YUNIT 3

MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON

NG MGA PILIPINO
Panimula
Mahalaga ang papel na ginagampanan ng komunikasyon sa pang-araw-araw
na pakikipagsapalaran ni Juan dela Cruz sapagkat nag-iwan ito ng kakintalang
maaaring magdulot ng karanasang magpapatakbo ng kanyang buhay. Ang mga
sumusunod na paksa ay mga gawaing pangkomunikasyon karaniwan subalit sa
mahalaga sa buhay ni Juan:
(1) Tsismisan
(2) Umpukan
(3) Talakayan
(4) Pagbabahay-bahay
(5) Pulong-bayan
(6) Komunikasyong di-berbal
(7) Mga ekspresyong lokal
Tsismisano Pagsagap ng Alimuom
Bahagi na ng kultura ng mga Pilipino ang pakikipagtsismisan o ang
pakikipagkwentuhan sa buhay-buhay at mga pamumuhay ng ibang tao.
Kadalasan na makikita ang gawaing ito ng dalawa o higit pang tao sa tabi ng
lansangan, sa palengke, sa tindahan, maging sa mga tanggapan na pinapasukan
ng mga manggagawa sa mga panahong sila ay libre o walang ginagawa.
Sa katotohanan ng buhay, ang salitang tsismis ay may negatibong
implikasyon sa taong gumagawa nito at maging sa taong paksa ng tsismis.
Ang tsismis ay tumatalakay sa isang akto ng pagsisinungaling, pag-imbento

ng kwento, pagmamalabis, bagamat kung minsan ay may halong katotohanan.

Kadalasang kaakibat ng salitang tsismis ang pagyurak sa reputasyon ng ibang
tao sa pamamagitan ng walang batayang paghuhusga sa kasalanang diumano ay
kanilang ginawa katulad ng homosekswalid, karahasan, paniningalang pugad,
pagiging disgrasyada at kung anu-ano pang mga negatibong pagpaparatang.
Tsismis laban sa Katotohanan
Sa kasalukuyang panahon na ang tsismis ay naglelevel up sa pamamagitan
ng information technology gamit ang social media katulad ng facebook, twitter,
instagram, at iba pa, higit na naging mahirap na matukoy kung alin ang totoo at
alin ang tsismis, alin ang totoong balita at alin ang fake news. May mga taong
mapanuri sa mga impormasyong kanilang natatanggap subalit mayroon din
namang mabilis maimpluwensyahan at maniwala. Delikado ito sapagkat higit
na mabilis na kumalat ang mga balita sa kasalukuyang panahon. Isang click
lamang sa mouse ng computer ay agad ka ng makatatanggap ng balita na hindi
katulad noong hindi pa uso ang teknolohiya na ginagamit natin sa kasalukuyan na
kailangan mo pang bumilang ng araw, buwan o taon upang matanggap mo ang
isang balita.
Ayon sa maraming pagtataya, ang mga Pilipino ang itinuturing na isa sa may
pinakamahabang oras na inilalaan sa paggamit ng internet sa buong mundo, na
ang pokus ay ang social media higit sa mga site na pang-akademiko. Facebook ang
nangungunang social media platform na pinangatlohan ng Youtube at panglima
ang Twitter. Google at Yahoo ang nasa ikalawa at ikatlong ranggo.
Legal na Aksyon at mga Patakaran na Kaugnay ng Tsismis
Bagamat marami ang nagsasabi na ang tsismisan ay normal lamang sa mga
Pilipino kaya dapat magkaroon ng proteksyon sa batas gamit ang probisyon ng
Saligang Batas tungkol sa kalayaang magpahayag at ng press bilang sanligan,
masasabi na hindi naman ito isandaang bahagdan na pinapaboran. Anumang
kalayaan at karapatan ay may kaakibat na tungkulin o responsibilidad sa tao o
lipunan. Kung ang pagpapahayag ay nauuwi na sa tsismisan at mga paninirang
puri, dapat itong kalusin at wakasan.
Kinikilala ng ating Kodigo Sibil ang karapatan ng bawat isa
maproteksyunan ang kanyang dignidad, personalidad, pribadong pamumuhay,
at kapayapaan ng isip. Sinasabi sa Artikulo 26 na ang mga sumusunod na
magkakatulad na akto, bagamat hindi maituturing na krimen, ay maaaring
makabuo ng isang dahilan ng aksyon (cause of action) para sa mga danyos,
pagtutol, at iba pang kaluwagan:
(1) Panunubok sa pribadong buhay ng iba;
(2) Panghihimasok o pang-iistorbo sa pribadong buhay o ugnayang pampamilya
na
ng iba;

Tan8-untriga na dahilan kung bakit ang isang indibidwal ay wasan ng

kanyang mga kaibigan;
8aasar 0 pamamahiya sa iba dahil sa kanyang paniniwalang
pangrelihiyon, mababang antas ng pamumuhay, lugar ng kapanganakan,
PISIkal na depekto, at iba pang personal na kondisyon.
Sa ilalim ng Kodigo Penal ng Pilipinas, ang tsismis ay maaari ring mairurgna
15ang krimen lalong higit kung malalampasan ng isang indibidwal ang Iimitasyon
ng Kanyang kalayaan na makapagpapahayag at mauwi ito sa paninirang purl na
nddaring makapagpapahamak sa paksa ng kanyang mga pahayag pasalita man o
pasulat. Ayon sa Artikulo 353, ang libelo ay isang pampubliko at malisyosong mga
paratang sa isang krimen o isang bisyo o depekto, na maaaring makatotohanan
O kaya ay haka-haka, o anumang kilos, pagkukulang, kondisyon, katayuan, o
Kalagayan na naging dahilan ng kasiraang-puri, pangalan, o pagpapasala sa isan8
likas o huridikal na tao, o upang masira ang alaala ng isang namayapa na (saln
mula sa Artikulo 353, RPC).
Itinuturing na libelo ang isang akto kung ang mga paninira sa pinaraan sSa
pasulat o broadcast na midyum, samantalang oral detamation naman kung ang
gagamitin na midyum ay pasalita.
Ang barangay bilang isang sangay ng Lokal na Pamahalaan ay may karapatan
din na magsabatas ng mga ordinansa na makatutulong sa kanila upang tugunan
ang mga usaping pangkapayapaan na nasa ilalim ng hurisdiksyon ng kanilang
nasasakupan. Ang Binalonan Pangasinan ay nagpatupad ng isang ordinansa
na napapataw ng multa sa mga
patakaran, ang mga tsismoso at tsismosa ay pagmumultahin ng mga sumusunod
na halaga: Php 300, 500, at 1000 parsa una, ikalawa, at ikatlong paglabag. Bukod
pa rito, ang indibidwal na magkakasala ay kailangan na magbigay ng sebisyong
pangkomunidado community service.
ismoso at tsismosa. Sa ilalim ng naturang
Mga Kaugnay na Pag-aaral at Literatura hinggil sa Tsismis
Sinabi ni Liam (2016) sa kanyang artikulo na ang tsismis ay isang anyo ng
talumpati kung saan ang kaalaman sa Kasanayang superbisyon ay umiinog
sa kontekstong pang-akademiko. Kanyang binigyang diin na ang tsismis av
makatutulong sa superbisyon at anyo ng ugnayang panlipunan at dulog para sa
integral na kaalaman sa epektibong superbisyon.
Ayon kina Akyon, Yozgat at Ayas (2015) ang tsismis o tsismisan ay kilala
bilang mga di opisyal na pagpapaltan ng nmensane ng mg manggawa. Dala ng
masamang reputasyonnito sa mga estdoisyueto, ang tsismis ay pinaniniwalaang
nagdadala ng mga alingasngas sa Dawattao. a kabilang dako, pinaniniwalaan din
kung minsan ay nakapagdudulot naman ltO ng Kabuihan sa mga manggagawa
at nagmamay-ari. Ang tsismis ay laouduo Kanit na saan na wala namang pormal
na sistema ng komunikasyon. 1ndtawag itOng pangangailangang panlipunan.
Ang ganitong uri ng komunikasy O ay utat masama kundi nagdudulot ng sava

at pleksiDilidad. Maaari itong tumagos kahit saan at may mahalagang saysay

mga ugnayan o samahan ng mga manggagawa. Tumutugon ito sa kahingian ng
tao. Ang antas ng tsismis ay tumataas lalo na kung. ang mga indibidwal sa
Organisasyon ay hindi nabibigyan ng sapat na impormasyon sa mga paksa na
mahalaga para sa kanila.
Sa kabilang dako, sinuri nina Nwogbaga, Nwanko, at Onwa (2015) sa kanilang
papel kung paanong ang tunggalian at krisis ay maiiwasan sa pamamagitan ng
pormal na komunikasyon. Ang kanilang pag-aaral ay ibinatay sa mga usaping
karaniwang kinakaharap ng mga eskwelahan bunga ng impormal na proseso ng
komunikasyon. Ayon sa kanila, hindi naman ito nangangahulugan na ang pormal
na prosesong komunikasyon ay hindi makapagdudulot ng usapin o krisis. Naging
argumento ng kanilang pag-aaral na sa pormal na komunikasyon, mayroong
panukatang control na sasala sa daloy ng impormasyon upang maayos ang mga
impormasyong karaniwang nagdudulot ng tunggalian at krisis sa pamamahala
ng paaralan. Batay sa resulta ng kanilang pag-aaral, kanilang iminungkahi na
ang impormal na komunikasyon ay hindi naman talaga dapat na isa-isang tabi
lamang ang kailangan lamang ay magkaroon ng tamang pamantayan kung
paanong ang estratehiyang ito ay magagamit nang wasto sa pamamahala ng
paaralan. Sa kabilang dako, kanilang sinabi na higit na makabubuti ang pormal
na komunikasyon.
Ayon kay Ting-Toomey (1979) ang tsismis ay isang proseso ng komunikasyon
kung saan ang impormasyon hinggil sa mga aktibidad ng isang tao ay inilalantad at
pinaiikot sa ekslusibong paraan sa dalawa o higit pang tao. Sinabi niya sa kanyang
pagtalakay na ang ibang functionalist ay naniniwala na pinanatili ng tsismis ang
pagitan ng ugnayan ng tao sa loob ng pangkat at ng mga nasa labas at tinitiyak ang
norms at values ng particular na network ng komunikasyon, habang ang iba ay
naniniwala na ang tsismis ay paraan upang makakuha ng impormasyon tungkol sa
ibang tao bilang estratehiyang nagmamanipula sa personal na interes. Nabanggit
din sa pagtalakay sa kanyang papel ang paniniwala ng mga Transactionalistna ang
tsismis ay nagmumungkahi na gamitin ito sa pamamahala at para sa hambingang
panlipunan. Ayon pa rin sa kanyang pagtalakay, ang social exchange theory ay
naglalabas ng tatlong papel ng tsismis: (1) magbigay ng kaalaman; (2) pagpapataas
ng moral; (3) libangan
Pinaniniwalaan ni Klinghofter (1994) na ang tsismis ay hindi naman lantarang
mali. Sinabi niya na ang ordinaryong tsismis ay hindi masama. Sinabi niya na
kailanganna tingnano surin din ang mga kapana-panabik na paghahabol (claims).
Iminungkahi nina Guerin at Miyazaki (2006) na ang pangunahing layunin
ng tsismis ay hindi ang pagbibigay ng impormasyon sa mga nakikinig kundi ang
magbigay ng aliwo kuhanin lamang ang atensyon ng mga tagapakinig upang
mapaganda ang ugnayang Panlipunan. 5a ganitong kaparaanan ay mababago
ang pananaw ng tao sa tsismis at magkakarOon ito ng magandang implikasyon
mahalaga sa katangian ng pakikipagtalastasan.

Umpukan
Ang salitang umpukan ay tumutukoy sa maliliit na pangkat o grupO ng tao
na nag-uusap tungkol sa mga usaping may interes ang bawat kasama sa pangkat
O8rupo. Maaaring ang pinag-uusapan ay may kabuluhan sa kanilang personal na
buhay, sa buhay ng ibang tao, o mga kaganapan sa lipunan sa loob man o labas
ng bansa.
Sa Kabanata I ng Noli Me Tangere ay inilarawan ang maraming umpukan ng
mga panauhin upang mapag-usapan ang mga paksa ng kanilang interes katulad
ng asal ng katutubong Pilipino, monopolya ng tabako, kapangyarihan ng Kapitan
Heneral, ang dahilan ng paglilipat ng parokya kay Padre Damaso, at marami
pang iba. Kung susuriin ang kabanatang ito at marami pang kabanata ng Noli
Me langere at maging ng El Filibusterismo, lumalabas na ang umpukan isang
8awaing pagsasama-sama sa pangkat ng mga tao upang maging bahagi ng palitan
ng kuro sa paraang berbal mana o di-berbal.
Impormal ang talakayan sa umpukan sapagkat bawat kasama sa pangkat
ay malayang makapagpahayag ng kanilang saloobin hinggil sa paksa na pag-
uusapan. Walang tiyak na direksyon at wala ring totoong pinuno sa loob ng mga
pagtalakay.
Sa kalye ay may umpukan ng kabataan, sa harap ng tindahan ay mga
kababaihan, sa parlor ay mga parlorista, sa sabungan ay grupo ng mga kalalakihan.
Ang mga estudyante man ay maaari ring gumawa ng sariling umpukan na
tumatalakay sa mga personal na buhay katulad ng suliranin sa pamilya, larong
nagustuhan sa online, mga napupusuang bagay.
a trabaho man ay nagkakaroon din ng pagkakataon na mag-umpukan ang
mga manggagawa sa mga panahon o oras na sila ay libre o walang ginagawa.
Karaniwang pinag-uusapan ang mga manahalagang bagay na may kaugnayan
sa kanilang trabaho katulad ng sweldo, polisiya, uri ng pamumuno ng mga
administrador, mga problemang kinahaharap. sa mga kasamahan.
Kung titingnan ang daloy ng komunikasyon na namamagitan sa mga
kasangkot sa umpukan, nmaaaring sabihin na angkop gamitin ang modelong
interaktibo ng komunikasyon.

inilalarawan sa modelong ito ang dalawang linyar na modelo na nakasalansan

sa ibabaw ng bawat isa. Ipinahahatid ng tagapaghatid (encoder) ang mensahe sa
tagatanggap (receiver) hanggang sa ang dating tagapaghatid (encoder) ay siyang
maging tagatanggap (decoder) at ang dating tagatanggap (decoder) ay siyang
maging tatagapaghatid (encoder). Mahalaga ang tugon (feedback) sa modelong
ito ng konmunikasyorn sapagkat pinatatag nito ang paniniwala na ang proseso ng
komunikasyon ay dalawa ang daan (two way)
Talakayan
1sa pa sa mga gawaing kinahihiligan ng mga Pilipino ay ang talakayan.
Tumutukoy ito sa proseso ng pag-uusap o pagpapalitan ng ideya para sa isang
nararapat o mahalagang desisyon. Higit itong pormal kung ihahalintulad sa
komunikasyong nagaganap sa umpukan sapagkat mayroong nakatalagang
tagapangasiwa sa daloy ng komunikasyon sa talakayan na hindi makikita sa
proseso ng komunikasyon sa umpukan.
Mahalaga ang talakayan sa loob ng klase sapagkat nagbibigyan nito ng
pagkakataon ang bawat mag-aaral upang makapagpahayag at magbigay ng kani-
kanilang mga kuro na mahalaga sa pagkatuto ng bawat isa. Sa tulong atgabay ng
dalubguro ay nagaganap ang proseso ng pagsasalin ng kaalaman mula sa isang
mag-aaral tungo sa isang mag-aaral, mula sa mag-aaral tungo sa dalubguro, mula
sa dalubguro tungo sa mga mag-aaral.
Mayroong tatlong dimension ang talakayan: nilalaman, proseso, mga
kasangkot. Kadalasan na sa dimensyon ng proseso ng pagtalakay nag-uugat ang
suliranin sapagkat mayroong mga mag-aaral na dominante na humahantong
sa punto na ang ibang kasangkot ay hindi na nabibigyan ng pagkakataon na
magpahayag ng kani-kanilang mga punto. Ang suliraning ito sa talakayan ayy
maaaring mabigyan ng solusyon sa pamamagitan ng maayos na pagpaplano at
1struktura ng talakayan.
Sa kabilang dako, ang tagumpay sa talakayan katulad ng anumang sining
ay mahirap bigyan ng tiyak na pagpapakahulugan, bagamat may mga mangilan-
ngilang katangian ng mabuting pagtalakay ang isinaad sa www.speaking.pitt.
edu/instructor/classdiscussions.html katulad ng mga sumusunod:
(1) Aksesibilidad. Pagiging komportable ng mga mag-aaral sa kanilang
partisipasyon sa talakayan sa punto na walang pangamba na nangingibabaw
sa kanilang mga pagpapahayag.
(2) Hindi palaban. May mga pagkakataon na nagiging mainit ang talakayan
subalit hindi dapat dumating sa punto na nawawalan ng magalang na tono
paraan ng pagapahayag ng bawat Kasali sa talakayan; mainit ang pagtalakay
subalit nananatili ang paggalang.
(3) Baryasyon ng ideya Mahalaga ang baryasyon o ang pagkakaiba-iba ng
panana ng mga pahayagupang matamo an8 higit na malalim na pagtalakay.

AISahan at pokus. Mahalaga ang papel ng dalubguro o ng tagapamagitan

upang hindi mawala sa punto ng usapin sa kabilang ng mga baryasyon ng
1deya ipibahahayag sa malayang pagtalakay.
lnilahad din sa nasabing site ang ilan sa mga katangiang naglalarawan sa
hindi magandang talakayan katulad ng mga sumusunod:
(4) Limitado o bilang lamang ang mga mag-aaral nakikibahagi sa talakayan;
(2) Kung inuulit lamang ng mag-aaral ang sinabi ng dalubguro dahilan kung
bakit hindi natatamo ang baryasyon ng ideya ng mga kasali talakayan.
(3) Kung ang maraming ideya na ibinibigay ng mga mag-aaral ay hindi napag-
11sa ng tagapamagitan dahilan kung bakit lumalayo ang punto ng talakay sa
totoong pokus ng talakayan.
Mga Kaugnay na Pag-aaral at Literatura
Pinaniniwalaan ng mga edukador ng Araling Panlipunan ang mahalagang
papel na ginagampanan ng talakayan bilang metodo ng pagtuturo na
makatutulong sa mga mag-aaral upang magkaroon ng mataas na antas ng pag
iisip (higher-order thinking) at pag-unawa. Malungkot na katotohanan na ating
makikita sa mga pagkaklase na ang dalubguro ay nagkakaroon ng pagmomono-
polya sa pagtalakay at may manaka-nakang pagtawag sa mga mag-aaral upang
sagutin ang ilang katanungan sa paksa ng talakay. Sa madaling salita, kadalasang
ikinakabit ang salitang talakayan sa recitation. Sinabi sa artikulo ni Wilen (2004)
na bagamat parehong epektibo ang talakayan at ang recitation sa kanilang
espisipikong gamit, ang talakayan ay higit na angkop at epektibong metodo upang
ang isang mag-aaral ay maging rasyunal at magkaroon ng kakayahang gumawa
ng isang mahalagang desisyon para kabutihan ng higit na nakararami. Kasama
sa pagtalakay ni Wilen sa kanyang artikulo ang mga sumusunod na karaniwang
pagkakamali sa konsepto ng talakayan:
(1) Ang talakayan ay kinabibilangan ng dalubguro na nagbibigay ng katanungan
sa mga mag-aaral
(2) Sapat ang oras na ibinibigay ng mga dalubguro sa kanyang mag-aaral upang
magmuni-muni, bumuo ng tugon, at ipahayag ito.
(3) Walang kakayahan ang dalubguro na isama sa talakayan ang mga mag-aaral
kung hindi nila nais na magbigay ng k0operasyon.
(4) Ang mga dalubguro ay walang kinikilingan sa tuwing hinihikayat nila ang
mga mag-aaral na magbigay ng bahagi sa talakayan.
(5) Hindi kaya ng dalubguro ná maging obhektibo sa pagbibigay ng puntos
sa kanyang mga mag-aaral kung talakayan ang gagamitin na metodo ng
pagtuturo sa klase
Ang talakayan ay wikang pampagtuturo na kinabibilangan ng ng mataas
na antas ng pagtatanong, at mga paglalahad na ibinibigay ng dalubguro at mga
mag-aaral at may tugon na manggagaling sa kanilang dalawa upang magamit ang Kaalaman at
mapukaw ang kritikal na pag-iisip uparng ganap na mapag-1bayo dng
pag-unawa sa isyu, suliranin, at iba pang nilalaman.
Hindi katulad ng recitation, ang talakayan ay nangangailangan ng nigit
na mahabang panahon lalo na kung ang usapin ay ngangailangan ng pokus O
pagtuon ng pansin. Hindi ito pagtugon sa simpleng tanong na ano ang nagya
kundi bakit ito nangyari. Hindi rin ito simpleng pagsagot sa tanong na sinu-si
ang mga tauhan, kundi anu-ano ang papel na ginagampanarn ng tauhan at baKit
mahalaga ang mga papel na ito. Ang talakayan ay nangangailangan ng higit na
mataas na mga kognitibong katanungan buhat sa dalubguro at nangangailangan
ito ng sapat na oras ng paglilimi upang ang mag-aaral ay makabuo ng ideya na
maaari niyang ibahagi sa buong klase o mga kamag-aaral.
Hindi dapat na maging hadlang ang pangamba ng mag-aaral na magbahagi
ng 1aeya at kaalaman sa mga kamag-aaral sa pamamagitan ng talakayan. Dapat
pumasok Sa mga pagkakataong ganito ang abilidad o ang kakayahan ng dalubguro
na manghikayat sa mga mag-aaral na ibahagi kung anuman ang kanilang nasa
1Sipan para sa isang mabungang talakayan. Kailangang mapag-ibayo ng mga
dalubguro ang kanilang husay sa larangan ng pagtatanong at baryasyon ng porma
ng pagtalakay.
Dapat na maging pantay ang pagtingin ng mga dalubguro sa kanyang mga
mag-aaral anuman ang antas ng kanilang kakayahan sa klase, kasarian, kultura,
relihiyon, at iba pa upang mabigyan silang lahat ng pagkakataon na ibahagi ang
nasa kanilang isipin at mga saloobin sa paksa ng pagtalakay. Dapat ibatay ng
dalubguro sa kakakayahan ng mga mag-aaral ang kanyang estratehiya at dulog sa
mga isinasagawang pagtalakay.
Maaaring gumamit ng rubrics sa pagsukat sa partisipasyon ng mga mag-
aaral sa talakayan upang maiwasan ang pagkiling. Higit na magiging madali
para sa dalubguro ang pagbibigay ng marka sa kanyang mga mag-aaral sa mga
isinasagawang pagtalakay kung gagamit ng rubrics bilang pamantayan.
Pinaniniwalaan nina De Costa, Bergquist, at Hollebeck (2015) ang paniniwala
ni Ragan (2009) na maraming unibersidad ang nagdisenyo ng kursong pang-onlinee
na nagbibigay ng kapangyarihan sa mga instroktor na maging tagapangasiwa
kaysa ang maging aktibong bahagi ng Silid sa online. Sa kabilang dako,
pinaniniwalaan ng tatlo na kailangan din ang 1sang aktibong kaligiran na nakatuon
Sa pagkatuto ng mga mag-aaral upang mnalwasan na mawalan ng halaga ang mga
dalubguro at bigyan sila ng inspirasyon na magkaroon ng mahalagarng bahagi sa
mag-aaral bilang "gabay, tagaparngasiwa, at dalubguro." Ayon pa rin sa kanila,
1sa raw sa integral na sangkap n8 prosesong ito ay ang pagbuo ng epektibong
pamamaraan ng pagbibigay ng Kkatanungan at mga gawaing pagtalakay sa klase.
Sa patuloy na pag-unlad ng teknoloiya ay kasama ring umuunlad ang mga
pamamaraan ng talakayan sa ibat ibang nitong plataporma katulad ng blogs,
forums, at iba pang social medla. Dinigyan nito ng kapangyarihan ang sinuman na
makapagpahayag ng kan-kanilang mga saloobin na halos hindi na nabibigyan ng
sapat na regulasyon ng pamanalaan. bagama't may negatibong epekto, maraming
Kolehiyo at unibersidad sa buong Pilipinas ang ginamit ang mga pagbabagong
ito bilang pagkakataon na mapaunlad ang kanilang pamamaraan ng pagtuturo
kasabay sa daloy na nais ng mga kabataang mag-aaral.
Karaniwan na ginagamit ang mundo ng online sa pagbibigay ng mga takda
at maging sa talakayan. Mainam ito sapagkat ang pasulat na tugon ng mga mag-
aaral ay nagbibigay sa kanila ng higit na mahabang panahon upang magmun-
muni at suriin ang mga impormasyon bago ito isulat. Nakatutulong ang talakayan
sa online upang maiwasan ang dominasyon ng isang indibidwal pagpapahayag
ng opinyon at mga saloobon. Maaaring ang indibidwal na pinakaaktibo sa
talakayarn sa online ay hindi naman ang parehong indibidwal na nagsasalita sa
klase. Maganda rin ang talakayan sa online sapagkat hindi maikukubli kung sino
sa mga kamag-aaral ang nangangailangan nang higit na atensyon upang hikayatin
na makilahok sa talakayan.
Sa pag-aaral nina Lee at Martin (2017), kanilang sinabi na mahalaga ang
komunikasyon gamit ang media sa kasalukuyang panahon bagamat hamon na
maituturing ang hikayatin ang mga mag-aaral na maging aktibo sa mga talakayan
gamit ang online. Natuklasan nina Lee at Martin sa kanilang pag-aaral na may
animnaput anim na edukador sa matematika at agham na pragmatiko o praktikal
ang kanilang pananaw sa talakayang online. Kung paghahambingin ang panloob
intrinsic) at panlabas (extrinsic) na motibasyon sa pakikiisa sa talakayang online,
lumalabas na walumpo't lima at walumpu't walong bahagdan (85.88%) ang
nakikiisa sa talakayan dahil sa mga panlabas (extrinsic) na salik tulad ng pag-ani
ng katanggap-tan8gap na marka para sa partisipasyon. lungkol naman sa porma
ng talakayan, walumpo't isang bahagdan (81%) ang mas nais na ang maliit na
pangkat para sa talakayan. Tungkol naman sa pasilitasyon ng pagtalakay, higit
na malaking bahagdan (67.06) ang pabor sa pagkakaroon ng instruktor kaysa sa
paggamit ng online.
Pagbabahay-bahay
Isa pa sa mga mahahalagan8 gawaing pangkomunikasyon ng mga Pilipinoo
ay ang pagbabahay-bahay. Kinasasangkutan ito ng indibidwal o higit pang
maraming indibidwal na tumutungo sa dalawa o higit pang maraming bahay
upang isakatuparan ang alinman sa kanilang mga layunin katulad ng
pangungumusta sa mga kaibigan o kamag-anak na matagal ng nang hindi
nakita, pagbibigay galang o pugay sa mga nakatatanda, paghingi ng pabor para
sa isang proyekto o solicitation, at marami pang iba. Makalipunan ang gawaing
ito sapagkat personal ang pakikiturngo ng tao na tuwirang nakikipag-usap sa iba
pang tao.
indibidwal indibidwal o grupo ng indibidwal indibidwalindibidwal o grupo ng indibidwal
Sa patuloy na paglakad ng panahon ay kasama nitong nagbago ang mukha
ng konsepto ng pagbabahay-bahay. Malayo man o hindi nakikita ang mga kamag-anak ay
maaari nang magkumustahan sa pamamagitan lamang ng facebook,
Instagram, messenger at iba pang plataporma ng social media. Maaari na ring
mamahagi ng solicitation letter sa pamamagitan ng nabanggit na platamorma. -
Sa kabilang dako, ang ebolusyon ng tradisyon ng pagbabahay-bahay ay
nagpapapakita na ang dating makalipunang (social) konsepto ay naging di-
makalipunan (anti-social) dahil nawala na ang personal na pakikipagtalakayan.
Ang pagbabahay-bahay ay tradisyong nagpapamalas ng mabuting pagpapa-
kilala at pagtanggap ng mga panauhin na pinatutunayan sa mahahalagang okasyon
sa buhay nating mga Pilipino, katulad ng Pasko at Araw ng mga Kaluluwa.
Ang Pasko ay nagpapakita ng pagpapahalaga ng mga Kristyano sa pagsilarng
kay Hesukristo. Bawat bansa ay nagbubunyi sa mahalagang kaganaparng ito,
subalit masasabina ang Pilipinas ay katangi-tangi dahil sa tanda ng pagbubuklud-
buklod ng pamilya at mabuting pagtanggap ng panauhin sa kanilang mga gawain
kaugnay nito.
Karaniwan na nagbabahay-bahay ang bawat pamilya upang magmano at
magoigay ng pagpapahalaga sa mga nakatatanda at mga kamag-anak sa kahit na
anumang paraan. Mayroon ding nagaganaP na pamamahagi at pagtanggap ng
munting aginaldo para sa mga bata. Madaling araw pa lamang ay gising na ang
nakararami, tanda ng kanilang pananabikna pumunta sa lahat ng bahay na maaari
nilang puntahan bitbit ang magagandang ngiti na umaangkop sa magagandang
kasuotan na inihanda sa mahalagang okasyong ito. Ito ay kaugaliang kinagisnan
minana natin sa ating mga ninuno at patuloy na magpapasalin-salin sa mga
susunod na henerasyon bagamat nmay mga modikasyon sa paraan ng selebrasyon
batay sa pagbabago at pangangailangan ng panahon.
Isa pa sa mahalagang halimbawa ng talakayan sa usapin ng pagbabahay-
bahay ay ang pangangaluluwa na ginagawa sa bisperas ng Araw ng mga Patay.
Ito ay isinasagawa sa pamamagitan ng pagbabahay-bahay na sinasabayan ng pag8
awit sa mga tradisyunal na awiting-bayan kapalit ng konting donasyon at dasal
para sa mga namayapa. Halos tuluyan ng nagbabagong bihis ang konseptong ito
na nababahiran na ng kulturang Kanluranin. Kung dati rati ay pumupunta sa tapat
ng bawat bahay ang pangkat upang maghandog ng awit na pangkaluluwa kapalit
ng munting halaga, ngayon naman ay may pumuPunta pa rin subalit sa halip na
awit ang dala ay kanilang mga kasuotang pang trick or treat ang ipinagmamalaki
kapalit ng kahit na anong bagay o halaga na manggagaling sa mga may-ari ng
bahay.
ng pangangaluluwa, ang komunikasyon ay
Sa lumang pamamaraa
pinadadaloy ng mga nan8angaluluwa sa mga may-ari ng bahay sa pamamagitan
lamang ng kanilang muSIka. vlay Karampatang halaga na ibinibigay ang mga
may-ari ng bahay sa bawat musikang handog para sa mga kaluluwa.
Karaniwang mabilis ang daloy ng komunikasyon sa pagbabahay-bahay dahil
na rin sa layunin na makarani ng Danay na mapupuntahan sa araw na iyon,
subalit ang prinsipyong ito ay hindi totoo sa iba na higit na pinahahalagan ang
kalidad ng pakikipag-usap sa mga taong kanilang pinupuntahan.

Pulong Bayan
Ang isa pang mahalagang gawaing pangkomunikasyon ng mga Pilipino ay
ang Pulong Bayan. Karaniwan itong isinasagawa bilang isang anyo ng konsul-
Ldsyon sa mga mamayan o partikular na parngkat upang tugunan o paghandaan
ang isang napakahalagang usapin. Pinangungunahan ng lider ang pagtalakay sa
1sang usapin na may kaakibat na pagpapahalaga sa opinyon at mga mungkahi
ng mga taong kabahagi sa pag-uusap. May pagkapormal ang mga pagtalakay na
nakapokus lamang sa paksa na inihanda para sa espisipikong gawain na lto- ang
pulong bayan.
Inilarawan ni Dr. Jose P. Rizal ang kahalagahan ng gawaing ito sa Kabanata
20 ng Noli Me Tangere, bagamat nakatuon ito sa pagpupulong lamang sa 1sang
tribunal. Sa bahaging ito ay ipinakita kung paano pinahahalagahan sa bansang
Pilipinas ang kapistahan. Dito nagbigay ng kani-kanilang mga panukala ang mga
kalahok sa pulong kung paano mapagaganda ang selebrasyon ng kapistahan sa
Bayan ng San Diego. Sa kabilang dako ay nawalan ng halaga ang pagpupulong
na ito sapagkat bago pa man ito isagawa ay mayroon ng desisyon na nabuo an8
kura paroko na si Padre Damaso. Ang mga gagawin ay anim na prusisyon, tatlong
sermon, tatlong misa mayor at isang komedya.
Malaki ang papel na ginagampanan ng mga pagpupulong bayan upang
mabigyan ng katwiran at ngipin ang lahat ng regulasyon at batas na nais nilang
ipatupad lalong higit kung ang mga ito ay may direktang epekto sa kanila bilang
mga mamamayang nagbabayad ng buwis. Bahagi ng proseso ng pagbuo ng mga
regulasyong ito ang konsultasyon sa tao at publiko. Inbalido O walang bisa ang
anumang batas na maaaprubahan kung walang isinagawang mga pagsangguni
ang mga mambabatas na na8-iisponsor nito.
Maliwanag na isinasaad sa Saligang Batas ng 1987 na ang kapangyarihan lehislatibo
ay gawad sa Mataas (Senado) at Mababang Kapulungan (House of Representative) ng
Pilipinas
Dalawampu't apat ang kabuuang bilang ng dapat na ihalal na Senador samantalang
dalawandaan at limapo naman para sa mga Kongresista, maliban kung may ibang itatakda
ang batas, dalawampung bahagi nito ay mga kinatawan ng Party-list.
Proseso sa Pagbuo ng Batas
Kaakiibat ng tungkulin ng Kongreso sa pagbuo ng batas ay ang pagtilyak na
mapahahalagahan ang Saligang Batas ng Pilipinas sa bawat isasagawang pagtalakay.
Dalawang pangunahing dokumento ang nararapat na ilabas ng kongreso sa proseso ng
pagbuo ng batas: ang panukalang batas (bills) at mga resolusyon (resolutions).
Tinutukoy ng resolusyon ang mga prinsipyo at pananaw ng parehong Mataas at
Mababang Kapulungan. Ito ay maaaring alinman sa mga sumusunod: Pinagsamang
mga Resolution (Joint Resolution), Simpleng mga Resolution at Magkakasabay na mga
Resolution (Concurrent Resolutions).

5ago maging batas ang isang batas ay kailangan muna nitong dumaan sa proseso ng
pagpapanulakala o bill. Mahalaga sa pagbuo nito ang pagsang-ayon ng mga sumusunod.
(1) Mababang Kapulungan (House of Respresentatives), (2) Mataas na Kapulungan
(Senado); at ang Pangulo ng Republika ng Pilipinas.
Ang diskresyon ng Pangulo ng Pilipinas na di sang-ayunan ang mga panukala ng
parehong Mataas at Mababang Kapulungan ay tinatawag na kapangyarihang veto (veto
power). Kung walang gagawing pagkilos ang Pangulo sa mga panukalang batas na
nangangalangan ng kanyang lagda, ang mga nasabing panukalang batas ay awtomatikong
magiging batas
Sa kabilang dako, ang kapangyarihan na ito ng Pangulo ay maaaring kontrahin ng mga
Kapulungan sa pamamagitan ng 2/3 na boto buhat sa kanilang mga kasapi o miyembro.
Ang Tiyak na Proseso sa Pagbuo ng Batas sa Pilipinas
1 Ang Paghahanda ng Panukalang Batas (Bill)
Batay sa hiling ng miyembro, kailangang gumawa o bumalangkas ng panukalang
batas (bill) ang mga kasapi ng Kapulungan o ang Bill Drafting Division ng Reference
and Research Bureau.
2. Pagsasagawa ng Unang Pagbasa ng Panukalang Batas
a) Isusumite ang panukalang batas (bill) sa Bills and lndex Service na kailangang
magbigay ng mga numero at gumawa ng mga kopya.
b) Bibigyan sila ng tatlong araw pagkatapos ng naunang pagsumite ng panukalang
batas (bill) upang ito ay isama sa Order of Business for First Reading.
C) Babasahin ng Secretary General sa unang pagbasa ang titulo at inilaang numero
bilang ng panukalang batas. Ang Speaker of the House of Representative o
ang pinuno ng Mababang Kapulungan ang siyang magtatalaga ng panukalang
batas sa naaangkop na Komite.
3. Pagkilos ng Komite
a) Susurin ng Komite ang panukala upang malaman kung magsasagawa ng
pampublikong pagdinig.
Magtatakda ng tamang panahon upang mapag-usapan ang mga isyu na
kasangkot ang mga panauhing tagapagsalita, 1bat ibang sector pampubliko at
pribado, mga paham sa larangan ng batas, mga tao buhat sa mga akademikong
institusyon.
Sa kabilang dako, itatalaga ng Komite ang pagtalakay sa panukalang batas sa
l0ob ng komite kung batay sa pagsusuri nito ay hindi na kinakailangan ang
mga pampublikong pagdinig.
b) Batay sa mga kalalabasan g pagdinig at talakayan sa Komite, maaaring isagawa
ang mga sumusunod: (1) modipikasyon sa panukala; (2) pagsasama-sama
ng mga panukalang magkakapareho ang paksa; (3) magbigay ng panghaliling
panukalang batas o substitute bill. Matapos ang prosesong ito ay maghahanda
na ng kaukulang ulat ang Komite.
c) Ipadadala sa Plenary Affairs Bureau ang maaaprubahang bersyon ng Komite.
4. Ikalawang Pagbasa
a) lrerehistro at lalagyan ng bilang ng Bills at Index Service ang Ulat ng Komite
at pagkatapos isasama sa Order of Business at pagtatalaga sa Committee on
Rules
b) Gagawa ng iskedyul ang Committee on Rules para sa ikalawang pagbasa
c) Babasahin ng Secretary General ang iskedyul ng mga kaganapan sa ikalawang
pagbasa katulad ng pagkakahati ng kapulungan at pagtawag sa bawat
miyembro para sa kanilang boto.
5. Ikatlong Pagbasa
Kung maaaprubahan ang panukalang batas batay sa pagsang-ayon ng karamihan ng
mga kasaping dumalo, ipadadala ito sa Archives o koleksyon ng mga dokumento.
Paghahatid ng Bill sa Senado
Gagawin ng Senado ang tungkulin níto na busisiin ang inaprubahang panukalang
batas ng Kongreso. Magbibigay ng pagsang-ayon ang Senado kung aprubado dito
ang bersyon ng Mababatang Kapulungan.
7. Pagkilos ng Senado
Dadaan din sa katulad na lehislatibong proseso ang panukalang batas (bill) sa Senado0
8. Komite ng Pagpupulong
a) Binubuo ito ng mga kasapi buhat sa dalawang kapulungan ng Kongres0 na
layunin ay ayusin at pag-usapang mabuti ang mga di-pagkakaunawaan sa mga
probisyon ng panukalang batas (bill).
b) Maaaring maglagay ng bagong probisyon ang mga tagapulong kung nararapat.
c) Maghahanda ng ulat ang Komite na kailangan ng lagda ng lahat ng dumalo sa
pagpupulong kasama na ang Tagapangulo o Chairman..
d) Ang ulat ng Komite ay kailangang maaprubahan ng dalawang Kapulungan.
Walang anumang pagbabago ang papayagan.
9 Paghahatid ng Panukalang Batas sa Pangulo
Ang mga kopya ng bill, na pinirmahan ng Senate President at ng House Speaker at
sinertipikahan ng Kalihim ng Senado at ng Secretary General ng Mababang Kapulungan
ay ipapadala sa Pangulo.
Komunikasyong Di-berbal ng mga Pilipino
Mahalaga ring paksa ng pagtalakay sa bahaging ito ang komunikasyong di-
berbal ng mga Pilipino. Kinasasangkutan naman ng mga kilos o galaw ng katawan
ang uri ng komunikasyong ito. Karaniwang binibigyan ng interpretasyon ang mga
senyas upang maisakatuparan ang proseso ng komunikasyon. May mga pahamn
na naniniwala na ang kommunikasyong di-berbal ay kinasasangkutarn ng mga
detalyado at lihim na kodigo na hindi nakasulat subalit nauunawaan ng lahat.
Kung ang mga Amerikano ay gumagamit ng paghalik at pagkamay bilang
pangungumusta o tanda ng paggalang, ang mga Hapon ay pagyuko, ang
mga Pilipino naman ay kadalasang nagmamano bilang simbolo ng kanilang
pagpapahalaga sa mga nakatatanda. Ang akto ng pagmamano kahit na hindi
langkapan ng anumang paliwanag ay sapat na upang maipahayag kung anuman
ang kanilang mga saloobin.
Sa mga pagkakataon na nahihiya ang mga Pilipino sa pakikihalubilo sa mga
taong bago pa lamang kakilala, o bagamat kakilala ay hindi gaanong kapalagayan
ng loob, kadalasan na ang pagtango at pagngiti ay ibinibigay sa isa't isa tanda ng
kagalakan kaugnay ng pagtatagpo ng kani-kanilang mga landas. Makikita sa isang
bahagi ng misa na dinadaluhan ng maraming Katolikong Pilipino na binibigyan
ng simbahan ang bawat isa ng pagkakataong magbigay ng mga palatandaan ng
paghiling ng kapayapaan para sa isa't isa.
Maiuugnay din ang komunikasyong di-berbal sa kultura ng bayanihan at
pagtutulungan ng mga Plipino nang walang anuman na hinihinging kapalit.
Madalas na nagtutulungan ang ating mga ninuno sa paglilipat ng bahay mula
sa isang lugar tungo sa iba. Noong panahon ng kasagsagan ng pananalasa ng
bagyong Ondoy ay muli na namang nabuhay ang kultura ng bayanihan. Ang
bawat isa ay nagtutulungan upang upang isalba ang kagamitan at maging ang
buhay ng iba sa panahon ng sakuna at panganib. Sa kabilang dako, ang aktong ito
ng mga Pilipino ay maaari rin naman na magkaroon ng ibat ibang interpretasyon
batay sa mga balakid na nakapaligid sa nagaganaP na komunikasyon. Para sa
kanya, ito ay isang uri ng panunuyo subalit sa taong tumulong, ito ay isa lamang
gawi na kanya nang nakasanayan sa kanyang pagkabata.
Sinabi ni Albert Mehrabian (1971) sa kanyang pag-aaral na ang siyampu't
tatlong bahagdan (93%) ng gawaing pakikipagtalastasan ng tao ay kinasa-
sangkutan ng di-berbal na komunikasyon.

lba't Ibang Anyo ng Komunikasyong Di-herbal

Ang komunikasyong di-berbal ay maaaring matagpuan sa iba t iba nitong
anyo katulad ng mga sumusunod na paksa ng mga pagtalakay:
1. Kinesika (Kinesics)
Pinatutunayan sa anyong ito ng komunikasyon na ang bawat kilos at
galaw ng katawan ng tao ay may kaakibat na kahulugan maaaring bigyan ng
interpretasyon ng mga taong nasa kanyang kapaligiran. Kung ihahambing
nga lamang sa berbal na komunikasyon ang ganitong uri ng komunikasyon,
malaki ang pagkakataon na magkaroon dito ng hindi pagkakaunawaan
sapagkat ang di-berbal na komunikasyon ay nagbibigay ng malaking
diskresyon sa mga tagatanggap (decoder) na bigyan ng palahulugan ang
mensaheng ipinahihiwatig ng tagapagdala ng mensahe o encoaer.
a. Ang ekspresyon ng mukha ng tao ay may kapangyarihang magpangit,
manghalina, manakot, manindak at kung anu-ano pa depende sa nais
ipahiwatig ng taong nagpapakita nito.
Maaaring isaalang-alang ng taong nanunuyo ang kanyang mga
nararapat na hakbang kung isasaalang-alang niya ang ekspresyon ng8
mukha ng taong kanyang sinusuyo. Kailangan niyang mabasa sa mukha
ng kausap kung kailan siya natutuwa o kung kailan siya nag-aalinlangan.
Sa ganitong mga kaparaanan ay makapag-iisip siya ng tamang hakbang
para sa tagumpay ng kanyang layunin
Maaaring makita sa mukha ng tao ang kanyang mga pinagdaraanan.
Kung mapagtatagumpayan natin na makita ang mahalagang aspeto na
ito, makapag-iisip tao ng angkop na salita na maaaring makatulong sa
ikakapanatag ng kanyang kalooban. Mababatid natin na kailangan na
kailangan ng ibayong pag-11ngat sa mga salitang gagamitin upang tayo
ay maituring na mga solusyon at hindi dagdag sa kanyang mga suliranin.
Ang isang epektibong pinuno ay inaasahang maging sensitibo
sa nararamdaman ng mga tao na kanyang nasasakupan. Mahalaga na
malaman niya ang pulso ng bawat isa sa mga desisyorng kailangan niyang
gawin upang makuha nito ang kanilang tiwala para sa ikapagtatagumpay
ng anumang proyekto o gawain. Maaari niyang gamitin ang kakayahan
sa pagbabasa ng mukha sa bawat taong kanyang nakakasalamuha.
b. Ang mata bilang bahagi ng katawan ng tao ay may malaki ring papel
na ginagampanan sa gawaing komunikasyorn ng mga Pilipino. Naging
kasabihan na nga sa atin na kung nais daw nating malaman ang Sinseridad
ng tao sa kanyang layunin ay nararapat natin siyang tingnan sa kanyang
mga mata sa tuwing siya ay nakikipag-usap sa atin.

Diretso O kayang makipag-eye to eye contact ang isang taong may

Sinseridad sa kanyang ipinapahayag at sinasabi namang mayroon itoOng
mga agam-agam at mga ikinukubli kung hindi nito kayang tumingin ng
diretso sa kausap.
Malaking salik sa desisyon ng isang job interviewer ang sinseridad
ng kanyang kinakapanayam. Bukod sa mga kwalipikasyon nitong taglay
ay maaari ring isaalang- alang paraan nito sa pakikipag-usap na may
direktang kontak sa kanya.
CAng galaw ng katawan ng tao katulad ng pagkumpas ay mga salik
na nakaaapekto sa interpretasyon ng tao sa mga pahayag ng iba pang
indibidwal. Nakatutulong ito upang bigyang din ang berbal na kahulugan
ng mga ideya at saloobin ng isang indibidwal.
Ang bukas na palad ay maaaring tingnan sa aspeto ng bukas na
pagtanggap sa ideya o opinyorn ng ibang tao. Ang kamay na nakasuntok
sa kabilang palad ay pagpapakita ng paninindigan sa isang prinsipyo
o paniniwala. Ang kamay na nakalagay sa likod ay maaaring bigyan ng
pagpapakahulugan ng takot o pagkahiya.
d. Makabuluhan din ang tindig 0 postura ng isang tao sa kanyang
pakikipagtalastasan. Makikita sa pamamagitan ng tindig ang kanyang
paninindigan at tiwala sa sarili. Kung masyadong malikot ang isang tao,
maaari natin itong tingnan sa punto ng kanyang mga pagkabahala. Kung
diretso at natural, masasabi nating ang tao ay kalmado at may tiwala sa
kanyang sarili.
. Proksimika (Proximics)
Pinahahalagahan ng pag-aaral na ito ang espasyo bilang makabuluhang
sangkap ng di-berbal na komunikasyon. Pinaniniwalaan dito na ang agwat o
ang proximity ng tao sa kapwa tao at mga bagay-bagay ay may karampatang
kahulugan na maaaring nmabuo sa pananaW ng taong tatanggap ng mensahe.
Si Edward Hall, isang cultural anthropologist ang unang gumamit ng
terminong ito noong 1963. Ipinaliwanag ni Hall na ang pag-aaral ng proxemics
ay mahalaga hindi lamang sa paraan ng pakikitungo ng tao sa iba sa pang-
aaraw-araw nilang pamumuhay, kundi maging ang organisasyon ng tahanan,
gusali at iba pa.
Ang ilustrasyon sa itaas ay minodipikang bersyon ng modelo ni Hal sa
komunikasyong di-berbal na may pagsasaalang-alang sa espasyo bilang sanigan
a. Ang kilalang-kilala espasyo (intimate distance) ay kinabibilangan ng pag
akap, paghawak, pagbulong
b. Ang personal na distansya ay makikita sa interaksyon sa pagitan ng
magkakaibigan at mga kamag-anak;
C. Ang sosyal na distansya ay ang interaksyon sa mga kakilala;
d. Ang pampublikong distansya ay ginagamit sa mga pampublikong
pagtalakay.
3. Oras (Chronemics)
Ang pag-aaral sa oras ay isa ring esensyal na paksa ng pagtalakay sa
komunikasyong di berbal. Tumutukoy ito sa interdependente at integratibong
antas ng karanasan sa paggamit ng oras. Si Thomas J. Bruneau ang unang
gumamit ng salitang ito noong huling bahagi ng 1970 upang matukoy ang
papel na ginagampanan ng oras sa pakikipag-ugnayan ng tao.
Ang paggamit ng tao sa oras bilang bahagi ng kanyarng buhay ay
maaaring lumikha ng pananaw sa ibang tao na tinitingnan ito bilang akto ng
komunikasyon. Ang maagang pagdating sa pagpupulong bago dumating ang
itinakdang oras ay nagpapakita ng pagpapahalaga sa oras ng iba o maging
sa paksa ng pag-uusapan; ang kahandaan na maghintay kahit na sa loob ng
mahabang oras ay maaaring nosyon ng kahalagahan ng taong hinihintay sa
taong naghihintay.
Ang mga sumusunod ay halimbawa ng mga oras na isinasaalang-alang
sa komunikasyon:
a. Teknikal 0 siyentipiko. Tumutukoy ito sa eksaktong oras
napagkasunduan.
na
b. Pormal na oras. Ito ang oras na ginagamit upang ipakita ang kahulugan
ng oras bilang kultura. Halimbawa: sa kultura ng ating oras, hinahati ito
sa segundo, minuto, oras, araw, lingo, buwan, taon

dOrus. lumutukoy ito sa oras na walang katiyakKail

lalmbawa: Maaaring magkita sina Juan at Juana mamayan8 uildga
may Luneta.
d KOLohikal na oras. Ang bawat depinisyon ng tao sa oras ay nakabatay Sa
kanyang estado sa lipunan at mga personal na karanasan.
4. Paghaplos (haptics)
o ay 1sang uri mg komunikasyon na karaniwang kinabibilangan ng
pagnaploso pagdampi. Maaaring bigyan ng iba't ibang pagpapakahulugan
g taong tumatanggap ng mensahe ang paraan ng paghaplos sa kanya n8
kanyang kausapP.
Ang simpleng pagtapik sa balikat ay pagpapakita ng pakikiramay at
pagbati sa kapwa subalit kung ito ay mahahaluan ng diin ay maaaring haluan
ng malisya ng taong tumatanggap ng mensahe.
Ang pakikipagkamay na tanda ng mabuting pagtanggap ay maaaring
Di8yan ng interpretasyon ng paghahamon ng away kung magkakaroon ng
pwersa o diin ang pagpisil sa mga kamay ng bawat isa.
Ang bahagyang pagtampal sa mga pisngi ng isang indibidwal na
nangangahulugan n8 pagkagiliw ay maaaring maging hudyat ng away kung
magkakaroong diin o lakas ang pagtampal.
5. Paralanguage
Ang paralanguage ay tumutukoy sa mga di-lingwistikong tunog na may
kaugnayan sa pagsasalita katulad ng intonasyon, bilis at bagal ng pagsasalita,
at kalidad ng tinig. Si George L. Trager ang urnang nagsagawa ng pag-aaral sa
konsepto ng paralanguage bilang akto ng di- berbal na komunikasyon.
Ang intonasyon katulad ng pagbaba at pagtaas ng tinig ay mga
sirkumstansyang makaaapekto sa pagpapakahulugan ng taong tumatanggap
dito bilang mensahe. An8 pagbaba ng tinig ay karaniwang iniuugnay
sa pagpapakumbaba samantalan8 ang mataas na tinig ay maiuugnay sa
masidhing emosyon ng damdamin katulad ng galit, poot, o maaari ring
pagkabigla o pagkatakot.
Ang bilis ng pagsasalita ay maaaring tumukoy sa mga pagkakataon na
mataas ang antas ng kaalaman ng 1sang indibidwal sa larangan ng kanyang
pagtalakay. Sa kabilang dako, ang bagal ng pagsasalita ay maaaring tingnan
lang tanda ng pagkabagabag at kawalan ng kumpiyansa o tiwala sa paksa
ng kanyang isasagawang pagtalakay.
Ang magandang tinig ay maaaring maglarawan ng kapanatagan ng
damdamin samantalang ang garalgal na tiig ay maaaring magpakita ng
takot at pangamba.

6. Katahimikan
Ang katahimikan katulad ng pagsasawalarng kibo, pagbibigay ng
blangkong sagot sa isang text message ay maituturing na mga mensahe sa
isang akto ng komunikasyon. Ang mga ito ay mga di- berbal na komunikasyon
na ang kahulugan ay nakabatay sa pananaw ng taong tumatanggap nito.
Ang katahimikan ay isang ingay na ang pinag-ugatan ay maaaring ang
nakaraang ugnayan o mga sigalot sa buhay. Matapos ang pag-aaway ay ang
pananahimik ng dalawang panig at pagpapakiramdaman kung Sino ang
magsisimulang ayusin ang naging pag-aaway
Ang pagbibigay ng blangkong mensahe ay maaaring tingnan sa aspeto
ng aksidenteng pagkakapindot sa telepono. Maaari rin itong tingnan sa
anggulo ng kawalang pagpapahalaga sa nakaalitan.
7. Kapaligiran
Ang anumang kaganapan sa kapaligiran ay maaaring bigyan ng
pagpapakahulugan ng mga taong tumitingin dito.
Ang pisikal na anyo ng pagdarausan ng isarng palihan ay pagpapaalala
kung gaano pinaghandaan ng mga tagapangasiwa ang mahalagang okasyon
sa araw na iyon. Ang kaayusan ng lugar na pagdarausan ng gawain ang
makatutulong upang malaman kung ang magaganap na talakayan ay pormal
o impormal.