Magsasaka sa Asya, Magkaisa!
Labanan ang kontrol ng mga Dambuhalang Agro-Kemikal na Kumpanya!
Panawagan ng mga delegado ng SAMAKI, isang aktibidad na pinangunahan ng Pesticide Action Network Asia Pacific
Nitong 2017, naging masigla ang ga-
waing networking ng MASIPAG sa
iba’t ibang mga bansa at rehiyunal na
aktibidad. Mula sa mga kumperensyang
tumatalakay sa mga napapanahon isyu,
pagsasanay at mga pag-aaral, naging
tampok ang pagbabahagi ng MASIPAG
ng mga karanasan, tagumpay at hamon
ng mga maliliit na magsasaka partikular
sa pagpapa-unlad ng agroekolohiya at
pagsusulong sa soberanya sa pagkain.
Bunga ng mga pagbabahaging ito ang
pagdami ng mga samahan at organ-
isasyon na nagnanais na matutunan din
ang mga programa at gawain ng MASI-
PAG, lalo na sa konserbasyon ng mga
binhi, pagpapalakas ng organisasyon
at kampanyang adbokasiya. Patunay
lamang ang mga ito sa pagkalapat ng
July - December 2017
mga prinsipyo, pamamaraan at pro-
grama ng MASIPAG sa kalagayan ng
mga maliliit na magsasaka. Gayunman,
ang patuloy na pagkilala sa MASIPAG
ng iba’t ibang mga samahang magsa-
saka at NGO sa iba’t ibang mga bansa
ay nangangahulugan lamang ng higit
pang pagpapaigting ng ating gawain sa
pagtataguyod at pangangalaga sa kaal-
aman at karapatan ng mga magsasaka.
Tayo ay nasa pusisyon na makapag-
ambag ng ating kaalaman at suporta
sa mga samahang magsasakang
nagnanais ng likas-kaya pagsasaka at
makatarungang sistema sa lipunan.
Kung nagsasanib-pwersa ang mga ma-
lalaking korporasyon gaya ng Monsanto
at Bayer, Syngenta at ChemChina, at
Dow at DuPont para sa mas matind-
ing monopolyo sa mga binhi at input sa
agrikultura, kailangan din magsanib-
pwersa ang mga mahihirap na magsa-
saka sa Asya at buong mundo laban
sa tumitinding kontrol ng mga dayuhan
korporasyon. Magpapalakas sa pagka-
kaisa at konsolidasyon ng mga magsa-
saka ang mga aktibidad at gawain sa
iba’t ibang mga alyansa at network na
aktibong pinangungunahan o nilalahu-
kan ng MASIPAG.
Inilaan ang pahinang ito hanggang pa-
hina 5 para sa mga akda at artikulong
pumapatungkol sa naging ambag ng
MASIPAG sa pagpapalakas ng pagka-
kaisa ng mga magsasaka sa iba’t ibang
bahagi ng Asya.
Makulay, Makabuluhan, Napapanahon:
MASIPAG, Namayagpag
sa 19th Organic World
Congress ni Lucille Ortiz
Greater Noida, India - Matagumpay
na isinagawa ang ika-19 na
Organic World Congress (OWC) sa
pangunguna ng IFOAM-Organics
International mula Nobyembre 9-11,
kung saan aktibong nakibahagi ang
sampung magsasaka at staff ng
MASIPAG. Sa OWC, tinatalakay ang
mga napapanahong isyu at hamon
sa organikong pagsasaka sa buong
mundo habang ipinagdiriwang din ang
mga makulay na tagumpay na na-
kamit ng mga magsasaka na nagsu-
sulong ng ligtas at masustansyang
pagkain. Bago ang OWC, nagkaroon
ng mga pre-conferences ang iba’t
ibang self-organized structures sa
New Delhi gaya ng General Assembly
ng Intercontinental Network of Organic
Farmers Organizations (INOFO).
Sa INOFO General Assembly, malaki
ang naging partisipasyon ng MA-
SIPAG bilang Southeast Asia Con-
venor at Secretary. Muling nahalal
ang MASIPAG bilang co-convenor
na kakatawanin ni Virginia Nazareno
ng Kiday Community Farmers As-
sociation (KCFA) sa General Nakar,
Quezon. Bahagi ng gawain ng IN-
OFO convenor ang pagpapadaloy ng
komunikasyon sa pagitan ng mga Or-
ganic Farmers Organizations (OFOs)
sa rehiyon, at pagbitbit sa mga isyu
at kampanya na isinusulong ng mga
magsasaka sa rehiyon. Katulong ni
Nanay Virgie si Rowena Buena para
sa mga gawain sa INOFO.
Tampok naman sa 19th Organic
World Congress ang iba’t ibang
makukulay na mga aktibidad gaya
ng Seeds Festival at mga bahaginan
hinggil sa iba’t ibang mga
paksa at karanasan ng iba’t
ibang mga organisasyon
at bansa. Nagbahagi ng
kanilang mga karanasan at Ipinangalan ng IFOAM kay Ka Pecs ang isang lugar-kumperensya
praktika sa Farmers Track bilang pagkilala sa kanyang ambag sa organikong agrikultura
sina Virginia Nazareno,
Ramelyn Jagonilla, Angelita Agro-Ecology and Farmer-Bred
Manangan, Ponciano Adornado, at Paddy – workshop na iorganisa
Rodolfo Orbigoso. Kabilang din sa ng SWISSAID, CDRSC, at
nagbahagi si Anita Morales, Execu- MASIPAG
tive Director ng METSA Foundation
na isang NGO partner ng MASIPAG, Matapos ang mga kumperensya at
habang tinalakay naman ni Rowena General Assembly, tumulak naman
Buena ang karanasan ng Pilipinas sa ang apat sa mga delegado ng MASI-
pagpapalaganap ng PGS sa bansa. PAG tungong Kolkata para sa isang
Positibo ang naging pagtanggap at workshop na inorganisa ng SWIS-
reaksyon ng mga taga-pakinig sa SAID kasama ang SWISSAID-India.
naging pag-usad ng PGS sa Pilipinas Dito nagbigay ng batayang pagsa-
at kung papaano ito nagsisilbi para sa sanay sina Nanay Virgie at Dennis
kagalingan ng maliliit na mga magsa- Omison, Back-up Farm Manager sa
saka. MASIPAG Visayas, hinggil sa Partici-
patory Rice Breeding. Nagbahagi din
IFOAM-Organics International sila sa programang CIMME ng MASI-
General Assembly PAG. Naging produktibo ang dalawa-
ng araw na workshop at nagbunga ng
Matapos ang tatlong araw na OWC, mga potensyal na pakikipag-ugnayan
dalawang araw ang inilaan para sa at kolaborasyon sa pagitan ng mga
general assembly ng IFOAM-Organics partner organization ng SWISSAID sa
International. Dinaluhan ito ng mga India, Tanzania at Myanmar.
affiliates o miyembro ng IFOAM, mga
self-organized structures at re- Sa kabuuan, isang positibo at produk-
gional platforms. Bilang kasapi, may tibong karanasan para sa MASIPAG
karapatang bumoto ang MASIPAG sa ang mga aktibidad sa India. Mul-
mga inihaing mosyon hinggil sa mga ing ipinamalas at kinilala ang husay,
regulasyon ng PGS, istruktura ng kasanayan at angking kaalaman ng
kasapian o membership, guidelines mga magsasakang MASIPAG sa pag-
sa organic standards, at mga usaping susulong at pagsasabuhay ng susten-
may kinalaman sa transparency. Sa able at organikong agrikultura. Hamon
nasabing GA, naitalaga sa pama- din na maituturing ang pagkilalang ito
magitan ng pagboto ang bagong set upang mas paigtingin at palawakin
ng IFOAM World Board. ang teknolohiyang MASIPAG para sa
pag-unlad ng nakararaming maliliit na
magsasakang Pilipino.
Suhay
Page 2
 Learning Exchange ng Stop Golden Rice Network
sa Odisha India, Matagumpay na Inilunsad
ni Ana Bibal
Odisha, India - Inilunsad nu- sa rehiyon ng Cordillera. Mayaman isha, India kung saan nakatalakayan
ong October 7- 14, 2017 ang Asia din ang naging pagbabahagi ni Harry ng mga delegado si Dr. Debal Deb,
Farmers’ Learning Exchange na may Sandy Ame ng Alyansa ng Kilusan isang kilalang rice scientist sa India.
layuning palawakin ang kampanya la- para sa Repormang Agraryo o AGRA Mayaman ang naging pagbabahagi ni
ban sa Golden Rice at magpalalim ng mula sa Indonesia hinggil sa kilu- Dr. Debal Deb ukol sa kanyang ga-
mga pamamaraan ukol sa soberanya sang magsasaka para sa repormang wain at karanasan sa agroekolohiya,
sa pagkain at agroekolohiya. agraryo at pag-igting ng militarisasyon pananaliksik, pagpapalaganap at kon-
kaalinsabay ng lumalawak libo-libong serbasyon ng daan-daang tradisyunal
Unang isinagawa ang workshop at ta- ektarya ng mga plantasyon ng mga na binhi ng palay. “Higit kailanman,
lakayan sa Bhubaneshwar kung saan hybrid at GMO na binhi gaya ng soya, kailangang ibalik at pahalagahan ang
nagbahagi ang mga delegado hinggil mais at palay. plantasyon. Ibinahagi ekolohiya, katutubong na mga likas
sa kalagayan ng sektor kayang sistema ng
ng magsasaka’t agri- agrikultura at tradi-
kultura ng kani-kanilang syunal na mga binhi
bansa, partikular na ang at pagkain habang
isyu at kampanya laban patuloy na tinutu-
sa GMOs/Golden Rice. tulan at minumulat
Bukod dito, nagbahagi ang mga mamama-
din ang mga delegado yan hinggil sa ganid
ng kanilang mga pro- na interes mga kor-
grama para isulong ang porasyon sa likod ng
likas kayang pagsasaka, mga teknolohiyang
soberanya sa pagkain at GMO,” ayon kay Dr.
karapatan ng mga mag- Deb.
sasaka lupa, likas yaman
at binhi. Naging isang maku-
lay at bagong kara-
Kabilang sa mga nag- nasan ng mga del-
bahagi sina Cris Panerio egado ang pagbisita
(MASIPAG) hinggil sa at pakikiisa sa pam-
mga makasaysayang Nakipagpalitan ng kaalaman at karansan ang mga delegado ng Stop Golden Rice pamayanang ritwal
pagkilos ng mga mag- Network sa samahan ng mga kababaihan sa Malkangiri, Odisha sa India ng tag-ani ng mga
sasaka laban sa ‘green katutubo o adivassi
revolution’ at IRRI dito sa Pilipi- rin ni Sandy ang kanilang mga pag- mula sa tribong Koya sa Malakangiri,
nas nuong 1980s at GMOs nitong sisikap na palawakin ang kasanayan Odisha. Katuwang nila ang ORRISSA
2000s, partikular na ang matagump- at kaalaman ng mga lider magsasaka sa kanilang mga programa para sa
ay na pagbunot at pagpapatigil sa at organisador nila ukol sa isyu ng soberanya sa pagkain, pagpapa-
komersyalisasyon ng Golden Rice nu- mga GMOs at kontrol ng korporasyon sigla ng seed festivals at exchange
ong 2013. Nagbahagi si Blessy Eslao sa agrikultura. Matapos ang work- at pagkilala sa kanilang karapatan
ng Center for Development Program shop, nagkaroon ng pulong pagpa- bilang katutubo. Ipinamalas nila sa
in the Cordillera (CPDC) hinggil sa plano para sa gawaing kampanya ng pamamagitan ng ‘biodiversity map’
katutubong kaalaman at praktika sa SGRN sa 2018. ang kanilang mayaman at masustan-
pagprotekta sa tradisyunal na mga syang samot-saring pagkain mula sa
binhi at sistema ng agrikultura at ang Lakbay-aral at pagpapalitan ng kanilang kaingin, hardin at kagubatan,
halaga nito sa kasalukuyang kilusan binhi at kaalaman sa India gaya ng daan-daang klase ng ugat-
ng mga katutubo upang isulong ang kahoy, mga uri ng palay, legumbre,
karapatan sa lupa, likas yaman, kul- Ikalawang aktibidad ang lakbay aral
tura at sariling pagpapasya, partikular sa Basudha Farms sa Rayagada, Od- Sundan sa pahina 11

Suhay
Page 3
MASIPAG, nagbigay inspirasyon sa mga
magsasakang Vietnamese sa paglaban sa GMOs
Nitong Setyembre, ibinahagi ng
MASIPAG ang karanasan nito sa
pagharap sa mga banta ng GMOs sa
isang kumperensyang pinangunahan
ng Community Entrepreneur Devel-
opment Insititute o CENDI sa Hanoi,
Vietnam.
Dinalu-
han ang
nasabing
kumpe-
rensya
ng mga
magsa-
saka,
katu-
tubo at
NGOs na mula sa Vietnam, Indonesia,
Thailand, Laos at Cambodia. Ayon
sa CENDI, mahalaga ang pagpupu-
long na ito lalo pa’t nakapasok na sa
kanilang bansa ang GM na mais mula
sa Monsanto. Layon ng nasabing pag-
pupulong na pag-aralan ang kasaluku-
yang kalagayan ng pagpasok ng GMO
ssa bansang kabilang sa mainland
South East Asia, at matuto sa mga
karanasan ng mga bansa kung paano
ito haharapin.
Pangunahing nagbigay ng karanasan
hinggil sa pagkilos laban sa Golden
Rice si Mamerto Pado, farmer leader
ng grupong Bayanihan mula sa Ca-
marines Sur. Nagbahagi din siya ng
mga pamamaraan sa konserbasyon
ng binhi at rice breeding bilang isa
sa mga pamamaraan ng Masipag sa
pagngangalaga at proteksyon ng mga
binhi ng magsasaka.
Mula sa nasabing kumperensya,
napagkaisahan na magpadala ng mga
magsasaka para sa isang exchange
ni Alfie Pulumbarit
program upang matuto sa gawain ng
Masipag, partikular na ang konser-
basyon at pagpapalahi ng binhi. Nitong
nakaraang Nobyembre, anim na staff
at mga magsasaka mula sa Vietnam
at Laos ang bumisita sa Masipag Na-
tional Back-up farm upang matuto sa
pamamaraan ng likas-kayang pag-
sasaka, konserbasyon ng binhi, rice
breeding at marketing. Ayon sa kanila,
marami silang natutunan sa kanilang
pagbisita at balak nilang isagawa ang
mga natutunan sa nasabing training,
partikular na ang rice seed conserva-
tion. Anila, mayaman ang Vietnam
sa mga binhi at marami pang mga
tradisyunal na mga binhing inaalagan
ang mga magsasaka at katutubong
Vietnamese, ngunit pinangangamba-
han na mawala ang mga ito dahil sa
matinding promosyon ng hybrid rice at
GMOs.

Soberanya sa Pagkain, Paiigtingin sa Asya ni Eloisa delos Reyes

L imang bansa, 11 organisasyon, 21

indibidwal. Sa kabila ng pagkakai-
ba-iba ng mga lenggwahe at kultura,
nagkaisa ang mga partisipante sa
Regional Learning and Exchange
Platform Workshop na lalong paigtin-
gin ang pagsusulong sa karapatan
ng mga mahihirap na magsasaka sa
kani-kanilang bansa sa soberanya sa
pagkain. Serye ng limang workshop
sa loob ng tatlong taon ang Regional
Learning and Exchange Platform
for Facilitating Change Processes
towards Food Sovereignty o RLEP
na naglalayong magpalalim sa mga
konsepto at pamamaraan para sa
pagpapadaloy, pagsusuri, talakayan
at kakayahan ng mga organisasyon
para sa patuloy na pagsusulong ng
soberanya sa pagkain. Nagsusuri at
nakikipag-ugnayan sa iba’t ibang par-
tisipante gayundin sa lokal na komun-
idad ang mga partisipante upang higit
papadaloy, habang sa ikalawa na-
mang workshop tinutukan ang Indig-
pang mapaunlad ang mga proseso at enous Knowledge Systems (IKS) at
praktis sa kani-kanilang organisasyon Participatory Action Research (PAR).
sa pagkakamit ng soberanya sa pag- Bukod sa workshop ng iba’t ibang
kain.
Sundan sa susunod na pahina
Nagsimula nitong Pebrero
2017 ang unang workshop
ng RLEP sa Southeast Asia,
kung saan kabilang ang
MASIPAG sa mga kasal-
ing organisasyon. Bukod
sa Pilipinas, bahagi din ng
Southeast Asia RLEP ang 10
pang organisasyon mula sa
Cambodia, Indonesia, Myan-
mar at Vietnam. Tampok sa
unang workshop ang kon-
septo ng Food Sovereignty
at kakayahan o skills sa pag-
Nakibahagi si Darius Gurango sa isang workshop hinggil sa
Participatory Action Research sa Cambodia

Suhay
Page 4
Regional Exchange...
mga pamamaraan o tools, bahagi din
ng RLEP ang mga pagbisita sa mga
komunidad upang matuto sa kanilang
kalagayan. Higit na nagiging inspi-
rado ang mga partisipante na lalong
pasiglahin at paunlarin ang kanilang
mga pamamaraan, habang nakikilala
naman ng mga magsasaka at mga
komunidad ang iba’t ibang organ-
isasyon na gaya nila ay naghahangad
din ng kasiguruhan sa pagkain at
pag-unlad ng mga mamamayan.
SAMAKI: Pagkakaisa para sa Agroekolohiya
P hnom Pehn, Cambodia - idinaos
ang SAMAKI:Community Build-
ing for Agroecology workshop noong
nakaraang September 1-3 na may
sumusunod na mga layunin: (1)
palakasin at patatagin ang ugnayan
sa pagitan ng mga komunidad, grupo
ng kabataan at mga Field Learning
Sites kasama na ang mga komunidad
ng MASIPAG at makapagsagawa ng
mga plano (2) lumikha ng platform
para sa mga magsasaka, kabataan
at mga advocate upang maitulak
ang pagdaigdigang talakayan hing-
gil sa agroecology at (3) patibayin
ang pagkakaisa sa rehiyon ng Asia
Pacific, na mag-aambag sa pandaig-
digang kilusan tungo sa “mundong
walang pestisidyo” sa pamamagitan
ng Agroecology. Isang terminolohi-
yang Khmer ang salitang SAMAKI
na nangangahulugan ng “solidarity” o
pagkakaisa.
Tinalakay at nagbahaginan sa tatlong
araw na workshop ang iba’t-ibang
aspeto, mga suliranin at mga bagong
kalakaran sa agroecology. Panguna-
hin sa mga isyung tinalakay ang hing-
gil sa lupa at pagkukunang yaman,
mga makabagong ideya at inobasyon
na pinangunahan ng komunidad,
kabuhayan at pamilihan, pakikila-
hok ng mga kabataan at adbokasiya
para sa pagbabago ng mga polisiya.
Nagkaroon din ng field visit sa mga
komunidad na nagsasagawa ng mga
Mula sa sama-samang repleksyon at sa pagsasaka, gayundin ang pag-
pag-aaral ng mga partisipante, na- kampanya para sa pagsusulong ng
papagtibay ang pangangailangan sa soberanya sa pagkain.
pagkakaisa sa rehiyon ng Southeast
Asia upang sama-sama at malakas Bukod sa Southeast Asia, nag-
na harapin ang mga hamon sa mga sasagawa din ng RLEP ang mga
magsasaka. Hangad ng mga parti- kinatawan mula sa rehiyon ng South
sipante at mga tagapagpadaloy na Asia. Sinusuportahan ng Misereor ang
maging daan din ang RLEP sa mas RLEP habang nagsisilbi naman coor-
matatag na ugnayan tungo sa mga dinator ang Pesticides Action Network
angkop at sustenableng pamamaraan Asia Pacific (PANAP).
ni Rowena Buena
buo ng mga pambansa at rehiyunal
iba’t-ibang praktis sa agroecology. Sa
na plano para sa agroecology. Kabi-
unang araw ng workshop ng Markets:
lang sa mga plano ng MASIPAG ang
livelihoods and innovations session,
paglulunsad ng youth forum sa 2018
nagbahagi si Rowena Buena ng mga
na may temang pagpapalakas ng
gawain sa MFGS at mga gawaing
partisipasyon ng mga kabataan bilang
lobbying upang kilalanin ang PGS
bahagi ng 16 Days of Global Action
sa Pilipinas. Tampok sa presenta-
kasama ang SIBAT, NNARA Youth,
syon ang mga hadlang sa pamilihan
UMA at SINAGBAYAN. Kasabay ng
at pag-unlad sa kabuhayan ng mga
SAMAKI ang pagsasanay sa Interna-
magsasaka at mga suportang kai-
tional People’s Agroecology Multiver-
langan para sa agroecology at mga
sity (IPAM) portal na naglalayon na
produkto nito. Ibinahagi din sa mga
gawing mas madali ang pagbabahagi
dumalo sa workshop ang mga ino-
basyon sa pagsasapamilihan ang mga ng mga kaalaman at kasanayan sa
agroecology sa pamamagitan ng
gawain sa pagpapa-unlad sa mga
internet. Kinatawan ng MASIPAG sa
produkto at pamilihan.
training na ito si Eugene Britanico,
Regional Coordinator ng MASIPAG
Ibinahagi naman sa Workshop 5:
Luzon.
On Policy Advocacy and campaign-
ing ang kampanya upang tutulan ang
Inorganisa ng Pesticide Action
Golden Rice sa pangunguna ng Stop
Network-Asia Pacific (PANAP) ang
Golden Rice Network (SGRN). Hini-
SAMAKI workshop na dinaluhan ng
kayat ang mga partisipante sa SA-
mga delegado mula sa mga bansang
MAKI na makiisa sa kampanya laban
Cambodia, India, Sri Lanka, Malaysia,
sa Golden Rice sa kanya-kanyang
Laos, Bangladesh, Pakistan, Vietnam,
bansa. Mula sa workshop, nakapag-
Myanmar, New Zealand at Pilipinas.
Suhay
Page 5
EDITORIAL
Batas Militar, Banta din sa Development Work
K amakailan lamang, naranasan ng
MASIPAG ang harassment sa ilalim
embre 13, 2017 ang Senado sa botong
14-4, pabor sa panukala ni Pangulong
ang tumitinding militarisasyon sa kanayu-
nan kung saan naroon ang ating pinag-
ng ilang elemento ng militar sa isin- Rodrigo Duterte na pahabain pa ng isang sisilbihan, ang mga maralita at maliliit na
agawang kauna-unahang Pambansang taon ang Batas Militar sa Mindanao. Lub- mga magsasaka. Inaasahan natin na may
Kumperensya ng mga Pambansang Mi- hang nakakabahala ang naging desisyon mga paghihigpit, lalo na sa mga komu-
norya na ginanap sa Brgy Lahug, Tapas, na ito sapagkat inaasahan na lalong titindi nidad at mga POs na ating madalas na
Capiz. Sa ikalawang araw ng aktibidad, ang mga paglabag sa karapatang pantao binibisita at nahahatiran ng serbisyo.
nagpa-ikot-ikot ang helicopter ng (Philip- na nararanasan na wala pa man ang
pine Scout Rangers) Armed Forces of Batas Militar. Nagdudulot ang matinding Subalit hindi tayo dapat magpapadala sa
the Philippines sa venue ng kumperen- militarisasyon sa kanayunan ng ibayong pangamba at takot. Lehitimo ang layunin
siya. Sa huling gabi ng aktibidad, isang takot sa mga mamamayan, kabilang na ng MASIPAG na magsanay ng mga mag-
squad ng military ang dumaan sa venue ang mga magsasaka at katutubo. Nag- sasaka at POs, at gabayan ang kanilang
at natulog pa sa katabing gusali. Nang bubunga sa pagpapalayas o paglikas, mga programa sa pagpapa-unlad ng
pauwi na ang delegasyon, ilan sa mga kagutuman at kahirapan ang operasyong produksyon at pagpapalakas ng mga
delegado ang hiningian ng pangalan at militar sa mga komunidad na bunsod organisasyon. Malawak ang ating net-
pinabubuksan ng bag ng mga miyembro kadalasan ng mga proyekto ng malalaking work na kinabibilangan ng mga siyentista,
ng militar. Hindi lang din natapos ang korporasyon at programa ng gobyerno. NGOs, mga lokal na pamahalaan at mga
‘harassment’ sa mga delegado dahil simbahan na may solidong suporta sa
matapos ang kumperensiya, nanatili pa Bahagi ng karapatang pantao ang ‘right ating mga programa at adhikain.
sa host na community ng mga Tumanduk to development’ o karapatan sa pag-un- Malaking tulong din upang hindi maan-
ang mga militar at inuusisa ang mga lider lad. Isinasaad sa deklarasyon ng United tala ang pagpapadaloy ng serbisyo sa
at miyembro kung ano ang likas-kayang pagsasaka
layunin ng kumperensiya. ang katangiang “farmer-
Malaking hamon sa MASIPAG ang pagpapatuloy ng Batas led” na implementasyon
Marami nang kaso sa ng ating programa. May
Militar sa Mindanao at ang tumitinding militarisasyon sa
kasalukuyan ng paglabag
kanayunan kung saan naroon ang ating pinagsisilbihan, ang kani-kaniyang mga farmer-
ng karapatang pantao ang trainors (FTs) ang ating mga
nagaganap sa buong bansa, mga maralita at maliliit na mga magsasaka.
samahan ng magsasaka na
hindi lang sa hanay ng mga magiging gabay sa kanila sa
magsasaka at katutubo sa produksyon.
mga kanayunan, kundi maging sa mga Nations na may pangunahing responsibili-
development workers din na nagtataguy- dad ang estado na irespeto, pangalagaan Sa harap ng matinding hamon na ito,
od sa mga isyu at adhikain ng mga sektor at kilalanin ang karapatang pantao ng ibayong pag-iingat, pag-aaral at pagsu-
na ito. Ilan sa mga halimbawa ang pag- mga mamamayan, kasama ang paglikha suri ang patuloy nating gagawin. Alamin
aresto sa maraming mga development ng pambansa at pang-internasyunal na ang ating mga batayang-karapatan, at
workers na tumutulong sa pagtatanggol kundisyong pumapabor sa pagpapatupad higit pang magpalawak at magpalakas ng
sa karapatan ng mamamayan laban sa ng karapatan sa pag-unlad. network at suporta.
pang-aabuso ng mga mining companies
sa kalikasan; ang pagpaslang sa mis- Sa ating palagay, malinaw na paglabag Kailanman, hindi itinataguyod ng Batas
mong kawani ng Dept of Agriculture sa sa karapatang pantao at karapatan sa Militar ang kapakanan ng mga mamama-
Arakan, North Cotabato na may proyek- pag-unlad ang pagpaslang sa mga devel- yan, lalo na sa pagpapaunlad ng klase
tong pangalagaan ang Mt. Sinaka; ang opment workers na nagsisilbing instru- ng pamumuhay ng mga magsasaka,
pagpaslang sa isang paring Katoliko sa mento upang makamit ng mga mamama- katutubo at iba pang aping sektor. Wala
Nueva Ecija na tumulong sa pagpapalaya yan ang tunay na pag-unlad, lalo na sa itong ibang idudulot kundi mga paglabag
sa isang lider magsasaka at pagpaslang kanayunan. Paglabag din sa karapatang sa karapatang pantao, at pagkawala ng
sa walong lumad sa Lake Sebu, South pantao ang paghahasik ng takot at opre- maraming mga buhay. Nananawagan
Cotabato na nagtatanggol lamang sa syon na nagdudulot sa pagkaantala ng tayo na agarang bawiin na ang Batas
kanilang lupang ninuno. serbisyo sa mga komunidad. Militar, at sa halip ay tutukan ang pag-
tugon sa mga pangunahing isyu ng mga
Pinalala pa ng extension ng Batas Militar mamamayan, kabilang na ang pagkakamit
sa rehiyon ng Mindanao ang ganitong Malaking hamon sa MASIPAG ang pag- ng tunay na kaunlaran.
mga insidente. Nagdesisyon noong Disy- papatuloy ng Batas Militar sa Mindanao at

Suhay
Page 6
 MASIPAG, nagkaisa upang palakasin ang gawain
sa hanay ng mga Pambansang Minorya
T apas, Capiz – Sa gitna ng
banayad na mga burol, sa puso
ng komunidad ng mga Tumanduk,
matagumpay na inilunsad ng MASI-
PAG ang kauna-unahang Pamban-
sang Kumperensya sa Kalagayan ng
Pambansang Minorya. Dinaluhan ng
mga kinatawan mula sa 13 tribu ng
mga katutubo mula Luzon hanggang
Mindanao, layunin ng kumperensya
na maunawaan ang kalagayan ng
mga katutubo at pambansang minorya
sa bansa, mapalakas ang pagsusu-
long ng kanilang karapatan, at kung
paano higit na makakatulong ang
MASIPAG.
Upang salubungin ang mga delegado
at basbasan ang tatlong araw na
kumperensya, binuksan ang program
sa isang katutubong ritwal. Nag-alay
ng katutubong manok, mga dasal,
awit at sayaw, at nagsalo-salo ang
mga kinatawan ng mga katutubo sa
rice wine na simbolo ng mga maha-
halagang okasyon at ritwal sa Tuman-
duk. Mula sa makahulugang ritwal na
ito, isa-isa nang nagbahagi ang mga
delegado sa kanilang kasalukuyang
kalagayan kabilang ang mga pama-
maraan sa pagsasaka at mga isyu at
pakikibakang kinakaharap ng kanilang
tribu at organisasyon.
Mayamang kapaligiran, pinahihi-
rapang mamamayan
Sa nasabing kumperensya, lumabas
na may pagkakahawig ang kalagayan
ng mga katutubo mula sa iba’t ibang
tribo sa bansa. Sagana sa likas-ya-
man ang kanilang mga komunidad, na
siya namang target ng mga malalak-
ing kumpanya para sa kanilang mga
development projects.
Mula Luzon hanggang Mindanao,
ni Eloisa delos Reyes
kinakaharap ng mga komunidad
ng mga katutubo at Moro ang mga
pahayag ni Datu Isidro.
mapanirang programa gaya ng mga “Bilang mga katutubo, mayroon
pagmimina, dam, malawakang mono- tayong karapatan sa ating lupa at
cropping na plantasyon at pagpasok kapaligiran,” ani Ailyn Bawet, isang
ng mga modern at mamahaling binhi lider Isneg mula sa Apayao. “Kung ta-
at teknolohiya. Dala nito ang mala- likuran mo ang iyong karapatan para
wakang pagpapalit-gamit sa lupa na ka nang nagpakamatay.”
siya namang tirahan, kabuhayan at
bahagi ng mayamang kultura ng mga Kasama si Ailyn sa mga kababaihan
katutubo. Madalas, karahasan ang na nagtanggol ng kanilang komunidad
dinaranas ng mga komunidad kapag laban sa dayuhang pagmimina. Para
sapilitan na
silang pinaa-
lis ng mga
militar at iba
pang arma-
dong grupo
na kasangka-
pan ng mga
malalaking
panginoong
may-lupa at
pribadong
korporasyon.
“Maganda
ang lupa
sa amin sa
Bukidnon,”
ani Datu Isidro Sinayaw ng mga Tumandok ang ‘Binanog’, isang katutubong sayaw tungkol
Indao, kilalang sa pagliligawan, bilang pakikiisa sa kumperensya ng MASIPAG
lider katutubo
mula sa Kitaotao, Bukidnon. “Kaya kay Ailyn, hindi lang pansariling in-
nais nila ditong magkaroon ng palm teres ang kailangang isipin, kundi ang
oil plantation. Ang pangako nila, kapakanan ng buong komunidad, at
kapag pumayag kami, magkakaroon dito sya kumuha ng tapang na depen-
daw kami ng unlimited na suplay ng sahan ang kanilang komunidad.
mantika. Subalit ang gubat na nais
nilang gawing plantasyon, yan ang Matindi din ang nararanasang militari-
nagsisilbing botika namin. Doon din sasyon ng komunidad ng Tumanduk.
nanggagaling ang aming pagkaing Mismong sa barangay ng Lahug,
halaman at karne.” malapit lang na nakakampo dito ang
batalyon ng mga militar. “Maram-
“Kaya tinututulan namin ang mga ing mga human rights violations ang
kumpanya dahil mawawasak ang mga nangyayari dahil sa presensya ng
gubat at bukid na sagrado sa amin,” militar,” ayon sa mga Tumanduk.
Sundan sa pahina 15
Suhay
Page 7
 Aplikasyon ng Golden
Rice, muling binuhay ng
Philrice at IRRI
M atapos ang ilang taong pa-
nanahimik, muli na namang
binuhay ng Philippine Rice Research
Institute (Philrice) at International
Rice Research Institute (IRRI) ang
kanilang adyenda na i-komersyalisa
ang Golden Rice. Pebrero 2017,
nagpasa muli ng aplikasyon para sa
Field Testing at Direct Use ng Golden
Rice ang Philrice at IRRI sa Dept of
Agriculture – Bureau of Plant Industry
(DA-BPI). Isasagawa ang field testing
sa mga opisina ng Philrice sa Munoz,
Nueva Ecija at sa San Mateo, Isabe-
la. Sa usapin ng direct use, blangko
Simbolikong isinara nila Cris Panerio ng MASIPAG at Renmin Vizconde
ng PNFSP ang Philrice bilang protesta laban sa naka-ambang testing ng
Golden Rice sa bansa
pa din ang mamamayan kung paano
at kanino itetetesting o ipapakain ang
Golden Rice.
Golden Rice: bagsak ang ani,
delikado sa kalusugan
Gayunman, malayo pa din sa katoto-
Impact Assessment at maging ang
Socio-ecomic and Cultural assess-
ment ng mga grupo ng siyentista
at eksperto na hiwalay sa gubyerno
upang matiyak na ang integridad ng
ni Alfie Pulumbarit
resulta ng pag-aaral sa Golden Rice.
IRRI, mga korporasyon patuloy
hanan na malaki ang maitutulong ng
Golden Rice. Ayon sa isang pag-
na itinutulak ang Golden Rice
aaral ng mga siyentista mula sa Sa kabila ng mga naipresentang mga
India, bagsak ang ani ng Golden Rice problema ng Golden Rice, mariin pa
nang ipalahi ito sa Swarna variety, din itong itinutulak ng IRRI at mga
isang kilalang variety sa India. Nag- korporasyong may ganansya sa
ing dahilan ng pagbasak ng ani ang komersyalisasyon nito. Nito lamang
pagbabago sa katangian ng palay sa Oktubre, nag-pasa ang IRRI ng ap-
paggawa nito ng butil, dala ng pagba- likasyon upang makapag-import ng
bagong hatid ng genetic modification. Golden Rice mula Pilipinas patungong
Ayon mismo sa mga siyentista, hindi Australia. Sa pagtaya ng MASIPAG,
maaaring ikomersyalisa ang Golden maaaring isa itong pamamaraan
Rice dahil sa depektibo nitong katan- upang makakuha ng suporta ang IRRI
gian. sa mga bansang may maluwag na
palisiya sa GMOs. Palilitawin nitong
Malaki din ang katanggap-tanggap ang Golden Rice
pangamba, parti- sa ibang bansa para tanggalin ang
kular na ang mga agam-agam ng mga tao sa nasabing
manggagamot, GM na palay.
hinggil sa testing
ng Golden Rice Kinukundisyon na din ni Adrian
sa tao. Ayon kay Dubock, miyembro ng Golden Rice
Dr Gene Nispe- Humanitarian Board at matagal na
ros, faculty sa UP empleyado ng kumpanyang Syngenta,
College of Medi- na dapat bigyan ng malaking suporta
cine at miyembro ng gubyerno ang Golden Rice upang
ng Health Alli- tiyakin na makakarating at tatang-
ance for Democ- gapin ito ng mga magsasaka at
racy (HEAD), hindi consumers. Kasama na dito ang pag-
maaaring ituloy momobilisa sa mga departamento ng
ang pagpapakain gubyerno sa kalusugan, kababaihan
ng Golden Rice, at at bata, komunikasyon at agrikultura.
maging ang open Partikular dito ang sektor na nakatu-
field testing, hang- tok sa pagpaparami ng binhi upang
gat walang malinaw tiyakin na gagamitin ng mga magsa-
na pag-aaral kung saka ang binhing Golden Rice.
ligtas kainin ang
Golden Rice. Nagmula din mismo sa Sa pagtaya ng MASIPAG, gagamitin
Philrice at IRRI ang karamihan sa ng IRRI at ng mga korporasyon ang
mga datos na pagbabatayan upang maraming sangay ng gubyerno upang
aprubahan ang Golden Rice, bagay tiyakin na madulas nitong mailulusot
na nagbibigay duda sa nasabing ap- ang Golden Rice sa mga sakahan at
likasyon. Ayon kay Dr Chito Medina, sa merkado.
MASIPAG partner scientist, dapat
gawin ang Health at Environmental Sundan pahina 14
Suhay
Page 8

Manggagawa sa mga plantasyon ng saging
NALASON NG KEMIKAL NG SYNGENTA
Agosto 24, 2017 - Limang (5)
manggagawa sa plantasyon ng
saging ng SUMIFRU ang isinugod sa
Compostela Valley Province Provincial
Hospital, samantalang isa sa kanila
ang dinala pa sa Intensive Care Unit
(ICU) dahil sa pagkahilo matapos
ma-expose sa Omega, isang klase ng
fungicide na produkto ng Syngenta.
Isa ang Syngenta sa pinakamalaking
agro-transnasyunal na kumpanya sa
buong mundo. Binubuo ang Omega
ng kemikal na fluozinam, isang klase
ng fungicide na inilalagay sa dulo ng
saging para hindi ito amagin. Talamak
itong ginagamit sa mga plantasyon ng
saging.
Nang unang ginamit ng SUMIFRU
ang kemikal na Omega noong 2016,
mahigpit itong kinwestyon ng mga
manggagawa at ipinarating ang
kanilang obserbasyon sa epekto nito
tulad ng pagkahilo, pagsusuka at
pagsakit ng ulo. Imbes na itigil ang
paggamit ng nakalalason na kemikal,
tanging ang ventilation lamang ang
inayos ng kumpanya.
Bukod sa SUMIFRU, gumagamit din
ng Omega ang kumpanyang Musaha-
mat Farms Inc. sa bayan ng Pan-
tukan. Taong 2013 nang una itong
ginamit, na napatigil agad noong
inireklamo na ng mga manggagawa.
Subalit ngayong taon ibinalik na
naman ng kumpanya ang paggamit
nasabing kemikal.
Mga biktima ng Omega
Si Herminia Lee Furro, apatnapu’t
walong taong gulang at sampung taon
nang empleyado ng Musahamat, ay
nakaranas ng pagkahilo, pananakit
ng ulo, heart enlargement at iba pang
karamdaman. Ayon sa doktor ni Fur-
ro, ang paglanghap ng fumes sa na-
sabing kemikal ang itinuturong sanhi
ng kanyang karamdaman. Maging ang
epekto sa panganganak at pagka-
agas ng bata sa sinapupunan ng ina
ay ilan rin sa mga nai-dokumentong
epekto ng nasabing kemikal. Duma-
nas ng premature na panganganak si
Pebirencia Mira noong January 2017
at si Melodine D. Genabe noong
2013. Ayon sa kanyang doktor, ang
pagkalason sa kemikal ang umano’y
dahilan ng kanyang premature na
Suhay
Page 9
photo courtesty of KMP-SMR
ni Leo XL Fuentes
panganganak. Nakaranas naman si
Arlene Paller ng pananakit ng ulo at
kalamnan, mataas na lagnat, at pag-
kawala ng kanyang boses ng halos
dalawang lingo matapos ma-expose
sa Omega.
Karapatan sa Lupa at Ligtas na
Sistema sa Produksyon
Sa maraming bahagi ng mundo,
maraming mga bansa na ang nagba-
bawal sa mga delikadong kemikal sa
pagsasaka, habang dumadami naman
ang nagtataguyod ng organiko at
likas-kayang pagsasaka na mas na-
kakabuti sa kalusugan at kapaligiran.
Kung hindi lang sana ginagawang
mga plantasyon ang mga malalawak
na lupain, at kinikilala ang karapatan
ng mga magsasaka sa lupa, gaya ng
pagpili sa mas ligtas na sistema ng
produksyon, hindi malalagay sa alan-
ganin ang buhay ng mga magsasaka
at manggagawang-bukid.
Nananawagan ang mga biktima na
dapat ipatigil ang paggamit ng Omega
at dapat mapanagot ang SUMIFRU at
MUSAHAMAT.
Pagkain o Barko?
Sino ang makikinabang
sa Economic Zone
program sa Hinobaan?
Sangtimog na bahagi ng probinsya
Negros Occidental, paraisong
maituturing ang munisipalidad ng
Hinobaan dahil sa kanyang mali-
naw na tubig-dagat, mga natural na
pormasyon ng mga kweba, malawak
na palayan at bakawan na tirahan ng
iba’t ibang klase ng yamang-dagat.
Subalit nanganganib ang lahat ng
ito sa plano ng lokal na pamahalaan
na gawing isang malaking economic
zone ang Hinobaan. Matatagpuan ang
Hinobaan 200 km timog ng Bacolod
City at may populasyon na 56,819.
Balak itayo ang economic zone sa
dalawang sitio ng Barangay Bacuyan-
gan, ang sitio Obong at Salvacion na
itinuturing na sentro ng agrikultura at
pangingisda ng bayan dahil na din sa
likas na yaman nito.
Sinasabing isang public-private part-
nership ng probinsya ng Negros Occi-
dental ang Southern Negros Industrial
Estate (SNIE) economic zone l na
balak itayo sa 150 ektaryang lupang
sakahan na dating pagmamay-ari ng
Insular Lumber Company Philippines
(ILCO Phils). Isa sa pinakamalak-
ing logging company sa Negros ang
ILCO Phils noong 1960s hanggang
1980s, pero idineklara itong bankrupt
noong 1983. Kinuha ng Department
of Agrarian Reform (DAR) ang halos
100 ektaryang lupain para ipamigay
sa mga magsasaka noong 1999
pero kamakailan lamang nang nakuha
ng mga magsasaka ang kopya ng
kanilang CLOA. Pero tila mawawala
ni Kervin Bonganciso
ulit sa ito kanila dahil sa planong pag-
tatayo ng shipyard sa kanilang mga
sakahan.
Ang planong economic zone
Ang unang itatayo sa “economic
Zone” ay ang ship building/recycling
ng Tsuneishi Heavy Industries Inc.,
isang Japanese corporation na pan-
glima sa buong mundo na shipbuild-
ing company sa usapin ng volume
ng produksyon. May sukat na 500
meters sa lapad at 1,200 meters na
haba ang planong shipyard. Masasa-
kop nito ang 150 ektaryang lupain ng
sitio Obong at Salvacion, at tatawirin
ang buong Obong peninsula. Ayon sa
mapa na nakuha mula sa proponents,
itatayo ang shipyard sa mga lupang
sakahan at plano nilang gumawa ng
“canal” na sisira sa mga lupang saka-
han at mangrove areas na lokasyon
sana para sa isang Marine Protected
Area.
Ayon kay Ramil Degillo, residente at
bantay katunggan (mangrove guard),
humigit kumulang 30 taon na ang
mga mangrove na sinimulang itanim
noong 1988 at ngayon ay may taas
na halos 30 meters at lawak na 80
ektarya. May halos 50% hard live
corals ang bakawan.
Ang mga susunod na itatayo ay ang
Industrial Waste Collection Facil-
ity. Plano din itayo dito ang Biomass
Power Plant, Car Re-Use factory,
Suhay
Page 10
Furniture Factory, Soy Bean Oil Fac-
tory, at Technical Training Center.
Ayon kay Mayor Ernesto Estrao,
bibigyan ng compensation ang mga
pamilyang maaapektuhan, gaya ng
relocation site at pagkakakitaan. Para
naman kay Timoteo Digello, isang
lider magsasaka mula sa Asosasyon
ng Magagmay nga Mangunguma kag
Mangingisda sa Obong (AMMO) na
doon na sila nakatira bago pa man
itinayo ang ILCO sa kanilang komu-
nidad. Naniniwala din sya na taliwas
sa pangako ni Mayor Estrao, gaga-
win lamang silang mga construction
worker sa shipyard kapalit ng kanilang
lupang sakahan. “Hindi ko ipagpa-
palit ang aming lupang sakahan sa
pera at sa pansamantalang trabaho,”
pagbibigay-diin ni Tatay Moting. May
isang ektaryang lupang sinasaka si
Tatay Moting, at isa syang organic
rice farmer. Dagdag pa ng ibang mga
magsasaka, may kaakibat na panana-
kot sa kung sino man ang ayaw sa
proyektong ito.
Karapatan sa Lupa ng mga
Magsasaka
Mahaba at masalimuot ang kasay-
sayan sa lupa ng mga magsasaka sa
Hinobaan, kung kaya ganun na lang
ang kanilang pagtatanggol dito. Sa
kabila ng pagkakaroon ng CLOA sim-
ula 1999, hindi kinikilala ng lokal na
pamahalaan ang “validity” nito. Hindi
Sundan sa susunod na pahina
rin umano tinatanggap ng Municipal
Accessors ang buwis na binabayad
ng mga agrarian benefeciaries
(ARBs). Taong 2011 nang nasimulan Hinobaan Movement. Binubuo ang
ang mga hakbang sa planong eco-
nomic zone, kabilang ang pagtatakda
ng lokal na pamahalaan
sa mga malalaking pangi-
noong maylupa na mag-
expropriate ng mga lupain
para sa economic zone.
Umabot pa hanggang sa
Regional Trial Court ang
mga petisyon. Subalit
lingid sa kaalaman ng mga
magsasaka at CLOA hold-
ers ang desisyon ng korte
at ang proseso tungkol
sa expropriation, kahit na
alam ito ng DAR. Tinang-
gap umano ng legal office
ng Provincial Agrarian Re- Ang mayamang baybayin ng Obong, Hinobaan na maaaring
form Office ang expropria- maapektuhan ng pagtatayo ng shipping company
tion ng mga lupa ng CLOA
holders kapalit ng compensation, kahit mangingisda, church-based organiza-
hindi ito dumaan sa tamang preseso
gaya ng pagsagawa ng dialogue sa
mga CLOA Holders at iba pang mga
stakeholders na maapektuhan ng
nasabing desisyon.
Save Hinobaan Movement
Upang protektahan ang kalikasan at
Learning Exchange...
luya, prutas at gulay. Tampok din
ang mga tinatagurian nilang ‘Seed
Mothers’ o mga kababaihang nakaka-
tanda sa komunidad na may maya-
mang katutubong kaalaman sa binhi,
kagubatan at pagkain na nagsisilbi sa
seguridad sa pagkain at kalusugan ng
buong komunidad. Masigla din ang
praktika ng seed exchange taon-taon
at para sa kanila sagrado ang binhi at
likas yaman at dakilang tungkulin ng
lipunan ang pangalagaan ang buhay
at kalayaan nito. Binahagi din nila ang
papel ng kanilang katutubong kultura,
mahigpit na pagkakaisa at maha-
bang kasaysayan sa pagtatanggol
ang mga magsasaka, mangingisda
at mamamayan na maaapektuhan sa
Hinobaan, binuo ang alyansang Save
Save Hinobaan Movement ng iba’t-
ibang grupo ng mga magsasaka,
tions at environmental organizations
at iba pang mga nagmamalasakit sa
kapaligiran at kabuhayan ng komuni-
dad. Sa kasalukuyan, nagsasagawa
ang alyansa ng mga aktibidad para
ipagbigay-alam sa mga mamama-
yan ng Hinobaan at mga kalapit na
komunidad ang planong shipyard
at economic zone, at kung paano
sa lupang ninuno at kagubatan laban
sa pagpasok ng mga korporasyong
mina at mga kumpanya ng troso sa
nakaraang tatlong dekada upang
matikyak ang kanilang mayabong
kagubatan at mayamang likas yaman
sa agrikultura.
Dinaluhan ang learning exchange ng
labing limang delegado mula sa India,
Bangladesh, Indonesia at Pilipinas.
Kasama din mula sa Bangladesh ang
National Women Farmers and Work-
ers Association (NWFA) at Bangla-
desh Agricultural Farm Labour Fed-
eration (BAFLF) mula sa Bangladesh.
Pinasinayahan ang palihan talakayan
Suhay
Page 11
ito makakaapekto sa kapaligiran at
buhay ng mga mamamayan. Dahil sa
mga planong proyektong ito sigurado
na mawawalan ng pagkakakitaan
at tirahan ang mga maliliit na mag-
sasaka, manggagawang bukid at
mangingisda na nakadepende
lang sa dagat ang pang-araw-
araw na kabuhayan. Magig-
ing daan din ang proyektong
ito sa pagpasok pa ng mga
ibang malalaking kompanya
sa probinsya na kakamkam sa
mga lupa ng iba pang magsa-
saka at sisira sa mga natiti-
rang likas yaman.
“Nakakalungkot isipin na si
Governor Alfredo Maranon
at Mayor Ernesto Estarao
ang kukuha sa aming mga
lupang sakahan at sisira sa
aming pinagkakakitaan para
ibigay sa mga dambuhalang
Japanese shipping company,” ayon
kay Jeremias Juliane, magsasaka at
residente.
“Ang aming mga lupang sakahan
ang nagbibigay pagkain sa aming
hapag-kainan,” dagdag pa ni Jeremia.
“Kailanman, hindi ito matutumbasan
ng trabaho o pera na kayang ibigay ni
Maranon, Estarao, at ng Tsuneishi.”
ng mga delegado mula sa ORRISSA,
Save our Rice Campaign, Thanal,
Pesticide Action Network-India, at
APVVU o Andhra Pradesh Vyasaya
Vruthridula Union na pawang mga
samahan mula sa India na nagtata-
guyod ng likas kayang pagsasaka at
nagsusulong ng pagkilala sa karapa-
tan ng mga magsasaka, katutubo at
manggagawang bukid. Naging pangu-
nahin ang papel ng Organization for
Rural Reconstruction and Integrated
Social Services Activities (ORRISSA)
sa paghahanda at pagpapasinaya ng
buong learning exchange sa India.
Pag-aaral sa glyphosate, suportado ng
mga Australyanong propesor
N agsagawa ng isang work-
shop at field visit sa rehiyon
ng Visayas ang dalawang propesor
mula sa Australia upang makatulong
sa pagbubuo ng mga pananaliksik,
pag-aaral at dokumentasyon ng iba’t
ibang mga gawain at kampanya ng
MASIPAG. Layunin ng in-country visit
nina Sarah Wright ng University of
Newcastle at Gavin Jack ng Monash
University na ipinal ang disenyo ng
planong mga pag-aaral partikular sa
climate change adaptation ng mga
magsasaka at komunidad, pagpapal-
Organic 3.0...
halaga at malusog na produkto; mapag-
kakatiwalaan din ang pang-ekolohiyang
proseso nito gayundin ang pagseguro sa
kapakanan ng mga hayop subalit hindi
ito angkop na nailulugar sa ibang usap-
ing ng sustainability at bihirang kilalanin o
maisaalang-alang na opsyon bilang isang
istratehiya sa mainstream agriculture ng
mga gumagawa ng batas sa bansa o sa
lokalidad.
Mula sa mga hamon at kahinaan na ito,
nabuo ang Organic 3.0. Kung nakatuon
ang pansin sa mga pamantayan ang
Organic 2.0, nagbibigay-diin ang Organic
3.0 sa mga epekto ng organikong pama-
maraan ng pagsasaka. Dito, panguna-
hin ang pagseseguro ng kakayahan na
akas ng mga POs ng MASIPAG, at
glyphosate testing.
Isa sa magiging mahalagang gawain
ng MASIPAG sa darating na 2018
ang planong pagsasagawa ng testing
ng glyphosate sa piling komunidad
sa Capiz na talamak ang pagtatanim
ng genetically modified corn at pag-
gamit ng kemikal na glyphosate. Sa
workshop, nagkaroon ng bahaginan
sa inisyal na resulta ng pag-aaral sa
epekto ng GM na mais sa mga mag-
sasaka at komunidad sa Capiz.
Kasama sina Sarah at
Gavin, at mga staff mula
sa Visayas at National
Secretariat, binisita nila
ang isang komunidad sa
Capiz at nakipag-usap sa
mga magsasaka na nag-
tatanim ng GMO na mais.
Tiningnan din ng team
ang mga lugar na tinat-
animan ng mais at mga
lugar na pinagkukunan
ng tubig na ginagamit ng
maka-angkop sa climate change, pama-
maraan na magkaroon ng kapital para sa
produksyon at sapat na kita, pagkakaroon
ng access sa lupa, tubig, binhi, malu-
sog na diet at pag-iwas sa pagsasayang
ng pagkain at sistema ng pagsasaka.
Pinahahalagahan din sa Organic 3.0 na
mapangalagaan ang matabang laksang-
buhay sa lupa, malinis na tubig, sapat na
yamang henetika at kaalaman, pantay na
sosyal at pang-ekonomiyang oportunidad
para sa lahat, at kultural na pamana na
simbolo ng pagkakakilanlan at access sa
mga tradisyunal at siyentipikong kaala-
man para sa sisibol na henerasyon.
May pagkilala ang mga istratehiya,
implementasyon at paghahatid ng Organic
3.0 sa tradisyon, kultura at siyensya;
Suhay
Page 12
ni Kervin Bonganciso
mga kabahayan na maaaring dinada-
luyan na din ng glyphosate. Gaga-
win ang pananaliksik na ito gamit
ang pamamaraan na citizen science
kung saan aktibong makikilahok ang
komunidad sa aktwal na pagdiskubre
ng mga indikasyon ng glyphosate sa
tubig at lupa. Inaasahang maisagawa
ang pag-aaral sa 2018 at makapa-
gluwal ng mga panibagong kaalaman
na ibabahagi sa loob at labas ng
bansa.
Tinatayang malaking tulong ang pa-
nanaliksik na ito sa pagpapataas ng
kamulatan ng mga magsasaka sa ka-
halagahan ng katutubo at organikong
binhi at pangangalaga sa bayodibers-
idad. Inaasahan din na makakatulong
ang pag-aaral para higit na maita-
guyod ang likas kayang pagsasaka,
makapagbigay-gabay sa mga nanay
at mga kababaihan at gayundin ang
mga eskwelahan at lokal na kon-
sumidor na maging maingat sa pagpili
ng pagkain, at mas mapahalagahan
ang produktong galing sa organikong
magsasaka.
umuunlad din ito base sa siyentipikong
ebidensya na naaayon sa mga prinsipyo
ng kalusugan, ekolohiya, pagkakapantay-
pantay at pangangalaga.
Sa huli, ang Organic 3.0 ay siya ring
kabuuan ng mga prinsipyo, gawi at pro-
grama ng MASIPAG -- mula sa kon-
serbasyon ng mga tradisyunal na binhi
at kaalaman; pagpapa-unlad ng mga
teknolohiya ng mga magsasaka hang-
gang sa pagdadala ng mga produkto nito
sa mga kunsumedor. Hindi lang itinuring
na teknolohiya ang organikong pagsa-
saka bagkus ito rin ay uri ng pamumuhay
ng mga magsasaka at nakapaloob dito
ang kabuhayan, tradisyon at kaalaman
para sa kasalukuyan at sa sisibol pang
henerasyon.
 Mga bakwet ginunita ang World Day of
Hunger sa salu-salo at bungkalan
Sama-samang pinagsaluhan ng mga
bakwet na Lumad at mga staff at
magsasaka ng MASIPAG Mindanao
ang mga kamote at saging noong
Oktubre 13, 2017, tatlong araw bago
ang taunang pagdiriwang ng World
Food Day. Pangunahing parte ng
pang araw-araw na pagkain ng mga
Lumad ang kamote at saging. Kung
kayat sila’y sabik na sabik, lalo na
ang mga bata, sapagkat sa matagal
na panahon nilang nagkakampo dulot
ng militarisasyon, ngayon lamang
sila muling makakatikim ng kanilang
nakagisnang pagkain. Isang taunang
selebrasyon ang World Food Day
na ipinagdiriwang tuwing Oktubre
16 matapos itong ideklara ng United
Nations. Subalit sa paniniwala ng
MASIPAG, walang dapat ipagdiwang
sapagkat nagpapatuloy ang kagutu-
man at kawalan ng pagkain sa buong
daigdig.
“Labinglimang milyong katutubo sa
bansa ang nabubuhay sa dukhang
kalagayan. Habang 7 milyong batang
Pilipino at 500,000 pamilya na-
man sa Mindanao ang nakaranas ng
gutom sa huling kwarto noong 2016.
Kaya imbes World Food Day, World
Day of Hunger dapat ang ginugunita
natin dahil gutom ang mamamayan
ng daigdig,” pahayag ni XL Fuentes,
MASIPAG Mindanao Regional Coor-
dinator.
Katutubong nasa laylayan ang
karamihan sa mga nakakaranas ng
matinding gutom, laluna sa isla ng
Mindanao. Kahit na nakaupo ang
kanilang mga komunidad sa bundok-
bundok na mga minerales at mga
produktibong lupain, malawakan ang
kahirapan at kagutuman dala ng
pangangamkam ng lupa para sa mga
plantasyon ng pinya, saging, palm oil
ni GB Villocino
at iba pa kabilang na rin ang malaki-
hang pagminina. Ito, at ang brutal na
Marcos. Ayon sa administrasyong
Duterte, tunguhin ng programa nitong
militarisasyon na kanyang kakambal, pinamagatang Masagana 200 ang
ang naging dahilan kung bakit lumikas pataasin ang produktibidad ng palay-
ang mga Lumad mula sa kanilang ko- an upang mabigyan ng pagkain ang
munidad. Sinalubong
ng pamamaslang,
masaker at iba pang
porma ng paglabag
sa karapatang pantao
ang pagtutol ng mga
katutubo sa mga ma-
pangwasak na mga
industriyang ito.
Ayon kay Datu
Kaylo Bontulan
ng Salugpongan
Ta’tanuIgkanogon,
isang PO ng mga
lumad sa Davao del
Norte, “Kaniadto
bago pa misulod ang Alcantara log- bawat Pilipino. Gayunman, hindi natu-
ging, daghan mi gmakaon sa among tugunan ng programang ito ang ang
komunidad, kamote, balinghoy, mais, kawalan ng kongkretong balangkas at
ug uban pang pananum. Ang among programa sa agrikultura at patuloy na
harvest nga humay mag-abot pa ug pangangamkam ng lupa sa mga mag-
duha ka tanum bago mahurot. Gi- sasaka at katutubo na siyang sanhi
logging man, wala nay nabilin sa amo ng kahirapan at kagutuman ng mga
kun dili cogon na lang.” (Noon bago katutubo at magsasaka.
pumasok ang Alcantara, isang logging
company, marami kaming pagkain sa Sa bahagi ng Masipag Mindanao,
aming komunidad tulad ng kamote, nananawagan ito na pagtuunan ng
balinghoy, mais at iba pa. Ang aming pansin ng pamahalaan ang pagpa-
ani na palay ay aabot pa sa dalawang pabalik sa mga katutubo sa kanilang
cropping bago maubos. Subalit noong mga komunidad. Dagdag pa, dapat
pumasok ang logging halos walang magkaroon ng malinaw na programa
matira sa amin, maliban sa cogon.”) para maibsan ang kagutuman sa
ilalim ng balangkas ng pagpapalakas
Gayundin, nagpapatuloy ang monop- ng kapasidad ng bawat komunidad na
olyo ng mga dambuhalang agroke- makagawa ng sariling pagkain gamit
mikal TNCs sa binhi at iba pang ang mga teknolohiya ng sustenableng
inputs sa ating bansa na mas lalo pagsasaka. “Pagkain at kaunlaran
pang paiigtingin ng pababalik ng ang kailangan ng isla,” ayon kay XL.
administrasyong Duterte sa pumal- “Bilang kapwa Mindanaoan, dapat
pak na Masagana 99 program ng alam ito ng Pangulong Duterte.”
yumaong Diktador na si Ferdinand
Suhay
Page 13
Advocacy Regional
Committee sa Luzon,
Itinatag
Upang pasiglahin ang kilusan ng
mga magsasaka sa pagtata-
guyod ng likas-kayang pagsasaka at
pagharap sa mga banta ng GMOs,
pestisidyo at pagkasira ng kalikasan,
itinatag ng mga magsasaka ang
pangrehiyonal na komite sa adboka-
siya ng Luzon sa MASIPAG National
Back-up Farm, Rajal Centro, Sta.
Rosa, Nueva Ecija noong Marso 7-8,
2017.
Dinaluhan ang pagbubuo ng siyam
(9) na lider-magsasaka mula sa
limang (5) PCB at mga istap mula sa
pambansa at pangrehiyonal na kalihi-
man. Binubuo ang nasabing komite
nina Elmer Bolusan bilang kinatawan
ng Regional Management Team
(RMT), Basilio Prado ng Provincial
Consultative Body (PCB) Nueva
Vizcaya, Ailyn Bawet-Northern Luzon
sub-cluster, Francisco Paguio-PCB
Nueva Ecija, Virginia Nazareno-PCB
Quezon 2, Ervangie Velasco-PCB
Quezon 2, Mar Magdaong-PCB
Camarines Sur, Milany Guavez-PCB
Camarines Sur at Hermie Britanico-
PCB Albay. Isa sa mayor na layunin
Aplikasyon ng GR...
Mga magsasaka, patuloy na na-
nindigan laban sa Golden Rice
Noong Abril 4, halos dalawang daang
mga magsasaka, NGOs, siyentista,
consumers atbp sa ilalim ng RESIST
Agrohchemical TNCs ang nagtipon-
tipon sa harap ng tanggapan ng DA
bilang paunang pagkilos sa muling
pagbuhay ng aplikasyon ng Golden
Rice. Sa buwan din ng Abril, nagti-
pon-tipon ang mga internasyunal na
mga miyembro ng Stop Golden Rice
Network upang pag-usapan ang mga
ni Eugene Britanico
ng komite pangunahan ang mga
kampanya para sa pagtataguyod
at pagsusulong sa interes ng mga
maliliit na magsasaka. Kabilang dito
ang pagtutol sa Genetically Modi-
fied Organisms (GMOs), partikular
sa Golden Rice, land grabbing at
malawakang pagmimina.
Sa nasabing pulong, binigyan diin ng
komite ang malawakang kampanya
laban sa Golden Rice. Sa suma ng
mga aktibidad laban sa Golden Rice,
ibinahagi sa pulong ang naidaos na
pitong (7) porum sa mga probinsya
ng Nueva Ecija, Isabela, Quezon at
Benguet nitong 2017. Tinalakay sa
mga porum ang panibagong ap-
likasyon na muling pagtanim (“open
field testing”) at pagpapakain (“feed
testing”) ng Golden Rice, na syang
malaking banta sa kalusugan at sa
binhi ng mga magsasaka sa Nueva
Ecija at sa Isabela. Nagkaroon din
ng sama-samang pagkilos noong
ika-30 anibersaryo ng tanggapan ng
PhilRice sa Science City of Muñoz,
Nueva Ecija. Dinaluhan ito ng humigit
kumulang 140 magsasakang kasapi
istratehiya at ang paraan ng pagtu-
tulungan ng mga bansang tutol sa
Golden Rice.
Nitong Agosto, nakipag-tulungan din
ang MASIPAG, kasama na ang RE-
SIST, sa tanggapan ng National Anti-
Poverty Commission (NAPC) upang
magkaroon ng dayalogo sa Philrice at
DA-BPI. Nagbunga ang dayalogo ng
panibagong tulak upang magkaroon
pa ng mas maraming pampublikong
konsultasyon hinggil sa nasabing GM
na palay. Sa kongreso, nakapag-pasa
din ng resolusyon ang Anakpawis
Partylist at ang mga kaalyado sa
Suhay
Page 14
Kasama sa gawaing adbokasiya ang pag-aaralan sa
pagpapatakbo at paglulunsad ng kampanya.
ng MASIPAG. Gayundin, naipakita sa
nasabing pagkilos ang kakayanan ng
MASIPAG na makapagbalangkas ng
mobilisasyon gaya ng mahusay na
pag-babahagi at pananalita ng mga
MASIPAG farmers, papalaking bilang
ng mga magsasakang napapadalo
sa pagkilos at organisadong pagpa-
padaloy ng programa.
Isang hakbang ang pagbubuo ng pan-
grehiyonal na komite sa adbokasiya
upang mapalahok at mapamunuan ng
mga magsasaka ang kanilang laban
sa mga kagyat na isyung kinakaha-
rap. Inaasahan na higit na sisigla at
magiging aktibo ang mga lokal na
kampanya sa Luzon na pangungu-
nahan at gagabayan ng nabuong
komite.
ilalim ng Makabayan bloc upang imb-
estigahan ang Golden Rice project.
Nitong Nobyembre 7, ipinakita naman
ng ating mga magsasaka sa rehi-
yon ng Luzon ang kanilang lakas at
pagkakaisa sa isang piket-protesta
sa tanggapan ng Philrice sa Munoz,
Nueva Ecija. Kasabay nito, na-
kapagsagawa ng iba’t ibang lokal na
pagpupulong at forum na pinanguna-
han ng mga POs at PCB Nueva Ecija
para magpalalim sa isyu ng Golden
Rice. Partikular dito ang mga lugar
na pagdadausan ng field testing sa
Sundan sa susunod na pahina
Nueva Ecija at Isabela.
Gayunman, kailangang magsagawa
ng mas maraming aktibidad at pag-
aaral upang makatipon ng mas
malakas na pwersa upang malabanan
ang pagpasok ng Golden Rice sa
ating bansa. Mahalagang palakasin
pa natin ang gawain sa pakikipag-
Pambansang Minorya...
“Nais nila kaming manahimik laban sa
mga programa ng pamahalaan at mga
dayuhang kumpanya.”
Patuloy na pagtutol at paggiit
ng karapatan
Sa kabila ng mga nararanasang
banta sa kanilang buhay, patuloy ang
pagtutol at paglaban ng mga katu-
tubo para sa kanilang lupang ninuno,
at gayundin ang paggigiit para sa
kanilang karapatan sa maayos na
pamumuhay. “Gutom at kahirapan
ang nananatiling problema namin,”
ayon sa mga Tumanduk. Kwento din
nila, hindi sila halos maabot ng mga
serbisyo ng gobyerno lalo na para sa
kalusugan at edukasyon. “Minsan,
isang beses lang ang pagbabakuna,”
dagdag pa nila. “Naranasan din namin
dati, limang beses lang sa isang taon
umakyat ang mga guro para mag-
turo. Kaya ang mga anak namin hindi
makapag-aral ng maayos.”
“Pangarap namin na mabigyan ang
aming mga kabataan ng libreng pag-
aaral,” ani Datu Isidro. “Kaya binuo
ang mga Lumad schools para matu-
ruan ang aming mga anak, pero dahil
sa matinding militarisasyon, pati ito ay
apektado din.”
Pagpapaunlad sa pagsasaka
“Sa pagpasok ng Department of Ag-
riculture, dala nila ang kumbensyunal
na pamamaraan ng pagsasaka gamit
ang mga hybrid na binhi at kemikal
na input,” ayon kay Ailyn. “Nagiging
network, lalo na sa hanay ng mga
organic producers at advocates, mga
samahan ng mga nanay at kaba-
baihan, mga nutritionists at health
workers, youth at cultural groups,
eskwelahan at mga siyentista at iba
pang samahang magsasaka upang
magsilbing lakas natin sa pagharap
ng banta ng Golden Rice sa ating
sakahan.
sanhi ito ng pagkawala ng katutubong
binhi at mga kaalaman sa pagsa-
saka.”
Sa ilang mga komunidad ng katutubo,
bahagi ng pagtatanggol sa likas na
yaman sa kanilang komunidad ang
patuloy ding pagpapaunlad dito. Anila,
epektibong makipaglaban ang busog
kesa sa gutom.
Ilang mga komunidad ng katutubo sa
hilagang Pilipinas ang naabot na ng
MASIPAG, at nagsasagawa ng likas-
kayang pamamaraan sa pagsasaka.
“Kahit na gaano kalawak ang lupa ng
tao, kung hindi gagamitin ng wasto
wala din. Kahit na maliit ang lupa,
marami itong pakinabang,” ayon kay
Lorna Ganaba, isang Applai mula sa
Mt. Province. “Sa MASIPAG, naib-
abalik at napapagyaman namin ang
mga tradisyunal na praktis sa pagsa-
saka gaya ng paggamit ng damo at
dumi ng hayop para ibalik ang taba
ng lupa,” ani Marissa Shodang, isang
Ibaloi.
“Sa amin, may mga komunidad na
nag-iimplementa na ng programa ng
MASIPAG,” ani Datu Kaylo Bonto-
lan, mula sa Talaingod. “Nagsasalba
kami ng mga binhi, at umabot na sa
60 varieties ang nakolekta namin.”
Ayon pa kay Datu Kaylo, maraming
mga katutubong binhi ng mais ang
nangawala na dahil sa paglaganap
ng Sige-sige corn. Kung kaya tinu-
tutukan nila ngayon ang pagkolekta
ng mga binhi, at pagpapalakas ng
likas-kayang pagsasaka, lalo na sa
mga komunidad ng mga katutubo.
Suhay
Page 15
Pinasinayahan ni Sec Liza Masa ng NAPC ang
dayalogo hinggil sa Golden Rice
Bahagi ng program ng Lumad schools
ang pagdedebelop ng mga kabataan
na makakatulong sa pagpapalaganap
ng programang sustainable agricul-
ture (SA). Tinatawag na Peoples’
Agriculturists, nagtuturo sila sa mga
IP schools at farms para makatulong
sa pagkamit ng food security at self-
reliance sa mga komunidad.
Pagsusulong sa karapatan ng
mga katutubo at Moro
Naging tampok na bahagi din ng
kumperensya ang pagbabahagi nina
Atty Beverly Longid sa pambansang
kalagayan ng mga pambansang
minorya, at ni Jerome Succor sa
kalagayan ng mga Moro sa Mind-
anao, lalo na sa ilalim ng Martial Law.
Miyembro ng SANDUGO sina Atty
Longid at Jerome, isang alyansa ng
iba’t ibang grupo ng mga katutubo
at Moro sa Pilipinas. Ibinahagi din ni
Tyrone Beyer ng Task Force on In-
digenous Peoples Rights (TFIP) ang
six-point agenda on food security ng
mga katutubo, gayundin ang hinggil
sa pangangalaga para sa indigenous
knowledge systems.
Bagamat hindi pa nakamit ang
pagbubuo ng MASIPAG framework
hinggil sa gawain sa mga katutubo sa
kumperensya, nagsisilbi itong malak-
ing hakbang upang lalong mapalalim
ang pag-unawa sa kanilang kal-
agayan at pag-respeto sa kanilang
karapatan. Inaasahan na ilang mga
konsultasyon at aktibidad ang ga-
ganapin upang maisakatuparan ang
pagbuo ng framework.
 Organic 3.0: Patuloy na Pag-unlad
ng Kilusang Organiko ni Rowena Buena
Saatbuong mundo, patuloy ang paglawak
pagkilala sa kilusang organiko ka-
sabay ng paglaganap sa mga panawagan
ng kaligtasan sa pagkain, pangangalaga
sa kalikasan, at pagtataguyod sa karapa-
tan ng mga magsasaka. Sa loob ng halos
100 taon, umunlad ang konsepto ng or-
ganikong pagsasaka sa tinatawag ngayon
na Organic 3.0.Isang bagong konsepto
ang Organic 3.0 na inilunsad ng IFOAM
Organics International noong 2015 na
nagbibigay ng paglilinaw sa ilang maha-
halagang aspeto ng organikong pagsasa-
ka, mga prinsipyo nito at sa sustenableng
produksyon ng pagkain.
Ayon sa IFOAM, ipinanganak ang kon-
septo ng organikong pagsasaka may 100
taon na ang nakalipas. Itinatag ito ng mga
naunang nangarap (visionary pioneers)
dahil sa kahalagahan ng koneksyon ng
pamamaraan ng pamumuhay, pagkain at
paraan ng pagtatanim ng pagkain, ang
kalusugan ng tao at ng planeta. Lumaga-
nap ang konsepto ng koneksyong ito sa
buong mundo at ang salitang “organic”
ang ginamit upang ilarawan ang iba’t
pamamaraan ng mga nagsasagawa nito.
Ito ang unang yugto ng pagsisimula ng
organikong pagsasaka at tinawag ngay-
ong Organic 1.0.
Magmula dito, naging matagumpay ang
pioneers at dumami ang mga nagsa-
sagawa ng organikong pagsasaka sa
buong mundo hanggang ipinanganak
I-like ang Facebook page ng MASIPAG, hanapin sa Facebook ang Magsasaka at Siyentipiko para sa Pag-unlad ng Agrikultura
MASIPAG National Secretariat
2611 Ilang-Ilang St
Carbern Subdivision
noong 1972 ang IFOAM-Organics Inter-
national upang maayos na maisakatawan
Anos, Los Baños, Laguna
4030 Philippines
ang mga kaisipan tungkol sa pagkain at Telefax: (63-49) 536-5549
pagsasaka. Nagsimulang mabuo ang mga
pamantayan o standards bilang batayan
E-mail: info@masipag.org
ng organikong pagsasaka. Sa pagbuo at Website: www.masipag.org
pagdami ng mga standards, lumago at
dumami din ang bilang ng mga magsa- MASIPAG Luzon Office
saka na nagsasagawa ng organikong Rajal Centro, Sta.Rosa
pagsasaka, gayundin ang mga konsum-
edor na naghahanap ng mga pagkaing
Nueva Ecija
hindi ginamitan ng lasong abono at pes- Phone: (63-917) 486-1261
tisidyo. Dahil dito, tumaas ang halaga ng E-mail: masluz@masipag.org
organikong produkto dahil hindi sapat ang
bilang ng mga magsasaka at lawak ng MASIPAG Visayas Office
lupang tinataniman ng organikong pag-
kain upang tugunan ang
Zone 5, San Isidro,Tabuc Suba,
papataas na pangan- Jaro, Iloilo City
gailangan ng merkado. Phone: (033) 329-5152
Ito ang ikalawang yugto E-mail: masvis@masipag.org
kung saan nabuo ang
mga pamantayan at
sertipikasyon at tinawag
MASIPAG Mindanao Office
na Organic 2.0. 428 Durian St, Juna Subdivision
Matina, Davao City
Bagaman dumami ang Phone: (082) 321-2886
bilang ng mga magsa- Email: mindanao@masipag.org
sakang nagsasagawa
ng organikong pagsa-
saka sa mga nakaraang
dekada, marami din
ang naging kahinaan at Patnugutan
hamon sa organikong Cristino Panerio
pagsasaka. Ilan sa mga
ito ay:
• Sa maraming bansa, lubhang maliit ang
Manunulat
produksyon sa organikong pagsasaka
Leo XL Fuentes
upang magkaroon ng malaking epekto; Eugene Britanico
• Mabagal na kumbersyon sa organikong Kervin Bonganciso
pagsasaka at ang paglago nito kumpara Rowena Buena
sa mabilis na pag-unlad ng merkado; Garyben Villocino
• Ang organikong pamantayan ay nag-
bibigay ng “minimum requirements” ngunit
Ana Bibal
hindi nabigyan pansin ang mataas na Lucille Ortiz
target at pagpapa-unlad ng mga prinsipyo Eloisa Delos Reyes
nito; Alfie Pulumbarit
• Naging mabigat para sa mga maliliit
na magsasaka ang requirements sa third
party certification, kasama na ang bayarin Para sa mga katanungan,
at mga dokumentasyon; at suhestyon o puna, maaaring
• Matagumpay ang organikong pagsa- ipadala ang inyong mensahe sa
saka sa pagpapataas ng importansya o
advocacy@masipag.org.
Sundan sa pahina 12