Лоренцова и амперова

сила
 Заемно дејство помеѓу
електричен полнеж во движење и
магнетното поле
ꙍ Магнетното тело и спроводник низ кој
тече струја заемно дејствуваат со
сила.
ꙍ Кога низ спроводникот тече
струја,низ него се движат електрични
полнежи,т.е електрони.
ꙍ Силата која го поместува
спроводникот е сила со која
магнетното поле дејствува на
електроните во движење.
ꙍ Може да се провери на следниов
начин:
Да земеме осцилоскоп,да го вклучиме но
на влезот да не донесеме никаков
сигнал.На екранот на оцилоскопот ќе
се појави хоризонтална права
линија,оваа линија е испишана од
електроните кои се испратени од
електронската пушка на катодната
цевка и паѓаат на екранот.Ако во
близина на екранот поставиме магнет
правата линија ќе се искриви.Ако го
поместиме магнетот и линијата
ќе се поместува и ќе ја менува
својата искривеност.
ꙍ Нека еден електричен полнеж со
количество електричество Q се движи со
брзина v низ простор во кој владее
магнетно поле со магнетна идукција
B.При тоа,векторите на брзината и
магнетното поле нека зафаќаат агол
a.Силата со која дејствува магнетното
поле врз полнежот е дадена со следниов
израз:
FL = qvB sin a
Оваа сила се нарекува ЛОРЕНЦОВА СИЛА.
Лоренцова сила — комбинација на
електрични и магнетни сили на точкест
полнеж предизвикани од електромагнетните
полиња.
Ако а=90,векторите на брзината и на
магнетната идукција бидат нормални еден
на друг тогаш sin a =1 и равенката добива
поедноставен облик:
FL = q v B

ꙍ m е маса на честицата
ꙍ a има иста насока како и лоренцова
сила

ꙍ Равенка 3
ꙍ Центрипеталното забрзување се
изразува преку брзината на честицата
v и радиуисот на честицата по која се
движи честицата

ꙍ Од равенката 4 и 5 следува
изразот:
ꙍ На крај ја добиваме
равенката за радиусот на патеката по
која се движи полнежот
 Магнетно поле на спроводникот низ
кој тече струја

ꙍ Спроводникот низ кој тече струја

заемно дејствува со магнет, пто значи
дека околу себе создава магнетно поле.
ꙍ Истото ќе го докажеме со еден
експеримент
ꙍ - Низ еден картон се поставува еден
спроводник. Каронот се поставува
хоризонтално и на него се “посејуваат”
железни струганици. Кога се пушта
 струја низ спроводникот, струганиците
се подредуваат околу спроводникот во
вид на концентрични кружници.
Магнетно поле на спроводникот низ
кој тече струја

ꙍ Кога ќе протече струја, околу

спроводникот се појавува магнетно
поле. Силовите линии се во облик на
кружници кои лежат во рамнини нормални
на спроводникот. Како се оддалечуваме
од спроводникот, густината на силовите
линии се намалува, односно магнетното
 поле станува послабо. Десната рака ја
употребуваме за да ги определиме
насоките на Амперовата и Лоренцовата
сила, но се користи и правилото на
свиени прсти на десната рака за да се
определи насоката на магнетните силови
линии.
ꙍ Независно од обликот на спроводникот,
кога низ него тече струја, во неговата
околина се формира магнетно поле.
ꙍ Спроводникот се фаќа со десната рака,
такашто испружениот палец ја покажува
насоката на течење на струјата.
Свитканите прсти околу спроводникот ја
покажуваат насоката на магнетните
силови линии.
 Магнетна индукција

ꙍ Колку е појака струјата што тече низ

спроводникот, толку е поголема
магнетната индукција. Таа е
правопропорционална со јачината на
струјата, односно, ако два пати се
зголеми јачината на струјата, и
магнетната индукција ќе се зголеми за
два пати. Експреиментот со железните
струганици ни покажа дека ако се
оддалечуваме од спроводникот полето
ослабува. Тоа ни покажува дека
 магнетната индукција е обратно
пропорционална со растојанието, што
значи:
ꙍ За да имаме равенство ни треба уште
еден коефициент на пропорционалност

ꙍ Оттука ја добиваме формулата за

пресметување на магнетната индукција
околу прав спроводник низ кој тече
струја со јачина l.
ꙍ Константата μ има физичко значење и се
вика магнетна константа или магнетна
 пермеабилност во вакуум. За вакуум таа
изнесува:
ꙍ Најчесто магнетната констнта се
изрезува во H/m (хенри врз метар).
Заемно дејство помеѓу два паралелни
спроводника низ кој тече струја

ꙍ Два паралелни спроводника низ кои течат

струи со исти насоки се привлекуваат, а
со спротивни се одбиваат.
ꙍ Да ја пресметаме силата со која заемно си
дејствуваат овие спроводници.
Координатниот почеток на координатниот
 систем да го поставиме во точката О на
првиот спроводник низ кој тече струја со
јачина l1. Точката m се наоѓа на вториот
спроводник низ кој тече струја со јачина
l2. Магнетната индукција на полето
создадено од првиот спроводник во точката

М е:
ꙍ
ꙍ Вториот спроводник се наоѓа во магнетното
поле создадено од првиот спроводник. Ако
должината на вториот спроводник е l,
тогаш силата со која првиот спротовник
дејствува на вториот е:
ꙍ Силата на заемното дејство помеѓу два
паралелни спроводника низ кои тече
 струја, кога тие се поставени во вакуум:

ꙍ Низ два многу долги и многу тенки

паралелни спроводници тече еднаква струја
со јачина од 1 А, ако тие се поставени во
вакуум на растојание од 1м и на секој 1м
од својата должина си заемно дејствуваат
со сила од по 2.10-7 N
Изработил: Магдалена Бејаксока IV-7
 Сениха Тмушиќ IV-1
Порф.Ментор: Сашо Кочоски
Како се одвива циркулирањето на крвта?
o Во прицип циркулирањето на крвта може да се
спореди со воз кој кружи околу земјата,
товарајќи и растоварајќи од тоа што го носи
во местата што ги поврзува. На пример, ако
крвта тече низ капиларите околу воздушните
кесиња во белите дробови, се снабдува со
кислород и го испушта јаглеродниот диоксид.
Потоа кога оваа оксигенирана крв се пумпа до
капиларите во другите делови на организмот,
го предава кислородот и го прфаќа
јаглеродниот диоксид и другите супстанци што
се производ на клеточните активности.
o Крвотокот се разликува кај различни
организми.
ꙍ Безрбетните животни имаат отворен крвоток што
значи дека крвта од срцето и крвните садови
се излива помеѓу ткивата и тука се врши
размена на гасови. Во затворен крвоток крвта
се движи низ крвните садови (артерии, вени и
капилари) и не се излева помеѓу ткивата.
ꙍ Рбетниците имаат затворен крвоток.
Разликуваме единечен и двоен крвоток. Рибите
имаат единечен крвоток бидејќи кај нив крвта
минува низ срцето само еднаш.
 Електромагнетско мерење:
o Овој методот е поставен врз база на движење на
електризирани честички во магнетно поле. Познато е
дека кога дел од струен спроводник се придвижува со
брзина v во магнетно поле со магнетна индукција В
на неговите краеви се индуцира електромоторна сила
(ЕМС) која може да се измери со соодветен
инструмент. Измерената потенцијална разлика, на
краевите на спроводникот со должина L, е зададена
со : U=vBd која укажува дека припозната
потенцијална разлика меѓу краевите на спроводникот
може да се определи брзината со која се тој се
придвижува.
o Да претпоставиме дека низ крвен сад (на пример,
артерија) со дијаметар d поставен во магнетно поле
B , Nа+ и Cl- јони се движат со определена брзина
 v. Силата F m+ која дејствува на позитивните јони
според насоката на B и v прикажана на сликата
нагоре, а силата F m- која дејствува на негативните
јони е насочена надоле. Под влијание на тие сили
јоните се движат кон спротивните ѕидови на
артеријата. Оваа поларизација на јоните создава
електрично поле Е еквивалентно со полето на плочест
кондензатор. Ова поле всушност дејствува на јоните
со сили F el+ и F el-.
o Концентрацијата на полнежите на јоните со
спротивен занк на ѕидовите од артеријата
се наголемува се дотогаш додека
електричното поле не достигне таква јачина
што F el+ = F el-. При состојба на
 динамичка рамнотежа F el+/- = F m+/-, па
може да се запише:

ꙍОд последната равенка за брзина се добива

v=U / Bd.
o Равенката покажува дека за брзината на струење на крвта
може да се суди според потенцијалната разлика U која
 може да биде измерена со инстумент поврзан со електроди
поставени на спротивните ѕидови од крвниот сад. Така,
знаејќи ја потенцијалната разлика U, магнетната
индукција B и дијаметарот на крвниот сад d, можно е да
се определи брзината v на крвта.
o При користење на константно магнетно поле мерењето на
брзината е сврзано со низа тешкотии. Потенцијалната
разлика е многу помала од акциониот потенцијал на
мускулите, срцето или нервните влакна кој изнесува
неколку mV. Освен тоа настанува и поларизација на
електродите што е појавува како шумови. Вообичаен начин
да се реши тој проблем е наместо константно магнетно
поле, да се користи променливо магнетно поле со висока
фреквенција. Обично, кога магнетното поле се менува по
синусен закон, по истиот закон ќе се менува и
индуцираната електромоторна сила што е последица од
струењето на крвта. На тој начин би се избегнале
влијанијата од поларизацијата на електродите.
НАИЗМЕНИЧНА СТРУЈА
 Наизменична струја претставува струја чија насока и
големина постојано се менуваат и тоа најчесто според
законот на синус.

Извор на ЕМС на наизменична струја е

генератор. Шематски изглед на
генератор:
1.индуктор(статор) кој
претставува магнет и создава
постојано магнетно поле.
2. подвожна рамка-калем ABCD (ротор),
дел што ротира со постојана аглова
брзина во просторот во кој се наоѓа
постојаното магнетно поле.
3. контактен дел со комплет на
четкици преку кој се однесува
индуцираната струја.
Низ рамката, поставена како на
сликата, постои магнетен флукс
чија формула е:

каде што B e магнетната

индукција на магнетното поле,
S е плоштината на површината
опфатена со рамката, а алфа е
аголот меѓу силовите линии на
магнетното поле и нормалата на
површината во која лежи
рамката.
 Се покажува теориски дека
индуцираната електромоторна
сила е

Каде што l-должина на спроводниците,

AB=CD=l – активни спроводници кои при
вртење се индуцира ЕМС. Па така
вкупната индуцирана ЕМС е дадена со:

Величината: ꙍBS е константа и

ја има максималната,
амплитудна вредност на
електромоторната сила ꙍ0.
Фазата на ЕМС е ꙍ*t. ЕМС е
осцилаторна функција од
времето чиј што период на
осцилирање е T=2∏/ꙍ
 Aко наместо рамка, како
При ротацијата, движењето на роторот се употреби калем
спроводниците AB и CD станува по со N навивки, тогаш
кружница со дијаметар d=AD како на
сликата 2 (претходен слајд) и со
линиска брзина:
Ако колото е затворено и во
него е поврзан само отпорник
како на слика 4, тогаш низ
колото тече струја со исто така
синусоидна зависност од
времето:
ЕФЕКТИВНИ ВРЕДНОСТИ НА
НАИЗМЕНИЧНА СТРУЈА
Ефективна вредност на
наизменичната струја
претставува вредноста на онаа
постојана струја која за исто
време низ исто коло ослободува
исто количество топлина како и
наизменичната.
Наизменичната струја се
карактеризира со следниве
физички параметри: моментна,
ефективна и максимална
вредност на наизменичната
струја.
Каде што I0 и V0 се
амплитудните
вредности на
струјата и напонот.