Varyasyon ng Wika

Homogeneus at Heterogeneous na wika

Homogeneous ang wika kung pare-parehong magsalita ang lahat ng gumagamit nito.
(Paz, et.al.2003).

Heterogenous na Wika – wikang iba-iba ayon sa lugar, grupo, at pangangailangan ng

paggamit nito, maraming baryasyon na wika. Ito ay nagtataglay o binubuo ng
magkakaibang kontent o element heteros – nangangahulugang  magkaiba 
samantalang ang genos – nangangahulugang uri o  lahi.

Nag-uugat ang mga barayti ng wika sa pagkakaiba-iba ng mga indibidwal at grupo, maging ng
kani-kanilang tirahan, interes, gawain, pinag-aralan at iba pa.

Dayalek/Dayalekto – ito ang barayti ng wikang ginagamit sa isang pangkat ng mga tao
mula sa isang partikular na lugar tulad ng lalawigan, rehiyon at bayan. Ang barayti ng
wikang nalilikha ng dimensyong heograpiko. Tinatawag din itong wikain sa ibang aklat.
Ito ang wikang ginagamit sa isang partikular na rehiyon, lalawigan o pook, malaki man o
maliit. Ito rin ang wikang sinasalita ng isang neyographical.

Halimbawa: pakiurong nga po ang plato (Bulacan – hugasan)

                    pakiurong nga po ang plato (Maynila – iusog)

Idyolek - ito ay pansariling paraan, nakagawiang pamamaraan  o istilo sa pagsasalita.

Makikita rito ang katangian at kakanyahang natatangi ng taong nagsasalita o ng isang
pangkat ng mga tao. ( uri ng wikang ginagamit at iba pa). Ito rin ang Individwal na estilo
ng paggamit ng isang tao sa kanyang wika.

Halimbawa: Tagalog – Bakit?

                    Batangas – Bakit ga?
                    Bataan – Bakit ah?
                    Ang idyolek ni Marc Logan – paggamit ng salitang magkakatugma
                    Ang idyolek ni Mike Enriquez – hindi namin kayo tatantanan
                    Ang idyolek ni Kris Aquino -  Aha!, ha, ha… okey! Darla!

Sosyolek - naman ang tawag sa barayting nabubuo batay sa dimensyong sosyal o

nakabatay sa katayuan, antas o sa pangkat na kanyang kinabibilangang panlipunan.
Tinatawag din itong sosyal (pamantayan) na barayti ng wika dahil nakabatay ito sa mga
pangkat panlipunan, paniniwala, oportunidad, kasarian, edad at iba pa. Ito ay may
kinalaman din sa katayuang sosyo-ekonomiko ng nagsasalita.

Halimbawa: Wika ng mag-aaral - Oh my God, nakatabi ko kanina sa bio ang  crush ko!      
                    Tapos nakasabay ko pa s'yang mag-lib! (estudyante)
                    Wika ng matanda - Ano ikamo, wala pa ang tatay n'yo diyan? Aba at saan
na 
                    naman napunta ang damuhong 'yon? Malilintekan 'yon sa akin! (matanda)

Iba’t Ibang Sosyolek

1. Gay Lingo – ang wika ng mga bakla.  Ginamit ito ng mga bakla upang mapanatili
ang kanilang pagkakakilanlan kaya binago nila ang tunog o kahulugan ng salita.

Halimbawa: Churchill para sa sosyal, Indiana jones para sa hindi sumipot,

begalou
                               para sa malaki, Givenchy para sa pahingi, Juli Andrews para sa
mahuli.
2.  Coňo - tinatawag ding coňotic o conyospeak isang baryant ng Taglish o salitang
Ingles na hinahalo sa Filipino kaya nagkaroon ng coede switching. Kadalasan din itong
ginagamitan ng pandiwang Ingles na make at dinugtong sa Filipino.  Minsan kinakabitan
pa ito ng ingklitik na pa, na, lang at iba pa.

Halimbawa: Let’s make kain na… wait lang I’m calling ana pa… We’ll gonna
make
                               pila  pa…It’s so  haba na naman for sure.

3.  Jejemon o Jejespeak – ay isang paraan ng pagbaybay ng hehehe at ng salitang

mula sa Hapon na pokemon.  Ito ay nakabatay rin sa mga Wikang Ingles at Filipino
subalit isinusulat nang may pinaghalo-halong numero, mga simbolo, at may
magkasamang malalaki at maliliit na titik kaya’t mahirap basahin at intindihin lalo na
nang hindi pamilyar sa jejejetyping. Madalas na nagagamit ang mga titik H at Z.

Halimbawa: 3ow phow, mUsZtAh nA phow kaOw? - Hello po, kumusta po kayo?
                    aQcKuHh iT2h - Ako ito
                                iMiszqcHyuH - I miss you

4.  Jargon - ang mga tanging bokabularyo ng isang partikular na pangkat ng isang
propesyon, artikula na trabaho, o  gawain ng tao.

Halimbawa: abogado – exhibit, appeal, complainant

                    guro – lesson plan, class record, Form 138

Etnolek – ito ay barayti ng wika mula sa mga etnolengguwistikong grupo.  Ang salitang
ito ay nagmula sa pinagsamang etniko at dialek. Taglay nito ang mga salitang nagiging
bahagi ng pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko.

Halimbawa: Vakkul – gamit ng mga Ivatan na pantakip sa ulo sa init man o ulan
                    Bulanon – full moon
                    Kalipay – tuwa o ligaya
                    Palangga – mahal o minamahal
                    Shuwa – dalawa
                    Sadshak – kaligayahan
                    Peshen – Preshen

Register – ito ang barayti ng wika kung saan naiaangkop ng isang nagsasalita ang uri
ng wikang ginagamit niya sa sitwasyon at sa kausap.  Nagagamit ng nagsasaita ang
pormal na tono ng pananalita kung ang kausap niya ay isang taong may mataas na
katungkulan o kapangyarihan, nakatatanda o hindi niya masyadong kakilala.
Pagkakaroon ng pagbabago ng wika sa taong nagsasalit o gumagamit ng wika ayon sa:
a. Tono ng kausap o tagapakinig (tenor of discourse) – naaayon ang wika sa
sino                      ang nag-uusap.
b. Paksa ng pinag-uusapan (field of discourse) – batay sa larangan na
tinatalakay at                  sa panahon.
c. Paraan o paano nag-uusap ( mode of discourse) – pasalita o pasulat
pagtalima sa
               mga panunturan dapat sundin batay sa uri ng piniling paraan ng pag-uusap.

Halimbawa: Paggamit ng pormal na wika sa simbahan, talumpati, pagpupulong at

pagsulat                       ng aklat pangwika o pampanitikan o pormal na sanaysay.
                    Paggamit ng di pormal na wika sa pagsulat ng komiks, talaarawan at liham
                    pangkaibigan o di pormal na paraan ng pagsasalita kung ang kausap ay                           
kaibigan, malalapit na kapamilya, kaklase o kasing-edad
Ekolek - Barayti ito ng wika na karaniwang nabubuo at sinasalita sa loob ng bahay.
Taglay nito ang kaimpormalan sa paggamit ng wika subalit nauunawaan ng mga
gumagamit nito.

Halimbawa: Mamita
                    Lolagets
                    Papsy
            
Pidgin - ito ay umusbong na bagong wika na tinatawag sa Ingles na Nobody’s Native
Language o katutubong wikang di pag-aari ninuman. Ito ay bunga ng pag-uusap ng
dalawang taong parehong may magkaibang unang wika kaya’t di magkaintindihan dahil
hindi nila alam ang wika ng isa’t isa kaya magkakaroon sila ng makeshift language.
Dahil dito makakalikha sila ng isang wikang pinaghalo ang kanya-kanya nilang unang
wika.

Halimbawa: Ang pagpunta ng mga Kastila noon sa Zamboanga nakabuo sila ng wikang
                    pinaghalong Espanyol at Katutubong Wika ng Zamboanga.
                                                                                      
Creole - ay isang  wika na unang  naging pidgin at kalaunan ay naging likas na wika
(nativized) na ng mga batang isinilang sa komunidad ng pidgin.  Nagamit ito sa
mahabang panahon hanggang sa magkaroon ng pattern o tuntuning sinusunod na ng
karamihan.

Halimbawa:  ang wikang Chavacano