NOTES IN KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG FILIPINO

Kahulugan ng Wika
 Binanggit ni Asenjo (2015) sa kaniyang papel na Tungo sa Multilingguwalismo at
Pagkakapantay-pantay: Wika at Kasarian sa Panitikan na ang kaniyang turing sa wika ay
ayon sa pagpapakahulugan ng Aleman na si Karl Marx. Ayon kay Marx, ang wika ay
isang kamalayang praktika. Ipinaliliwanag ng kaisipang ito na ang wika ay isang
elementong nagtutulak sa tao upang lumikha. Sa pamamamagitan ng wika, ang tao ay
nakauugnay sa daigdig.
 Ayon naman sa Introduction to Applied Linguistics ni Henry Gleason, ang wika ay
masistemang balangkas ng mga binibigkas na tunog na pinili at isinaayos sa paraang
arbitraryo na ginagamit sa komunikasyon ng mga tao sa isang tiyak na kultura.
Samakatuwid, ang wika ay isang prosesong nagsisimula sa pagbuo ng kaisipang
tinutumbasan ng makabuluhang mga tunog.
Mga Teorya sa Pinagmulan ng Wika
 Ang teorya ay sistematikong pagpapaliwanag tungkol sa kung paanong ang dalawa o higit
pang penomenon ay nagkauugnay sa bawat isa.
 Ang mga teorya ay haka-haka rin ng mga indibiduwal na nagtangkang magpaliwanag ng
anumang bagay na naitala sa kasaysayan.
 Tinatayang may 3,000 taon na ang nakalilipas nang magkaroon ng interes ang tao na pag-
aralan ang pinagmulan ng wika (Pena, 2015).
 Nahahati sa dalawang pangkat ang mga teorya ng pinagmulan ng wika ng tao: (1)
ang Teoryang Biblikal at (2) ang Teoryang Siyentipiko o Makaagham.
Ang Teoryang Biblikal
May dalawang tala mula sa Bibliya ang tumalakay tungkol sa paglaganap ng iba't ibang wika sa
panig ng mundo. Ito ay ang kasaysayan ng Tore ng Babel na binabanggit sa Lumang Tipan, at
ikalawa ang Pentecostes na nasa Bagong Tipan naman.
Tore ng Babel
 Lalong kilala ito sa tawag na Teorya ng Kalituhan, hango ito sa aklat ng Genesis na
sinasabing noon ay may iisang wikang ginagamit ang tao, iyon ang wikang Armaic.
 Dahil sa iisa ang wikang ginagamit ng mga tao, nagkaisa silang magtayo ng isang tore sa
kapatagan ng Shinar na sa paglalarawan sa aklat ng Genesis ay aabot sa langit, at magiging
tanyag sa daigdig.
 Ang kapangahasang ito ng mga tao ay nasaksihan ng Diyos, kaya iniba-iba Niya ang wika
(Carpio 2012).
Pentecostes
 Matatagpuan ito sa ikalawang aklat ng mga Gawa bersikulo 1-12.
 Tinutukoy nito ang Pentecostes ng pagsapit ng banal na Espiritu Santo.
 Nakasaad dito na minsang nagtipon-tipon sa isang lugar ang mga Apostol nang may
narinig na ugong na nagmumula sa langit at may tila apoy na hugis dila ang lumapag sa
bawat isa, at sila ay napuspos ng Espiritu Santo.
 Pagkatapos nito, nagsimula silang magsalita ng iba't ibang wika.
Ang Teoryang Siyentipiko o Makaagham
Nagsimula noong ika-12 siglo ang pag-aaral tungkol sa pagkakaroon ng iba’t ibang wika sa mundo.
Narito ang mga sumusunod na teorya:
Teoryang Bow-wow
 Ipinagpapalagay ng teoryang ito na nagmula ang wika sa pangagaya o panggagad ng tao
sa mga tunog na nagmumula sa kalikasan. Halimbawa:
Tahol ng aso at tunog ng lagasgas ng tubig sa talon
Teoryang Ding-dong
 Tanyag din ang teoryang ito sa tawag na Teoryang Natibistiko.
 Ipinapalagay ng teoryang ito na nagmula ang wika mula sa pagbigay ngalan ng tao sa mga
bagay batay sa tunog na maririnig mula rito, sa ibang salita buhat sa onomatopeia na
maikakabit sa bagay.
Halimbawa:
Tunog ng kampana ay ding-dong, habang tik-tak ang salita para sa orasan
Teoryang Pooh-Pooh
 Tinataya ng teoryang ito na dahil sa matinding emosyon, nakabubulalas ang tao ng tunog,
na natuto ang tao na makipag-usap sa kagustuhan niya na maipahatid ang kaniyang
emosyon.Halimbawa: Sakit: Aray! Paghanga: Wow!
Teoryang Yo-he-ho
 Ang wika ay nagmula sa mga ingay na nalilikha ng mga taong magkakatuwang at
magkakasama sa kanilang paggawa gaya ng pagbubuhat ng mabibigat na bagay.
 Ang teoryang ito ay nakatuon sa tunog na nalilikha ng tao na nagmumula sa kaniyang
puwersangpisikal.Halimbawa: Tunog na nalilikha kapag nagbubuhat ng mabibigat na bato
Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay
 Ang wika ay nagmula sa mga tunog na nalilikha ng mga sinaunang tao sa sinaunang
sibilisasyon, sa kanilang mga ritwal at dasal.
Halimbawa: Sa ritwal na sayaw ng mga Mangyang Alangan
Mahahalagang Kaalaman
 Mayoong dalawang kategorya ng mga teoryang nagpapaliwanag ukol sa pinagmulan ng
wika ng tao sa daigdig: Teoryang Biblikal at Teoryang Siyentipiko o Makaagham.
 Kabilang sa Teoryang Biblikal ang Teorya ng Tore ng Babel at Teorya ng Pentecostes.
 Ayon sa Teorya ng Tore ng Babel, ang pagkakaroon ng wika ay naganap nang tangkain ng
mga tao na magtayo ng napakataas na tore na sisimbolo sa katanyagan ng tao.
 Ayon sa Teorya ng Pentecostes, nag-ugat ang pagkakaroon ng iba't ibang wika sa daigdig
nang nilukuban ng Espiritu Santo ang mga apostoles ni Kristo at nagsalita sila ng iba't ibang
wika.
 Kabilang naman sa mga teoryang makaagham ang mga teroyang Bow-wow, Ding-dong,
Pooh-pooh, Yo-he-ho, at Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay.
Mahalaga ang wika sa pang araw-araw na buhay ng tao. Wika ang nag-uugnay sa atin upang
makipag-usap sa kapwa. Upang makita ang mas epektibong paggamit ang wika, pinag-aaralan
ito.
Gawain ng Dalubwika (Dalubhasa + Wika)
Dalubwika ang taong nagpapalalim at nagpapalawak ng kaalaman sa wika. Tinatawag
na lingguwistika ang siyentipikong pag-aaral ng wika.
Ilan sa mga pinag-aaralan ng dalubwika ay ang mga sumusunod:
  Wika at komunikasyon: apat na makrong kasanayan sa wika (pagbasa, pagsulat, pakikinig,
at pagsasalita)
 Wika at lipunan: ginagampanang papel ng wika sa iba’t ibang bahagi ng lipunan (wika sa
edukasyon, wika sa relihiyon, wika sa pangangalakal, wika sa media at internet, at iba pa)
 Pagsasalin ng isang akda sa ibang wika
Mga Kilalang Dalubwika
Ilan sa mga kilalang dalubwika o dalubhasa sa wika sa Pilipinas ay sina:
 Virgilio S. Almario, Pambansang Alagad ng Sining para sa Literatura
 Bienvenido L. Lumbera, Pambansang Alagad ng Sining para sa Literatura
 Bro. Andrew Gonzalez, FSC, dating Kalihim ng Kagawaran ng Edukasyon
 Pamela Constantino, propesor sa Unibersidad ng Pilipinas
Iba’t ibang Kahulugan ng Wika
 Ayon kay Henry Allan Gleason Jr. (linguist at propesor sa University of Toronto) – ang
wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na isinaayos sa paraang arbitraryo
upang magamit ng tao na bahagi ng isang kultura sa komunikasyon.
 Ayon kay Henry Sweet (philologist, phonetician, at grammarian) – ang wika ay
pagpapahayag ng ideya sa pamamagitan ng mga pinagsama-samang tunog upang maging
salita.
 Ayon kay Ferdinand de Saussure (linguist at semiotician) – ang wika ay pormal na sistema
ng mga simbolo na sumusunod sa patakaran ng isang grammar upang maipahayag ang
komunikasyon.
Ang depinisyon ng wika ay nagbabago-bago depende sa gamit ng wika gaya ng pagpapahayag
ng ideya o mahalagang komponent ng komunikasyon.
Mga Teorya sa Pinagmulan ng Wika
 Ang teorya ay sistematikong pagpapaliwanag tungkol sa kung paanong ang dalawa o higit
pang penomenon ay nagkauugnay sa bawat isa.
 Ang mga teorya ay haka-haka rin ng mga indibiduwal na nagtangkang magpaliwanag ng
anumang bagay na naitala sa kasaysayan.
 Tinatayang may 3,000 taon na ang nakalilipas nang magkaroon ng interes ang tao na pag-
aralan ang pinagmulan ng wika (Pena, 2015).
 Nahahati sa dalawang pangkat ang mga teorya ng pinagmulan ng wika ng tao: (1)
ang Teoryang Biblikal at (2) ang Teoryang Siyentipiko o Makaagham.
Idyolek
Ang idyolek ay ang indibidwal na paggamit ng wika. Nagmula sa dalawang salita ang
idyolek: idio- na ngangahulugang sarili at lect na nangangahulugang tiyak na anyo ng wika.
Dayalek, Sosyolek, at Idyolek sa Modernong Teknolohiya
Isang halimbawa upang maipakita ang pagkakaiba-iba ng paggamit ng tao sa wika ay sa
pamamagitan ng text messaging. Halimbawa, sa nais itanong na "nasaan ka na?" ay maaaring
magkaroon ng iba’t ibang pamamaraan ng pag-text sa mensaheng ito.
Mahahalagang Kaalaman
 May pagkakaiba-iba sa paggamit ng wika ang mga tao.
 Dayalek ang tawag kung ang sanhi ng pagbabago sa wika ay ang lugar.
 Sosyolek ang tawag kung ang sanhi ng pagbabago sa wika ay lipunan.
 Ang bawat tao sa mundo ay may sariling paggamit ng wika at tinatawag itong idyolek.
Kahulugan ng Wikang Panturo
Mahalaga sa lipunan at kulturang Pilipino ang edukasyon. Isa sa mga sangkap ng edukasyon ang
wikang ginagamit sa pagtuturo. Sa mga dalubwika, ang wikang panturo ay (mga) wikang
ginagamit o itinatalaga ng pamahalaan para sa edukasyon. Ang (mga) wikang ito ang siyang
mahalagang ginagamit ng guro, mga administrador, at mag-aaral sa loob ng kani-kanilang
paaralan.
Ayon sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF), ang wikang panturo ay opisyal na (mga) wikang
ginagamit sa pagtuturo at pag-aaral sa loob ng pormal na sistemang pang-edukasyon.
Sa parehong depinisyon ng wikang panturo, mahahalagang sangkap ang sumusunod:
1. Pamahalaan /Opisyal – kinakailangang may mandato ang wikang panturo mula sa
pamahalaan.
2. Sistemang pang-edukasyon – ang wikang panturo ay nakasentro lamang sa sistemang
pang-edukasyon. May pagkakataon na iba ang ang wikang panturo sa wikang pambansa
(kaso ng India at Canada).
3. Kaalaman at/o Pagkatuto– nakatuon sa pagpapalalim at pagpapalawak ng pagkakaroon
ng kakayahan ng mga mag-aaral na matutuhan ang mahahalagang asignatura.
Kahalagahan ng Wikang Panturo
Kung babalikan ang parehong pagpapakahulugan ng wikang panturo, binibigyang-diin nito ang
wikang panturo na behikulo ng pagpapasa ng kaalaman at mahahalagang kakayahan ng isang
bata upang maging handa sa paglaki at makapagtrabaho. Ilan sa punto kung bakit mahalagang
usapin ang wikang panturo ay:
 esensyal sa kakayahan ng mag-aaral na maipahayag ang sarili;
 paraan upang makilala pang lalo ng mag-aaral ang sarili bilang mamamayan ng kaniyang
bansa;
 daluyan ng kaalaman at hindi dapat maging balakid sa mga mag-aaral sa pagkatuto;
 tulay upang magkaunawaan ang mag-aaral, guro, at ang paksang pinag-aaralan; at
 nagbibigay ng pantay na oportunidad sa lahat ng mag-aaral na matuto nang sabay-sabay.
Kasaysayan ng mga Wikang Panturo sa Pilipinas
Ang wikang panturo sa Pilipinas ay nabuo at umunlad sa pagdaan ng panahon:
Mga Wikang Panturo sa Pilipinas sa Kasalukuyan
Batay sa Artikulo XIV, Seksiyon 6, ng Konstitusyon ng 1987, Filipino at Ingles ang wikang panturo.
Noong 2009, nagkaroon naman ng DepED Order no. 74 na nagsasaad na gagamitin na sa pag-
aaral ang mother tongue o ang unang wika ng bata. Noong 2012, pinalakas pa ito ng DepED Order
no 31, na nagsasaad na “Mother tongue shall be used as a medium of instruction and as subject
for Grades 1 to 3. English and Filipino shall be used from Grades 4 to 10.”
Ang Mother Tongue-Based Multilingual Education o MTBMLE ay naglalayong gamitin ang unang
wika ng mag-aaral sa pag-aaral sa lahat ng asignatura mula Grade 1 hanggang Grade 3, maliban
sa Filipino at English. Sa kasalukuyan, mayroong 19 na wika ang tinuturing na mother tongue:

Ang wikang panturo ay mahalaga upang maibahagi ng guro at matuto ang mag-aaral ng kaalaman
at kakayahan. Upang hindi basta-basta mabago ang wikang panturo, mahalagang naisasabatas
ito. Sa kasalukuyan, may tatlong wikang panturo sa bansa: mother tongue o unang wika, Filipino,
at Ingles.
Sanggunian:
  Constantino, Pamela. (editor). Filipino at Pagpapaplanong Pangwika: Ikalawang
Sourcebook ng SangFil. Lungsod Quezon at Lungsod Maynila: Sentro ng Wikang Filipino-
UP Diliman, Sanggunian sa Filipino, Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining.
2005.
 Constantino, Pamela at Monico Atienza (mga editor). Mga Piling Diskurso sa Wika at
Lipunan. Quezon City: University of the Philippines Press, 1996.
 Jocson, Schedar D. Politika ng MTBMLE. MA Thesis. Unibersidad ng Pilipinas–Diliman.
2013.

Opisyal na Wika ng Pilipinas

Ayon sa Artikulo XIV, Seksyon 7 ng Saligang Batas ng 1987, binabanggit na, “Ukol sa layunin ng
komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at hanggang
walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles.” Ibig sabihin, sa kasalukuyan, mayroon tayong
dalawang opisyal na wika, ang Filipino at Ingles. Noong ika-18 ng Agosto 1988, pinirmahan ng
dating Pangulong Corazon Aquino ang Executive Order 335 na nag-uutos sa lahat ng sangay ng
pamahalaan na gamitin ang wikang Filipino bilang opisyal na wika sa transaksyon at
komunikasyon ng mga sangay ng pamahalaan. Nilalayon din ng nasabing executive order ang mga
sumusunod:

Ang Opisyal na Wika, Wikang Pambansa, at Wikang Panturo

Ang opisyal na wika, wikang pambansa, at wikang panturo ay may iba’t ibang papel sa ating
lipunan. Ginagamit ang opisyal na wika sa opisyal na pakikipagtalastasan ng ating pamahalaan sa
loob at labas ng ahensya. Ang mga wikang ito ay mahalaga sa mas malinaw na
pakikipagkomunikasyon.
Mahahalagang Kaalaman
 Ang opisyal na wika sa Pilipinas ay Filipino at Ingles alinsunod sa Saligang Batas ng 1987.
 Gagamitin ang mga nasabing wika sa opisyal na komunikasyon at transaksyon ng iba’t
ibang sangay ng pamahalaan.
Kahalagahan ng Wika sa Pagkatuto at Pagsasalin ng Kaalaman
 Ayon kay Lev Vygotsky (1978), isang Rusong sikolohista, “ang katalinuhan ay ang
kapasidad na makinabang mula sa pagtuturo, kung saan may mahalagang papel sa pag-
unlad ang wika.” Kung gayon, kinikilala ang wika bilang kasangkapan sa pagkatuto at
pantulong sa pag-unawa.
 Sa kabilang banda, maaari namang maging balakid sa pagkatuto ang kawalan o kaunting
kaalaman ng tinuturuan sa wikang panturo. Kung gayon, kritikal sa pagbibigay at
pagtanggap ng kaalaman ang pagpili ng wikang gagamitin bilang midyum na panturo.
 Ang bilingguwalismo ay nangangahulugang malayang paggamit ng dalawang wika sa
pagtuturo at pakikipagtalastasan. Sa Pilipinas, ang mga wikang ito ay Filipino na ating
wikang pambansa, at Ingles na wikang global.

Multilingguwalismo
Multilingguwalismo ang tawag sa paggamit ng wikang pambansa at mga katutubong wika bilang
mga pangunahing midyum sa pagtuturo, pag-aaral, at pakikipagtalastasan, bagaman hindi
isinasantabi ang wikang global na itinuturing bilang isang mahalagang wikang panlahat.
Mahahalagang Kaalaman
 Mahalaga ang papel na ginagampanan ng wika sa pagkatuto at pagsasalin ng kaalaman.
 Ang bilingguwalismo ay ang paggamit ng dalawang wika sa pagtuturo at pagsasalin ng
kaalaman: Filipino at Ingles.
 Ang multilingguwalismo ay ang paggamit ng higit pa sa dalawang wika sa pagtuturo at
pagsasalin ng kaalaman: katutubong wika, Filipino, at Ingles.
 Bagaman isinusulong ang paggamit at pagpapalaganap ng unang wika at wikang
pambansang Filipino, nililinaw rin na hindi isinasantabi ang Ingles bilang wikang global.
 Pinaniniwalaang ang pag-aaral at pagiging bihasa sa unang wika ay nagbubunsod ng mas
madaling pagkatuto ng iba pang wika.
 Ang pagsisikap na maging mahusay sa unang wika at sa kalaunan ay sa wikang pambansa
ay isang paghahanda tungo sa pagiging bihasa sa global na wika, at sa iba pang kasanayan.
Ang Register ng Wika
Ang heteregenous na kalikasan ng wika ay ang pagkakaiba-iba ng wikang ginagamit ng iba’t ibang
indibidwal at pangkat na may magkakaibang uring pinagmulan, gawain, tirahan, interes,
edukasyon, at iba pang mga salik.
Ang baryasyon ng wika ay bunga ng pangangailangang tumugon sa hinihingi ng iba't ibang
sitwasyon o konteksto. Ang paggamit ng wika sa partikular na konteksto ay nakabatay rin sa mga
alituntuning pinagkakasunduan ng grupo o komunidad na gumagamit ng wika.
Nakikilala naman ang register ng wika ayon sa larangan o field. Ang mga nagsasalita sa bawat
larangan ang bumubuo sa mga bokabularyong mayroon ang bawat larangan. Ang pagbubuo ng
bokabularyo ay nangyayari kapag nagdaragdag ng mga bagong termino o salita na kakatawan o
tutukoy sa mga bagong konsepto sa nasabing larangan. Sa kabilang banda, nakalilimutan din ang
mga terminong hindi na madalas gamitin, o napapalitan ng mas kilalang katawagan sa paglipas
ng panahon.
Noong 1966 lamang sinimulan ang intelektuwalisasyon ng wikang Filipino sa larangan ng
agham nang bigyang-laya ng Unibersidad ng Pilipinas (UP) ang mga guro na magpasya kung Ingles
o Filipino ang gagamiting wikang panturo sa agham at matematika.
Mga Hakbang sa Istandardisasyon at Intelektuwalisasyon ng Wikang Filipino sa Larangan ng
Agham
Upang magkaroon ng istandardisasyon at intelektuwalisasyon ng wikang Filipino ay isinagawa
ang sumusunod na mga hakbang:
 Istandardisasyon ng pagbabaybay
 Pagsusulat at publikasyon ng mga aklat pang-agham sa wikang Filipino
 Pagsasalin at pagpapalaganap ng mga terminolohiya
 Pagpapaunlad ng kaalaman at kasanayan ng mga guro sa agham
Mahahalagang Kaalaman
 Ang wika ay may heterogenous na kalikasan bunga ng pagkakaiba-iba ng mga wika o
salitang ginagamit ng iba't ibang pangkat ng tao.
 Ang register ng wika ay ang pagkakaroon ng terminolohiya o mga salitang angkop at
ginagamit sa isang partikular na larangan o field.
Ang Pagtuklas sa Barayti
May mga kakilala kang iba ang wikang ginagamit kumpara sa wikang ginagamit mo. May ilan ding
bagaman kapareho mo ang wika, magkaiba naman kayo ng paraan ng pagsasalita; maaaring
magkaiba ang mga salitang madalas ninyong gamitin o magkaiba ang punto ng inyong
pagsasalita. Ang ibig lang sabihin nito, magkaiba kayo ng barayti ng wikang ginagamit ng kakilala
mo.
Klasikong Pilosopo
Sang-ayon sa pangkalahatang paniniwala ng klasikong pilosopo sa lahat ng bagay sa mundo, ang
wika ay itinuturing na biyayang galing sa Dakilang Lumikha. Napasubalian ang paniniwalang ito
dahil sa obserbasyon na naiiba ang wika ng iba’t ibang tao na mula sa magkakaibang lugar.
Sosyo-lingguwistiko
Nabuo ang unang grupo ng mga sosyo-lingguwistiko mula sa mga emperisista at rasyonalista.
Nagpanukala sila ng tatlong pagtingin tungkol sa ugnayan ng wika at lipunang gumagamit nito:
1. Ang wika ay hindi kumpleto sa sinumang tagapagsalita; umiiral lamang ito sa loob ng isang
kolektibo.
2. Ang wika ay hindi isang simpleng instrumento ng komunikasyon na ginagamit ng
indibidwal ayon sa isang sistema ng mga alituntunin, kundi isang kolektibong puwersa.
3. May dalawang direksiyon ang pagbabago ng wika, dimensiyong sosyal at dimensiyong
heograpikal.
Mga Barayting Nabubuo
Mula sa mga unang palagay na inilatag ng mga sosyo-lingguwistiko, nabuo ang dalawang barayti
ng wika: dayalekto at sosyolek.
1. Dayalekto - ang barayti ng wikang nabubuo sa heyograpikal na dimensiyon. Nakabatay
ang mga salitang ginagamit ng mga tao sa pang araw-araw nilang gawain at pamumuhay
 na mahigpit namang nakaugnay sa kapaligirang kanilang kinikilusan. Dahil dito, nag-iiba
ang mga salitang ginagamit ng mga tao na mula sa magkaibang lugar, o kapaligiran.
Sosyolek - ang barayti ng wikang nabubuo sa sosyal na dimensiyon.
Halimbawa:
 Mas mayaman sa mga salitang may kinalaman sa teknolohiya ang wika ng kabataan kaysa
wika ng matatanda.
 Lumilikha ng sariling mga terminolohiya ang mga bakla. Ang mga salitang ito ay magiging
bahagi ng kanilang wika na tinatawag na Gayspeak o Bekimon.
Sa pagpapatuloy ng obserbasyon, nakitang maliban sa dayalekto at sosyolek, may dalawang
barayti pa ng wika na nabubuo dahil sa partisipasyon ng mga tao sa iba’t ibang gawain at grupo:
ang idyolek at rehistro.
Ang idyolek ay ang personal na paraan ng paggamit ng wika ng isang indibidwal. Bawat
indibidwal ang may personal na wika.
Halimbawa, si Rica ay isang anak, kapatid, kaibigan, kaklase, kalaro, kakilala, estudyante,
manlalaro, babae, teenager, at Caviteño. Ibig sabihin, ang kaniyang wika ay may halu-
halong sosyolek at dayalekto.
Rehistro ang tawag sa espesyal na wika ng isang partikular na larangan. Halimbawa, ang
salitang "bato" ay maaaring magkaroon ng iba't ibang kahulugan para sa iba't ibang
propesyon:

Makikita sa araling ito ang mahigpit na ugnayan ng wika at lipunan. Isa ito sa maraming patunay
na ang wika ay kaluluwa ng lipunan. Kung ano ang nasa lipunan mo, iyon ang nasa wika mo.
Homogeneous na Kalikasan ng Wika
Ang wika ay midyum ng pakikipagtalastasan. Ginagamit ito upang epektibong makapagpahayag
ng damdamin at kaisipan. Kakambal ng wika ang kulturang pinagmulan nito, kung kaya mahalaga
rin ang papel na ginagampanan ng wika sa pagpapalaganap at pagpapayabong ng kulturang
pinanggalingan nito.
Mayroong mahigit sa 100 wika ang ginagamit sa 17 rehiyon sa Pilipinas. Bawat wika ay mayroong
kani-kaniyang katangian. Gayunpaman, bilang behikulong ginagamit upang magkaunawaan ang
mga tao, nagtataglay ang mga wikang ito ng mga pagkakatulad. Ito ang tinatawag
na homogeneous na kalikasan ng wika.
Ang kalikasang ito ay tumutukoy sa mga katangiang taglay ng lahat ng wika anuman ang
pinagmulan at kultura ng pamayanang inusbungan nito.
Wika: Isang Masistemang Balangkas
 Ponema ang tawag sa pinakamaliit na yunit ng makabuluhang tunog na binibigkas sa isang
wika.
 Morpema naman ang tawag sa makabuluhang yunit ng salita na nabuo mula sa mga
tunog.
 Ang pag-aaral ng mga ponema ay tinatawag na ponolohiya,
samantalang morpolohiya naman ang pag-aaral ng mga morpema.
 Ang wika ay isang masistemang balangkas sapagkat pinagsasama-sama at isinasaayos ang
mga salita upang makabuo ng pangungusap. Ang pagsasaayos na ito na nagtatakda ng
mensahe ng pangungusap ay tinatawag na sintaks.
Wika: Arbitraryo at Dinamiko
Lahat ng wika ay may mga katangiang arbitraryo at dinamiko.
Arbitraryo ang Wika
 Ang wika ay natututuhan sa lipunan, kung kaya kinakailangang makipag-ugnayan sa
kapwa upang mapag-aralan ang paggamit sa isang wika.
 Ang wika ay pinagkakasunduan. Nagkakaunawaan sa kahulugan ng mga salita ang mga
gumagamit nito. Hindi dinidikta ng mismong itsura at tunog ng salita ang kahulugan, kung
kaya masasabing arbitraryo ang wika. Halimbawa nito ay kung paanong ang salitang
Tagalog na "kamay" ay "ima" sa wikang Ilokano, "kamot" naman sa Bikolano, at "gamat"
naman sa Kapampangan.
Dinamiko ang Wika
 Ang wika ay patuloy na nagbabago at umuunlad. Mayroong mga salitang nagbabago ang
kahulugan o nagkakaroon ng dagdag na kahulugan sa paglipas ng panahon. Halimbawa
nito ay kung paanong ang salitang "tuyo" ay may parehong kahulugang "hindi basa," at
"isdang binilad at kinakain na bagay pang-agahan."
Wika: Bahagi ng Kultura at May Sariling Kakanyahan
Bukod sa pagiging arbitraryo at dinamiko, ang wika ay sumasalamin din sa isang bahagi ng kultura
at may sariling kakanyahan.
Bahagi ng Kultura ang Wika
 Sinasalamin ng wika ang kulturang pinagmulan nito.
Halimbawa: Sa wikang Arabe ay mayroong iba’t ibang katawagan para sa mga uri ng kamelyo.
Ang mga salitang ito ay wala sa ating wika dahil hindi bahagi ng kulturang Pilipino ang paggamit
ng mga kamelyo. Kung gayon, hindi maisasalin sa Filipino ang mga salitang Arabe para sa salitang
kamelyo dahil walang katumbas ang mga salitang ito sa ating wika.
May Sariling Kakanyahan ang Wika
 Ang lahat ng wika ay may natatanging palatunugan, leksikon, at estrukturang
panggramatika.
Halimbawa: Ang wikang Nihonggo ay sumusunod sa estrukturang "paksa-layon ng pandiwa-
pandiwa" samantalang ang Ingles ay "paksa-pandiwa-layon ng pandiwa."
Mahahalagang Kaalaman
 Ang wika ay nagtataglay ng mga pagkakatulad, ito ay tinatawag na homogeneous na
kalikasan ng wika.
 Ang wika ay may mga homogeneous na kalikasan: isang masistemang balangkas,
arbitraryo, dinamiko, bahagi ng kultura, at may sariling kakanyahan.
 Sa kabila ng pagiging arbitraryo at dinamiko ng wika ay mababakas pa rin ang likas na
pagkakatulad ng wika.
Heterogeneous na Kalikasan ng Wika
 Ang salitang heterogeneous ay mula sa mga salitang Griyego na hetero, na
nangangahulugang "magkaiba," at genos, na nangangahulugang "uri o lahi."
 Ang heterogeneous na kalikasan ng wika ay tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng wika bunga
ng paggamit ng iba’t ibang indibiduwal, at pangkat na may magkakaibang uring
pinagmulan, edad, kasarian, gawain, tirahan, interes, edukasyon, at iba pa.
Heterogeneous na Kalikasan ng Wika Ayon sa Ilang Dalubwika
Ayon sa ilang dalubhasa, mayroong mga katangian ang wika na nagpapakita sa pagkakaiba-iba
nito o heterogeneous na kalikasan nito.
Ferdinand de Saussure (1915)
 Ang wika ay hindi kumpleto sa sinumang tagapagsalita, umiiral lamang ito nang ganap sa
loob ng isang kolektibo.
 Ang pagkatuto ng wika ay produkto ng pakikisalamuha ng tao sa kaniyang kapwa.
Rosario Alonzo (1993)
 Ang barayti ng wika ay isang maliit na pangkat ng pormal o makabuluhang katangian na
nauugnay sa partikular na uri ng katangiang sosyo-sitwasyonal.
 Ang wika ay may dalawang uri o barayti: permanente at pansamantala.
Barayting Permanente
Mayroong barayti ng wika na itinuturing na permanente:
Dayalekto
 Ito ang barayting batay sa pinanggalingang lugar, panahon, at katayuan sa buhay ng isang
tao.

Idyolek
 Ito ang barayting kaugnay ng personal na kakanyahan ng bawat indibiduwal na
gumagamit ng wika.
Ang Pangalawang Wika
Ang pangalawang wika ay tumutukoy sa wikang natutuhan ng isang tao matapos matutuhan ang
kaniyang unang wika. Ito ay nauunawaan ng mga taong nasa komunidad na kinabibilangan niya
kung saan ginagamit ang pangalawang wika bilang opisyal na gamit sa komunikasyon, edukasyon,
pakikipagkalakalan, at iba pang gawain.
May tatlong pangunahing perspektiba o pananaw sa pagtuturo ng pangalawang wika:
Lingguwistikong Perspektiba
Sa tradisyonal na pananaw, pinaniniwalaang ang pinakamainam na paraan upang matuto ang
isang tao ng anumang wikang hindi niya unang wika ay sa pagkatuto ng mga salita.
Sosyolingguwistikong Perspektiba
Naninindigan ito na mahalagang maunawaan ang ugnayan ng pag-aaral at paggamit ng
pangalawang wika at ng kontekstong panlipunang kinabibilangan nito.
Pulitikal/Ideolohikal na Perspektiba
Ang perspektibang ito ay nakatuon sa wika bilang tagapagdala ng ideolohiya, pananaw-mundo
(worldview), kulturang banyaga, at relihiyon.
Namamalayan man o hindi, ang pagtuturo ng wika ay may kaakibat na pagtataguyod ng mga
partikular na pananaw na naipapasa sa mga mag-aaral.

Mahahalagang Kaalaman
 Ang pangalawang wika ay wikang natutuhan ng isang tao matapos niyang matutuhan ang
kaniyang unang wika.
 May tatlong pangunahing perspektiba sa pag-aaral ng pangalawang wika: lingguwistika,
sosyolingguwistika, at pulitikal/ideolohikal.
 Mahalagang mabatid ng isang mag-aaral ng wika na hindi sapat na malaman lamang niya
at masunod ang alituntunin sa istruktura at gramatika.
  Nararapat na malaman ng mag-aaral ng wika na bahagi siya ng mas malawak na lipunan
at magkakaroon siya ng kamalayan sa iba’t ibang kahulugan ng pananalita at pakikipag-
ugnayan sa ibang tao.
 Kinakailangang ang sinumang mag-aaral ng wika ay magtanong at magsuri ng
mahahalagang usapin sa wika at sa lipunan sa pangkalahatan.
Maikling Kasaysayan ng Wikang Pambansa
 Ipinanukala sa 1934 Kumbensiyong Konstitusyonal ang paglikha ng isang wikang
pambansa.
 Ayon kay Felipe R. Jose, isa sa mga delegadong nagtanggol sa panukala, nararapat nang
ipakilala sa buong mundo na hindi na sakop ng mga Espanyol at Amerikano ang Pilipinas.
Ayon sa kaniya, magiging karapat-dapat lamang tayo sa natamong kalayaan kung
maipagtatanggol natin ang sariling wika.
 Pinirmahan ni Pangulong Manuel L. Quezon noong ika-30 ng Disyembre 1937
ang Executive Order (EO)134 na nagdedeklara sa Tagalog bilang batayan ng wikang
pambansa.
 Tinawag itong Pilipino noong 1959.
 Itinakda naman sa Konstitusyon ng 1973 na hindi na lamang Tagalog, kundi lahat ng wika
sa Pilipinas, kabilang ang Ingles at Espanyol, ang batayan ng wikang pambansa.
 Pinagtibay naman sa Konstitusyon ng 1987 na opisyal na tatawaging “Filipino” ang wikang
pambansa ng Pilipinas.
MGA BATAS PANGWIKA
1935- Sa Saligang Batas ng Pilipinas, nagtadhana ng tungkol sa wikang pambansa…
“Ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng
isang wikang pambansa batay sa isa sa mga unibersal na katutubong wika”.
Oktubre 27, 1936- Sa mensahe ng Pangulong Manuel L. Quezon sa Kapulungang
Pambansa (Asamblea Nasyonal) ay itinatagubilin niya ang paglikha ng isang Surian ng Wikang
Pambansa na gagawa ng isang pag-aaral ng mga wikang katutubo sa Pilipinas, sa layuning
makapagpaunlad at makapagpatibay ng isang pambansang wikang panlahat na batay sa isa sa
mga wika natin.
Pinagtibay ng Kongreso ang Batas Komonwelt Blg. 184 na nagtatag ng isang Pambansang
Surian ng Wika at nagtakda ng mga kapangyarihan at tungkulin niyon.
Mga Tungkulin at Gawain ng Surian ng Wikang Pambansa
1. Pag-aaral ng mga pangunahing wika na ginagamit ng may kalahating milyong
mamamayang Pilipino.
2. Paggawa ng paghahambing at pag-aaral ng talasalitaan ng mga pangunahing
diyalekto.
3. Pagsuri at pagtiyak sa fonetika at ortografiyang Pilipino.
4. Pagpili ng katutubong wika na siyang magiging batayan ng wikang pambansa na
dapat umaayon sa: ang pinakamaunlad at mayaman sa panitikan, ang wikang
tinatanggap at ginagamit ng pinakamaraming Pilipino.
Enero 12, 1937- Hinirang ng Pangulong Manuel L. Quezon ang mga kagawad na bubuo ng
Surian ng Wikang Pambansa alinsunod sa tadhana ng Seksiyon 1, Batas Komonwelt bilang 184,
sa pagkakasusog ng Batas Komonwelt Bilang 333.
Mga Nahirang na Kagawad ng SWP
 Jaime C. de Veyra (Bisayang Samar Leyte) Tagapangulo
Filemon Sotto (Bisayang Cebu) Kagawad
Cecilio Lopez (Tagalog) Kagawad/Kalihim
Santiago Fonacier (Ilocano) Kagawad
Felix Salas Rodriguez (Bisayang Panay) Kagawad
Hadji Bhutto (Muslim) Kagawad
Casimiro Perfecto (Bicol) Kagawad
Nobyembre 9, 1937- Bunga ng ginawang pag-aaral, ang Surian ng Wikang Pambansa ay
nagpatibay ng isang resolusyon na doo’y nakatugon sa mga hinihingi ng Batas Komonwelt 184,
kaya ang wikang Tagalog ang gagawing saligan ng wikang pambansa.
Disyembre 30, 1937- Pag-alinsunod sa itinadhana ng Seksyon 7 ng Batas Komonwelt Blg.
184, sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 ay ipinatupad ng Pangulong
Quezon ang paggamit ng Tagalog bilang batayan ng wikang pambansa.
Abril 1, 1940- Sa pamamagitan ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 ay binibigyang
pahintulot ang pagpapalimbag ng Diksyonaryong Tagalog- Ingles at Balarila ng Wikang Pambansa
para magamit sa mga paaralan sa buong kapulungan simula sa Hunyo 19, 1940.

Abril 12, 1940- Pinalabas ng Kalihim Jorge Bacobo ng Pagtuturong Pambayan ang isang
Kautusang Pangkagawaran na sinundan din ng isang sirkular (Blg. 26, Serye 1940) ng Patnugot
ng Edukasyon, Celedonio Salvador. Ang Patuturo ng wikang pambansa ay sinimulan muna sa
mataas at Paaralang Normal.
Hunyo 7, 1940- Pinagtibay ng Batas Komonwelt Blg. 570 na ang Pambansang Wika ay
magiging isa na sa mga wikang opisyal ng Pilipinas simula sa Hulyo 4, 1940.
Marso 26, 1954- Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklamasyon Blg. 12 na
nagpapahayag ng pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa ay magaganap mula sa ika-29 ng
Marso hanggang ika-4 ng Abril bilang pagbibigay- kahalagahan sa kaarawan ni Balagtas (Abril 2).
Setyembre 23, 1955- Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang Proklamasyon Blg.
186 na nag-uutos sa paglilipat ng petsa ng Linggo ng Wika mula ika- 13 hanggang 19 ng Agosto
bilang pagbibigay ng kahalagahan sa kaarawan ni Pangulong Manuel L. Quezon (Agosto 19).
Pebrero, 1956- Nilagdaan ni Gregorio Hernandez, Direktor ng Paaralang Bayan ang
Sirkular 21 na nag-uutos na ituro at awitin ang Pambansang Awit sa mga paaralan.
Agosto 13, 1959- Pinalabas ng Kalihim Jose E. Romeo ng Kagawaran ng Edukasyon ang
Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 na nagsasaad na ang wikang Pambansa ay tatawaging
Pilipino.
Oktubre 24, 1967- Nilagdaan ni Pangulong Ferdinand Marcos ang Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 96 na nagtatadhana ng pagsasa-Pilipino ng mga pangalan ng gusali,
edipisyo at tanggapan ng pamahalaan.
Marso 27, 1968- Nilagdaan ni Rafael Salas, Kalihim Tagapagpaganap, ang Memorandum
SirkularBlg. 96 na nag-aatas ng paggamit ng wikang Pilipino sa mga opisyal na komunikasyon sa
mga transaksyong pampamahalaan.
Agosto 7, 1968- Nilagdaan ni Ernesto Maceda, Kalihim ng Edukasyon, ang Memo Sirkular
Blg.227 na nag-uutos sa mga pinuno at kawani ng pamahalaan na dumalo sa mga seminar na
idaraos kaugnay ng Exec. Order 187.
 Agosto 17, 1970- Nilagdaan ni Alejandro Melchor, Kalihim Tagapagpaganap, ang Memo
Sirkular Blg. 384 na nagtatalaga ng mga tauhang may kakayahan upang mamahala sa lahat ng
komunikasyon sa Pilipino sa lahat ng departamento, kawanihan, tanggapan at iba pang sangay
ng pamahalaan, kabilang ang mga korporasyong ari o kontrolado ng pamahalaan.
Marso 16, 1971- Nilagdaan ni Pangulong Marcos ang Kautusang Blg. 304 na nagpapanatili
ng pagsasarili ng Surian ng Wikang Pambansa.
Hulyo 29, 1972- Memorandum Sirkular Blg. 488 na humihiling sa lahat ng tanggapan ng
pamahalaan na magdaos ng Linggo ng Wika.
Diyembre 1, 1972- Nilagdaan ni Pangulong Marcos ang Kautusang Panlahat Blg. 17, na
nag-uutos na limbagin ang Saligang Batas sa Wikang Pilipino at Ingles bago idaos ang plebisito sa
ratipikasyon nito noong Enero 15, 1973.
Disyembre,1972- Atas ng Pangulo Blg. 73 na pinalabas ng Pangulong Ferdinand E.
Marcos na nag-aatas sa Surian ng Wikang Pambansa na ang Saligang Batas ay isalin sa mga wikang
sinasalita ng may limampung libong mamamayan, alinsunod sa probisyon ng Saligang Batas (Art.
XV, Sek 3 [1]).
Hunyo 19, 1974- Nilagdaan ni Kalihim Juan Miguel ng Edukasyon at Kultura ang
Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 na nagtatadhana ng mga panuntunan sa pagpapatupad ng
Patakarang Edukasyong Bilinggwal sa mga paaralan na magsisismula sa taong aralan 1974-1975.
Ang kautusang ito ay alinsunod sa mga tadhana ng Saligang Batas ng 1972.
Hunyo 21, 1978- Nilagdaan ng Ministro ng Edukasyon at Kultura, Juan Manuel ang
Kautusang Pangministri Blg. 22 na nag-uutos na isama ang Pilipino sa lahat ng kurikulum na
pandalubhasaang antas. Magsisimula sa unang semester ng taong-aralan 1979-1980 ang lahat ng
pangmataas na edukasyong institusyon ay magbubukas ng anim na yunit sa Pilipino sa kanilang
mga palatuntunang aralin sa lahat ng kurso, maliban sa mga kursong pagtuturo na mananatil sa
labindalawang yunit. Nabanggit din sa kautusang ito na ang Pilipino ay gagamiting wikang
panturo sa ilan sa mga pandalubhasaang aralin sa pagpasok ng taong aralan 1983-1984.
Agosto 12, 1986- Nilagdaan ni Pangulong Corazon C. Aquino ang Proklamasyon Blg. 19
na kumikilala sa Wikang Pambansa na gumawa ng napakahalagang papel sa himagsikang
pinasiklab ng Kapangyarihang Bayan na nagbunsod sa bagong pamahalaan. Dahil dito, ipinahayag
niya na taun-taon, ang panahong Agosto 13-19, araw ng pagsilang ng naging Pangulong Manuel
L. Quezon ay Linggo ng Wikang Pambansang Pilipino na dapat ipagdiwang ng lahat ng mga
mamamayan sa buong bansa. Ito ay pangungunahan ng mga nasa pamahalaan at mga paaralan
at gayon din ng mga lider ng iba’t ibang larangan ng buhay.
Pebrero 2, 1986- Pinagtibay ang Bagong Konstitusyon ng Pilipinas. Sa Artikulo XIV.
Seksyon 6-9, nasasaad ang mga sumusunod:
Sek. 6- Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang
nililinang, ito ay dapat pagyabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa
Pilipinas at sa iba pang mga wika.
Alinsunod sa nakatadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring
ipasiya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin ang pamahalaan upang
ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal
na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon.
 Sek. 7- Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga
wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino hangg’t walang ibang itinatadhana ang
batas, Ingles.
Ang mga wikang panrehiyon ay pantulong sa mga wikang opisyal sa mga
rehiyon at magsisilbing pantulong sa mga wikang panturo roon.
Sek. 8- Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles; at
dapat isalin sa mga pangunahing wikang panrehiyon, Arabic at Kastila.
Sek 9- Dapat magtatag ang Kongreso ng isang Komisyon ng Wikang
Pambansa na binubuo ng mga kinatawan sa iba’t ibang mga rehiyon at mga
disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod ng mga pananakliksik sa
Filipino at iba pang mga wika para sa kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap at
pagpapanatili.
1987- Pinalabas ng Kalihim Lourdes Quisumbing ng Departamento ng Edukasyon, Kultura
at Palakasan ang Kautusan Blg. 52 na nag-uutos sa paggamit ng Filipino bilang wikang panturo
sa lahat ng antas sa mga paaralan kaalinsabay ng Ingles na nakatakda sa patakarang edukasyong
bilinggwal. Tungkulin ng patakarang edukasyong bilinggwal na pahusayin ang pagkatuto sa
pamamagitan ng dalawang wika (Filipino at Ingles) upang matamo ang mataas na uri ng
edukasyon gaya ng hinihingi ng Konstitusyon 1987; palaganapin ang Filipino bilang wika ng
literasi; paglinang at pagpapayabong ng Filipino bilang linggwistikong sagisag ng pambansang
pagkakaisa at pagkakakilanlan at patuloy na intelektwalisasyon ng wikang Filipino.
Agosto 25, 1988- Nilagdaan ng Pangulong Corazon Aquino ang Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 33 na nagtatagubilin sa lahat ng departamento, kawanihan, tanggapan,
ahensya at kaparaanan ng pamahalaan na gumawa ng mga kinakailangang hakbang para sa
paggamit ng wikang Filipino sa mga opisyal na transaksyon, komunikasyon at korespondensya.
Setyembre 9, 1989- Pinalabas ng Kalihim Lourdes R. Quisumbing ng Edukasyon, Kultura
at Palakasan ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 84 na nag-aatas sa lahat ng opisyal ng DECS
na isakatuparan ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335 na nag-uutos na gamitin ang Filipino
sa lahat ng komunikasyon at transaksyon ng pamahalaan.
Marso 19, 1990- Pinalabas ni Kalihim Isidro Cariῆo ng Edukasyon, Kultura at Palakasan
ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 21 na nagtatagubilin na gamitin ang Filipino sa pagbigkas
ng panunumpa ng katapatan sa Saligang Batas at sa bayan
1996- Pinalabas ng Commision on Higher Education ang CHED Memorandum Blg. 59 na
nagtatadhana ng siyam (9) na yunit na pangangailangan sa Filipino sa pangkalahatang edukasyon
at nagbabago sa deskripsyon at nilalaman ng mga kurso sa Filipino 1 (Sining ng
Pakikipagtalastasan), Filipino 2 (Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina) at Filipino 3
(Retorika).
Hulyo, 1997- Nilagdaan ni Pangulong Fidel V. Ramos ang Proklamasyon Blg. 1041 na
nagtatakda na ang buwan ng Agosto taun-taon ay magiging Buwan ng Wikang Filipino at
nagtatagubilin sa iba’t ibang sangay/tanggapan ng pamahalaan at sa mga paaralan na
nagsasagawa ng mga gawain kaugnay sa taunang pagdriwang.
2001- Tungo sa mabilis na estandardisasyon at intelektwalisasyon ng Wikang Filipino,
ipinalabas ng Komisyon ng Wikang Filipino ang 2001 Revisyon ng Ortograpiyang Filipino at
Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino. Layunin ng proyektong ito na makabuo ng mga tiyak na
tuntunin sa ispeling na magiging gabay sa panghihiram ng mga salita at pagsasalin ng pasalitang
wika tungo sa nakasulat na anyo.
Ang mga salik na may kaugnayan sa linggwistika, sosyo-politiko, sikolohiko at pedagohiko
ang naging batayan ng proyektong ito upang matamo ang simplisidad, ekonomiya at pleksibilidad
na naging mahalagang batayan upang matamo ang episyenteng sistema ng tuntunin. Sa
proyektong ito ipinaluluwag ang gamit ng walong dagdag na letra (F, J, V, Z, C, Ñ, Q at X) na
nangangahulugang maaari nang gamitin ang mga ito sa ispeling sa lahat ng hiram na salita
anuman ang barayti nito kasama ang pormal at hindi teknikal na barayti na tinatawag ding mga
karaniwang salita.
Nahahati sa dalawang grupo ang walong dagdag na letra. Ang mga letrang F, J, V at Z ay
itinuturing na may tiyak na ponemik sa istatus , ibig sabihin may iisang tunog na kinakatawan ang
mga letrang nabanggit. Ang mga letrang C, Ñ, Q at X ay itinuturing na redundant na
nangangahulugang ang mga ito ay hindi kumakatawan sa iisa at tiyak na yunit sa palatunugang
Ingles.
Ang Lingua Franca at ang Lingguwistikong Komunidad
Lingua franca ang wikang ginagamit upang magkaintindihan ang mga taong may magkakaibang
unang wika. Tinatawag din itong common language, bridge language, o vehicular language.
Halimbawa: May kakayahang mag-usap ang isang babaeng mula sa Pangasinan at isang lalaking
mula sa Davao bagama’t magkaiba ang kanilang wika. Sa konsepto ng lingua franca ibinatay ang
wikang pambansa, na kinikilala natin ngayon sa tawag na “Filipino.”
Lingguwistikong komunidad naman ang tawag sa isang grupo ng taong gumagamit ng iisang
barayti ng wika at bumubuo ng partikular na mga alituntunin sa paggamit at pagpapakahulugan
dito.
Bagaman magkakaiba, nagagawang pagkaisahin ng wikang pambansa ang mga lingguwistikong
komunidad sa Pilipinas dahil sa pagkakatulad ng mga ito bunsod ng sumusunod:
 Pagkakahawig ng bokabularyo ng mga wika sa Pilipinas dahil sa iisang pamilyang pangwika
na pinagmulan (Malayo Polynesian)
 Karanasan sa pakikipagkalakalan at kolonisasyon (paggamit ng mga salitang banyaga sa
pang araw-araw na pakikipag-usap)
 Pagpapalawak at pagpapaunlad ng wikang ginagamit dahil sa mass media, paaralan, at
makabagong teknolohiya.
Ang Wikang Pambansa at ang Modernong Teknolohiya
Sa panahong kay bilis ng mga pagbabago, dapat ding tiyakin na napapaunlad ang sariling wika. Sa
pamamagitan ng teknolohiya ay maaari pa ring mapaunlad at mapalawak ang gamit ng ating
wika.
Ang sumusunod ay mga kongkretong halimbawa kung paano nagagamit ang modernong
teknolohiya sa pagpapaunlad ng wikang Filipino:
1. WIKApedia – Ito ay isang kalipunan ng mga aralin at paglilinaw hinggil sa wastong
paggamit ng wikang Filipino na inilalathala sa Facebook. Layunin nitong tumugon sa mga
katanungan at maghain ng lunan na maaaring pasimulan ng isang makabuluhang diskurso
sa Filipino.
2. Kikomachine – Inilalathala ng ilustrador na si Manix Abrera ang ilang sipi mula sa kaniyang
komiks na Kikomachine sa Facebook. Sa mga komiks na ito, maoobserbahan ang
paggamit ng iba’t ibang barayti ng wikang Filipino.
 3. Mga Online na Diksyunaryong Ingles-Filipino – Bagaman hindi pa napipino at
nagagawang istandard ang mga diksyunaryong ito, mainam itong hakbangin sa pagbubuo
ng isang istandardisadong bokularyo sa Filipino. Gayundin, dagdag na tulong ito sa
pagpapaunlad ng larangan ng pagsasalin sa bansa.
Ang Tunguhin ng Wikang Pambansa
Dahil sa mabilis na usad ng panahon, dapat maging pangunahing layunin ang nasyonalisasyon ng
Filipino. Paano natin makakamit ang hangaring ito?
 Pagpapalawak ng bokabularyong pangkultura – Hindi lamang ang paglalangkap ng mga
salita mula sa iba’t ibang katutubong wika sa Pilipinas ang mahalaga. Dapat ding kilalanin
natin at maunawaan ang mga kulturang kinapapalooban ng mga wikang ito.
 Paghahanap ng panumbas sa terminolohiyang banyaga mula sa katutubong wika –
Mayaman ang bokabularyo ng mga wika sa Pilipinas. Kung gayon, imbes na gamitin ang
mga banyagang salita, mabuting humanap ng katumbas na salita sa mga wika sa bansa.
 Pagpapalaganap ng wika sa pamamagitan ng publikasyon o sa madalas na paggamit –
Kilalanin natin bilang wika ng literacy ang wikang Filipino, na magagamit sa
mga scholarly na talakayan at lathalain.
Ang Unang Wika
Unang wika ang tawag sa unang wikang natutuhang gamitin ng isang tao magmula sa kaniyang
pagkabata o sa isang kritikal na yugto ng pagkatuto hanggang sa umabot sa puntong bihasa na
siyang gamitin ang wikang ito. Ang unang wika ay karaniwan ding batayan ng
sosyolingguwistikong pagkakakilanlan ng isang tao.
Mas nagiging madali para sa mga bata ang pag-unawa sa tekstong kanilang nababasa o naririnig
kung ito ay nasa kanilang unang wika. Ayon nga kina Norma Duguiang at Diane Dekker, mga
nagsagawa ng pag-aaral ukol sa Mother Tongue-Based Multilingual Education, mahalaga ang
papel na ginagampanan ng wikang panturo sa pagkatuto ng isang bata. Nagiging mas madali ang
pag-angkop ng mga bata sa pagpasok sa eskuwelahan kung pamilyar sila sa wikang ginagamit ng
guro.
Ang Lubuagan Experiment
Ito ay isang pag-aaral na isinagawa ng grupo nina Steve Walter at Diane Dekker sa Lubuagan,
Kalinga. Sa komunidad na ito, Lilubuagan ang unang wika ng mga bata at natututo sila ng Ingles
at Filipino sa pagpasok sa eskuwelahan.
Layunin nitong imbestigahan ang epekto ng Mother Tongue-Based Multilingual Education (MTB-
MLE) sa unang baitang ng pag-aaral.
Ang Polisiya ng Gobyerno Hinggil sa Unang Wika
Sa pamamagitan ng Dep. Ed. Order No. 74 s. 2009, idineklara ng Department of Education
(DepEd) ang institusyonalisasyon ng Mother Tongue-Based Multilingual Education. Ipinag-uutos
nito ang paggamit ng higit pa sa dalawang wika sa pagtuturo at ang paggamit ng mga mag-aaral
ng unang wika sa mga unang taon ng pag-aaral.
Resulta ito ng mga kabatirang natamo sa Lingua Franca Project at sa Lubuagan Experiment na:
 Higit na mabilis matutong magbasa ang mga bata gamit ang kanilang unang wika.
 Higit na mabilis matutong magsalita, magbasa, at magsulat sa pangalawa at pangatlong
wika ang mga batang natutong magbasa at magsulat sa kanilang unang wika kaysa sa mga
batang unang tinuruan gamit ang pangalawa o pangatlong wika.
  Mas mabilis ang kognitibong pag-unlad sa iba pang mga akademikong larangan ng mga
batang natutong magbasa at magsulat sa kanilang unang wika.
Ang Pangalawang Wika
Ang pangalawang wika ay tumutukoy sa wikang natutuhan ng isang tao matapos matutuhan ang
kaniyang unang wika. Ito ay nauunawaan ng mga taong nasa komunidad na kinabibilangan niya
kung saan ginagamit ang pangalawang wika bilang opisyal na gamit sa komunikasyon, edukasyon,
pakikipagkalakalan, at iba pang gawain.
May tatlong pangunahing perspektiba o pananaw sa pagtuturo ng pangalawang wika:
1. lingguwistika
2. sosyolingguwistiko
3. pulitikal/ideolohikal
Gamit ng Wika Bilang Instrumental
Ang wika ay ginagamit bilang instrumental kung ang pakay ng tagapagsalita ay
maimpluwensiyahan ang kaniyang tagapakinig o mambabasa.
May tatlong anyo ang paggamit ng wika bilang instrumental:
 makapagbigay ng impormasyon,
 makapukaw ng damdamin, at
 makapagpakilos.
Magbigay ng Impormasyon (Communicative Usage of Language)
Sa pakikipag-usap, palaging mayroong pag-iimpluwensiya sa tagapakinig. Bukod sa paglalahad ng
mensahe, nagagamit din ito upang mapaniwala ang kausap o tagapakinig sa bawat pangungusap
na babanggitin.
Halimbawa:
 "Maniwala ka. Inosente ako."
 "Siya ang nagkasala."
 "Mahal kita."
Makapukaw ng Damdamin (Suggestive Usage of Language)
Mula sa pagkabata ay nakondisyon na ang tao na may emosyong dapat ikinakabit para sa
partikular na mga salita. Nagagawa ito sa pamamagitan ng pagbigay ng apirmasyon, pagtanggi,
at pagsabi na nagustuhan, o pag-ayaw sa mensahe ng tagapagsalita.
Halimbawa:
 "Magagalit si Nanay kung ginawa mo iyan."
 "Magsisisi ka na sa iyong kasalanan dahil paparating na ang araw ng paghuhusga."
 "Ang husay naman ng anak ko!"
 "Ang ganda mo ngayong araw!"
Magpakilos (Promotive Usage of Language)
Iba ito sa regulatoryong gamit ng wika na tuwirang nag-uutos. Ito ay dahil ang pagpapakilos ay
ginagawa sa pamamagitan ng paglalahad, sa paraang pailalim na naglalarawan na lamang ng
kasalukuyang sitwasyon, o naipapabatid ang nais ipagawa.
Halimbawa:
 "Gutom na ako. Magaling ka magluto, ‘di ba?” (Nais mag-utos na magluto ang
tagapagsalita sa kausap.)
 “Mabilis ka masyado magmaneho.” (Nais pabagalin ng tagapagsalita ang
nagmamanehong kausap.)
  “Marami siyang nakurakot noong una siyang nanungkulan.” (Nais mangkumbinsi na
huwag iboto ang partikular na kandidato.)
 “Ito ang bagay sa iyong kulay ng lipstick.” (Nais ng tagapagsalita na makumbinsi ang
kausap na bilhin ang produktong iyon.)
Gamit ng Wika Bilang Regulatoryo
Isa sa mga gamit ng wika ay ang pagpapanatili ng kaayusan at kapayapaan ng lipunan. Tinatawag
itong gamit ng wika bilang regulatoryo. Tinitiyak nito na ang tao ay makapagpapahayag ng utos
o gabay sa kung ano-ano ang dapat at hindi dapat gawin ng kaniyang kapwa.
Layunin ng Wikang Ginamit Bilang Regulatoryo
Nilalayon ng tao na magkaroon ng kaayusan sa kaniyang paligid at mga ugnayan. Gamit ang wika
bilang regulatoryo, nagkakaroon siya ng kontrol sa pag-aasal ng sarili at sa kaniyang kapwa.
1. Pagpayag o pagtanggi sa pagsasagawa ng isang gawain sa pamamagitan ng lantaran o
mapanghikayat na pagpagawa o pagpigil ng kilos
Halimbawa: Pagkakaroon ng mga taboo o mga ipinagbabawal na gawain sa isang kultura
2. Paghingi at negosasyon ng mga gamit
Halimbawa: Walang tigil na pag-iyak ng sanggol para sa kaniyang gatas
3. Paglahad ng karapatang makapagkontrol ng mga gamit o aktibidad
Halimbawa: Pagtakda ng pagmamay-ari sa pamamagitan ng pagkakaroon ng kasulatan tulad ng
mga titulo ng kotse at lupa
Anim na Anyo ng Gamit ng Wika Bilang Regulatoryo
May anim na anyo ang wika kapag ginagamit ito bilang regulatoryo. Ang unang tatlong anyo ay
imperatibo, direktibang patanong, at direktibang hindi hayagan.
Imperatibo (Imperative)
 mga utos o pakiusap kasama ang mga pagbabawal at pagbibigay-permiso
Halimbawa:
 “Kunin mo ang aking jacket.”
 “Pakiabot ang patis.”
Direktibang Patanong (Question Directive)
 pagtanong sa tagapakinig o mambabasa kung kaya niyang sundin ang utos
Halimbawa:
 “Kaya mo bang abutin ang aking jacket?”
 “Puwede mo bang abutin ang patis?”
Direktibang Hindi Hayagan (Indirect directive)
 nanghihikayat mapaniwala ang tagapakinig o mambabasa na kaya o hindi niya kayang
gawin ang isang kilos
Halimbawa:
 “Kayang-kaya mo ‘yan!”
 “Hindi mo 'kayang abutin.”
Anim na Anyo ng Gamit ng Wika Bilang Regulatoryo
May anim na anyo ang wika kapag ginagamit ito bilang regulatoryo. Bukod sa imperatibo,
direktibang patanong, at direktibang hindi hayagan; ang iba pang anyo ay ang pahayag na
nagpapatunay ng awtoridad, pagkontrol ng mga gamit, at pahayag ng pagpapahintulot at
obligasyon.
Pahayag na Nagpapatunay ng Awtoridad (Statement of Fact Justifying Authority)
 paglalahad kung sino ang dapat sundin
Halimbawa:
“Ako ang Nanay mo. Ako ang dapat sundin mo.”
Pagkontrol ng mga Gamit (Control of Resources)
 paglalahad kung sino ang nagmamay-ari ng lugar o gamit
Halimbawa:

“Akin ‘yang laruan!”

Pahayag ng Pagpapahintulot at Obligasyon (Statement of Permission and Obligation)
 paglalahad kung maaari o hindi maaaring gawin ang isang kilos
Halimbawa:
 “Puwedeng-puwede mong kunin yan.”
 “Bawal iyan inumin!”
Mahahalagang Kaalaman
 Ang gamit ng wika bilang regulatoryo ay kinakasangkapan upang magbigay-permiso at
magbawal sa aktibidad, gamit, o karapatang pagmamay-ari.
 Nais ng tao na magkaroon ng kaayusan sa kaniyang paligid at mga ugnayan. Sa paggamit
ng wika bilang regulatoryo, nagkakaroon siya ng kontrol sa pag-aasal ng tao at sa kaniyang
kapwa.
 May anim na anyo ang paggamit ng wika bilang regulatoryo:
o imperatibo,
o direktibang patanong,
o direktibang hindi hayagan,
o pahayag na nagpapatunay ng awtoridad,
o pagkontrol ng gamit, at
o pahayag ng pagpapahintulot at obligasyon.
Gamit ng Wika Bilang Interaksyunal
Ang interaksyunal na gamit ng wika ay bumubuo at nagpapanatili ng ugnayan ng tao sa kaniyang
kapuwa. Mayroong dalawang pangunahing daluyan ng interaksyunal na gamit ng wika. Mayroon
ding mga kasanayang kailangan upang mapanatili ang ugnayan.
Dalawang Daluyan ng Interaksyunal na Gamit ng Wika
1. Small talk o Kumustahan
 Naglalaman ng maiikling pagbati, palitan ng kuro-kuro tungkol sa mga paksang hindi
ginagamit sa mahahabang usapan at kadalasang nagtatapos sa mga pahayag ng
pamamaalam
 Formulaic o pangkaraniwan ang nilalamang paksa tulad ng mga ginawa, kalagayan sa
trabaho o eskuwelahan
 Mahalaga para sa pakikipag-ugnayan at pagpapakalagayang loob ng mga hindi
magkakilala
2. Kuwentuhan
 Sa kumustahan, dinadaanan lamang ang mga paksa
 Sa kuwentuhan, mayroong napagkakasunduang mga paksang pag-uusapan na maaaring
pasukan ng iba pang mga bagong usapin.
Mga Kasanayang Kailangan sa Kumustahan
May iba't ibang kasanayang dapat matutuhan at tandaan upang mapanatili ang ugnayan ng mga
tao sa isang kumustahan:
Paggamit ng mga pangkaraniwang pahayag
 ginagamit sa kaswal na pakikipag-usap o kumustahan
Halimbawa:
 “Magandang Umaga! Kumusta?”
 “Okay naman. Ikaw?”
Paggamit ng pormal o kaswal na wika depende sa sitwasyon
 ginagamit kung hindi masyadong kakilala ang kausap o para magpakita ng paggalang sa
kausap
Halimbawa:
 Pormal: “Nabalitaan ninyo po ba ang lagay ng panahon ngayong araw? May kainitan po
ano?
 Kaswal: “Ang init-init ngayon ano?”
Pagkakaroon ng maraming kaalaman sa mga paksang pag-uusapan
 ginagamit para mapanatil ang sigla at ugnayan sa usapan at kumustahan
Halimbawa:
 “Nabalitaan kong nagbakasyon ang inyong pamilya. Nag-enjoy ba kayo sa Bohol?”
 “Medyo magulo ngayong eleksyon ano? May napili ka na bang iboboto sa pagkapangulo?”
Paggamit ng mga pambungad at pamamaalam na pahayag
 ginagamit para maging magaan at komportable ang simula ng usapan
Halimbawa:
 “Uy! Hello! ‘Gandang umaga!”
 “O sige, mauuna na ako sa iyo. Paalam!”
 “Ingat! Pakikumusta ako sa iyong nanay.”
Paggamit ng back-channelling
 mga pahayag na nagpapamalas ng pagsang-ayon o pagpapakita ng interes sa pinag-
uusapang paksa
 ginagamit upang maipagpatuloy ang usapan
Halimbawa:
 “Talaga?”
 “Ano sa palagay mo?”
Mga Kasanayang Kailangan sa Kuwentuhan
Tulad sa kumustahan, mayroon ding mga kasanayan na mahalaga sa kuwentuhan.
Pagsisimula ng pag-uusap sa isang paksa sa pormal o kaswal na paraan
 ginagamit sa pormal na pagtitipon, meeting o usapan
Halimbawa:
 Pormal: “Magandang umaga! Kumusta? Sana’y nasa mabuti kang kalagayan.”
 Kaswal: “O! Kamusta ka na?”
Pagbibigay ng makabuluhang feedback
 ginagawa sa pamamagitan ng back-channeling
Halimbawa:
 “Sa palagay ko, tama ang iyong sinabi.”
  “Mukhang totoo iyon.”
Paghingi ng paglilinaw
 ginagawa sa pamamagitan ng pagpapaulit ng sinabi kung hindi malinaw na narinig ang
pahayag o kung kinakailangan
Halimbawa:
 “Pakiulit ang iyong sinabi.”
Pag-iwas sa hindi pagkakaunawaan
 ginagawa ito kung nagkaroon ng hindi pagkakaintindihan dahil sa binitawang pahayag
Halimbawa:
 “Paumanhin, mukhang kailangan kong ipaliwanag ang panig ko.”
Pagbubukas at pagsasara ng usapan
 magiging komportable at makabuluhan ang kuwentuhan kung may kaalaman sa
pagsisimula at pagsasara nito
Halimbawa:
 Pagbubukas ng usapan: “Maaari ba nating pag-usapan ang problema natin sa bahay?”
 Pagsasarado ng usapan: “Ganoon na ang ating gagawin ha? Maraming salamat sa iyong
pagtulong. Hanggang sa muli, paalam.”
Mga Paalala
 Bawat tao ay mayroong kaparaanan sa pakikipag-usap upang mapanatili ang ugnayan o
interaksyon sa kapwa.
 Ang interaksyunal na gamit ng wika ay mahalaga upang mapanatili ang magandang
samahan sa lipunan.
Mahahalagang Kaalaman
 Ang interaksyunal na gamit ng wika ay nagagamit sa dalawang paraan: kumustahan at
kuwentuhan.
 Mahalagang taglay ng bawat tao ang mga kasanayang nakapaloob sa bawat daluyan ng
interaktibong gamit ng wika sa lipunan upang higit na mapanatili ang pakikipag-ugnayan
o interaksyon sa kapuwa.

Ang Systemic Functional Language (SFL)

Ang systemic functional language (SFL) ay isang teorya ng pagdulog sa wika na inilatag ng
lingguwistikong si Michael Halliday (M.A.K. Halliday). Ito ay systemic dahil sinusuportahan nito
ang malawakang pagtanaw ng lingguwistika na may “sistema ang bawat wika,” at naaayon sa
sistemang ito ang kahulugan ng mga salita at pahayag sa isang komunidad.
Sa kabilang banda, functional din ito dahil tinitingnan nito na ang magiging kahulugan ng pahayag
ay naaayon sa “gamit” o “tungkulin” ng pahayag na ito. Ibig sabihin, nakadepende ang kahulugan
ng wika sa intensiyon ng taong gumagamit nito. Ipinaliliwanag ng mga sumusunod na sitwasyon
ang konseptong nabanggit:
Nagbabago ang paraan ng pagpapahayag ayon sa intensiyon kaya naman nagbabago rin ang
kahulugan nito.
Pitong Tungkulin ng Wika
Sa ilalim ng teoryang SFL, nakatukoy si Halliday ng pitong tungkulin ng wika sa lipunan:
1. Personal – pagpapahayag ng personal na damdamin o opinyon
2. Imahinatibo – malikhaing paggamit ng wika
 3. Interaksiyonal – paggamit ng wika upang makapagsimula ng usapan o magpanatili ng
relasyong sosyal
4. Impormatibo o representasyonal – pamamahagi ng impormasyon
5. Instrumental – paggamit ng wika upang maisakatuparan ang nais mangyari ng
nagpapahayag
6. Regulatoryo – paggamit ng wika upang limitahan ang kilos ng kausap
7. Heuristiko – pagtatanong o pagkuha ng impormasyon
Mga Personal na Tungkulin ng Wika
Ang wika ay may dalawang personal na tungkulin: impormal at impormal.
Personal na Tungkulin ng Wika: Impormal
Ang personal na tungkulin ng wika, gaya ng nabanggit, ang nabibigyang katuparan kung ang
intensiyon ng tagapagpadala ng mensahe ay magpahayag ng personal na damdamin, pananaw,
o opinyon.
Sa impormal na antas, ito ay ang bulalas ng damdamin tulad ng:
Maaari rin itong personal na ekspresiyon at manerismo gaya ng mga sumusunod:
Personal na Tungkulin ng Wika: Pormal
Sa pormal na antas naman, ito ay ang organisadong pagpapahayag ng opinyon o damdamin sa
pasulat o pasalita mang pamamaraan.
Gamit ng Wika Bilang Heuristiko
Masasabing mataas na nga ang antas ng pamumuhay ng mga tao ngayon. Iba’t ibang
klaseng gadgets o makabagong kagamitan ang patuloy na naiimbento dahil sa pag-unlad ng
teknolohiya. Lalong lumiliit ang daigdig at nagiging mabilis ang pagtuklas ng mga kaalaman dahil
sa internet at social media. Masasabing ang mundo’y nasa panahong digital kung saan ang
mahahalagang impormasyon ay matatamo sa isang click lamang.
Heuristiko
 gamit ng wika bilang daan sa pagkatuto ng mga kaalaman at pag-unawa ayon kay Michael
Halliday
 maaaring gamitin ang wika upang maunawaan ang iba’t ibang bagay sa daigdig at
matutuhan ang mga kaalaman sa iba’t ibang disiplina
 ayon kay Roman Jakobson noong 2003, ito ang tinatawag na referential o sanggunian,
kung saan ang gamit ng wika ay maging batayan ng mga kaalaman lalo na sa mga aklat at
babasahin
Heuristikong Gamit ng Wika sa Pormal na Edukasyon
Isang paraan upang masanay sa heuristikong gamit ng wika ang pormal na edukasyon. Narito ang
iba’t ibang halimbawang sitwasyong nagpapakita ng heuristikong gamit ng wika:
Halimbawa:
 Pagbabasa ng mga work text, batayang aklat, encyclopedia, atlas, magasin,
diksyunaryo, almanac, diyaryo, at iba pa
 Nagsasaliksik sa mga search engine at iba pang social media site
Iba pang Heuristikong Gamit ng Wika
Ang heuristikong gamit ng wika ay makatutulong din sa praktikal na mga sitwasyon.
Narito ang iba pang halimbawa:
Halimbawa:
 Paggawa ng survey
  Pagtatanong ng direksyon patungo sa isang lugar
 Pakikipanayam o pag-iinterbyu sa isang kilala o tanyag na tao, manunulat, negosyante,
taong naging matagumpay sa kaniyang larangan, mga lider ng bayan at organisasyon, mga
nagwagi sa timpalak
Heuristikong Gamit ng Wika sa Midya at Pampublikong Panayam
Maaari ring makakuha ng impormasyon at matuto ng kaalaman mula sa iba't ibang anyo ng
midya.
Gamit ng Wika Bilang Representatibo
Ang gamit ng wika bilang representatibo ay pagpapahayag ng mga kaalaman o impormasyon.
Maraming paraan para makapagpahayag ng kaalaman o impormasyon ang sinuman. Mayroon
ding mga pamantayang sinusunod sa paggamit ng wika bilang representatibo.
Paggamit ng Wika Bilang Representatibo
May iba't ibang paraan para magamit ang wika bilang representibo.
Pagbibigay ng Apirmasyon o Pagtatanggi sa Datos
Apirmasyon sa Datos
 paggamit ng salitang tulad ng "may," "mayroon," at "totoo"
Halimbawa: Totoong mayroong buhay sa labas ng planetang Earth.
Pagtatanggi sa Datos
 paggamit ng mga salitang "hindi" at "wala"
Halimbawa: Walang maaaring mabuhay sa labas ng mundo lalo na kung hindi sapat ang
kanilang oxygen at tubig.
Paglalarawan o Pangangatuwiran sa mga Katunayan
Paglalarawan sa Katunayan
 paggamit ng mga salitang naglalarawan tulad ng pang-uri upang makapagbigay ng
paglalahad ng mga katangian ng isang bagay, tao, lugar, pangyayari, o penomenon
Halimbawa: Maraming magagandang tanawin dito sa Pilipinas.
Pangangatuwiran sa katunayan
 pagbibigay ng mga ebidensiyang tumutulong sa pagpapatunay sa babanggiting bagay,
tao, lugar, pangyayari, o penomenon
Halimbawa: Dahil sa mayabong na industriya ng turismo, na binubuhay ng mga small-medium
scale entrepreneurs, sa malalagong kakahuyang nagpapabuti sa kalikasan, at naggagandahang
anyong tubig; maraming nagagandahan at napapaibig sa mga tanawin dito sa Pilipinas.
Mga Pamantayan sa Paggamit ng Wika Bilang Representatibo
May mga pamantayang sinusunod sa paggamit ng wika bilang representatibo para matiiyak na
wasto at maayos na naipahayag ang mensahe.
1. Iwasan ang pag-uulit-ulit ng mga salita
 Maaaring hindi magpapaulit-ulit ng mga salita sa pagpapahayag ng mga impormasyon
kung gagamitin ang mga panghalip bilang mga cohesive devices.
2. Siguraduhing naglalaman lamang ng katotohanan ang mga impormasyong ipinapahayag
 Maaaring masigurado ang katotohanan ng mga impormasyong ipinapahayag kung
nakapagsaliksik nang malalim tungkol sa paksa.
3. Maging malinaw sa pagpapahayag ng mga impormasyon
 Iwasan ang paligoy-ligoy na paglalarawan ng mga detalye. Tumuon lamang sa kung ano
ang mahahalagang punto ng impormasyong ipinapahayag.
Wika sa Pilipinas Noong Panahon ng Espanyol
Indio ang bansag ng mga Espanyol sa mga Pilipino noong panahong sinakop nila ang bansa.
Katumbas ito ng salitang "mangmang" o "walang alam." Sa pagsusuri sa mga pangyayari sa wika
noong panahong iyon, makikita na ang kamangmangang sinasabi ng mga dayuhan ay hindi
tumutukoy sa "kawalan ng kaalaman" ng mga Pilipino, kundi "nilikha" lamang ito ng mga
mananakop.
Kalagayang Pangwika Bago Dumating sa Pilipinas ang mga Espanyol
 May iba’t ibang lokal na wika sa iba’t ibang bahagi ng bansa.
 Nagkakahawig ang mga lokal na wika dahil nagmula ito sa iisang pamilya, ang Malayo
Polynesian.
 May sariling sistema ng pagbasa at pagsulat ang mga Pilipino. Dahil dito, mataas ang antas
ng literacy (kaalamang bumasa at sumulat) sa buong kapuluan.
 Baybayin ang tawag sa namayaning alpabeto sa panahong iyon.
Mga Programa ng mga Espanyol sa Wika
 Ipinakilala ang alpabetong Romano
 Pagpapalaganap ng Kristiyanismo
Pagtuturo ng wikang Espanyol at pag-aaral ng lokal na wika
 Ipinag-utos ng hari ng Espanya na pag-aralan ng mga Espanyol ang mga lokal na wika at
ituro sa mga Pilipino ang wikang Espanyol.
Mga Ginawa ng mga Espanyol sa Wika
Hindi isinakatuparan ng mga opisyal na Espanyol ang mga programa sa wika na ipinag-utos ng
hari ng Espanya. Ilan sa mga pangunahing dahilan nito ang sumusunod:
 Mababa ang tingin ng mga Espanyol sa mga Pilipino at naniniwala sila na hindi nararapat
ang uring ito sa sagradong wika nila.
 Nais nilang manatiling walang alam ang mga Pilipino ukol sa patakaran ng gobyerno, at
mga pangyayari sa bansa at sa mundo.
 Ayaw nilang magkaintindihan ang iba’t ibang grupo ng mga Pilipino kaya ninais nilang
panatilihin ang iba’t ibang lokal na wika.
Implikasyon ng mga Pangyayari sa Wika
 Nahirapan ang mga Pilipinong iparating sa Espanya ang kanilang kalagayan.
 Nahirapan ang mga Pilipino na makipag-ugnayan sa kapwa Pilipino na mula sa ibang lugar
ng bansa.
 Nabuo ang paniniwalang mababang uri ang anumang lokal na wika at sinumang
gumagamit nito.
Pag-usbong ng Liberalismo
 Sa huling bahagi ng ika-16 na siglo, tuluyang lumakas ang ideya ng liberalismo sa Europa.
 Dahil sa mga ilustradong Pilipino na nag-aral sa Europa, nakarating sa bansa ang usapin
ng paglaya.
 Kasabay ng paghiling ng mga Pilipino ng pantay na karapatan sa iba’t ibang pamamaraan,
hiniling nilang ituro sa mga Pilipino ang wikang Espanyol.
 Nakita ang katotohanang matagal nang iniutos ng hari ng Espanya ang pagtuturo ng
wikang Espanyol sa mga Pilipino, ngunit hindi ito sinunod ng mga namumuno sa bansa.
 Nakalipas ang humigit-kumulang 250 taon bago tuluyang itinuro at ginamit ang wikang
Espanyol.
Mahahalagang Kaalaman
 May sariling wika ang mga Pilipino bago pa man dumating ang mga Espanyol.
 Naging isang usapin ng hindi pagkakapantay-pantay ang hindi pagtuturo at pagpapagamit
sa mga Pilipino ng wikang Esanyol.
Sitwasyong Pangwika Bago ang Rebolusyon
Gaya ng mga Pilipino ay marami ring kinaharap na sitwasyon ang wika noong panahon ng
Espanyol sa Pilipinas. Narito ang mga halimbawang sitwasyon:
 Maraming lokal na wika ang ginamit sa Pilipinas noong panahon ng Espanyol.
 Isa sa mga naging sagabal sa pag-organisa ng mga Pilipino ang pagkakaiba-iba ng wikang
ginagamit.
 Ipinagkait sa mga ordinaryong Pilipino na matutuhan ang wikang Espanyol, samantalang
ito naman ang wika ng mga ilustradong Pilipino.
Wika sa Pilipinas Noong Panahon ng Rebolusyon
Sa pag-aaral ng kasaysayan ng Pilipinas, madalas makaligtaan ang panahon sa pagitan ng
pananakop ng Espanyol at Amerikano. Maraming mahahalagang usapin at pangyayari ang
natabunan kasama ng pagkalimot sa bahaging ito ng kasaysayan. Isa na rito ang usaping
pangwika.
Tagalog bilang opisyal na wika:
 Isa ang Tagalog sa mga wika ng Pilipinas nooong panahon ng rebolusyon.
 Ito ang wika ng Maynila, ang sentrong pang-ekonomiya at pampolitika ng bansa.
 Ito ang wika ni Andres Bonifacio, ang kinikilalang ama at naging supremo ng Katipunan.
Ang Katagalugan
 Tinawag ni Bonifacio na Katagalugan ang lugar na nasakop ng kaniyang pamumuno.
Samantalang tinawag na Tagalog ang mga taong nakatira rito.
 Inakala ni Bonifacio na ang mga narating niya lamang na bahagi ng bansa ang sangkot sa
rebolusyon. Nakita niya na ang kabihasnan ng mga lugar na ito ay umusbong sa tabi ng
ilog kaya tinawag niya ang mga tao na taga-ilog.
 Ang buong Pilipinas ang pinatutungkulan ni Bonifacio nang gamitin niya ang katagang
"Katagalugan." Inakala niyang ang katangian ng mga lugar na kaniyang narating ay
katangian din ng iba pang lugar na hindi pa niya narating noon.
 Noong 1896 ay itinakda ng Saligang Batas ng Biak-na-Bato ang Tagalog bilang opisyal na
wika ng bansa. Ang opisyal na wika ay ang wikang ginagamit sa pagsulat at pagbibigay-
kahulugan sa batas.
Pag-usbong ng mga Wikang Komon
 Hindi lamang ang mga probinsya sa Luzon ang sangkot sa rebolusyon.
 Hindi Tagalog ang wika sa ibang panig ng bansa na sangkot din sa rebolusyon.
 Umusbong ang mga pangunahing wika sa iba’t ibang lugar sa bansa sa paglalayong mas
mapadali ang pag-organisa sa mga Pilipino. Ang mga wikang ito ay tinawag na wikang
komon.
Mga Wikang Komon at Espanyol Noong Rebolusyon
 Maliban sa iba’t ibang wikang komon, naging mahalaga rin ang papel ng wikang Espanyol
sa himagsikan. Ang wikang ito ang naging wika ng mga Pilipinong ilustrado.
 Naging tulay ang mga ilustrado para maiparating sa iba pang Pilipino ang kaisipang liberal,
at maipaalam sa Espanya ang kalagayan ng mga Pilipino sa Pilipinas.
  Nagsulat sila ng mga akdang pumukaw sa damdaming makabayan ng mga Pilipino, maging
ng mga pinuno ng rebolusyon.
Kalagayang Pangwika sa Pilipinas Bago Dumating ang mga Amerikano
Alalahanin ang katangian ng wika sa Pilipinas bago dumating ang mga Amerikano:
 May walong pangunahing lokal na wika na namamayani sa bansa - Tagalog, Sebwano,
Ilokano, Hiligaynon, Bikol, Waray, Kapampangan at Pangasinense.
 Ginagamit pa rin ang wikang Espanyol ng ilang sektor ng lipunan, partikular sa relihiyon.
Kalagayang Pangwika Pagdating ng mga Amerikano
Malaki ang papel na ginampanan ng mga Amerikano sa paghulma ng kasaysayan at kultura ng
Pilipinas. Sa pamamagitan ng pagtingin sa ilang aspekto ng kanilang pananakop sa ating bansa,
magkakaroon ka ng ideya kung paano sila nagkaroon ng napakalaking impluwensiya sa mga
Pilipino. Simulan mo ito sa pagtanaw sa impluwensiya nila sa wika ng bansa.
Sa pagdating ng mga Amerikano, ganito ang kalagayang pangwika sa bansa:
 Patuloy na namayani ang iba’t ibang wikang lokal matapos ang himagsikan.
 Nabibilang ang mga Pilipinong nakauunawa ng Ingles.
Wika ng Edukasyon
 Nagkaroon ng suliranin ang mga Amerikano kung ano ang wikang panturo.
 Pinili nilang gamitin ang wikang Ingles.
1. Mas praktikal ang paggamit ng Ingles
2. Hindi na kailangang pag-aralan ng mga Amerikanong guro ang wika ng mga Pilipino
3. Nasa wikang ingles ang mga batayang aklat at iba pang materyal sa pagtuturo.
 May politikal na kalamangan para sa mga Amerikano ang paggamit ng Ingles.
1. Maaaring isipin ng mga Pilipino na itinuturing silang kapantay ng mga Amerikano.
2. Makikilala at tatangkilikin ng mga Pilipino ang mga produkto ng Estados Unidos na
wala sa bokabularyo ng mga lokal nitong wika.
3. Mas madaling maiimpluwensiyahan ng mga Amerikano ang kulturang Pilipino
Hakbang tungo sa Pambansang Wika
Kasabay ng pagtatatag ng Pamahalaang Commonwealth, sinimulan ang hakbang tungo sa
pagtuklas at pagbuo ng pambansang wika ng Pilipinas.
Mga Isyu ukol sa Pagpili sa Tagalog bilang Batayan ng Wikang Pambansa
Hindi naging madali ang pagtukoy sa lokal na wikang gagawing batayan para sa itatalagang
pambansang wika sa Pilipinas.
Naitatag ang Surian ng Wikang Pambansa (SWP) para manguna sa misyong matukoy at mabuo
ang isang pambansang wika. Una nitong iminungkahi ang wikang Tagalog, ngunit marami ang
tumutol dito.
 Minadali ang pagdedesisyon upang makatugon sa isa sa mga kahingian ng mga Amerikano
bago nila ideklara ang kalayaan ng Pilipinas.
 Tagalog ang wika ni Manuel L. Quezon, ang pangulo ng bansa at tatanghaling ama ng
wikang pambansa.
Sa puntong ito, makabubuting maibigay ang depinisyon ng ilan sa mga importanteng konseptong
pangwika:
 Wikang opisyal – wikang ginagamit sa pagsusulat at pagbibigay-kahulugan sa batas.
 Wikang pambansa – wikang itinatakda ng batas upang maging simbolo ng isang bansa.
 Wikang panturo – wikang ginagamit sa aktuwal na pagpapaliwanag at talakayan sa loob
ng klase.
Mahahalagang Kaalaman
 Umiiral na ang walong pangunahing lokal na wika at wikang Espanyol sa Pilipinas nang
dumating ang mga Amerikano.
 Ginamit ng mga Amerikano ang edukasyon at kinasangkapan ang wikang Ingles para higit
na maimpluwensiyahan at masakop ang mga Pilipino.
 Nabuo ang konsepto ng isang pambansang wika noong panahon ng
Pamahaaang Commonwealth.
 Taong 1937 nang italaga ang Tagalog bilang batayan ng bubuuing wikang pambansa.
Ang Asya ay para sa mga Asyano
 Layunin ng mga Hapones na burahin ang anumang impluwensiyang kanluranin kaya
ipinagbawal nila ang paggamit ng kanluraning wika, partikular ang Ingles.
 Ipinasunog din nila ang mga lathalain at panitikang nakasulat sa kanluraning wika.
 Ipinag-utos din ng mga Hapones ang paggamit ng mga wikang Nihonggo at Tagalog sa
buong bansa.
May iba't ibang pangyayari sa wika bunsod ng pananakop ng mga Hapon partikular sa
pamamahala, edukasyon, at panitikan.
Wika ng Pamamahala
 Noong 1942, inihayag ng Komisyong Tagapagpaganap ng Pilipinas (Philippine Executive
Commission) ang Ordinansa Militar Blg. 13 na nagtatakda na "ang mga wikang Nihonggo
at Tagalog ang magiging mga opisyal na wika sa buong bansa."
 Oktubre 1942, muling binuhay ang Surian ng Wikang Pambansa. Tungkulin nitong
gumawa ng mga hakbang upang palaganapin ang mga wikang Nihonggo at Tagalog sa
buong bansa.
Wika ng Edukasyon
 Itinalaga bilang mga wikang panturo ang Tagalog at Nihonggo.
 Tinuruan ng Nihonggo ang mga guro ng mga pampublikong paaralan.
  Ipinatupad ang Kautusang Tagapagpaganap blg. 10 na nag-utos ng pagtuturo ng Tagalog
sa elementarya, pribado man o pampublikong paaralan. Nagsagawa ng malawakang
pagsasanay ng mga gurong magtuturo ng Tagalog.
 Ipinag-utos din ang pagtuturo ng Tagalog bilang asignatura sa elementarya at sekondarya.
 Ipinatupad ang Kautusang Tagapagpaganap blg. 44 na nagbigay-daan sa restorasyon ng
Unibersidad ng Pilipinas at pagtatalaga rito upang pag-aralan at payabungin ang wikang
pambansa habang isinusulong ang diwang makabayan. Kaugnay ng probisyong ito,
isinama rin ang Tagalog bilang isa sa mga asignaturang kailangang kunin sa kolehiyo.
 Noong 1944, binuksan ang Tagalog Institute para sa mga gurong hindi Tagalog ang wika.
Wika ng Panitikan
 Tahasang ipinagbawal ang paggamit ng anumang wikang kanluranin sa pagsulat ng
anumang malikhaing akda, bagkus ay hinikayat ang mga manunulat na maglimbag ng mga
akda gamit ang lokal na wika. Dahil dito, naging aktibo ang mga Pilipinong manunulat.
 Tinagurian ang panahong ito na gintong panahon ng panitikan dahil sa dami ng akdang
pampanitikan na nailathala.
 Maluwag na tinatanggap ng pambansang wikang Filipino ang mga banyagang
terminolohiya bilang pagkilala sa impluwensiya ng ibang bansa sa kulturang Pilipino.
Pag-unlad ng Wikang Pambansa
Patuloy ang pag-unlad ng wika habang ito ay ginagamit. Sumasabay ito sa pagbabago ng kultura
ng lipunan, kaya naman malaki ang partisipasyon ng iba’t ibang sektor at komunidad sa pagsulong
ng wika ng isang lugar at ng pambansang wika.
Wika at Lipunan
 Ayon kina Pamela Constantino at Galileo Zafra, kapuwa propesor sa Filipino at panitikan,
“ang wika ay kalipunan ng mga salita at ang pamamaraan ng pagsasama-sama ng mga
ito ay para magkaunawaan o makapagtalastasan ang isang grupo ng mga tao.”
 Ang lipunan naman ay binigyang kahulugan ng UP Diksyonaryong Filipino bilang
“malaking pangkat ng mga tao na may karaniwang pag-uugali, ideya, saloobin,
namumuhay sa isang tiyak na teritoryo, at itinuturing ang mga sarili bilang isang yunit.”
 Ang wika, pasalita man o pasulat, ang instrumentong ginagamit ng mga tao sa loob ng
isang lipunan upang magkaroon ng ugnayan. Sa ugnayang ito lamang maaaring
maipahayag ang saloobin, ideya, at ugali. Dito magsisimula ang pagkakaunawaan na
magiging dahilan ng pagkakapareho at pagturing sa isang komunidad bilang isang yunit.
Speech Community
Ang speech community ay ang pangkat ng tao sa loob ng isang lipunan na may tiyak na wikang
ginagamit.

Wika at Kultura
 Nabubuo, umuunlad, at naiiba ang wika ng isang speech community ayon sa pang-araw-
araw nilang gawain at pamumuhay at ayon din sa papel na kanilang ginagampanan sa
pangkat na kinabibilangan.
 Sosyo-lingguwistiko ang larangan ng pag-aaral ng wika na nagsusuri sa pagkakaiba ng
wika at ang kaugnayan nito sa istruktura ng lipunan.
Wika at Kultura ng Komunidad
Upang higit na maunawaan ang ugnayan ng wika at lipunan, maaaring pumili ng isang speech
group sa komunidad. Maaaring kapanayamin ang ilang miyembro at bumuo ng mga tanong batay
sa sumusunod:
Ang mga ito ay ilan lamang sa mga impormasyong kailangan upang makasulat ng isang sanaysay
matapos ang panayam tungkol sa wika at kultura ng komunidad..
Ukol sa pagsulat ng sanaysay
 Makatutulong ang pagbabalangkas ng ideya bago isulat ang sanaysay.
 Basahin nang ilang ulit ang sanaysay bago ipasa upang makita at maitama ang anumang
pagkakamali kung mayroon man.
*Mass Media*
Ang mass media o pangmadlang komunikasyon ay iba’t ibang midyum ng teknolohiya na nililikha
para sa mga tiyak na tagatanggap ng mensahe. Pangunahing layunin nito ang paggamit ng
teknolohiya bilang tsanel ng komunikasyon gamit ang mga tradisyunal at makabagong midyum.
1. Broadcast media – radyo, recorded music, pelikula, at telebisyon
2. Print media – diyaryo, libro, polyeto, at komiks
3. Outdoor media – billboards; karatula o plakard sa loob at labas ng mga gusali, sports
stadiums, pamilihan, at mga bus
4. Digital media – Internet at cellular phone
Mga Layunin ng *Mass Media*
Layunin ng mass media na magbigay-aliw sa mga tao sa pamamagitan ng mga programa sa
telebisyon at pelikula, mga babasahing libro at komiks, at mga post sa social media. Bukod dito,
ayon sa kay Tolentino (2006), ang media ay ipinopostura bilang egalitaryo o may misyon at
serbisyo ang pangunahing layunin. Kung gayon, ang mass media ay may mas mataas na
obhetibong pagmumulat tulad ng pagbabalita at pagsusulat ng mga artikulo sa pahayagan at
libro. Nagagamit ito upang makapagpabatid, makapagmungkahi, at makapanghikayat ng mga
manonood at mambabasa.
Mekanikal din ang mass media. Nagagamit ito sa paglalako ng mga produkto sa porma ng mga
commercial advertisement. Mapapansing bumabagay ang wika at konsepto sa kung sino
ang target audience o tagatanggap ng produkto.
Ang Wika ng *Mass Media*
Mahalagang isaalang-alang ang wika ng target audience sa paggamit ng mass media. Nagiging
kawili-wili ang isang babasahin o programa kung madaling maunawaan ang wikang ginamit. Ayon
kay Tiongson (2012), ang paggamit ng wikang Filipino ng media ngayon, at ang kaakibat na
pagpapalaganap nito, ay hindi dahil sa pagnanais ng media na mapalaganap ang wikang
pambansa kundi upang maabot nito ang pinakamalawak na antas ng mga manonood at
tagapakinig.
Bagama’t ang wikang Filipino ay laganap sa media, mapapansing madalas itong gamitin sa
mga tabloid o sa mga programa sa radyo at telebisyon. Nananaig ang tonong impormal at waring
hindi gaanong estrikto ang pamantayan ng propesiyonalismo. Sa maraming babasahin at palabas
sa Filipino, ang nangingibabaw na layunin ay mang-aliw, manlibang, lumikha ng ugong, at ingay
ng kasayahan.
 Sa print, broadcast, at digital media, mapapansin ang paggamit ng mga manunulat at
tagapagbalita ng mga hiram na salita.
 Sa pagsusulat, makabubuting i-italicize o gamitan ng panipi ang mga hiram na salita.
Ang Internet at Social Media
 Ang internet ay network o daluyan ng pandaigdigang komunikasyon na dumadaloy sa
mga computer sa buong mundo upang makapag-ugnayan sa isa’t isa ang mga tao at
makapagpalitan ng mga impormasyon.
 Ang social media ay mga website at application na kailangan ng internet at computer o
anumang gadget gaya ng tablet, cellphone, at iba pa. Ang social media ang nagiging daan
upang ang mga tao ay makalikha, magpamahagi, at makipagpalitan sa mga virtual
community ng impormasyon, ideya, at mga interes sa pamamagitan ng mga teksto,
larawan, at video.
Ang Wika sa Internet at Social Media
Maraming maaaring gawin sa internet at social media na makapagpapaunlad ng wika.
Nakapagdodokumento ng mga alaala
 Paglalagay ng mga litrato sa Facebook na may maiikling caption at naka-tag sa mga taong
nasa larawan
Nagtuturo ng mga bagong bagay
 Panonood ng cooking show sa Youtube upang matutong magluto ng bagong putahe
Naipakikilala ang sarili
 Paglalagay ng mga mga credentials sa LinkedIn upang makita ng mga naghahanap ng
empleyado
Bumubuo at nagpapanatili ng mga ugnayan
 Sa tulong ng Facebook, nalalaman kung sino ang mga “friends” ng iyong mga kaibigan na
maaari mo ring maging kaibigan sa pamamagitan ng pagpindot sa icon na add friend
Nakalilikha ng bagong content na maibabahagi sa mga mambabasa at tagapakinig
 Pagsusulat sa Facebook at Twitter ng mga opinyon ukol sa kung sino ang pinakadapat na
maging pangulo ng bansa
 Pagsusulat sa Twitter ng mga kuwento at tula na may habang 140 characters
Nakapagdudulot ng mga bagong paraan ng pagpapahayag
 Paggamit ng mga acronym tulad ng lol (laugh out loud)
 Paggamit ng emojis gaya ng smiley upang magpahayag ng damdamin
Katangian ng Wika ng Internet at Social Media
Impormal at personal
 Pinapaboran ang kaswal na wika sa mga video sa Youtube upang mas makahikayat ng mga
manonood.
Mas maikli
 Sa Twitter ay maaaring magsulat ng hanggang sa 140 na characters lamang.
Dinamiko o pabago-bago
 Maraming sumusulpot na emojis na mayroong iba’t ibang kulay ayon sa kulay ng lahi ng
gagamit nito. Magagamit ang emojis hindi lamang sa pakikipag-chat sa Facebook,
Messenger, gayundin sa mga post ng Facebook, Twitter at Instagram.
Pagkakaiba ng Pelikula at Dula
Ang dula at pelikula ay dalawang magkaibang midyum ng sining na parehong pinanonood.
Bagaman parehong biswal ang katangian, mayroon itong mga pagkakaiba batay sa ilang mga
pangunahing salik na kultural.
Pinagmulan ng Dula at Pelikula

Register at Barayti ng Wika sa Iba’t ibang Sitwasyon

Ang sosyolingguwistika ay sangay ng pag-aaral ng wika na naglalarawan kung paano
naaapektuhan ng lipunan ang wika, at ng wika ang lipunan. Kinikilala ng larangang ito na may
baryasyon ang wika, at ang tawag sa nagresultang wika mula sa pagbabago ay barayti.
Mala-Permanente o Constant na Barayti ng Wika
Ayon kay J.C. Catford, pantas sa pagsusuri ng pagsasaling-wika, tumutukoy ito sa wikang hindi
basta-basta nagbabago kahit ano pa man ang sitwasyon. May tatlong uri ito:

Pansamantala o Transient na Barayti ng Wika

Tumutukoy ito sa wikang nagpapabago-bago o pinapalitan ng tagapagsalita dala ng pagbabago
sa kagyat na sitwasyon.
  Ang register at sosyolek ay bahagi ng pansamantalang barayti ng wika.
Kalagayang Pangwika sa Kulturang Pilipino
Ayon kay Zeus Salazar, batikang historyador, ang wika at kultura ay mahigpit na magkakaugnay.
Mula sa haba ng kasaysayan ng Pilipinas hanggang sa kasalukuyan, naipamamalas ng mga Pilipino
na ang paggamit ng wikang katutubo ang siyang nagpapatatag ng mga kalakaran sa loob ng bansa,
habang ang paggamit ng wikang Ingles ang siyang namamagitan para sa global na antas ng
pakikipag-ugnayan.
 Upang matanto ang kalagayan ng nakararaming Pilipino lalo na sa pakikipagtulungang
masolusyunan ang mga problemang panlipunan
Halimbawa:
Pag-alam sa kalagayan ng mga magsasakang natamaan ng penomenong El Nino
Bilingguwalismo
 Bilingguwalismo ang tawag sa kakayahang gumamit ng dalawang wika. Ito ay katangiang
laganap sa mga tagapagsalita ng Pilipino, na parehong may mabuti at hindi mabuting
epeto.
Halimbawa: Maaaring masaklaw ng wikang Ingles ang kulturang Pilipino sa pagkakataong mas
ginagamit ito lalo na bilang opisyal na wika ng pagturo. Samantala, pinayayaman naman ng mga
bilinguwal sa mga diyalekto ng Pilipinas ang kabuuang kulturang Pilpino sa pagtulong sa
integrasyon ng mga minoryang pangkat-etniko
 Bunga ng pakikisalamuha ang pagpapalakas ng wikang ginagamit ng mga Pilipino bilang
sambayanan. Wikang Filipino naman ang nagpapasulong sa panlipunang
pakikipagkapuwa na siyang nagpapausad sa iba’t ibang larangan ng buhay.
Rehistro at Barayti ng Wika sa Iba't Ibang Larangan
Ang isang lugar ay may diyalekto, ang isang pangkat sa lipunan ay may sosyolek, at ang indibidwal
ay may idyolek, may espesyal naman na barayti ng wika ang iba’t ibang larangan. Ang barayting
ito ay tinatawag na rehistro. Mahalaga ang rehistro ng wika para sa pagkakaunawaan ng mga
taong nabibilang sa larangan kahit na iba’t iba ang lugar at lipunang kanilang pinanggalingan.

Mga Salitang Tangi sa Isang Larangan

Marami ring pagkakataon na ang salitang ginagamit sa isang larangan ay walang kahulugan sa
iba.
Halimbawa:

Pananaw sa Rehistro ng Wika Bilang Barayti

 Ang rehistro ng wika ay mga tanging salita o pahayag para sa isang larangan.
 Natatangi ang pagpapakahulugan sa salita kumpara sa kahulugan nito sa labas ng
larangan.
 May barayti ng wika na nagbubuklod sa bawat pangkat ng lipunan.
Halimbawa:
Teorya ng Akomodasyon
Ang teorya ng akomodasyon ay binuo ni Howard Giles, isang propesor sa komunikasyon; ayon sa
teorya, sa tuwing ang tao ay nakikipag-usap ay inaayos nila ang kanilang pagsasalita -- ang
kanilang tinig, at ang kanilang gawi upang umayon o maiba sa iba. Ang teoryang ito ay mayroong
dalawang uri:
Linguistic convergence
 Panggagaya sa wikang gamit ng pangkat na kinabibilangan
Halimbawa:

Linguistic divergence
 Pag-iiba ng wikang gamit (maaaring sa speech pattern) upang matangi sa ibang tao o
pangkat
Halimbawa:

Mga Paalala
 Laging tandaang nararapat bigyang kahulugan ang anumang pahayag o salita batay sa
konteskto nito.
 Maaari mong pag-aralan ang rehistro ng wika sa larangang ninanais mong kabilangan sa
hinaharap. Alamin mo ang impormasyon mula sa larangang iyong pipiliin gaya ng mga
terminong binibigyan nila ng ibang kahulugan kumpara sa kahulugan nito sa ibang
larangan.
Ang Social Media sa Pagsusuri at Pagsulat ng mga Teksto
Ang social media ay isa sa pinakasikat na pamamaraan ng pakikipag-ugnayan sa kasalukuyan.
Malaking bahagdan ng populasyon ng Pilipinas mula sa iba’t ibang edad at estado ng buhay ang
gumagamit nito. Katunayan, ilang beses ng tinawag bilang social media capital ng mundo ang
bansa. Nagiging usapin na rin ang epekto ng wika nito sa iba pang uri ng pakikipagtalastasan.
Wika ng Media
Wikang Filipino ang ginagamit ng mga pangunahing uri ng media sa kasalukuyan ngunit naiiba
ang klase ng Filipino o Ingles sa midyum na ito.
Wika ng Social Media
Ayon kina Andreas Kaplan at Michael Haentein, ang social media ay isang aplikasyong birtuwal,
na siyang nagbibigay daan upang makagawa at makapagpalitan ng mensahe o impormasyon ang
mga indibidwal gamit ang Internet o iba pang kaparehong paraan. Ang katangian ng ugnayan
sa social media ang nagbibigay ng katangian sa wika nito.
Limitado ang Espasyo
Noong hindi pa uso ang “unlitext,” at nagkakahalaga ng piso ang bawat mensahe, kailangang
pagkasyahin sa loob ng 160 na karakter ang buong mensahe upang hindi magbayad ng
karagdagan. Dahil dito, kailangang paikliin ang mga salita at ang mismong pangungusap.
Mabilis na Takbo ng Pag-uusap
Mabilis ang takbo ng pag-uusap sa social media, lalo na sa chatroom kaya kailangang maging
mabilis ang mga daliri sa pagsasatitik ng mga salita. Dahil dito, nababago ang estruktura ng mga
salita at mismong pangungusap.
Kanluranin ang Kultura
Kung hindi Ingles, pinaghalong Ingles at Filipino ang nagiging wika ng social media, katumbas ito
ng conyo na karaniwang ikinakabit sa mga kolehiyala noong 1990's hanggang 2000's.
Halimbawa:

Ang Social Media at ang Wikang Filipino

Masasabing may kontribusyon din ang paglaganap ng wika ng social media sa pag-unlad ng
Filipino.
 Ang pagpasok sa bokabularyong Filipino ng mga bagong salita ay pagpapatunay na
nakasasabay ang wikang Filipino sa makabagong panahon.
Hindi rin maikakaila ang negatibong epekto ng social media sa wikang Filipino lalo na sa mga
kabataang mas madalas gumamit nito.
 Nagagamit ito sa pagsusulat ng pormal na sulatin o sa pormal na usapan kahit hindi naman
dapat
 Nakaaapekto ito sa pagbabaybay
Gampanin ng Mass Media
Ang mass media ay mga anyo ng medya na nakapaghahatid ng balita o mensahe sa maraming
tao sa pamamagitan ng telebisyon, radyo, diyaryo, at Internet.
Pagtukoy sa Angkop na Salita at Pangungusap
Malakas ang kompetisyon sa mass media. Bunga nito, kailangang lagyan ng palamuti ang wika,
lalo na sa mga tabloid. Ngunit ito ay maaarig magdulot ng kalituhan sa tunay na kahulugan ng
salita at mensahe ng pahayag. Kung gayon, dapat maging maingat at matalino ang mga tao sa
pagbibigay-kahulugan at pag-unawa sa konteksto ng isang balita o pahayag ng mass media.
 Hindi sapat na tanging pamagat lamang ng balita ang babasahin, kailangang basahin nang
buo ang nilalaman ng balita.
 Gamitin ang kontekstong pagpapakahulugan upang matukoy ang kahulugan ng salita o
pangungusap na ginamit sa balita.
 Maging mapanuri sa pinakikinggan, pinanonood, at binabasang mga balita upang
matukoy ang tunay na mensahe nito.
 Palawakin ang bokabularyong pang-mass media upang matukoy ang konteksto ng salita
o pangungusap na ginagamit nila at alamin ang mas angkop na salita at pangungusap.
Gamit ng Wika sa Internet at Social Media
Kasabay nang mabilis na pag-unlad ng teknolohiya sa larangan ng komunikasyon ay ang
pagbabago ng ugnayang pantao. Kasama sa pag-usad na ito ay ang bagong usbong na gamit ng
wika para sa internet at social media.
Ang Internet at Social Media
 Ang internet ay network o daluyan ng pandaigdigang komunikasyon na dumadaloy sa
mga computer sa buong mundo upang makapag-ugnayan sa isa’t isa ang mga tao at
makapagpalitan ng mga impormasyon.
Ang Wika sa Internet at Social Media
Maraming maaaring gawin sa internet at social media na makapagpapaunlad ng wika.
Nakapagdodokumento ng mga alaala
 Paglalagay ng mga litrato sa Facebook na may maiikling caption at naka-tag sa mga taong
nasa larawan
Nagtuturo ng mga bagong bagay
 Panonood ng cooking show sa Youtube upang matutong magluto ng bagong putahe
Naipakikilala ang sarili
 Paglalagay ng mga mga credentials sa LinkedIn upang makita ng mga naghahanap ng
empleyado
Bumubuo at nagpapanatili ng mga ugnayan
 Sa tulong ng Facebook, nalalaman kung sino ang mga “friends” ng iyong mga kaibigan na
maaari mo ring maging kaibigan sa pamamagitan ng pagpindot sa icon na add friend
Nakalilikha ng bagong content na maibabahagi sa mga mambabasa at tagapakinig
 Pagsusulat sa Facebook at Twitter ng mga opinyon ukol sa kung sino ang pinakadapat na
maging pangulo ng bansa
 Pagsusulat sa Twitter ng mga kuwento at tula na may habang 140 characters
Nakapagdudulot ng mga bagong paraan ng pagpapahayag
 Paggamit ng mga acronym tulad ng lol (laugh out loud)
 Paggamit ng emojis gaya ng smiley upang magpahayag ng damdamin
Katangian ng Wika ng Internet at Social Media
Impormal at personal
 Pinapaboran ang kaswal na wika sa mga video sa Youtube upang mas makahikayat ng mga
manonood.
Mas maikli
 Sa Twitter ay maaaring magsulat ng hanggang sa 140 na characters lamang.
Dinamiko o pabago-bago
 Maraming sumusulpot na emojis na mayroong iba’t ibang kulay ayon sa kulay ng lahi ng
gagamit nito. Magagamit ang emojis hindi lamang sa pakikipag-chat sa Facebook,
Messenger, gayundin sa mga post ng Facebook, Twitter at Instagram.
Sosyolingguwistikong Pag-Unawa sa Sitwasyong Pangkomunikatibo
Isang mahalagang bahagi ng komunikasyon ang wika. Sinasabing ang pangunahing daan sa
talastasan ng tao ay wika, ngunit may pagkakataong hindi nagkakaunawaan ang tao.
Makatutulong kung matukoy natin ang iba’t ibang salik na maaaring makaimpluwensiya sa
paggamit ng wika.
Ugnayan ng Wika at Komunikasyon
Wika
 Ayon kay Henry Gleason, isang lingguwista, ang wika ay isang masistemang balangkas ng
sinasalitang tunog na isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng tao sa
komunikasyon.
Komunikasyon
 Ang komunikasyon ay pagbabahagi ng impormasyon.
Ang wika ay mahalagang bahagi ng komunikasyon dahil ito ang pamamaraan upang
magkaunawaan ang mga nag-uusap.
Ang komunikasyon ay mahalaga sa wika dahil ito ang pangunahing dahilan kung bakit may wika.
Sosyolingguwistiks
 Ang sosyolingwistiks ay buhat sa dalawang salita – ang sosyolohiya na nangangahulugang
pag-aaral sa lipunan, at** lingguwistik** na nangangahulugang pag-aaral sa wika.
 Ito ay tumutukoy sa pag-aaral ng epekto sa lipunan ng paggamit ng wika kabilang ang
kaugalian ng tao, inaasahang paggamit ng tao sa wika, at konteksto ng ginamit na salita.
Ethnography of Speaking
 Maipapakita ang lapat ng sosyolingguwistiks sa pamamagitan ng pag-aaral ni Dell Hymes,
isang lingguwista at sociologist, kilalang propesor sa University of Pennsylvania na nag-
aral ng ugnayan ng wika at lipunan. Sinulat niya ang ethnography of speaking upang
tukuyin ang mga panlipunang salik na nakaaapekto sa pakikipagtalastasan.
 Ang ethnography of speaking ay pag-aaral sa iba’t ibang salik upang mabuo ang
komunikasyon ng dalawang tao o grupo.
 Ang wika ay direktang naaapektuhan ng lipunan kung saan ito nakikita.
  Ang epekto ng wika sa lipunan, gayundin ang lipunan sa wika ay pinag-aaralan sa disiplina
ng sosyolingguwistiks.
 Upang matukoy ang iba’t ibang aspekto ng sitwasyong komunikatibong ugnayan ng tao,
nakatutulong na gamitin ang padron ni Dell Hymes na tinawag na ethnography of
speaking.
Pragmatik na Pagtukoy sa Kahulugan ng Sitwasyon
Hindi lamang ang estruktura ng wika at tamang pagkakabuo ng mga pangungusap ang dapat
matutunan. Kailangang matukoy rin ang pinakaangkop na mga salita o pahayag na dapat gamitin
ayon sa sitwasyon. Upang matukoy ang mga angkop na salita o pahayag ay mahalagang malaman
ang dalawang uri ng kakayahang dapat matugunan para sa mabuti at epektibong
pakikipagtalastasan. Ito ang linguistic at communicative competence.

Teksto at Konteksto
Ayon kay Ferdinand de Saussure, isang linggwista, walang isa-sa-isang ugnayan
ang signifier at signified.
 Ang signifier ay ang salita o konsepto.
 Ang signified ay ang aktuwal na bagay o imaheng sinisimbolo nito.

 Ang pagbabago ng signified ay mahigpit na nakaugnay sa konteksto.

Kahulugang Pragmatiko
Ang pag-aanalisa at pagpapakahugan sa isang pahayag gamit ang pragmatikong lapit ay ang pag-
unawa sa ugnayang teksto at konteksto.
Ayon sa lapit na ito, ang aktuwal na gamit ng pahayag ay nakabatay sa:
 Sino ang tagapagpadala?
 Sino ang tagatanggap?
 Ano ang sitwasyon ng komunikasyon?
Pagsusuri sa Binuong Pahayag
Matapos bumuo ng sariling pahayag, suriin ang kaangkupan nito.
AngDiskurso
Ang diskurso ay ang kabuluhan ng wika na higit pa sa kahulugang ibinibigay ng pangungusap.
Dito, ang isang pahayag ay maaaring magkaroon ng ibang kahulugan ayon sa konteksto nito.
Halimbawa, ang pangungusap na “Kumusta ka?” ay maaaring hindi laging pagtatanong tungkol
sa kalagayan ng kausap. Maaaring ito ay pang-uuyam sa isang pagkakataon, o kaswal na
pagsisimula ng usapan sa ibang pagkakataon. Nakatuon ang diskurso sa aktuwal na kahulugan ng
pahayag, o pinakamalapit dito, ayon sa konteksto ng pagpapahayag nito.
Binibigyang-buhay ng pagdidiskurso ang madalas mo na ring marinig na “pagbabasa sa pagitan
ng mga linya.” Sa ganitong paraan ay nabibigyan ng iba’t ibang kahulugan ang isang pahayag ayon
sa iba’t ibang konteksto
 Ang paggamit na malalaking titik ay paraan din ng pagbibigay-diin sa mensahe.
 Ang code switching o pagpapalit-wika ay nagsasabing hindi isang pormal na dokumento
at hindi pormal na pakiusap ang nasa karatula. Sa isang pormal na dokumento, ang “paki-
off” ay magiging “pakipatay.”
Ang Saysay ng Sanaysay
Ang sanaysay ay isang uri ng paglahahad ng karanasan o ideya sa isang malikhain o kritikal na
paraan. Ayon kay Alejandro Abadilla, isang makata, ang sanaysay ay buhat sa
pinagsamang sanay at salaysay. Sa pagsulat nito, anumang uri ng sanaysay, may kahingian sa
manunulat na maging matapat, malinaw at kung minsan ay kinakailangang nakapagbabahagi ng
tago o lantad na kaisipan. Sa modernong pananaw sa kasalukuyan, tinatawag itong creative non-
fiction ng mga nasa pangkat pampanitikan. Ang lathalain sa pamamahayag ay isinusulat din sa
pasanaysay na paraan. Formal essay o informal theme naman ang tawag dito sa akademya.
Bilang isang genre sa panitikan, ito ang isa sa mga pinakahuling genre na isinama sa patimpalak
ng Gawad Don Carlos Palanca.
Ang Pormal na Sanaysay
Ang pormal na sanaysay ay isa sa mga madalas na nababasa sa mga aklat at itinuturo sa mga
paaralan. Taglay ng pormal na sanaysay ang mga datos na mabusising kinalap at pinag-aralan.
Bilang batayang pagkakaiba nito sa impormal na sanaysay, ang pormal na sanaysay ay gumagamit
ng pormal na wika o iyong wika na nasa antas na pambansa.
Ang Impormal o Personal na Sanaysay
Ang impormal na sanaysay o mas kilala rin sa tawag na personal na sanaysay ay nakatuon sa
pagbabahagi ng karanasan, pag-uugnay sa damdamin, at pagpapakita ng kaisipan sa mas
personal na paraan. Impormal at may bahid ng pagkapayak. Kung minsan, palabiro ang tono ng
uri ng sanaysay na ito. Isa sa mga sumikat na kontemporaryong personal na sanaysay sa
kasalukuyan ang "Anim na Sabado ng Beyblade" ni Ferdinand Pisigan Jarin na nagwagi sa
Gawad Don Carlos Palanca at sa ngayon ay naging bahaging babasahin sa ilalim ng bagong
Kurikulum na K to 12 ng Department of Education.
Pagsulat ng Sanaysay
Maingat ang pagsulat at may maanyong estruktura ang pagsulat ng sanaysay ayon kay Isagani
Cruz, isang manunulat. Dagdag pa niya, kinakailangang nababatid natin ang tema (may
kasanayan), ano ang estruktura (maingat na maisaayos), at ano ang punto de vista (sariling
pananaw) ng sanaysay.
Pagsulat ng Blog
Ang blog ay mula sa mga salitang web at log. Para itong isang diary o journal na isinusulat sa
isang Web site. Blogger ang tawag sa tao o grupong nangangalaga, nagpapatakbo, at nagsisimula
ng isang blog.
Blogosphere ang tawag sa komunidad o mundo ng mga blogger. Nakakukuha rito ng
makabuluhang diskusyon at mahalagang impormasyon at ispirasyon. Isa rin itong libangan kung
saan nailalahad ng isang tao (blogger) ang kaniyang saloobin at damdamin hinggil sa isang bagay.
Mga Dapat Isaalang-alang sa Pagsulat ng *Blog*
 Tiyakin ang layunin – kilalanin ang iyong awdyens. Dito nakasalalay ang layunin at uri ng
pananalitang gagamitin sa pagsulat ng blog.
 Maging matapat sa paglalahad ng saloobin – gawing tunay at makatotohanan ang
isinisiwalat na saloobin o damdamin na tila nararamdaman din ng awdyens.
 Gumamit ng links sa iyong mga *post* –nakatutulong ito upang maipakita ang iba pang
nagawang post na kaugnay rin ng paksa.
 Maglakip ng mga larawan – hindi lamang impormasyon ang nais makita ng mga
mambabasa kundi maging ang magagandang larawang kaugnay ng impormasyong
kanilang binabasa.
 Tugunan ang mga komento – nakatutulong ito upang magkaroon ng ugnayan
(interaksiyon) ang blogger at ang awdyens.
Mga Dapat Isaalang-alang sa Pagsulat ng *Blog*
- Gamitin ang *social media – ang Facebook, Twitter, at iba pang social media sites ay
makatutulong upang madaling mahanap ang iyong mga post.
- Huwag limitahan ang salita – bagaman sinasabing dapat maging maikli ang blog, makatutulong
din kung hindi lilimitahan ang anumang gustong sabihin tungkol sa paksa.
- Tiyaking wasto ang gramatika – upang maging kawili-wiling basahin ang blog, nararapat
lamang na wasto ang gramatika nito at nagtataglay rin ng mataas na kalidad ng pagsulat.
- Iwasan ang mahahabang talata – sikaping maiikli ang bubuuing talata upang hindi ito mahirap
basahin.
- Iwasang maging negatibo – isaisip na ang blog ay nakapagbibigay ng inspirasyon sa mga
mambabasa kaya iwasan ang pagsisiwalat ng mga negatibong damdamin at kaisipan.

Inihanda ni:
MARK ANTHONY SALIBAY, MATFIL
Propesor