Professional Documents
Culture Documents
8 Fil LM - M5
8 Fil LM - M5
Panitikang Pilipino
Filipino
Modyul para sa Mag-aaral
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
Panitikang Pilipino – Ikawalong Baitang
Filipino – Modyul para sa Mag-aaral
Unang Edisyon, 2013
ISBN: 978-971-9990-85-7
Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan,
ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon,
pelikula atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga
iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang pahintulot ng mga may karapatang-ari
upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng mga
tagapaglathala (publisher) at may-akda ang karapatang-aring iyon
.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
P angalawang Kalihim: Yolanda S. Quijano, Ph.D.
99
Dula: “Sinag sa Karimlan” ni Dionisio Salazar
100
2. Sa tulong ng Venn Diagram, ipakita at ilahad ang pagkakaiba at
pagkakatulad ng maikling kuwento at dula. Maaaring gamitin bilang batayan
ang ginawa sa panimulang pagtataya sa araling ito. Gawin ito sa sagutang
papel.
Ang Dula
101
Ang anumang uri ng dula ay binubuo ng sumusunod na sangkap:
Si Dionisio Salazar
“Sinag sa Karimlan”
102
103
SINAG SA KARIMLAN
Dionisio S. Salazar
MGA TAUHAN :
PANAHON: Kasalukuyan
ORAS: Umaga
PROLOGO:
104
Bok : Tuluyan nang babangon: (matapos mag-inat at
maghikab ay susulyapan ang katabi) Nagapuyat ako
kagab-i. Galaking sugat n’ya. (Titingnan si Tony.) (Kikilos
sa pagkakahiga at mapapahalinghing si Tony.)
Doming : Kilala mo siya, Bok?
Bok : (Sabay iling) De-hin. Kung ibig n’yo gigisingin ko …
Doming : Ba, ‘wag! (Makikitang kikilos si Tony.) O, ayan, gising na.
105
Tony : Huwag kayong mag-alala, kaya ko ito … (Hihinga muna
nang mahaba.) Mula nang madala ko rito, e nag-iba na’ng
takbong … Naisip kong walang ibubungang mabuti ang
kasamaan … Malaki’ng utang na loob ko ke Padre Abena
…sa aking pagbabago … Totoo nga naman, walang utang
na hindi pinagbabayaran … Me parusa sa bawat kasalanan!
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
Upang maging mayaman ang pag-unawa sa akdang binasa, gawin ang
sumusunod:
119
3. Isa-isahin ang mga bahagi ng dulang Sinag sa Karimlan na nagpapakita
sa katangian ng isang dula.
120
May kakaiba ring ngiting dumurungaw sa kanyang mapuputlang
labi. At sa isang kisap-mata’y mayayapos siya ng kanyang ama.
Masuyo, madamdamin, mahaba ang kanilang pagyayakap.
Katulad ng dalawa, mapapaluha rin ang lahat . Maging ang may
bakal na pusong si Bok ay mapapakagat-labi’t mapapatungo
nang marahan. Pagdaraupin naman ni Padre Abena ang mag-
ama, titingala ng bahagya at pangiting bubulong.)
May mga aspekto ang mga pandiwa na nagsasaad kung naganap na o hindi
pa nagaganap ang kilos, at kung nasimulan na at kung natapos nang ganapin
o ipinagpapatuloy pa ang pagganap. May apat na aspekto ang pandiwa:
aspektong perpektibo kung ito ay nagsasaad o nagpapahayag na ang kilos
na nasimulan na at natapos na; aspektong imperpektibo kung
nagpapahayag ng kilos na nasimulan na ngunit di pa natatapos at
kasalukuyan pang ipinagpapatuloy; aspektong kontemplatibo ay
naglalarawan ng kilos na hindi pa nasisimulan; at aspektong perpektibong
katatapos kung nagsasaad ito ng kilos na katatapos lamang bago nagsimula
o naganap ang kilos.
1. Balikan ang dula at ihanay ang mga pandiwang nakapaloob dito ayon sa
mga aspekto nila.
3. Sinasabi na kung walang guro, walang iba pang propesyon tulad ng doktor,
abogado, at inhinyero. Kaya naman dapat lamang kilalanin ang
mahahalagang papel ng kaguruan sa paghubog ng lipunan. Kaugnay ng
paksang ito, gumawa ng isang maikling dula na nagpapakita sa halaga ng
121
mga guro. Tiyakin na ito’y a) malikhain; b) nagkakaugnay-ugnay ang mga
eksena o pangyayari; at c) may wastong gamit ng aspekto ng pandiwa.
Mga Pahayag ng Pagsang-ayon at Pagsalungat
Mga Halimbawa:
122
Upang pagyamanin ang kaalaman sa mga pahayag ng pagsang-ayon at
pagsalungat, gawin ang sumusunod:
123
124
125
3. Bilang presidente ng Samahan ng Mandudula sa inyong paaralan, ikaw ay
naimbitahang dumalo sa gaganaping seminar-workshop tungkol sa “Dula at
Dulang Tagalog sa Modernong Panahon.” Isa sa bahagi ng naturang seminar
ang pagpapanood ng isang video clip tungkol sa buhay ng isang artistang
nagwagi bilang pinakamahusay na aktres o artistang babae sa larangan ng
indie film. Batay sa napanood, gagawa ka ng orihinal na iskrip na
naglalarawan ng ilang pangyayari sa buhay ng naturang aktres at pagkatapos
itatanghal ito sa gitna ng mga manonood bilang awput. Tatayain ito batay sa
sumusunod na pamantayan: a) kaangkupan, b) makatotohanan, c) masining,
d) orihinal, e) kaakmaan ng tunog/props/costume, f) taglay ang mga bahagi
ng dula, g) kahusayan sa pag-arte, at h) nagagamit ang pahayag ng pagsang-
ayon at pagsalungat.
126