Budgeting in the Private Sector (Using your Branch as a Case Study)

CHAPTER ONE

1.0 INTRODUCTION

1.1 BACKGROUND OF THE STUDY

1.2 The problem of change in the demand of beer

1.3 OBJECTIVES OF THE STUDY

1.4 RESEARCH QUESTION

1.5 RESEARCH HYPOTHESIS:

1.8 OPERATIONAL DEFINITION OF TERMS

CHAPTER TWO

2.0 LITERATAURE REVIEW

2.1 INTRODUCTION

THEORETICAL FRAMEWORK

MEANING OF CAPITAL BUDGETING

FEATURES OF CAPITAL BUDGETING

IMPORTANCE OF CAPITAL BUDGETING

TYPES OF CAPITAL BUDGETING DECISION

PROBLEMS OF CAPITAL BUDGETING DECISION

TECHNIQUES USE IN CAPITAL BUDGETING DECISION

2.3 CURRENT LITERATURE BASED ON THE VARIABALES

2.4 SUMMARY OF THE LITERATURE REVIEW

--------------------------------IN MARATHI MEANING----------------------------------------

खासगी क्षेत्रातील भांडवली अर्थसंकल्पाचा परिणाम (आपली शाखा केस स्टडी म्हणून वापरणे)
धडा पहिला

1.0 परिचय

१.१ अभ्यासाचा बॅकग्राउं ड

प्रत्येक व्यवसाय फर्मला सामान्यत: हे जाणन

ू घेणे आवडेल की ते काही कालावधीत कसे कार्य करतात
आणि यामुळे नफा आणि तोटा स्टे टमें ट तयार होतो. ते एका विशिष्ट वेळी त्यांच्या स्थानाबद्दल दे खील
विचारतात जे त्यांना अर्थसंकल्प तयार करण्याकडे घेऊन जातात. अर्थसंकल्प हा कागदजत्र किं वा आर्थिक
दस्तऐवज म्हणन
ू पाहिले जाऊ शकतो जे भविष्यातील उत्पन्न आणि खर्चासाठी वापरले जाते. बजेटमध्ये
फर्मांनी तयार केलेले बजेटचे प्रकार आहे त जसे की कॅपिटल बजेट, सेल्स बजेट आणि कॅश बजेट वगैरे.
भांडवल अंदाजपत्रक तयार करण्याच्या प्रक्रियेस अर्थसंकल्प म्हणतात. भांडवल बजेट हे निश्चित
मालमत्तेच्या संपादनासाठी आणि विस्तारासाठी बनविलेले दीर्घकालीन बजेट असते. बर्‍याच कंपन्या आज
भांडवल अंदाजपत्रक तयार करतात, त्याची उत्पत्ति यन
ु ायटे ड स्टे ट्स ऑफ अमेरिका (यूएसए) मधे झाली.
अमेरिकेत हे दस
ु रे महायुद्ध होण्यापूर्वी सर्व कंपन्यांनी लागू केले होते. दस
ु र्‍या महायुद्धानंतर अनेक टणकांना
भांडवली खर्चासाठी योजना आखण्याची गरज दिसली, म्हणूनच आज ती प्रचलित आहे . नायजेरिया
मद्यपान करणारी कंपनी मर्यादित आणि इतर पेय पदार्थ त्याच्या भांडवलाच्या खर्चासाठी बजेट तयार
करणा firm्या फर्मच्या ट्रे नमध्ये सोडले जात नाही. भांडवल बजेटची प्रक्रिया कोणत्याही जबाबदार,
चांगल्या व्यवस्थापित व्यवसायासाठी महत्वाची असते. जर तो व्यवसाय सार्वजनिक असेल आणि
सार्वजनिक भागधारकांच्या मालकीचा असेल तर अर्थसंकल्पीय प्रक्रिया अधिक महत्त्वपर्ण
ू बनते, कारण
भागधारक अशा नफा प्रकल्पांना स्वीकारण्यासाठी व्यवस्थापनाला जबाबदार धरू शकतात ज्यात
भागधारकाचे मूल्य नष्ट होण्याचा परिणाम होऊ शकतो. एखाद्या कंपनीच्या वाढीच्या पुढाकाराचा भाग
म्हणन
ू एखाद्या गंत
ु वणक
ू ीचा प्रकल्प स्वीकारायचा की नाकारायचा या निर्णयामध्ये अशा प्रकल्पातन
ू
उत्पन्न मिळणारा परतावा दर निश्चित करणे समाविष्ट आहे . भांडवल बजेटिग
ं दे खील व्यवसायासाठी
महत्त्वपूर्ण आहे कारण ते एक रचनात्मक चरण-दर-प्रक्रिया प्रक्रिया तयार करते ज्यायोगे कंपनीला
दीर्घकालीन रणनीतिक उद्दीष्टे विकसित करणे आणि तयार करणे, नवीन गंत
ु वणक
ू ीचे प्रकल्प शोधणे,
भविष्यातील रोख प्रवाहाचा अंदाज, अंदाज आणि माहिती हस्तांतरण सुलभ करणे आणि निर्णय निर्मिती.
भांडवल अंदाजपत्रक तथापि इतके सोपे नाही कारण ते बर्‍याच समस्यांसह लढले जाते.

समस्या विधान

खासगी कंपनी स्थापन करण्याचा मुख्य उद्देश असा आहे की पुरेशी विक्री कमाई मिळू शकेल जी निश्चित
आणि बदलत्या किं मतीची भरपाई करे ल तसेच त्याच्या अस्तित्वाचे औचित्य सिद्ध करण्यासाठी काही नफा
जगेल. १ 198 .२ नंतर अनेक आर्थिक उपायांची ओळख करुन दे ण्यामागील उद्दीष्ट म्हणजे अनेक दे शांच्या
आर्थिक सुधारणेचे उद्दीष्ट आहे ज्यायोगे मद्यपान करणारे उद्योग सोडले जात नाहीत.

बिअरच्या मागणीत बदल होण्याची समस्या

उत्पादनासाठी, (नायजेरिया ब्रूअरी लिमिटे ड) समावेश असलेल्या मद्यपानगह

ृ ातील कंपन्या निश्चित
मालमत्ता तसेच कच्चा माल मिळवतात. हे अधिग्रहण अपेक्षित मागणीवर आधारित आहे . सर्वसाधारण
किं मतीत वाढ झाल्यामुळे आता बिअरच्या मागणीचे अंदाजे अंदाज लावता येत नाहीत. बिअरच्या किं मतीत
झालेल्या सर्वसाधारण वाढीमळ
ु े ग्राहकांची मागणी इतर वस्तंक
ू डे वळली आहे . यामळ
ु े बिअरची मागणी कमी
होते. निरं तरता दराच्या भोवतालची अनिश्चितता ज्यामुळे बिअरची मागणी घटते आहे ती भांडवली
अर्थसंकल्पात निर्माण झालेली समस्या आहे , विशेषत: नायजेरिया ब्रुअरीज मर्यादित कारण उत्पादनाची
मागणी बदलल्यामळ
ु े उत्पादनाची क्षमता नेहमीच प्रभावित होते.

निश्चित मालमत्ता आणि सुटे भागांच्या आयातीवर शुल्क आणि आयातबंदीची समस्या

नायजेरियाच्या मद्यपानगह
ृ ात उत्पादन व ऑपरे शनसाठी आवश्यक मालमत्ता मिळण्याच्या पर्यायी मार्गाचा
मर्यादित दे खावा करण्यासारखी कंपनी तयार केली आहे . आयात शुल्कावरील निर्बंधामुळे यामुळे बर्‍याचदा
त्यांच्यासाठी किं मत वाढविली. या भोवतालच्या अनिश्चिततेमुळे भांडवलाचे बजेट एक समस्या बनले आहे .

भांडवली अर्थसंकल्पाची प्रामाणिकपणा असलेल्या मानवी कारखान्याच्या योग्य निवडीची समस्या

त्याच्या भांडवलाच्या प्रकल्पात वित्तपुरवठा करण्याच्या बाह्य स्त्रोतामध्ये समस्या आली.

वित्तपुरवठा करण्याच्या बाह्य स्त्रोतामध्ये व्यापारी बँका, व्यापार लेनदार आणि काही वित्तीय संस्था यांचा
समावेश होता. बँका आणि इतर वित्तीय संस्था कर्ज दे तात त्या पैशावर व्याज आकारतात, आर्थिक
सेटिग
ं मधील बदलांमळ
ु े व्याज शल्
ु क अस्थिर होते. व्याजदरावरील परिणामी परिणामी आर्थिक गतीशील
स्वरूपामुळे, भांडवली अर्थसंकल्पात आवश्यक तेवढे खर्च लाभ विश्लेषण करण्यात अडचण येते. दर कधीही
स्थिर नसतो. यात समाविष्ट असलेल्या अनिश्चिततेमुळे भांडवली अर्थसंकल्पात अडचण येते.
Problems on knowledge of the techniques in project evaluation.

1.3 OBJECTIVES OF THE STUDY

The general objectives of capital budgeting are

To determine the product scope, capital budgeting lets project planners define the financial scope of a
project.

To determine funding sources and how much money will be needed form each source and the costs
associated with using that funding method.

To control project costs, capital budgets act as control document throughout the life of the project.

To determine payback time, an important element of capital budgeting is determining the project time.

While the objective of this study is to find out the following.

To find out the extent to which capital evaluation techniques are used by the Nigeria breweries
management in evaluating their projects.

To find out whether evaluated projects will yield adequate return for the investors.

To determine the factor that influence the selection of project to be invested in .

To determine the extent in which evaluation of capital important in Nigeria budgeting.

To find out if appropriate selection of human factory, is the fidelity of the capital budgeting.

1.4 RESEARCH QUESTION

The following questions have been formulated as a guide for this research.

Do Nigeria breweries management use capital evaluation techniques in evaluating their project?

To what extent does evaluated project yield adequate return for investors?

What are the factors that influenced the selection of project to be invested in?

To what extent is evaluation of capital project important in NBC budgeting?

Is the appropriate selection of human factory the fidelity of the capital budgeting?

1.5 RESEARCH HYPOTHESIS:

या संशोधनाची गह
ृ ीते खाली दिली आहे तः

एचओ: नायजेरियन ब्रुअरीज व्यवस्थापन त्यांच्या प्रकल्प मूल्यांकन करण्यासाठी भांडवली मूल्यमापन तंत्र
वापरत नाहीत.

एचए: नायजेरियन ब्रुअरीज व्यवस्थापन त्यांच्या प्रकल्पाचे मूल्यांकन करण्यासाठी भांडवली मूल्यांकन
तंत्रांचा उपयोग करतात.

एचओ: मूल्यांकन केलेल्या प्रकल्पात गुंतवणूकदारांना परु े सा परतावा मिळत नाही.

एचए: मूल्यांकन केलेल्या प्रकल्पातून गुंतवणूकदारांना पुरेसा परतावा मिळतो

हो: गंत
ु वणक
ू ीच्या प्रकल्प निवडीवर परिणाम करणारे इतर कोणतेही घटक नाहीत

एचए: हो: गुंतवणूकीच्या प्रकल्प निवडीवर परिणाम करणारे इतर घटक आहे त

एचओ: नायजेरियाच्या अर्थसंकल्पात भांडवलाचे मूल्यांकन करणे महत्वाचे नाही.

एचए: नायजेरियाच्या अर्थसंकल्पात भांडवलाचे मूल्यांकन करणे महत्त्वपूर्ण आहे .

हो: मानवी कारखान्याची योग्य निवड ही भांडवली बजेटची भक्ती नाही

एचए: मानवी कारखान्यांची योग्य निवड ही भांडवली बजेटची निष्ठा आहे

१.6 अभ्यासाचे स्वाक्षरी

भांडवल अंदाजपत्रकीय निर्णयाच्या समस्येला सामोरे जाणा the्या नायजेरिया ब्रुअरीज लिमिटे डच्या
व्यवस्थापनासाठी संशोधनाच्या कार्याचा परिणाम महत्त्वपर्ण
ू ठरे ल. शिवाय, भांडवल प्रकल्पात गंत
ु वणक
ू
करण्याची इच्छा असणार्‍या गुंतवणूकदारांसाठी हे महत्त्वपूर्ण ठरे ल.

अखेरीस ते इतर संशोधक आणि विद्वानांना दे खील तितकेच महत्त्व असेल जे या विषयावर किं वा
संबंधित विषयावर पुढील संशोधन करण्याची इच्छा बाळगू शकतात.

१.7 अभ्यासाचे क्षेत्र

या अभ्यासानुसार नायजेरिया ब्रुअरीजच्या भांडवल अंदाजपत्रकाच्या तंत्राचे परीक्षण केले जाईल आणि
सिद्धांतात नमूद केलेल्या टर्मद्वारे अवलंबल्या गेलेल्या तंत्रांची स्थापना करण्यास सक्षम असेल.
नायजेरियाच्या अर्थसंकल्पात भांडवलाचे मूल्यांकन किती प्रमाणात केले जाते आणि मूल्यांकन केलेल्या
प्रकल्पांमधून गुंतवणूकदारांना परु े सा परतावा मिळतो की नाही याचा अभ्यासही या अभ्यासात केला जाईल.

१.8 अटींचे कार्यकारी परिभाषा

कॅपिटल बजेटिग
ं : उत्पादनासाठी तयार केलेली ही दीर्घकालीन योजना आहे , वस्तू व सेवांच्या उत्पादनासाठी
निश्चित मालमत्ता खरे दी करणे आवश्यक आहे .

अर्थव्यवस्था: ही एक संज्ञा आणि आर्थिक युनिट उद्दीष्ट पूर्ण करण्यासाठी निधीची दे णगी दे णगी म्हणून
वापरली जाते

रोख प्रवाह: वस्तूंच्या उत्पादनात वापरल्या जाणार्‍या दीर्घकालीन निसर्गाची ही मालमत्ता आहे .

भांडवल रे शनिंग: स्पर्धात्मक आर्थिकदृष्ट्या इष्ट प्रकल्पांसाठी हे भांडवल स्त्रोतांचे दर्ल

ु भ वितरण आहे , जे
भांडवल किं वा इतर मर्यादा पुढे आणता येत नाही.

रँकिंगः मूल्यमापन निकालाच्या संदर्भात त्यांच्या इतर व्यवहार्यतेमध्ये प्रकल्पाची व्यवस्था करणे हे आहे .

भांडवली खर्चः निश्चित किं वा दीर्घायष

ु ी मालमत्ता संपादन करण्यासाठीची ही गंत
ु वणक
ू आहे ज्यातन
ू
लाभांचा प्रवाह अपेक्षित आहे

अर्थसंकल्प: ही अशी योजना आहे जी आर्थिक मुदतीत पात्र असेल

खाजगी क्षेत्र : हा अर्थव्यवस्थेचा भाग आहे ज्यात कधीकधी नागरिक क्षेत्र म्हणून संबोधले जाते जे खाजगी
व्यक्ती किं वा गट चालवतात.

अध्याय दोन

2.0 साहित्य पन
ु रावलोकन

२.१ परिचय

भांडवल बजेटिग
ं ची उत्पत्ति युनायटे ड स्टे ट्स ऑफ अमेरिकामधून झाली. दस
ु र्‍या महायद्ध
ु ापूर्वी सर्व
कंपन्यांनी हे लागू केले होते. दस
ु र्‍या महायुद्धानंतर अनेकांना भांडवलाच्या खर्चाची योजना आखण्याची गरज
भासू लागली, म्हणन
ू च आज ती प्रचलित आहे . नायजेरिया ब्रअ
ू री लिमिटे ड आणि इतर पेय पदार्थ त्याच्या
भांडवलाच्या खर्चासाठी अर्थसंकल्प तयार करणार्‍या फर्मच्या ट्रे नमध्ये सोडले जात नाहीत.

भांडवली खर्च हा जमीन, इमारत, अभियांत्रिकी संरचना, यंत्रसामग्री आणि उपकरणे संपादन किं वा
सध
ु ारण्यासाठी केलेला कोणताही महत्त्वपर्ण
ू खर्च आहे . हे साधारणपणे एक वर्षापेक्षा जास्त काळ टिकवन
ू
ठे वणारा लाभ आणि परिणाम किं वा निश्चित मालमत्तेच्या आयुष्याच्या विस्तारासाठी संपादन करते.
भांडवल बजेट इन
निर्णय घेताना भविष्यातील महत्त्वपर्ण
ू फायदे किं वा किं मत किं वा विविध घटक आणि त्यांचे भागधारक
असतात.

भांडवली बजेट ही बहु-वर्षांची आर्थिक योजना असते, सामान्यत: बांधकाम किं वा भांडवलाच्या कामासाठी
अधिग्रहित करण्यासाठी पाच किं वा दहा वर्षे. एकदा पूर्ण झालेल्या योजनेत या प्रकल्पासाठी वित्तपुरवठा
करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या भविष्यातील आर्थिक संसाधनांच्या नियोजनाची तरतद
ू करावी लागेल,
भांडवलाची मालमत्ता ताब्यात घेतली गेली असेल आणि ती एकत्रित केली गेली असेल तर ती ऑपरे ट
करण्यासाठी (रे व्हे न्यू फंड) बजेटमधून वाटप करण्यासाठी भविष्यातील आर्थिक संसाधने ओळखली जावीत.
नायजेरिया ब्रिव्हरीज ऑन गोइंग मॅनेजमें ट कंट्रोल सिस्टम.

कॅपिटल बजेट ऑपरे टिग

ं बजेटपेक्षा वेगळे आहे . ऑपरे टिग
ं बजेटमध्ये सामान्यत: नायजेरिया ब्रुअरीजच्या
रोजच्या खर्चाची तरतूद, वेतन, इमारतीची दे खभाल आणि पायाभूत सुविधा इत्यादींसाठी तरतूद असते.
भांडवली मालमत्ता संपादन किं वा पुनर्वसनासाठी भांडवली अंदाजपत्रकाची योजना असते.

सैध्दांतिक संरचनेचा

भांडवल अर्थसंकल्पाचे अर्थ

Capital budgeting is long-term planning for making and financing proposed capital out lays, it is
concerned with allocation of the firms scarce financial resources among the available market
opportunities. The considerations of investment opportunities involve the comparison of the expected
future streams of earnings from a project with immediate and subsequent streams of expenditure for it.

FEATURES OF CAPITAL BUDGETING

The important features, which distinguish capital budgeting decision in other day to day decision, are:

Capital budgeting decision involves the exchange of current funds for the benefits to be achieved in
future
The futures benefits are expected and are to be realized over a series of years.

The funds are invested in non-flexible long-term funds.

They have a long term and significant effect on the profitability of the concern.

त्यात प्रचंड फंडांचा समावेश आहे .

ते अपरिवर्तनीय निर्णय आहे त

भांडवली अर्थसंकल्पाचे महत्त्व

भांडवली अर्थसंकल्पाचे महत्त्व हे समजले जाऊ शकते की गंत

ु वणक
ू ीचा निर्णय न घेतलेला निर्णय
संस्थेच्या अस्तित्वासाठी घातक ठरू शकतो. भांडवली अंदाजपत्रकाचे महत्त्व प्रामुख्याने पुढील गोष्टींमुळे
उद्भवते.

मोठी गुंतवणूक: भांडवल अंदाजपत्रकीय निर्णयामध्ये साधारणत: सहभाग असतो

निधीची मोठी गंत

ु वणक
ू . परं तु फर्मकडे उपलब्ध निधी कमी प्रमाणात आहे आणि निधीची मागणी
संसाधनांपेक्षा जास्त आहे . म्हणूनच, एखाद्या फर्मला त्याच्या भांडवलाच्या खर्चाची योजना आखणे आणि
त्यावर नियंत्रण ठे वणे फार महत्वाचे आहे .

फंडांची दीर्घकालीन वचनबद्धता: भांडवली खर्चामध्ये केवळ मोठ्या प्रमाणात निधीच नव्हे तर दीर्घ
मुदतीच्या किं वा कायमस्वरुपी निधीसाठीही गुंतवणूकीचा समावेश असतो. निधीची दीर्घकालीन बांधिलकी
गुंतवणूकीच्या निर्णयाशी संबंधित आर्थिक जोखीम वाढवते.

अपरिवर्तनीय स्वरुप: भांडवली खर्चाचे निर्णय निसटत्या स्वरूपाचे असतात. एकदा, कायम मालमत्ता संपादन
करण्याचा निर्णय घेतल्यानंतर, मोठ्या प्रमाणात नक
ु सान न करता मालमत्तेची विल्हे वाट लावणे खप
ू
अवघड होते.
नफ्यावर दीर्घकालीन प्रभाव: भांडवल बजेट निर्णयाचा कंपनीच्या नफ्यावर दीर्घकालीन आणि महत्त्वपर्ण
ू
प्रभाव पडतो. केवळ घेतलेल्या फर्मच्या सध्याच्या उत्पन्नावरच परिणाम होत नाही तर आज घेतलेल्या
गुंतवणूकीच्या निर्णयावरुन फर्मची भविष्यातील वाढ आणि नफा दे खील प्रभावित आहे त. भांडवलाच्या
बजेटिग
ं ला निश्चित मालमत्तेत गुंतवणूकीच्या तुलनेत गरीब लोकांचे नुकसान टाळण्यासाठी अत्यंत महत्त्व
असते.

राष्ट्रीय महत्त्वः गुंतवणूकीचा निर्णय व्यक्तींनी घेतलेला निर्णय हे राष्ट्रीय महत्त्व आहे कारण ते रोजगार,
आर्थिक क्रियाकलाप आणि आर्थिक वाढ निश्चित करते.

भांडवल खरे दी निर्णयाचे प्रकार

गंत
ु वणक
ू ीचे वर्गीकरण करण्याचे बरे च मार्ग आहे त. बेंजामिन सी ओसीओसिओमा (2000) नस
ु ार एक
वर्गीकरण खालीलप्रमाणे आहे ः

बदली: गटात खराब झालेले किं वा खराब झालेले उपकरणे बदलण्यासाठी आवश्यक निर्णय. अशा
गुंतवणूकीच्या निर्णयाचा हे तू दे खभाल खर्च कमी करणे, दे खभाल केलेली किं मत कमी करण्याचा निर्णय
कमी करणे, विपणन खर्च आणि कामगार किं मत कमी करणे आणि वीज बिलासारख्या अन्य चलनीय
किं मतींचा समावेश आहे .

विद्यमान उत्पादन किं वा बाजाराचा विस्तार: अशा श्रेणींमध्ये विद्यमान उत्पादनांचे उत्पादन वाढविणे किं वा
विद्यमान उत्पादनांचे आउटलेट विस्तत
ृ करणे किं वा नवीन उत्पादनाची विपणन करण्यामध्ये आउटलेट
किं वा वितरण सुविधेचा विस्तार करणे यावरील खर्च समाविष्ट आहे .

पर्यावरणीय सुरक्षा नियमन: यात सरकारी नियमन, कामगार संघटनेच्या आवश्यकतांचे पालन आणि विमा
पॉलिसीची अट यांचे पालन करण्यासाठी आवश्यक खर्च समाविष्ट असतो. याला सहसा अनिवार्य गुंतवणूक
आणि नॉन-रे व्हे न्यू उत्पन्न दे णारा प्रकल्प असे संबोधले जाते.
संकीर्ण खर्चः यामध्ये प्रस्तावित प्रकल्पातील परस्परसंबंध आधारित ऑफिस इमारत, पॅकिंग गमावले आणि
तत्सम रोख खर्च यांचा समावेश आहे .

बेंजामिन सी. ओसिओमा (2000) पुढील गुंतवणूकीच्या निर्णयाचे वर्गीकरण करते;

स्वतंत्र प्रकल्पः जेव्हा स्वीकृती किं वा प्रकल्पाच्या नकाराचा दस

ु र्‍या प्रकल्पाच्या रोख प्रवाहावर परिणाम होत
नाही तेव्हा हे अस्तित्त्वात आहे . दस
ु .्या शब्दांत, प्रस्तावित अर्थसंकल्प वेगवेगळ्या हे तू वाचवितो आणि
एकमेकांशी स्पर्धा करु नका.

Dependent Projects: This is the reverse of the independent projects, it occur whenever the cash flow of
a project affects or is influenced by the cash flow of another project and may appear in the following
situation.

i) Mutually exclusive project: If the acceptances of one project include the acceptance of another
project. The two projects are mutually exclusive project.

ii) Complementary projects: If the acceptance of one project enhances the cash flow of another project.
The two projects are complementary.

iii) Prerequisite of contingent project: If the acceptance of one project depends upon the prior
acceptance of another project, the acceptance of the former is the prerequisite to the acceptance of the
latter.

iv) अनिवार्य प्रकल्प: फर्म व्यवसायात राहिला असल्यास हे स्वीकारले जाणे आवश्यक आहे . टे लिफोनने रिसीव्हर,
केबल आणि इतर घटक भाग तयार केले .

v) विवे की प्रकल्प: हे असे प्रकल्प आहे त जे केवळ आर्थिकदृष्ट्या आकर्षक असतील तरच ते स्वीकार्य असतील
भांडवली अर्थसंकल्पाच्या निर्णयाची समस्या

डग्लस गरबट्टो (२००२) म्हणाले की भांडवली खर्चासाठी अर्थसंकल्प लावणार्‍या व्यवस्थापकास संपूर्ण
मालिकेच्या समस्येचा शोध लावला जातो ज्याचा सामना या शीर्षकाखाली केला जाऊ शकतो.

भांडवलाची मागणी

भांडवलाचा परु वठा

गुंतवणूकीची वेळ

संशोधकाने इतर व्यतिरिक्त वरील शीर्षक वापरून लिहायचे ठरविले. जेएफ वेस्टन आणि ईएफ ब्रिग्टन
(2006) मध्ये भांडवल किं वा आर्थिक भांडवलाची मागणी करणे आवश्यक आहे .

भांडवलाची मागणी (आर्थिक भविष्यवाणी): हिम लेवी आणि मार्शल सरनाट (२००)) यांनी सांगितले की
प्रत्येक वर्षाच्या अखेरीस प्रत्येक कंपनीला त्यांचे पुढील वर्षाचे उत्पन्न विवरण आणि ताळे बंद कसे असेल
हे जाणून घ्यायचे आहे , या पोहोच संदर्भात. कंपनीचा विभाग पुढील वर्षाच्या ऑपरे शनसाठी त्याच्या एकूण
आवश्यकतेचा अंदाज लावण्यास आवडेल, त्यांनी हे दे खील सांगितले की त्यांना किती अतिरिक्त मशीनची
आवश्यकता आहे हे माहित असणे आवश्यक आहे जेएफ वेस्टन आणि ईएफ ब्राइटन हे है म लेवी आणि
मार्शल सरनाट यांच्या मताशी सहमत नाहीत पण विक्रीच्या अंदाजात वाढ करुन अनेकदा हे जोडा.

भांडवलाचा पुरवठा: वाढती भांडवलाच्या पैशाची आर्थिक गरज भागवण्यासाठी भांडवलाचे अनेक स्त्रोत
आहे त, अशा निधीच्या स्त्रोतांमध्ये बँक, वित्तीय आणि विमा कंपन्यांचा उल्लेख करण्यासारख्या काही गोष्टी
आहे त. सामान्य स्टॉक, पसंतीचा साठा, बॉण्ड्स, परिवर्तनीय रोखे इत्यादींच्या सोर्सिंगमधून निधी जमा केला
जाऊ शकतो. फर्म आपल्या भांडवलाच्या प्रकल्पासाठी वित्तपुरवठा करण्यासाठी जिथे राखीव कमाईचा
उपयोग करू शकते.

गुंतवणूक वेळ: डॉन टी Decoster आणि अल (2008) निधी विस्तत

ृ केले आहे नंतर प्रकल्प सेवा तसेच
प्रोग्राम गुंतवणूक सकारात्मक ऑडिट लक्ष केंद्रित करे ल गोळाबेरीज भांडवली खर्च म्हणून ठे वले आहे
चार्ल्स टी Horngren आणि जॉर्ज फॉस्टर (2007) वरील विधानासह. दोन्ही ऑडिटिंगचे भांडवल प्रकल्पातील
पोस्ट ऑडिट गुंतवणूकीसाठी खालील कारणांद्वारे (एकात्मिक) मार्गदर्शन केले जाते.

मी. भांडवल गुंतवणूकीच्या कार्यक्रमाच्या प्रवर्तकात जबाबदारीची भावना निर्माण होते.

ii. मं जरू झाल्यानु सार तो खर्च आणि विशिष्ट त्या योजने नुसार आहे त हे पाहणे .

iii. भांडवली खर्च विनं तीची तीव्र कल्पना आणि प्रामाणिकपणे अं दाज लावण्याची शक्यता वाढविण्यासाठी.

iv. अयशस्वी प्रकल्पाकडे व्यवस्थापनाचा हे तू निर्देशित करणे जे णेकरून कार्यप्रदर्शन मिळविण्यासाठी अतिरिक्त
कारवाई केली जाऊ शकते .

v. भविष्यातील भांडवल बां धकाम प्रकल्पां वरील अं दाज सु धारण्यासाठी.

vi. भविष्यातील भांडवली खर्चाच्या प्रस्तावाचे मूल्यांकन करणे , निवडणे आणि मं जरू करण्याचा अनु भव मिळविणे .

तंत्रज्ञानाचा वापर राजधानीच्या निर्णयाच्या निर्णयामध्ये होतो

भांडवलाच्या प्रकल्पात भांडवलाच्या वापराच्या तपासणीसाठी अनेक तंत्र किं वा पद्धती वापरल्या जातात. या
पद्धतींमध्ये पे बॅक पीरियड, निव्वळ वर्तमान मूल्य, परतावाचा अंतर्गत दर, लेखा दर किं वा परतावाचा साधा
दर आणि नफा नफा निर्देशांक यांचा समावेश आहे .

पेबॅक कालावधी पद्धतः मूळ गुंतवणूकीची रक्कम परतफेड करण्यासाठी गुंतवणूकीच्या परताव्यासाठी
लागणा time्या कालावधीचा हा संदर्भ आहे उदाहरणार्थ, एन 1000 गंत
ु वणक
ू ीमध्ये ज्याला प्रति वर्ष एन
500 प्राप्त होते त्याला दोन वर्षांच्या वेतन परत कालावधी असेल. पैशाची वेळ मूल्य विचारात घेत नाही.
पेबॅक कालावधी स्वत: साठी पैसे दे ण्यास किती वेळ लागतो हे अंतर्ज्ञानाने मोजते. विश्लेषणाचे साधन
म्हणून पॅकबॅक कालावधी अनेकदा वापरला जातो कारण शैक्षणिक प्रशिक्षण किं वा प्रयत्नांचे क्षेत्र याची पर्वा
न करता बहुतेक लोकांसाठी ते लागू करणे सोपे आणि समजणे सोपे आहे .

निव्वळ वर्तमान मल्

ू याची पद्धतः रोखीच्या आवकांचे सध्याचे मल्
ू य आणि रोख प्रवाहातील विद्यमान मल्
ू य
यांच्यात हा फरक आहे . एनपीव्हीचा उपयोग भांडवल बजेटमध्ये गुंतवणूकीच्या किं वा प्रकल्पाच्या फायद्याचे
विश्लेषण करण्यासाठी केला जातो . एनपीव्ही विश्लेषण भविष्यातील रोखीच्या गुंतवणूकीच्या
विश्वासार्हतेसाठी संवेदनशील आहे जे एखाद्या गंत
ु वणक
ू ीद्वारे किं वा प्रकल्पातन
ू प्राप्त होते. डग्लस
गारबॉल्ट (२००२) म्हणाले की भविष्यातील सर्व रोख प्रवाह एका निश्चित सवलतीच्या दरावर सवलत दे ऊन
प्रकल्पाचे सध्याचे मूल्य मिळते.

परताव्याचा अंतर्गत दर: भांडवलाच्या अर्थसंकल्पात हा सहसा वापरला जाणारा सवलत दर आहे जो
विशिष्ट प्रकल्पाच्या सर्व रोख प्रवाहाचे निव्वळ वर्तमान मल्
ू य शन्
ू याइतके करतो. साधारणपणे सांगायचे
झाल्यास, प्रकल्पाचा अंतर्गत परताव्याचा दर जितका जास्त असेल तितका प्रकल्प हाती घेणे अधिक
आवश्यक आहे . जसे की परतावाचा आंतरिक दर (आयआरआर) एखाद्या फर्मचा विचार करीत असलेल्या
अनेक संभाव्य प्रकल्पांच्या क्रमवारीसाठी वापरला जाऊ शकतो. विविध प्रकल्पांमध्ये इतर सर्व घटक समान
आहे त असे गह
ृ ीत धरुन, उच्च आयआरआर असलेले प्रकल्प कदाचित सर्वोत्तम आणि हाती घेण्यात येतील.

लेखांकन दर किं वा परतावाचा साधा दर: भांडवली अंदाजपत्रक तंत्रातील ही आणखी एक पद्धत आहे ज्यात
सवलतीच्या रोख प्रवाहांचा समावेश नाही. इतर भांडवली अर्थसंकल्प पद्धतीप्रमाणे, रिटर्न पद्धतीचा लेखा दर
रोख प्रवाहांवर लक्ष केंद्रित करत नाही तर ते अकाउं टिंग निव्वळ कार्य उत्पन्नावर लक्ष केंद्रित करते.
प्रस्तावित गुंतवणूकीद्वारे मिळणा the्या महसुलाचा अंदाज काढणे आणि त्यानंतर प्रकल्पाशी संबंधित
सर्व अंदाज खर्चाच्या या महसुलातून वजा करणे हा दृष्टीकोन आहे .

नफा नफा निर्देशांक (पीआय): याला नफा गंत

ु वणक
ू ीचे प्रमाण (पीआयआर ) आणि प्रस्तावित प्रकल्पाची
मूल्य गुंतवणूक असेही म्हटले जाते . प्रकल्प तयार करण्यासाठी हे एक उपयुक्त साधन आहे कारण ते
आपल्याला गुंतवणूकीसाठी प्रति युनिट तयार केलेल्या मूल्याची रक्कम पात्र करण्यास अनुमती दे ते. चार्ल्स
टी. होरं ग्रेन आणि जॉर्ज फॉस्टर (2007) काही लेखक नफ्यासाठी चढत्या क्रमाने रँकिंग प्रोजेक्टमध्ये
प्रॉफिटिटी इंडक्
े सचा वापर करतात असे नमूद केले. नफा अनुक्रमणिका भविष्यातील एकूण मूल्य आहे ;
भांडवल रे शनिंग अस्तित्त्वात नसल्यास आणि परस्पर विशेष किं वा अविभाज्य प्रकल्प असल्यास निर्देशांक
आणि निव्वळ वर्तमान मूल्याद्वारे क्रमवारी समान उत्तर दे ईल.

२.3 व्हे रिएबल्सवर आधारित वर्तमान साहित्य

According to Mr. Aguolu (1998) capital budgeting decision is that financial decision, involving an outlay
of funds in the present time and in the future.

According to the International Federation of accountants (IFAC). Capital expenditure is the investment
to acquire fixed or long lived assets from which a stream of benefits is expected. Such expenditure
represents an organization’s commitment to produce and sell future projects and engage in other
activities.

According to Douglas Garbult (2002). The payback period is the length of time required for cash return
form the project to equal the total initial cash outlay. Charles T. Horngren and George Foster (2007)
defines the net present value (NPV) as the present value of all future return discounted at an
appropriate cost of capital minus the cost for the investment

Halm Levy and Sarnat Marshall (2003). Defines internal rate of return as the rate of discount, which
equate the present value of the expected cash flow with the initial investment outlay.

Longman dictionary defines budget as the plan that is qualified in a monetary term, while capital
budgeting is a long-term plan made for expenditure necessary to buy fixed asset for the production of
the goods and services.

Business dictionary: Defines capital budgeting as a plan for raising large and long-term sums greater
than the period considered under an operating budget.

Investopedia.com,: Defines capital budgeting as the process in which a business determines whether
projects such as building a new plant or investment in a long-term ventures are with pursuing.
डंकन विल्यमसन (२०१२) च्या मते भांडवली अर्थसंकल्प हा मालमत्तांच्या गंत
ु वणक
ू ीशी किं वा तल
ु नेने मोठा
असलेल्या संस्थेशी संबंधित आहे . हे आहे , नवीन मालमत्ता किं वा प्रकल्प संस्थेच्या एकूण मालमत्तेच्या
महत्त्वपूर्ण प्रमाणात मूल्यमापन करे ल.

डॉ. पी. शांमुखा राव (२०१०) च्या मते . भांडवली अर्थसंकल्प हा शब्द प्रस्तावित भांडवल खर्च आणि त्यांच्या
वित्तपरु वठ्यासाठी दीर्घ-जंतन
ु ाशक नियोजनाला सचि
ू त करतो. यात दीर्घकालीन निधी उभारणे आणि त्यांचा
उपयोग समाविष्ट आहे .

भांडवल संपादन आणि गुंतवणूक ही फर्मची औपचारिक प्रक्रिया आहे . हे दे खील निर्णय प्रक्रिया म्हणून
परिभाषित केले जाऊ शकते ज्याद्वारे एक मुख्य निश्चित मालमत्तांच्या खरे दीचे मूल्यांकन करते. ”

मते रे ने वादळ (2008) " एक बजेट सार्वजनिक महसल

ू व खर्च एक प्राथमिक मंजरू योजना असलेली एक
दस्तऐवज आहे ".

ब्रायन बासच्या मते मीडिया (२००)) च्या मते . भांडवल बजेटिग

ं प्रकल्पाची योग्यता निर्धारित करते आणि
व्यवसायाला त्याच्या व्यवस्थापक आणि गुंतवणूकदारांना समाधानकारक परतावा मिळे ल की नाही हे
ठरविण्यात व्यवसायास मदत करते.

२.4 वाचनालयाचे पुनरावलोकन सारांश

थोडक्यात, हे संशोधन कार्य भांडवलाचे मळ

ू दर्शविते ज्यामळ
ु े त्याच्या सैद्धांतिक चौकटीचे अंदाजपत्रक आणि
सध्याच्या साहित्यात भांडवली अर्थसंकल्पीय परिणाम म्हणून खाजगी क्षेत्रातील भांडवल बजेटच्या
परिणामावर परिणाम होतो. भांडवल रे शनिंग नवीन गुंतवणूकीच्या संपादनाशी संबंधित आहे . इतर भांडवली
गंत
ु वणक
ू ींच्या भाडय़ाच्या कामगिरीवर, मालमत्तेची रक्कम यासारख्या घटकांवर आधारित नवीन
गुंतवणूकीचे अधिग्रहण करण्याबद्दल मुख्य म्हणजे भांडवल रे शनिंग. कॅपिटल रे शनिंग म्हणजे कंपनीच्या
सध्याच्या संबंधित परिस्थितीच्या आधारे गुंतवणूक करण्यासाठी कंपन्यांनी नियुक्त केलेले धोरण.
साधारणपणे; सध्याच्या अर्थसंकल्पाच्या भागावर मर्यादित किं वा कॅप लावण्याच्या पद्धती म्हणून भांडवल
रे शनिंगचा उपयोग केला जातो जो नवीन मालमत्ता संपादन करण्यासाठी वापरला जाऊ शकतो. या
प्रक्रियेचा एक भाग म्हणून, विशिष्ट मालमत्ता संपादन करण्याच्या कायद्याच्या परिणामाच्या विचारात
असताना गुंतवणूकदारास भांडवलाच्या उच्च किं मतीच्या वापरावर विचार करणे दे खील आवडेल. अर्थात,
कोणतीही जबाबदार कंपनी भांडवली बजेटमध्ये डिस्पोजेबल फंडांच्या उत्पादक वापरास समर्थन दे णारी
रणनीती वापरण्यास निवडेल. काहीवेळा, प्रश्न असलेल्या मालमत्तेच्या मालकीच्या मालकीच्या पैकी कोणते
फायदे वाजवी अपेक्षित ठे वले जाऊ शकतात हे समजून घेणे आवश्यक आहे .