkurtra

konike. Kurrizin e kishte puthitur pas mbshtetses, si pr t mbuluar formn
harkore t saj.

Objekti:
Strof, Thnie, Paragraf

Prbrja:
Forma:
Ngjyra:
Gjuha e prdorur:
Funksioni i objektit:

65
Strof, Thnie, Paragraf
II Personazh

Model
Nelaja 5-vjear ishte nj djal i bukur. Me sy t mdhenj ngjyr kafe, faqe t kuqe dhe
flok t verdh dredha-dredha, q i zbrisnin deri te supet.
2 1. Veojm detajet e personazhit t prshkruar.
a. Mosha: 5 vje
b. Portreti fizik: sy t mdhenj, kafe, faqe t kuqe, flok t verdh, dredha-
dredha, t gjat.
c. Cilsi fizike: i bukur.
d. Gjuha e prdorur: mbiemra t shumt me kuptim t drejtprdrejt.

w Model
Trupi i saj i vogl e i hajthm ishte mbshtjell me nj rrob t gjer prej mndafshi,
q shklqente aq fort nga bardhsia, saq dhe vet petalet e manjolies dukeshin t errta
n krahasim me t. E tra shmbllente me nj up t vogl e mrekullisht t bukur jo
m tepr se 10 vjee, por flokt e saj t gjat, t krehur drejt dhe q i derdheshin prmbi
supe, deri te shilteja ku qe ulur, ishin t bardh si dbor.
a. Mosha: 10 vje
b. Portreti fizik: trupi i hajthm, flokt t gjat e t krehur drejt, t bardh.
c. Cilsi fizike: shum e bukur
d. Gjuha e prdorur: mbiemra t shumt, t prdorur n shkalln siprore, si dhe
krahasim.

II Model prshkrimi i gjendjes psiko-emocionale.

Ah, sa do t dshiroja t vija me ju, o zogj t mrekullueshm! thirri djali i vogl.

Ndihem shum i mrzitur n kt fush monotone dhe n kulln e zymt e t
vetmuar. Dallndyshe t bukura, t dashura dallndyshe, m tregoni si sht kjo bot e
mrekullueshme!

a. Bota e brendshme i vetmuar, i trishtuar, me munges lirie

b. Gjuha e prdorur prdorimi i pasthirrmave dhe fjalive thirrmore, biseda me
shpend, prishja e rendit t fjalve
- o zogj t mrekullueshm!
- t dashura dallndyshe!

66
w Ushtrohu sipas modelit.

1. Faqet e tij t zbehta u zbehn m shum, buzt filluan ti dridheshin dhe syt
2 iu mbushn me lot.

a. Bota e brendshme
b. Gjuha e prdorur

2 2. Q t gjith qeshn. Sebeniku hodhi kasketn n er dhe Vendaneri zuri

t hidhet e t prdridhet si nj i marr. Edhe Gerebi, q rrinte mnjan si i
zgjebosur, qeshi si t tjert.

a. Bota e brendshme
b. Gjuha e prdorur

III Prshkrim mjedisi

Qyteti bregdetar i Antverpenit, me portet, rrugt e pista e gjarpruese, me

pazarin e madh, shtpit e mome, t gurta, me oborre t ngushta, sht i njohur
n gjith botn.

2 1. Veojm detajet e mjedisit t prshkruar:

port, rrug, pazar, shtpi, oborr.

2 2. Gjuha e prdorur mbiemrat e prdorur japin elementet karakteristike t ktij

qyteti bregdetar, pista gjarpruese, i madh, e mome, t gurta, t ngushta.

w Ushtrohu sipas modelit

Fshati kishte vetm 20 shtpi, me kanatat e dritareve me ngjyr t gjelbr, me ati

t kuqe ose t zeza e mure t bardha, q n diell shndritnin si bor. N mes t
fshatit, n nj kodrin, ngrihej mulliri i mbuluar nga myshku.

2 1. Detajet e mjedisit t prshkruar ___________________________________

_____________________________________________________________
P r s h k r i mi

2 2. Gjuha e prdorur _____________________________________________

_____________________________________________________________

67
 w Ushtrime shkrimore

Prshkruaj objektin mbshtetur n fjalt kye t dhna.

P r s hk r im i

2 1. Objekti korniz

a. Fjalt kye: katrore, ovale, kasht, bronz, e kuqrremt, e argjendt, e thurur, e derdhur, foto.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
b. Fjalt kye: kpuc atletike, gom, lkur, cop xhinsi, e bardh, e zez, shumngjyrshe.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Prshkruaj objektin q ti ke m pr zemr.

Fjalt ky: telefon celular, i-phone, flamuri i skuadrs sate, veshje etj.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

2 2. Personazh

a. Kafsh mitologjike.
Fjalt kye: trup njeriu, trup kali, i zi, mjekr t thinjur, vija-vija si zebr, kapele t
uditshme, medaljon floriri.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

b. Burr i moshuar
Fjalt ky: si lvozhg peme, mjekr gjatoshe, e bardh, zgavra t errta, sy t prhumbur,
e rrudhur.

2 3. Gjendje psiko-emocionale

Prshkruaj botn psiko-emocionale t personazhit t dhn n dialogun e mposhtm

(plaku, Shvarci.)
- Cili je ti? brtiti Shvarci duke u kthyer nga vizitori.
- far do ktu? iu hakrrua ai.
- Jam nj plak i varfr. Pash tymin e oxhakut dhe lypa streh pr pak koh.

68
 - Dil prjashta! thirri Shvarci. Mjaft uj kemi n kuzhin! Nuk do ta
kthejm shtpin n vend pr tu thar njerzit.
- Nuk mund t lihet nj plak i varfr jasht n kt dit t ftoht. Vshtro
veshjet e mia.
- Ej, dgjon ti, apo jo? Ka mjaft prej atyre q mund tu ngrohin. Mbathja.
- Jam shum i uritur, zotri. Nuk mund t m jepni nj cop buk, para se t
largohem?
- Buk! Ti kujton se skemi t bjm tjetr me bukn ton, por duhet t ta
jap ty, o hundkuq?!
- Pse nuk shet pendt e kapels? u tall Shvarci.
- Zhduku!
- M jep pak buk, zotri! u lut plaku.
- Mbathja!
- Zhduku q ktej! ulriti ai duke e mbrthyer nga jaka.

a- Portreti i plakut
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
b- Portreti i Shvarcit
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

2 4. Prshkruaj mjediset e dhna.

(Para se t fillosh prshkrimin, vzhgo me kujdes do detaj.)

Pr shtpin botuese: vendos tri foto

a) Mjedis sportiv
b) Pik turistike malore
c) Pik turistike bregdetare joniane.
P r s h k r i mi

69
 TEMA: I. SI DRAMATIZOHET NJ TREGIM

h 1-Kujtes: Pr t kaluar nga teksti rrfimtar n at dramatik, duhen ndjekur disa

P r s hk r im i

hapa q lidhen me:

a. strukturn (prcaktohet hyrja, zhvillimi, mbyllja, ndarja n akte e skena)
b. didaskalit (shmangia nga teksti i prshkrimeve, vendeve, veprimeve.
Ato prmblidhen n nj ose disa fjali, t cilat futen n kllapa)
c. dialogt (duhet tu prmbaheni dialogve t tekstit)
d. vnia n sken

Model teksti i dramatizuar

I
KECI DHE KLYSHI I UJKUT

Nj kec iu lut mama dhis t dilte dhe t shtiste pak. Mamaja e porositi t mos
shkonte larg dhe t tregonte kujdes nga egrsirat. Po at mngjes, nj klysh ujku iu lut
mama ujkonjs t shkonte dhe t shtiste pakz.
Ec njri dhe ec tjetri...
Keci dhe klyshi i ujkut u gjendn prball njri-tjetrit. Nuk e kishin par kurr m
par njri-tjetrin.
-Kush je ti? e pyeti keci klyshin e ujkut me kureshtje.
-Un jam klyshi i baba ujkut dhe mama ujkonjs s murrme.
-Po ti kush je?
-Un jam kec laroshi. Baba cjapi sht i zi, mama dhia sht bardhoshe. A t plqen
t luajm bashk?
-M plqen, -tha klyshi i ujkut dhe ujkonjs s murrme.
Dhe filluan t luajn. Luajtn gjith ditn bashk. U harruan n loj. Mir q e gjetn
rrugn e kthimit n shtpi. Edhe mama ujkonja, edhe mama dhia ishin shqetsuar.
-Luajta me kecin, - i tha klyshi i ujkut mama ujkonjs gjith gzim pr shokun e ri
q kishte gjetur.
-Dhe nuk e hngre? Ti je budalla, -tha mama ujkonja. Klyshi i ujkut po mundohej ta
gjente se pse ishte budalla dhe nuk e gjente dot.
-Ku ishe? e pyeti mama dhia kecin.
-Luajta me klyshin e ujkut, -tha keci i gzuar, i bindur se do t gzohej edhe mama
dhia pr shokun e ri q kishte takuar.
-Nuk t hngri?
Keci e pa me udi. Nuk e kuptonte pse mama dhia vendosi duart n kok dhe pse
duhej ta kishte ngrn klyshi i ujkut. T nesrmen klyshi i ujkut po priste pas gardhit,
por keci nuk doli t shtiste.
Shkputur nga libri 161 fabula

70
 1. Veojm detajet e fabuls s dhn.
w
Mjedisi ku zhvillohet ngjarja pylli
Personazhet keci, klyshi i ujkut, mama dhia, mama ujkonja.
Momentet kryesore t ngjarjes:
a. krkesa pr t dal shtitje nga dy personazhet (hyrja)
b. takimi i dy personazheve n pyll (momenti q v n lvizje veprimet
e personazheve.)
c. harresa n loj, shqetsimi i prindrve dhe kthimi n shtpi (zhvillimi
i veprimit.)
veprimet e personazheve nj dit m pas (mbyllja.)

w 2. Dramatizimi

(Ngjarjet zhvillohen n pyll, n nj dit t bukur vere.

Ngjarja nis njkohsisht n t dyja familjet.)

w Personazhet:

keci, klyshi i ujkut, mama dhia, mama ujkonja (personazhet t renditen njri pas
tjetrit.)

Akti I
Skena 1 (Mngjes)
Keci: - Mama, t lutem, a mund t shtis npr pyll?
Mama dhia: - Mir, bir, por mos shko larg dhe kujdes nga egrsirat.

Skena 2
Klyshi i ujkut: - Mama, do t dal t shtis npr pyll sot.
Mama ujkonja: - Mir bir, por mos u vono.

Skena 3 (Dy personazhet takohen n nj lndin n mes t pyllit.)

Keci: - Kush je ti?
Klyshi i ujkut: - Un jam klyshi i baba ujkut dhe mama ujkonjs s
Murrme.Po ti kush je?
Keci: - Un jam kec laroshi. Baba cjapi sht i zi, mama dhia
P r s h k r i mi

sht bardhoshe.A t plqen t luajm bashk?

Klyshi i ujkut: - M plqen shum.

71
 Skena 4
(Dy personazhet kalojn gjith ditn duke luajtur me njri-tjetrin npr lndin,
Dr am atiz im i

freskohen te burimi, fshihen pas gmushave dhe, pasi errsira fillon t bjer, ata nisen
pr n shtpi.)

Akti II
(T dyja familjet jan t shqetsuara pr vonesn e fmijve.)

Skena 1
Klyshi i ujkut: (I gzuar)- Mama, mama, luajta me kecin, shokun tim t ri.
Mama ujkonja: (E habitur dhe e inatosur) - Dhe nuk e hngre? Ti je budalla.
(Klyshi i ujkut, i habitur, hesht, nuk kupton fjalt e s ms.)

Skena 2
Mama dhia: - Ku ishe?!
Keci: (I lumturuar)- Luajta me klyshin e ujkut.
Mama dhia: (E trishtuar, v duart n kok) - Nuk t hngri?!
(Keci, i habitur, rri pa fjal, nuk kupton ato q i thot e ma.)

Mama dhia: - Bir, nuk dihet t pret nga nj klysh, q do t bhet ujk.

II Ushtrohu sipas modelit t dhn.

DHELPRA DHE MACJA

Nj dhelpr i mburrej maces pr zgjuarsin q kishte.

-Un, fal zgjuarsis, kam qindra mnyra pr t shptuar n rast rreziku, - po thoshte
dhelpra.
Macja po e shikonte e menduar.
-Un kam vetm nj mnyr, -tha macja me modesti. Po e ndjeva rrezikun, ngjitem
n pem. Aty ndihem mir e nuk m dallon kush.
At ast u dgjuan lehjet e zagarve t gjahut. Macja, ashtu si kishte thn, u ngjit
vettimthi n pem dhe u fsheh mes gjetheve.
-Kjo sht mnyra ime pr t shptuar, -tha macja. Po ti do t bsh tani?
Dhelpra po mendohej se duhej t bnte. Ndrsa mendohej, ishte rrethuar nga
zagart, q nuk e linin m t largohej dhe prisnin ardhjen e gjahtarve. Gjahtart nuk
nguruan t qllonin.
Macja vazhdonte t qndronte e fshehur mes gjetheve dhe po ndiente keqardhje pr
dhelprn, q ishte ngatrruar n lmshin e zgjuarsis s saj.

Shkputur nga libri 161 fabula

72
 1. Detajet e fabuls s dhn.
2 Mjedisi ku zhvillohet ngjarja: n nj pyll afr fshatit.
Personazhet: dhelpra, macja, zagart, gjahtart.
Momentet kryesore t ngjarjes:
a) Biseda midis dhelprs mendjemadhe dhe maces s zgjuar.
b) Gjahtart dhe zagart n pyll (pr gjueti.)
c) Ngjitja e maces n pem.
d) Znia e dhelprs n befasi dhe fundi i saj tragjik.

2 2. Dramatizimi i fabuls.
Dhelpra: _______________
Macja: _______________

Pun e pavarur
III
Shkruhet fabula

Model i dramatizimit t nj tregimi.

Don Kishoti pret me shpat kokn e viganit

Sano Pano doli me shamat nga plevica ku flinte Don Kishoti, duke thirrur:
-Ejani shpejt, or zotrinj, dhe ndihini tim zoti, i cili sht prleshur n betejn
m t tmerruar e m t llahtarisur q m kan par syt. Pr zotin, me nj t
goditur t shpats q i kputi viganit, ia preu kokn si kastravec.
-thua, mor vlla? tha prifti, i cili e la kndimin e novels. Je ndr mend,
or Sano? Si sht e mundur nj gj e till, kur vigani ndodhet shum larg s
ktejmi?
Mbi kt e sipr, dgjuan nj shamat t madhe nga oda e Don Kishotit, i cili
po brtiste:
-Mbrohu, kusar, zuzar, zagar, se tani t kam n dor dhe jatagani st hyn n
pun.
Me kto fjal, Don Kishoti po godiste muret me shpat dhe Sanoja tha:
- Mos rrini aty duke dgjuar, po hyni brenda dhe i ndani luftuesit dhe i ndihni
ustait. Po nuk besoj t jet nevoja, se, pa dyshim, sht vrar, se un pash gjakun
q i rridhte si rrke dhe kokn e prer, q iu rrokullis n nj ip, e cila ishte e
D r a ma t i zi m i

madhe sa nj shakull vere.

- kok dhe gjak m thua, more budalla i djallit? - tha hanxhiu. - Nuk i sheh,
or buf, shakujt e shpuar dhe vern e kuqe t derdhur n od?!
- Nuk di gj, - u prgjigj Sanoja, - di vetm q, po t mos e gjej un i ziu at

73
 kokn e prer, ather m humbi e mu tret nisia si kripa n uj.
Kush mund t mbante t qeshurat pr marrzit e t dyve, ustait e irakut! T gjith
Dr am atiz im i

qeshnin, prve hanxhiut, i cili shfrynte dhe mallkonte. M n fund, me nj mij mundime,
Kardeni dhe berberi e shpun n shtrat Don Kishotin, t cilin e zuri menjher gjumi
nga lodhja e madhe.
Marr nga romani Don Kishoti i Manes
Autor Miguel Servantes

2 1. Veojm detajet e tregimit t dhn.

Mjedisi ku zhvillohet ngjarja: nj han (bujtin pran udhs, me vend edhe pr
kafsh.)
Personazhet: Don Kishoti, Sano Pano, prifti dhe hanxhiu.
Momentet kryesore t ngjarjes:
a. shqetsimi i Sano Panos pr at q po ndodhte n plevic (hyrja),
b. lufta imagjinare e Don Kishotit me viganin,
c. trishtimi i hanxhiut (b+c=zhvillimi),
d. situata komike e krijuar n han (mbyllja).

w Dramatizimi

Akti I
Skena 1
(Ngjarja zhvillohet n nj han, ku Don Kishoti dhe Sano Pano ndodhen si bujts.)
(Sano Pano del me nxitim nga plevica duke brtitur)
Sano Pano: - Ejani shpejt! Ndihmojeni tim zot! sht prleshur me viganin dhe ia
ka prer kokn si kastravec.
Prifti: (Heq librin nga dora.) - Je ndr mend, o Sano! Vigani ndodhet shum larg.
(Dgjohet zhurm e madhe, goditje muresh me shpata.)
Don Kishoti: - Mbrohu kusar, zuzar, zagar! Tani je n dorn time. Jatagani st hyn
n pun.
Sano Pano: (u drejtohet personazheve t tjera) - Mos rrini duke dgjuar, hyni
brenda, ndihni ustain! Por nuk besoj t jet nevoja, se ai sht vrar, se
un pash gjakun q rridhte rrke, kokn e prer q rrokullisej, e cila
ishte sa nj shakull vere.
Hanxhiu: - kok dhe gjak m thua, mor budalla?! Nuk i sheh shakujt e shpuar
dhe vern e kuqe t derdhur?!
Sano Pano: - Nuk di gj, di vetm se, po nuk gjeta kokn e prer, m humbi e mu
tret nisia (ishulli) si kripa n uj.

(T gjitha personazhet ndodhen n sken. Qeshin me shpirt. Hanxhiu

shfryn e mallkon. Prifti dhe berberi shoqrojn Don Kishotin n shtrat.)

74
w II. Ushtrohu sipas modelit.

Triumfi i Normanit

Gjithka ndodhi aq shpejt, sa tmerri m pushtoi t trin. Pr nj ast ia

ngulm syt vrims s zez. U afruam menjher pran saj. Disku gjendej mbi
tavolinn e Normanit dhe t gjith ia nguln syt atij. Dgjova Normanin q
brtiti Largohuni! Vettimthi u sul prmes dhoms. Presioni i ajrit e shtyu
fort. Mundohej t mbyllte vrimn me trupin e tij. Papritur, zhurma, si nisi, ashtu
pushoi. Normani arriti ta vendos diskun mbi vrim e ta mbyll at.
Gjja e par q bra, ktheva kokn pas pr t par far bnte komandant
Dojli. Pr habin time, ai ende vazhdonte t qndronte i qet n tavolinn e tij.
N dor mbante orn. Edhe t tjert rrinin t qet. Ra nj heshtje e thell dhe
e gjat. Ather Normani u kollit dhe frkoi njrn dor. E kishte shembur.
Komandanti vazhdonte t buzqeshte.
-M vjen keq q keni shembur dorn, Norman, -tha ai. Dua tju falnderoj
pr shpejtsin e shkathtsin me t ciln vepruat. U deshn vetm pes sekonda
t bllokonit vrimn.
-Faleminderit, sr, -u prgjigj Normani. Por vall nuk prbn kjo gj nj truk
t rrezikshm?
-Aspak. Rrotull vrims sht nj tub me nj rubinet n fund t tij. Timi ndodhet
jasht, i veshur me kostumin e kozmonautit. Nse Normani nuk do ta vendoste
diskun n vendin e duhur pr dhjet sekonda, Timi do t mbyllte rubinetin.
-Si u hap vrima? pyeti dikush.
-Me ann e nj eksplozivi t vogl, - u prgjigj komandanti. Buzqeshja n
fytyrn e tij u zhduk dhe ai u b serioz.
-Nuk e bra kt vetm pr shaka, - shtoi ai. Tashm, nse ju gjendeni n
nj situat t ngjashme, e dini se far duhet br. Veproni me shpejtsi dhe jo
n panik.
Pastaj u drejtua nga Karl Hasse, nxnsi m i mir.
-Karl, ti je i vetmi q nuk lvize nga vendi. Pse?
-Mundsia q ju zgjodht pr tu goditur nga nj meteor sht tepr e vogl.
T gjith vshtruam nga Karli. Kishte t drejt. Ai kishte gjithnj t drejt. Por
zakoni pr t kundrshtuar nuk e bnte t mirpritur.
Marr nga romani Ishuj n qiell
D r a ma t i zi m i

Autor Artur Klark

75
 1. Detajet e tregimit t dhn:
2 mjedisi ku zhvillohet ngjarja: n bordin e nj anijeje kozmike.
Dr am atiz im i

Personazhet: Normani, komandant Dojli, Timi, Karli.

2 2. Momentet kryesore t ngjarjes.

Hapja e vrims s zez n murin e klass.
Prpjekja e Normanit pr t mbyllur vrimn e zez me disk.
Komandant Dojli vzhgon veprimet e nxnsve t tij.

2 3. Dramatizimi i tregimit.
(Grupi i astronautve ndodhet n nj leksion me komandant Dojlin, i cili, pr t
provuar njohurit dhe prgatitjen e tyre psikologjike, provokon nj aksident: n
murin e klass hapet nj vrim e zez.)

Normani: Largohuni! (vrapon prmes dhoms, prpiqet t zr vrimn e zez)

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

76
w III. Pun e pavarur.

2 1- Dramatizo tregimin e dhn:

Falja e Gerebit

N orn dy mbas dreke, q t gjith unat e rrugs Pal ishin n fush.

- Gati! thirri Boka.
Sa ishin atje, morn drejtqndrim. Boka prshndeti.
- Q tani, - u tha, - meq jemi n luft, un marr gradn e gjeneralit.
-Rroft gjenerali yn, - thirrn me gzim unat.
-Secili n vendin e vet, - ishte urdhri i gjeneralit.
Radht u prishn dhe secili rendi te vendi q i qe caktuar. Vetm elei, eleganti
elei mbeti pran kryetarit. Ky zuri vendin e Nemeekut t smur si lajmtar; ai
kishte varur nj trumbet t vogl, me ann e s cils do t lajmronte ardhjen e
armikut dhe fillimin e betejs.
N kt koh, roja, q sipr murit, thirri:
- Zoti gjeneral, nj vajz krkon t hyj; tha se ka nj letr pr tju dorzuar.
-Shiko mir, mos sht ndonj nga kmishkuqt i veshur si vajz.
Roja u ul, aq sa mend ra.
- Jo, jo, - tha, - sht vajz e vrtet.
- Lreni t hyj, - ishte urdhri i gjeneralit.
Vajza pyeti pr Bokn.
- Kam nj letr pr zotin kryetar, - tha ajo.
Boka mori letrn, grisi zarfin dhe nisi t lexonte.
Ai e ndjeu veten shum t zbutur. Letra e Gerebit ishte e sinqert dhe e
meritonte faljen.
I bri z eleit t afrohet.
-Lajmro kapedanin e fortess!
-Prgjigjen, ju lutem, - e pyeti shrbtorja.
-Po, - ishte prgjigjja.
Boka iu drejtua shrbtores dhe i tha:
- Thuaji Gerebit t vij.
Marr nga romani Djemt e rrugs Pal
Autor Ferenc Molnar
D r a ma t i zi m i

77
 Detajet e tregimit:
___________________________________________________________________
Dr am atiz im i

___________________________________________________________________

Momentet kryesore t ngjarjes:

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Dramatizimi i tregimit
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

2 2- Dramatizo legjendn e dhn:

Sknderbeu provon shpatn e re

N nj nga dhomat e kshtjells s Krujs, Sknderbeu thirri Gjin Perlaln dhe e

pyeti:
- O Gjin, a di t m thuash kush bn shpata t mira ktu n Arbri?
Gjin Perlala ishte qilarxhiu i kshtjells, ai q mbante elsat e depove t armve, t
rrobave, t ushqimeve, prandaj duhej ta dinte kt gj.
- Arm t mira bjn mirditort Pal Prtena e Bardhok upi, arm t mira bjn edhe
matjant Ndue Bora e Llesh Shyti, por atyre q bn Medar Xhipi n Varosh, kurrkund
shoqen nuk ua gjen, n da pr fortsi, n da pr bukuri.

78
 -Arbr sht ky mjeshtr Medari?
-Arbr brez pas brezi, kryezot, - i tha Gjini.
-Ve ta dij zanatin mir, - tha Sknderbeu, - dhe t ma bj shpatn ashtu si
e dua!
Dhe pastaj i dha porosit dhe e nisi Gjinin te farktari.
Mjeshtr Medari u habit kur po e punonte at porosi, se si kishte qlluar kurr
t farktonte nj shpat aq t madhe e aq t rnd. O lodh e u kput gjersa e
mbaroi, se e dinte q e donte kryezoti i tri principatave, Gjergj Kastrioti.
Pas nj jave, Gjergj Kastrioti erdhi vet n farkn e tij.
-Puna mbar, o mjeshtr !
-Mbar pa !- iu prgjigj mjeshtr Medari.
-Erdha t marr shpatn q ka porositur Gjin Perlala pr mua. A sht gati?
-Gati sht, o zot, ja, aty e kam.
Dhe mjeshtri la punn, shkoi mori shpatn, q dilte katr pllmb mbi t
tjerat, dhe ia dorzoi Sknderbeut. Mjeshtr Medari u habit me sa lehtsi po e
vrtiste n er at shpat Sknderbeu. N duart e tij ajo dukej e leht si t ishte
pupl.
-A sht e fort? pyeti Sknderbeu.
-M e fort ska si bhet, - i tha mjeshtri dhe at koh solli ndr mend disa
princr, t cilt i donin shpatat t bukura dhe, kur su plqenin nga bukuria, ia
kthenin ti puno, nse po thua t vrtetn, - i tha Sknderbeu. Eja me mua!
Ai doli nga farka e, pas tij, edhe mjeshtri dhe njerzit e tjer q e shoqronin.
Afr farks qe nj shkmb i madh sa nj shtpi. Sknderbeu hipi n kal dhe filloi
t godiste shkmbin me shpat, gjersa e bri thela-thela. Pastaj shikoi tehun e
shpats mos i qe br ndonj dhmb e, kur nuk gjeti asnj, i tha Medarit:
-T lumt, o mjeshtr, se paske br nj shpat t rnd e t fort, ashtu si e
desha un.
Pastaj falnderoi mjeshtrin, ngjeshi n brez shpatn e re dhe iku i gzuar,
kurse shkmbit q preu n Varosh, njerzit i than Guri i Prer dhe t gjith e
din se at gur e ka prer Sknderbeu pr t provuar shpatn e mjeshtrit shqiptar.

Marr nga libri Legjenda e rrfime pr Sknderbeun

Autor Naum Prifti
D r a ma t i zi m i

79
 TEMA: Msojm t shkruajm poezi hap pas hapi
Dr am atiz im i

Hapi I:
Vzhgim mbi strukturn e poezis

w Strofa

2 Strof 2- she

E keni par hardhin pran oborrit prqark?

Ajo, po hodhi rrnj, u rrit dhe u plak.

Me kokrrat e saj ushqeu hardhia,

prindrit, vllezrit dhe motrat e mia.
Xhevahir Spahiu

2 Strof 3- she

Sikur jeta t ish

Nj got mbushur plot,
Me nj frym do ta ktheja.
Rita Petro

2 Strof 4 -she

O uj i ftoht e i kulluar!

- Nga cilat male po na zbret,

o uj i ftoht e i kulluar?
- Po vij nga larg duke vrapuar,
nga bora e bardh q ju prshndet.
Armene

2 Strofa kolon

Vall u b mishi?

u b mishi, nuse moj,

mos vu krah e fluturoi?
Macja kollofacja

80
 e ka kullufitur...
Po macja u b?
N lis sht ngjitur.
Po lisi u b?
Spata e preu.
Shqiptare

Shnim: Te shembujt e msiprm jan dhn vetm disa nga llojet e strofave
q ti mund t prdorsh.

w Vargu

2 Vetmia

M plak mrzitja,
q vetmia m sjell,
prbuzja, urrejtja,
t gjith sendet mi mbshtjell Vargje gjashtrrokshe
Migjeni

Nn flamujt e melankolis
2
N vendin ton, vargje 5- rrokshe
Kudo valojn
Flamujt e nj melankolie. varg 9- rroksh
Migjeni

2 Kng pr nnn

Nna dorn nis e shtrin,

n shuplak i ulet ylli,
lulzojn fusha, mali,
kng nis e kndon fyelli varg 8- rroksh

Shnim: Pr t dalluar llojin e vargut, numrojm rrokjet e do vargu, pra sa

D r a ma t i zi m i

rrokje ka, aq rroksh sht. (5, 6, 7rroksh).

81
 w Rima

Duke i rn rreth e rreth bots, A

pr pak m la mendja e koks. A
Poe z ia

Si kto udi sjan par askund, B

toka mbi re, qielli prfund ! B

o Deti ra n fush, A
u shua potera, B
desh, kuaj e ujq A
na u bn shqerra. B

Ju lutem, tani, m thoni, A

Eh, m ka gjetur kjo e keqe! B
Jam e madhe apo jam e vogl C
Un vajza 12 vjee? B

Po ku do t shkosh kshtu me nxit, A

O uj i ftoht e i kulluar, B
N kopshte kam pr t ndaluar, B
Se dua ti ujit e ti flladit. A

Hapi II
Nxitje krijuese

w A- Lexo me kujdes n poezin e dhn pes hapat q duhet t ndjeksh pr t shkruar

nj poezi.
T shkruash nj poezi sht vrtet e thjesht.

2 1. Shkruaj pr at q do dhe t plqen, pr nj shtitje n pyll a gar me biiklet.

2 2. Mjafton q nga bashksia fjalt ti gjesh.

3. N fillim shkruaj n nj letr nj varg, t thjeshtin varg.

2 Mos u trishto q nuk t rimon aspak.
Frymzimin lre t zbres si ujvar n do strof.

2 4. Rimn e krkuar, hert a von, do ta zbulosh.

5. Gzimin e poetit mos e mbaj mbuluar.
Mes miqsh shfaqe thjesht e i lumturuar.

82
w B- Zgjidh nj person, vend, kafsh, bim, objekt a ndjenj.

Pr shembull: mal
2 MBIEMRA: i thepisur, shkmbor, kryelart, i lasht, hijernd,
madhshtor;
2 FOLJE: qndron, ngrihet, mburret, ngjitet, mban, kujton, oshtin;
2 EMRA: histori, trimri, krenari, lavdi, atdhe, bor, pranver, oshtim;

2 Vargje: Madhshtor ngrihesh n kt tok t lasht,

Qndresa jote dhe imja bashk.

Pr shembull: lumi
2 MBIEMRA: i ftoht, i rrmbyeshm, i akullt, i kristalt, i gjat,
gjarprues;
2 FOLJE: rrshqet, gjarpron, vjen e puth, shtrihet, rrodhi;
EMRA: zalli, bari, gjmime, fshat, buj.
2
2 Vargjet:
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

si duket?

V E R A si ndihem?

kujtime aroma q ndiej?

m shoqrojn?

si m bn t ndihem
NGJYRA
(e bardha)
gjra, objekte do t shoqroni me
kt ngjyr?

e bardh bor, shkuma e bardh, gurt e bardh, vala e bardh

Po ez i a

e qet, e paqt, e/i lumtur

* Shkruaj nj poezi mbshtetur n hapat dhe elementet e dhna.

83
 w a) Fjala ky: lumturi Prfytyroje si lum Gjej foljet q lidhen me lumin, si:
rrjedh, buron, vrshon etj. Bashko kto fjal me emrin
lumturi Ndrto disa fjali t figurshme Gjej emra q
lidhen me emrin lum breg, shtrat, val, rrjedh Bashko
kta emra me emrin lumturi dhe ndrto disa fjali t figurshme
Poe z ia

Prdori kto n vargjet e tua.

2 Vargjet:
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

w b) Fjala ky: dora e nns Prfytyrojeni si fllad Gjej folje q lidhen me flladin,
si: ledhaton, flladit, prkdhel, frkon Bashko kto folje
me emrin dora e nns Ndrto tashti fjali t figurshme
Gjej emra q lidhen me flladin, si: pranver, mngjese,
gjethe etj. Bashkoji prsri me fjaln dora e nns
Ndrto fjali t figurshme Prdori kto n vargjet e tua.
2 Vargjet:
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

w Shkruaj nj poezi me strof dyshe, q ti prmbaj kto elemente.

Kutia sekrete - fjongo mndafshi aroma e manushaqes

era uj i valzuar flokt e vajzs
kujtim shtpi e harruara

2 Vargjet:
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

w Ndrto nj strof katrshe n vazhdim t vargjeve t dhna.

2
Po t qeshnin gjith bijt e bijat
e gazi i tyre t vrshoj n bot,
skamje sdo t ket
___________________________________________________________________

84
 Nj majmun plak
2 gjeti nj pasqyr
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

Po t isha pastiier
2
Sikur fati t m bnte
_________________________________________________________

do ti ngopja krejt fmijt

_________________________________________________________

Njerz t lumtur
2 N mbrmje Mirmbrma
_____________________________________________________________
Jo pr zakon, pr miqsi
_____________________________________________________________

w II. Przgjidh temat q dshiron e shkruaj t paktn nga nj strof pr to.

Mbrmja
Po rritem
ndrra e keqe
Fantazma
Qyteti im/Vendlindja ime
Dika q pr t tjert sht e shmtuar, kurse pr ty sht e bukur.
Oqeani / Deti
Lodra jote e dashur
Duarve t gjyshes
T bhem i padukshm
Qyteti imagjinar
Motra/vllai ime/im
Shija e portokallit
Aroma e shtpis s gjyshrve
Aroma e toks pas shiut
Tri dshira
Loja
Po ez i a

h Kujdes! Kto jan temat q do t ngacmojn fantazin tnde dhe mund t jen
tituj pr poezit.

85
 TEMA: KRKESA, NJOFTIME, MEMO

w KRKESA
Krkesa

Kujtes! Krkesa sht lutje me shkrim, q i bn zyrtarisht dikush nj organi shtetror

pr ti krkuar dika.

Modele krkesash

(KOKA) Tiran, 17.03.2011

2
Znj. Pranvera Dushku
Prgjegjse e biblioteks s njsis 5
Biblioteka Misto Treska
Tiran

Lnda: Pr antarsimin pran biblioteks s njsis 5.

2
Krkes

E nderuar zonja Pranvera,

Po ju shkruaj kt letr n lidhje me antarsimin tim pran biblioteks s njsis 5.
Jam nxnse e klass VII t shkolls X, si dhe antare e biblioteks s shkolls ku
studioj.
Si dashamirse e librit krkoj t regjistrohem pran ksaj biblioteke pr t lexuar libra
t rinj, t cilt biblioteka e shkolls son nuk i ka.
Jam nxnse korrekte dhe e mirmbaj librin.
Jam n pritje t prgjigjes suaj.
Me respekt,
2 Era Blini

86
 (KOKA) Tiran, 12.03.2011
2
Krkes

Lnda: Pr antarsimin si portier pran skuadrs s shkolls.

2
2 (PRMBAJTJA)
I nderuar instruktor i futbollit,
Po ju shkruaj kt krkes n lidhje me vendin bosh t portierit t skuadrs s
shkolls, t afishuar n gazetn e shkolls m datn 10.02.2011.
Jam nxns i klass VI pran ksaj shkolle. Kam nj prvoj 2- vjeare si
portier i skuadrs X, para se t ndiqja studimet n shkolln ku jam.
Besoj se i kam t gjitha cilsit dhe aftsit q duhen pr kt vend n skuadrn
tuaj, si: reflekse t mira, rezistenc. Bashkpunoj dhe komunikoj mir n grup.
Do t isha shum mirnjohs, nse m jepni mundsin pr tju provuar
aftsit e mia.

2 (MBYLLJA)

Me respekt,
Erblin Emiri

w STRUKTURA: Krkesa ka kt struktur:

KOKA prmban: datn, personin t cilit i drejtohemi, funksionin q kryen ai/

2 ajo, institucionin, qytetin;

2 LNDA: arsyen e krkess;

Prmbajtja e krkess: informacioni i shkurtr pr veten, q lidhet me:

2 a) prezantimin e shkurtr t vetes,
b) aftsit q zotron,
c) cilsit q m bjn t pranueshm pr kt krkes.

MBYLLJA e krkes prmban:

2 prshndetjen
emrin
adresn; telefonin; e-mail-in
K r ke s a

87
 w II. Puno sipas modelit.

2 Situata A
Krkesa

Ti dshiron t ndjeksh nj kurs vallzimi.

Tiran, ___________________________
Z./Znj.___________________________ ,
Instruktor vallzimi,
Qendra e vallzimit Krcimtart e s ardhmes, Kor,
Krkes
Lnda: Pr marrje leksionesh vallzimi.

I / E nderuar z./znj. __________________________________________________ ,

a) Prezanto shkurt veten _______________________________________________
b) Listo aftsit q ke _ ________________________________________________
c) Prshkruaj cilsit q t bjn t pranueshm _ ____________________________

2 Situata B

Ti dshiron t bhesh pjes e grupit t biologve t shkolls.

Tiran, _________________________
Msueses s biologjis t shkolls X,

Lnda: Pr antarsimin pran grupit t biologve

Krkes
E nderuar msuese e biologjis,
Po ju shkruaj kt krkes n lidhje me njoftimin tuaj gojor pr t krijuar grupin e
biologve t shkolls. ___________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

w Ushtrimore shkrimore
Shkruaj nj krkes pr seciln situat t dhn.
Ti dshiron t bhesh pjestar i skuadrs s basketbollit t shkolls.
Ti dshiron t bhesh pjestare e skuadrs s nxitsve t tifozve.
Ti dshiron t ndjeksh nj kurs informatike pr t msuar nj program t ri.
Ti dshiron t bhesh pjestar i grupit teatror t shkolls.
Ti dshiron t bhesh pjestar i stafit t gazets s shkolls.
88
w NJOFTIMI

h Kujtes: Njoftimi sht kumtim a lajm pr dika, t dhn rreth dikujt a dikaje.

2 STRUKTURA
Koka e njoftimit
shtjet q do t trajtoni
Lexuesi
Lloji i gjuhs
Mbyllja e njoftimit

w I. Modele njoftimesh

Njoftim

Drejtuar nxnsve t shkolls X

Ekipi i skuadrs s futbollit t shkolls son ka nevoj pr nj portier. Cilido

q dshiron dhe e ndien veten t aft, sht i mirpritur pr tu provuar pran
mjedisit sportiv t shkolls son do t mart, nga ora 10 - 15.

Me respekt,
Msuesi i edukimit fizik

NJOFTIM

M datn 12.09.2012, pran mjediseve t shkolls son zhvillohet konkursi

Gatimet tradicionale.
N kt veprimtari do t prfaqsoheni si klas. Kriteret e vlersimit:
shumllojshmria e gatimeve,
cilsia e gatimit,
estetika n paraqitjen e tij.
Fituesit t ksaj gare do ti sigurohet nga shkolla nj udhtim n nj nga qytetet
e vendit.
Drejtoria e shkolls
N jo f t i mi

89
 NJOFTIM

E dashur mami,
Harrova t t them se ora e kursit t vallzimit sportiv nuk do t zhvillohet si zakonisht,
por n orn 14.
Mos u shqetso pr vonesn time.
Memo

T puth, Ela.

w II. Ushtrohu sipas modelit.

Shkruaj njoftime pr kto situata:

a) zhvillimi i nj veprimtarie sportive (para/pas veprimtaris.)
b) zhvillimi i konkurrimit t vallzimit sportiv mes klasave.
c) Krijimi i stafit t ri t gazets.
d) Mbledhja e ndihmave pr fmijt n nevoj.
e) Njoftime t thjeshta brenda familjes.

w MEMO

Kujtes: Memo sht mesazh i thjesht kujtese, q shprndahet brenda nj organi,

qendre pune apo brenda familjes pr punn q duhet kryer gjat dits.

2 I. Model memoje

Memo

PR: Presidentin e qeveris s nxnsve.

NGA: Msuesi koordinator.
Data: 12.04.2012
Lnda: Mbledhja e ndihmave

T lutem, shih sht br me detyrat e poshtshnuara dhe me kthe prgjigje brenda

ors 1.
1. A jan lajmruar t gjith senatort e klasave?
2. A u njohn me afatin e fundit t dorzimit t ndihmave?
Faleminderit

10.03.2012

90
 Memo pr vete

1. Dorzimi i librit n bibliotekn e shkolls.

2. Blerja e buks, qumshtit.
3. Datlindja e Artanit n orn 18.

MEMO

PR: SOKOLIN
NGA: MAMI

Vishi motrs xhupin jeshil.

Mbylle kondicionerin.

h Shnim: Kto shnime mund t prdoren si letr kujtes brenda familjes. Ngjiten n nj vend,
ku kontakti sht i pashmangshm, p.sh: dera e frigoriferit, ekrani i kompjuterit etj.

MEMO

PR: KRYEREDAKTOREN
NGA: MSUESI I LETRSIS
Data: 13.09.2012

Lnda: Puna e br pr nxjerrjen e numrit t radhs s gazets.

1. Grumbullo dorshkrimet nga stafi i gazets.

2. Dorzo materialet n shtypshkronj brenda ors 14.
3. Cakto datn dhe orn e trheqjes s gazets nga shtypshkronja.

Faleminderit

w II. Ushtrohu sipas modeleve

Kujdes nuk sht njoftim. I kujtoni dikujt detyrat q jan dhn.

2 Situata A

Jeni njoftuar dit m par pr takimin me prindr. Msuesi ngjit n kndin e

me m o

klass kt memo:

91
 MEMO
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Memo

___________________________________________________________________

2 Situata B

Prej ditsh grupi i teatrit t shkolls po prgatitet pr konkurrim; msuesi prgjegjs

krkon tu kujtoj detyrat e caktuara m par.

MEMO
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

2 Situata C

Nna u ka caktuar fmijve, motr e vlla, punt q duhet t kryejn pasi t kthehen nga
shkolla.

VAJZA ELA DJALI ERI

PR: ELN PR: ERIN

NGA: MAMI NGA: MAMI

1._____________________ 1.______________________
2._____________________ 2.______________________

92
 TEMA: MBRESA
Kuptimi i fjals mbres sht prshtypje, shenj q mbetet gjat n kujtes.

w I. Modele shkrimi mbresash nga:

1. Leximi i nj libri.

Djemt e jashtligjshm
(Pse e dua kt roman)

Nj roman q t bn t mbash frymn e par deri n fund. Nj prshkrim

q lviz vettimthi, i vendosur n nj film fotografik, q lviz pa pushim. Nj
paralelizm q u bhet dy realiteteve, q, n vetvete, jan kontraste t ndryshme
q n fillim e q thellohen edhe m shum, teksa filmi fotografik vazhdon
t lviz. E prdora termin paralelizm, sepse sht termi m i goditur pr
t shpjeguar ngjarjen. Imagjinoni dy udh paralele. N njrn, nj udhtar i
krrusur nga barra e rnd e jets, me xhepa q nuk mund t quhen t till, e
q, her-her, rrzohet nga gropat dhe pengesat q i dalin gjat udhtimit, e, nga
ana tjetr, nj pasanik i krimbur n para, me kokn lart deri n kupn e qiellit, e
q, her-her, arrin t udhtoj me limuzin. E veanta e ktyre udhve sht se
nuk kan asnj pik ku priten, pra, jan paralele. E megjithat ekuilibrat nuk jan
aq t ekuilibruar si thon, e, si rrjedhoj, hert a von do t prishen. Ky sht
nj roman i fuqishm shoqror, me prmbajtje reflektive mbi Amerikn e ksaj
periudhe. Nj dritare e hapur, nga e cila mund t dgjosh zrat adoleshent, pak
t trashur nga pasojat e pubertetit. Zra her t dshpruar e her t ngazllyer
n prpjekje pr tu br heronj, qofshin t mir apo t kqij.
Punoi nxnsi: Sali Deda

Skema q ndiqet pr shkrimin:

2 a. przgjedh objektin, vendet, personazhet,
b. listoj ndjesit e prjetuara,
c. jap arsyet e prjetimit t ndjesive,
d. przgjedh fjalorin, fjalt kye,
e. tregoj kujdes n gjatsin e shkrimit (numri i fjalive n varsi t tems
q trajton) n kt shkrim.
M b r es a

93
 Sqarojm skemn e msiprme.
a. Libri i zgjedhur sht Djemt e jashtligjshm, i shkrimtares Susan Eleonor
Hionton.
b. Ndjesit e prjetuara: i mrekulluar, i prhumbur n lexim.
c. Arsyet e prjetimit: tema sociale q trajtohet, mnyra e shpejt e lvizjes s
Mbresa

ngjarjeve, mnyra e prshkrimit t personazheve.

d. Przgjedh fjalorin, fjalt kye: mban frymn, lviz vettimthi, film fotografik,
pasanik i krimbur, udhtoj me iluzione, dritare e hapur, zra adoleshent, t
ngazllyer.
e. Gjatsia e shkrimit: shkrimi realizohet n 10 fjali, mbizotron fjalia e prbr
si dshmi e rrfimit t shpejt.

w 2. Nga vizita n parlamentin gjerman.

BUNDESTAG

E ndrsa ecim arrijm te destinacioni kryesor, Bundestagu, parlamenti gjerman. Nj

ndrtes e vjetr e shek. XIX, e ideuar nga Norman Fost edhe e quajtur shpesh si
nj ndrr e realizuar e arkitekturs. N pamjen e par t jep iden e nj sfinksi, e
strukturuar n kt mnyr pr t treguar vlern dhe forcn e institucionit. Duke e
par me kujdes, mahnitesh nga skalitjet dhe punimet e bukura e precize t gurit. N
pjesn ballore duket qart nj mbishkrim DEM DEUTSCHEN VOLKE, q tregon
prkushtimin e krerve gjerman ndaj popullit. T hysh brenda parlamentit, sht sikur
je n nj bot krejt tjetr. Salla kryesore sht super e madhe. Ngjyra lela t vret syt
nga karriget e rreshtuara me rregull. N pjesn ballore ndodhet simboli i parlamentit,
nj shqiponj madhshtore. M pas vazhdojm dhe eksplorojm. Parlamenti m ngjan
me nj mozaik arkitekturor. N t ka faqe muri t punuara me kujdes, t stilit barok,
rokoko etj. Pas pak arritm n majn e ndrtess. Pam nj shtyll t veshur nga t gjitha
ant me pasqyra. Ndrsa ngjitemi rreth saj, msojm se sht nj sistem ngrohjeje dhe
ajrimi. Pasqyrat shrbejn pr t shfrytzuar energjin diellore pr t ajrosur t gjith
ndrtesn. Jo vetm nj vepr arti, por nj makineri e pakrahasueshme dhe e dobishme
pr mbrojtjen e mjedisit, ekonomis etj.
Punoi: Era Kurtaliaj

94
 a) Objekti Bundestag
b) Ndjesit e prjetuara: e mrekulluar, e habitur, e lumtur.
c) Arsyet e ndjesive: koha e ndrtimit t objektit, stili arkitekturor, madhsia,
ngjyra, vendosja e objekteve t tjera n t, funksioni historik i ksaj
ndrtese.
d) Przgjedh fjalorin, fjalt kye: ndrr e arkitekturs, nj sfinks i strukturuar,
nj bot tjetr, t vret syt, shqiponj madhshtore, eksploroj, stil barok,
rokoko, energji diellore, sistem ngrohjeje e ajrimi.
e) Gjatsia e shkrimit: mbizotron fjalia e thjesht, si pr t veuar do detaj
t objektit t prshkruar.

w 3. Mbresa udhtimi

VIVE PARIS!

Parisi sht Franca dhe Franca sht Parisi. Kt nuk e them un, por e thon
t gjith ata q kan qen n Paris, pr tu shndrruar pr pak dit n nj francez.
Pr t soditur mrekullin e kryeqytetit evropian, nuk do t mjaftonte nj jet e
tr, prandaj, nse Parisi sht destinacioni i radhs, un do t isha nj guid e
prhershme. Midis qindra hoteleve parisien, Ritzi do t ishte m i miri dhe
mnyra m e mir pr t filluar sht t rezervosh nj apartament. Sigurisht q
mimi sht pak i kripur, por, tek e fundit, cili sht ai hotel n Paris, nga i cili
mund t dalsh me xhepa t mbushur? Q nga hoteli, n nj mbrmje t ngroht
vere, duket hija e ndriuar e Kulls Eifel, q aty larg, n t djatht, lartohet drejt
qiellit t errt t nats. N jug, kryqzimi i Ry de Tivoli qndron si gardian i
besuar i hyrjes veriore pr n kopshtet e Tyilerive, ku mijra trndafila e tulipan
lulzojn duke mbushur ajrin e ngarkuar parisien me sadopak mirsi.
N t djatht dhe n jug, matan Sens, lumi simbol i Parisit, mund t shihet
fasada e ndriuar mjeshtrisht e stacionit t vjetr hekurudhor, q sot sht
muzeu i famshm i Orsejit. N t majt shquhet maja e Qendrs Pompidu, ku
ndodhet muzeu i artit modern. Prpara jush, prmes Harkut t Karuselit, syt do
t prpiqeshin m kot t rroknin tr masn e godins mistike q quhet Luvr.
N fund t nj sheshi me prmasa t strmdha, ballina lartohet si nj kshtjell
n qiellin e Parisit. Pr ata q nuk e din, Luvri ka trajtn e nj patkoi t madh
dhe sht godina m e gjat e Evrops, m shum se disa kulla Eifel t vendosura
njra pas tjetrs.
M b r es a

95
 Q t mund t mohen 65.000 veprat e artit t ekspozuara n ndrtes, llogaritet q
vizitorit do ti duhen 5 jav, por shumica e vizitorve zgjedhin at lloj vizite q quhet
Luvr lajt, nj vrap pr t kundruar vepra t famshme, si: Mona Liza , Venusi i
Milos dhe Fitorja me flatra.
Ky sht Parisi i dritave, verrave dhe parfumeve luksoze.
Mbresa

Punoi nxnsi: Sali Deda

a) Vendi i zgjedhur: Parisi

b) Ndjesit e prjetuara: i magjepsur, i lumturuar, i mrekulluar.
c) Arsyet e prjetimit: madhshtia dhe luksi i hoteleve parisiene, kulla Eifel, kopshtet
me trndafila e tulipan, Harku i Karuselit, Muzeu i Luvrit, veprat e artit t
ekspozuara, verrat, parfumet luksoze, dritat.
d) Przgjedh fjalorin, fjalt kye: kryeqytet evropian, mimet e kripura, gardian i
besuar, guid e prshtatshme, simboli i Parisit, t rrok, godina mistike, prmasa
t strmdha, patkua i madh.
e) Gjatsia e shkrimit: mbizotron fjalia e prbr me m shum se dy pjes, pr t
dhn morin e objekteve, njra pas tjetrs, me madhshtin e tyre.

w III. Ushtrohu sipas modelit

w Mbres nga pushimet dimrore

DIMR..........................

Mbyll syt. Jam n nj kasolle druri t vetmuar, n nj pyll me pem t zhveshura,

t mbuluara nga dbora. Kudo bardhsi, vetm bardhsi... Duket madje sikur koha ka
ndalur. Ktu n kasolle ndodhet nj oxhak. M plqen ngrohtsia e tij, por, uditrisht,
dika m shtyn t dal jasht e t ndiej ftohtsin e natyrs s egr. Jam ktu, dbora po
m mbulon t trn. Tani ndiej sikur un dhe natyra jemi nj e vetme. Shikoj pemt,
ato jan t zhveshura e t mbuluara me dbor. Duket sikur vuajn... Por si mund t
mendohet lumturia pa vuajtje?... Ndihem kaq mir. Kjo ndjesi e ftoht m ka prshkuar
t trn. Lkura po m zbardhet, trupi po m dridhet, por prapseprap ndihem mir.
Dimr, magji, heshtje, fshehtsi... N kt bardhsi dhe heshtje t pafund po krkoj
vetveten... Kjo heshtje e akullt flet shum. Duhet vetm t dgjosh me zemr q ta
kuptosh. Kjo sht parajsa pr mua. Kjo sht nj pjes imja. Dbora vazhdon t bjer
e t m mbuloj. Pylli vazhdon t hesht, ashtu si un...
Punoi nxnsja Lorena Peleshi

96
 Plotso skedn mbshtetur n mbresat e dhna n shkrimin e msiprm.

a. Vendi i zgjedhur: _ __________________________________________

2 _________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________

2 b. Ndjesit e prjetuara:_________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________

c. Arsyet e prjetimit: _ _________________________________________

2 _________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________

Przgjidh fjalorin, fjalt kye: _ ___________________________________

_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________

2 d. Gjatsia e shkrimit: __________________________________________

_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
M b r es a

97
 w IV. Ushtrime shkrimore

Realizo nga nj shkrim mbres pr seciln situat t dhn.

2 Situata A
Mbresa

a. datlindja e shokut / shoqes sime t ngusht

b. fest familjare

2 Situata B
Pushimet verore
___________________________________________________________
___________________________________________________________

2 Situata C

a. Shikimi i nj filmi.
b. Takim me nj personazh t njohur.
___________________________________________________________
___________________________________________________________

h Shnim: Prpara se t shkruash, plotso skedn pr situatn.

Skeda e shkrimit Shkrimi

a. ________________________ ______________________________
b. ________________________ ______________________________
c. ________________________ ______________________________

98
 KAPITULLI IV

PROVO NJOHURIT E TUA

GRAMATIKORE E LETRARE

KLASA VI
 TESTE

w Model I

Provo njohurit e tua

(fjalformim, leksikologji) koha 20

2 1. Nnvizo fjaln e prbr n bashksin e fjalve t dhna. 1 pik

udhs, veshjen, njmbdhjet, udhkryq.

2 2. Bj analizn fjalformuese t fjals kopshtarin 5 pik

MBARESA ____________________________
TEMA _______________________________
PRAPASHTESA _ ______________________
TEMA FJALFORMUESE _ _____________
RRNJA _ ____________________________

2 3. N ciln nga dy grupet e fjalve mbiemri i bardh sht prdorur me kuptim

t figurshm. Qarkoje at. 1 pik

zemr e bardh tym i bardh

2 4. Prdor n fjali me kuptim t figurshm fjaln zjarr. 1 pik

_____________________________________________________________

2 5. Shkruaj sinonimin dhe antonimin e fjals s dhn.

2 pik

sinonim_________________
i shkurtr
antonim_________________

2 6. Ndrto fushn leksikore t fjals zarzavate (jo m pak se 3 fjal). 3 pik

zarzavate

Tes t e

101
 2 7. Shkruaj gjegjsen n shqip pr fjalt e huaja. 2 pik

ambient ______________________
bulevard ______________________

Tabela e vlersimit
Te s te

% 0 24 25-38 39-51 52-64 65-77 78-90 91-100

Pikt 0-4 5-6 7-8 9-10 11-12 13-14 15-16
Nota 4 5 6 7 8 9 10

w Model II

Provo njohurit e tua

koha 20

2 1. Mbshtetur n mnyrn e formimit, qarko fjaln e futur gabim. 1 pik

bardhsi zemrak gjithmon gjithsi

2 2. Emrto pjest prbrse t fjals brengosjen 6 pik

____n______________________
brengosje_ __________________
____je_____________________
____os_____________________
breng_ _____________________ ___________________

2 3. Ndrto fjali, ku fjala mur t prdoret:

me kuptim t drejtprdrejt _____________________________
2 pik

me kuptim t figurshm _____________________________

2 4. Shkruaj pr fjalt e dhna: 6 pik

Antonim mbi _______, larg ________, i egrsuar____________

Sinonim udh _______, afr ________, tundi________________

102
 5. Ndrto familje fjalsh (jo m pak se 4 fjal), me fjaln afr 4 pik
2
AFR

Tabela e vlersimit
% 0 24 25-38 39-51 52-64 65-77 78-90 91-100
Pikt 0-4 5-7 8-10 11-13 14-15 16-17 18-19
Nota 4 5 6 7 8 9 10

w Model III

Provo njohurit e tua

(klasa e fjalve, emr, mbiemr, drejtshkrim)

Emri_____________________ Grupi ___

Mbiemri__________________ Klasa VI___
Koha e zhvillimit 20

2 1. pjes e ligjrats (klasa e fjalve) jan fjalt e nnvizuara: 4 pik

mal i lart __________________ buz t kuqe _______________

lart n qiell _________________ buz detit _________________

2 2. Prcakto gjinin dhe trajtn e emrit t nnvizuar. 2 pik

cicrim e mbl _______________ trajta __________________

2 3. Shkruaj shumsin e GE t dhn, pa ndryshuar trajtn e emrit. 2 pik

lum i thell _____________________________

cicrim e mbl __________________________
Tes t e

103
 2 4. Shkruaj trajtn e shquar njjs t GE t dhna. 2 pik

lum i thell _____________________________

cicrim e mbl __________________________

2 5. Vendos
GE t dhna n rasat e krkuara pa ndryshuar trajtn dhe numrin. 4 pik
Te s te

rasa gjinore____________________
liqen alpin
rasa kallzore__________________

rasa dhanore____________________
ndrtes shumkatshe
rasa rrjedhore____________________

2 6. Ndrto mbiemra t prejardhur e t prbr nga fjalt e dhna. 4 pik

gur __________________ _____________________

larg __________________ _____________________

7. Nnvizo fjalt e shkruara gabim. 3 pik

2
lojtar, lojra, shenj, zemrak, rnishte, besnikri

Tabela e vlersimit
% 0 24 25-38 39-51 52-64 65-77 78-90 91-100
Pikt 0-5 6-8 9-11 12-14 15-17 17-19 20-21
Nota 4 5 6 7 8 9 10

104
w Modeli IV

Provo njohurit e tua

(premri vetor e pronor, apostrofi)

Emri_____________________ Grupi ___

Mbiemri__________________ Klasa VI___
Koha e zhvillimit 20

2 1. Zvendso emrat e nnvizuar me nj premr vetor. 2 pik

Fmijt e takuan gjyshin sapo doln nga shkolla.

__________ __________

2 2. Vendos premrin vetor t dhn n rasn e krkuar. 2 pik

ti rasa kallzore ______________

ata rasa dhanore ______________

2 3. Dallo n fjalin e dhn:

Ua tha t gjithve mendimin q i kishte lindur.
2 pik

trajtn e shkurtr __________________

trajtn e shkurtr t bashkuar______________

2 4. Prcakto vetn dhe rasn e trajtave t shkurtra t nnvizuara. 4 pik

M pyeti gjer e gjat se si e kaloja n shkoll.

m veta ________________ rasa __________________

e veta ________________ rasa __________________

2 5. Qorto prdorimet e gabuara t premrave trajta e plot e shkurtr

n fjalit e dhna. 2 pik

Neve na u krkua mendimi jon.

Atyre ju kishin thn se takimi do t shtyhej.
Tes t e

105
 2 6. Vendos GE n rasn e krkuar. 3 pik
vendimi yt rasa rrjedhore ______________________
ideja juaj rasa kallzore ______________________
emocionet e tij rasa gjinore ________________________
Te s te

2 7. Vendos trajtn e shkurtr t bashkuar n vendin bosh. 1 pik

Sapo e takova _____ tha t gjitha.

2 8. Rishkruaj fjalin duke zvendsuar fjalt e nnvizuara me pjeszn

premrit t dhn. 2 pik

Nuk besoja far dgjoja.

_____ ______ _____ ______

Tabela e vlersimit
% 0 24 25-38 39-51 52-64 65-77 78-90 91-100
Pikt 0-4 5-7 8-9 10-11 12-14 15-16 17-18
Nota 4 5 6 7 8 9 10

w Modeli V

Provo njohurit e tua

(folja, drejtshkrimi)

Emri_____________________ Grupi ___

Mbiemri__________________ Klasa VI___
Koha e zhvillimit 20

2 1. Nnvizo foljet n fjalin e dhn:

Un nuk kam dashur t t gnjej.
2 pik

2. Veo nga bashksia e foljeve t dhna foljet e mnyrave t krkuara: t tregoja,

2 do t priste, do t krkoj, pasksh hedhur, past, t kem guxuar, lexo. 3 pik

- mnyra habitore _______________________

- mnyra kushtore _______________________
- mnyra dshirore _______________________

106
 3. Dallo koht e foljeve t dhna t mnyrs dftore 8 pik
2
kisha menduar ____________________________
ktheja___________________________________
lindi _ __________________________________
kan vendosur ____________________________
do t krkoj ______________________________
patn qen _______________________________
jam_____________________________________
do t ket mbaruar ________________________

2 4. Vendos n mnyrn dhe kohn e krkuar foljet e dhna: 6 pik

peshon lidhore, m se e kryer ____________________

ngre urdhrore, e tashme ____________________
ftoh kushtore, e kryer ____________________

2 5. Ndrto format e pashtjelluara pr foljen kam. 8 pik

Emrtimi i forms Forma

______________________ _________________________
______________________ _________________________
______________________ _________________________
______________________ _________________________

Tabela e vlersimit
% 0 24 25-38 39-51 52-64 65-77 78-90 91-100
Pikt 0-6 7-10 11-13 14-17 18-21 22-24 25-27
Nota 4 5 6 7 8 9 10
Tes t e

107
 w Modeli VI

Provo njohurit e tua

(tipat e fjalis)

Emri____________________ Grupi ___

Te s te

Mbiemri__________________ Klasa VI___

Koha e zhvillimit 20

1. Nnvizo grupin e fjalve q nuk prbn fjali. 1 pik

2 Beni rrotulloi syt sa andej- kndej.
Ende sishte zgjidhur.
Nj i panjohur kishte hyr n bibliotekn e vjetr.

2 2. Rendit fjalit (1, 2, 3) duke ruajtur lidhjet logjike dhe kuptimore t tyre
n kt paragraf. 2 pik

Henri kishte mbushur nj kuti me libra me vler dhe zuri t mbushte nj tjetr.
Sapo hyn brenda, rifilluan punn aty ku e kishin ln.
Fmijt u hipn biikletave dhe, t gzuar, pedaluan me shpejtsi drejt biblioteks
s vjetr.

2 3. Emrto tipin e fjalive t dhna sipas kumtimit. 6 pik

Paskeni br goxha pun n bibliotek! _ _______________________

E keni vendosur se kur do t ktheheni? _ _______________________
jan kto gjepura, vezir?! __________________________________
Dgjo historin time, o peshkatar! _ ___________________________
Peshkatari, nga tmerri, u plandos pr tok. ______________________
Qofsh i lumtur, o peshkatar! _________________________________

2 4. Vendos shenjat e piksimit n fjalit e dhna. 5 pik

Un kujtova se do t kishte flori

Dgjom nj her, o zotri, pastaj bj me mua t duash
Ishim pes vllezr dhe t gjith jetonim n vende t ndryshme
krkon prej meje
Vshtro kt pallua, Madhri

108
2 5. Ndrto nga nj fjali pr secilin tip t krkuar. 3 pik

dftore thirrmore____________________________________
nxitse (lutje)________________________________________
pyetse- thirrmore______________________________________

Tabela e vlersimit
% 0 24 25-38 39-51 52-64 65-77 78-90 91-100
Pikt 0-4 5-6 7-8 9-10 11-13 14-15 16-17
Nota 4 5 6 7 8 9 10

w Modeli VII

Provo njohurit e tua

(Grupet kryesore t fjalis s thjesht.
Gjymtyrt kryesore e t dyta)

Emri___________________ Grupi ___

Mbiemri________________ Klasa VI___
Koha e zhvillimit 20

2 1. Nnvizo me nj vij GE dhe me dy vija GF n fjalin e dhn. 2 pik

Pas pak, nga qypi doli tym i bardh, i dendur.

2 2. Dallo n GE dhe GF t dhna fjaln brtham. 2 pik

GE peshkatari plak GF lironte rrjetn e vjetr

2 3. Ndrto GE dhe GF sipas skems. 4 pik

GE E + E _________________ GF F + ND______________
GE pr. i pacaktuar+ E____________ GF F + E me parafjal_____

2 4. Nnvizo KRYEFJALN n fjalin e dhn. Prcakto me se sht shprehur.

2 pik
Kishte dhn ndihmesn e vet gjithsecili prej tyre.

Kryefjala_________________ Me se shprehet_______________________
Tes t e

109
 2 5. Emrto llojin e kallzuesit (emror, foljor) te fjalit e dhna. 2 pik

Gjarprinjt ishin me gjemba si t iriqit.______________________

N mes t saj ishte nj pellg i madh._________________________

2 6. Veo kallzuesit (i thjesht, i prbr) te fjalia e dhn. 2 pik

Te s te

Mundet t takoj ndonj, q t m tregoj pr pellgun dhe peshqit e tij.

kallzues i thjesht____________ kallzues i prbr_____________

2 7. Prcakto funksionin e fjalve t nnvizuara. 3 pik

Djaloshi ishte veshur me pelerin. _ _____________________

Ai i solli mbretit pesha me ngjyra t ndryshme._____________
U rrzua n tok nga tmerri. _ _________________________

2 8. Ndrto fjali, ku fjalt e dhna t prdoren n funksionin e krkuar. 3 pik

pr t arritur rrethanor qllimi

___________________________________________________________
pa menduar rrethanor mnyre
___________________________________________________________
asaj ngjarjeje kundrinor i zhdrejt
___________________________________________________________

Tabela e vlersimit
% 0 24 25-38 39-51 52-64 65-77 78-90 91-100
Pikt 0-5 6-8 9-11 12-13 14-16 17-18 19-20
Nota 4 5 6 7 8 9 10

110
w Modeli VIII

Provo njohurit e tua

(Lidhzat, fjalia e prbr me bashkrenditje dhe nnrenditje.
Shenjat e piksimit)

Emri_____________________ Grupi ___

Mbiemri__________________ Klasa VI___

2 1. Dallo fjalin e prbr n bashksin e fjalive t dhna. 1 pik

Pim nga nj got me lng molle dhe u ulm. Tani t gjith ndiheshin m
mir. Tashm zjarri e kishte ngrohur gjith shtpin.

2 2. Qarko mjetin lidhs te fjalit e prbra t dhna. 2 pik

Migeli e pa Henrin n sy dhe krkoi shpjegim prej tij.

Henri pa jasht dritares qiellin e prhimt dhe degt e pemve q
lkundeshin furishm.

2 3. Emrto llojet e lidhzave (bashkrenditse, nnrenditse) 2 pik

Atje rriteshin lule t uditshme, ndrsa n degt e pemve t dendura

kndonin zogj shumngjyrsh. _____________________
Sapo ndjeu nn kmb tokn e fort, u lshua mbi bar gjysm i vdekur.
_____________________________________________

2 4. Vendos B para fjalis s prbr me bashkrenditje dhe N para fjalis s

prbr me nnrenditje. 2 pik

Arriti te nj lndin e madhe, mbuluar me gjelbrim, ku, papritur, vuri re

nj kal t mrekullueshm. Kali i kishte kmbt t lidhura dhe kulloste bar n
lndin.

2 5. Shndrro n fjali t prbra fjalit e thjeshta t dhna. 2 pik

a) me bashkrenditje
Pa pritur vrapoi drejt ders, ______________________
Tes t e

b) me nnrenditje
Dielli ishte n t pernduar ______________________
111
 2 6. Ndrto fjali t prbra, ku pjest e tyre t lidhen me lidhzat e dhna. 2 pik
a) bashkrenditse ( ose )
__________________________________________

b) nnrenditse ( sepse )
Te s te

__________________________________________

2 7. Vendos shenjn e piksimit, presjen, te fjalit e prbra t dhna. 4 pik

Dallgt u suln mbi t por ai notonte mir dhe doli n siprfaqe t ujit.
Ndrsa ishte duke ecur ndjeu se toka i lvizte nn kmb.
Ai kaloi shum fatkeqsi gjat udhtimit ndaj vendosi t mos largohej m.
Ose jep fjaln ose nis at pun.

Tabela e vlersimit
% 0 24 25-38 39-51 52-64 65-77 78-90 91-100
Pikt 0-3 4-5 6-7 8-9 10-11 12-13 14-15
Nota 4 5 6 7 8 9 10

w Modeli IX

Provo njohurit e tua

(Test pr t provuar njohurit e semestrit t par)

Emri_____________________ Grupi ___

Mbiemri__________________ Klasa VI___
Koha e zhvillimit 60

Amaneti

Na ishte se na ishte, na ishte njher nj fshatar. Prpara se t vdiste i ati, e thrret

e i thot:
-O biri im, n jet kurr mos iu prul njeriu, prkundrazi, t tjert le t t prulen ty!
Dhe t hash kurdoher buk t bardh e mjalt!
Tha kto fjal plaku dhe vdiq. Fshatari shkoi nj mot ashtu si e kishte porositur i ati:
prishi njqind rubla, askujt nuk iu prul dhe hngri vetm buk t bardh e mjalt. Shkoi
edhe motin e dyt po ashtu dhe prishi njqind rubla t tjera. Edhe t tretin vit prishi
njqind rubla. Dhe nisi t mendohej: sht kjo pun kshtu?! Qindshet e rublave,
n vend q t m shtohen, po m paksohen!
112
 Ngrihet e vete te i ungji dhe ia rrfen t gjitha fije e pr pe. I thot i ungji:
-Eh, mor bir! Ngrihu q me nat e dil m par nga t tjert pr t lruar dhe
asnjeriu nuk do t jesh i detyruar ti prulesh e ti falesh, prkundrazi, t gjith do
t t falen e do t t prshndesin ty. Pastaj kthehu von n shtpi dhe ke pr t
par q buka do t t duket kula i bardh me mjalt.
Prrall ruse

w Pjesa I
1. Si e kuptoi djali amanetin e t atit: T hash kurdoher buk t bardh
2 e mjalt. 1 pik

a) T mos ia shtrinte dorn askujt.

b) T ushqehej vetm me buk t bardh e mjalt.
c) T punonte nga mngjesi n dark.
d) T rronte mir duke shpenzuar pasurin e t atit.

2 2. Po ti si e kupton amanetin q babai i la djalit? Jep argumentin tnd.

_____________________________________________________________
2 pik

_____________________________________________________________

2 3. Djali shkoi te ungji i tij: 1 pik

a) pr t krkuar ndihm ekonomike,

b) pr ti krkuar arsyen e paksimit t rublave,
c) pr t zbuluar kuptimin e vrtet t amanetit t t atit,
d) pr t bashkpunuar me t pr shtimin e pasuris.

2 4. Qarko alternativn q mbart mesazhin e prralls. 1 pik

a) Me pun arrihet pasuria dhe lumturia e vrtet e njeriut.

b) do njeri duhet t jetoj i lumtur dhe t ket pasuri.
c) Njeriu duhet t kursej pasurin e trashguar pr t jetuar i lumtur.
d) I riu duhet t dgjoj kshillat e njerzve me prvoj.

2 5. Ritrego me shkrim, me 7-8 fjali, prmbajtjen e prralls Amaneti. 4 pik

_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Tes t e

_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

113
 w Pjesa II
2 6. Veo nga bashksia e fjalve t dhna fjaln e prngjitur dhe t prbr. 2 pik

bukn, i prkulur, kurdoher, prshndesin, prkundrazi, gojmjalt

Te s te

e prngjitur_______________ e prbr_________________

2 7. Ndrto familjen e fjals i bardh (jo m pak se 3 fjal). 3 pik

i bardh

2 8. N kuptim sht prdorur fjala e nnvizuar. 1 pik

Edhe n t tretin vit prishi 100 rubla.

kuptim i ______________________________

2 9. Shkruaj sinonimin dhe antonimin e fjals prishi duke ruajtur kuptimin n kontekst.
2 pik

sinonimi _______________ antonimi ___________________

2 10. Prcakto klasn e fjalve t nnvizuara. 4 pik

O biri im, n jet kurr mos iu prul njeriu...

O________, im___________, n_______________, kurr___________

2 11. Prcakto trajtn, lakimin dhe rasn e emrit t nnvizuar. 3 pik

mos iu prul njeriu.

trajta_______________, lakimi_______________, rasa____________

2 12. Vendos GE buk e bardh n numrin shums, rasa dhanore. 2 pik

buk e bardh_______________________ ____________________

114
 13. Veo trajtn e shkurtr. Prcakto vetn dhe rasn e saj. 3 pik
2
Fshatari shkoi nj mot ashtu si e kishte porositur i ati.

trajta___________ veta ______________ rasa________________

2 14. Qorto prdorimet e gabuara t premrave. (trajta e plot e shkurtr) 4 pik

Kshilla e motrs tnde ju prkiste t gjithve.

_______________ ________________________

Ne na e tha ball pr ball, ndaj tu kushtojm vmendje.

_______________ ________________________

2 15. Nnvizo foljen. Prcakto kohn dhe mnyrn e saj. 3 pik

Fshatari shkoi nj mot...

folja_____________,mnyra______________, koha___________.

2 16. Foljen them vendose n mnyrn dshirore, koha e tashme. 2 pik

_____________________________________________________________

Tabela e vlersimit
% 0 24 25-38 39-51 52-64 65-77 78-90 91-100
Pikt 0-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-38
Nota 4 5 6 7 8 9 10 Tes t e

115
 w Modeli X

Provo njohurit e tua

(Test vjetor)

Emri_____________________ Grupi ___

Te s te

Mbiemri__________________ Klasa VI___

Koha e zhvillimit 60

ndrra ose jeta e Lukianit

Tani ti je i varfr, bir i nj njeriu t panjohur dhe ke vendosur pothuaj ti kushtohesh

nj zanati kaq t ult, por, pas pak kohe, do t t ken zili dhe do t t mojn t gjith;
do t t nderojn e do t t lavdrojn dhe me vlern tnde ke pr t fituar fam t
madhe.
Njerzit q shquhen pr nga fisi ose pasuria, do t t shikojn tr respekt, do t
vishesh ja, kshtu. (Dija1 tregoi rrobn e saj q ishte shum e bukur,) do t quhesh i
denj pr t zn ofiqe t larta dhe pr t ndenjur n nj vend nderi n teatr. Dhe, po t
shkosh npr vende t tjera, nuk do t jesh as i panjohur, as i paprfillur; do t t rrethoj
me shenja dalluese t atilla, q kushdo t t shoh t thot: Ky sht ai, duke treguar
me gisht.
Shkrim didaktik
Lukiani

w Pjesa I

2 1. Njeriu fiton fam pr: 1 pik

a. pasurin q ka,
b. pamjen dhe veshjen,
c. dijen dhe kulturn q zotron,
d. origjinn e tij.

2. Dija tregoi rrobn e saj, q ishte shum e bukur. Rroba e Dijes paraqet: 1 pik
2
a. shklqimin e veshjes mbretrore,
b. veshjen e njrs prej perndive,
c. veshjen e nj aktori t nderuar,
d. shklqimin q merr njeriu i ditur.
1 Dija, prfaqson dijen, diturin

116
2 3. Si e kupton fjalin : Ky sht ai, duke treguar me gisht.
_____________________________________________________________
2 pik

_____________________________________________________________

2 4. Sill dy detaje nga pjesa e dhn, q tregojn shtresn shoqrore, s cils i

prkiste djali. 2 pik
______________________________________________________________
_____________________________________________________________

2 5. Shkput nga teksti kshilln q t plqen m shum.

Jep dy argumente pr zgjedhjen tnde. 3 pik
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

Kshilla: _ _____________________________________________________
Argumente:
1. ____________________________________________________________
2. ____________________________________________________________

w Pjesa II

2 6. Prcakto klasn e fjalve t nnvizuara. 2 pik

... me shenja dalluese t atilla...

me___________________ dalluese_______________________

2 7. Shkruaj temn fjalformuese t fjals i paprfillur.

Prcakto llojin e formimit. 2 pik

tema fjalformuese____________, lloji i formimit_________________

8. Grupin emror fisi i dgjuar vendose n numrin shums, n rasn dhanore.

2 2 pik
_____________________________________________________________

2 9. Shkruaj formn e rass emrore t premrit pronor t dhn. 1 pik

Tes t e

... me vlern tnde... _________________________

117
 2 10. Prcakto llojin e premrit t nnvizuar. 1 pik

... do t t nderojn prej tij __________________________

2 11. Prcakto mnyrn dhe kohn e foljes s nnvizuar. 2 pik

ti ke vendosur ti kushtohesh nj zanati

Te s te

mnyra _______________, koha ____________________

2 12. Vendos shenjn e duhur t piksimit n fund t fjalive t dhna. 4 pik

Ti je biri i nj njeriu t panjohur

Mos u trhiq n rrugn e dijes
Lum ai baba q ka br kt djal
I biri i kujt sht ai

2 13. Nnvizo me nj vij GE dhe me dy vija GF n fjalin e dhn. 2 pik

Ti, biri i nj njeriu t panjohur, do t quheshe i denj pr t ndenjur n nj vend

nderi.

2 14. Gjej dhe prcakto llojin e kallzuesit n fjalit e dhna. 4 pik

Tani ti je i varfr. __________________ __________________

Me dije mund t arrish nj vend nderi._________ __________

2 15. funksion sintaksor kan fjalt e nnvizuara dhe me se shprehen ato. 4 pik

Ti kushtohesh nj zanati.
funksioni_________________ shprehet me________________
Do t quhesh i denj pr t zn ofiqe t larta.
funksioni_________________ me se shprehet _______________

16. Prcakto llojin e fjalis s prbr. 1 pik

2
Njerzit q shquhen pr nga fisi ose pasuria, do t t shikojn tr respekt.
___________________________________________________________________

Tabela e vlersimit
% 0 24 25-38 39-51 52-64 65-77 78-90 91-100
Pikt 0-8 9-13 14-17 18-21 22-26 27-30 31-34
Nota 4 5 6 7 8 9 10

118