Professional Documents
Culture Documents
Sinaunangpaniniwalaatkaugalian 121224010021 Phpapp01 PDF
Sinaunangpaniniwalaatkaugalian 121224010021 Phpapp01 PDF
Mataas ang paggalang ng mga sinaunang Pilipino sa mga kaluluwa ng kanilang mga
ninunong pumanaw na. Naniniwala rin silang sagrado ang mga kabunduan, mga ilog at
halamang-gamot, malalaking punungkahoy, kwebang sambahan, mabababangis na
hayop. Higit ang pagkilala nila sa mga espiritu ng kanilang mga ninuno, kung kaya’t
inaalayan nila ang mga ito ng pagkain at papuring awitin o pananalangin. Naniniwala
rin sila sa kabilang buhay. Patunay nito ay ang inanyuang dalawang tao na
namamangka sa takip ng tapayang Manunggul na pinangangahulugang paglalakbay
patungo sa kabilang buhay.
Kababaihan sa Pilipinas
Mula sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Ang gampanin ng mga kababaihan sa Pilipinas (mga Pinay) ay ipinaliwanag ayon sa diwa ng
kalinangang Pilipino, pamantayan, pananaw at kaisipan. Nilarawan ang Pilipinas bilang isang
bansa ng mga matatatag na mga kababaihan, na tuwiran at hindi tuwirang nagpapatakbo sa mag-
anak, negosyo, mga tanggapan ng pamahalaan at mga hasyenda. Bagaman pangkalahatang
pinakakahuluganan nila ang kanilang mga sarili sa isang tagpuan sa Asya na napapangibabawan
ng mga kalalakihan sa isang lipunang dumaan sa kolonyalismo at Katoliko, namumuhay ang
mga Pilipinong kababaihan sa isang kulturang nakatuon ang pansin sa pamayanan, na ang mag-
anak ang pangunahing bahagi ng lipunan. Dito sa balangkas na ito - na may kayariang
pangkahanayan, pagkakaiba-ibang antas sa lipunan, kadahilanang makapananampalataya, at
pamumuhay sa isang umuunlad na bansa ng mundo - nakikibaka ang mga kababaihang Pilipino.
Kung ihahambing sa ibang mga bahagi ng Timog-silangang Asya, palagiang nakakatamasa ng
mas malaking antas ng kapantayang makabatas ang mga kababaihang nasa lipunan ng
Pilipinas.[1][2][3][4]
Nilalaman
[itago]
1Deskripsyon
6Sanggunian
7Pagkilala
Deskripsyon
Ang animismo ay laganap sa Pilipinas noong pahanong bago dumating ang mga
Kastila. Ang tawag nila sa pinakamakapangyarihan nilang diyos ay si “Bathala,”
habang ang iba namang mga ispirito ay mga “diwata” at “anito”. Ito ay kaugnay din
sa pagsamba sa kalikasan, sapagkat pinaniniwalaang ang mga anito ay nakatira sa
mga puno, bato, hayop at iba pang mga bagay na matatagpuan sa kapaligiran.
Sanggunian
Animism Profile,
http://www.omf.org/omf/cambodia/about_cambodia/animism_profileAnimism,
http://encyclopedia.jrank.org/ANC_APO/ANIMISM_from_animus_or_anima_mi.html
Animism, http://www.themystica.com/mystica/articles/a/animism.htm Animism,
Sacred Texts http://www.sacred-texts.com/sha/anim/anim04.htm
Bago pa pangalanang Filipinas ang bansa, marami nang naganap sa iba't ibang
panig ng kapuluan na pawang kakikitaan ng pag-iral ng mga sinaunang tao. Ayon sa
antropologong si Jesus T. Peralta, tinatayang may 6,000–8,000 BK taon na ang
nakalilipas nang umiral ang mga sinaunang tao sa kapuluan. At mapatutunayan ito
sa pamamagitan ng mga antigong kagamitan at palayok na nahukay sa lupa o
nasisid sa dagat.
Mga pananaw
Dalawang pangunahing pananaw o teorya ang makapagpapaliwanag hinggil sa
paglitaw ng mga sinaunang tao sa kapuluan. Una, ang daloy ng wikang
Austronesyano ay maaaring nagmula sa Formosa at Timog Tsina noong 5000 BK,
tumawid sa hilaga ng Filipinas, at bumaba pa-silangan tungong kalapit na mga
bansa. Ikalawa, nagsimula ang paglaganap ng wikang Austronesyano mulang timog
ng Filipinas at hilagang Indonesia, saka lumaganap pa-silangan tungong ibang pook
sa Pasipiko.
Panahon ng palayok
Matatagpuan din sa kapuwa dulong hilaga at dulong timog ng Filipinas ang
pinakamatandang uri ng piraso ng palayok, ayon kay Alexander Spoehr. Sa Isla
Sanga-sanga ay may natuklasang mga piraso ng palayok at takupis na tinatayang
nasa panahong 5955–5520 BK. Samantala, natagpuan sa Yungib Laurente ang
mga bahagi ng sinaunang anyo ng sasakyang pandagat at ilang palayok at
kagamitang nasa panahong 5880 BK. Matatagpuan ang nasabing yungib sa
munisipalidad ng Penablanca, Lambak Cagayan. Higit pa rito ang tanda ng
natuklasang ang mga antigong palayok at lumaganap noong 4,000 at 5,000 BK.
Tinirahan na umano ang nasabing yungib noong 1600 BK. Samantala, ang
pinakamatandang panahong lumitaw ang palayok sa Filipinas ay tinatayang nasa
4475–4425 BK, ayon kay Robert Fox.
"Ang akdang ito ay katiting [stub]. Tumulong saWikifilipinoat palawakin pa ito !"
Panitikan sa Pilipinas
Mula sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Isang halimbawa ng pantikang Pilipino ang Ang Tunay na Búhay ni P. Dr. José Burgos at ng Caniyang mga
Nacasama na isinulat ni Honorio Lopez noong 1912.
Malawakang bahagi ng buhay pampanitikan ng mga Pilipino ang nobelang Noli me Tangere (c. 1887) ng
kanilang pambansang bayaning si Dr. José Rizal.
Noong 1983, para kay Arrogante, isang talaan ng buhay ang panitikan kung saan nagsisiwalat
ang isang tao ng mga bagay na kaugnay ng napupuna niyang kulay ng buhay at buhay sa
kanyang daigdig na kinabibilangan. Ginagawa ito ng isang tao sa pamamagitan ng malikhain
pamamaraan.[6]
Noong 1995, inilarawan ni Salazar ang panitikan bilang isang lakas na nagpapagalaw sa lipunan.
Dinagdag pa niyang isa itong kasangkapang makapangyarihan na maaaring magpalaya sa isang
ideyang nagpupumiglas upang makawala. Para sa kanya, isa rin itong kakaibang karanasang
pantaong natatangi sa sangkatauhan.[6]
Kapag binasa ang panitikan, pinagmumulan ito ng madamdaming emosyon sa isang tao o
pangkat ng mga tao, sapagkat sinulat ang mga ito ng kapwa tao.[4]
[baguhin]Pag-uuring pampanitikan
[baguhin]Mga paraan ng pag-uuri
May dalawang ng pag-uuri ng panitikan: ang ayon sapaghahalin at ang ayon sa kaanyuan o
anyo.[3]
[baguhin]Ayon sa paghahalin
May tatlong kabahaging uri ang paraan ng pag-uuri ng panitikan ayon sa paghahalin. Ito ang
pasalindila, pasalinsulat, at ang pasalintroniko.[3]
[baguhin]Pasalindila
Ang pasalindila ay ang paraan ng paglilipat ng panitikan mula sadila at bibig ng tao. Noong hindi
pa marunong magsulat ang mga ninuno ng mga makabagong Pilipino, binibigkas lamang nila
ang mga tula, awit, nobela, epiko, at iba pa. Kalimitang nagtitipun-tipon ang sinaunang mga
Pilipino upang pakinggan ang mga salaysayin, paglalahad o pamamayag na ito. Paulit-ulit nilang
pinakikinggan ang mga ito upang matanim sa kanilang isipan. Sa ganitong palagiang pakikinig at
pagbigkas ng panitikan, nagawa nilang maisalin ang mga ito papunta sa susunod na salinlahi o
henerasyon ng mga Pilipino.[3]
[baguhin]Pasalinsulat
[baguhin]Pasalintroniko
[baguhin]Ayon sa anyo
Ayon sa anyo, ang panitikan ay nahahati sa tatlong uri. Ito ang patula, patuluyan at patanghal.[3]
[baguhin]Patula
Nasa anyong patula ang panitikan kung saknungan ito at may taludturan. Katangian ng mga
taludtod ng mga tula ang pagkakaroon ng bilang at sukat ng mga pantig at ang pagkakatugma-
tugma o pagkakasintunug-tunog ng mga pantig. Subalit mayroon din namang mga panitikang
patulang tinatawag na Malaya sapagkat walang bilang, sukat, tugmaan, at pagkakasintunugan ng
mga pantig ng taludtod. Mayroong apat na uri ang anyong patula: tulang pasalaysay, tulang
paawit o tulang liriko, tulang dula o tulang pantanghalan, at tulang patnigan. May mga uri rin
ang bawat isa sa mga ito:[3]
May anim na uri ang tulang paawit o tulang liriko: awiting-bayan, soneto, elehiya, dalit,
pastoral, at oda.
May limang uri naman ang tulang dula o tulang patanghal: ang komedya, trahedya,
parsa, saynete, at melodrama.
May tatlong uri rin ang tulang patnigan: ang karagatan, duplo at balagtasan.[3]
[baguhin]Patuluyan
Ilan sa mga uri ng anyong patuluyan ang maikling kuwento, sanaysay, nobela o kathangbuhay, at
kuwentong bayan. Kinabibilangan ang mga kuwentong bayan ng alamat, mulamat o mito,
pabula, kuwentong kababalaghan, kuwentong katatawanan, at palaisipan.[3]
[baguhin]Patanghal
Tinataguriang patanghal ang anyo ng panitikan kung isinasadula ito sa mga entablado, mga
bahay, mga bakuran, mga daan, o sa mga naaangkop na mga pook. Mayroon itong mga sangkap
na diyalogong nasusulat na maaaring patula o kaya patuluyan ang anyo. Mayroon din itong mga
yugto na bumibilang mula sa isa magpahanggang tatlo. Binubuo ng tagpo ang bawat
yugto.Samoro-moro, na isang halimbawa ng panitikang patanghal, tinatawag na kuwadro ang
tagpo. Kinakailangang ipalabas ito sa isang tanghalaan o dulaan upang matawag na patanghal.[3]
Katulad ng maraming mga banyagang kabihasnan, mayroon nang panitikan sa Pilipinas noong
unang mga kapanahunan.[3][5] Nagbuhat ang panitikan ng Pilipinas mula sa sari-saring mga lipon
at pangkat ng mga taong dumating sa mga kapuluan nito. May pagkaka-agwat-agwat na
dumating sa sinaunang Pilipinas ang mga Negrito, mga Indones, at mga Malay. Ang baybayin,
ang isa sa mga pagpapatibay na mayroon nang sistema ng pagsulat at pasalita sa sinaunang
Pilipinas bago pa man dumating ang mga pangkat ng mga dayuhan nagmula sa Kanlurang bahagi
ng mundo. Subalit karamihan sa mga naisulat na panitikang katha ng sinaunang mga tao sa
Pilipinas ang sinunog ng mga Kastila. Nangabulok at natunaw naman ang ibang naisatitik sa
ibabaw lamang ng mga balat ng punong kahoy at mga dahon ng mga halaman.[5]
[baguhin]Paraang historikal
Kaugnay ng panitikang Pilipino, sina Jose Villa Panganiban at Teofilo del Castillo ang unang
gumamit ng ganitong paraan upang makamit ang interpretasyon ng pangliteraturang mga
teksto.[7]
[baguhin]Paraang pormalistiko
Sinaunang Pamahalaan
Home
Ang Pilipinas
PAMAHALAAN: Mga pinuno, batas at hukuman
Ang Pananakop ng mga PINUNO: Rajah, Datu, Sultan
Dayuhan
Tungkulin ng pinuno: Gumagawa at nagpapatupad ng batas, tagahatol,
Contact Me nagbibigay ng parusa, pinuno sa dogmaan, nagdedeklara ng digmaan,
Nakikipagkasundo sa kalapit na barangay, Nagaayos ng gulo o away, Lider
Mga Magagandang sa pananampalataya, atbp...
Tanawin sa Pilipinas
Mga Batas:
Sinaunang Pamumuhay Ang mga batas ay pinagkakasunduuan ng matandang konseho at isinisigaw
ng mga Pilipino ng umalahokan ang bagong batas sa barangay. Mahigpit ang pagpapatupad
ng batas. Malupit din ang mga parusa tulad ng pagputol ng daliri, pagiging
Marming Salamat!!!
alipin, kamatayan, atbp.
Lipunan:
Ang Maharlika ay binubuo ng kaanak ng datu.
Ang Timawa ay binubuo ng mga malayang tao.
Ang Alipin ay maaaring namamahay (may pag-asang maging timawa) o
saguiguilid (wala nang pagasang maging timawa).
Pananampalataya:
Sinasaklawan nito ang kanilang mga kaugalian. Sa paglilibing, pagpapakasal,
at sa pang-arawaraw na gawain. Marami silang pinararangalang diyos.
Mga Pamahiin:
Paglilibing: kasamang inilalagay sa kabaong ang mga paboritong kagamitan
ng namatay, minsan ay isinansama ang isang alipin, paglulukasa sa
pamamagitan ng pagsusuot ng puti, di pagkain at paginom ng
alak,nagaayuno, baliktad ang paglalagay ng balaraw, atbp...
panliligaw: kailangang dumaan muna sa magulang bago sa anaak,
paninilbihan ang pamilya ng babae, hindi maaaring magtagpo, magkakaloob
ng bigay kaya ang lalaki kung nakapasa na siya sa unang pagsubok at
maayos na pakikipag usap ng magkabilang panig.
Wika at Panulat:
May 17 titik lamang ang ginagamit noon. 14 na katinig at 3 patinig ngunit 5
ang gamit nito. Dagta ng kahoy ang ginagamit na tinta, dahon ng saging o
malapad na dahon ng kahoy ang nagsisilbing papel, at ang lapis ay lanseta o
pinatulis na bakal.
Alibata
L A R A W A N N G M G A S I N A U N A N G B A H A Y S A PILIPINAS
Isa sa mga yungib sa Tabon, Palawan, paulit-ulit na tinitirhan ng iba’t ibangpangkat ng mga unang tao sa
Pilipinas simula 24,000 taon, maaaring higit pa,sa nakaraan.Sa mga ilonggo’t kalinga, ang kanilang bahay
ay nasa itaas ng mga punungkahoy
.
Ang mga Samal ay nagtatayo ng mga tirahan sa mababaw na b ahagi ng
d a g a t . Matataas na kawayan ang haligi nito upang hindi abutin ng tubig -dagat ang
sahigkung tumataas ang tubig-dagat.Ang mga Ifugao ay nakatira sa bahay na yari sa kahoy at
pawid at nakaangat salupa. Wala itong bintana. May hagdan ito na yari sa kahoy. Inaalis ito kung sila
aymatutulog o kaya ay aalis ng bahay.
Ang mga Badjao ay nakatira sa mga bangkang bahay.
tl.wikipedia.org/wiki/Kuwebang_Tabon
Kultura ng Pilipinas
Mula sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Bago pa man dumating ang mga unang mananakop, ang mga mangangalakal galing sa India,
Malaysia, Indonesia, Tsina at Hapon ay may malaking kontribusyon din sa Kultura ng Pilipinas.
Ang Hinduismo at Budismo ay may impluwensya sa mga katutubong paniniwala ng mga
Pilipino bago dumating ang mga Kastila at ang mga mangangalakal na Muslim. Ang wikang
Tagalog at iba pang wika saPilipinas ay maraming hiniram sa wikang Sanskrito. Isang mabuting
halimbawa ang karma, na hanggang ngayon ay pinaniniwalaan pa rin ng mga Pilipino. Marami
sa mga pamahiin, hiniram na salita at pagkain, tulad ng pansit, siopao at iba pa ay minana sa
mga mangangalakal na Instik. Ang ibig sabihin ng kultura ay ang paraan ng pamumuhay ng mga
tao nagpapakita ng kaugalian, tradisyon, mga sining, sistema ng edukasyon, musika at
pamahalaan.
Lipunang Pilipino
Ang Lipunang Pilipino ay magkahalong lipunan. Isa bilang bansa, at marami dahil sa
pagkakahiwalay ng mga ito ng lugar, dahil sa pulo pulo nitong ayos at mga kasanayan. Ang
bansa ay nahahati sa pagitan ng mga Kristiyano, Muslim, at iba pang pangkat; sa pagitan ng mga
nasa lungsod at sa mga nayon; mga tagabundok at tagapatag; at pagitan ng mga mayayaman at
ng mga mahihirap.
Kaugaliang Pilipino
Hiya: Ang kaugaliang Hiya ay isang panlipunang kaugalian. Ang mga Pilipino kasi ay naniniwala
na dapat na kumilos sila kung ano ang mga tinatanggap na kaugalian ng lipunan; ang kung sila ay
nakagawa ng kaugaliang hindi tanggap, ang kahihiyan na ginawa nila ay hindi lang para sa
kanilang sarili kundi kahihiyan din ito para sa kanilang mag-anak. Isang halimbawa ay ang
pagiging magarbo ng paghahanda kahit na hindi dapat sapat ang kabuhayan niya. Kung ay isa ay
pinahiya sa maraming tao, sila ay nakararamdam ng hiya at nawawalan ng lakas ng loob.
Utang na Loob[1]: Ang Utang na Loob, ay isang utang ng tao sa taong tumulong sa kanya sa mga
pagsubok na kanyang dinaanan. May mga kasabihan nga na: Ang hindi lumingon sa
pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan
Amor Propio: Pagpapahalaga ng isang tao sa kanyang dignidad. citation needed
Delicadeza: Isang ugali na kailan na dapat ang isang tao ay kumilos sa tama at nasa lugar.citation
needed
Palabra de Honor: "May isang salita" Isang kaugalian ng mga Pilipino na kailangan tuparin ang
mga sinabi nitong mga salita o pan
Sanggunian
1. ↑ 1.01.1"Tungkol sapakikisama, at utang na loob". Flavier, Juan M., "Doctor to the Barrios" (New
Day Publishers). (1970/2007).
Mga Negrito, Indones at Malay ang mga prinsipal na mamamayan ng Pilipinas.[2] Naganap pa
ang iba pang migrasyonsa pamamagitan ng pagbiyahe sa tubig at nangyari sa loob ng ilang
libong taon.[2]
Katawagang Pilipino
Sa malawakang diwa, maaaring tawagin silang mga unang "Pilipino" sa sinaunang Pilipinas,
subalit noong mga panahon ng mga lagom,kolonyalismong Kastila, orihinal na tumutukoy ang
terminong Pilipino o Filipino sa mga Kastilang isinilang sa Pilipinas at tinatawag ding mga
insular, kriyolyo o Pilipinong Espanyol. Binubukod nito ang mga Kastilang ipinanganak
saEuropa kung saan kilala ang mga huli bilang mga peninsular. Ngunit sa pagsapit ng panggitna
hanggang mga huli ng ika-19 dantaon, nagsimulang gamitin ang terminong "Pilipino" para sa
mga katutubo o indihenang populasyon ng Pilipinas. Ayon sa manunulat ng kasaysayang si
Ambeth Ocampo, si José Rizal ang unang tumawag sa mga katutubong mga naninirahan sa
Pilipinas bilang mga "Pilipino". Sa kasalukuyan, ginagamit rin ang Pilipino para sa mga
nasyonalidad at pagka-mamamayan ng isang taong nagmula sa Pilipinas. Nangangahulugan na
tumutukoy din ang "Pilipino" hindi lamang sa mga katutubong Awstronesyanong mayoridad,
kundi para na rin sa iba pang may mga pinagmulang etniko, katulad ng mga Pilipinong may-
liping Amerikano, Kastila, Indyano, Hapones, at Intsik.
Mga Negrito
Ang mga Negrito ang bumubuo sa mga pinakamatanda o sinaunang mga nabubuhay pang grupo
sa Pilipinas. Tinatawag ding mga pygmy o pigmi (mga maliliit na tao), at mabababa ang taas
kaysa mga pangkaraniwang mga Pilipino. Namumuhay pa rin sila sa pamamagitan ng
pangangaso, pangingisda, at pagtitinda ng mga produktong mula sa kagubatan. Matatagpuan sila
sa mga panloob na bahagi ng Luzon, Panay, at mga pulo sa Mindanao.[1]
Tumutukoy ang terminong Negritosa ilang mga grupong etnikong namumuhay sa ilang mga
lugar sa Timog-Silangang Asya.[3] Kabilang sa kanilang mga populasyon sa kasalukuyan ang
mga Aeta (o Ita), Agta, Ayta, Ati, Dumagat at may mga 25 pang ibang tribo sa Pilipinas, ang
Semang ng peninsulang Malay, ang mga Mani ng Taylandiya at 12 tribong Andamanes ng
Kapuluang Andaman ng Indya.
Mga Indones
Dalawang pangkat ng mga Indones ang unang dumating sa sinaunang Pilipinas. Ito ay Una at
Ikalawang pangkat.
Unang pangkat
Nagmula ang mga unang Indones sa Timog-silangang Asya. Maputi ang kanilang balat,
balingkinitan ang katawan, makitid ang hugis ng mukha may malapad na noo, may kalaliman
ang mata ngunit matangos ang mga ilong. Mas makabago ang kanilang kalinangan kung
ihahambing sa mga Negrito. Nagtayo sila ng mga bahay na may-hukay sa lupa o nasa tuktok ng
mga puno. Marunong silang pumana, mangisda, magkaingin at niluluto nila ang kanilang mga
pagkain.Pinaniniwalaang ninuno sila ng mga Ilongo ng Sierra Madre at ng Caraballo.
Pangalawang pangkat
Kaiba ang pangalawang pangkat ng mga Indones sapagkat maitim ang kanilang balat, malapad
ang mukha, makapal ang labi, malaki ang panga, malaki ang ilong, bilugan ang mga mata at
malaki ang mga katawan. Nagmula sila sa tangway ng Indo-Tsina at Gitnang Asya, at tumira sa
mga baybay ng Luzon. Mas maunlad ang kanilang pamumuhay kaysa naunang pangkat.
Pinaniniwalaang sila ang gumawa ng Hagdan-hagdang Palayan ng Banawe.
Mga Malay
Pangunahing lathalain: Mga Malay
Mga Malay ang tawag sa mga pangkat etnikong Awstronesyo. Sa Pilipinas, sila ang mga ninuno
ng mga naging Bisaya, Tagalog, Ilokano, Moro, Bikolano, Kampampangan, mga Panggasinense,
Ifugao, at iba pa.
Tumira sila sa Pilipinas ng 100 hangang 200 na taon.[kailangan ng sanggunian] Ang mga armas nila ay
itak, kris, balaraw at lantaka.
Mga sanggunian
Talababa
1. ↑ 1.01.11.2"Philippines, The People". The New Book of Knowledge (Ang Bagong Aklat ng
Kaalaman), Grolier Incorporated. (1977).
2. ↑ 2.02.1"Philippines - Early History". U.S. Library of Congress. Nakuha noong 2006-08-22.
3. ↑Snow, Philip. The Star Raft: China's Encounter With Africa. Cornell Univ. Press, 1989 (ISBN
0801495830)
Isang ulila ang artikulong ito dahil nabibilang o walang artikulo ang nakaturo dito.
Makakatulong po kayo sa paglalagay ng panturo sa mga kaugnay na artikulo. (Nobyembre 2009)
Ang artikulo o bahaging ito ay maaring kinakailangang isa-Wiki upang matugunan ang
pamantayan sa kalidad ng Wikipedia.
Maari po kayong makatulong sa pagpapaunlad ng artikulong ito, lalo na sa pambungad, kaayusan ng mga
bahagi, at mga kaugnay na kawing paloob. (tulong)(Nobyembre 2009)
Maaaring naglalaman ang artikulo o seksyong ito ng orihinal na pagsasaliksik o kaya hindi pa
natitiyak na mga pag-aangkin.
Pagbutihin ang artikulo sa paglalagay ng mga sanggunian. Silipin ang usapang pahina para sa mga detalye.
(Nobyembre 2009)
Ang mga taal na katayuan sa lipunan at likas na kinabihasnang galaw ng mga katutubo sa
katagalugan noong mga kapanahunang wala o hindi pa nakararating ang mga taga yuropa
(kastila o portugis) sa lusong o pulo ng ginto, ay tatlo lamang: ang "MAGINOO,
MANDIRIGMA at TIMAWA". Wala pa sa dila at baybayin ng mga taga-ilog ang salita't
katauhan ng "ALIPIN at MAHARLIKA" na dumatal sa kaisipang katutubo pagkaraan lamang ng
ilang mga siglo, matapos magkaroon ng pakikipag-ugnayan ang mga manlalakbay na
nangangalakal sa lupaing "MALAYA" mula sa malayong kanluran ng ibayong dagat. Sila ang
mga banyagang bisaya, muslim, hindu at mga taga yuropa na itinuring na mga "DAYUHAN" sa
isip at hinuha ng mga katutubong "TAGA-ILOG".
MAGINOO
Isang lahi ng mga katutubong Tagalog na may paninidigan sa kasarinlan ng pulo ng ginto noong
unang panahon. Sila ang umugit ng kaharian at pamayanan ng lupaing mabunga ng lalawigang
KALALILA na sa ngayon ay kilalang-kilala na KALAKHANG MAYNILA, CAVITE,
LAGUNA, BATANGAS, RIZAL, QUEZON, BULACAN, BATAAN at ZAMBALES.
Sila ay isang angkan na tunay na iginagalang noong panahon ng mga timawa o katutubong
malaya sa tulong ng mga mandirigmang Tagalog na naniniwala sa kapatirang likas ng lahat ng
tao. Ang mga maginoo ang naging sandigan ng kaisipang MAGDIWANG na pilit pinagyaman
ng KAPATIRANG KATIPUNAN nina Ladislaw Diwa, Emilio Jacinto, at Andres Bonifacio
noong panahon ng mga Kastila.
MANDIRIGMA
Dumaan ang mga panahon at ang kahulugan ng mandirigma ay napalitan ng mga dayuhan bilang
mga katutubong gumagawa ng gulo, dahil nga sila, ang mga mandirigma, ang nagiging hadlang
sa mga pansariling hangarin ng mga dayuhan para maghari-harian sa tinubuang lupa ng mga
malaya.
MAHARLIKA
Ang maharlika ay isang salitang katutubo mula sa ibang lugar ng mundo ng madyapahit,
bidyaya, hindu o gitnang silangan na nakarating dito sa pulo ng ginto maraming daang taon na
ang nakaraan. Sila ay mga manlalakbay na tuluyang nanirahan sa Luzon na may taglay ns
karangyaan sa pamumuhay na halos maitutulad o kawangki ng mga maginoong Tagalog.
Napagkamalan ng maraming dayuhan na ibilang sila bilang mga katutubo rin ng ating mga pulo.
Nag-ugat sila sa Indiya at mga kahariang muslim sa gitnang silangan at nagtangkang magtatag
ng sariling kaharian sa pulong Tagalog sa pamamagitan ng kanilang mga datu, raha, sultan at
lakan, na hindi naman pinayagan ng mga naghaharing lipi at namamayaning lahi sa Katagalugan
na lubos pa ang pananalig at pananampalataya sa anito ng mga maginoong pinga. Isang
maharlikang lakan ang hinayaan ng mga katutubong mandirigma na manirahan sa gilid ng ilog
pasig malapit sa lawang maynilad na kakambal ng lawang babaye. Ang mga dayuhang tinuran ay
hinayaan na lamang sa kanilang hangaring mamuhay ng payapa't tiwasay bilang paggalang sa
kanilang karapatan at angking katauhan. Ang mga mandirigma at timawa ang tunay na katutubo
ng katagalugan noong unang panahon sa ilalim ng taal na pangangasiwa ng kanilang mga
maginoo.
TIMAWA
Ang timawa ang pinakamalayang tao sa pulo ng ginto, noong hindi pa nakararating ang mga taga
dayuhan sa kahariang malaya ng mga Tagalog. May karapatan rin sila magkalakal at
makipagsapalaran sa anumang antas ng buhay. Hindi sila namumuno bilang timawa, hindi rin
mga alipin. Kapag ninais nilang sumapi o humalubilo sa ibang pamayanan at lipunan, kanilang
binibigay ang sarili sa mga namumunong gat at dayang. Sila naman ay bibigyan ng
pangangalaga't patnubay sa lahat ng oras ng panganib at pangangailangang pangkabuhayan.
Kapalit ng mga ito ay ang katapatan ng paglilingkod nila sa mga maginoo, kasama rin ang
kanilang pakikiisa sa mga mandirigmang tagalog sa panahon ng pakikihamok sa mga dayuhang
manliligalig, gayon din ang kanilang pagtulong sa pagsasaka at pangingisda sa larangan ng mga
mamamayang katutubo.
ALIPIN
Ang mga alipin ang mababang antas ng tao na hindi likas sa mga Tagalog. Dalawa ang uri ng
mga timawa sa katagalugan noong unang panahon" ang "sagigilid" at "namamahay" na ikinapit
ng mga dayuhan sa mga bisayang alipin o bug-os'. Ang alipin ay galing salitang "oripun" ng mga
bisaya na pinatingkad sa antas na "bug-os" o "lubos na alipin" na lumaganap lamang sa
Katagalugan bago pa dumating ang mga taga Europa dito sa Luzon o pulo ng ginto. Kasama ng
mga Kastila ang mga oripun o aliping Muslim, Bisaya at Meksikano sa pagsalakay sa kahariang
Tagalog at naratnan nila dito sa pulong tagalog ang mga maharlikang kadugo't kababayan nila na
may sariling mga utusan at tagasunod, subalit hindi nila napagtanto na ang mga ito ay mga
panauhin lamang na pinayagang manirahan sa paligid at baybayin ng lawang maynilad sa pulo
ng ginto. Ang mga maginoong Tagalog ay may sariling pamamahala sa mga balanghay at
lalawigan na alam nila na sakop noon ng kahariang mabunga sa ilalim ng basbas o pamumuno ng
maginoong angkan. Pinamamahala nila ang kaayusan ng pamayanan sa mga gat at dayang na
tunay ring iginagalang ng mga mandirigma at timawa, at ang kalagayang ito ang siyang dinatnan
ng mga dayuhan na tinulungan ng mga morong muslim at bisaya para makubkob at magapi nila
ng tuluyan ang pulo ng luzon.
Kasaysayan
Isinabi na ang barangay bilang isang yunit ng pamahalaang lokal ay nakakuha ng inspirasyon sa
mga balangay (isang uri ng bangka) na ginamit ng mga ninunong Pilipino sa kanilang pagdating
sa Pilipinas. Sa panahon ng mga ninuno o bago ng kolonisasyon, isang barangay ay binuo ng
mga taong galing sa iba't-ibang bahagi ng Timog-silangang Asya na dumating sa pook na iyon sa
pamamagitan ng bangka. Ang mga namumuno sa mga barangay noon ay ang datu.
Sa panahon ng mga Espanyol o Kastila, ang mga iba't-ibang barangay ay pinagsamahan upang
makabuo ng mga bayan at lungsod. Ang mga datu ay naging cabeza de barangay at sila ay
naging bahagi ng principalía. Ayon sa utos ni Haring Felipe II, ang mga karapatan at pribilehiyo
ng mga datu bilang cabeza de barangay ay dapat protektahan. Ang pangunahing responsabilidad
ng mga cabeza de barangay ay kumulekta ng mga buwis mula sa residente ng kanilang mga
barangay.
Pagdating ng mga Amerikano, inihalal na ang mga cabeza de barangay at nawala ang kanilang
mga pribilehiyo sa ilalim ng mga Kastila. Sa panahong ito itinatawag na rin ang mga barangay
bilang barrio. Ang pangalang barrio ay ibinalik sa barangay sa utos ni Pangulong Ferdinand
Marcos noong 1978, at ito na ang ginagamit na salita.
Ikinodigo ang mga barangay at ang kayarian nito sa ilalim ng Kodigo sa Lokal na Pamahalaan ng
1991 (Local Government Code of 1991).
Ang barangay ay binubuo ng isang Punong Barangay at pitong kagawad. Dahil isang kasaping ex
officio ng Kapulungang Pambarangay (Barangay Council) ang lokal na pangulo ng Sangguniang
Kabataan, may walong kagawad ang isang barangay.
Sa ilalim ng Kapulungang Pambarangay, may walong lupon kung saan namumuno ang isang
kagawad. Ang mga lupon ay ang sumusunod:
Anito
Mula sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Tumalon sa: nabigasyon, hanapin
Iminumungkahi na ang artikulo ay hatiin sa mga artikulo na pinamagatang Anito,
Deidad at Idolo, na matutunghayan sa pahina ng paglilinaw. (Pag-usapan)
Ang anito o idolo ay isang tao o bagay na hinahangaan o sinasamba.[1] Maaari rin itong
anumang bagay na sinasamba sa halip na ang tunay na Diyos. Sa mga kapanahunan sa Bibliya,
kalimitang mga istatwa ng hindi totoong mga diyos ang mga anito. Maaaring yari ang mga
idolong ito sa kahoy, bato, o metal.[2] Tinatawag naidolatriya ang pagsamba sa mga diyus-
diyosan o bulag na paghanga sa mga idolong nabanggit.[1] Mayroon ding naniniwala sa mga
larawan ng mga diyus-diyosang sinasaad na nagbabantay sa tahanan, katulad ng nabanggit na
mga "diyus-diyusang pangtahanan" o terafim (mula sa wikang Hebreo) ni Laban sa Aklat ng
Henesis (Henesis 31:19), na katumbas ng mga penates ng sinaunang mga Romano at ng anito ng
sinaunang mga Pilipino. Batay sa mga dalubhasa, nagkakaroon ng karapatan sa mana ng isang
ama ang sinumang nagdadala ng mga terafim, babae man o lalaki.[3]
Mga sanggunian
1. ↑ 1.01.1 Gaboy, Luciano L.. "Idol, anito, idolo; idolatry, idolatriya". Gabby's Dictionary,
Praktikal na Talahuluganang Ingles-Filipino ni Gabby/Gabby's Practical English-
Filipino Dictionary, GabbyDictionary.com.
2. ↑The Committee on Bible Translation. (1984). "Idol". The New Testament, God's Word,
The Holy Bible, New International Version (NIV). International Bible Society, Colorado,
USA.,Dictionary/Concordance, pahina B5.
3. ↑Abriol, Jose C.. (2000). "Diyus-diyusan, diyus-diyosan, penates, anito, terafim". Ang
Banal na Biblia, Natatanging Edisyon, Jubileo A.D. Paulines Publishing
House/Daughters of St. Paul (Lungsod ng Pasay) ISBN 9715901077., pahina 53.
1.
Ang Pu-li-lu ay malapit sa 3 Pulo. Ang mga Kaugnay ng Pu-li-lu ang San-hsu subalit
baranggay at nayon duon are punong-puno ng mas malalaki ang mga nayon duon.
tao, subalit sila ay malupit at mahilig Mababangis ang mga tao at mahilig
mandambong (piracy). Ang dagat naman ay mandambong (plunder). Ang dagat duon as
maraming batuhan (coral reefs) at ang puno ng butas-butas na bato (coral),
dalampasigan ay may mga bato na uka-uka, matutulis, parang mga sibat at palakol kaya
gaya ng bulok na kahoy, at matutulis na ilag ang mga barko pagdaan duon upang
parang mga sibat. Upang makarating duon hindi mawakwak. Nagkakalakal sila ng shan
ang mga barko, lumilihis sila nang malayo sa hu (mamahaling puno ng coral) subalit
mga matulis na bato. May mga coral duon mahirap makuha ito.
subalit mahirap makuha. Ang mga ugali at
gawi duon ay katulad sa 3 Pulo.
TIYAK NA Mindoro ang Ma-i sapagkat Mait ngPilipinas na tinatahak ng mga barkong
pa ang pangalan sa pulo nang dumating ang Intsik mula Mindoro hanggang Borneo
mga Español (sina Miguel Lopez de Legazpi patungo sa Maluku (Moluccas, spice
nuong 1565), at siyang tawag pa hanggang islands). Ito ang landas na inilarawan ng isa
ngayon ng mga tagabundok at mangingisda pang dalubhasa sa China, si Chang Hsieh, sa
duon at sa mga karatig pulo. Malinaw na ang kanyang Tung Hsi Yang Kao (Silangan at
Pai-pu-yen ay ang kapuluan ng Babuyan Kanlurang Landas Dagat) na nalathala nuong
Islands, kilalang landas ng mga 1618.
mandarambong na sumalakay sa Fujian nuon
pang panahon ni Chao Ju-kua. Hula rin ang ginawa ng mga dalubhasa
ngayon sa pagtunton sa Li-yin-tung, na
Ang Pa-lao-yu naman ay ang Pa-lao-yuan o Lingayen daw, sa Pangasinan, Liu-Hsin, na
Palawan sa 2 landasan ng paglayag (sailing Luzon naman daw, at Li-han, na pulo ng
directions) na nalathala sa China 400 taon Lubang daw, kahanay ng Batangas, sa
pagkamatay ni Chao Ju-kua. hilaga ng Mindoro. Hindi pa rin matunton
ang Pa-chi-nung at ang loobang gubat sa
Sapantaha ni Antoon Postma, dalubhasa libis ng Hai-tan.
tungkol sa pagka-Mangyan, na ang Chia-
ma-yen ay bigkas Intsik ng ‘ka-mangyan’ at Mahirap paniwalaan na ang Pu-li-lu ay
ang ‘kamangyanan’ o puok ng mga Mangyan Polillo sa silangang baybayin ng Pilipinas
na naging pangalan ng kapuluan ng dahil hindi dadaan ang mga barko ng China
Calamian (Calamianes, Calamian Islands) papuntang timog (south) sa malayo at
sa pagitan ng Palawan at Mindoro. mapanganib na gilid ng dagat Silangan
(Pacific Ocean). Isa pa, Polillo ay ‘munting
Ang iba pang mga pangalan ay hindi na pulo’ sa wikang Español, na malamang
matunton ngayon, pulos mga walang nagbigay ng pangalang iyon 300 taon
kabuluhang paglalarawan sa wikang Intsik pagkamatay ni Chao Ju-kua.
maliban sa San-hsu, ang 3 Pulo. Bagaman at
iyon ang salin ng kataga, ang tunay na ibig Ang shan hu o mamahaling sanga-sangang
sabihin nito ay maraming maliliit at coral na nasabing natatagpuan duon ay ang
makakalapit na pulo. Halimbawa, upang tinawag na pulang coral (red corral) nuong
linawin ang kalituhan: Maaaring isalin ang unang panahon sa dagat Mediterranean, sa
San-hsu sa Pulo-pulo upang ipahiwatig, pagitan ng Europa at Africa. Subalit bihira
hindi 2 pulo lamang kundi maraming pulo. itong matagpuan sa Pilipinas maliban sa
isang lihim na puok, ayon sa balita nuong
Mahuhulà na ang Pulo-pulo ay Visayas, ang 1983, sa silangan ng kapuluan ng Cuyo (sa
maraming pulo sa kalagitnaan pagitan ng Palawan at Panay).
Kung ito nga ang tinawag na San-hsu o Ang pagkit (beeswax) na bahay-bubuyog ay
Pulu-pulo, maniwaring lakbayan ng mga iniluluwas pa mula sa mga bundok. Inilalako pa sa
nagkalakal na Intsik ang mga baybayin ng mga pamilihang bayan (public markets)
Palawan at Calamianes hanggang Mayo o hanggang ngayon ang ikmo at banig pandan. Ang
Junio, pagkatapos ay nagkakanlong sila sa
telang abaca (tinawag ding sinamay) ay hinahawi
Mindoro hanggang Septiembre o Octobre,
ng kamay, hindi ng maquina (textile mills), at ang
paglipas ng masamang panahon.
coral, bahay-pagong at perlas ay kasalukuyang
Wala sa mga puok ang nasabing sakop o mamahaling kalakal panglabas (export
naka-ilalim sa ibang puok, gayong nasabing commodities).
‘kaugnay’ ng Pu-li-lu ang San-hsu.
Malawak ang paggawa ng telang bulak
Lantad na Ma-i ang pinaka-tanyag sa lahat: (cotton cloth industry) nuong unang pasok ng
Ito lamang ang tinawag na ‘bayan’ at naulat mga Español sa kapuluan at patuloy na
na nakipagkalakal ito sa Canton 250 taon pinagbili sa China hanggang panahon ng
bago sumulat si Chao Ju-kua, at mawawari Amerkano. Nakatuklas pa ng mga ligaw na
na ito ang pangunahing tambakan (entrepot) puno ng bulak sa Cebu kailan lamang. Mali
ng kalakal ng Intsik na ipinagbibili sa iba’t ang taguri ng ibang aklat na kapok ang puno
ibang pulo sa paligid. Duon humihimpil ang ng bulak - hindi nahahawing tela ang kapok
mga barkong kalakal, nagpapalista (register) at ginagamit lamang palaman sa mga kutson
bago magkalakal, tapos binabangka ang mga (colchones, cushions, mattresses).
paninda sa mga puok na hindi kilala ng mga
Intsik. [Ang pagtanim at paggamit ng bulak ay laganap sa
India mula pa nuong unang panahon at maaaring
nakaabot sa Pilipinas nuong limot nang nakaraan.]
Sinumang naghari sa Ma-i, pati na ang mga
tao na pinagharian niya, ay waring mga
Kagila-gilalas, walang binanggit si Chao Ju-
bagong salta sa puok, sapagkat hindi nila
kua tungkol sa ginto na laganap na kalakal sa
alam kung saan nagmula o ano ang mga
estatwa ni Buddha na nagkalat sa gubat Pilipinas nuon, lalo na’t binanggit niya ang
duon. paggamit ng gintong pangkalakal at, sa
ibang bahagi ng kanyang aklat, ang
Ang mga kalakal ng mga katutubo ay paminsan-minsang palitan ng ginto sa
inilalako sa maaakit na taguri, gaya ng ikmo Taiwan. Maniwaring hindi minina (mining)
na panghimasmas (medicinal betel) na ng mga Pilipino ang ginto upang ipagpalit sa
maaaring walang galing gumamot kaysa mga dayuhan.
karaniwang ikmo. At ang banig ng puso ng
niyog (coconut-heart mats) ay katunayang Higit malamang, inilihim ng mga Intsik ang
karaniwang banig na hawi sa rattan o nakalakal na ginto at walang nagsabi kay
pandan (pandanus mats). Ang iba pang Chao Ju-kua na, sa huling tuusan, ay isang
kalakal na inilista ni Chao Ju-kua ay pinuno ng pamahalaan ng China at baka ilitin
kagulat-gulat sapagkat kalakal pa hanggang lahat ang ginto.
ngayon.
Kuru-kuro Ni Blumentritt
Taong Ligaw (barbarian) - Tawag ng Intsik Mga estatwa ng Buddha - Patibay ito na dati
sa lahat ng hindi Intsik, maliban lamang ang ay malawak ang pagsamba ng buddhist sa
mga taga-Korea, Japan at Annam (North Pilipinas, nanggaling sa India. (Ayon kina
Vietnam ang tawag ngayon) Blair at Robertson: Mas malamang, dala ang
mga estatwa ng mga Intsik at ipinagbili sa
Pasikut-sikot na ilog - Malamang ito ang mga mapamahiin (superstitious people) at
ilog Pasig at ang nayon ay Manila hindi kailan man pumasok o lumawak ang
pagsambang buddhist sa Pilipinas, kahit na
Ma-yi - Lumang pangalan ng Luzon, mula sa paniwala ni P.L. Stangl na pumasok ang
Bahi o Ba-i ang dating tawag sa luok ng Bay pagsamba mula sa Java.)
(Laguna de Bay). Sa ibang wikang Intsik, ang
pangalan ay isinulat na Ma-yit, Ba-hi o Ba- San-hsii - Ang ibig sabihin ay 3 Pulo at baka
yit. Ang parangal ng mga pangunahing turing sa Visayas. Ang Pai-pu-yen ay baka
Tagalog ng Bulacan nuong pagpasok ng mga ang kapuluan ng Babuyan. Ang Pu-li-lu ay
Español ay Gat-maytan kaya aking maaaring Mindanao. Ang Li-yin-tung ay
sapantaha na Ma-yi malamang ang lumang Lingayen. Magkahawig ang bigkas sa Lin-
pangalan ng Bulacan na nuon pa ay hsin at Lin-hsing (Lin-sung ayon kay
pinakamayamang bahagi ng Luzon. Ang Stangl) na tawag ng Intsik sa Luzon, subalit
buong kapuluan ng Pilipinas ay tinawag na maniwaring Calilaya (Tayabas) ang
Ma-yi ni Chao Ju-kua. Ayon kay Doctor tinuturing ng Intsik. Li-han ang lumang
Hirth, ang titik na Ma-hi sa wikang Intsik ay tawag ng Intsik sa Malolos, at ang parangal
mababasa ring Mo-yat, Ba-ek, Ma-i, Ma-yek sa mga pinuno duon ay Gat-salihan o
at iba pa. Gatsalian.
WALANG sumulat kung kailan nabuhay si Sa tungkuling ito, may pagkakataon siyang
Chao Ju-kua subalit nabanggit ang pangalan mag-ukilkil sa mga dumating matapos
niya sa Talaan Ng Hari (Imperial magkalakal sa labas ng China,mas marami
Catalogue) at maniwaring kamag-anakan nuong panahong iyon kaysa nuong nakaraan
(descendant) siya ng angkan ng mga haring o pagkatapos, kaya madaling gawin. Ang
Sung (Sung dynasty), na ang tunay na sinulat niya ay ang Chu-fan-shih, halos lahat
pangalan ay Chao. Pahiwatig din na ay copia lamang ng mga nakaraang ulat,
ipinanganak siya nuong huling bahagi ng ika- subalit mas maraming tukoy sa ibang bayan
12 sandaang taon (12th century). kaysa sa ibang kasulatan ng kaharian (court
records).
Pinuno siya ng mga tagasingil ng buwis sa
asin (salt tax) sa lalawigan ng Fo-kien Ang hinalaw na kabanata na isinalin dito ay
(Fujian ang tawag ngayon) at ang parangal mula sa Periodico Hebdomadario Escolar o
niya ay Shih-po o ‘kapatas ng kalakal dagat’ Linguhang Pahayagan Ng Mga Mag-aaral
(commissioner of customs ang tawag ngayon). (Students Weekly Journal) nuong Noviembre
Hindi nagtagal ang tungkuling ito sa Fujian, 9, 1901, ang ika-6 limbag (issue). Si
mula 1277 hanggang 1287 lamang, at Clemente J. Zulueta ang naglathala, history
maniwaring sa mga taon na ito matutuos ang professor nuon, pagkatapos ay naging
panahon ni Chao Ju-kua. tagasaliksik ng mga kasulatan at kasaysayan
sa España para sa Kagawarang Pilipinas
[ Kahanga-hanga ang nagawa nina Blair at Robinson, (Philippines Department) ng pamahalaan ng
subalit mahirap paniwalaan ang tanto nilang mahigit America (United States government).
80 taon gulang na si Chao nang manungkulan at isulat
itong hayag tungkol sa Pilipinas.]
Ipinahiram ang pahayagan sa amin ni James
A. LeRoy, dalubhasa sa pagka-Pilipino
(Philippine ethnological expert).
May palatastas ng patnugot (editor’s note) pagsalin ni Blumentritt, ipinadala niya kay Rizal
sina Blair at Robertson sa harap ng nang nakatapon (exiled) ito nuong 1894. Ang
kabanata: liham ang patunay na si Blumentritt ang sumulat
ng mga kuru-kuro.’
‘Paniwala namin na mahalaga itong salaysay
ni Chao Ju-kua sa kasaysayan, lalo na
May isang pahayag sa wikang Español, may
tungkol sa mga unang panahon ng Filipinas,
kasamang pagsalin sa English, na nalathala sa
na isinulat 300 taon bago dumaling si
Revista historica de Filipinas o Repaso Ng
Ferdinand Magellan, kaya namin isinalin sa
Kasaysayang Pilipino (Filipino Historical
English mula sa isang pagsalin sa Español.
Review) nuong Junio 1905, ang ika-2 limbag,
Isinalin ni Professor Blumentritt sa Aleman
ay nilagdaan ni P.L. Stangl. Kakaiba ito sa
mula sa isang pagsalin sa English. Ayon kay
ulat ni Blumentritt na nilathala ni Zulueta,
Blumentritt, isinalin ni Doctor Hirth sa
hati sa 2 kabanata, Ma-yi ang una, San-Hsii
English mula sa Intsik nuong 1891.’
ang pang-2.
Hindi namin natunton ang pahayag ni Hirth,
Ang pinili naming isalin ay ang version ni
kaya napilitan kaming gamitin ang ulat ni
Zulueta, kasama ang mga kuru-kuro ni
Blumentritt na isinalin namin uli sa English.
Blumentritt, dahil hindi namin alam kung
Isinulat sa amin ni LeRoy nuong Enero 27,
paano binuo ang version ni Stangl.
1904, na ‘Pag-aari ni Zulueta ang liham at
Paliwanag Ni WH Scott
SI CHAO JU-KUAay kapatas ng kalakal-dagat work on the Chinese and Arab trade in the
sa Chuan-chou, sa lalawigan ng Fukien 12th and 13th century entitled Chu Fanchi
(Fujian) nang isulat niya ang kanyang ‘Isang (Ang sinulat ni Chao Ju-kua tungkol sa
Pahayag Tungkol Sa Mga Taong Ligaw’ kalakal ng Intsik at Arabe nuong ika-12 at
(Chao Fan Chih, An account of the various ika-13 sandaan taon).
barbarians) nuong 1225. Bagaman at bahagi
ng aklat ay binatay sa mga naunang ulat gaya May ilang mali sa pagsalin nina Firth at
ng Ling-wai Tai-ta, ang bahagi tungkol sa Rockhill na maaari sanang huwag nang
Pilipinas ay lantad na batay sa mga lahad ng pansinin subalit masugid ang pagsipat ng mga
mga bumalik pagkatapos magkalakal sa ibang manalaysay (historians) sa bawat kataga
bayan, kaya kasalukuyan sa panahong iyon. tungkol sa Pilipinas at, sa malas, naisali sa
mga aklat na ginagamit pa hanggang ngayon
Ang ulat ni Chao Ju-kua ay bunyag na sa sa mga paaralan. Kaya itinanghal ko rito ang
Enn pang 1911 nang ilathala nina Friedrich mas makabagong pagsalin na ginawa namin
Hirth at WW Rockhill ang kanilang aklat, ni I-hsiung Ju nuong 1968.
Chao Ju-kua: his
Relacion de las Islas Filipinas, ni Pedro Chirino, SJ, inilathala sa Roma, 1604, at bahagi ng
The Philippine Islands, 1493-1898, nina Emma Helen Blair at James A. Robertson,
nilimbag sa Manila, 1903, Bank of the Philippine Islands commemorative CD re-release, 1998
Prehispanic Source Materials For the Study of Philippine History, ni William Henry
Scott,New Day Publishers (revised edition), Quezon City, 1984