PAGKAKAPANTAY-PANTAY Pantay-pantay ang lahat dahil likha tayo ng Diyos. May mga nagsasabi namang hindi pantay-pantay dahil may mga mayayaman at may mga mahihirap. Max Scheler: “Bahagi ng pagiging tao ng tao ang pagkakaroon ng magkakaibang lakas at kahinaan. Nasa hulma ng ating katawan ang kakayahan nating maging isang sino. Dahil na rin sa hindi pagkakapantay-pantay na ito, kailangang sikapin ang pagkakapantay-pantay sa pamamagitan ng pagbabahagi ng yaman ng bayan.” PRINSIPYO NG PROPORTIO Sto. Tomas de Aquino: “Ang angkop na pagkakaloob ng naaayon sa pangangailangan ng tao.” Hindi man pantay-pantay ang mga tao, may angkop para sa kanila. Kailangang maging patas ayon sa kakayahan, ayon sa pangangailangan. BAKIT HINDI NA LANG IBIGAY SA LAHAT, BAHALA NA SILANG MAGPAMAHAGI SA MAS NANGANGAILANGAN? Dahil una ang halaga ng tao kaysa sa anumang bagay na ipinapamigay o ibinabahagi. (May yaman man o wala ang tao, siya ay may halaga bilang tao.) Pangalawa, gumagawa at nagmamay-ari ang tao hindi upang makipagmayabangan o makipagkumpetensya sa iba o pahiyain ang iba. Gumagawa ang tao dahil nais nyang ipamalas ang kanyang sariling galing. Gumagawa siya upang maging produktibo sa kanyang sarili. HANAPBUHAY HINDI TRABAHO Ang hinahanap ng gumagawa ay ang kanyang buhay. Hindi siya nagpapakapagod lamang para sa pera kundi para ito sa buhay na hinahanap nya. Ang kanyang pag-aari ay hindi lamang tropeyo ng kanyang pagpapagal. Ito rin ang mga gamit nya upang matulungan siyang mahanap ang kanyang buhay. Ang mga gamit at yamang pinagbabahaginan ay hindi iniipon para higit na palakihin lamang ang yaman. Nariyan ang mga ito upang umayon sa mga layunin ng tao. NAIPAKIKILALA NG TAO ANG SARILI SA KANYANG PAGGAWA
Ang buhay ng tao ay isang pagsisikap na ipakilala
ang sarili. Hindi ang yaman, hindi ang mga gamit na mayroon o wala siya ang humuhubog sa tao. Ang tunay na mayaman ay ang taong nakikilala ang sarili sa bunga ng kanyang paggawa. Hindi sa pantay-pantay na pagbabahagi ng kayamanan ang tunay na yaman. Nasa pagkilos ng tao sa anumang ibinibigay sa kanya ang kanyang ikayayaman. EKONOMIYA
“Ekonomiya” galing sa mga griyegong salita na
“oikos” (bahay) at “nomos” (pamamahala) Ang ekonomiya ay tulad lamang din ng pamamahala sa bahay. May sapat na budget ang namamahay. Kailangan itong pagkasyahin sa lahat ng gastusin upang makapamuhay nang mahusay ang mga tao sa bahay, maging buhay-tao (humane) ang kanilang buhay sa bahay at upang maging tahanan ang bahay. LIPUNANG PANG-EKONOMIYA Ang lipunang pang-ekonomiya ay nagsisikap na pangasiwaan ang mga yaman ng bayan ayon sa kaangkupan nito sa mga pangangailangan ng tao. PATAS. Ito ay ang mga pagkilos na masiguro na ang bawat bahay ay magiging tahanan. Pinapangunahan ito ng estado na tumitiyak na maayos ang pangangasiwa at patas ang pamamahagi ng yaman ng bayan. Sinisikap gawin ng estado na magin patas para sa nagkakaiba-ibang tao ang mga pagkakataon upang malikha ng bawat isa ang kanilang sarili ayon sa kani-kanilang tunguhin at kakayahan. Ang bawat mahusay na paghahanapbuhay ng mga tao ay kilos na nagpapangyari sa kolektibong pag- unlad ng bansa. Kung maunlad ang bansa, higit na mamumuhunan ang mga may kapital na syang lilikha ng higit pang mga pagkakataon para sa mga tao – pagkakataon hindi lamang makagawa, kundi pagkakataon ding tumaas ang antas ng kanilang pamumuhay. Sa lipunang pang-ekonomiya, ginagawa ng mga tao na malaking tahanan ang bansa – isang tunay na tahanan kung saan maaaring tunay na tumahan (huminto, manahimik, pumanatag) ang bawat isa sa pagsisikap nilang mahanap ang kanilang mga buhay. TAKDANG ARALIN Panoorin ang GMA NEWS TV segment na Kape at Balita na may titulong “Ekonomiya ng Pilipinas, itinuturing na ‘Best Performing in Asia’ ng Phil. Chamber of Commerce” (https://www.youtube.com/watch?v=KZAypzf8Y40) Sagutin ang mga sumusunod:
1. Ano-ano ang mga bagay na nakatulong sa pag-angat
ng ekonomiya ng bansa? 2. Ano ang maaari mong magawa o plano upang makatulong sa pag-unlad na ito sa pamamaraang kaya mo ngayon? 3. Paano pinauunlad ng gawaing pagpaplano ang buhay ng isang tao?