წელ-გავის წნული- plexus lumbosacralis

წელ-გავის წნული ყველაზე ვრცელი და მძლავრი წნულია, ვინაიდან ტოპოგრაფიულად

სამი განცალკევებული, მაგრამ ანატომიურად გაერთიანებული წელის, გავისა და
კუდუსუნის წნულების კომპლექსია. იგი ახორციელებს მენჯისა და ქვედა კიდურების
სომის ელემენტების (კანი, კუნთები, ჩონჩხი) ინერვაციას, ამავე დროს კისრისა და მხრის
წნულის მსგავსად, კავშირს ამყარებს ახლომდებარე სიმპათიკური კვანძების ბოჭკოებთან და
მონაწოლეობს ზოგიერთი შინაგანი ორგანოს ინერვაციაში.

წელის წნული- plexus lumbalis

წელის წნული - შეიქმნება წელის I, II, III და ნაწილობრივ IV სპინალური ნერვის

ვენტრალური ტოტებიდან რომლებთანაც დაკავშირებულია გულმკერდის XII ნერვის
ნაწილიც. წელის წნულიდან გამოდის მოკლე და გრძელი ტოტები. მოკლე ტოტები
ანერვებენ მეჯისა თეძო-წელის მიდამოს, გრძელი ტოტები ქვედა კიდურზე გადადის.

წელის წნულის მოკლე ტოტები:

1. თეძო-მუცლის ნერვი - n. iliohypogastricus (Th XII-LI) - გამოდის წელის კვადრატული

კუნთის წინა ზედაპირზე სუკის დიდი კუნთის ლატერალური კიდიდან, მას გამოეყოფა
მგრძნობიარე ტოტები, რომლებიც ანერვებენ თეძოს კანს ბარძაყის ზედა ციბრუტამდე
(r. cutaneus lateralis) და საზარდულის მიდამოს (r. cutaneus anterior).
2. თეძო-საზარდულის ნერვი - n. ilioinguinalis (L I) - გამოდის წინამდებარე ნერვის
სიახლოვეს ან მასთან ერთად. ანერვებს მუცლის განივ და შიგნითა ირიბ კუნთებს.
მამაკაცის მგრძნობიარე ტოტები აღწევს სათესლე პარკამდე (nn. scrotales anteriores),
ქალის - დიდი ბაგეებეს კანამდე (nn. labialis anteriores).
3. სასქესო - ბარძაყის ნერვი – n. genitofemoralis (LI-II) გამოდის სუკის დიდი კუნთის წინა
ზედაპირზე მის დასაწყისშივე, ეშვება ქვევით, აღწევს საზარდულის არხის შიგნითა
რგოლს, მიყვება სათესლე ბაგირაკს სასქესო ტოტის სახით, ანერვებს სათესლის ამწევ
კუნთს (r. cremaster).
4. კუნთოვანი ტოტები - rr. musculares - წელის წნულის მოკლე მამოძრავებელი ტოტებია
ახლომდებარე კუნთებისთვის (სუკის დიდი და მცირე, წელის კვადრატული, წელის
განივმორჩთაშუა და ლატერალური კუნთები).

წელის წნულის გრძელი ტოტები:

1. ბარძაყის კანის ლატერალური ნერვი - n. cutaneus femoralis lateralis (L I-III)- გამოდის სუკის
დიდი კუნთის გვერდით ზედაპირზე, ეშვება ქვემოთ, ანერვებს ბარძაყის კანს მის
ლატერალურ ზედაპირზე.

1
 2. ბარძაყის ნერვი - n. femoralis (LII-IV) - წელის წნულის ყველაზე მსხვილი და გრძელი
ნერვია. ანერვებს ბარძაყის ოთხთავა, თერძის და ქედის კანის წინა ტოტებს (), რომლებიც
ანერვებენ ბარძაყის წინა ზედაპირის კანს კვირისტავამდე.
3. დამხურავი ნერვი - n. obturatorius (LII-IV) - იქმნება სუკის დიდი კუნთის უკან და
მედიალურად, ეშვება მენჯის ღრუში, რომელასც ტოვებს თანამოსახელე ხვრელის
საშუალებით და იყოფა წინა (ანერვებს ქედის, ნაზ, გრძელ და მოკლე მომზიდველ
კუნთებს, ბარძაყის მედიალური ზედაპირის კანს) და უკანა ტოტად (ანერვებს გარეთა
დამხურავ დიდ მომზიდველ კუნთებს და მენჯ-ბარძაყის სახსარს).

გავის წნული-plexus sacralis

გავის წნულიდან ცალკე გამოყოფენ სასირცხო ნერვსა-n. pudendus და კუდუსუნის

წნულს-plexus coccygeus, რომლებიც შექმნილია გავის სამი და კუდუსუნის ნერვებით. გავის
წნული მდებარეობს მსხლისებრი კუნთის წინა ზედაპირზე და შეერთებულია წელის
წნულთან მსხვილი ტოტებით, რომელსაც truncus lumbosacralis ეწოდება. გავის წნულიდან
გამოსული ნერვები იყოფა ორ ჯგუფად - მოკლე და გრძელი ნერვები. მოკლე ანერვებს -
მენჯის მიდამოს, ხოლო გრძელი -გადადიან ქვემო კიდურებზე.

გავის წნულის მოკლე ტოტებს ეკუთვნის:

1. ზემო დუნდულოვანი ნერვი - n. gluteus superior L IV-V,S1 – მამოძრავებელია, გამოდის დიდი

საჯდომი ხვრელით, მსხლისებრი კუნთის ზემო ნაპირთან არსებული ნაპრალით - foramen
suprapiriforme და ანერვებს შუა და მცირე დუნდულა და განიერი ფასციის გამჭიმავ კუნთებს.
2. ქვემო დუნდულოვანი ნერვი - n. gluteus inferior LV,S1-IV -გამოდის მენჯიდან დიდი
საჯდომი ხვრელით, მსხლისებრი კუნთის ქვემოთ არსებული ნაპრალით - foramen
infrapiriforme და ანერვებს დიდ დუნდულა კუნთს.
3. კუნთოვანი ტოტები-rr. musculares-მსხლისებრი, შიგნითა დამხურველი, მენჯის ტყუპი
ბარძაყის კვადრატული, კუდუსუნისა და ყითას ამწევი კუნთებისათვის გამოდის წნულის
სხვადასხვა დონეზე( LIV-V,S1-II )კუნთის ტოპოგრაფიის შესაბამისად.
4. სასირცხო ნერვი - n. pudendus S-1-IV გამოდის მცირე მენჯის ღრუდან დიდი საჯდომი
ხვრელით წინამორბედ ნერვებთან ერთად, ხოლო შემოუხვევს საჯდომ წვეტს დამცირე
საჯდომი ხვრელით ბრუნდაბა უკან ორმოში, რომელსაც ეწოდება fossa ishiorectalis, აღწევს
ბოქვენის სიმფიზს და გადადის ასოს (ან კლიტორის) ზედაპირზე ასოს დორსალური ნერვის
სახელწოდებით - n. dorsalis penis (clitoridis). სასირცხო წნულიდან გამოსული ნევები
ანერვებენ შორისის კუნთებსა და კანს, გარეთა სასქესო ორგანოებს, სწორი ნაწლავის ქვემო
მიდამოს - nn. rectalis inferioris შარდის ბუშტის ძირს, საშოს, ყითას ამწევ კუნთსა და
კუდუსუნის კუნთს.

2
 გავის წნულის გრძელი ტოტები:

1. ბარძაყის კანის უკანა ნერვი - n. cutaneus femoris posterior S1-III - გამოდის მენჯიდან დიდი
საჯდომი ხვრელით ბარძაყის უკანა ზედაპირზე და ეშვება მუხლქვეშა ფოსომდე და მთელ
სიგრძეზე ანერვებს ბარძაყის კანს უკნიდან და მუხლქვეშა ფოსოს კანს.
2. საჯდომი ნერვი - n. ischiadicus LIV-V,S1-III -მთელ სხეულში ყველაზე მსხვილი, თითქმის 60
ნერვული კონისაგან შემდგარი, გრძელი, შერეული ხასიათის ნერვია. იწყება გავის
წნულიდან, დიდი საჯდომი ხვრელით გამოდის მცირე მენჯის ღრუდან, წვება შიგნითა
დამხურავ, ტყუპსა და ბარძაყის კვადრატულ კუნთებზე.დიდი დუნდულა კუნთის ნაპირის
ქვემოთ ჩამოდის ვერტიკალურად ბარძაყის უკანა ზედაპირის შუა ხაზზე.
მუხლქვეშა ფოსოს ზემო კუთხის დონეზე საჯდომი ნერვი იყოფა ორ ძირითად ტოტად:
ა) დიდი წვივის ნერვი-n. tibialis და ბ) მცირე წვივის საერთო ნერვი - n. peroneus (fibularis)
communis.
საჯდომი ნერვი ბარძაყზე ანერვებს ბარძაყის უკანა ჯგუფის კუნთებს - ნახევრად
მყესოვანს, თითისტარას, ორთავა კუნთის გრძელ თავსა და დიდი მომზიდველი კუნთის
უკანა ნაწილს.
ა) დიდი წვივის ნერვი-n. tibialis ღებულობს ბოჭკოებს ზურგის ტვინის ნერვების შემდეგი
ფესვებიდან - L4 L5 S1 S2 S3, იგი თავსდება მუხლქვეშა სისხლძარღვების ლატერალურად და
ზედაპირულად. იგი მედიალურ გოჯს უვლის უკნიდან, გადადის ტერფის ძირზე და იყოფა
ორ ტოტად: ტერფ-ძირის შიგნითა და ტერფძირის გარეთა ნერვებად - n. plantaris medialis et.
n. plantaris lateralis.
ტერფის ძირზე დიდი წვივის ნერვის ზემოაღნიშნულ საბოლოო ტოტებს აქვს ერთი და
იგივე სიმსხო. მათ შორის:
1. ტერფძირის მედიალური ნერვი- თანამოსახელე არტერიასთან ერთად მიჰყვება ტერფის
თითების მოკლე მომხრელ კუნთს, ანერვებს ტერფის მედიალური ჯგუფის კუნთებს- ცერის
განმზიდველს, თითების მოკლე მომხრელს, ცერის მოკლე მომხრელს, I და II ჭია კუნთებს, I
და VI თითების ერთიმეორისკენ მიქცეული ზედაპირებისა და ტერფის მწდიალური ნაპირის
კანს.
2. ტერფის ლატერალური ნერვი- თანამოსახელე არტერიასთან ერთად მიდის წინ,
ლატერალურად, იყოფა ღრმა და ზედაპირულ ტოტებად. ანერვებენ- ტერფის გვერდითი
ნაპირის კუნთებს, კვადრატულ კუნთებს, III და IV ჭია კუნთებს, ტერფის მომზიდველს და
ტერფის დანარჩენ ღრმა წვრილ კუნთებს და IV-V თითების კანს.
ბ) მცირე წვივის საერთო ნერვი - n. peroneus (fibularis) communis. იწყება ზურგის ტვინის
ნერვების L4 L5 S1 S2 ფესვებიდან, მიდის ლატერალურად და იყოფა ორ ტოტად: მცირე წვივის
ღრმა ნერვი - n. peroneus (fibularis) profundus და მცირე წვივის ზედაპირული ნერვი - n.
peroneus (fibularis) superficialis.

3
 მცირე წვივის საერთო ნერვს თავიდანვე სცილდება ე.წ. კანჭის კანის ლატერალური
ნერვი- n. cutaneus surae lateralis, რომლებიც ანერვებს კანჭის გარეთა ზედაპირის კანს და
ქმნის კანჭის ნერვს-n. suralis; შემდეგ კანის დორსალური ლატერალური ნერვის
სახელწოდებით-n. cutaneus dorsalis lateralis ანერვებს ტერფის ზურგისა და ნეკის კანს
გარედან.
მცირე წვივის ღრმა ნერვი- მდებარეობს კანჭზე წვივის წინა არტერიასთან. ანერვებს
ტერფის თითების მოკლე გამშლელ კუნთებს და მგრძნობიარე ბოჭკოებით პერველ ორ
თითსშუა კანს.
მცირე წვივის ზედაპირული ნერვი-ანერვებს მცირე წვივის კუნთებს. ტერფის ზურგზე
კანქვეშ იგი იყოფა ორ ტოტად: კანის დორსალური მედიალური ნერვი-n. cutaneus dorsalis
dedialis, რომლებიც ანოსტომოზებით უერთდება საჩინო ნერვს და ანერვებს ცერის კანს
მედიალური მხრიდან და II და III თითთაშუა კანს, ხოლო მეორე ტოტი - კანის დორსალური
შუამდებარე ნერვი - n. cutaneuc dorsalis intermedius დორსალური მხრიდან - III, IV და V
თითთაშუა კანს.

4
 qvemo kiduris kunTebi
qvemo kiduris sartylis _ menjis _ kunTebi

TeZo-sukis kunTi _ m. iliopsoas _ Sedgeba ori nawilisagan:

a) sukis didi kunTi _ m. psoas.
b) TeZos kunTi _ m. iliacus.
sukis mcire kunTi _ m. psoas minor
msxlisebri kunTi _ m. piriformis
SigniTa damxurveli kunTi _ m. obturatorius internus
didi dundula kunTi _ m. gluteus maxumus
Sua dundula kunTi _ m. gluteus medius
mcire dundula kunTi _ m. gluteus minimus
zemo da qvemo tyupi kunTebi _ mm. gemelli superior et inferior
barZayis kvadratuli kunTi _ m. quadratus femoris
gareTa damxurveli kunTi _ m. obturatorius externus

barZayis kunTebi
barZayis kunTebi faravs am Zvals yoveli mxridan da iyofa sam jgufad: I jgufis kunTebi barZayis wina
zedapirze mdebareobs. isini arian kanWis gamSlelni da, amave dros, barZayis momxrelni. II jgufis
kunTebi barZayis ukana zedapirzea moTavsebuli; isini arian kanWis momxrelni da barZayis gamSlelni; III
jgufis kunTebi barZayis medialur zedapirze arian Segrovili da funqciurad barZayis momzidvelni arian.
I jgufi:
ganieri fasciis gamWimavi kunTi _ m. tensor fasciae latae
TerZis kunTi _ m. sartorius
barZayis oTxTava kunTi _ m. quadriceps femoris
II jgufi:
barZayis ukana grZeli kunTebi iwyeba sajdomi borcvidan; maT Soris:
barZayis orTava kunTi _ m. biceps femoris.
naxevradmyesovani kunTi _ m. semitendinosus _ iwyeba sajdomi borcvidan, sadac es kunTi
Sexorcebulia orTava kunTis grZel TavTan;
TiTistara kunTi_m. semimembranosus _ iwyeba sajdomi borcvidan da umagrdeba Ddidi wvivis
medialur roks.
III jgufi:
qedis kunTi _ m. pectineus.
nazi kunTi _ m. gracilis
grZeli momzidveli _ m. adductor longus,
didi momzidveli _ m. adductor magnus,
mokle momzidveli kunTi _ m. adductor brevis.

kanWis kunTebi
kanWis kunTebi Sedgeba sami jgufisagan: wina, lateraluri da ukana.
I jgufi:
wina jgufis kunTebi mdebareobs didi wvivis wina kidis lateralur mxareze, didi da mcire wvivis Zvlebs
Sua;
didi wvivis wina kunTi _ m. tibialis anterior

5
TiTebis grZeli gamSleli kunTi _ m extensor digitorum longus
ceris grZeli gamSleli kunTi _ m. extensor hallucis longus
II jgufi:
lateralur jgufs ekuTvnis ori kunTi:
mcire wvivis grZeli da mokle kunTebi _ m. peroneus longus et m. peroneus brevis.
III jgufi:
wvivis ukana jgufis kunTebi iyofa or nawilad: zedapiruli da Rrma. zedapirul kunTebs ekuTvnis kanWis
samTava kunTi _ m. triceps surae
terfis Ziris kunTi _ m. plantaris
wvivis ukana jgufis Rrma kunTebs ekuTvnis:
muxlqveSa kunTi _ m. popliteus
didi wvivis ukana kunTi _ m. tibialis posterior,
TiTebis grZeli momxreli kunTi _ m. flexor digitorum longus,
ceris grZeli momxreli kunTi _ m flexor hallucis longus.
terfis kunTebi
terfis dorsalur zedapirze mxolod erTi kunTi arsebobs _ TiTebis mokle gamSleli kunTi _ m. extensor
digitorum brevis.
ceris mokle gamSleli kunTi _ m. extensor hallucis brevis
terfis Ziris kanqveS mdebareobs mkvrivi da magari terfZiris aponevrizi _ aponeurosis plantaris
TiTebis mokle momxreli _ m. flexor digitorum brevis; am kunTze ufro Rrmad, Semdeg SreSi, terfis
kvadratuli kunTi mdebareobs _ m. quadratus plantae, romelic quslis borcvidan iwyeba da uerTdeba
TiTebis grZeli momxreli kunTis myess. am grZeli momxrelis myesebs darTuli aqvs oTxi Wia kunTi _ m-
li lubricales.
ceris momzidveli kunTi _ m. adductor hallucis,
iribi Tavi _ caput obliquum da ganivi Tavi _ caput transversum.
wina terfis ZvalTaSua sivrceebi amovsebulia ZvalTaSua kunTebiT _ mm. intreossei.
tefis kunTebis medialur jgufs ekuTvnis:
ceris ganmzidveli kunTi _ m. abductor hallucis iwyeba quslis da navisebri Zvlis borcvebidan,
momxreli kunTebis sabmelidan _ Retinaculum mm. flexorum da terf-Ziris aponevrozidan; umagrdeba
ceris proqsimaluri falangis fuZes.
ceris mokle momxreki kunTi _ m. flexor hallucis brevis
lateralur jgufs ekuTvnis:
nekis ganmzidveli kunTi _ m. abductor digiti minimi
nekis mokle momxreli kunTi _ m. flexor digiti minimi brevis

zurgis kunTebi- musculi dorsi

I-Sre-zedapiruli kunTebi

1. trapeciuli k.-m.trapezius

2. zurgis uganieresi k.-m. larissimus dorsi

6
 3. didi mrgvali k.-m. teres major

4. მცირე მრგვალი კ.-m. teres minor

II-Sre

1. didi rombisebri k.- m. rhomboideus major

2. mcire rombisebri k.- m. rhomboideus minor

3. beWis amwevi k.- m. levator scapule

III-Sre-zurgis Rrma kunTebi.

1. ukana zemo dakbiluli k.- m. serratus posterior superior

2. ukana qvemo dakbiluli k.- m. serratus posterior inferior

3. Tavisa da kisris salmunis kk.- mm. splenius capitis et cervics

4. zurgis gammarTveli k.- m. ereqtor spine.

5. ugrZesi k.- m. longissimus

6. TeZo-neknis k.- m. iliocostalis

7. wnetiani k.- m. spinalis

ganiv-wvetiani k.- m. transversospinalis

naxevradwvetiani k.- m. semispinalis

wvetTaSua kk.- mm.interspinalis

8. mravalwilovani k.- m. multifidi

9. mbrunveli kk.- mm. rotatores

10. neknebis amwevi kk.- mm. levatores costarum

IV-Sre-kefis mokle kunTebi:

1. Tavis didi ukana swori k.- m. rectus capitis posterior major

2. Tavis mcire ukana swori k.- m. rectus capitis posterior minor

3. Tavis zemo iribi kk.- m. obliqus capitis superior

4. Tavis qvemo iribi kk.- m. obliqus capitis inferior