कृष्णमूर्त महाणतव, श्री मदनंदर्ीर्त भगवर्पादाचार्त

❖ ज्याचे पूजन केले जाते, त्याचे स्मरण केले जाते, त्याची स्तुती केली जाते, स्तुतीचा विषय असतो; जो मोक्ष दे णारा
आहे , मी ब्रह्मा आणण रुद्राचा ननयंत्रक, केशि यांना अभििादन करतो
❖ अध्यात्त्मक, आददत्योत्सक
ु आणण आदददे विकाच्या त्रासांपासन
ू त्रस्त झालेल्या जगात मदत करण्यासाठी आणण
शांतता ि आनंद भमळविण्यात मदत करण्यासाठी मी श्रीकृष्ण (श्रीकृष्णाश्रुत महाणणि) च्या अमत
ृ महासागराचे
िणणन करतो.
❖ जो श्री हरर (दे िाची पूजा) मध्ये दीक्षा (दीक्षा) घेणार नाही आणण जो प्रार्णना करीत नाही आणण त्याची पूजा
करत नाही तो या जगातल्या प्राण्यासारखा आहे . अशा आयुष्याचा उद्दे श काय आहे ?
❖ या आयष्ु यात जन्म, रोग, िय इत्यादी मोठ्या दुःु खाने िरलेली आहे अध्योक्षजाची पज
ू ा ही एकच मोठी
िविष्यिाणी आहे .
❖ विष्णु सिण आत आहे आणण सिाांचा ननयंत्रक आहे . तो सिाांसाठी आश्रय आहे . जो त्याच्या उपासनेद्िारे त्याला
संतुष्ट करतो - तो या जगात केिळ एक िाग्यिान आहे . अशा व्यक्तीला फक्त त्याच्या िंशात गौरि होईल
❖ यज्ञ, तपस आणण इतर दै नंददन (ननयभमत ि चांगली) उपक्रमांपेक्षा, ही िगिान हररची सतत पूजा आहे ज्यामुळे
मोक्ष (मोक्ष)

❖ श्लोक 7: िगिान हररची पज

ू ा काळीने केल्या गेलेल्या अज्ञानाचा नाश आणण सिण पापांचे उच्चाटन ठरते. अशी
व्यक्ती जी रोजच्या रोजच्या उपासनेत पूजा करते ती दे खील मानली जाते - विष्णुप्रमाणेच

❖ श्लोक 8: ओ मुनी! या कभलयुगात, जेव्हा तमस गुणा सिणव्यापी आहे , तेव्हा त्जिांसाठी िगिान हररची पूजा
करण्यापेक्षा काहीच फायदे शीर नाही. म्हणूनच, जे लोक तारणासाठी पात्र आहे त त्यांना नेहमी त्याची उपासना
करा

❖ स्लोका 9: िगिान हरर सिणव्यापी आहे . शंका, चक्र आणण गडा यांच्याशी ते नेहमीच िडकलेले असतात. ते ब्रह्मा
(आणण इतर) यांचे ननयंत्रक आहे त जे इंद्र आणण इतर दे ितांचे ननयंत्रक आहे त. म्हणन
ू जर विष्णुची पज
ू ा केली
गेली तर इतर सिण दे खील पूजा करतात!

❖ स्लोका 10: केशि हे विश्िाचे स्िामी आहे त, ब्रह्मा आणण भशि यासारख्या दे ितांनी प्राहलाद, जसे कक ब्रह्मा
आणण रुद्र यांचे ननयंत्रक कृष्णा आणण केशी नष्ट करणारे , अशा दे ितांनी पूजा केली आहे ; जर कोणी पूणण िक्तीने
त्याची उपासना करतो तर त्याला कधीही नरकात दोषी ठरविले जाणार नाही

❖ स्लोका 11: शंकराचायण म्हणाला: बिल्पापत्रा (तुलसी िाचणे) सह गोविंदाची एकदाच एकदा (मोठ्या अडचणींसाठी)
पज
ू ा केली जाते, तरी असे लोक मोक्षसाठी पात्र ठरतील. अशा व्यक्तीला त्रासांपासन
ू मक्
ु त केले जाईल आणण
त्यानंतर सिणकाळ िैकंु ठ आणण इतर विष्णु लोकांमध्ये राहतील.

❖ स्लोका 12: शंकराचायण म्हणाला: जो जनादण न, सिण लॉडणस्चा िगिान, त्याची पूजा करतो, पूणत
ण : एकदा पूणण
िक्तीने आशीिाणद भमळतो आणण अशा व्यक्तीला मोक्षची सिोच्च स्र्ान प्राप्त होईल.

❖ स्लोका 13: जो मस्तकरणासाठी तरीदे खील एकदा तरी िगिानची उपासना करतो ककं िा प्रार्णना करतो, तो िैकंु टा
प्राप्त करे ल, जो दे ितांसाठी सुद्धा अिघड आहे .
❖ स्लोका 14: नारद म्हणाले: मानिी जीिनाचे मुख्य हे तू / िक्षीस म्हणजे विष्णुची उपासना करणे, जो विश्िाचा
दे ि आहे , जो ब्रह्मा आणण रुद्र या दे ितांचा दे ि आहे , जो शररणण (धनुष्य) धारक आहे . ) आणण ज्याचे सिण शुि
गुण आहे त!

❖ स्लोका 15: पल
ु स्त्य म्हणाला: जर कुरुष घासराची केिळ ब्लेड अपणण करत असेल तर पुरूषोत्तमला पूजते, हरी
ननत्श्चतपणे यज्ञ प्राप्त करू शकणायाणपेक्षा अशा व्यक्तीचे फळ (पररणाम) दे त.े
❖ स्लोका 16: जर एखाद्याने हररला केिळ पाण्यानेच पज
ू ा केली तर, तो सिण दे िांचे ननयंत्रक कोण आहे आणण
कोण शंका ि चक्र िापरतो, अनुदान अनतशय सहज

❖ स्लोका 17: नरकात पीडडत असलेल्यांना (यम) विचारतात - "तुम्ही हरीची पूजा कशी केली नाही, दुःु खापासून
मुक्त होऊन कोणी ब्रह्मा आणण रुद्रचा दे ि आहे ?"

❖ स्लोका 18: यम विचारतात: "नभृ संहाचे रूप धारण करणारा, विष्णु कसा आहे , जो सिण इंदद्रयांचे ननयंत्रण करणारा
(ऋवषखेषा) आहे , ज्याचे डोळे लोटसच्या पंखांसारखे ददसतात आणण ज्यांनी फक्त विचार केला आहे त्यांना मुक्ती
दे त.े च्या, आपण कधीही पज
ू ा केली नव्हती? "

❖ स्लोका 1 9: यमांनी विचारले: "तम्

ु ही विष्णच
ु ी पज
ू ा का केली नाही, जो त्याच्या जागी (मोक्ष) केिळ साधी पाणी
(इतर सादहत्य उपलब्ध नसल्यास) त्याची उपासना करतो तरी त्याच्या जागी (मोक्ष) दे तो?"

❖ स्लोका 20: ब्रह्मा म्हणाले: िैष्णि म्हणून आरं ि केल्याने सिण दुःु ख नष्ट होते. जो अशाप्रकारे दीक्षा घेणार नाही
तो नेहमीच जन्म ि मत्ृ यूचा अनुिि घेईल. असे लोक चोर िनतील आणण त्यांची ननंदा केली जाईल.

❖ स्लोका 21: माकांडेय म्हणाले: विष्ण,ु ब्रह्माचा दे ि आणण इतर दे िता यांची उपासना करणारे आणण जन्म आणण
मत्ृ यूचे चक्र नष्ट करणायाण व्यक्तीनेही एकदाच त्यांचे सिण ध्येय साध्य केले पादहजे. अशा व्यक्तीला मुक्तीची
सिोच्च स्र्ान प्राप्त होईल

❖ स्लोका 22: ओ रुद्र! इंद्र आणण इतर दे ितांचा दे ि - धमण, अर्ण, काम आणण मोक्ष यांच्यातील पुरुषार्ाांपैकी
कोणालाही साध्य करण्यासाठी, परमेश्िराची उपासना करण्याभशिाय दस
ु रा मागण नाही. माझे हे विधान सत्य आहे

❖ स्लोका 23: रुद्र म्हणाले: विष्णु ज्याने यज्ञिराहाचे रूप घेतले आहे आणण तो अमयाणद आहे . जो त्याची उपसना
करतो - त्याला मी माझा अनंत सन्मान दे तो

❖ स्लोका 24: मरीचच म्हणाले: राजाचा पुत्र! जो गोविंदाची पज

ू ा करत नाही तो कधीही िैकंु टाची सिोच्च स्र्ान
प्राप्त करणार नाही. म्हणन
ू च अच्युत उपासना करा

❖ स्लोका 25: अत्री म्हणाले: जो विष्णच्

ु या कृपेला प्राप्त करतो - जो प्रत्येकाच्या हृदयात राहतो आणण
ब्रह्मासारख्या सिणश्रेष्ठ दे ितांपेक्षा श्रेष्ठ आहे - अशा व्यक्तीला ननत्श्चतच अविनाशी िैकंु टा प्राप्त होईल. मी जे
म्हटले ते खरे आहे !

❖ स्लोका 26: अंगीरा म्हणाले: विष्ण,ु ज्याचा स्ििाि अविनाशी आहे आणण जो विकास, क्षय इत्यादी नाही, ज्यात
एक संपूणण जग अत्स्तत्िात आहे - ज्याची सिोत्तम त्स्र्ती भमळिायची असेल तर त्याची उपासना करा
❖ स्लोका 27: पुलस्त्या म्हणाले: विष्णु ही सिोच्च व्यत्क्तत्ि आहे . तो सिाांसाठी मुख्य शरण आहे . तो अनंत
असुरक्षक्षत गुणधमाांनी िरलेला आहे आणण त्याची सुरूिात ककं िा शेिट नाही. जो त्याची उपासना करतात त्याला
मोक्ष प्राप्त होतो, जो भमळिणे अशक्य आहे

❖ स्लोका 28: पुलस्त्या म्हणाली: ओ नोिल माणूस! तुम्ही दे खील विष्णुची पूजा करतो, ज्याची उपासना, शंिर
यज्ञांद्िारे परु ं दरा यांनी त्याला दे ितांच्या नेत्याची जागा ददली.

❖ स्लोका 2 9: जे लोक विष्णच

ु ी पज
ू ा करतात ते नतन्ही गोष्टींशी संिंचधत सिण इच्छा पण
ू ण करतात, समाधानी
असतात. त्याचप्रमाणे, ते िैकंु टा दे खील प्राप्त करतात, जे तीन जगापेक्षाही चांगले आहे (स्िगाणपेक्षा चांगले)

❖ स्लोका 30: जो शंक, चक्र आणण गदा घालतात, विष्णुची पूजा करतात, त्यांचे सिण पाप गमिाल आणण विष्णुचे
(ननिासस्र्ान) प्रिेश करतील, जो सिणश्रेष्ठ आहे आणण जो शुि गुणांनी िरलेला आहे

❖ स्लोका 31: जो कोणी या जगाच्या गुलामचगरीतून मुक्त होतो त्याला प्रर्म अननरुद्धचा प्रिेश होईल; त्यानंतर
सिणप्रर्म प्रद्युमनाचे रूप धारण करील. पुढे, आत्मा समाकरणाचे स्िरुपात प्रिेश करील, जी कक्रयाकलापाने
िरलेली असते; शेिटी, आत्मा िासद
ु े िाच्या स्िरूपात प्रिेश करतो, जो राम, ब्रह्मा आणण इतरांपेक्षा मोठा आहे
❖ स्लोका 32: िेदांताने ठरिले आहे की िासद
ु े िापेक्षा काही मोठे नाही. िासद
ु े ि गाठल्यानंतर मग या िौनतक
जगात कसा परत येऊ शकतो?

❖ स्लोका 33: अत्री म्हणाले: तो एक योग्य (योग्य) माणूस आहे ककं िा योग्य िणाणमध्ये जन्मलेली स्त्री (ककं िा
योग्य लक्ष्मण), जो िक्त असलेल्या िगिान जनादण नची पूजा करतो, त्यांच्या सिण शुिेच्छा समाधानी असतात

❖ स्लोका 34: कौभशका म्हणाले: गोविंदांच्या उपासनेच्या अिािामुळे प्रचंड पीडा होत असलेले लोक अशाप्रकारे लोक
िासुदेिची उपासना करून अनन्त आनंद भमळितात (मोक्ष)

❖ स्लोका 35: ब्रह्मा म्हणाले: आपल्या स्ितुःच्या सामर्थयाणद्िारे महासागर ओलांडू शकेल कोण? त्याचप्रमाणे,
िासुदेिची पूजा न करता मोक्ष भमळिण्याची कोणाकडून अपेक्षा आहे ?

❖ स्लोका 36: परशुरा म्हणाले: जर कोणी पाप करतो आणण त्यािद्दल पश्चात्ताप करतो तर शास्त्रांनी अशा
व्यक्तीसाठी प्रायत्श्चत केले आहे - िगिान हररच्या नािाची स्मरणशक्ती!

❖ स्लोका 37: िगिान हररच्या नािामुळे जळलेले पाप इतकेच आहे की सिाणत िाईट पापकतेही पाप करू शकत
नाहीत!

❖ स्लोका 38: ब्रह्मा म्हणाले: ज्या लोकांनी कधीही आयुष्यापासून काही चांगले कृत्य केले नाही, ज्यांचक
े डे काहीच
विचार नाही, ते तामभसक स्ििाि आहे त; या विश्िातील अशा लोकांना िक्ती आिडत नाही आणण गोविंदाचे नाि
आठित नाही आणण ते आठित नाहीत

❖ स्लोका 3 9: केिळ जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला त्याच्या इंदद्रयोंिर ननयंत्रण भमळते, त्याच्या मनात शुद्ध हृदय
असते आणण त्याचे नाि हरर नािाचे असते, तर पुरूष जन्म, दुःु ख, िद्
ृ धत्ि आणण अशा इतर पीडाच्या चक्राने
मुक्त होतो.
❖ स्लोका 40: परं तु, कभलयुग प्रगती होत असल्याने, धमण कमी होते म्हणून लोकांना हररचे नाि आठित नाही ि न
उच्चारता येत,े जरी काळीच्या प्रिािामुळे झालेले सिण पाप जळण्याची शक्ती आहे

❖ स्लोका 41: कलयुगात, अज्ञानी लोक पूजा करत नाहीत ककं िा िगिान हररचे ध्यान करत नाहीत - जो सिण
दे ितांचा दे ि आहे आणण जो आपला सिण दुःु ख दरू धुिून टाकतो

❖ स्लोका 42: ज्याने नेहमी विष्णुंना ईमानदारी आणण सत्यतेने स्मरण केले आहे , अशा प्रकारची आत्मा जीिन
आणण मत्ृ यूच्या चक्रातून सट
ु ू न विष्णच्
ु या ननिासस्र्ानातन
ू िाहे र पडेल

❖ स्लोका 43: रोज नारायणाची आठिण ठे िणारी व्यक्ती जीिनातील दुःु ख, जन्म, िद्
ृ धत्ि, रोग आणण इतर
दुःु खांमुळे कधीही त्रस्त होणार नाही.

❖ स्लोका 44: जो ननयभमतपणे िगिान गरुधधजांना आठित नाही तो यमचा मागण कधीही िघणार नाही आणण न
नरकाकडेही िघणार नाही - अगदी त्यांच्या स्िप्नातही नाही!

❖ स्लोका 45: एक िक्त जो त्याच्या हृदयात अच्युत्याचे रूप ठे ितो (स्मरण करतो), ज्याचे नाि त्याच्या तोंडािर
असते, ते िगिान हररंच्या नैिेद्यांना त्याच्या पोटात पोचते आणण नतचा डोक्यािर तीर्ण (पवित्र पाणी) आणण
ननमणल्य ठे ितात. एक व्यक्ती मोक्ष प्राप्त होईल

❖ स्लोका 46: अगदी कपाशीचा संपण

ू ण आराखळ
ु जसजसा चमकत जातो तसतसे िगिान गोविंदा यांचे नाि
उच्चारणे पापांचे संपूणण पिणत जळून जातात. यािद्दल काही शंका असू दे ऊ नका!

❖ स्लोका 47: अगस््या म्हणाले: जसे िाजेरुद्धाच्या शक्तीने पिणत (पंख) नष्ट केले तसेच त्याचप्रमाणे सेल (जेल)
ज्याला आत्मा लपिून ठे िली जाते (म्हणजेच स्टुला आणण सुक्ष्मा शेअररे स) प्रिूचे नाि लक्षात ठे िून नष्ट होते
कृष्णा

❖ स्लोका 48: चांगल्या कृष्ण (सतत्त्िक) नेहमी िगिान कृष्ण मध्ये रस घेतात. ते सतत कृष्णाची आठिण
करतात आणण नेहमीच त्यांना समवपणत असतात. त्यांचे हृदय कृष्णािर नेहमीच असते. अशा प्रकारच्या आत्मा
विष्णुजिळ पोहोचतात जरी ते आपले शरीर गमाितात, जसे हिी (अत्ग्न-अपणणा) मंत्रांसह अपणण केल्यािर
अग्नीपयांत पोहोचतात (जरी ते िाहे र जाळतात तरी)

❖ स्लोका 4 9: मुहूतण ककं िा दस

ु याांदा िासुदेि यांना आठित नसेल तर ही एक मोठी चूक आहे आणण मनुष्यासाठी
मोठा तोटा आहे ! अशी चूक अंधत्िापेक्षा (शास्त्र िाचत नाही), आळशीपणा (त्याच्या कर्ा िाचण्याऐिजी शांत
राहणे) आणण मख
ू प
ण णा (त्याचे नाि उच्चारणे नाही)

❖ स्लोका 50: आत्त्मक आत्मा या पर्थ

ृ िीिरील नारायणाला सिाणत मोठा आणण सिाणत प्रभसद्ध चोर म्हणून
संिोधतात. त्याने अनेक जन्माच्या िेळी आत्म्याच्या संयोगाने केलेल्या सिण पापांची चोरी केली, फक्त त्याच्या
नािाची आठिण करून ददली!

❖ स्लोका 51: सुदशणन चक्रांचे रक्षण करणारे , िासुदेि यांच्या नािाचे उच्चारण / स्मरणशक्ती, को्यिधी जन्माच्या
सिण पापांना नष्ट करते!
❖ स्लोका 52: जो रोज नारायणािर पूणण एकाग्रता आणण िक्तीने ध्यान करतो, अशा व्यक्तीसाठी तीर्णयात्रा, तपस्या
ि यज्ञ यांचा काय उपयोग होतो?

❖ स्लोका 53: िौनतक िस्तूंिर स्िारस्य (त्याग) गमािणारे , पदानुक्रम (तत्रमय) चे ज्ञान प्राप्त करते आणण
नारायणांचे नाि, दे िाचे गुरु (भशक्षक), अशा लोकांचे नाि धारण करते, त्यांच्या ध्यानाने सिण धूळ गमिाल त्यांच्या
हृदयात जमा झालेले आणण पुन्हा कधीच त्यांच्या आईचे दध
ू पीत नाही (म्हणजे पुन्हा कधीही जन्माला येणार
नाही - मक्
ु ती भमळतील)

❖ स्लोका 54: ओ आत्मा! सदै ि या िासनेप्रमाणे नेहमीच िगिान िासुदेिांचा विचार करा. िगिान हरर, जो नेहमी
ध्यानांचा विषय असतो, ननत्श्चतपणे संसार (जन्म आणण मत्ृ यू) चा चक्र नष्ट करतात.

❖ स्लोका 55: सिण शास्त्रिचनांचे संशोधन केले गेले आणण तपशीलिार अभ्यास केला तेव्हा मुख्य ननष्कषण आला -
हे सिणजण तारण भमळविण्यासाठी िगिान नारायणांची पूजा / ध्यान करायचे पादहजे!
❖ स्लोका 56: ज्याच्या स्मरणशक्तीने आत्मा सिण प्रकारच्या शुि गोष्टींचा अनुिि घेतो (मला प्राप्त होतो), मी
त्या हरर मध्ये आश्रय घेतो, ज्याला जन्म नाही (जन्म)

❖ स्लोका 57: िेदांचा अभ्यास करून प्राप्त झालेले पद्य, यज्ञ, तपस्या, दे णग्या, अनष्ु ठान, तीर्णयात्रा, िैश्िदे ि करणे,
र्ैतक िांधणे इत्यादी करणे, सिण काही केिळ िगिान िासुदेि यांचे नाि लक्षात ठे िून भमळिता येत.े

❖ स्लोका 58: एखाद्या व्यक्तीची इच्छा, जरी ती लहान ककं िा मोठी असेल तर ती तत्काळ समाधानी होईल, जर
त्याने ित्क्तिािाने िगिान विष्णुची उपासना केली तर

❖ स्लोका 5 9: ओ मैत्रेय! जसजसे अग्नी प्रकट होते त्याप्रमाणे सोने आणण इतर धातू वितळतात तसेच
त्याचप्रमाणे हररचे नाि िक्तीने िरल्यािर सिण पाप वितळतात.

❖ स्लोका 60: जर कोणी ित्क्तिािाने िगिान हररचे नाि गाते, तो पापही करतो - जो असह्य नरकचा दुःु ख
आणतो आणण काळीमुळे घडतो - नाश केला जाईल

❖ स्लोका 61: मोक्ष भमळिण्यासाठी इंद्र आणण इतर दश्ु मन म्हणून काम करतात. परं तु, केशििर अिलंिून
असलेल्या कोणत्याही मुक्तीभशिाय मोक्ष प्राप्त करतो

❖ स्लोका 62: संपूणण जंिुदेिेप िेटामध्ये, चार महासागरािोिती असलेले, केशिाभशिाय दस

ु रे कोणी नाही त्जने
आमच्या सिण पापांची िरा केली आहे !

❖ स्लोका 63: क्रुयु युगात 100 िषाांसाठी िगिान हररची पूजा करून पररणाम केिळ िगिान नािाचा उच्चार
करून कभलयग
ु मध्ये प्राप्त होतात.

❖ स्लोका 64: परं त,ु जसे काली यग

ु प्रगती करतो आणण धमण कमी होतो, तेव्हा अविनाशी आणण मोक्ष दे णारा
अच्युत यांच्या नािाचा काहीही उपयोग होणार नाही!

❖ स्लोका 65: जसे भसंह शेरांच्या गजणना ऐकून पळतात तसतसे मनुष्याच्या सिण पापांमळ
ु े िगिान हरर नािाचे
(ज्ञानात्मक ककं िा अज्ञातपणे) जपून पळून जाईल
❖ स्लोका 66: ब्रह्मा म्हणाले: "नारायण" असे मंत्र अत्स्तत्िात आहे ; जीि आपल्या स्ित: च्या ननयंत्रणात आहे ;
अजूनही लोक ियंकर नरकात पडत आहे त. काय आश्चयण!

❖ स्लोका 67: जे खूप दुःु खाने ग्रस्त आहे त; ज्यांना अनेक द:ु ख सहन करािे लागतात; ज्यांना शारीररकदृष््या
अक्षम आहे ; जे लोक (चोर आणण इतर) घािरले आहे त; ियंकर रोग पासून ग्रस्त आहे त जे; हे सिण लोक
तािडतोि नारायण नािाचे स्मरण आणण चचंतन करून त्यांच्या सिण अडचणी गमाितील आणण शांती ि आनंद
प्राप्त करतील.

❖ स्लोका 68: कौभशका म्हणाले: जो कोणी कृष्णाचे नाि एकदाच अपणण करतो आणण त्याची उपासना करतो तो
कधीच मातेच्या गिाणत जेलमध्ये प्रिेश करणार नाही आणण कधीही यम (नरक)

❖ स्लोका 6 9: स्िगाणची प्राप्ती, जी चक्र (जन्म आणण मत्ृ यू) चा िाग आहे ती एक िाजू आहे . िसुदेिाचे नाि /
जाप, जो मोक्ष (आणण त्यातून परत येत नाही) आहे . (कोणत्याही तुलना आहे काय?)

❖ स्लोका 70: ज्यांचे स्मरण आणण जप करून, या जगाच्या कोणत्याही जन्मापासून मुक्त होते, त्या व्यक्तीला हे
समजले पादहजे आणण सतत "हरी" असे दोन शब्द उच्चारले पादहजेत.

❖ स्लोका 71: माझ्या जीि, तू मला आिडत नाहीस. तुम्ही िगिान हररचे नाि का सांगत नाही आहात? हे
शुिेच्छा! आता "हरी" म्हणा. जीिनाचा महासागर ओलांडणारा तोच एक िोट आहे का?

❖ स्लोका 72: या जगात कोणतीही सारखी नसताना, िगिान हरर म्हणजे ज्याला लक्ष्मी आणण ब्रह्मा यांच्यापेक्षा
जास्त पदार्ण / सार आहे . जटाटक पक्षी जसजसे स्िाददष्ट असूनही पाणी वपणार नाहीत तशाच प्रकारे पाप
करणायाांना हरर हररणी कधीच भमळणार नाहीत, जो सारखा आहे .

❖ स्लोका 73: ज्यांच्या जीिांच्या अग्रिागी "हरर" िनिणारे दोन शब्द आहे त त्यांच्यासाठी कुरुक्षेत्र, काशी, पुष्कर
आणण इतर तीर्णक्षेत्रे काय आहे त?

❖ स्लोका 74: ब्रह्मा म्हणाले: अशा जगात ज्याला आनंद नसतो, तेर्े फक्त एकच गोष्ट आहे जी सिोत्तम आहे -
िगिान हररची पज
ू ा, ज्याने सिोत्तम पररणाम ददले आहे त.

❖ स्लोका 75: फक्त ती जीि जी प्रिु हारीचे नाि आहे ती िास्तविक (जीि) आहे . केिळ त्याच्यामध्ये राहणारा
मन ही िास्तविक मन आहे . केिळ जो हात त्याची प्रशंसा करतो तो स्तुतीसाठी योग्य आहे

❖ स्लोका 76: जो आपल्या वििेकिुद्धीिर ननयंत्रण ठे िल्यानंतर विष्णुची िक्ती करतो, अशा व्यक्तीने नेहमीच
आपल्या घरीच रादहले तरच िैकंु टाची सिोत्तम त्स्र्ती प्राप्त होईल!

❖ स्लोका 77: शंकराचायण म्हणाला: ओ महान! धमाणत सुप्रभसद्ध आहे ! ज्याने दानिांना ठार मारले आहे ! तुम्ही
विष्णच्
ु या पज
ू ेिद्दल विचारत आहात. हे खरोखरच योग्य आहे !

❖ स्लोका 78: ओ िागणि! जे लोक त्यांच्या पापांपासन

ू स्ितुःला िाचित नाहीत त्यांना िगिान केशि यांच्याकडे
एक भमननट, अधाण-भमननट ककं िा मुहूर्ाणदेखील िक्ती िाटत नाही.
❖ स्लोका 7 9: केिळ िगिान केशिमध्ये राहणारे मानस मोक्ष प्राप्त करण्यासाठी पात्र आहे त. अशी पररत्स्र्ती
आहे की मानसंचा काय उपयोग आहे जो िगिान हरर, ब्रह्मा आणण रुद्र यांचा िगिान यांच्याशी दृढ संिंध नाही.

❖ स्लोका 80: जीि जी हरर ह्यांची नािे उच्चारत नाही ती जीि नाही. हा चेहरा (तोंडात) एक अनतररक्त िाढ
आहे . ते कान जे दे िाचे िचन ऐकत नाहीत ते कान नाहीत. ते फक्त नछद्र आहे त!

❖ स्लोका 81: जीि जी हरर गौरिाचे कौतुक करत नाही ती मांसपेशींची एक तुकडी आहे ; ते अगदी लहान जीि,
चेहयाणिर एक फोड (रोग) सारखे आहे

❖ स्लोका 82: ओ ब्राह्मण! त्या हातांचा उपयोग म्हणजे िगिानच्या ननिासस्र्ानाची स्िच्छता नाही. अशा
प्राण्यासारख्या मनुष्याचे हात कोणािरही िार नसतात

❖ स्लोका 83: मंददराकडे जाणारे ते पाय खरोखरच योग्य आहे त. हे शुिेच्छा! ज्या ह्रदयाला िगिान हरर आनंदाने
पाहतात (केिळ) प्रत्यक्ष डोळे असतात

❖ स्लोका 84: ओ दोनदा जन्माला आले! जन्म घेतल्यानंतरही (या जगात), जर कोणी मंददराला िेट दे त नाही तर
अशा व्यक्तीसाठी काय पाय आहे त?

❖ स्लोका 85: हे धमणजना! िेद ि िेदांगांमध्ये चांगले जाणणारे ऋषीदे खील, जे नेहमी िाचत / भशकत असतात,
ज्यांना िगिान हररिर त्यांचे ठाम मन आहे , त्यांचे साधत्ु ि (ऋवषत्ि) केिळ प्रिच्
ु या दयाळूपणामळ
ु े येते

❖ स्लो 86: द:ु खी िैकंु टामध्ये राहण्याचा आनंद, जोडीदारांसोित अद्वितीय रत्नेंनी िरलेल्या कोटाचे सांत्िन
घेतल्याने, िगिान केशि यांचे सतत स्मरण

❖ स्लोका 87: हजारो अश्िमेधा िभलदान करणारे लोकही हररद्िारांचे िक्त प्राप्त करणार नाहीत!

❖ स्लोका 88: हे मानि! यज्ञ आणण इतर रीनत-ररिाज चालिण्याचे हे सिण प्रयत्न का? आपले हात परमेश्िराकडे
िळिा. िगिान अच्युत यांच्या ननिासस्र्ानी आपणास िैकंु ठा भमळे लच!

❖ स्लोका 8 9: जो िगिान विष्णु (त्याच्या रर् आणण पवित्र आरोग्य मंडळाच्या सम्राटाला) एकदा प्रदक्षक्षणा करीत
असला तरी हजारो अश्िमेध िभलदानांचे पररणाम प्राप्त होईल.

❖ स्लोका 9 0: जो कोणी िगिान हररंना समपणण करतो, तो हम्मास द्िारा चालिलेल्या रर्ात प्रिच्
ु या
ननिासस्र्ानात जाईल.

❖ स्लोका 9 1: को्यािधी पवित्र पाण्याची (र्रर्ेत्रे) लोकसंख्या असलेल्या हजारो पवित्र डडपांचे आणण अनचगनत
अनुष्ठानांचे शेकडो ननरीक्षण हे नारायणांना नम्रपणे नमस्कार करणायाण सोलहव्या क्रमांकाचे पररणाम नाहीत.

❖ स्लोका 9 2: हृदय, डोके, डोळे , मन, शब्द (जीि), पाय, हात आणण गुडघे - या आठ िागांमुळे नमास्कर
(प्रस्तुतीकरण) केले जाते, म्हणून ते "अष्टांग नमस्कार" म्हणून ओळखले जाते.
❖ स्लोका 9 3: शारगांि धनुष्य, गिण आणण अहं कारापासून दरू असलेला िगिान हरर यांना सलाम करत असला
तरी शेकडो जन्मांिर जमलेले पाप काढून टाकले जातील; हे ननत्श्चत आहे !

❖ स्लोका 9 4: जो सतत पाप करून सतत महासागरात महासागराकडे जाणाऱ्या लोकांना उठविणार आहे , तो
िगिान नारायण, ब्रह्मांड आणण सिोच्च दे ि याभशिाय दस
ु रा नाही.

❖ स्लोका 9 5: विष्णु लोकसमिेत प्रिेश भमळिताना आणण विष्णुंच्या विरुध्द िडिड करताना आपल्या शरीरािर
दटकणायाण धळ
ू कणांची संख्या म्हणन
ू ककतीतरी िषे तेर्े उपासना केली जाईल!

❖ स्लोका 9 6: िगिान विष्णल

ु ा अपणण केलेला नैिेद्य शद्
ु ध आणण शुद्ध आहे . जर कोणी इतरांना (कमी)
दे ितांना अपणण केलेल्या नैिेद्यांचा उपिोग घेतो, तर त्याने चंद्रायण ित्ृ र्ा (अनुष्ठान)

❖ स्लोका 9 7: हजारो कोटी चंद्रयान व्रत आणण को्यिधी उपासनेत हजारो कोटींचे प्रदशणन करून प्राप्त झालेल्या
पररणामांच्या िरोिरीने िगिान विष्णुला अपणण केलेल्या नैिेद्यांचा िापर करून पररणाम प्राप्त होते.

❖ स्लोका 9 8: जो िगिान विष्णुला अपणण केल्यानंतर नैिेद्य खातो तो शेकडो चंद्रायण व्रतचे गुणधमण खातो
ज्यामुळे तो खातो

❖ स्लोका 99: जर िगिान मुरारीला अपणण केल्यािर, तुलसीिरोिर भमचश्रत नैिेद्य आणण विष्णु तीर्ण (पाणी) सह
भशंपडले तर अशा िक्तास को्यिधी यज्ञांचे प्रदशणन केल्याचे गण
ु भमळतील.

❖ स्लोका 100: जर आम्ही तुमच्याकडून सजिलेला माला, गंधा, कपडयांचे ि दागदाचगने स्िीकारले तर आम्ही
तुमच्याकडून अन्न खाऊ घालतो, मग आम्ही, तुमचे चचरं तन सेिक माया (प्रकृती) िरून परािूत होतील [हे
िगिान कृष्णाला उद्धि यांचे उद्धरण आहे . श्रीमदचायण यांनी नमूद केलेले]
❖ स्लोका 101: िगिान रुद्रला अपणण केलेले फुले, अन्न, फळे आणण पाणी यांना स्पशण (खाऊ नये). भशि यांच्या
ननमणल्या पार करणे आिश्यक नाही. म्हणून रुद्रला अपणण केलेल्या सिण गोष्टी एका विदहरीत ठे िल्या पादहजेत

❖ स्लोका 102: जो नद्यामध्ये नल घेतो जो समद्र

ु ात प्रिेश करत नाही तो तीन ददिसांसाठी यज्ञ करत असतो.
समुद्रात प्रिेश करणायाण नद्यांमध्ये स्नान केल्याने पंधरिडयाच्या समकक्ष गुण भमळतात; समुद्रात स्नान केल्याने
एक मदहन्याच्या िरोिरीने गुण भमळतात

❖ स्लोका 103: गोदािरी नदी सहा मदहन्यांकररता यज्ञांच्या िरोिरीने गुण भमळिते; गंगा नदीने यज्ञांच्या एक
िषाणच्या कामचगरीचे गुणगान केले. परं तु हे सिण विष्णु विष्णु (विष्णु पादोडका) च्या र्ोरतेचे गुणधमण एक
सोळािाही दे ऊ शकत नाहीत.

❖ स्लोका 104: पापांची मक्

ु तता करण्यासाठी, गंगा, गया, प्रयागा, पष्ु कारा, नैमशासायण आणण कुरुक्षेत्रसारख्या
दठकाणांमधून ियाणच काळापासून पवित्र पाणी घेणे आिश्यक आहे ; दस
ु रीकडे, केिळ िगिान विष्णु (र्ेरर्) यांचे
पवित्र पाणी घेऊन, सिण पापांची धुिून टाकली जाते!

❖ स्लोका 105: या विश्िातील सिण पवित्र पाण्याचे (पवित्र स्र्ानांमध्ये) विष्णुंचे पाय (विष्णु तीर्ण) पासून पाणी
एक िीसिीस गुण (शक्ती)
❖ स्लोका 106: जो विष्णुंना पाणी दे तो, त्या पाण्याचा उपिोग घेतो आणण त्याच्या डोक्यािर ठे ितो तो त्याच्या
सिण पापांना गमािेल आणण सिोच्च दे िाचे भसद्धी प्राप्त करील.

❖ स्लोका 107: ब्रह्मा म्हणाले: "दमशशक्षर मंत्र" ओम नमो िागित िासुदेिया "िरोिर एक सलीग्रामला अभिषेक
(पाणी) दे ते आणण मग स्ितुःला भशंपडते (पवित्र आत्म्याला गंगा नदीत स्नान न करण्याच्या)

❖ स्लोका 108: ज्याने सलीग्रामला अभिषेकाची ऑफर ददली आहे (त्यािर सुदशणन सलीग्राम, िी - सलीग्राम आणण
द्िारका चकक्रककता) आणण नंतर पाण्यािर भशंपडले आणण वपणे ते विष्णुच्या ननिासस्र्ानात पोहोचेल.

❖ स्लोका 10 9: गंगा, गोदािरी, नमणदा आणण इतर नद्या या पवित्र नद्या, ज्यामध्ये आपल्या कमाांचा नाश
करण्याची आणण मोक्ष दे ण्याची क्षमता आहे , नेहमी सलीग्रामच्या पाण्याच्या (सलीग्रामला अपणण केलेले पाणी)
राहतात.

❖ स्लोका 110: सलीग्राम पत्त्यामध्ये चक्राची चचन्हे आहे त आणण "िज्र केता" म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या कीटकाने
िनविली गेली आहे . या दगडमध्ये विष्णुची विशेष उपत्स्र्ती आहे आणण सिण पापांपैकी एक आहे !

❖ स्लोका 111: त्जर्े िगिान केशि सलीग्राम भशला (दगड) स्िरूपात राहतात अशा दठकाणी सिण दे िता, दे िता, यज्ञ
आणण 14 जग अत्स्तत्त्िात असतात.

❖ स्लोका 112: जरी या जगात सिण प्रकारचे जळजळ असले तरी "अरण्य लाकूड" एकमेकांच्या विरूद्ध गंड
ु ाळले
जाते, तर अत्ग्न अत्ग्नशामक होतो. त्याचप्रमाणे, जरी विष्णु सिणत्र उपत्स्र्त असले तरी, त्यांची विशेष उपत्स्र्ती
सलीग्राममध्ये आहे

❖ स्लोका 113: सलीग्राम दगडांच्या चक्रांमध्ये राहण्यापासून िगिान हरर आनंद प्राप्त करतात, तो लक्ष्मीिरोिर
असतांना ककं िा िैकंु टामध्ये असतांनाही तो त्याच आनंद प्राप्त करत नाही.

❖ स्लोका 114: ओ िैश्य! सलीग्राम माउं टनमध्ये उपलब्ध असलेले दगड िारा प्रकारचे आहे त. शास्त्राच्या अनुसार
या दगडांची पज
ू ा करून भमळविलेले गण
ु मी तम्
ु हाला सांगेन

❖ स्लोका 115: 12 कोटी तपस्या करून 12 कल्पनांसाठी स्िणण लोटस िापरुन भमळणारी गण
ु धमण फक्त एक
ददिसासाठी सलीग्रामची पूजा करुन भमळवितात!

❖ स्लोका 116: सलीग्राम पत्त्याजिळ (श्रद्धा ठे िून) पूिज

ण ांना श्रद्धा अपणण करणायाण वपतंन
ृ ी 100 कल्पनांसाठी
स्िगणचे सुख उपिोगेल.

❖ स्लोका 117: घरामध्ये पूजलेल्या सलीग्रामजिळ श्राद्ध करणायाण वपतस

ृ पूणण तप्ृ त होतील आणण मोक्ष प्राप्त
करतील. हे ननत्श्चत आहे !

❖ स्लोका 118: केिळ िगिान महाविष्णुची पज

ू ा करणारे खरे पत्र
ु म्हणूनच तो पात्र ठरतो आणण उिणररत नैिेद्याने
दे िता ि वपतस
ृ यांची पज
ू ा करतो. "त्याला पत्नी आणण मल
ु ांिरोिर आनंदाने जगू द्या" अशा व्यक्तीसाठी दे िता
आणण वपतस
ृ यांची इच्छा असेल
❖ स्लोका 11 9: पद्म पुराण पासून उद्धरण :: होम करणे आिश्यक आहे आणण केिळ िगिान विष्णुच्या
अपणणांमुळे इतर दे ितांना हािी अपणण करणे आिश्यक आहे . वपतस
ृ दे खील तेच अपणण केले पादहजे. असीभमत
गुणधमण असे करण्याचे पररणाम आहे त

❖ स्लोका 120: जो माणूस आपल्या पूिज

ण ांना प्रर्म अपणण करतो आणण नंतर परमात्म्याला वपतस
ृ ष्ृ टी दे ईल ि
दुःु खाने नरकात ननराश होईल.
❖ लोका 121: गरुड परु ाण :: श्रद्धा समारं िाच्या िेळी जर कोणी िगिान हरर यांचे उिणररत नैिेद्य आपल्या
वपतस
ृ ष्ृ टीत अपणण करतो तर अशा व्यक्तीचे वपतर लाखो कलापसांसाठी समाधानी असतील जसे वपंडाची पूजा,
नतला आणण कुशा घास

❖ स्लोका 122: शभलग्राम पत्त्यासाठी ककं मत ननत्श्चत करण्यात गुंतिणारा, जो सलीग्रामस विक्री करण्यास उद्युक्त
होता, जो सलीग्राम भशलांचा व्यापार करण्यास परिानगी दे तो, जो सलीग्रामसचा सहिाग घेतो ककं िा मंजूर करतो
... (पढ
ु ील श्लोक मध्ये contd)

❖ स्लोका 123: (contd ...) अशा व्यक्तीला या विश्िाच्या प्रलय (आमणगेडन) नंतर नरक प्राप्त होईल. म्हणूनच
ज्ञानी माणसांनी चक्र असलेल्या शालीग्राम भशलाचे व्यापार सोडले पादहजे

❖ स्लोका 124: आणखी काय सांगायचे आहे ? पापांची संकोच करणाऱ्या लोकांना शालीग्रामची पूजा करािी लागते.
मोक्षची इच्छा असलेल्यांनी दोन चक्राणणकांसह (द्िारकामध्ये भमळिलेले दगड) शाभलग्रामची उपासना करािी.

❖ स्लोका 125: शभलग्राम भशलापासून िनविलेल्या तीर्ाणचा उपिोग करणायाण व्यक्तीसाठी पंचगव्य (यज्ञांच्या
दरम्यान गाय उत्पादनांचा िापर करून केलेले भमश्रण), हजारो िेळा खाल्ले तरीसुद्धा!

❖ स्लोका 126: जसे विष्णुचे पवित्र पाणी शुि आहे आणण गुण दे त,े त्याचप्रमाणे ननमणल्य िगिान हरर (तुलसी,
इत्यादी), त्यांच्या गंध, त्यांचे नैिेद्य, डािा-ढोपा (अंगारा) आणण अर्ी दे खील दे तात. असंख्य गण
ु धमण

❖ स्लोका 127: प्रत्येकाने नैिेद्यांचा उपिोग घ्यािा ज्यामध्ये तुलसीचे पान (दे िाला अपणण करताना अन्न जोडले
जाते). आपल्या डोक्यािर, ननमणल्याने नेहमीच सहन केले पादहजे कारण ते सिाणत मोठे पाप दे खील करतात!

❖ स्लोका 128: िक्तीने ककं िा िक्तीभशिाय कायण केले असले तरीही, एखाद्याला शलीग्राम पत्र्र पाहून ककं िा स्पशण
केल्यास त्यािर चक्राचे चचन्ह आहे , एका व्यक्तीचे सिण पाप धुऊन जातात

❖ स्लोका 12 9: शालीग्राम दगड आणण द्िारकातील चकक्रककका दगड, िगिान हरर का विशेष दे खािा / अत्स्तत्ि
आहे . म्हणन
ू च यातून ननमाणण झालेला तीर्ण ब्रह्मा हत्त्याच्या पापांना दे खील काढून टाकतो (ज्ञानी माणसांचे प्राण)

❖ स्लोका 130: कुठे ही एक शलीग्राम दगड आहे , नतर्े िगिान हरर अत्स्तत्त्िात आहे त. म्हणूनच अशा दठकाणी
िनलेले स्नाना (दाणे) आणण दान (दान) िाराणसीपेक्षा शंिर पटीने फायदे शीर आहे !

❖ स्लोका 131: ओ िुदेिी! जरी ती अशुद्ध जागा ककं िा म्लेच्छांचे दे श असले, तरी तेर्े एक शलीग्राम अत्स्तत्िात
असेल तर त्यािर चक्र चचत्न्हत केले असेल तर त्या दठकाणी सुमारे 3 योजनांचे क्षेत्र माझे स्र्ान आहे (माझा
विशेष उपत्स्र्ती आहे )
❖ स्लोका 132: शालीग्राममध्ये िगिान हररंची विशेष उपत्स्र्ती आहे . म्हणून जर एखाद्याला चक्र चचन्हे ककं िा
चकक्रर रका स्र्ानी एक शलीग्राम असेल तर ते स्र्ान िाराणसीपेक्षाही 100 पटीने चांगले होते.

❖ स्लोका 133: शालीग्राम दगड आणण चकक्रककत्तांमध्ये नेहमीच प्रिुची विशेष उपत्स्र्ती असते. म्हणूनच, अशा
घरात जेर्े या दोन गोष्टींचा संगम आहे , तेर्े साधक ननत्श्चतपणे मुक्ती प्राप्त करे ल. हे ननत्श्चत आहे !

❖ स्लोका 134: रुद्र म्हणाले: शंकांचे तीर्ण, निेद्य यांनी िगिान हरर, ननमणल्य, तीर्ण, ओरर्ी आणण अंगारा
(ढोपापासन
ू डािीकडे) अपणण केले - हे ब्रह्म हत्त्याच्या पापांपासन
ू एक व्यक्तीला मक्
ु त करते

❖ स्लोका 135: जर एखाद्याने शंकरांना त्याच्या पायापासन

ू त्याच्या डोक्यािर (शरीफ भ्रामना म्हणन
ू ओळखले
जाणारे ) पाण्याने पाण्याने कफरविले आणण मग स्ितुःला असे पाणी भशंपडले तर 10000 ब्रह्मा हत्येचे पाप जळून
जातील

❖ स्लोका 136: शंकु उडका (पि

ू ीच्या श्लोक मध्ये सांचगतल्याप्रमाणे शंकराचा भसद्धांत) स्ित: ला सजविल्यास,
निराग्रह, िूत, वपसच, साप, राक्षस आणण इतर िाईट अशा व्यक्तीपासून दरू पळतील

❖ स्लोका 137: शास्त्रात सहा मदहने माभसक उत्सि साजरा करण्यासाठी िणणणत गुणधमण, त्याच िैभशष्ठ्य काळी
यग
ु ात िगिान विष्णल
ु ा अपणण केलेल्या अन्नाचा उपिोग करून प्राप्त केले जाऊ शकते.

❖ स्लोका 138: जर कोणी आपले शरीर िगिान विष्णल

ु ा अपणण केलेल्या ननमणल्यासह शुद्ध करते, तर अशा
व्यक्तीचे पाप आणण रोग पूणणपणे नष्ट होतील

❖ स्लोका 13 9: विष्णु (तीर्ण) च्या पाण्याचे पवित्र पाणी अतुलनीय मत्ृ यू, प्राणघातक रोग आणण सिण पाप आणण
दद
ु ै िीपणापासून मुक्त होईल. तीर्ण त्यामुळे खूप शुि आहे

❖ स्लोका 140: रुद्र म्हणाले: ओ दे िी! या विस्मयकारक गोष्टी ऐका - िगिान विष्णुच्या समोर असलेल्या मंगला
आरती (शुि ददिा) एका व्यक्तीच्या ब्रह्मा हत्त्या (आणण इतर पापां) च्या पापांची िीती दरू करतात

❖ स्लोका 141: जो िगिान स्ियं विष्णल

ु ा अंगरका (धप
ू ाच्या अिस्र्ेसह) सजिन
ू स्ितुःला सजवितो, अशा
व्यक्तीचे पाप धि
ु ून जातात आणण रोग त्याच्यापासन
ू दरू राहतात

❖ स्लोका 142: या पर्थ

ृ िीिरील सिण पवित्र स्र्ळे तारण दे ऊ शकतात जेणेकरुन ते िगिान हररंच्या विशेष
उपत्स्र्तीमुळेच करू शकतील. अशी पररत्स्र्ती अशी आहे की, अशा एखाद्या दठकाणाचा उपयोग ज्याला समद्
ृ ध
व्यक्तीला सिणकाही ददसतो अशा व्यक्तीला काय िाटते?

❖ स्लोका 143: एक व्यक्ती जो चोर येर्े ओरडतो आणण िारं िार विचार करतो - "हरर (जो सिणकाही काढून घेतो)
चालू आहे !" तारण करणाऱ्या व्यक्तीप्रमाणे मोक्ष प्राप्त करे ल. टीपुः संस्कृतमध्ये "हरर" म्हणजे "चोरणारे "
❖ स्लोका 144: विष्णच
ु ी उपासना करणे आणण इतर दे िांची उपासना करणे दल
ु क्ष
ण करणारे असे लोक अज्ञानी
आहे त जे अमत
ृ ाचा त्याग करतात आणण प्राणघातक जहर हलहाला स्िीकारत आहे त.

❖ स्लोका 145: जो अमत

ृ ाला दल
ु क्ष
ण करतो आणण सामान्य पाणी वपणे मूखण आहे . त्याचप्रमाणे, जो िगिान हररंना
सोडून इतर दे िांची उपासना करतो तो मूखह
ण ी आहे
❖ स्लोका 146: जो माणस
ू िगिान हररणाला दल
ु क्ष
ण करतो आणण इतर दे िांचे रक्षण करतो तो अशा व्यक्तीसारखा
असतो जो स्ितुःचा धमण सोडून दे तो आणण इतर धमण करतो

❖ स्लोका 147: अज्ञानी व्यक्तीची दुःु खी त्स्र्ती, जो िगिान हररणाला दल

ु क्ष
ण करतो आणण इतर दे िांची उपासना
करतो अशा माणसासारखा आहे जो गायांची पूजा करत नाही पण गाढिाकडे प्रार्णना करतो!

❖ स्लोका 148: जो िगिान हररणाला दल

ु क्ष
ण करतो आणण इतर दे िांची पूजा करतो तो गंगा नदीच्या काठािर
कंु पण खोदणारा तहानलेला मूखण आहे .

❖ स्लोका 14 9: िगिान हररची पज

ू ा सोडून इतर दे ितांची पूजा करणे म्हणजे गंगाचे पवित्र पाणी सोडण्यापासन
ू
विदहरीचे पाणी वपणे!

❖ स्लोका 150: िगिान हररंना दल

ु क्ष
ण करणायाण इतर दे ितांची उपासना करणे म्हणजे ननदोष स्त्रीला अभििादन
करताना स्ित: च्या आईला दल
ु क्ष
ण करणे!

❖ स्लोका 151: हा िौनतक शरीर चांगल्या त्स्र्तीत आहे , रोगांपासून मुक्त आहे आणण सकक्रय संिेदना आहे त,
साधना करा जी आपल्यासाठी चांगली आहे (म्हणजे, परमेश्िराची उपासना). अन्यर्ा, तुम्हाला पश्चात्तापानंतर
पश्चात्ताप करािा लागेल!

❖ स्लोका 152: जोपयांत तम

ु च्या शरीरामध्ये शक्ती आणण इंदद्रयांची त्स्र्ती आहे तोपयांत गोविंदाची पज
ू ा करा.
असे करून आपल्या जीिनाला सिोत्तम िापरा

❖ स्लोका 153: जेव्हा इंदद्रयां चांगल्या प्रकारे कायण करत असतात, तेव्हा त्यांना इंदद्रयोंच्या िगिान श्रीकृष्णांच्या
पूजेसाठी ठे ितात. इंद्रीयांचे िाळिंट झाल्यािर, ऋवषखेस कोण विचार करू शकेल?

❖ स्लोका 154: िौनतक समस्यांविषयी विचार करण्याऐिजी, जे विषारी आहे त, जर कोणी आपला िेळ िगिान
विष्णु यांचे सतत स्मरण ठे िेल तर आयुष्य चक्रातून कसे िाहे र येईल?

❖ स्लोका 155: काळातील विषयािर चचेत ि चॅट करण्यामध्ये िेळ िाया जात नाही, जर कोणी िगिान विष्णुला
प्रार्णना करीत असतांना जन्म आणण मत्ृ यूच्या चक्रातून कसे िाहे र पडले?

❖ स्लोका 156: सत
ु ा म्हणाले: ब्राह्मणांना ज्योनतषींकडून एकादशी येते जेव्हा त्या ददिशी चचाण ि ननधाणरण
करतात. हे ननत्श्चत केल्यािर त्या ददिशी उपिास करणे आिश्यक आहे , अन्यर्ा नरक प्राप्त होईल!

❖ स्लोका 157: जर क्षय क्षय (कमी), अनतररक्त ककं िा तीन तत

ृ ीयांश एकादशीिर असतील तर दिासाशीिर उपिास
करणे फायदे शीर आहे . दशदमीचा संपकण असलेल्या एकादशीला टाळािे

❖ स्लोका 158: जर एखाद्या एकादशीिर दशामीचा संपकण असेल (म्हणजे ददिसा ददिशी सूयोदयाच्या ददिशी
दशामी अत्स्तत्त्िात असेल तर) अशा व्यक्तीने सिण गुण गमािल्या असतील आणण त्याचे िंश आणण त्याचे सिण
नक
ु सान नष्ट होईल. संपत्ती
❖ स्लोका 15 9: हे उत्कृष्ट ब्राह्मण! शेंगदाण्याच्या एका िूंदाने दवू षत झालेल्या गंगा पाण्याप्रमाणेच टाळता कामा
नये, म्हणून दशमीशी अगदी र्ोडीशी संपकाणत असल्यास एकादशीला (उपिासासाठी) टाळािे. (टीप: येर्े एकादशी
टाळा म्हणजे दिासाशी िर उपिास करणे)

❖ स्लोका 160: हे उत्कृष्ट ब्राह्मण! जसे पंचगव्य अगदी शुद्ध असले तरी कुत्राच्या त्िचेच्या संपकाणत येण्यापासून
टाळले जाते, त्याचप्रमाणे शुक्ला पक्ष ककं िा कृष्णा पक्ष मध्ये असला तरी तो दशामीचा संपकण असला तरी
एकदशी टाळली पादहजे.

❖ स्लोका 161: ओ ब्राह्मण! म्हणूनच, दशामी (सूयोदयच्या दशामी) िरोिर येणायाण एकादशीिर कधीही उपिास
करू नये. जसे खाली पडलेले ब्राह्मण श्राद्ध समारं िाला िळी पडतात त्याचप्रमाणे विधी एकदशीिर रादहल्यास
सिण संचचत गुण नष्ट होतात.

❖ स्लोका 162: जसे अंधार सूयोदयािर संपतो तसे त्याचप्रमाणे विधी एकदशीचे ननरीक्षण केल्यास, मागील जापा,
दाना, होमा, स्नाणामुळे आणण सिणत्र िगिान हररची पूजा झाल्यामुळे त्याचे सिण गुण नष्ट होतात.

❖ स्लोका 163: हे ब्राह्मण! जर एकादशीच्या ददिशी दीना क्षय असेल तर दिासाशी म्हणजे उपासनेसाठी योग्य
ददिस आणण पररणामी पराना (उपिास तोडणे) ही त्रयोदशीिर करािी. नो्सुः (अ) जर निामीने ददिसापासन
ू
सुरिात केली तर दशामी आणण नंतर एकादशी प्रिेश करे ल ककं िा (ि) सूयोदयानंतर काही काळ दशामी
अत्स्तत्िात असेल ककं िा (क) जर एकादशी सूयोदयच्या िेळी फक्त काही घादटकांसाठी अत्स्तत्िात असेल आणण
नंतर दशमी सुरू होईल - तर नतला दीना क्षय . अशा पररत्स्र्तीत, त्यानंतरच्या ददिशी दिासाशी आणण पराना
िर उपिास करणे आिश्यक आहे

❖ स्लोका 164: पडद्या (प्रतापद) आणण इतर ददिसांसाठी, ती शुि मानली जाते आणण गणना सूयोदय पासन
ू
दस
ु ऱ्या ददिसाच्या सूयोदयापासून सुरू होते. परं तु हररिासारा (एकादशी) साठी अशी गणना काढली जाते.

❖ स्लोका 165: प्रत्येकाला हे मादहत असले पादहजे की जर दशामी अत्स्तत्त्िात असेल तर एकादशीिर िक्त
असल्यास, अरुणोदय (पहाट) दरम्यानच, तरी असे उपिास पापांची संचय करे ल

❖ स्लोका 166: जर अरुणोदय िेळेत दशमी टीर्ी पाळली गेली आणण आजही अशा एकादशीिर प्रसन्न होते तर ते
धमण, अर्ण आणण काम यासारख्या पुरुषशर्ाांचा नाश करतात. म्हणून, अशा ददिशी एकादशीचे पालन केले जात
नाही

❖ स्लोका 167: सय
ू ोदयाच्या आधी 4 घादटक (4 x 24 भमननटे ) "अरुणोदय कला" म्हणन
ू ओळखले जाते. यतींसाठी,
हे अंघोळ करण्यासाठी योग्य िेळ आहे . शास्त्रींनी यािेळी गंगा म्हणून शुद्ध असल्याचे घोवषत केले
❖ स्लोका 168: हे ब्राह्मण! जर एकादशी सूयोदय होण्यापूिी 2 मुहूतण (4 घादटक) साठी अत्स्तत्िात असेल तर
अशा एकादशीला संपूणण अन्नदशी असे म्हणतात आणण त्याच ददिशी उपिास अिश्य पाळला पादहजे.

❖ स्लोका 16 9: जर एकदशी सूयोदय होण्यापूिी केिळ 3 घादटकांसाठी अत्स्तत्िात असेल तर अशा एकादशीला
संदीघाधा एकदशी असे म्हणतात. आजचा उपिास टाळािा कारण यामळ
ु े धमण आणण अर्ण नष्ट होऊ शकतो
❖ स्लोका 170: जेव्हा विधी एकदशी असेल तेव्हा दिासाशीिर उपिास करणे आिश्यक आहे , जेणेकरून
एखाद्याच्या मुलांचे ि नातिंडांचे िरे होईल. त्याचप्रमाणे, परोद त्रयौदाशीिर करायला पादहजे. यामुळे शेकडो
यज्ञांचे गुणगान होईल

❖ स्लोका 171: जर सूयोदयापूिी एकादशी फक्त 2 घादटकांसाठी अत्स्तत्िात असेल तर त्याला संकेरना एकदशी
असे मानले जाते. धमण आणण अर्ाणची इच्छा असलेले लोक अशा एकादशीिर उपिास करू नयेत

❖ स्लोका 172: एकादशीिर उपिास केला ज्याने सरु

ु िातीस दशमी घेतली होती, गांधीजींनी नतच्या सिण 100 मल
ु ांना
गमािले. म्हणून, विधी एकदशी टाळली पादहजे

❖ स्लोका 173: भशकणारे असे म्हणतात की, दशामीच्या अगदी र्ोडया घटकासह एकदशी दे खील टाळली पादहजे,
जसे अमत
ृ ाशी मद्यपानाशी िागायला नको

❖ स्लोका 174: अनेक शास्त्री एकादशीिद्दल विरोधािासी ननयम दे तात. जर ब्राह्मण उपिास करीत असतील तर
चचाण करीत असतील, तर दिासाशीिर उपिास करणे आणण त्र्यौदाशी िर पराना करणे नेहमीच चांगले (सुरक्षक्षत)
आहे .

❖ स्लोका 175: जर एकादशीला दशमीचे िेद असेल तर दिासाशी दरम्यान नक्षत्र श्रिण आहे , तर शुक्ला आणण
कृष्णा पक्षांच्या दरम्यान दिासाशी उपिास करणे िरोिर आहे .

❖ स्लोका 176: हजारो ग्रह, दहा हजार व्यानतपत, लाखो अमरािती; हे सिण दिासाशीच्या एक सोळाव्या क्रमांकासारखे
नाही

❖ स्लोका 177: त्रयौदाशीिर र्ोडासा दिासाशी असल्यासही शुद्ध दिासाशी (दिासाशीचे संपूणण ददिस) सारखे
उपिास करणे योग्य आहे . दशमी एक विष आहे तर एकदशी अमत
ृ ासारखी आहे . म्हणूनच, एकादशीला विषारी
दशामीशी संपकण साधणे आिश्यक आहे आणण एकादशी, जो अमत
ृ सारखी आहे , नेहमी उपिासाने स्िीकारली पादहजे

❖ स्लोका 178: जो विधी एकादशीिर उपिास करतो आणण पढ

ु च्या ददिशी (दिादशी) करत असतो तो मख
ू ण असतो
आणण नरक प्राप्त करतो!

❖ स्लोका 17 9: ज्या शास्त्रींनी विधी एकदशीिर उपासनेचा प्रसार केला आहे ते संपत्तीसारखे िौनतक लािांच्या
ददशेने आहे त. दशदमीचा िेद असलेल्या एकादशीला िगिान हररंना कधीही आिडत नाही

❖ स्लोका 180: दस
ु रीकडे, राजा रुक्मंगाच्या पत्नी मोदहनीच्या प्रार्णनेिर, िगिान जनादण न यांनी िेद व्यासांच्या
स्िरूपात पुराणांमधील त्या विधाना भलदहल्या, ज्यायोगे केिळ िाईट गोष्टींना भ्रष्ट करण्यासाठी विधी एकदशी
उपिास करतात!

❖ स्लोका 181: कमी दे ितांची पज

ू ा जो केिळ (केिळ) िौनतक संपत्ती दे ईल. दष्ु ट लोकांच्या संपत्तीचा नाश झाला
पादहजे. असुरांच्या अज्ञान आणण चुकीचे ज्ञान िाढले पादहजे. पशांडा िाढू नये. हे लोक सिोच्च व्यक्तीचे सत्य
ज्ञान प्राप्त करू नयेत. मोक्ष त्यांच्याकडून अतुलनीय असािे. (-> म्हणून त्यांनी पुराणात काही चुकीचे विधान
भलदहले)
❖ स्लोका 182: अशाप्रकारे , जर एखाद्याने विधी एकदशीचा त्याग केला आणण दिासाशी उपिास केला तर त्या
एकाच पाळणाद्िारे को्यिधी जन्माच्या पापांची नाश होईल.

❖ स्लोका 183: जर एखाद्याने प्रनतकूल पररत्स्र्तीत ककं िा इतरांच्या अडर्ळा असूनही एकदशी पादहली तर अशा
व्यक्तीला फक्त एकापेक्षा जास्त िेळा गुण भमळतील. अनंतकाळापयांत केिळ पापच जमा झालेले नाहीत ...
(पढ
ु ील श्लोकमध्येच)

❖ स्लोका 184: ... परं तु एका जन्माच्या जन्माच्या िेळी संिाव्य संचनयत होणाऱ्या पापांची दे खील नाश होते, जर
एखाद्याने एकदशी उपासनेचे ननरीक्षण करण्यास सुरुिात केली तर दस
ु याण व्यक्तीस नष्ट होते. िगिान हरर
ककं िा मी (रुद्र) अचधक आिडत नाही अशी कोणतीही व्यक्ती नाही.

❖ स्लोका 185: एकादशीसाठी एकही िेद नसल्यास दिादशीिरील परानाशी कधीही तडजोड केली जाणार नाही.
पराना आणण मारानासाठी त्या िेळी विभशष्ट तीर्ी मानली पादहजे, म्हणून शास्त्र सांगा. (टीप - (1) या श्लोकचा
अर्ण असा आहे की जर कोणतेही िेद नसेल तर एकादशीिर उपिास करणे आिश्यक आहे आणण पररणामी
दिासाशीिर पराना करणे आिश्यक आहे . (2) येर्े मराणाने पि
ू ीच्या पि
ू ज
ण ांसाठी श्रद्धा करण्यास सांचगतले होते)

❖ स्लोका 186: िॅचलसण, घरगत

ु ी, सकक्रय जीिनापासन
ू ननित्त
ृ झालेले लोक आणण सन्यासी, ब्राह्मण, क्षबत्रय, िैश्य
आणण शुद्र, सुमांगल्य ... (पुढील श्लोक मध्ये contd)

❖ स्लोका 187: ... विधिा, सुता, िैददक, आणण इतर 4 िानाांच्या िाहे र असलेल्या, शुक्ल आणण कृष्णा पक्षांच्या
दरम्यान, याभशिाय, एकदाशी पाळली पादहजे.
❖ स्लोका 188: अज्ञानामुळे ककं िा चुकीच्या ज्ञानामुळे, जर कोणी शुक्ल एकादशी ककं िा कृष्णा एकादशीिर िोजन
घेतो तर अशा व्यक्तीला ननत्श्चतच नरक प्राप्त होईल.

❖ स्लोका 18 9: जे लोक केिळ शुक्ल पक्ष एकादशीचा उपिास करतात ि अज्ञानापासन

ू दरू राहतात, ते विचार
करतात की, कृष्णा पक्ष एकादशी उपिास करत नाही, ते पापी आहे त जे नरकात जातील. हे ननत्श्चत आहे !

❖ स्लोका 1 9 0: शंकराचायण म्हणाला: ओ वप्रय! जरी काळ्या रं गाचा ककं िा पांढरा रं ग असला तरीही गाय गायली
जाऊ नये. त्याचप्रमाणे, शुक्ल पक्ष ककं िा कृष्णा पक्ष असो, कोणी एकदशीिर कधीही खाऊ नये

❖ स्लोका 1 9 1: कृष्णा पक्षामध्ये एकदशीसारख्या विधाने न केल्या पादहजेत, िद्र नक्षत्रासह एकादशीिर उपिास
न करणे आणण अशा इतर ननवषद्ध ननयमांचे पालन करणे केिळ िौनतकिादी पररणामाच्या उद्दे शाने एकदशी
पाळणायाण लोकांसाठी आहे .

❖ स्लोका 1 9 2: िौनतकिादी इच्छे साठी उपिास करणाऱ्यांनी मोक्ष ि त्यांच्या इच्छे साठी प्रत्येक एकादशी (अपिाद
िगळता) उपिास करािा. हे कोणत्याही विशेष इच्छे च्या उद्दे शाने नव्हे तर परमात्म्यास प्रसन्न करण्यासाठी
आहे

❖ स्लोका 1 9 3: म्हणूनच शुक्ल पक्ष ककं िा कृष्णा पक्ष आहे ककं िा िरण नक्षत्र ककं िा इतर कोणत्याही
कारणामुळेच, हरर हररणाचे प्रेम प्राप्त करण्यासाठी एखाद्याने एकदाशीिर उपिास केला पादहजे आणण त्याच्या
ननिासस्र्ानातही प्रिेश केला पादहजे.
❖ स्लोका 1 9 4: दिासाशी (त्र्यौदाशी) नंतर, जर घादटका ककं िा दादा (24 सेकंद) साठी दिासाशी असेल तर
मागील ददिशी (दिासाशी) केल्याने 12 दिाडाशी परनामुळे जमा झालेले गुण नष्ट होतील . टीपुः जर दस
ु -या
ददिशी त्र्यौदाशीसह दिासाशीचा संपकण असेल तर उपिास 2 ददिसांनी करािा आणण त्रोदाशीिर पराना करणे
आिश्यक आहे .

❖ स्लोका 1 9 52: जर कोणी त्र्यौदाशीच्या परानाच्या िेळी अत्याचारी दिासाशी (त्रयौदाशी िरील अनतररक्त
दिासाशी) ककं िा दिासाशी संपली नाही तर 12 दिादाशी परना

❖ स्लोका 1 9 6: त्रोदाशीच्या ददिशी जास्त दिासाशी असल्यास आणण पूिीच्या दिाडाशीच्या ददिशीही कोणी खातो
ककं िा दिादाशीचे अत्स्तत्ि असेल तर अशा त्रयौदाशीच्या ददिशी पनाण करत नाही तर 12 दिाडाशी परना गोळा
केल्या जातात नष्ट

❖ स्लोका 1 9 7: श्रिण नक्षत्रासह दिासाशी उपिास करत नसल्यास अशा मूखण व्यक्तीने 5 िषाांपेक्षा अचधक
समद्
ृ धी गमािली. टीपुः श्रािण नक्षत्र आणण दिादाशी तीर्ी दप
ु ारच्या सुमारास जुळली पादहजे. जर श्रिण नक्षत्र
त्रयौदाशीला सामोरे जात असेल तर अशा दिासाशी उपिास करणे आिश्यक नाही.

❖ स्लोका 1 9 83: जर कोणी एकादशीिर िोजन करतो आणण दिासाशी (श्रािण दिासाशीच्या िाितीत) राहतो तर
दिासाशी पराना गहाळ होणार नाही. शेिटी, दोन्ही ददिसांचा िगिान हरर िगिान नाही का?

❖ स्लोका 1 99: जर सुरुिातीला केिळ पाना िरोिर पाणी असेल आणण नंतर योग्य जेिण असेल तर त्यात काही
चूक नाही

❖ स्लोका 200: दिासाशी फारच लहान असेल तर, सिणकाळ सकाळी येण्यापूिीच सिण सकाळचे संस्कार आणण
दप
ु ारचे आयोजन करािे. जे जेिण जे नंतर खाल्ले जाईल ते विरूपण (आकषणकतेच्या दृष्टीने)

❖ स्लोका 201: पि
ू ी िणणन केल्याप्रमाणे दिाडाशी परणाचा अभ्यास करण्यास असमर्ण असल्यास, प्रर्म पाणाना
पाणी घेऊन आणण नंतर खािे. तर काही सांगा

❖ स्लोका 202: जर एखाद्याने पाणी प्यायले तर ते खाणे तसेच अन्न न घेता समतुल्य आहे , म्हणून ज्ञानी
म्हणा. म्हणूनच, मी फक्त पाणी घेऊन दिाडाशी परानाचे ित्त
ृ ीने िागू (एक मागाणने संकल्प करािा)

❖ स्लोका 203: काशी, न गया; गंगा ककं िा नमणदा नाही; गोदािरी ककं िा कुरुक्षेत्र नाही. त्यापैकी कोणीही िगिान
हररणाच्या ददिशी (एकादशी)

❖ स्लोका 204: हजारो अश्िमेध िभलदान ककं िा शेकडो िजपेय िभलदान एकादशीच्या उपिासाच्या गुणधमाणच्या
सोळािा समकक्ष समतल्
ु य नाहीत.

❖ स्लोका 205: हे उत्कृष्ट राजा! शेकडो जन्मांिर जळलेले लाकूड, अत्ग्नद्िारे राखन
ू जाळले जाते, जो एकादशी
उपिासाने भमळविलेले गुणधमण आहे !

❖ स्लोका 206: िगिान पद्मनाि (एकादशी) च्या ददिसाप्रमाणे आपल्या पापांचे उच्चाटन करण्याच्या हे तूने या
पर्थ
ृ िीिर दस
ु रा ददिस नाही.
❖ स्लोका 207: हे राजा! िगिान पद्मनािाच्या ददिशी केिळ एक सण होईपयांत या मानिी शरीरात संयोग होऊन
राहतात

❖ स्लोका 208: हे प्रिू! अकराव्या ददिशी (एकादशी) उपिास करून अकरा इंद्रीयांनी केलेले सिण पाप नष्ट होतात.
टीपुः 11 इंद्रीये म्हणजे डोळे , कान, नाक, जीि, त्िचा, तोंड, हात, पाय, गुदव्दार आणण मळकळणारे अंग आणण मन
(मानस)

❖ स्लोका 20 9: हे राजा! आपल्या पापांची नाश करण्यासाठी एकादशीच्या िरोिरीने दस

ु रे काहीही नाही. जरी
एखाद्याने एकदशी दशणविल्यािद्दल फक्त पादहले तर अशा व्यक्तीला यम ददसणार नाही

❖ स्लोका 210: िगिान िेद व्यास म्हणाले: माझ्या ददिशी (एकादशी), जरी कोणी मला र्ोडेसे अन्न दे ईल तरी
अशा व्यक्तीला नरक प्राप्त होईल. तर मग जे स्ित: च अन्न खातात तेच!
❖ स्लोका 211: िगिान िेद व्यास म्हणाले: जो एकादशीिर अन्न खातो, तो शुक्ल पक्ष ककं िा कृष्ण पक्ष असेल
तर ब्रह्मा हत्त्या, गो Hatya, thieving, Gurupatni Gamana, आणण इतरांचे पाप भमळे ल

❖ स्लोका 212: स्ित: च्या आईसह झोपेत, गोमांस खाणे, ब्राह्मण मारणे, अल्कोहोल वपणे - अगदी एकादशीिर
खाण्यावपण्याच्या िाितीत तल
ु ना करताना हे ठीक आहे . टीप: ही तल
ु ना केिळ एकादशी उपासनेच्या महत्त्ििर
प्रकाश टाकण्यासाठी िापरली जाते आणण त्या अनैनतक गनतविधींिर कोणत्याही प्रकारचा ननणणय नाही.

❖ स्लोका 213: एकादशीच्या शुि ददिसाने जे अन्न खातात ते मानिांमध्ये सिाणत कमी असतात. जर अशा
लोकांस अयोग्य चेहरा ददसला तर कोणीतरी सूयण पहायला पादहजे (स्ितुःला शुद्ध करण्यासाठी)

❖ स्लोका 214: ब्रह्मा हत्या आणण इतर या पर्थ

ृ िीिरील सिण मोठे पाप, िगिान हरर (एकादशी) च्या ददिशी आश्रय
घेतात आणण िोजन करतात.

❖ स्लोका 215: रुग्मांगडा म्हणाले: आठ िषाणपेक्षा जास्त ि अस्सी पेक्षा कमी ि एक व्यक्ती विष्णुच्या ददिशी
अन्न खाल्ले तर अशी व्यक्ती मोठी पापी आहे !

❖ स्लोका 216: पद्मनाि (एकादशी) च्या ददिशी अन्न खाणारे कोणी, त्याचे िडील, मल
ु गा, पत्नी ककं िा भमत्र असो,
भशक्षा करणारा आहे आणण भशक्षेस पात्र आहे

❖ स्लोका 217: धमण वििूषण म्हणाले: ओ िक्त! उद्या सकाळी एकदशी आहे . म्हणून आज, कोणत्याही क्षारा
पदार्ाांचा (कॉटीडॉल्डन्स) िापर करू नका. मीठ खाऊ नका. फक्त हिेशीर पदार्ाांिर दटकून राहा (दध
ू , दही, फळे ,
आमला इ.)

❖ स्लोका 218: आज आपल्या पत्नीशी शारीररक संिंध ठे िू नका. जभमनीिर झोपा आणण सतत विचार करा की
ब्रह्माचा आणण इतरांचा दे ि कोण आहे , जो सदै ि उपत्स्र्त असतो, जो परु
ु षामध्ये सिोत्तम आहे !

❖ स्लोका 219: दशमीिर फक्त एकदाच िोजन घ्या. एकादशीिर पण

ू ण उपिास करा आणण श्रद्धा, नतलोडक, वपंडा
प्राधान्य आणण जाल तारपान सारख्या अनुष्ठानांचे पालन न करा.
❖ स्लोका 220 आणण 221: ब्रह्मा आणण व्यास म्हणाले: दिासाशीच्या पवित्र ददिशी, ज्या ददिशी सिण पापांचा नाश
होतो, उपिास करणाऱ्यांनी यम ककं िा नारक पादहलेच पादहजे. अशा लोकांना कधीही नरकात पीडा होणार नाही!

❖ स्लोका 222: शंकराचायण म्हणाला: सिण पुराण पुन्हा िारं िार सांगत आहे त - ते अन्न खाऊ नये आणण
एकादशीिर अन्न खाऊ नये!

❖ स्लोका 223: जोपयांत त्जिंत नाही तोपयांत नेहमीच दिादाशी पाळली पादहजे. स्िच्छ हृदयाने िगिान श्रीकृष्ण
यांची उपासना करािी

❖ स्लोका 224: हे ज्ञानी लोक! िगिान श्रीकृष्ण एकटे िक्ती करून भमळिू शकतात आणण धनाने नाही. जो
िक्तीने त्याची उपासना करतो, त्याला सिण इच्छा प्राप्त होतात

❖ स्लोका 225: जसे तहानने पीडडत आहे तशीच जलसामग्रीिर समाधानी आहे , सिण दुःु खांचा विध्िंसक िगिान
जगन्नार्, एखाद्याने कमीत कमी पाण्याची पूजा केली तरीदे खील त्याला समाधानी आहे .

❖ स्लोका 226: ओ नारभसंह, ज्याला कमलसारखे डोळे आहे त! मी िसलो आहे , झोपत आहे , उिे आहे ककं िा चालू
आहे तरीही माझ्या अंतुःकरणात रहा

❖ स्लोका 227: हे िगिान नरभसंह! जो सिणव्यापी आहे , अविनाशी आहे , जो कमलसारखा आहे आणण जो सिाांचा
प्रिु आहे . माझ्या प्रत्येक अिस्र्ेत माझ्या हृदयात राहा (जसे की जेव्हा जागे, झोपे, स्िप्न, िेशुद्ध इत्यादद)

❖ स्लोका 228: हे िगिान कृष्ण, डोळ्यांसारखे डोळे कमल! कृपया माझे हात द्या जे माझे एकमेि आश्रय आहे त
जेव्हा मी गळतीचे महासागरामध्ये िुडत आहे जे हे शब्दशुः जीिन आहे (जीिन आणण मत्ृ यूचे चक्र)

❖ स्लोका 22 9: िेदांचे सार हे आहे की एकाने (ए) कधीही एकादशीिर अन्न खाऊ नये (ि) कधीही अल्कोहोल न
वपणे आणण (सी) ब्राह्मणांना मारू नका (ज्ञानी मनुष्य)

❖ स्लोका 230: हे प्रिूचा जगा! कोणत्याही दोष ककं िा सुधारणा न करता! अविनाशी! ज्या िेदांनी घोवषत केले
आहे ! ओ िासद
ु े ि! कृपया माझे रक्षण करा. आयष्ु याच्या आणण मत्ृ यूच्या या दुःु खग्रस्त चक्रातन
ू मला िाहे र काढा

❖ स्लोका 231: हा विषय (सिण पि

ू ी उल्लेख केलेले विषय) िरे च गण
ु धमण दे तो, अनतशय गप्ु त आहे , पवित्र आहे
आणण सिण पापांचा नाश करते. यामुळे आयुष आणण ख्यातीही िाढते आणण काळी आणण िाईट स्िप्नांचाही नाश
होतो

❖ स्लोका 232: या कभलयुगमध्ये, खुनी, चोरणे आणण इतरांसारख्या कक्रयाकलापांमधून िरे च पाप झाले तर काय?
गोविंडाचा केिळ स्मरणशक्ती कापसाच्या गालांप्रमाणेच सिण पापांचा नाश कररतो!

❖ स्लोका 233: काली युगात, िगिान केशिच्या िक्तांना िीती िाटली नाही. सिण पापांची स्मरणशक्ती, संताप
आणण ध्यान लक्षात घेऊन नष्ट होतात

❖ स्लोका 234: हे कायण पि

ू ाणग्रहविना ऐकायला हिे. हे िक्तीने भशकले पादहजे आणण धमाणच्या मागाणिर असलेल्यांना
पुन्हा िारं िार ननदे भशत केले पादहजे
❖ स्लोका 235: जे लोक या कायाणचा अभ्यास करतात, जे सिोच्चतेच्या महानतेचे आणण श्रेष्ठतेचे उपदे श करतात
ते त्यांचे सिण पाप गमाितात आणण प्रिुचे सिोच्च जग प्राप्त करतील!

❖ स्लोका 236: जो कोणी या कायाणकडे लक्ष दे तो तो धमण मागाणिर चालतो. जो कोणी या कायाणकडे लक्ष दे तो तो
िाईट विचार सोडून दे ईल. जो या कायाणकडे लक्ष दे तो तो ज्ञान प्राप्त करे ल. जो या कायाणकडे लक्ष दे तो तो मोक्ष
प्राप्त करे ल

❖ स्लोका 237: म्हणूनच कोणीतरी हा शास्त्र ऐकला पादहजे. प्रत्येकाने हा शास्त्र इतरांना ददसािा. (परं तु) हे शास्त्र
कधीही दष्ु ट लोकांना ददले जाणार नाही, ज्यांच्याकडे दष्ु ट तकण आहे .

❖ स्लोका 238: संसार विष (त्जक्र चक्रा) खाऊन मत

ृ (जसे) मत
ृ या पर्थ
ृ िीिरील लोकांना अमत
ृ दे ण्यासाठी,
कृष्णमूष्णण महाणणि या कृतीची रचना केली गेली आहे .

❖ स्लोका 23 9: विष्णु (म्हणजे तीर्ण) च्या पाय पासून पवित्र पाण्याने स्ितुःला भशंपडण्याचे कायण हजारो कोटी
र्रर्ेत्रात न्हाऊन घेण्यासारखे आहे !

❖ स्लोका 240: दररोज जे खाल्ले जाते, त्याकररता शालीग्राम भशलाला अपणण केलेले पवित्र पाणी हजारो कोटी
र्रर्ेत्रात स्नान करण्याचे काय आहे ?

❖ स्लोका 241: दररोज शालीग्राम भशलाला स्पशण करणारे लोक, अशा लोकांच्या हाती दे ण्याची दे िाची इच्छा

❖ स्लोका 242: आग आणण यम ककन्कर नरकमध्ये सहन करणे खूप कठीण आहे . नारकचा मागण अडचणींसह
फारच लज्जास्पद आहे आणण "प्राता" होण्याची त्स्र्ती फारच कठीण आहे

❖ स्लोका 243: या सिण गोष्टींकडे आणण िाईट कृत्यांमुळे विचार केला जाणे आिश्यक आहे , जे नरकात जाते. या
कारणासाठी, िगिान विष्णुच्या नािाचे सतत स्मरण आणण जप करणे कधीही सोडू नये

❖ स्लोका 244: िेद व्यास म्हणाले: अच्यत

ु , अनंत आणण गोविंद या नात्याने प्रिच्
ू या नािांचा जप करून सिण रोग
पूणप
ण णे घािरले आहे त आणण ते नष्ट होतात. मी जे सत्य िोलतो ते सत्य आहे

❖ स्लोका 245: ज्यांनी कमीतकमी एकदा "हा-रे " दोन अक्षरे िोलली आहे त, त्यांनी मोक्ष ददशेने प्रिास करण्यासाठी
सामान तयार केला आहे !

❖ स्लोका 246: अशाप्रकारे , िगिान ब्रह्मा, इतर सिण दे िता आणण पवित्र ऋषी िगिान नारायण यांचे पवित्र नाि
उच्चारतात, सिणश्रेष्ठ कोण आहे , जो सिाांचा सिोच्च दे ि आहे

❖ स्लोका 247: दररोज िगिान नारायणािर िक्ती करण्याकररता ध्यान दे णारी व्यक्ती, दान, यात्रेकरू, तपस्या ककं िा
यज्ञांचे काय उपयोग आहे ?
❖ स्लोका 248: जो आपल्या हृदयात िगिान हररिर ध्यान करतो, त्याला सिोच्च आणण सिणश्रेष्ठ गुण असलेल्या
प्रत्येकािद्दल विचार करण्याकररता, दररोज एक उत्सि असतो, दर ददिशी तो ख्याती प्राप्त करतो, दररोज तो
संपत्ती प्राप्त करतो आणण दररोज तो विजयी उदय

❖ स्लोका 24 9 आणण 250: एक माणूस नर ककं िा मादी असूनही, एक व्यक्ती 14 िषाांच्या ियापेक्षा पलीकडे
जातो, तो कमीतकमी दहा जन्माची खात्री करुन घेण्यासाठी प्रत्येक भमननटात परु े से कमण करतो. जन्म आणण
मत्ृ यू हा चक्र अनंतकाळापयांत चालू आहे . म्हणून, सिोच्च िगिान हररला न जाणता, मोक्षाची इच्छा कशी काय
येऊ शकते?

❖ स्लोका 251: एकदा एक माणूस 14 िषाांचा होतो, तो कमीतकमी 10 अचधक शरीरे (जन्म) याची हमी
दे ण्याकररता पुरेसे कमण करत असतो. मागील कमाण संपल्यानंतर मोक्ष भमळिणे कसे शक्य आहे ?

❖ स्लोका 252: जर कोणी समान िरोिरीच्या िरोिरीने िागतो, ककं िा जर एखाद्याने समान पातळीिर असमानता
केली तर अशा व्यक्तीने दे िता असला तरीदे खील त्याच्या त्स्र्तीतून पडेल

❖ स्लोका 253: संपत्ती, संिंध, िय, एखाद्याची भमळकत आणण पाचिा ज्ञान होय. हे पाच गोष्टी आहे त जे आज्ञा
मानतात. त्यानंतरचा उल्लेख केलेला एक मागील गोष्टीपेक्षा एक चांगला घटक आहे

❖ स्लोका 254: जो सिण संिेदनाशील व्यक्तींना त्यांच्या मूळ गुण आणण त्स्र्तीनुसार िागतो आणण आदर करतो;
अशा व्यक्तीशी िगिान विष्णु खूप प्रसन्न आहे त

❖ स्लोका 255: जो आपल्या पालकांना, दश्ु मनांना, मुलांचा आणण भमत्रांना त्यांच्या ननसगण (गुनास) समजल्यानंतर
आणण त्यांच्या स्ििािाप्रमाणे िागतो; अशा व्यक्तीस 'समिुद्धी' (स्तराचे प्रमुख व्यत्क्त) म्हणून ओळखले जाते

❖ स्लोका 256: एखाद्याला मत्ृ यू प्राप्त करायची असली तरी त्याने कधीही 'आडनाि' नसािे. नारायणापेक्षा इतर
कोणत्याही दे िाचे नाि उच्चारू नये!

❖ स्लोका 257: ज्या ददिशी िगिान हरर ददिशी उिणररत नैिेद्य उपिोगतात, अशा व्यक्तीने त्याच्याकडे असलेल्या
अशा प्रकारच्या अन्नपदार्ाणसाठी प्रत्येक चंद्रासाठी शंिरपेक्षा अचधक चंद्रयान व्रतमध्ये गुण भमळितील.

❖ स्लोका 258: जरी एखादी व्यक्ती चंदला असली तरी, त्याच्या कपाळािर एक साधा आणण सुंदर उधाि पुंड्रा
(उभ्या ककं िा सरळ चचन्ह - िैष्णि चचन्ह) आढळल्यास, अशा व्यक्तीला एक सन्माननीय व्यक्ती आहे आणण
त्याला आदर भमळतो. यािद्दल काही शंका असू दे ऊ नका!

❖ स्लोका 25 9: मार्ेिर उरध्ि पुंड्रा सरळ, सुंदर अशा सरळ असािी आणण त्याला अंतर / नछद्र / मध्यिागी
उघडणे आिश्यक आहे . ते अंतर माझ्या घरी आहे !

❖ स्लोका 260: जो अशुद्ध आहे ; जो कोणी कोणत्याही रीनतने अभ्यास करत नाही; जो त्याच्या मनात पाप करतो;
असे लोकदे खील शुद्ध होतात की जर त्यांनी दररोज उव्िाण पड्र
ुं ा ठे िले

❖ स्लोका 261: उरधा पुंड्रा नसलेल्या व्यक्तीचे चेहरे म्हणजे किरीसारखे आहे . जर कोणी अशा चेहऱ्याकडे िघत
असेल तर कोणीतरी सय
ू ाणकडे िघू नये (स्ितुःला शुद्ध करण्यासाठी)
❖ स्लोका 262: यज्ञ, दे णगी, तपस्या, िेदांचे भशक्षण आणण वपतस
ृ तेरपाना, उरध्ि पंड्र
ु ा न ठे िता हे केले तर हे सिण
िेकार होते.

❖ स्लोका 263: ज्या लोकांनी गोपी चंदानाला त्याच्या कपाळािर, हाताने आणण इतर िागांिर िसविले आहे अशा
सिण लोकांनी केिळ शुद्ध केले आहे . यािद्दल काही शंका नाही!

❖ स्लोका 264: "िैष्णि आमच्या कुटुंिात जन्मला आहे . तो आपल्याला नरकातून िाहे र काढील! "असे म्हणणे
म्हणजे, जन्माच्या जन्माच्या वपट्रसचे उत्सि साजरा करणे. कुटुंिातील वपटमहास आनंदाने नाचतात!

❖ स्लोका 265: िगिान विष्णु िक्त म्हणन

ू आयष्ु य केिळ पाच ददिस उत्कृष्ट आहे . जर केशिाकडे िक्ती नसेल
तर हजारो कल्पना आयष्ु यिर कचरा आहे

❖ स्लोका 266: एक व्यक्ती जो िगिान विष्णुची पूजा, स्मरण ककं िा जप करत नाही तो पर्थ
ृ िीिरील िार आणण
अन्न शत्रू आहे . अशा व्यक्तीच्या जन्माचा उपयोग कसा होतो?

❖ स्लोका 267: या पर्थ

ृ िीिर, जर एखाद्या व्यक्तीला विष्णुची िक्ती नसेल तर तो ब्राह्मण असला तरीदे खील
त्याच्याकडे पाहू नये. जर एखादा माणूस चार िणाांच्या िाहे र जन्माला येतो, परं तु िगिान विष्णुचा िक्त आहे
तर अशा व्यक्तीने तीन जग शुद्ध केले पादहजेत!

❖ स्लोका 268: यम म्हणाले: ज्या व्यक्तीमध्ये िैष्णिच्या घरी अन्न आहे आणण विष्णु िक्तांसह कोणाशी संपकण
आहे , तो िैष्णिांच्या ओळखीमुळे त्याच्या सिण पापांपासून मक्
ु त होईल

❖ स्लोका 26 9: ओ िैश्य! िैष्णिचे सेिक आणण िैष्णि (िैष्णिांनी ददलेला अन्न) खाणारे ब्राह्मण दे खील
जीिनाच्या दुःु खांपासून मुक्त होतील आणण मोक्ष प्राप्त करतील, जसे िैष्णि

❖ स्लोका 270: एखाद्याने नेहमी िैष्णि कडून अन्न भमळविण्यासाठी प्रयत्न करािे आणण प्रार्णना केली पादहजे.
यामुळे, सिण पापांची सुटका होईल आणण िगिान विष्णुच्या ननिासस्र्ानात आदर केला जाईल

❖ स्लोका 271: सिाणत मोठा पापीसुद्धा िैष्णिकडे आला पादहजे आणण त्याला त्याच्या घरी िगिान विष्णुला
अपणण केलेल्या अन्नासाठी विनंती करािी. जर अन्न उपलब्ध नसेल तर त्याने कमीत कमी पाणी घ्यािे
(िैष्णिच्या घरापासून)

❖ स्लोका 272: सिण पापांपासून स्ित: ला शुद्ध करण्यासाठी, विष्णु िक्ताच्या घरी जाणे, मनापासून त्याला आदर
करणे आणण प्रिूला अपणण केलेल्या अन्नाची विनंती करणे.

❖ स्लोका 273 आणण 274: एक सत्य िैष्णि एक आहे जो ननधाणररत केलेल्या अनुष्ठानानुसार स्नान करतो, अंग-
नायस, मुद्रा-नायसा सादर करतो, ऋषी, चंद आणण दे िता यांचे नाि लक्षात ठे ितो, नारायणा अष्टक्षरा आणण
िासद
ु े ि दिडशक्षराचा सिोत्तम मंत्र म्हणतो आणण नेहमी िैष्णि दक्ष ठे ितो. जो िैष्णि पाहतो, जरी तो ब्रह्मा
हत्त्याच्या पापांची पत
ू त
ण ा करीत असेल तर तो सिण पापांपासन
ू मक्
ु त होईल. िैष्णि स्ितुः पाप मक्
ु त होईल!
❖ स्लोका 275: जो एक अंगिूत आहे ; ज्याने गायींची हत्या केली आहे ; ज्या िेदांमध्ये दोष आढळतात; ज्याने सिण
पाप केले आहे ; गोपी चंदानाच्या संपकाणिर असे लोक दे खील शुद्ध होतील

❖ स्लोका 276: जर कोणी चंदनाचा एक लहान तुकडा दान करतो, तो गोपीसला स्पशण करीत असेल, ब्राह्मणांना,
अशा व्यक्तीची सात वपढ्या पापांपासून मुक्त होतील!

❖ स्लोका 277: एखाद्याने विष्णुचा िक्त नसलेल्या व्यक्तीला, पाण्याचे िूंद दे खील नाही, कोणतेही िक्ष्य दे ऊ नये.
ब्राह्मण ज्याचे चक्र आणण शंका त्याच्या शरीरािर चचन्हांककत करतात, त्यांनी दे ितांना ददलेली हिी दे िी आणण
वपतस
ृ अपणण केलेली क्रय दान करणे आिश्यक आहे .

❖ स्लोका 278: व्यास म्हणाले: "तद् विष्णोह परमम पदम" मंत्राचा मंत्र घेताना, उजव्या खांद्यािर, एखाद्याने
सुदशणन (चक्र) आणण डाव्या खांद्यािर चचन्ह ठे िला पादहजे, तर एखाद्याने शंखाचे चचन्ह धारण करािे

❖ स्लोका 279: यज्ञोपिीत असलेल्या ब्राह्मणाने 'भशखा' िांधली पादहजे आणण त्याच्या खांद्याच्या तळाशी शंका
आणण चक्र यांचे गुण घ्यािेत. तर श्रुनत "पावित्रम ते विटाटम ..." म्हणते

❖ स्लोका 280: रुद्र म्हणाले: ज्या लोकांनी िगिान हरर यांच्याकडे िक्ती केली आहे त्यांनी गोपी चंदानाचा िापर
करून शंक, चक्र, गडा, पद्म आणण नारायण या पाच शस्त्रांचे गण
ु घालािेत. प्रत्येक पाच शस्त्रांचे चचन्ह प्रत्येकाचे
मार्े, डोके, हृदय आणण खांद्यािर िेगळे असािे

❖ स्लोका 281: कपाळािर गडाचे चचन्ह, डोक्यािर धनुष्य आणण िाणांचे चचन्ह, हृदयािरील पद्म आणण कौस्तुिाचे
चचन्ह आणण खांद्यािर शंखा आणण चक्र यांचे चचन्ह असािे.

❖ स्लोका 282: िौनतकिादी पररणामांनंतरही एक ज्ञात आत्माही जाऊ शकत नाही. शास्त्रात सांचगतल्याप्रमाणे
नेहमीच कमण केल्या पादहजेत

❖ स्लोका 283: जरी िूत, ितणमान आणण िविष्याचे ज्ञान असेल आणण संपूणण जग जगणे चांगले असेल तरीदे खील
श्रनु त आणण स्मत
ृ ी यांच्यातील तपशीलिार कतणव्ये कधीही सोडू नयेत.

❖ स्लोका 284: जर एखाद्याने त्याच्या क्षमतेनस

ु ार आणण ननसगाणनस
ु ार आणण प्रिच्
ु या पण
ू ण श्रद्धा आणण
ज्ञानानुसार आपली कतणव्ये पार पाडली तर अशा व्यक्तीच्या कृतीतून जास्तीत जास्त पररणाम भमळतील

❖ स्लोका 285: एखाद्याने स्ित: ला ननधाणररत केलेल्या कतणव्यांनुसार शंिर िषे जगण्याची इच्छा असािी. जर हे
केले गेले, तर कोणत्याही कृतीतून कोणतेही पाप केले जाणार नाही. जर कोणी कृती सोडली तर पाप ननत्श्चत
होईल
❖ स्लोका 286: जे िेदांच्या आधारे आहे ते धमण आहे . िेदांच्या विरोधात जे आहे ते अधमण आहे . जे चांगले लोक
(सात्त्िक लोक) च्या सरािानस
ु ार आहे आणण जे त्यांना आिडते ते धमण आहे

❖ स्लोका 287: हे कमण जे पररणाम न जोडता केले जाते आणण सिोच्च दे िाचे ज्ञान असलेल्या गोष्टींना 'ननित्त
ृ ी
कमाण' असे म्हणतात. जो ननित्त
ृ ी कमाण करतो तो परभ्रह्मा प्राप्त करे ल, जो चचरं तन आहे आणण जो शुि गुणांनी
िरलेला आहे !
❖ स्लोका 288: िाभळता सुक्तामध्ये, िगिान िायुदेिच्या तीन आश्चयणकारक अितारांचे िणणन केले आहे . तीन
अितार िगिान हररच्या इच्छे नुसार झाले आहे त आणण अितारांची मूळ शक्ती (मूळ प्राण) म्हणून समान शक्ती
ि ज्ञान आहे . तीन अितार दे खील पूजा योग्य आहे त आणण उत्कृष्ट आहे त. हनुमानचा पदहला अितार िगिान
राम यांचे सीताकडे घेऊन गेला. िीमाच्या दस
ु याण अिताराने कौरिांच्या सैन्याचा नाश केला. माधिच्या नतसऱ्या
अिताराने या ननभमणतीची रचना िगिान केशि यांच्या कृपेने केली आहे

❖ स्लोका 28 9: हे कायण, जो आनंददत सय

ू ाणच्या ककरणांसारखा आहे , आनंदातर्ण म्हणतात आणण दे ितादे खील
शोषलेल्या तेजस्िी ककरणांसारखे आहे , आपल्या सिण चांगल्या इच्छा

❖ स्लोका 2 9 0: िगिान विष्णु सिण शुि गुणांनी िरलेले आहे ; तो सिण दोषांपासून मुक्त आहे ; तो नेहमी
समाधानी असतो (तप्ृ त नसतो, इच्छा नसतो); तो माझा वप्रय दे ि आहे . या कामामुळे मला आनंद होईल!

❖ अशाप्रकारे कृष्णमूर्त महाणतव, श्री मदनंदर्ीर्त भगवर्पदाचार्त र्ांनी लिहहिेिे कार्त समाप्र् होर्े.