UP and DOWN.

UP - ინგლისურ ენაში არის ზმნიზედა, წინდებული და ასევე- ზედსართავი

სახელი. UP არის ანტონიმი სიტყვისა - Down.

ძველ ინგლისურში, აღნიშნული სიტყვის -UP შესატყვისი უცვლელია, პროტო-

გერმანულ ენებში გვაქვს „UPP“ რომელიც მომდინარეობს Old Frisian, old Saxon
სიტყვებისგან- UP, UPWARD. OLD High German ენებში გვაქვს - oba, German- ob, ასევე
auf. ხოლო პროტო ინდო ევროპულ ენებში ძირი მომდინარეობს სიტყვისგან „UPO”-
“under”,

სუტყვა UP-ს ვიყენებთ ზმნიზედად როდესაც ვსაუბრობთ ქმედებებზე,

რომელიც მიმართულია უფრო მაღალთან (რიცხვი, ლეველი) და ა.შ.

მაგ: She put the books up on the highest shelf.

The good weather has pushed sales of summer clothes up.
We light the fire every night and that heats the room up.

ვიყენებთ Up-ს როგორც წინდებული, მაგალითად მაშინ, როცა ვსაუბრობთ მაღლა-

ზე.
მაგ: My grandparents live just up the road.
I followed Vivian up the stairs, where there was a small dining room.

ასევე, Up ვიყენებთ, როგორც ზედსართავი სახელი მაშინ, როდესაც ვლაპარაკობთ

თანხის გაზრდაზე და ა.შ.
მაგ:The price of fuel is up again.
It was cold yesterday but the temperature is up today.

ასევე, Up სიტყვა გვხვდება ციფრებთანაც. მაგ: There were up to 100 guests at the
wedding.

UP გვხვდება ნაწილაკის ფუნქციითაც ინგლისურ ენაში. მაშინ, როდესაც

ფრაზალურ ზმნებშია.
მაგალითად: He was brought up by his grandmother.
Don’t give up. You will find a job.

UP- გამოიყენება ხშირ შემთხვევაში ზმნებთან როგორიცაა Jump and

Pull, Give და მსგავს ფრაზულ ზმნებთან, მაგალითად - give up, wash up და
ა. შ.
UP ძალიან ხშირად გამოიყენება ინგლისურ ენებში უშუალოდ
სათაურებში. მაგალითად, გაზეთებში ვაწყდებით მის მსგავს

ფორმირებას: The Wind-Up Bird Chronicle- Haruki

Murakami ავტორი.
ხშირია აღნიშნული სიტყვის სხვა და სხვა წინადადებებში ფორირება,
მაგალითად: It’s up to you, - შენზეა დამოკიდებული. თანამედროვე
ინგლისურში ვხვდებით- Hi, What’s UP? - გამარჯობა, რა ხდება?
Time is UP, დრო გავიდა.
Drink UP- სწრაფად დალიე.
What are you up to? რას აკეთებ?

ფორმალურ საუბრებშიც გვხვდება, როგორიცაა:

Pump up the volume - ხმას აუწიე.

ქართულ ენაში ძალიან ბევრი განმარტება მოეძებნება სიტყვას - up.

მაგალითად: მაღლა, ზევით.

როგორც ქართული ენის მოდელირების ასოციაცია გვამცნობს, მაღლა-ს

მრავალგვარი განმარტებაა ცნობილი. მაგალითად:
მაღლა დგას- თავი სხვაზე მეტი ჰგონია.
ცხვირს მაღლა იწევს- ამპარტავნობს,
მაღლა სახლი- ორსართულიანი სახლი,
თავს მაღლა არ იღებს- ბევრს მუშაობს.
მაღლა ლაპარაკობს- ხმამაღლა საუბრობს.
მაღლა აყენებს- პატივს სცემს.

ქართულ ენაში აღნიშნული სიტყვები მრავლად გვხვდება ცნობილ

მწერლებთან, როგორიცაა: „ადამიანის გონება ისე მაღლა დგას
მაიმუნისაზზე, როგორც ცა და დედამიწა“ - ამბობს გოგებაშვილი.
ვენი ხალხი... წელებზე ფეხს იდგამს, თავს მაღლა არ იღებს,
ჯაფას არ ერიდება, წერს ილია.
DOWN

down- იგივე დაბლა, მომდინარეობს ძველი ინგლისური სიტყვიდან -

Dune(off the hills)., რომელიც დაკავშირებულია გერმანულ
შესატყვისსთან - „Dune”. უელსურ ენაში შესატყვისია- Din , აღნიშნული
სიტყვები იზიარებენ ინდო ევროპულ ძირს. პროტო ინდო ევროპულ
ენებში, Dowh-nis არის ნაწარმოები ძირიდან -dewh. გერმანულ ენაში -
daune , ხოლო დანიურში - Dun.

ინგლისურ ენაში, Down როგორც ზმნიზედა გამოხატავს დაბალ გარემოებას.

მაგალითად: to come down the ladder.
He fell down.

ასევე, როგორც წინდებული, იგი გვხვდება გარემოების, გარემოს გათვალისწინებით .

მაგალითად: They ran off down the street.

როგორც ზედსართავი სახელი გვხვდება მრავალგვას სიტუაციაში:

მაგალითად: You seem very down today. - უხასიათოდ გამოიყურები.
He’s been down with a bad cold- ის ძალიან ავად იყო.

იგი მრავლად გვხვდება სლენგების ფორმითაც, მაგალითად:

I’m totally down with that- მე აუცილებლად თანახმა ვარ.
That music is down- ძაან მაგარი სიმღერაა.
After an hour at poker, he was down $10.- რომელიც მარცხთან არის კავშირში.
The computer has been down all day- კომპიუტერმა აურია მთელი დღეა და მსგავსი ბევრი.

როგორც არსებუთი სახელი, down გვხვდება შემდეგი ფორმით.

The business cycle experienced a sudden down.- მარცხი განიცადა.

როგორც ზმნა- He downed his opponent in the third round.

აღნიშნული სიტყვა ინგლისურ ენაში გამოხატავს ქმედებას, რომელიც მიმართულია

მაღლიდან დაბლა. „from a higher to a lower place or position“

იგი მიმართულების გამომხატველიცაა შემდეგი მიმდინარეობით :

Newhaven is down on the south coast..

Down გვხვდება ძალიან ბევრ ფრაზალურშიც, მაგალითად:

break down- გაფუჭება,
Shut down- დახურვა,

Bring down- გაფუჭება რამის,

Play down- რამის შემცირება,

take down- ჩაწერა

wear down- დარწმუნება

write down- რაღაცის ჩანიშვნა

და მრავალი სხვა.

ასევე, Down სიტყვა ხშირად გვხვდება სათაურებში:

მაგალითად: Can't Slow Down ( Lionel Richie album )

Don't Let The Sun Go Down On Me ( Elton John song)

I’m down- beatles song.
ასევე, გვხვდება წიგნების სახელებშიც : watership Down –
Richard adams და ასე შემდეგ.

გვცხვდება ძალიან ბევრი სამოტივაციო გამოთქმა , როგორებიცაა:

If you fell down yesterday, stand up today.-wells

Slow down and enjoy the moment you’re in and live your life to the fullest.”
― Nanette Mathews

ქართულ ენაში, down აღნიშნავს - დაბლა, ქვემო, ქვედა. იგი ანტონიმია

სიტყვისა - UP. იგი არის ზმნიზედა და ქართულ ენაში მისი სინონიმია-
ქვევით.
განმარტებითი ლექსიკონის თანახმად, მრავალი შესატყვისი
მოეძებება ინგლისურის მსგავსად ქართულ ენაშიც აღნიშნულ სიტყვას.
მაგალითად,
დაბლა დგას- ღირსება არ აქვს,
დაბლა თავს უკრავს- მოწიწებით იქცევა,
ჭერი დაბლა ჩამოდის- დიდი მხიარულება,
ცა ძირს ჩამოდისპ ძალიან წვიმს,
დაბლა სწევს- ამცირებს
დაბლა სახლი- ერთსართულიანი სახლი, ქვიტკირის.

მსგავსი ფორმით გვხვდება აღნიშნულ მრავალ დიდებულ პოეტთა

მიერ შექმნილ ნაწარმოებებში. მაგალითად:

ისტორიაში ყოფილა შემთხვევები, როდესაც დამპყრობელ ერს, ...და

პყრობილზე კულტურულად დაბლა დგომის გამო... თავისი ენა
დაეკარგოს (ივ. ჯავახ.)
 დაიჭექა თოფმა დაბლა და მაღლა ქორმა შეიფრთქიალა (აკაკი).

მისგან მრავალი სიტყვაა ნაწარმოები, მაგალითად:

დაბლაგვული, დაბლამდგომი, დაბლამყოფი და ა.შ.

სიტყვები UP და Down ძალიან ხშირად გამოიყენება ერთმანეთთან

მჭიდრო კავშირში, რადგან ანტონიმებია. მაგალითად: My internet
connection keeps going up and down. ასევე, ხშირად ხმარობენ
ადამიანის ათვალიერების დროს - he stared me up and down.

ამდენად რომ შევაჯამოთ შეიძლება ვთქვათ რომ ორვე ენაში მაღლა

და დაბლა- დიდი საემანტიკური დატვირთვა აქვს , საინტერესოა მისი
დეფინიცია სხვადასხვა რაკურსით და ამავდროულად
მნიშვნელოვანია მისი სწორად გამოყენება რადგანაც ერთმა სიტყვამ
შეიძლება გადაწყვიტოს ყველაფერი.
o