Opisyal na pahayagan ng Magsasaka at Siyentipiko
para sa Pag-unlad ng Agrikultura
Ugnayan at Samahan sa MASIPAG, Lalong Pinaigting
NGO at Scientists Forum Inilunsad
Mga partisipante ng unang MASIPAG NGO Forum na ginanap sa Bohol
Bilang isang network, mahalagang
bahagi ng MASIPAG ang mga
non-government organizations (NGO)
at mga siyentista sa adhikain nating
makamit ang kasiguruhan sa pagkain
at tunay na kaunlaran. Malaki ang
kanilang papel sa mga programa at
adbokasiya ng MASIPAG mula sa
pagpapatupad at pagpapalaganap nito
sa loob ng 30 taon.
Kung nanggagaling sa mga magsa-
saka ang mayamang kaalaman at
praktika sa pagsasaka, ambag naman
ng mga NGOs ang kanilang kakaya-
han at kaalaman sa pag-oorganisa at
implementasyon ng mga programa.
Ibinabahagi naman ng mga siyen-
tista ang kanilang ispesyalisadong
kaalaman upang lalo pang mapaun-
lad ng mga magsasaka at peoples’
organizations (POs) ang kanilang
July - December 2016 www.masipag.org
ni Eloisa delos Reyes
Upang higit na paigtingin ang tulun-
gan at ugnayan ng mga miyembrong
NGOs ng MASIPAG, isinagawa noong
Setyembre 2-4, 2016 ang kauna-
unahang National NGO Forum sa
Baclayon, Bohol. Layunin ng forumna
talakayin ang iba’t ibang mga usapin
kaugnay sa mga NGOs at kung paa-
no magkakatulungan ang mga NGOs,
POs at mga staff nito sa epektibong
implementasyon ng mga programa ng
MASIPAG.
Sa forum, nagkaroon ng bahagi-
nan ang mga partisipante tungkol
sa iba’t ibang gawain at programa
ng kani-kanilang NGO, lalo na ang
produksyon. Nitong nakaraang mga
taon, nakita din ang mahalagang pa-
may kaugnayan sa mga programa ng
MASIPAG. Ibinahagi din nila ang mga
pel ng mga social scientist sa paghu- Sundan sa pahina 11
bog at pagpapaunlad ng mga POs sa
ilalim ng programang Organizational
Development (OD).
Kung kaya, bahagi din ng pagpapal-
akas at konsolidasyon ng MASIPAG
ang pagpapalakas at pagpapakilos sa
mga miyembrong NGOs at siyentista.
Nitong 2016, tinutukan ng MASIPAG
ang mga aktibidad at kumperensiya
na higit pang magpapalakas sa net-
work. Kabilang dito ang National NGO
Conference, Scientists’ Conference
at ang National Training Manuals
Review.
Unang MASIPAG National NGO
Dr Blesilda Calub ng College of Agriculture,
Forum
UPLB habang nagbabahagi ng kanilang mga
programa hinggil sa organikong agrikultura
 Ang (R)ebolusyon ng PGS sa Pilipinas
sang uri ng sertipikasyon ang PGS
Ina naglalayon na maseguro ang
kalidad ng mga organikong produkto,
sa mas mababang presyo. Simula pa
noong 2004, isinasapraktika na ito
ng Masipag bilang bahagi ng pagsu-
sulong ng karapatan ng magsasaka
sa produksyon at pagsasa-pamilihan
ng mga produktong organiko.
Noong 2005, naglabas ng Execu-
tive Order Blg. 481 ang pamahalaan
bilang suporta sa lumalawak na
nagsasapa-praktika ng organikong
pagsasaka. Tuluyan namang naisaba-
tas noong 2010 ang RA 10068, o
Farmers at staff ng MASIPAG, kasama si Dr Chito Medina, sa nakaraang NOAC sa Ilocos Norte
Organic Agriculture Act na kumukilala
at nagsusulong ng organikong agrikul-
tura sa bansa. Bagaman kinikilala na
ng pamahalaan ang mga organikong
produkto, naglagay naman ito ng
restriksyon sa paggamit ng salitang
“organiko”. Ayon sa Section 17 ng RA
10068, maaari lamang gumamit ng
salitang organiko ang mga nakapasa
sa Third Party Certification. Isa itong
malinaw na pagsasantabi ng kon-
tribusyon at halaga ng mga maliliit
na magsasakang nagsasagawa ng
organikong pagsasaka bago pa man
naisabatas ang RA10068.
Upang palakasin at palawakin pa
ang panawagang kilalanin ang PGS,
binuo ng MASIPAG at mga kasamang
NGO noong 2011 ang PGS Pilipi-
nas. Tumutok ang PGS Pilipinas sa
pagsasagawa ng mga pagsasanay at
tumulong sa mga farmer organiza-
tions, local government units at agen-
cies, non-government organizations,
kasama ang simbahan, akademya at
mga kunsimidor na mabuo ang mga
lokal na PGS. Sa pangunguna ng
Suhay
Page 2
ni Rowena Buena
MASIPAG bilang secretariat, patuloy
na lumalawak ang PGS sa buong Pili-
pinas at tumatag ang PGS Pilipinas
bilang isang organisasyon na ngayon
ay kinikilala ng Department of Agricul-
ture sa pangunguna nito sa pagsusu-
long ng PGS.
Bunga ng masiglang kampanya ng
MASIPAG at PGS Pilipinas upang
ipakilala ang PGS bilang epekti-
bong alternatibo sa sertipikasyon ng
organikong produkto, nagpatawag ng
Technical Working Group (TWG) ang
BAFS-DA para sa pagbuo ng PGS
Guidelines na naglalayong makabuo
ng isang National Standard para sa
PGS. Kasabay nito ang pagbuo
din ng TWG para amyendahan ang
batas na binuo naman ng National
Organic Agriculture Board (NOAB)
kung saan miyembro din ang
MASIPAG. Malugod na tinugunan
ng MASIPAG at PGS Pilipinas ang
mga paanyaya upang makatu-
long sa pag-amyenda ng batas at
maisama ang mga interes at kagal-
ingan ng mga maliliit na magsasaka
sa inaasahang pagrepaso ng RA
10068.
Sa ngayon, patuloy ang mga
pagsasanay ng PGS Pilipinas sa
mga grupo ng magsasaka kasama
ang mga LGU at NGO sa Luzon,
Visayas at Mindanao. Para pal-
akasin din ng PGS Pilipinas ang
kanyang organisasyon, nagsagawa
ito ng National Training of Trainers
na ginanap sa Continuing Edu-
cation Center (CEC) sa UP Los
Baños bilang tugon sa inaasahang
lalong paglago nito sa mga susunod
na taon. Layunin din ng Training of
Trainers na i-harmonize ang mga
proseso at sistema ng mga miyembro
ng PGS Pilipinas sa ginagawang PGS
Guidelines ng DA.
EDITORIAL
MASAGANA 99: Never Again!
S aDuterte
pagbisita ni Pangulong Rodrigo
sa Hilagang Luzon mata-
pos ang bagyong Lawin, ipinahayag
nya ang kanyang paghanga sa mga
naging programa sa agrikultura ng
dating Pangulong Ferdinand Marcos.
Aniya, nais ng pangulo na muling
buhayin ang programang Biyayang
Dagat at Masagana 99. Nilinaw na-
man ni Manny Piñol, Department of
Agriculture (DA) Secretary na tinu-
tukoy dito sa pahayag ni Pangulong
Duterte ang pagbibigay pansin para
sa suporta ng gobyerno sa mga mag-
sasaka para makamit ng bansa ang
mailap na pangarap na maging rice
self-sufficient. Ayon kay Piñol, target
nila ang pagpapataas ng ani (10-12
metriko tonelada sa kada ektarya)
habang gumagamit ng mga input na
ligtas umano sa kalikasan.
Nakakabahala ang pahayag na ito.
Pinatunayan na sa kasaysayan ang
mapait na karanasan ng mga maliliit
na magsasaka sa programang MA-
SAGANA 99. Sa bisa ng Presidential
Decree 1620, itinayo dito sa Pilipinas
ang International Rice Research Insti-
tute (IRRI) na nagpalaganap ng pag-
gamit ng mga ‘modernong binhi’ na
umano’y magdudulot ng mas mataas
na ani, at mas magandang kabuhay-
an para sa mga magsasaka. Kilala sa
tawag na Green Revolution ng IRRI,
naging katuwang nito ang programang
MASAGANA 99 ni dating Pangulong
Marcos upang mapabilis ang adop-
tion ng mga magsasaka ng moder-
nong binhi. Ang MASAGANA 99 ang
syang nagbigay ng pautang sa mga
magsasaka upang magsilbing kapital
para may ipambili sila ng Package of
Technologies (POT) gaya ng mod-
ernong binhi ng IRRI at sintetikong
pataba ng mga korporasyon.
pamamaraan ng pagsasaka na syang
ginagamit pa din ng marami nating
kababayan. Gayunman mas matindi
ang pumalit sapagkat inilalako na-
man ngayon ang genetically modified
organisms (GMOs) gaya ng Golden
Gayunman, para sa mga magsasaka,
bigo ang Green Revolution at MASA-
Rice. Sa ating pagsusuri, hindi din
makakatulong ang mga GMOs sa
GANA 99. Halos dalawang dekada mga maliliit na magsasaka, bagkus
matapos na ipatupad ang programa, ito ay instrumento lamang ng mga
unti-unting naramdaman ang epekto transnational corporations (TNCs)
ng matinding paggamit ng mga ke- upang higit na kontrolin ang binhi at
mikal sa pagsasaka. Naglabasan ang agrikultura.
mga peste at sakit ng palay, nawalan
ng sustansya ang lupa at nangawala Hindi nagtagumpay ang MASAGANA
ang mga tradisyunal na binhing palay. 99, dahil hindi naman nito tinugunan
Tila nawalan ng dignidad ang mga ang problema ng mga magsasakang
magsasaka – minaliit ang kanilang Pilipino. Nananatiling walang sariling
lokal na kaalaman sa pagsasaka. lupang sakahan ang mayorya ng mga
‘Backward’ ang lokal na kaala- magsasaka, at walang kontrol sa mga
man kumpara sa mga makabagong binhi at teknolohiya sa produksyon.
teknolohiya ng mga siyentista ng IRRI Pinatindi pa ang kalagayang ito ng
at mga technician ng noo’y Ministro mga internasyunal na mga kasunduan
ng Agrikultura. Nasira din ang kultura sa kalakaran gaya World Trade Or-
ng bayanihan kapalit ng indibidwalis- ganization (WTO) na nagpapahintulot
tikong pamamaraan sa pagsasaka, na ng hindi pantay na kalakalan habang
umaasa na lamang sa mga kemikal patuloy na nagbabagsak ng mga
na inputs at pagbabayad sa mga tra- mura at mababang-kalidad na mga
bahador at laborer. pagkain at produkto dito sa bansa.
Ang pinaka-
matindi, dahil "Hindi nagtagumpay ang MASAGANA 99,
nangangailangan dahil hindi naman nito tinugunan ang
ng napakataas
na kapital para problema ng mga magsasakang Pilipino."
isustine ang
pamamaraang
Green Revolution ng IRRI, nahirapan Kung nais ni Pangulong Duterte ng
ang mga magsasaka na bayaran ang tunay na pagbabago sa kalagayan
mga pautang sa ilalim ng MASA- ng sektor ng agrikultura, kailangan
GANA 99. Dito na nagsimula ang na bigyang-pansin muna ang mga
sikliko ng pagkakabaon sa utang ng isyung ito ng mga maliliit na magsa-
mga magsasaka. Tanging ang mga saka. Makakamit lamang natin ang
Agrochem TNCs, mga dambuhalang kasapatan sa pagkain at maunlad na
negosyante at kartel sa agrikultura agrikultura kung maibabalik sa kamay
ang tanging nakinabang sa proyek- ng mga maliliit na magsasaka ang
tong ito. kontrol sa binhi, lupa, kaalaman at
teknolohiya. Dahil kung hindi, uulitin
Sa katunayan, tuloy pa rin ang pro- lamang natin ang mga kamalian ng
grama ng Green Revolution. Kumben- Green Revolution at MASAGANA 99
syunal na sistema pa din ng pagsa- na lalong magdudulot ng matinding
saka ang pinopromote ng gubyerno. kahirapan sa ating mga magsasaka.
Pangita pa din ang kumbensyunal na
Suhay
Page 3
 Stingless Bees,
mahalagang
komponente ng
Likas-Kayang
Pagsasaka
ni Romeo Cordez at Lucille Ortiz

ang Trigona ng gaya ng sintetikong pataba at pagka-

Isa sa maraming bahay ng Trigona sa hardin ni Edilberto “Tay Ed” Abad
A ng Pilipinas ay tirahan ng apat
na uri ng bubuyog. Isa dito ang
bubuyog na kilala sa siyentipikong
pangalan na Trigona biroi. Ang
pamilyang Trigona o stingless bee ay
kasama sa grupo ng mga insekto na
kinabibilangan din ng mga langgam at rehiyon ng Bicol, si Edilberto Abad
putakti.
Ang Trigona, na kilala rin sa lokal na
tawag na kiwot, lukot, kiyot, at lukutan
ay isang social insect na nabubuhay
bilang miyembro ng isang kolonya.
Ang Trigona ay halos sinlaki ng lang-
gam at walang panusok na katulad
ng mas kilala na klase ng bubuyog
— ang pukyutan. Ang mahalag-
ang kontribusyon ng Trigona sa
agrikultura ay ang malaking tulong
nito sa polinasyon ng mga bulaklak
upang dumami ang mga halaman.
Sinasabing may kakayahang lumipad
isang kilometro-
paikot mula
sa kanyang
kolonya upang
humanap ng
pagkaing nektar.
Ang kawalan
ng halaman at
mga tanim sa
layong 1 km
mula sa bahay
nito ay magiging dahilan ng paghina
at pagkamatay ng kolonya.
Si Tay Ed at ang mga alagang
Trigona
Tubong Centro sa bayan ng Goa sa
o mas kilala sa tawag na Tay Ed,
ay mula sa isang pamilyang magsa-
saka. Dahil sa may karanasan na
sya sa pagsasaka, lumipat si Tay
Ed kasama ang kanyang kabiyak na
si Nanay Erlinda at pamilya sa San
Pedro, sa bayan din ng Goa, upang
pagyamanin ang piraso ng lupa na
minana niya mula sa kanyang ina.
Sa matagal na panahon, nagpapalit-
palit ng pagtatanim ang mga mag-
sasaka sa San Pedro. Mula niyog at
abaka noong dekada 80s ay nagbago
ito sa mais at tubo noong 90s. Ga-
yunman, dahil sa mamahaling input
lat ng peste sa mga pananim ng mga
magsasaka, unti-unting humina ang
kita dito at sa kalaunan, napatigil na
din sa pagtatanim ng abaka si Tay
Ed.
Nang mga panahon na iyon, naging
abala naman si Tay Ed sa pagdalo
sa mga pagsasanay sa organikong
pagsasaka. Ginamit niya ang mga
natutunan at paunti-unti ay dinagda-
gan ng samu’t saring pananim ang
sariling lupa. Dito niya napansin
ang kinagawiang pag-aani ng pulot
mula sa mga bubuyog. Nakita ni Tay
Ed na sa tuwing mag-aani ng pulot,
walang natitira para sa kolonya. Nai-
sip ni Tay Ed na kung magpapatuloy
ang ganitong pamamaaraaan ng pag
aani ng pulot, darating ang panahon
na nauubos din ang mga lahing ito ng
bubuyog dahil sa pagkakabulabog at
pagkaubos ng pulot ng buong kolonya
nito.
Kaya naman, noong ng dekada ‘90,
nagsimulang mag-alaga si Tay Ed
ng native na bubuyog, ang kiwot o
Trigona biroi upang mapreserba ang
mga bubuyog. Nagsubok siya ng
mga bahay-pukyutan na gawa sa bu-
not at bao ng niyog para sa sampung
kolonya. Nakita niya na angkop ang
ganitong pamamaraan ng pabahay.

Suhay
Page 4
Kasunod nito, nagkaroon naman
ng pagsasanay sa bee keeping
ang CARE Phiippines, isang NGO
na tumutulong sa pangkabuhayan
sa lugar. Namahagi sila ng pan-
imulang kolonya ng Apis cerana,
ang mas kilalang uri ng honeybee.
Hindi nakadalo sa pagsasanay na
ito si Tay Ed. Dahil sa nakita ng
mga tao ang kanyang ginagawa
para ma-preserba ang mga
bubuyog, at sa kawalan nila ng
malalim na interes sa pag-aalaga
ng bubuyog, ibinigay nila ang mga
nasabing kolonya kay Tay Ed.
Sinubukan ni ‘tay Ed ang pag-aal-
aga ng Apis cerana kasama ang
kanyang mga Trigona. Nakita ni
Tay Ed na parang nahirapan ang
mga kolonya ng Apis na mabuhay
sa pa iba-ibang panahon na dulot
ng sunod- sunod na bagyo. Sa
huli, nangamatay ang mas malal-
aking uri ng bubuyog at nagpatuloy
naman ang paglago kolonya ng
Trigona.
Trigona, malaking kontribus-
yon sa agrikultura
Para kay Tay Ed, hindi dapat kita
o ganansiya ang maging pangu-
nahing dahilan ng pag-aalaga ng
mga bubuyog. Ani nya, sa gani-
tong pagtingin, nawawala ang
karampatang antas ng pagpapa-
halaga sa mga bubuyog at kaug-
nayan ng mga ito sa kapaligiran.
Upang mas mapa-unlad ang pag-
aalaga sa mga bubuyog, kailangan
ang mas malalim na pang-unawa
at pagkilala sa gampanin ng mga
bubuyog sa pagpapalawak ng
biodiversity. Kinakailangan ding
pagyamanin ang sakahan sa
pamamagitan ng pagtatanim ng
samu’t saring halaman at sa huli
ay ang hindi paggamit ng mga
kemikal na inputs na sa kalaunan
ay magkakaroon ng masamang
epekto sa lupa, sa halaman at sa
mga bubuyog.
Ang pag-aalaga ng bubuyog ay may
malaking kontribusyon sa agrikultura;
tumataas ang produksyon ng maram-
ing uri ng halaman dahil sa natural na
polinasyon ng mga bubuyog. Ang
dami ng kolonya ng mga bubuyog
ay sukatan rin ng yaman at kalinisan
ng kapaligiran. Sa patuloy na pag-
aalaga rin at pagpaparami ng mga
bubuyog, maaasahan na makikita
pa ito ng susunod na henerasyon at
makikinabang rin sa benepisyo nito.
Dahil sa pag-aalaga ni Tay Ed ng
Mahahalagang paalala sa pag-aalaga ng Trigona
Sa pagpili ng lokasyon
Magiging mabilis ang pagdami ng mga
bubuyog sa lugar na hindi polluted o
marumi, sa lugar na presko at mapuno.
Mga gamit na kailangan sa pagbuo
ng bahay ng koloni
1. poste na gawa sa gamit na (upang kunan ng pagkain).
makikita sa sakahan
2. tabla bilang patungan o gitling o gaps para mabawasan ang tra-
base (8x8inches)
3. malinis na bao
4. pantali sa bao
Mga gamit na kailangan sa pag-aani
ng honey
1. net veil
2. kutsilyo
3. stainless pan at strainer
4. bote, katsa
5. malinis na bao, mesa at malakas na ang koloni, unti-unti itong
panali
Sa pagbuo ng bahay
Itayo ang poste, siguraduhin na
matibay ang pagkakatayo nito.
Ipatong ang 8x8inches na tabla
at saka ipatong ang brood (bao
na may itlog) at maglagay ng
dalawang malinis na bao.
Proseso ng pag-aani
1. Piliin ang bao na may honey.
2. Tanggalin ang bao na may
honey.
3. Marahang itaktak ang bao para
Suhay
Page 5
Trigona, nagkaroon ng pagmamala-
sakit sa mga insekto at bubuyog ang
mga miyembro ng kaniyang pamilya;
nagkaroon ng mas malalim na pang-
unawa sa pag-aalaga sa kapaligiran
at likas-kayang pagsasaka.
Bilang dagdag na kita, naibebenta
ni Tay Ed ang isang 350ml na bote
ng honey kada koloniya sa halagang
200-300Php. Mula sa kasalukuyang
300 koloniya, maaari siyang umani
Sundan sa pahina 9
lumabas ang mga bubuyog.
4. Itaktak muli para matanggal ang laman
ng bao.
5. Ilagay sa stainless na strainer ang
laman ng bao, hayaan na tumulo ang
honey at huwag pipigain.
6. Para sa baong may itlog, ilagay ito sa
8x8inches na tabla.
7. Lagyan ng 2 bao na may pollen
8. Maaaring idikit ang propolis sa mga
baho ng mga bubuyog.
9. Itali ang mga bao at ipatong sa inani-
han.
10. Makalipas ang 2 lingo hanggang 1
buwan, maaari nang ihiwalay ang koloni.
*mag-ani isang beses sa isang taon kada
koloni.
*sa mga bagong kuhang koloni mula sa
ilang (wild), huwag muna ito gagalawin
sa loob ng anim (6) na buwan. Kapag
balatan at kapag nakita na ang mga itlog
ay saka ito lagyan ng bao.
*gumamit ng maliliit na bao ng niyog;
mas mabilis itong mapupuno.

Guilty! Ito ang nagkakaisang hatol
ng halos 100 magsasakang
sumugod sa tanggapan ng Monsanto
Philippines sa Alabang, Muntinlupa
bilang pakikisa sa International Tri-
bunal Against Monsanto na ginawa
sa The Hague, Netherlands noong
October 14-16, 2016. Sa kauna-
unahang pagkakataon, naihapag ng
mga magsasakang nagmula pa sa
mga probinsa sa Luzon, Visayas at
Mindanao sa mismong tanggapan ng
Monsanto ang panawagan nito na
ipasara ang kumpanyang sanhi ng
pagkabaon sa utang at pagkakasakit
ng mga magsasaka, pagkalason ng
sistema ng pagkain at pagkasira ng
kalikasan.
Monsanto: banta sa soberanya
sa pagkain at karapatan
Kilala ang Monsanto sa buong
mundo sa kanyang mga nakalala-
son at mapanirang produkto gaya ng
PCBs, Glyphosate at GMOs (tingnan
ang kahon). Gayunman, taktika ng
Monsanto ang mag-lobby sa mga
ahensya ng gubyerno, hanggang sa
pagpopondo ng mga pag-aaral sa
mga unibersidad, upang pabanguhin
ang sariling imahe.
Malaki ang ginagastos ng Monsanto
para sa kanyang propaganda cam-
paign upang kundisyunin ang mga
policy makers, at maging ang mga
magsasaka, para tanggapin ang
kanilang mga produkto. Sa isang
research ng Corporate Europe Obser-
vatory, gumastos ang Monsanto ng
$4.33 Milyon para lamang sa lobby-
ing campaign nito noong 2015 sa US
pa lamang. Bukod pa dito ang halos
$2 Milyon na binigay ng Monsanto
sa mga lobby associations gaya ng
ni Alfie Pulumbarit
Biotechnology Industry Organization
(BIO) at Croplife America bilang katu-
mula sa Glyphosate o mas kilala sa
Roundup herbicide, na pangunah-
wang sa pagkakampanya. Dagdag pa ing ginagamit sa RR corn at iba pang
dito ang ginastos ng Monsanto para pananim upang kontrolin ang damo.
pigilan nag GM labeling sa California
($8.1 Million) at campaign dona- Sa pressure din ng mga livestock
tion sa mga Republican candidates growers at feedmillers (na nakasandig
($662,000) sa mga lugar na may at nananagana sa produktong GM),
tinataniman ng mais at soya. Bukod naging mabilisan ang pagpapatawag
pa dito ang ginagastos ng Monsanto ng konsultasyon ng DA upang palitan
sa iba’t ibang lugar sa buong mundo ang DA AO 8 of 2002 na ibinasura
gaya ng European Union, Aprika at ng korte. Nitong Setyembre 2016,
Asya. Gumagamit din ang Monsanto isinaisantabi din ng Korte Suprema
ng mga defectors, gaya ni Mark Ly- ang kanyang naunang desisyon
nas at Patrick Moore, upang ilako ang noong Disyembre 2015 sa kadahilan-
kanilang ideya at produkto. ang paso na ang desisyon dahil tapos
na diumano ang field testing nang
Halatang-halata din ang ginawang isampa ang kaso. Pangunahing mga
pressure ng Monsanto sa ating bansa respondents dito ang International
nang ibinaba ng
Korte Suprema
ang desisyong
ipatigil ang pag-
tatanim ng Bt
talong at lahat
ng aktibidad na
may kaugnayan
sa GMOs noong
Disyembre
2015. Malaki
ang mawawala
sa Monsanto,
pati na ng iba’t
ibang Agrochem
TNCs saka-
ling tatagal pa
ang nasabing
temporary ban. Kilos-protesta ng MASIPAG, RESIST TNCs at KMP sa tapat ng opisina ng Monsanto
Sa kasalu-
kuyan, net importer ang ating bansa Service for the Acquistion of Agri-
ng GM soya para sa pakain sa hayop biotech Corporations (ISAAA) at Crop
na nagkakahalaga ng Php65 Bilyon Life Philippines, mga asosasyong
noong 2014. Tinatayang mahigit suportado ng mga TNCs.
Php6 Bilyon din ang kinikita ng mga
dambuhalang kumpanya sa binhi ng Naging kalakaran na din ng Monsanto
GM na mais. Bukod pa dito ang kita ang mag-kaso sa mga magsasakang
Suhay
Page 6
di-umano ay illegal na gumagamit
ng kanyang mga produkto. Sa US,
marami nang mga magsasaka ang
kinasuhan ng Monsanto dahil sa ‘il-
legal’ nitong paggamit ng mga binhing
pagmamay-ari ng Monsanto, kahit pa
nahawaan lamang ang kanilang mga
pananim. Sa Pilipinas, wala pang
naitatalang pagkakaso ng Monsanto
laban sa mga magsasakang nag-
tatanim ng mga kontaminadong binhi.
Gayunman, sa paghigpit ng mga
palisiya sa kalakaran gaya ng World
Trade Organization (WTO), Asia Pa-
cific Economic Cooperation (APEC)
at Association of Southeast Asian Na-
tions (ASEAN) atbp, hindi malayong
mangyari rin ito sa ating bansa.
Suportado din ng gubyerno ng US
ang Monsanto sa pamamagitan ng
pagpopondo ng USAID ng halos $4.8
Milyon para sa komersyalisasyon ng
Bt talong. Pinadaan ang pondong ito
sa Cornell University upang supor-
tahan ang Bangladesh Agricultural
Research Institute at UPLB upang
ipursige ang komersyalisasyon ng Bt
talong sa Bangladesh at Pilipinas.
Matatandaang ang Monsanto ang
nagmamay-ari ng Bt talong sa pama-
magitan ng stock ownership nito sa
pangunahing may-ari, ang Mahyco na
nakabase sa India kung saan nag-
mula ang Bt talong na na-field test sa
Pilipinas.
Nagiging daan din ng Monsanto
maging ang mga sakuna gaya ng
matitinding bagyo upang maipasok
ang kanilang mga produkto. Nakakubli
bilang seed relief, namigay ang Mon-
santo ng mga binhing GM corn sa
mga lugar na tinamaan ng bagyong
Yolanda noong 2013. Nagsisilbing
pangkapital ng Monsanto ang mga
seed relief na ito upang matali sa
kalaunan ang mga magsasaka sa GM
na mais.
Monsanto-Bayer: Higanteng
Agrokemikal TNC
Nakikita din mas lalala pa
ang problema ng agrikul-
tura at mga magsasaka
sa napabalitang pagbili ng
kumpanyang Bayer sa Mon-
santo. Binili ng Bayer, isang ag-
rochemical company na nakabase
sa Germany, ang Monsanto sa
halagang $66 Bilyon, isa
sa pinaka-malaking take-
over ng isang kumpanya.
Malaki ang magiging ben-
tahe ng dalawang kumpa-
nya sa kanilang pagsasanib;
ispesyalisasyon ng Bayer ang
paglikha ng mga kemikal habang
hawak naman ng Monsanto ang
binhi, partikular ang GMOs.
mga
Sa laki ng rekurso, network at im- kaso laban sa Mon-
pluwensya dalawang kumpanya, santo ang mga sumusunod:
makakaya nitong diktahan ang mga
palisiya ng mga gubyerno upang tiya- • Paglabag sa karapatan sa
king makapapasok ang kanilang mga malusog na kalikasan, karapatan sa
produkto. Kasama na dito ang mas pagkain, karapatan sa kalusugan at
maluwag na patakaran para sa mga kalayaan ng unibersidad at paaralan
lason at GMOs, at mas mahigpit na mula sa pribadong interes.
mga batas hinggil sa proteskyon ng • Pagiging bahagi sa mga war
mga pribadong binhi at teknolohiya sa crimes sa pamamagitan ng pagsup-
agrikultura. Dala din ng pag-sasanib ply ng herbisidyo sa US military sa
na ito ang pagkitid ng binhing pagpi- Operation ‘Ranch Hand’ noong gera
pilian ng mga magsasaka, pag-sandig sa Vietnam.
sa mga inputs na likha ng mga kum- • Lantarang pagsira sa ka-
panya at patuloy na importasyon ng likasan o ecocide.
mga nakalalasong produkto.
Ang lahat ng mga testimonya ng
Ang paglilitis ng mga mamama- mga biktima at witness ay dininig ng
yan laban sa Monsanto limang pinagpipitagang hukom na
eksperto sa mga internasyunal na
Pinangunahan ng mga organisasyon mga batas at karapatang pantao. Ang
gaya ng IFOAM, ang grupong Navan- mga aral mula sa nasabing Tribu-
danya (ni Dr Vandana Shiva), Friends nal ang maaaring pagsimulan upang
of the Earth at ilang mga personahe, itulak sa isang internasyunal na korte
layunin ng International Peoples’ na makasuhan at pagpapanagutin ang
Tribunal Against Monsanto na mag- isang kumpanya gaya ng Monsanto
karoon ng simbolikong paglilitis na sa kanyang mga krimen. Ilalabas ang
naka-ayon sa mga pamamaraan ng legal opinion ng mga hukom sa darat-
internasyunal na mga batas gaya ng ing na Abril 2017.
UN Human Rights at ng International
Criminal Court. Sa ganitong pamama- Kontrol sa Binhi, Ibalik sa mga
raan, mapag-aaralan ng mga organiz- Magsasaka
ers kung maaari nga bang makasu-
han ang Monsanto sa hinaharap. Ang Sundan sa pahina 13
Suhay
Page 7
Inobasyon at Teknolohiya ng mga
Magsasaka, Patuloy ang Pag-unlad
FDAT Forum isinagawa sa mga rehiyon
ni Lucille Ortiz, Ervangie Velasco, Eugene Britanico, at Georie Pitong

Mataas ang pagkilala ng MASI-

PAG sa likas na kaalaman at
kakayahang taglay ng mga magsa-
saka. Ipinamamalas nila ang ka-
kayahang tumuklas at magparami ng
mga binhing matibay sa kalamidad,
gayundin ng mga angkop na pama-
maraan sa pagsasaka na tumutugon
sa hamon ng pabagu-bagong pana-
hon . Napaninindigan at napapatu-
nayan na may sistema at praktikal na
aplikasyon ang mga tuklas at ino-
basyong ito.
Ang mga inisyatibang ito ng mga
magsasaka ay sinisikap na ma-
sinop at mapatampok ng programang
teknikal ng MASIPAG na tinatawag
na Farmers Developed and Adapted
Technology o FDAT. Nagbibigay
opsyon sa mga magsasaka ang mga
bagong tuklas na teknolohiya sa
likas-kaya at organikong pagsasaka;
halimbawa, sa pamamahala ng taba
ng lupa o Soil Fertility Management
(SFM), alternatibong pamamahala
ng mga insekto o Alternative Pest
Management (APM), at mga paraan
sa produksyon; halaman at lokal na
lahi ng hayop.
Karaniwang naglulunsad ng FDAT
Forum ang bawat rehiyon kung may
mga nakalap na bagong tuklas at ino-
basyon. Ibinabahagi ng mga magsa-
saka sa nasabing forum ang kanilang
tuklas kasama ang proseso at gamit
nito. Maaari itong kopyahin ng ibang
magsasaka at maaari rin naman na
baguhin nang bahagya depende sa
pangangailangan ng magsasaka at sa
rekursong maaaring gamitin. Isang
aktibidad ang FDAT Forum kung saan
buhay na buhay ang diwa ng ma-
layang pagpapalitan ng kaalaman at
karanasan. Patunay na ang
matibay na sandigan ng mga
magsasakang MASIPAG ay
ang angking dunong at lakas-
paggawa ng bawat isa.
OHN, Kuhol Amino Acid
para sa mas Malusog na
Lupa, Halaman at Hayop
Ginanap nitong November
8-10, 2016 ang Farmer De-
veloped and Adapted Tech-
nologies (FDAT) Forum, na
dinaluhan ng iba’tibang repre-
sentante ng mga kasaping sa-
mahan ng MASIPAG sa buong Luzon,
sa Brgy. Lakip, Atimonan, Quezon.
Sa nasabing aktibidad, tinalakay
ang mga sariling tuklas at inobasyon
ng mga magsasaka sa soil fertil-
ity management (SFM)/alternative
pest management (APM), alternative
animal nutrition at organikong pama-
maraan ng pagtanim ng sibuyas. Ibi-
nahagini Mar Magdaong ng SAFIOFA
sa Buhi, Camarines Sur ang kanyang
sariling tuklas na pamamaraan sa
SFM/APM na kung saan ibinababad
ang kuhol sa sabaw ng niyog o kaya
sa katas ng santol sa loob ng isang
buwan upang maging Kuhol Amino
Acid (KAA) at Calcium Phosphate.
Masayang ibinahagi ni Mar Dela Rosa
ng PMK Ibabaw Bana sa Cabanatuan
City, Nueva Ecija ang kanyang ino-
basyon sa pagtatanim ng organikong
sibuyas na ginagamit lamang ang
mga sariling gawang konkosyon na
gawa sa makabuhay, neem at ka-
kawate bilang oriental herbal nutri-
ent (OHN), paggamit ng vermi tea,
fermented plant juice (FPJ), KAA at
indigenous microorganisms (IMO)
na nagresulta sa pagdami ng kaibi-
gang mikrobyo sa lupa, malakas na
resistensya laban sa atake ng fungus
o amag at pagpapatibay ng ugat at
apungal ng sibuyas.
Ikinwento naman ni Mamerto Pado ng
BAYANIHAN sa Pamplona, Cama-
rines Sur ang kanyang inobasyon sa
pag-aalaga ng mga hayop tulad ng
kalabaw at manok na mas dumami,
naging malulusog at matataba gamit
ang OHN, FPJ at fermented fruit juice
(FFJ).
Pinatunayan sa FDAT Forum na ang
likas-kayang pagsasaka at inobasyon
ng magsasaka ay magbibigay ng
ligtas at masustansyang pagkain at
di-magastos na paraan sa pag-aalaga
ng hayop.
Iba’t ibang Pamamaraan sa Pag-
babalik ng Taba ng Lupa
Upang ibahagi ang mga katutubong
kaalaman at mga sariling tuklas
ng mga magsasakang MASIPAG,
isinagawa ng MASIPAG Visayas ang
Farmers’ Forum on FDAT noong

Suhay
Page 8
Oktubre 24-26, 2016 sa Brgy.
Bugsoc, Sierra Bullones, Bohol.
Sa forum, ibinahagi ng apat na
magsasaka ang kanilang mga
inobasyon at karanasan sa likas-
kayang pagsasaka, partikular sa
Diversified and Integrated Farming
System (DIFS). Unang nagbahagi
si Arlinda Bontoyan ng NAMA-
MAKA sa Leyte hinggil sa kanyang
inobasyon sa pangangalaga ng
kalusugan ng lupa gamit ang iba’t
ibang mga konkoksyon mula sa
halaman at fermented botanicals
at ang paggamit ng mga taba ng
karne bilang binder ng mga fer-
mented mixture ng plant concoc-
tions.
Ibinahagi naman ni Mr. Efren
Langote ng ALFA sa Antique ang
kanyang teknik sa pagsugpo o
pagkontrol sa rice bug gamit ang
“tagbak” at mga pamamaraan sa
soil fertility management (SFM)
gamit ang proseso ng compost-
ing ng mga pinaggamasan at
mga dumi ng hayop. Samantala,
nagkakaroon din ng organikong
produksyon ng tubo sa Negros.
Gumagamit na din ang mga mag-
sasaka na gaya ni Carolina Aurelio
ng inobasyon para sa pagpapa-
taba ng lupa. Nakalikha sila ng soil
enhancer gamit ang fish amino acid
(FAA) na may madre de cacao,
isang halaman na mayaman sa
nitrogen. Mula naman sa Iloilo, higit
na napapaunlad ni Antono Lacro
ng AMMOS ang kanyang kalahat-
ing ektaryang upland na lupa sa
pamamagitan ng dibersipikasyon
at mga pamamaraan sa soil fertility
gamit ang mga halamang maya-
man sa nitrogen at sa pamamagi-
tan ng composting.
Matapos ang presentasyon ng mga
magsasaka, nagbigay ng komento
ang panel of scientists na binubuo
nina Dr. Leonilo Francisco (College
of Agriculture, Central Philippines
State University sa Negros Occiden- mula sa Ormoc, Burauen, Pastrana,
tal), Dr. Jose Travero (Bohol Island San Isidro, at Babatngon sa Leyte,
State University, Bilar Campus), Dr. Maayon at Dumarao sa Capiz, Pat-
Jaime Cabarles, Jr (Dean, Central nongon, Antique, Alimodian at San
Philippines University College of Agri- Dionisio, Iloilo, at Sierra Bullones at
cultural Resources and Environmental Ubay, Bohol ang FDAT Forum. Nag-
Sciences sa Iloilo), at si Dr. Chito silbing host naman ang St. Joseph
Medina, dating National Coordinator Parish sa pangunguna ni Fr. Eusebio
ng MASIPAG. Kanilang ipina-
hayag ang kanilang paghanga
sa kakayahan ng mga mag-
sasaka, at sa kanilang em-
powerment. Hinikayat ng mga
siyentista ang mga magsasaka
na ipagpatuloy ang kanilang
pagtuklas at pagdebelop ng
mga pamamaraan sa pagsa-
saka na kapaki-pakinabang sa
kanilang bukid at pamilya.
Nagbigay inspirasyon sa iba
pang mga magsasaka na
dumalo sa FDAT forum ang Ibinabahagi ni Antonio Lacro ng AMMOS ang kanyang kaala-
man sa pagpapataas ng soil fertility
pagiging malikhain ng mga
magsasakang MASIPAG. Pinatunayan Soliano o Fr. Tata, pinakabagong
nila na maaari ding maging mga siy- miyembro ng MASIPAG sa Bohol at
entista ang mga maliliit na magsasaka aktibong nagsusulong ng likas-kay-
at makatuklas at makalikha ng mga ang pagsasaka.
solusyon sa problema sa pagsasaka
nang hindi umaasa o natatali sa mga Kung nais malaman ang mga pama-
external na input o mga technician ng maraan at teknolohiyang nabanggit,
makipag-ugnayan lamang sa mga staff
gobyerno. at area coordinators sa mga regions.
Dinaluhan ng 55 mga magsasaka
sakit tayo at matutong magpahalaga
Stingless bees...
sa ibang likha tulad ng mga insekto at
ng 300 bote (350ml) kada taon. bubuyog. “Magpatuloy tayo sa pag-
Marami pang produkto ang maaaring tuklas sa mga paraan kung papaano
kunin mula sa bubuyog ngunit pinili ni sila mapangangalagaan at mapara-
Tay Ed na hindi pagkakitaan ang la- rami. Ang pag-iwas sa paggamit ng
hat ng ito. Ang mga naiipong pollen, mga sintetikong input at kemikal ay
na malaki ang demand sa pamilihan, siyang magpapataas ng bilang ng
ay ginagamit niyang sariling pataba sa mga kaibigang kulisap at bubuyog at
halaman. Hindi rin ibinebenta ni Tay ang pagtaas ng bilang ng mga ito ay
Ed ang propolis kahit alam niya ang pagtaas din ng ating ani” payo ni Tay
fermentation technology; binalatan mo Ed. Si Tay Ed ay kasapi ng San Pe-
na ang kolonya kapag tinanggal ang dro Aroro MASIPAG for Sustainable
propolis at malaking trabaho para sa Agriculture Association (SPAMSAA),
mga bubuyog ang pagbuo muli ng at ngayon ay nagmamantine ng mga
propolis. kolonya ng stingless bees sa kanyang
sakahang pinangalanang Hagahag
Aral at hamon Farm.
Ayon kay Tay Ed, dapat magmala-
Suhay
Page 9
CTCSM AT MASIPAG MAGKATUWANG SA PAGTUTURO
MGA KABATAANG LUMAD SA MINDANAO NAGSANAY SA
LIKAS-KAYANG PAGSASAKA
Education is the most powerful
weapon which you can use to
change the world. - Nelson Mandela
Isa ang Community Technical College
in Southeastern Mindanao (CTCSM)
sa mga umuusbong na community
school sa bayan ng Maco sa Com-
postela Valley na nagbibigay ng ma-
ka-masa at makabayang edukasyon
sa halos limang-daang kabataan
mag-aaral. Naglalayong ang CTCSM
na magbigay ng edukasyong naka-
batay sa pangangailangan ng mga
mamamayan sa kanayunan, partikular
ang mga kabataang lumad at anak ng
mga magsasaka.
Ngayong taon pormal na katuwang ng
CTCSM ang MASIPAG in Mindanao
at ang Sustainable Agriculture Alter-
natives to Rural Development (SALT-
RD) sa pagbibigay gabay at pagtu-
ALL WOMEN-FARMERS AND LEADERS ORGANIC CONGRESS
MATAGUMPAY NA IDINAOS SA DAVAO CITY
DAVAO CITY- Matagumpay na
idinaos ng MASIPAG Mindanao,
METSA Foundation at Kababai-
hang Nagtataglay ng Bihirang Lakas
(KNBL) ang kauna-unahang Davao
All Women-Farmers and Leaders
Organic Congress (DAWLOC) nitong
Nobyembre 29-30 sa Lantaw Bukid
Farm-Resort, Los Amigos Davao City.
Mahigit isandaang kababaihan ang
turo ukol sa mga kurso sa
Sustainable Agriculture.
Nitong Oktubre nasa ma-
higit isandaang kabataan
ang napagtapos sa Basic
Orientation on Sustainable
Agriculture.
Tinalakay sa oryentasyon
ang mga paksa tulad ng
Philippine Agriculture Situ-
ation at Fundamentals of
Sustainable Agriculture.
Nagkaroon rin ng pagsasanay kaug-
nay sa paggawa ng iba’t-ibang con-
coction katulad ng Fermented Plant
Juice (FPJ), Indigenous Microorgan-
isms (IMO), Fish Amino Acid (FAA)
at iba pa.
Naniniwala ang CTCSM at MASIPAG
na magandang hikayatin habang
maaga pa ang mga kabataan sa or-
ni Leo XL Fuentes
dumalo sa DAWLOC mula sa mga
komunidad ng magsasaka sa loob
ng Davao City partikular sa Marilog
at Paquibato District. Ang tema
ng kauna-unahang DAWLOC ay
pumapatungkol sa pagbabago ng
klima at ang papel ng kababaihan
sa pagsusulong at pagtataguyod ng
Climate Resilient Farming Systems.
Tinalakay ni Garyben Villocino, Area
Coordinator ng MASIPAG Min-
danao ang kalagayan ng pag-
sasaka sa ating bansa. Habang
tinalakay rin ni Anita Morales
ang kalagayan ng kababaihang
magsasaka at ang papel ng mga
kababaihan sa organikong pag-
sasaka. Ibinahagi rin ng Deputy
National Coordinator ng MASI-
PAG na si Eloisa delos Reyes
ang programa ng MASIPAG
Suhay
Page 10
ni Leo XL Fuentes
ganikong pagsasaka para matulungan
nila ang kanilang mga magulang na
paunlarin ang kanilang mga sakahan
sa panahon na makapagtapos sila
at makabalik sa kani-kanilang mga
komunidad. Sa gayon, pangunah-
ing makakamit ang kasegurahan sa
pagkain sa panimula at kalaunan ay
mapagkukunan ng dagdag panustos
sa pang-araw-araw.
tungkol sa climate resiliency.
Naging malaman ang pagbabahagi-
nan ng mga karanasan kung saan
dalawang magsasaka, si Angel
Manangan at Alex Betarmos, ang
nagbahagi ng kanilang karansan kung
paano itransporma ang mga sakahan
mula sa kumbensyunal na pagsasaka
tungo sa organikong at likas-kayang
pagsasaka.
Maliban sa talakayan, idinaos din
Duma Festival ang mga kababaihan
at nagkaroon din ng paligsahan sa
pagluluto ng duma (halamang-ugat
ng kamote). Isinara ang kongreso sa
pamamagitan ng paglalatag ng plano
sa susunod na isang taon sa ibay-
ong pagpapalakas ng organisasyon
ng kababaihan para sa likas-kayang
pagsasaka.
Ugnayan at Samahan... MASIPAG ang partisipasyon ng mga kop sa kalagayan ng mga magsasaka
makabayang siyentista. Kabilang sina at kanilang bukid ang mga inobasyon
mahahalagang isyu na kinakaharap
Dr. B.T. Onate, Dr. A.A. Briones, Dr. na kanilang dinedebelop dahil sa pag-
ng kanilang organisasyon, kabilang na
R.B. Aspiras, Prof. R. Cuevas, at Mr. unlad ng kakayahan ng mga magsa-
ang militarisasyon na matindi pa ring
George Villegas sa mga nanguna saka na pag-aralan at suriin ang mga
nararanasan sa mga komunidad sa
noon sa panawagan na muling ibalik problema, bago lumikha ng solusyon.
kanayunan.
ang binhi sa kamay ng mga mag-
sasaka, at paunlarin ang kanilang Bagamat matagumpay nang nagaga-
Sa isinagawang workshop, mas
angking kaalaman sa pagsasaka. wa ng mga magsasaka ng MASIPAG
nilinaw ang mga papel ng NGOs sa
Mula noon, tinulungan ng mga siyen- ang pagpapalahi at pagpapaunlad
MASIPAG, at gayundin ang papel at
tista gaya nina Bong Cayaban at ang ng palay, at napaunlad na din ang
lugar ng MASIPAG sa mga NGOs.
scientist-farmer na si Perfecto “Ka produksyon ng pagkain ng mga POs
Sa karanasan ng mga miyembrong
Pecs” Vicente ang mga magsasaka at komunidad, marami pa ding mga
NGOs, isa lamang ang MASIPAG
sa pagpapalahi ng palay, paggawa ng hamon na kinakaharap ang mga mag-
sa mga programang kanilang isina-
mga sariling pataba, pangangasiwa o sasaka. Isa na dito ang pagtugon sa
sagawa. Madalas din na may pagka-
management sa mga peste at sakit, tumitinding climate change. Bukod din
kapareho ang mga programa, gaya
at iba pang likas-kayang pamamaraan sa teknikal na aspeto sa pagsasaka,
ng community organizing at organiza-
sa pagsasaka. isang mahalagang hamon din sa mga
tional development (OD). Kung kaya
magsasaka ang pagpapalakas ng
mahalaga na may maayos na koor-
dinasyon at komunikasyon kung
paano ito ipapatupad habang
pinauunlad din ng mga miyem-
brong NGOs ang sarili nilang
programa.

Bukod sa maayos na koordi-

nasyon sa mga NGOs, ilan pa
sa mga naging resolusyon ang
leveling-off sa programang OD
at paano ito ipapatupad sa mga
POs; (a) pagpapaunlad sa kasa-
pian o membership ng MASIPAG
network, kasama na ang mga
NGOs, siyentista at staff, (b)
pagbibigay-suporta sa mga NGOs
sa resource mobilization at ac-
cess at (c) pagkakaroon ng mas
malinaw na programa, tungkulin
at karapatan para sa mga miyem-
brong NGOs. Ilan sa mga siyentista at researchers na dumalo sa MASIPAG Scientist Forum
Matapos ang 30 taon, kilala ngayon organisasyon para mas epektibong
Dinaluhan ng 18 na NGO repre-
ang mga magsasakang MASIPAG magpatupad ng mga programa, at
sentatives, 2 miyembro ng Board of
bilang pangunahing taga-sulong ng gayundin sa pagsusulong ng mga
Trustees at staff mula sa iba’t ibang
likas-kayang pagsasaka na nakabatay adbokasiya sa komunidad.
rehiyon ang kauna-unahang National
sa kaalaman at lakas ng mga magsa-
NGO Forum na ito.
saka. Natatangi ang mga magsasaka Sa Scientists Forum na ginanap
ng MASIPAG sa kakayahan nilang nitong Oktubre 27-28 sa Los Ba-
magpalahi ng palay, isang gawain na ños, Laguna, layunin nito na muling
National Scientists Forum
dati lamang nauugnay sa mga siyen- pagtibayin ang papel ng mga siyen-
tista ng International Rice Research tista sa MASIPAG at palakasin muli
Mula pa sa BIGAS Conference noong
Institute (IRRI) at mga agrochemical ang kanilang pakikipagtulungan sa
1985, naging malaking bahagi na ng
corporations. Nagiging lapat at ang- Sundan sa pahina 12

Suhay
Page 11
Ugnayan at Samahan...
mga POs. Tinalakay sa forum ang
kasalukuyang kalagayan ng sektor ng
agrikultura at ng mga mahihirap na
magsasaka upang magbigay kon-
teksto kung paano makakatulong ang
mga siyentista. Lumalabas sa mga
talakayan na matindi ang impluwen-
sya ng mga agrochemical transna-
tional corporations (TNCs), lalo na
sa akademya kung kaya karamihan
sa mga research ay para sa kapaki-
nabangan ng mga kumpanya, at hindi
mga magsasaka.
Sa nasabing forum, hinikayat ang
mga siyentista na pahigpitin pa ang
pakikipag-ugnayan sa mga magsasa-
ka at kanilang mga POs. Tinukoy sa
workshop ang iba’t ibang mga kom-
ponente sa produksyon kung saan
maaaring magkatulungan ang mga
magsasaka at siyentista. Kabilang dito
ang palay at ibang pananim, livestock,
pest management, organizational
and social movement at environmen-
tal science. Isa sa mga tampok na
bahagi ng forum ang pagbabahagi
ng mga partisipanteng siyentista ng
kanilang commitment sa pagtulong sa
mga magsasaka ng MASIPAG.
Dinaluhan ng dalawampung siyen-
tista at mga mananaliksik mula sa
iba’t ibang unibersidad, eskwelahan,
ahensiya ng pamahalaan at LGUs
mula sa Luzon, Visayas at Mindanao
ang Scientists Forum, na ginanap sa
Continuing Education Center, UP Los
Banos.
Training Manuals Review
Ang patuloy na paglapad o pag-
expand ng organisasyon, kasabay
ang desentralisasyon ng pagpapatu-
pad ng mga programa ay nagbunga
sa pag-aangkop ng mga trainers at
staff ng iba’t ibang rehiyon sa mga
pagsasanay o oryentasyon. Dahil
dito, nagkaroon ng pagkakaiba-iba
sa mga format at maging titulo ng
mga training materials. Bagamat ito
ay nakatulong sa pagpapayaman
at pagpapaunlad ng mga manuals,
nakita ang pangangailangan na pag-
kaisahin o i-harmonize ang mga ito
upang mapahusay ang standards ng
gawaing edukasyon at pagsasanay ng
MASIPAG.
Isinagawa noong Agosto 3-5 sa
Imulayan Organic Resource Center sa
Tugbok District, Davao City ang isang
workshop upang pag-aralan ang mga
manuals na ginagamit sa mga training
at oryentasyon ng MASIPAG. Layunin
ng workshop na ito na lalong paunla-
rin ang mga materyal at pagkaisahin
ang mga nilalaman batay sa paggamit
ng tatlong rehiyon.
Ibinahagi ng mga area coordinators
(ACs) at farmer-trainers (FTs) ang
kanilang mga karanasan sa paggamit
ng mga manuals sa mga pagsasanay
o training. Sa workshop, ipinresenta
ang mga training manuals sa BOSA,
DIFS, SFM at APM, MFGS, OD at
Advocacy Module. Kinomentahan ito
ng mga ACs at FTs at nagmungkahi
din sila kung paano pa mapapaun-
lad ang mga training manuals na ito.
Pangungunahan ng Research, Educa-
tion and Training unit ng MASIPAG
ang pag-rebisa sa mga training man-
Suhay
Page 12
uals mula sa resulta ng workshop at
inaasahang mailalabas ito sa 2017.
Subalit hindi lamang nakasalalay sa
mga training materials ang tagumpay
at pagiging epektibo ng mga pagsa-
sanay. Sa MASIPAG, mahalaga ang
papel ng mga FTs sa pagpapatu-
pad ng mga programa, gayundin sa
pagpapalakas ng mga organisasyon.
Mahalaga na bigyang-pansin din
ang pagpapaunlad sa kakayahan ng
mga FTs. Kaugnay nito, ibinahagi ng
Visayas ang isang framework para sa
FTs development, kung saan kabilang
dito ang pagpapalakas sa istruktura at
proseso ng mga POs upang mag-
bigay suporta sa mga FTs na umiikot
sa iba’t ibang mga komunidad, at
makapag-debelop din ng mga secon-
dliner FTs.
Muli ding binalikan at ni-review sa
workshop ang daloy ng pinaunlan na
monitoring and evaluation (M&E)
tools at proseso. Kinomentuhan din
ito ng mga partisipante, at nagbigay
din ng inisyal na feedback ang mga
staff at FTs na nakagamit na nito.
Dinaluhan and review-workshop ng
28 na mga FTs, ACs at iba pang staff
mula sa Luzon, Visayas at Mindanao.
Monsanto Guilty... tad sa mga kanilang mga pakana maliliit na mga magsaaka.
na lituhin ang mga mamamayan. Gayundin, ang mismong pagsa-
Malaking hamon para sa mga mag-
Malaki ang papel ng mga ginawa sagawa ng likas-kayang pagsasaka,
sasaka ang kasalukuyang sistema
nating pagkilos laban sa pagbisita ni ang pagpaparami at pagpapayaman
kung saan kontrol ng mga dayuhang
Patrick Moore, partisipasyon sa mga ng binhing MASIPAG ay ambag para
Agrokemikal TNCs ang binhi, kaala-
konsultasyon at mga malawakang sa tuluyang pagbabalik ng kontrol ng
man at maging kabuuang sistema
kilos protesta laban sa Monsanto sa mga magsasaka ng kanyang binhi,
ng pagsasaka sa bansa.
pagbubuo ng pampublikong opinion lupa, kaalaman at ang kanyang
Mahalagang tungkulin natin sa
na papabor sa kagustuhan ng mga mahalagang papel sa paglikha ng
ngayon ang patuloy na paglalan-
pagkain.

Mga produkto ng Monsanto

Para sa maraming mamamayan, lalo na sa mga maliliit na magsasaka, isang simbolo ang Monsanto Corporation ng
mapanira at mapagsamantalang kontrol ng mga korporasyon sa agrikultura at sistema ng pagkain. Pangunahing naka-
base sa St Louis, Missouri sa US, ito ngayon ay may 22,000 employees sa 66 na bansa at sa ngayon ay may $15
Billion dolyar na revenue. Kilala ang Monsanto sa nakalalason at mapanira nitong mga produkto. Halimbawa na dito
ang mga sumusunod:

• PCBs (polychlorinated biphenyl), isang kemikal na ginagamit bilang coolant fluid na likha ng Monsanto.
Isa ito sa 12 Persistent Organic Pollutants (POP) na nakaka-apekto sa kakayahang manganak o fertility ng mga tao at
hayop;

• 2,4,5 T (2,4,5-trichlorophenoxyacetic acid), isang

sangkap ng Agent Orange, isang uri ng kemikal na nagpapalagas
ng mga dahon (defoliant) na ginamit ng US Army noong Vietnam
War at patuloy na nagiging sanhi ng mga birth defects at cancer.
Tinatayang aabot sa 1 milyong Vietnamese at 100,000 sundalong
Amerikano at Allied troops ang na-expose sa nasabing defoliant.
Sinasabing ang Agent Orange ang sanhi ng halos 50,000 birth
defects at libu-libong kaso ng kanser sa mga Vietnamese at US
Soldiers;

• Lasso (alachlor), isang herbisidyo na ipinagbawal na

ngayon sa Europe;

• at RoundUp (glyphosate) isa sa pinakasikat na herbi-

sidyo sa buong mundo, at sanhi ng pinakamatinding ‘iskandalo’
sa kalusugan at kapaligiran – ginagamit ang lasong ito kasama ng
mga genetically modified (GM) RoundUp Ready na binhi gaya ng
soybeans, mais at rapeseed para sa mga pakain sa mga hayop at
para sa paglikha ng biofuels. Ayon sa International Agency for Re-
search on Cancer (IARC) ng World Health Organization na posib-
leng carcinogenic ang glyphosate, isa sa pangunahing sangkap ng
Roundup at iba pang mga herbisidyo.

• Monsanto din ang naglako ng iba pang produktong na-

kalalason gaya ng Machete (Butachlor), Parathion at mga
Dioxins.

• Kilala ang Monsanto sa kanyang Genetically Modified na mga

binhi, particular na ang Bt corn, RR corn at stacked-trait na mga mais (may BT at RR na lahi).

Suhay
Page 13
Mga Palisiya sa Anti-corruption
at Procurement, Aprubado Na
Sanahangarin ng Masipag ng patuloy
pagsisinop at pagsasaayos ng
pamamahalang pampinansya, in-
aprubahan ng Board of Trustees (BOT)
ang procurement policy at ang anti-
corruption policy ngayong taon.
Pangunahing isinulat ni Atty Ben
Ramos, dating Board of Trustees,
isinasaad sa anti-corruption
policy ang pagpahalaga ng
MASIPAG sa wastong
paggamit ng mga
nakakalap na
pondo,
mga ari
arian at
iba pang
rekurso
upang
supor-
tahan
ang
mga
lokal na
ini-
syatiba
ng mga magsa-
saka at kanilang mga
organisasyon na kapos sa
rekurso. Sa ganitong konteksto,
tumitindig ang ating network laban sa
lahat ng uri ng kurapsyon. Titiyakin na
ang lahat ng pondo, ari arian at iba
pang rekurso ay magagamit ng naaay-
on sa tunguhin at adhikain ng Masipag
at hindi magkakaroon ng puwang ang
kurapsyon sa mga sistema at pama-
maraang nakalatag sa loob ng organ-
isasyon.
Inilahad sa dokumento ang iba’t ibang
tipo ng kurapsyon gaya ng fraud
(pamemeke), theft (pagnanakaw),
nepotism (pagpabor sa mga kamag-
anak), persuading (panghihikayat) iba
pang pamamaraan para makakuha
ng pansariling benepisyo ang isa o
mga kasapi ng organisasyon. Inilagay
din sa dokumento ang mga respon-
ni Alma Reyes
sibilidad ng lahat ng kasapian, Board
of Trustees, Executive Committee,
staff at volunteers upang maiwasan
ang kurapsyon. Gayundin inilahad sa
nasabing dokumento ang proteksyon
sa mga mag-uulat kung mayroon mang
kaso o hinihinalang kaso ng kurapsyon.
Tungkulin naman ng audit committee
ng BOT upang tiyaking walang nang-
yayaring kurapsyon sa
organisasyon.
Ayon sa de-
sisyon ng
BOT, titiya-
kin ng Masipag
na narerepaso ang
mga sistema at proseso
sa loob ng organisasyon at nailulunsad
ang mga regular na pagtatasa at pag-
paplano upang maiwasan, maimbesti-
gahan at mabigyan ng aksyon ang mga
posibleng kaso ng kurapsyon.
Inaprubahan at nilagdaan ang anti-
corruption policy noong Hulyo 10, 2016
ng BOT sa pangunguna ni Masipag
Chairperson Ka Pepito Babasa at ng
mga miyembro; Dr. Jaime Cabarles,
Marcelino dela Rosa, Joffrey Frinal,
Casilda Galagala, Elpidio Paglomutan,
Tranquilino Pillado, Jr., Ma.Corazon
Tan, at Karen Faith Villaprudente.
Naglatag naman ng procurement policy
ang network upang magsilbing gabay
sa tamang pamimili ng mga supplies,
Suhay
Page 15
materials, equipment at mga serbisyo.
Layunin ng patakarang ito na matiyak
na naaayon sa pangangailangan ng
Masipag ang binabayarang produkto
at serbisyo at higit sa lahat, dapat ay
natutumbasan ng tamang produkto
at serbisyo ang pondong inilalaan ng
organisasyon sa kanyang mga pan-
gangailangan. Narito ang nailatag na
procurement threshold ng Masipag na
kailangan obserbahan kung papasok sa
anumang transaksyon o pagbili:
P 15,000 pababa - single quote,
pinili ang supplier sa listahan ng
preferred suppliers
P 15,001 to 150,000 - 3 quotes/
canvasses, pipiliin ang supplier
mula sa list of suppliers
P 150,001 to 999,000 - invitation
to bid sa mga preferred suppliers
P 999,001 pataas - paglalabas ng
invitation to bid at bukas sa lahat
ng suppliers
Kung sakaling walang mapili sa kabila
ng paglalabas ng invitation to bid sa
mga preferred suppliers, kinakailangang
kumuha ng quotes of canvass sa tat-
long suppliers. Sasailalim sa suppliers’
evaluation at accreditation ang mga po-
sibleng bilhan o pagkunan ng Masipag
ng mga produkto at serbisyo. Nakasaad
sa dokumento ang proseso, criteria at
points system.
Sa halagang P15,001 pataas, matapos
ang canvassing sa 3 suppliers o invita-
tion to bid, bubuin ang ad hoc bids and
awards committee upang desisyunan
ang pagpili ng suppliers. Bubuin ito ng
kinatawan ng admin at finance, techni-
cal staff at National Coordinator o kina-
tawan ng management committee. May
mga procurement forms din bilang mga
dokumento sa proseso na ito katulad
ng canvass forms, canvass tabulation
sheet at purchase orders. Inaasahang
maipapatupad na ang mga palisiyang
ito sa lalong madaling panahon.
 Cristino Panerio, bagong National
Cooradinator ng MASIPAG
Dr Chito Medina, katuwang ng DAR sa
pagtulong sa mga maliliit na magsasaka
Nitong Setyembre 2016, opisyal
na hinirang ng Board of Trustees
si Cristino Panerio bilang bagong Na-
tional Coordinator ng MASIPAG.
Bitbit ang mahigit 20 taong kara-
nasan, una bilang Technial Officer
ng National Secretariat at Regional
Coordinator naman ng Luzon sim-
ula noong 2003, malaki ang mai-
aambag ni Cris Panero sa lalo pang
pagpapalakas at pag-unlad ng gawain
sa MASIPAG. Nagtapos ng kursong
Agricultural Engineering sa University
of the Philippines Los Baños at isang
lisensyadong Agricultural Engineer,
mas pinili ni Cris na gamitin ang kan-
yang kaalaman para sa pagbibigay-
serbisyo sa mga maliliit na magsasa-
ka at katutubo sa kanilang pagkamit
ng sapat na pagkain at pagkilala sa
kanilang karapatan sa lupa, binhi at
kabuhayan.
Naniniwala si Cris na “malayo pa ang
tatahakin at i-uunlad ng gawain sa
MASIPAG, marami pa itong kailan-
gang matutunan at malawak pa ang
dapat na abutin. Para makamit ito,
sa aking palagay, kailangang tignang
I-like ang Facebook page ng MASIPAG, hanapin ang Magsasaka at Siyentipiko para sa Pag-unlad ng Agrikultura
mabuti ng MASIPAG ang kanyang
sarili nang sa gayon mas masasapul
nito ang mga problema, pangan-
gailangan at mga pangarap ng mga
magsasaka. Kung magagawa ito ng
MASIPAG, mas magiging epektibo
itong organisasyon upang abutin ang
malawak na sektor ng magsasaka
na hanggang ngayon ay biktima pa
rin ng nangingibabaw na sistema ng
agrikultura”.
Matapos naman ang halos 10 taong
serbisyo bilang National Coordinator
ng MASIPAG, tumatayo naman ngay-
ong technical consultant si Dr Chito
Medina ng Department of Agrarian
Reform sa ilalim ng pamumuno ni Sec
Rafael ‘Ka Paeng’ Mariano.
Malaki ang nai-ambag ni Dr Chito
Medina sa gawain ng MASIPAG sa
nakalipas na halos isang dekadang
pag-seserbisyo sa network. Parti-
kular sa laban sa GMOs, masigla
syang nagbahagi ng kanyang
teknikal na kaalaman gaya ng
pagiging expert witness sa kaso
laban sa field testing ng Bt talong
sa Korte Suprema at resource per-
son sa mga lobbying sa kongreso,
press conferences, fora at inter-
views ukol sa Bt talong at Golden
Rice. Nagsilbi din siyang miyembro
ng National Organic Agriculture Board
bilang representante ng non-gov-
ernment organizations, kung saan
aktibo nyang itinulak ang pagkilala sa
Participatory Guarantee System bilang
alternatibong sistema ng sertipikasyon
ng organikong produkto.
Hiling ng MASIPAG ang lubos na
tagumpay sa bagong larangan ng
trabaho na inyong kakaharapin.
MASIPAG National Secretariat
2611 Ilang-Ilang St
Carbern Subdivision
Anos, Los Baños, Laguna
4030 Philippines
Telefax: (63-49) 536-5549
E-mail: info@masipag.org
Website: www.masipag.org
MASIPAG Luzon Office
Rajal Centro, Sta.Rosa
Nueva Ecija
Phone: (63-917) 486-1261
E-mail: masluz@masipag.org
MASIPAG Visayas Office
Zone 5, San Isidro,Tabuc Suba,
Jaro, Iloilo City
Phone: (033) 329-5152
E-mail: masvis@masipag.org
MASIPAG Mindanao Office
Km 20, Los Amigos,
Tugbok District, Davao City
Phone: (63-908) 102-5937
Email: mindanao@masipag.org
Patnugutan
Cristino Panerio
Manunulat
Eugene Britanico
Romeo Cordez
Ervangie Velasco
Georie Piton
Leo XL Fuentes
Rowena Buena
Alma Reyes
Lucille Ortiz
Eloisa delos Reyes
Alfie Pulumbarit
Para sa mga katanungan,
suhestyon o puna, maaaring
ipadala ang inyong mensahe sa
advocacy@masipag.org.