MEDICINSKI FAKULTET

Univerzitet u Banjoj Luci

Menadžment u stomatologiji

FUNKCIJE PRINCIPI I NJIHOV MENADŽMENT

Seminarski rad

PREDMET: Medadžment u stomatologiji

MENTOR: Prof. dr Vladan Mirjanić

STUDENT: Laura Smuda

Banja Luka, septembar 2019. godine

 SADRŽAJ

1. UVOD.................................................................................................................................3

2. MENADŽMENT U STOMATOLOGIJI............................................................................4

2.1. Funkcije menadžmenta....................................................................................................5

2.2. Opis pojedinih funkcija menadžmenta............................................................................6

3. ZAKLJUČAK...................................................................................................................12

4. LITERATURA.................................................................................................................13
 1. UVOD

Naime, sve aktivnosti u jednom organizacionom sistemu uopšteno ali i u okviru

zdravstvene ustanove kao sistema se, prema svome karakteru, mogu se podijeliti na dvije
osnovne grupe:

I. Izvršne aktivnosti, tj. aktivnosti koje se neposredno izvršavaju (npr. ljekarski

pregled, previjanje rane, utovar, istovar i sl.);

II. Dispozitivne aktivnosti, tj. aktivnosti kojima se konkretizuju, iniciraju i

usmjeravaju izvršne aktivnosti (npr. donošenje odluke o tome ko treba da
obavi određene izvršne aktivnosti, na koji način i u kom roku, zatim aktivnosti
na izdavanju naloga, ili koordinaciji izvršavanja pojedinačnih zadataka).

Odnos između izvršnih i dispozitivnih aktivnosti u jednom organizacionom sistemu

bitno zavisi od njegove veličine i njegovog organizacionog ustrojstva. Ukoliko je
organizacioni sistem veći i ukoliko je njegovo organizaciono ustrojstvo komplikovanje,
utoliko će dispozitivne aktivnosti u ukupnim aktivnostima biti više zastupljene i obrnuto.

Za razliku od tradicionalnog upravljanja organizacionim sistemima, za koji je bio

karakterističan analitički pristup i interdisciplinarno rješavanje poslovnih problema,
savremeni menadžment zdravstvene ustanove se odlikuje sintetičkim pristupom i
transdisciplinarnim rješavanjem poslovnih problema.

Putevi saznanja i sticanje uvjerenja o nečemu, posebno ako su u pitanju sistemi kao
što su zdravstvene ustanove i ljudske organizacije uopšte, nisu definitivno određeni i
razlikuju se s obzirom na društveno-političko uređenje države, te nivo ekonomskog razvoja i
socijalne brige u regionu. Stoga postoje brojni alternativni i čak rivalski pristupi istraživanju
ponašanja i upravljanja zdravstvenim organizacijama.

Zdravstveni sistem bi mogao da se definiše kao dio opšteg društvenog sistema,

odnosno jedan od njegovih podsistema, čiji je glavni zadatak unapređenje i očuvanje zdravlja.
Sa opštim društvenim razvojem, jača i razvoj zdravstvenog sistema i njegovog značaja i
uloge u opštem razvoju.

Stranica broj 3
 2. MENADŽMENT U STOMATOLOGIJI

Menadžment u stomatologiji mlada je naučna disciplina koja se tek treba potvrditi i na

osnovi koje ćemo moći donositi zaključke zasnovane na nauci. Ona je dragocjen alat i
tehnologija kojom se svakodnevno služimo svi koji neposredno i posredno pružamo
stomatološku uslugu: studenti i njihovi voditelji na kliničkim vježbama, ljekari – stomatolozi
kao voditelji svojih ordinacija ili kao zaposlenici u manjim ili većim sistemima, direktori i
direktori velikih kliničkih i polikliničkih ustanova.

Menadžment ili poslovno upravljanje u stomatologiji društvena je funkcija i

humanistička nauka s primjenom u prirodnim naukama i sektoru tercijarne uslužne
djelatnosti.

Menadžment je i poslovna organizacija ljudi, njihovo osposobljavanje da djeluju u

ostvarivanju zajedničkog cilja. To je svako ljudsko nastojanje sa svrhom okupljanja ljudi
različitih znanja i vještina sa velikom odgovornošću da u praksi primijenimo strategiju i
zadane ciljeve, razvoj i vođenje ljudi, mjerenje efekata te ponudu i prodaju usluga te
organizacije.

Menadžment u stomatologiji obuhvata i organizaciju i upravljanje poslovnim

sistemom i svim dijelovima tog sistema (npr. zaposlenicima, marketingom, financijama,
nabavkom i s još mnogo toga). Najčešće će se ta edukacija odnositi na manje sisteme - do 10
zaposlenih, jer je to okosnica stomatološke zdravstvene usluge. Međutim, stomatološka
ordinacija nije i jedini sistem u kojem diplomirani ljekar stomatolog može ostvariti i pronaći
sebe. Ta se znanja mogu sjediniti sa znanjima upravljanja i vođenja malih ili većih sistema do
više desetina, stotina pa i hiljada zaposlenih.

U sistemu stomatološke (zdravstvene) usluge treba dobro i odgovorno upravljati za

račun vlasnika bez obzira tko on bio. Jasno definisan vlasnik pomaže menadžmentu nekog
sistema dobro upravljati. Sasvim je jasno da poslovno upravljanje u malim privatnim
sistemima funkcioniše više manje dobro i zato što je povezano s preduzetničkom ulogom
vlasnika koji je najčešće sam ljekar stomatolog, vođa tima i vođa kao osoba.

Stranica broj 4
 2.1.Funkcije menadžmenta

Na razvoj, pojam, shvatanje principa ili definisanje koncepta menadžmenta, uticali su

i utiču: grupe, organizacije, institucije, asocijacije i razna udruženja, državna i privatna
privredna društva, vojska, policija itd., kojima lјudi pripadaju u toku svog radnog, odnosno
produktivnog života.

Zdravstvena služba, odnosno zdravstvene institucije u kojima rade zdravstveni radnici

i saradnici su značajne društvene ili privatne organizacije. Svakako treba reći da sve
pobrojane grupe, organizacije, institucije, asocijacije itd., mogu biti organizovane vrlo
formalno i stručno (vojska, policija, velike firme, institucije itd), dok druge mogu biti manje
formalne (muzičke grupe, pozorišne grupe, manji sportski timovi i slično).

U literaturi i praktičnom pristupu menadžmentu, najčešće se srećemo sa „klasičnom“

podjelom koja obuhvata slјedeće funkcije:

1. planiranje - odlučivanje šta da se radi,

2. organizacija - postavlјanje i omogućavanje grupnog rada,
3. komunikacija - motivisanje lјudi za rad,
4. monitoring - kontrola/provjera progresa rada.

Kako se proces menadžmenta razvijao, došlo je do “dodatnih funkcija” kao što su:

5. “praćenje kadrova”,
6. vođstvo / liderstvo,
7. koordinacija.

U Glosaru SZO predložena je vještački stvorena riječ ili akronim (PODSKORB) za

funkcije/elemente menadžmenta:

P - planiranje

O - organizacija

D - dirigovanje, usmjeravanje

S - stručnjaci, kadar

Stranica broj 5
 K - koordinacija

R - raport, izvještaj

B - budžet.

Ova lista funkcija menadžmenta dosta je korištena u raznim edukacionim

aktivnostima SZO u Africi i Aziji 80-ih godina. U posljednjoj dekadi, pojedini autori
smatraju da glavna funkcija menadžmenta nije kontrola, već koordinacija. Menadžeri
najčešće izvršavaju 5-6 funkcija i to najčešće po redu kako je prikazano u klasičnoj i/ili
dodatnoj podjeli. Ove funkcije se sprovode bez razlike da li je to projekat, služba, ustanova ili
program kojim se rukovodi.

U praksi, menadžer sprovodi svih 5-6 funkcija, s tim što tokom vremena najčešće
prelazi sa jedne na drugu. Tako se, na primjer, prvo planira rad, onda se organizuje rad,
motivišu lјudi, sprovodi akcija i vrši kontrola progresa i ostvarivanje postavlјenih cilјeva.
Ovo naročito važi kad se formiraju nove organizacije/ustanove.

2.2.Opis pojedinih funkcija menadžmenta

Radi bolјeg razumijevanja uloge i odgovornosti zdravstvenog menadžera u

rukovođenju programa, projekta, institucije, odjelјenja, tima itd, detalјnije će biti opisane
slјedeće funkcije:

1. Planiranje,
2. Organizacija/organizovanje,
3. Komunikacija,
4. Monitoring / kontrola,
5. Vođstvo / liderstvo,
6. Koordinacija.

Planiranјe

Planiranje je prva funkcija menadžmenta, odnosno jedna široka osnova na kojoj se

bazira dobar dio menadžmenta. Planiranje može da se definiše kao proces odlučivanja kako

Stranica broj 6
budućnost da bude bolјa nego sadašnjost, koje promjene treba da se dogode u cilјu
pobolјšanja i kako sprovesti te promjene.

Ukratko rečeno, to je donošenje odluka danas, u svijetlu njihovih budućih efekat.

Zdravstveno planiranje se može smatrati kao jedan uređen proces koji definiše zdravstvene
probleme zajednice, identifikuje nezadovolјene potrebe i istražuje i pronalazi resurse za
njihovo zadovolјenje, ustanovlјava prioritetne opšte cilјeve koji su ostvarlјivi i izvodlјivi i
predviđa administrativne i drage akcije u cilјu ostvarivanja namjera predloženog programa.
Plan, odnosno izrada plana, predstavlјa prvu fazu planiranja. On je u stvari priprema za rad ili
upotreba svega onoga što se razmatra unaprijed.

Zdravstveni plan koji ima svoje karakteristike, treba da uklјuči najmanje slјedeće:

a) zdravstvenu nacionalnu politiku koju treba slijediti,

b) prioritetne zdravstvene probleme,
c) cilјeve koji pobolјšavaju zdravlјe stanovništva,
d) strategije izabrane za njihovo rješavanje,
e) opšte nacionalne programe, sa planom za njihovu primjenu,
f) političke, socijalne, ekonomske, administrativne procese i tehnologiju,
g) neophodne zakone, mehanizme i procese rukovođenja,
h) glavne dogovorene akcije koje treba preduzeti od svih sektora zdravstvene
službe kako bi se sproveli programi,
i) kadrovske potrebe,
j) opštu raspodjelu ili preraspodjelu finansijskih sredstava za primjenu programa
k) organizacionu odgovornost za primjenu programa.

Organizovanјe

Druga glavna funkcija menadžmenta odnosi se na “komunikacije i povezanosti” u

grupi lјudskih bića, odnosno dodjelјivanje zadataka i ustanovlјavanje povezanosti autoriteta i
odgovornosti u ustanovama, odjelјenjima, programima, kao i u privremeno stvorenim
timovima za realizaciju projekta. Jednom kada su u ustanovi, programu, projektu postavlјeni
cilјevi, razvijeni planovi i predložene aktivnosti da se oni postignu, menadžer mora da
predloži organizaciju koja će moći uspješno da sprovede programe i aktivnosti. Svakako,
različiti cilјevi zahtijevaće i različite vrste organizacije da se oni postignu.

Stranica broj 7
 U materijalima SZO za pripremu menadžmentskog procesa za nacionalni zdravstveni
razvoj, predloženo je sedam glavnih principa organizacije koje program-menadžer mora da
posmatra:

1. Cilј - svaka grupa zadataka mora da ima specifičan cilј koji doprinosi glavnim
cilјevima organizacije, sistema ili programa;
2. Definicija - svaka grupa zadataka mora biti jasno definisana, tako da svako
tačno zna koji su to zadaci;
3. Komanda - svaka grupa zadataka mora imati jedno glavno odgovorno lice i svi
koji rade moraju znati koje je to lice;
4. Odgovornost - odgovorno lice zaduženo za rad lјudi u grupi je odgovorno za
izvršenje povjerenih zadataka;
5. Autoritet - svako odgovorno lice zaduženo za grupu zadataka mora imati
autoritet koji je jednak njegovim odgovornostima;
6. Dijapazon kontrole - nijedno odgovorno lice za grupu zadataka ne treba da
bude zaduženo za kontrolu više lјudi nego što mu iskustvo, vrijeme, energija i
efektivnost dozvolјavaju;
7. Ravnoteža - lice odgovorno za nekoliko grupa mora se pobrinuti da su grape
uravnotežene.

Ukratko, organizovanje podrazumijeva sposobnost koordinacije aktivnosti na takav

način da se urade:

a) prave stvari,
b) na pravom mjestu,
c) u pravo vrijeme,
d) na pravi način,
e) da ih urade pravi lјudi.

Za uspješno organizovanje rada lјudi u ustanovi, programu, potrebni su i odgovarajući

kadrovi, njihovo planiranje, postavlјanje na ona mjesta na kojima će najviše doprinijeti
uspjješnosti rada same organizacije/ustanove. Kadrovska politika predstavlјa dio funkcije
organizovanja. Ona je, u stvari, proces odabira, postavlјanja i obrazovanja (obuke)
kvalifikovanog kadra da sprovede rad organizacije/ustanove.

Stranica broj 8
 Koncept razvoja zdravstvenih kadrova u osnovi uklјučuje: raspoloživ broj osoba koje
se edukuju (obučavaju) za različita zdravstvena zanimanja, njihove karakteristike u smislu
obrazovanja, iskustva i vrijednosti, kao i potrebne promjene u pogledu kvalifikacione
strakture - da pružaju zdravstvene usluge koje su potrebne lјudima/stanovništvu.

Komunikacija

Treća funkcija menadžmenta/rukovođenja je upoznavanje osoblјa sa radnim zadacima

i motivisanje osoblјa u cilјu postizanja bolјeg radnog učinka, davanjem primjera uspješnog
vođe/menadžera i obezbjeđivanjem efikasnog sistema komunikacije. Komunikacija
predstavlјa proces u kome se informacija prenosi među članovima ustanove
programa/projekta/tima u okviru socijalnog i radnog sistema. Ovo prenošenje informacija
ima razne forme: formalne diskusije rukovodioca sa podređenim, neformalne dogovore,
publikacije, radio, televiziju, oglasne table itd.

Komunikacija je dvosmjerni proces koji je osnova za stvaranje dobro motivisanog

radnog tima. Može se odvijati između dvije osobe ili između jedne osobe ili grupe (na
primjer, zdravstveni tim i zajednica). Osnovni zadatak jednog menadžera je da
(za)dobije/ostvari kooperaciju lјudi pod njegovim nadzorom (rukovodstvom) i da koordiniše
njihove akcije (aktivnosti) da bi se postigli postavlјeni cilјevi. Iskusan menadžer zna
vrijednost motivacije za harmoničan rad svojih lјudi i zna da ih motiviše, između ostalog, i
svojim primjerom. Ljude najčešće motiviše slјedeće: dostignuće (uspjeh), priznanje, sam rad
(konstruktivan), odgovornost, napredovanje (mogućnost) i lično pozitivno razvijanje. Šta će
od ovih faktora menadžer primjeniti, zavisi od situacije u organizaciji i njegove vještine
komunikacije.

Monitoring / kontrola

Mnogi istraživači menadžmenta, ali i praktičari, vjeruju da su monitoring i kontrola

jedna od najvažnijih funkcija menadžmenta. Monitoring predstavlјa svakodnevno praćenje
aktivnosti u toku njihove primjene u cilјu provjere da li se sprovode po planu i na vrijeme. On
omogućava držanje “pravog kursa” aktivnosti i otkrivanje skretanja (devijacija), tako da se
aktivnosti mogu vratiti na pravi “kolosjek”.

Treba imati na umu, što je važno za menadžere, da je monitoring jedna kvantitativna

mjera, odnosno mehanizam koji identifikuje šta je to što se dešava sa aktivnostima, bez
upuštanja u rezultate tih aktivnosti.

Stranica broj 9
 Kontrola, u jednom širem menadžerskom smislu, predstavlјa proces koji mjeri tekući
efekat i vodi ka nekom predodređenom cilјu. Osnova kontrole leži u provjeri postojećih
akcija u odnosu na neke želјene rezultate i provjeru da li su resursi dobijeni i da li su efikasno
upotreblјeni za postizanje postavlјenih cilјeva.

Uspješan menadžer mora da osigura da akcije/aktivnosti njegovog osoblјa idu u

pravcu postavlјenih cilјeva. Ovo je takozvana kontrolna funkcija menadžmenta, koja
uklјučuje 4 glavna elementa:

1. Utvrditi standarde izvršenja (rada),

2. Mjeriti stvarne uspjehe izvršenja (rada) i njihova komparacija prema
utvrđenim standardima,
3. Odrediti neuspjehe ostvarenja plana,
4. Preduzeti akcije da se poprave (koriguju) nađeni propusti/devijacije.

Samo na ovaj način moguće je uspješno sprovesti planiranu primjenu, odnosno

uspješno sprovesti donijete odluke koje, ukoliko i kad se sprovedu, omogućavaju “vraćanje”
procesa, odnosno primjene na pravi “put”.

Liderstvo

Liderstvo se takođe smatra jednom od važnih funkcija menadžmenta. Vođstvo je u

stvari interakcija između lјudi gdje jedan iznosi informacije, stavove, sugestije i slično
drugome (drugima), koji to prihvata i ponaša se kako mu je sugerisano. Svi menadžeri u
principu treba da vode, ali to ne znači automatski da su i lideri. Često se vođstvo i
menadžment pogrešno smatraju sinonimima, a funkcijama vođstva smatraju se planiranje,
organizovanje, upravlјanje osoblјem, kontrola, evaluacija i nagrađivanje. Međutim, kad jedan
“top” menadžer sprovodi te funkcije, neko može da smatra da on vodi organizaciju u
određenom pravcu; to nije vođstvo. On u stvari rukovodi, ali ne i vodi.

Koordinacija

Koordinacija takođe predstavlјa jednu od važnih funkcija menadžmenta. Za neke

savremene istraživače menadžmenta koordinacija predstavlјa najvažniju funkciju
menadžmenta, bez koje sistem/ustanova/program itd., ne bi mogao uspješno da funkcioniše.
Koordinacija predstavlјa mjeru (stepen) do koje svaki od različitih međuzavisnih dijelova

Stranica broj 10
sistema djeluje u skladu sa zahtjevima drugih dijelova i cjelokupnog sistema. Postoje dva šira
prilaza koordinaciji.

U prvom, jedna od glavnih agencija ustanova donosi svoje planove prije nego što ih
dostavi drugim agencijama da ih prokomentariše (često kasno ili bez prihvatanja njihove
sugestije ili primjedbi).

U drugom prilazu, ustanove, čiji planovi mogu imati međusobni uticaj, ispituju opcije
zajedno sa drugima, kako bi postigli zajednički zaklјučak. Prvi prilaz naziva se “negativna
koordinacija”, a drugi “pozitivna koordinacija”.

Stranica broj 11
 3. ZAKLJUČAK

Dakle, menadžment u stomatologiji je ono što mnogi misle da znaju sami po sebi, a
omogućuje nam da se međusobno razlikujemo i da razlikujemo poslovne sisteme. To je nešto
što svi svaki dan radimo bez obzira na to gdje radimo i na kojoj razini radimo. Poslovno
upravljanje i organizacija postali su nužda i ne bi ju valjalo podcijeniti, ali ni precijeniti nego
potpuno uklopiti u akademsku i stručnu svakodnevnicu te stalnim učenjem i napredovanjem
učiniti zadovoljstvom, a ne mukom.

Stranica broj 12
 4. LITERATURA

1. Keros J i suradnici: Uvod u stomatologiju - skripta. Zagreb: Stomatološki fakultet

Sveučilišta u Zagrebu (2008)
2. Lapter V i suradnici: Stomatološki leksikon. Zagreb; Globus: 1990. Statut Hrvatske
stomatološke komore - Pročišćeni tekst. Narodne novine (2010)
3. Vodanović M. Zubar: Stomatolog ili doktor dentalne medicine? Jezik. (2010)
4. R. Jelisić, Č. Radovanović, S. Rakić, S. Mijatović, Z. D. Maksimović: Menadžment u
zdravstvu, Banja Luka (2014)
5. P. Mićović: Zdravstveni menadžment, Obeležja, Beograd (2008)
6. Lj. Milović: Organizacija zdravstvenih ustanova, Beograd (2000)
7. V. Grujić, M. Cvejin, B. Leković: Menadžment u zdravstvu, Univerzitet u Novom
Sadu, Medicinski fakultet (2007)

Stranica broj 13