ენა და აზროვნება (մտածողություն)

ენა საზოგადოებრივი მოვლენაა. ადამიანები ურთიერთობის პროცესში ერთმანეთს

უზიარებენ აზრებს, ერთმანეთს აგებინებენ, რაც სათქმელი აქვთ. მოლაპარაკის აზრები
მსმენელამდე აღწევს ენის (հասնում է) საშუალებით .
ზოგჯერ ჰგონიათ, რომ ჩვენს ცნობიერებაში (գիտակցություն) აზრები
მზამზარეულად(բոլորովին պատրաստ) მოიპოვება (առկա է լինում). ეს არ
შეეფერება(համապատասցանում է ՝սազում է ) სინამდვილეს. სანამ აზრი სიტყვებში არ
გამოგვითქვამს, ის არ შეიძლება იყოს გარკვეული (պարզաբանված՝ պարզ), დანაწევრებული,
ჩამოყალიბებული (կազմակերպված) სახის. აზრი ყალიბდება(ձևավորվում է) სიტყვის
მეშვეობით და სიტყვაში. სიტყვაში ისხამს აზრი ხორცს (մարմնավորվում է). ის, რაც
ცნობიერებაში მოგვეპოვება, სანამ მას სიტყვებით გადმოვცემდეთ, სხვა არაფერია, თუ არა
აზრის შინაარსი.
ვთქვათ, ჩვენ წინ მწვანე ბალახია. მისი დანახვა ჯერ კიდევ არ ნიშნავს, რომ ჩვენ გვაქვს რაიმე
აზრი მწვანე ბალახის შესახებ, მაგრამ თუ ჩვენს აღქმაში (ընկալման մեջ) გამოვყოფთ
( կառանձնացնենք՝ դուրս կհանենք)‘ბალახს“, როგორც სინამდვილეში არსებულ(գոյություն
ունեցող) საგანს (առարկա) და „მწვანეს“, როგორც თვისებას(հատկություն), შემდეგ კი
მივკუთვნებთ ( կհատկանենք) „ბალახს“, როგორც მის თვისებას (მწვანე ფერს), მივიღებთ
აზრს: „ბალახი მწვანეა“.
როცა ჩვენ გამოვთქვამთ აზრებს, ჩვენ ვანაწევრებთ სათანადო (պատշաճ) შინაარსს,
ვამყარებთ (հաստատում ենք) მიმართებას (հարաբերակցություն) დანაწევრებული
შინაარსის ელემენტებს შორის. ამიტომ ამბობენ, რომ ნორმალური ადამიანის აზროვნება
დისკურსიულია (ე.ი. დანაწევრებადია (մասնատելի է) და დისკურსიული ვერბალურიცაა
(բանավոր) ე.ი. მეტყველებითია.
აზრის დანაწევრების პროცესში მონაწილეობს ე.წ. შინაგანი (ներքին) მეტყველება. ის
აზროვნებასთან უშუალოდაა დაკავშირებული და ამიტომ მათ ხშირად აიგივებდნენ
(նույնացնում են) - აზროვნება სხვა არაფერია , თუ არა უსიტყვოდ ლაპარაკიო. ამის
მიუხედავად, არ შეიძლება, რომ ენისა და აზროვნების ერთიანობა მათ იგივეობად(որպես
նույնություն) მივიჩნიოთ.
აზროვნება არ არის მეტყველება, მაგრამ ადამიანის აზროვნება მეტყველების
დაუხმარებლად (առանց օգնելու) ვერ განხორციელდება (չի իրականացվի): ნორმალური
ადამიანის აზროვნება ვერბალური აზროვნების სახით გვევლინება (մեզ է հայտնվում).
აქედან გამომდინარე (սրանից ելնելով) ისმის შეკითხვა - რა არის უფრო
არსებითი(էական) ენისათვის: ის, რომ ენა ურთიერთობის საშუალებაა თუ ის, რომ ენა აზრის
ხორცშესხმაა? ენა შეიქმნა ადამიანთა საზოგადოებაში, როგორც ურთიერთობის საშუალება
და არა, როგორც აზრის გამოხატვის საშუალება.თუ ენას ურთიერთობის საშუალებად აღარ
ხმარობენ , მასზე აზროვნებაც არ იქნება საჭირო. დედანაზეც კი ვეღარ აზროვნებს ადამიანი,
თუ საშუალება არა აქვს მასზე ისაუბროს, გამოიყენოს ის ურთიერთობისათვის.
ენის საზოგადოებრივ არსს (էություն) განსაზღვრავს მისი დანიშნულება
(նշանակություն՝կոչում) - იყოს ურთიერთობის საშუალება (მაშასადამე „საკომუნიკაციო
ფუნქცია (գործառույթ)“) და არა აზრის საშუალებად ყოფნა ( ე.წ. „ექსპრესიული ფუნქცია.“)

საშინაო დავალება:

1.ამოიწერეთ ტექსტიდან ზმნები და შეუწყვეთ პირები

1)უზიარებენ-ისინი მას მას
2) აგებინებენ-ისინი მას მას
3) აღწევს-ის მას
4) ჰგონიათ-მათ ის
5) ყალიბდება-ის
6) ისხამს-ის მას
7) გვაქვს-ჩვენ ის
8) გამოვთქვამთ-ჩვენ მას
9) მონაწილეობს-ის
10) გვევლინება-ის ჩვენ
11) ხმარობენ-ისინი მას
12) ვამყარებთ-ჩვენ მას
2. მოიფიქრეთ ტექსტთან დაკავშირებით 5 შეკითხვა
1) რას ისხამს სიტყვაში აზრი?
2) რატომ ამბობენ, რომ ნორმალური ადამიანის აზროვნება დისკურსიულია?
3) ნორმალური ადამიანის აზროვნება რა გზით გვევლინება?
4) მწვანე ბალახის დანახვა, ჯერ კიდევ რატომ არ ნიშნავს, რომ ჩვენ გვაქვს რაიმე აზრი მის
შესახებ?
5) რის საშუალებით მოლაპარაკის აზრები მსმენელამდე აღწევს ?
3. წარმოიდგინეთ, რომ ქართული ენა ადამიანია, როგორ დაახასიათებდით მას?
ქართული ენა ჩემი ყველაზე ახლობელი, კარგი და ლამაზი მეგობარია.ჩვენ ერთმანეთს
ვიცნობდით ბავშვობიდან, უფრო სწორად სკოლის პერიოდიდან, მაგრამ ამ ორი წლის
განმავლობაში უფრო დავახლოვდით.მისი ყველა სიტყვა თითქმის კარგად მესმის, ყველა
წინადადება და აზრი გასაგებია ჩემთვის.სამწუხაროდ ის ჯერჯერობით არ მესმის კარგად,
მეუმბობა, რომ შეცდომები მაქვს ლაპარაკის დროსაც და წერის დროსაც. ის იმდენად კარგი
ადამიანია, რომ ყოველი შეცდომის დროს მეხმარება და კარგად მიხსნის,თუ რადა როგორ
უნდა იყოს.ის მეუბნება, რომ ყველაფერი კარგად იქნება და არ უნდა ვიყო დეპრესიული.მისი
რჩევები ძალიან მომწონს და ვაფასებ.მას აქვს ძალიან კარგი ხასიათი,თუმცა მისი შინაგანი
სტრუქტურა ცოტა რთულია. ჯერჯერობით ჩემთვის გაუგებარია მისი შინაგანი ხასიათი,
მაგრამ იმედი მაქვს, რომ ერთი წლის განმავლობაში გავიცნობ როგორც გარეგნულად, ასევე
ხასიათით.მას აქვს მოქნილი გონება და მაღალი პასუხისმგებლობის გრძნობა.ახლა ვოცნებობ
დადგეს ასეთი დღე,რომ როდესაც ჩვენ ერთად დავსხდებით ყავის დასალევად, ისიც კარგად
მე გამიგებს და მე მას გავუგებ მას.

4. შეადგინეთ წინადადებები ახალ სიტყვებზე.

1)ჩემი აზრით, რაიმეს სწავლა სწორად აზროვნების შედეგია.
2)ზამთარში ჩვენთან თოვლის საფარი 90 სანტიმეტრს აღწევს.
3)მასწავლებელს აქვს სათანადო ცოდნა ისტორიის შესახებ.
4)სამყარო თითოეულის აღქმაში სხვადასხვანაირადა.
5)ახალქალაქი ტურიზმის ცენტრად ყალიბდება.
6)ჩვენი დღევანდელი გეგმა უკვე ჩამოყალიბებულია.
7)სახლში მაქვს გარკვეული ეპოქის ისტორიული რუკა.
8)ყველა ასაკის ბავშვს სხვადასხვა მულტფილმი შეეფერება.
9)არსებობს ისეთი საშიში ფილმი,რომელიც ცნობიერებაში რევოლუციას ახდენს.
10)ძალიან მომწონს ვერბალური გამოცდის ფორმა.