Доситеј Обрадовиќ- централна фигура во српската литература

Димитрије „Доситје“ Обрадовиќ бил српски писател, филозоф, драматичар,

либретист, преведувач, лингвист, патник, полиглот и прв министер за образование
на Србија. Влијателен протагонист на српската национална и културна ренесанса,
тој се залагаше за просветлување и рационалистички идеи, додека останува
српски патриот и приврзаник на Српската православна црква. Тој бил централна
фигура во српската литература во втората половина на XVIII век.

Роден е во романскиот дел на Банат од Австрија во тоа време. Основач на

современата српска литература, на кој најчесто се споменува неговиот мононим,
сам по име. Тој станал монах во српскиот православен манастир Хопово, во
регионот Срем, и го стекнал името Доситје (Доситеј), но ја напуштил таа покана и
се качил на патувања низ цела Европа, каде ги добил идеите за европско
просветлување и рационализам. Воден од вакви идеи, тој работел на
просветлување на својот народ, каде што преведел разни дела, меѓу кои
најпознати се басните Есоп, а потоа напишал дела, пред се од типот на
програмата, меѓу кои „Животот и врските“ е најпознат.Тој беше основач и
професор на Големата школа, претходник на Универзитетот во Белград. Доситје
беше првиот поттикнувач на образованието во Советскиот Сојуз и автор на
свечената песна „Востани србије“.Родителите на Димитри биле занаетчии, а тој ги
изгубил многу рано. Тој се школувал од неговите роднини и бил вреден и успешен
студент. Тој редовно читал црковна литература и сакал да се посвети на аскетски
живот. Како учител и локален воспитувач или како гостин во манастир, тој ги
посетува скоро целиот Балкан и Мала Азија, потоа Италија, Германија, Франција,
Англија, Австрија и Русија. Поминал неколку години во Смирна, како ученик на
познатото грчко теолошко училиште на Јеротеј Дендрин. Тука и во Крф добро
научил грчки јазик, литература и филозофија. После тоа, тој живеел повторно во
Далмација како учител, потоа во Задар и Трст. Од Трст замина во Виена, каде
помина цели шест години учејќи германски јазик и култура. Како наставник по јазик
тој одел од Виена во Карловац и Молдавија. Тој само го отстранил правото на
својот монах кога се запишал во Хале за да слуша филозофија. Тој ги продолжил
своите филозофски студии во Лајпциг и самиот почнал да пишува таму. Во 1783
година тој го печати своето прво и најдобро дело Животот и врските. Патувал
понатаму во Париз, Лондон и Русија, каде бил повикан како учител на военото
училиште. Востанието го нашло во Трст. Уште од самиот почеток, тој се ставил во
служба на српските востаници: прво купи донации за нив, а потоа извршил разни
доверливи мисии меѓу востаниците и Русија, и конечно се преселил во Србија.
Како најпросветлен и научен Србин од своето време, тој стана првиот министер за
образование меѓу Србите, организирал училишта, направи мир и ги поучувал
востаниците, станал член на Управниот совет и личен секретар и советник на
Караѓорѓев. Починал во 1811 година во Белград каде што неговите остатоци
одмараат во Белград, на влезот во Соборниот храм, иако неговата изразлива
желба беше да биде погребана покрај фонтаната Хајдук во белградскиот
Косутњак.

Со својата книжевна и просветителска дејност, Доситеј Обрадовиќ му

помогнал на својот народ да направи крупен чекор во неговиот историски развиток
и затоа му припаѓа челно место во новата литература и културна историја на
Србите.