Unibersidad ng Pilipinas Diliman

Departamento ng Filipino at Panitikan ng Pilipinas

Kolehiyo ng Arte at Literatura

FILIPINO 103
Istruktura ng Filipino

Lagom-suri sa Morpoloji at Morpolohya

Isinumite ni:
Jonell John O. Espalto
M.A Filipino (Wika)

Isinumite kay:
G. Ronel O. Laranjo
Propesor
I. PAGLALAGOM

Batay sa aking pagkaunawa sa akda ni Garcia, 1999 hinggil sa Morpoloji nabanggit

niya na matatawag din itong palabuuan sapagkat ang morpoloji ay pag-aaral ng mga

morpema ng isang wika dahil sa pagbubuo ng mga ito sa salita. Ayon nga sa may-akda may

dalawang uri ng morpema. Ito ay ang mga salitang may kahulugang leksikal gaya ng tao, sa

bagay, marami at may mga kahulugang pangkayarian tulad ng mga kataga na ng, sa, ang at

iba pa. Sa pagbubuo ng salita, nakita ko na maraming paraan ang maaaring gawin. Gaya ng

paglalapi, pag-uulit o reduplikasyon at pagtatambal. Ang tatlong ito ay kadalasang

nangyayari sa pagbubuo ng salita. Sa pag-lalapi gumagamit tayo ng mga panlapi sa salita

gaya ng (unlapi,gitlapi, hulapi) sa pag-uulit naman ay may ganap at di ganap na pag-uulit. Sa

pagtatambal naman ng salita. Nabubuo lamang ito kapag may dalawang salitang ugat, na

maaaring may linker o walang linker. Walang linker sa pagtatambal kapag salitang-ugat +

salitang-ugat halimbawa hampas + lupa, Nagiging hampaslupa. Kapag may linker naman ay

salitang-ugat + linker + salitang-ugat , halimbawa binata + ng + taring ay nagiging binatang-

taring.

Pagbabagong Morpoponemiko

Sabi nga sa akda ang pagbabagong morpoponemiko na ito ay maaaring hatiin sa

walong- uri, (1)paglalapi sa h, (2)pagpapalitan ng mga titik, (3) asimilasyon (4) metatesis (5)

paglilipat diin (6) pagkakaltas ng ponema (7) pagsusudlong (8) pag-aangkop. Napakalawak

ng pag-aaral hinggil dito.

Tandaan nagkakaroon lamang ng pagbabagong morpoponemiko kapag may

pagbabago sa karaniwang anyo ng isang morpema dahil sa impluwensya ng katabing

2
ponemang (panlapi) Ang mga nakakaimpluwensyang ponema ay maaaring sinusundan ng

morpema.

Morpolohya

Ayon sa kina Santiago at Tiangco, 2003 ito ay pag-aaral ng mga morpema ng isang

wika at pagsasama-sama ng mga ito upang makabuo ng salita. Kung ang ponolohya ay pag-

aaral ng set ng mga tunog na bumubuo ng mga salita sa isang wika, ang morpolohya ay ang

pag-aaral sa pagkabuo ng mga salita sa pamamagitan ng iba’t ibang morpema. Kaya’t tunay

na mahalagang malaman ang kahulugan ng morpema. Ang morpema ay ang pinakamaliit na

yunit ng isang salita na nagtataglay ng kahulugan. Ang ibig sabihin nito , ito yung yunit na

hindi na maaari pang mahati nang hindi nasisira ang kahulugan nito. Ang morpema ay

maaaring isang panlapi o salitang-ugat. Tulad halimbawa ng naibigay sa aklat ang salitang

makahoy ay may dalawang morpema, una ang unlaping ma- at ikalawa ang salitang-ugat na

kahoy. Taglay ng unlaping ma- ang salitang marami kaya’t maaaring ang ibig sabihin nito ay

maraming kahoy. Gaya ng salitang matao, magalis at marumi. Tulad ng nasabi kanina ang

salitang-ugat na kahoy ay salitang hindi na mahahati pa sa lalong malilit na yunit na may

kahulugan. Ang ka at hoy ay mga pantig na lamang na wala ng kahulugan kaya’t di na ito

maaaring hatiin pa. Kung titingnan sa akda nila Santiago at Tiangco, malinaw nilang

ipinakita gaya sa salitang babae na ito ay salitang may isang morpema lamang. Bagamat may

tatlo ring pantig gaya ng mabait ay binubuo lamang ito ng iisang morpema at hindi na

maaaring mahati pa sapagkat ang kahulugan nito ay masisira na. Hindi ito morpema kung ang

makukuha sa babae ay baba, e, bae, bab,aba,ab,a. Maaring mabigyan ng kahulugan ang baba

at aba ngunit malayo na ang kahulugan nito sa babae. Malawak ang nagiging pag-aaral ng

ating dalawang may-akda hinggil sa morpolohya ipinakita nila ang mga anyo ng morpema

3
 gaya ng morpemang binubuo ng isang ponema, morpemang binubuo ng panlapi at

morpemang binubuo ng salitang-ugat. Ang mga uri ng morpema ay ipinakita rin dito gaya ng

morpemang may kahulugang leksikal at morpemang may kahulugang pangkayarian.

II. OBSERBASYON, KRITIK/ PAGSUSURI AT TANONG

Batay sa aking obserbasyon sa mga babasahin na aking nabasa. Malinaw na naipalawanag ng

mga may-akda ang paksa hinggil sa morpoloji at morpolohya. Kung susuriin mabuti makikitang

ang morpoloji at morpolohya ay mga palabuuan ng salita dahil nga ang bawat salita ay may taglay

na kahulugan dahil sa mga morpema. Napakahiwaga dahil ang salita ay nabubuo dahil sa panlapi

at mga salitang-ugat. Noong una nagkaroon ako ng kalituhan sa morpolohya na akala ko lahat ng

salita may morpema hindi pala. Kailangan muna talagang himayin at suriing mabuti ang mga

salita. Dapat pala ito ay nagtataglay ng panlapi at salitang-ugat. Higit sa lahat kailangang ang

kahulugan ng salita ay hindi masisira o mawawala. Nang ipakita ng may akda gaya nga sa

salitang babae hindi ito morpema dahil hindi maaaring hatiin ang yunit nito. Napakalawak talaga

ng pag-aaral nito dahil makikita na maraming pagbabagong morpopenemiko sa isang salita. Dapat

talaga ng masinsinang pagbabasa upang maunawaan mo ang aralin.