Linggwistikong komunidad: Bilinggwalismo at Multilinggwalismo, Rehistro at Barayti ng wika

Napagdaanan na ng wikang Filipino ang makasaysayan nitong pag- unlad. Mula sa pagiging
alibata nito hanggang abecedario, Tagalog, Pilipino at naging Filipino. Bagamat anuman ang mga
kaganapang nagpausbong sa pagbabago nito ay hindi maaalis sa kasayasayan nito ang gamit ng wika sa
komunidad.
Noon, sa pagsisimula ay naging mahirap upang hanapin ang isang wikang pambansa mula sa
mga umiiral na wika sa Pilipinas. Ipinagpapasalamat natin sapagkat sa pamumuno ng Pangulong Manuel
L. Quezon ay nasimulan ang paghahanap nito. Sa tulong rin ng iba pang mga pangulo ng bansa ay
tuluyang ngang naging ganap ang pagkakaroon ng isang wikang pambansa.
Ano ang kasalukuyan ng wika at ano ang kaugnayan nito sa linggwistikong komunidad?
Sa panunungkulan ni Gng. Arroyo ay nakaaalarma ang panukala nito na gamitin ang wikang Ingles
sa mga paaralang pampubliko upang makasabay sa globalisasyon at mapataas ang literasi ng bansa. Ito
rin ay sa dahilang nais paigtingin at palakasin ang proficiency sa mga asignaturang agham, matematika,
at Ingles. Bagamat kung susuriin ang kaisipang ito ay tila nagtutungo lamang sa kapakanan ng mga
dayuhan sapagkat hindi ito ayon sa konteksto ng paggamit at pagpapaunlad pa ng wikang pambansa.
Ang Pilipinas ay isang bansang katulad ng iba ay malayang magkaroon at gumamit ng isang
wikang pambansa. Maaaring isipin na hindi malaki ang kakayanan ng wikang Filipino sa
pakikipagsabayan nito sa globalisasyon ngunit malaki ang kakayanan nito na mapagkaisa at
maipagkaunawa ang mga Pilipino sa pagtamo ng layunin ng bansa tungo sa mithiing pang-
internasyonal. Katotohanan kapag sinabi na ang Pilipinas ay isang bansang multilinggwal. Maraming
katutubong wika sa Pilipinas at bukod pa dito, marami ring mga dayuhang wika ang patuloy na
lumalaganap bilang wika sa pakikipagtalastasan. Kabilang sa mga dayuhang wika ang wika ng Korea,
Hapon, Ingles, Chinese, Kastila, Briton, French at iba pa. Sa katunayan, isang malaking hamon sa mga
Pilipino ang pagdating ng mga wikang dayuhan sa bansa sapagkat sinusukat nito ang kahusayan ng mga
Pilipino sa paggamit ng wika ng bansa at ng wikang dayuhan. Bukod dito ay nagkakaroon ng kahusayang
magtimbang ang mga Pilipino kung gaano kasapat ang kanilang malasakit sa wika ng bansa at
nakagisnang wika.
Maipagmamalaki ang mga Pilipino dahil kahit na pumapaimbabaw ang mga wikang dayuhan
sa larangan ng agham at teknolohiya ay hindi nakakalimutan ng mga Pilipino ang paggamit ng wikang
nakagisnan at ng pambansang wika. Ito ay magandang pangitain na ang wikang “sarili” ng mga Pilipino
ay siya pa ring wika ng komunidad. Ang Filipino pa rin ang gumaganap sa pagpapakilala ng paniniwalang
kultural, ugaliin at mga tradisyon.

Ang mga tao ang bumubuo sa lipunan at mga tao rin ang lumilinang ng kani-kanilang mga kultura.
Hindi maiiwasang magkaroon ng pagkakaiba-iba sa paniniwala, gawi, kasama na ang pagkakaiba-iba sa
wika. Nalilikha ang tinatawag na baryasyon o barayti ng wika o sub languages na maaaring iklasipika sa
higit sa isang paraan. Tulad na lamang ng tinatawag na Idyolek, Dayalek, Sosyolek, Rehistro, Estilo at
Moda, Rehiyon, Edukasyon, Midya at iba pa.
Ang pagkakaroon ng baryasyon o pagkakaiba-iba sa wika ay maaring tingnan bilang isang
positibong penomenong pangwika. Si Constantino (2002) ay bumanggit ng dalawang magkasalungat
subalit makabuluhang mga salitang naglalarawan sa pagkakaroon ng baryasyon ng wika. Ang mga ito ay
ang pagkakaisa at pagkakaiba. Pagkakaiba tungo sa pagkakaisa. Iniugnay niya ang malaking kinalaman o
ugnayan ng wika sa lipunan at ang lipunang ito ay kinasasangkutan ng isang masining na kultura. Dagdag
pa niya, “Ang kultura ay hango sa mga tao at ang wika ay nagpapahayag ng espiritu/kaluluwa ng mga tao
na bumubuo sa lipunan o komunidad.” Samakatuwid, ang pagkakaroon ng baryasyon ng wika sa isang
lipunan ay nagpapakita lamang ng makulay at masining na kultura ng mga taong bumubuo rito.
Sa artikulo ni C. Francisco (2007) inilahad niya ang mga sumusunod na dimensyon o uri ng
baryasyon ng wika mula sa mga dalubwika. Binanggit niya na ayon kay Constantino (2002) mula kay
Eastman (1971), nahahati sa dalawang dimensyon ang pagkakaiba-iba ng wika: ang heograpiko
(diyalekto) at sosyo-ekonomiko (sosyolek). Ang una ay nagpapaliwanag ng pagkakaiba-iba ng wika dahil
sa iba’t iba o kalat-kalat na lokasyon ng mga tagapagsalita ng isang wika. Mula rito ay nabubuo ang
baryasyon ng wika.
Samantala, sa ikalawa, nagkakaroon ng pagkakaiba-iba ang wika dahil sa iba-ibang estado ng
tao sa lipunan. Kung kaya, may tinatawag na mga wika ng bakla, horse language, elitista, masa at iba pa.
Para sa panimulang pag-aaral sa mga barayti ng wika, bigyang-diin na maging iisang angkan ng wika,
partikular na ang mga katutubong wika sa Pilipinas ay mga barayti. Narito ang mga barayting ito:

1. Dayalek- Sa ibang aklat ay dayalekto o sa mas tradisyonal pa, ang tawag dito ay wikain. Ito na
yata ang pinakapopular pagkat hindi miminsang ganito ang taguri sa wikang Tagalog. Hindi
daw ito totoo ayon kay Garcia, et al (2006). Ang Tagalog ay wika at bilang isang wika,
nagkakaroon ng barayti ayon sa lugar na ginagamit ito. Ayon kina Zafra at Constantino sa aklat
nina Garcia (2006), kasama na rito ang punto, bokabularyo o pagkakabuo ng mga salita . Bilang
kongkretong halimbawa, iba ang Tagalog Maynila sa Tagalog Cavite, Bulacan, Batangas at
iba pang lalawigang nasa Rehiyong Tagalog. Madalas ngang gawing biro na ang ala eh ay
pekulyar sa mga Batangueño, ang ”alla naman” ay mapapansin sa mga taga- Bataan.

Halimbawa:
(Maynila) Ang layo naman!
(Batangas ) Ala, ang layo eh!
(Bataan) Ang layo ah!

Isa pang halimbawa, bagamat malapit ang Cavite sa Maynila, kitang-kita ang
pagkakaiba ng gamit ng mga salita, punto at paraan ng pagsasalita ng mga Caviteño sa mga
Manileño. Halimbawa nito ang mga pangungusap sa ibaba:

(Cavite) Sir, ano po ba ang bugong ninyo ngay-on? Mangyari po kasi, ako
ay namaraka kahapon. Kayo po ba’y nakain ng tinumis na baboy?

(Maynila) Sir, ano po ba ang baon ninyo ngayon? Namalengke po kasi

ako kahapon. Kumakain po ba kayo ng dinuguang baboy?

Tandaang parehong Tagalog ang nag-uusap, ngunit dahil sa magkaiba ang kanilang lugar,
iba ang barayting Tagalog Cavite sa barayting Tagalog Maynila. Ganyan din ang nagyayari sa
alinmang wika. Hindi iisa ang wikang Iloko, Bisaya, Bikolano o maging Muslim. Naroon parin
ang barayti ayon sa pook ng mga taong gumagamit nito. Halimbawa, ang wikang Iloko ay may
iba’t ibang dayalekto. May Ilokong Abra, Ilokong Bacara atbp. Gayundin ang wikang Ibanag.
May pagkakaiba ang Ibanag Tumauini (Isabela) sa Ibanag Ilagan (Isabela).

2 Bilinggwalismo at multilinggwalismo – Ang pagiging bilinggwal ng isang tao ay ang

simpleng resulta lamang ng pagkakaroon ng dalawang magulang na magkaiba ang wika. Mula
dito ay maaaring mabuo ang panibagong barayting pangwika. Kapag ang isang tao ay natuto
pa at nakagagamit ng isa pa o higit pang wika maliban sa dalawang magkaibang wika na alam
na ay tinatawag namang multilinggwalismo.

3. Idyolek – Ito ang pinakaliberal na barayti. Umaayon ito sa personal o indibidwal na gamit
ng wika. Ito ang tutugon kung bakit may mga taong gumagamit ng SIYA sa mga bagay na
hindi naman tao. Tandaaang sa istriktong gramar, ang SIYA ay isang panghalip panao. Kung
gayon, bakit may mga taong ganito ang gamit?
Halimbawa:

Mare, natikman mo na ba siya? Masarap pala siya! Tikman mo rin siya.

Sa pangungusap na ito, ang tinutukoy ng nagsasalita ay isang pagkain. Ngunit kapansin -pansin ang
di- magandang register ng salitang SIYA sa sinumang makaririnig.

Tingnan mo siya. Mukhang mahirap siyang isuot. Pero di bale, bibilhin ko pa rin siya.

Sa ikalawang pangungusap na ito, tinutukoy ang isang bagay na maaaring isuot: damit kaya
o sapatos. Ngunit muli, SIYA ang ginamit sa halip na iyon, ito o iyan.

Sa ibang mga linggwist, ang paggamit halimbawa ng mga Caviteno ng ”Bale” sa unahan ng
kanilang mga pangungusap ay maituturing ding nasa ilalim ng idyolek, o maging ang mga
pagmumura habang nagsasalita. Kung gayon, ang idyolek ay umaayon saindibidwalidad o
kakanyahan ng gumagamit ng wika.

4. Sosyolek – Ito ang tawag sa baryason ng wika ayon sa lipunang kinabibilangan. Ang mga
taong may halos iisang paniniwala, antas ng edukasyon, pamumuhay o maging hanapbuhay ay
madalas na magkakasama sa iisang pangkat. Natural lamang kung gayon na kanilang pangkat,
Umiiral ang iisang wikang lubos na nauunawaan, ngunit kaiba naman sa mga taong labas sa
kanilang pangkat

Ano ang Pagkatuto ng Wika (Language Learning)?

Madalas, hindi lubusang nauunawaan kung paano tayo natututo ng wika. Bagamat maaari
itong lubusang maintindihan sa pamamagitan ng pag- unawa sa mga likas na kakanyahan ng
tao.

Ang pagkatuto ng wika ayon kay Badayos (2011) ay isang binalak na proseso kung saan
pinag- aaralan ang wika sa pamamagitan ng organisadong paraan at may isang tiyak na
sinusunod na programa o silabus, ito ay inilalahad sa isang sistematiko at pormal na paraan.

Ayon kay Singhal (2012) ito ay proseso ng pagkatuto ng isang katutubong (o nakagisnan)
wika o ng isa o iba pang wika. Ang pagkatuto ng katutubong wika ay pinagtuunan ng mga
sikolohistang sumusubaybay sa paglaki o pag- unlad ng isang bata at binibigyang diin ang
kanilang pagsasalita (developmental psychologists at ng mga psycholinguist). Bagamat
mahirap maunawaan kung paano natututunan ng mga bata ang wika, pinaniniwalaan na una,
ang pagpapaliwanag dito ay batay sa mga obserbasyon, na ginagaya ng mga bata ang anumang
tunog o salita na naririnig. Pangalawa, may mga haka na na tural sa isang tao na may
kakayahan itong umunawa at umintindi sa gramatika ng ginagamit niyang wika. Madalas,
natututunan ang tunog at bokabularyo ng nakagisnang wika sa pamamagitan ng pakikinig at
paggaya nito. Bihira namang maituro ang gramatika nang tahasan. Mabilis na natututunan ang
paggamit ng wika at ng gramatika nito ayon sa teoryang inilahad ni Noam Chomsky at ng iba
pang mga proponent ng transformational grammar.

Ang mga bahagi ng pagkatuto ng nakagisnang wika ay nasusukat sa salitang karaniwang

inuusal ng mga bata.

Ang pagkatuto ng banyagang wika ay natutunan sa pamamagitan ng pagpapaliwanag ng

mga Applied Linguist. Ang mga taong natututo ng pangalawang wika ay dumadaan sa iba’t
ibang hakbang katulad ng mga bata na natututo ng kanilang nakagisnang wika. Gayunpaman,
hindi sila gaanong nagiging mabilis na matatas sa pagsasalita sa ikalawang wika di tulad ng
kanilang pagkatuto sa kanilang nakagisnang wika. May mga linggwist na nagsasabing kritikal
na bahagi ng pagkatuto ng wika ang batang nasa murang edad, sapagkat sa pagtatapos ng edad
na ito, nagiging mahina na ang pagtanggap ng utak sa kakayahan nitong tumanggap pa ng
ibang wika.

Ang akwisisyon ng wika naman ay nagaganap nang hindi namamalayan at katulad ito
halos kung paano natin natututunan ang unang wika. “Pinupulot’ ng mga bata ang wikang
kanyang naririnig na sa palagay niya ay kailangan sa pakikipag- usap sa mga tao sa kanyang paligid.

Ang Pagkakaiba ng ‘Akwisisyon ng Wika’ at ‘Pagkatuto ng Wika’ ayon kay Haynes

Ayon kay Haynes (2012) at iba pang mga linggwist, may malaking pagkakaiba ang
‘Akwisisyon ng wika’ sa ‘pagkatuto ng wika’. Natatamo ng mga bata ang wika ayon sa
natural na daloy ng kanilang pag- iisip at sa mga pagkakataong wala silang alam sa mga
tuntuning panggramatika. Katulad ito ng akwisisyon nila ng nakagisnang wika. Natutukoy
nila kung alin ang wasto at hindi. Upang matamo ang wika, kailangan ng isang taong natututo
nito ng karaniwang pakikipag- usap sa mga taong nasa paligid niya. Ang binibigyang diin ay
ang teksto ng usapan at hindi kung paano ito naipahayag.

Ang ‘pagkatuto ng wika’ naman ay hindi paraang komunikatibo. Ito ay ang resulta ng direktang
pagtuturo sa mga tuntunin ng wika. Lalong hindi ito nababatay sa mga gawaing tuon sa iba’t ibang edad
ng mga nais matuto nito kundi, ito’y dahil sa kaalaman sa bagong wika at sa kakayang maipaliwanag ng
tungkol sa wikang ginagamit.

Nangangahulugan na ang mga terminong ‘pagkatuto ng wika’ at ‘Akwisisyon ng wika’

ay magkaiba. Ang akwisisyon ng wika ay tumutukoy sa pagkatuto ng wika na walang pormal
na pag- aaral o nakabatay sa karanasan samantalang ang pagkatuto ng wika ay tumutukoy sa
pormal na pagkatuto ng wika sa isang loob ng silid- aralan.
GAWAIN 2

PANGALAN ( KASARIAN) COURSE NO. TIME DAY

Panuto: Tunghayan ang tatlong sitwasyon sa ibaba. Ilahad ang solusyon na

naaayon sa kahingian ng tanong. Isulat ang SAGOT LAMANG sa isang pahina.

SITWASYON 1
Isa sa iyong kamag- aaral ang may “punto” sa kanyang pananalita sanhi ng
kanyang nakagawiang dayalekto. Sanhi nito, nagiging tampulan siya ng
katatawanan kapag siya ay nagsasalita. Sa iyong palagay, dapat bang ayusin ang
kanyang gawi sa pananalita?

SITWASYON 2
Iba- iba ang salitang ginagamit ng iyong mga kaklase. May sward, English, slang,
purist at iba pa. Paano mo iaangkop ang iyong sarili sa ganitong sitwasyon? Ano
ang gagawin mo upang maging maayos ang komunikasyon sa inyong klase.

SITWASYON 3
Noong ako ay nasa elementarya, pinili ako ng aking guro na maglista ng mga mag -aaral na maiingay at
nagsasalita ng Filipino o ng kanilang dayalekto sa klase ng
English. Kung ilan ang salitang nailista sa bawat mag- aaral, piso ang babayaran.
Ilalaan ang malilikom na halaga para sa pagbili ng mga kagamitang panlinis sa
klase. Makatwiran ba ito? Ipaliwanag ang sagot kung bakit oo o hindi.