ARTICLE IX ARTIKULO IX

Constitutional Commissions ANG MGA KOMISYONG KONSTITUSYONAL

A. Common Provisions A. MGA KARANIWANG TADHANA

SECTION 1. The Constitutional Commissions, SEKSYON 1. Ang mga Komisyong

which shall be independent, are the Civil
Service Commission, the Commission on
Elections, and the Commission on Audit.
SECTION 2. No Member of a Constitutional
Commission shall, during his tenure, hold any
other office or employment. Neither shall he
engage in the practice of any profession or in
the active management or control of any
business which in any way be affected by the
functions of his office, nor shall he be
financially interested, directly or indirectly, in
any contract with, or in any franchise or
privilege granted by the Government, any of
its subdivisions, agencies, or instrumentalities,
including government-owned or controlled
corporations or their subsidiaries.
Konstitusyonal, na dapat na malaya, ay ang
Komisyon sa Serbisyo Sibil, ang Komisyon sa
Halalan, at ang Komisyon sa Awdit.
SEK. 2. Ang sino mang Kagawad ng isang
Komisyong Konstitusyonal, sa panahon ng
kanyang panunungkulan, ay hindi dapat
humawak ng ibang katungkulan o trabaho.
Hindi rin siya dapat magpraktis ng ano mang
propesyon o aktibong mamahala o mangasiwa
ng ano mang negosyo na sa ano pa mang
paraan ay maaaring makaugnay sa mga
gawain ng kanyang katungkulan, ni hindi dapat
maging interesado sa pananalapi nang tuwiran
o di tuwiran sa ano mang kontrata sa, o sa ano
mang prangkisya o pribilehyong kaloob ng,
Pamahalaan, o ano mang bahagi, sangay, o
instrumentaliti niyon, kasama ang mga
korporasyong ari o kontrolado ng pamahalaan
o ang mga, sangay nito.

SECTION 3. The salary of the Chairman and the SEK. 3. Ang sahod ng Tagapangulo at ng mga
Commissioners shall be fixed by law and shall Komisyonado ay dapat itakda ng batas at hindi
not be decreased during their tenure. dapat bawasan sa panahon ng kanilang
panunungkulan.

SECTION 4. The Constitutional Commissions

shall appoint their officials and employees in SEK. 4. Dapat humirang ang mga Komisyong
1
accordance with law.
SECTION 5. The Commission shall enjoy fiscal
autonomy. Their approved annual
appropriations shall be automatically and
regularly released.
SECTION 6. Each Commission en banc may
promulgate its own rules concerning pleadings
and practice before it or before any of its
offices. Such rules however shall not diminish,
increase, or modify substantive rights.
SECTION 7. Each Commission shall decide by a
majority vote of all its Members any case or
matter brought before it within sixty days
from the date of its submission for decision or
resolution. A case or matter is deemed
submitted for decision or resolution upon the
filing of the last pleading, brief, or
memorandum required by the rules of the
Commission or by the Commission itself.
Unless otherwise provided by this Constitution
or by law, any decision, order, or ruling of
each Commission may be brought to the
Supreme Court on certiorari by the aggrieved
party within thirty days from receipt of a copy
thereof.
SECTION 8. Each Commission shall perform
such other functions as may be provided by
law.
2
Konstitusyonal ng kanilang mga pinuno at
kawani ayon sa batas.
SEK. 5. Dapat magtamasa ng pagsasarili sa
pananalapi ang mga Komisyon. Dapat na kusa
at regular na ipalabas ang kanilang pinagtibay
na taunang laang-gugulin.
SEK. 6. Ang bawat Komisyon en banc ay
maaaring maglagda ng sarili nitong mga
tuntunin tungkol sa mga pleading at praktis
dito o sa alin mang tanggapan nito. Gayon
man, ang mga tuntuning iyon ay hindi dapat
magbawas, magdagdag, o magbago ng mga
karapatang makabuluhan.
SEK. 7. Dapat pagpasyahan ng bawat
Komisyon sa pamamagitan ng mayoryang boto
ng lahat ng mga Kagawad nito ang ano mang
kaso o bagay na iniharap sa pagpapasya o
paglutas nito sa loob ng animnapung araw
mula sa petsa ng pagkakaharap niyon. Ang
isang kaso o bagay ay ituturing na iniharap sa
pagpapasya o paglutas sa sandaling iharap ang
panghuling pleading, brief, o memorandum na
itinakda ng mga tuntunin ng Komisyon o ng
Komisyon na rin. Matangi kung naiiba ang
itinatadhana ng Konstitusyong ito o ng batas,
ang ano mang pasya, utos, o hatol ng bawat
Komisyon ay maaaring idulog sa bisa ng
certiorari sa Kataastaasang Hukuman ng
naghahabol na panig sa loob ng tatlumpung
araw pagkatanggap ng isang sipi niyon.
SEK. 8. Ang bawat Komisyon ay dapat
tumupad ng iba pang mga gawain na maaaring

B. The Civil Service Commission
SECTION 1. (1) The Civil Service shall be
administered by the Civil Service Commission
composed of a Chairman and two
Commissioners who shall be natural-born
citizens of the Philippines and, at the time of
their appointment, at least thirty-five years of
age, with proven capacity for public
administration, and must not have been
candidates for any elective position in the
elections immediately preceding their
appointment.
(2) The Chairman and the Commissioners shall
be appointed by the President with the
consent of the Commission on Appointments
for a term of seven years without
reappointment. Of those first appointed, the
Chairman shall hold office for seven years, a
Commissioner for five years, and another
Commissioner for three years, without
reappointment. Appointment to any vacancy
shall be only for the unexpired term of the
predecessor. In no case shall any Member be
appointed or designated in a temporary or
acting capacity.
SECTION 2. (1) The civil service embraces all
branches, subdivisions, instrumentalities, and
agencies of the Government, including
government-owned or controlled corporations
3
itadhana ng batas.
B. ANG KOMISYON SA SERBISYO SIBIL
SEKSYON 1. (1) Ang serbisyo sibil ay dapat
pangasiwaan ng Komisyon sa Serbisyo Sibil na
binubuo ng isang Tagapangulo at dalawang
Komisyonado na dapat ay mga katutubong
inianak na mamamayan ng Pilipinas at, sa
panahon ng pagkahirang sa kanila, tatlumpu’t
limang taon man lamang ang gulang, may
subok na kakayahan sa pangangasiwang
pambayan, at hindi kailanman naging
kandidato sa ano mang katungkulang halal sa
halalang iniraos kagyat bago ang kanilang
pagkakahirang.
(2) Ang Tagapangulo at ang mga Komisyonado
ay dapat hirangin ng Pangulo sa pagsang-ayon
ng Komisyon sa Paghirang para sa isang taning
na panahon ng panunungkulan na pitong taon
na di na muling mahihirang. Sa mga unang
nahirang, ang Tagapangulo ay dapat
manungkulan sa loob ng pitong taon, ang
isang Komisyonado sa limang taon, at ang isa
pang Komisyonado sa tatlong taon, na di na
muling mahihirang. Ang paghirang ukol sa ano
mang bakante ay dapat lamang sa di-natapos
na bahagi ng taning na panahon ng
panungkulan ng hahalinhan. Kailanman ay
hindi dapat hirangin o italaga ang sino mang
Kagawad sa katayuang pansamantala o
nanunungkulan.
with original charters. SEK. 2. (1) Sumasaklaw ang serbisyo sibil sa
lahat ng mga sangay, mga subdibisyon, mga
instrumentaliti at mga ahensya ng
(2) Appointments in the civil service shall be Pamahalaan, kasama ang mga korporasyong
made only according to merit and fitness to be ari o kontrolado ng pamahalaan na may mga
determined, as far as practicable, and, except orihinal na karta.
to positions which are policy-determining,
primarily confidential, or highly technical, by
competitive examination. (2) Ang mga paghirang sa serbisyo sibil ay
dapat gawin lamang ayon sa kanilang merito
at kabagayan na pagpapasyahan, hangga’t
maaari, at maliban sa mga katungkulang
nagpapasya ng patakaran, lubhang
(3) No officer or employee of the civil service
kompidensyal o totoong teknikal, sa
shall be removed or suspended except for
pamamagitan ng paligsahang pagsusulit.
cause provided by law.

(3) Hindi dapat matiwalag o masuspindi ang

(4) No officer or employee in the civil service
sino mang pinuno o kawani ng serbisyo sibil
shall engage, directly or indirectly, in any
maliban sa kadahilanang itinatadhana ng
electioneering or partisan political campaign.
batas.

(4) Ang sino mang pinuno o kawani sa serbisyo

(5) The right to self-organization shall not be sibil ay hindi dapat lumahok, nang tuwiran o
denied to government employees. di-tuwiran, sa alin mang pangangampanya sa
halalan o sa iba pang pampartidong gawain sa
pulitika.

(6) Temporary employees of the Government

(5) Hindi dapat ipagkait sa mga kawani ng
shall be given such protection as may be
pamahalaan ang karapatang magtatag ng
provided by law.
sariling organisasyon.

SECTION 3. The Civil Service Commission, as

(6) Ang mga pansamantalang kawani ng
the central personnel agency of the
pamahalaan ay dapat bigyan ng proteksyong
Government, shall establish a career service
gaya ng maaaring itadhana ng batas.
and adopt measures to promote morale,
efficiency, integrity, responsiveness,

4
progressiveness, and courtesy in the civil SEK. 3. Bilang punong sangay pantauhan ng
service. It shall strengthen the merit and Pamahalaan, ang Komisyon sa Serbisyo Sibil ay
rewards system, integrate all human resources dapat magpairal ng isang career service at
development programs for all levels and magpatibay ng mga panukalang
ranks, and institutionalize a management magpapasulong ng kasiglahan, kahusayan,
climate conducive to public accountability. It karangalan, kahandaan, pag-unlad, at
shall submit to the President and the Congress paggalang sa serbisyo sibil. Dapat nitong
an annual report on its personnel programs. palakasin ang sistema ng merito at
gantimpala, pagsama-samahin ang lahat ng
mga palatuntunan sa pag-papaunlad ng
yamang-tao para sa lahat ng antas at ranggo,
at isakatatagan ang isang kaligiran sa
pamamahala na naaangkop sa kapanagutang
SECTION 4. All public officers and employees pambayan. Ito ay dapat magharap sa Pangulo
shall take an oath or affirmation to uphold and at sa Kongreso ng taunang ulat tungkol sa mga
defend this Constitution. palatuntunang pantauhan nito.

SECTION 5. The Congress shall provide for the
standardization of compensation of
government officials and employees, including
those in government-owned or controlled
corporations with original charters, taking into
account the nature of the responsibilities
pertaining to, and the qualifications required
for their positions.
SECTION 6. No candidate who has lost in any
election shall, within one year after such
election, be appointed to any office in the
Government or any government-owned or
controlled corporations or in any of their
subsidiaries.
SECTION 7. No elective official shall be eligible
5
SEK. 4. Ang lahat ng mga pinuno at mga
kawaning pambayan ay dapat manumpa o
magpatotoo na ipagsasanggalang at
ipagtatanggol ang Konstitusyong ito.
SEK. 5. Dapat magtadhana ang Kongreso ng
mga pamantayan sa sweldo ukol sa mga
pinuno at kawani ng pamahalaan, kasama na
rin ang mga nasa korporasyong ari o
kontrolado ng pamahalaan na may mga
orihinal na karta, na isinasaalang-alang ang uri
ng mga pananagutan na nauukol, at ang mga
kwalipikasyong hinihingi para sa kanilang mga
katungkulan.
SEK. 6. Ang sino mang kandidato na natalo sa
alin mang halalan ay hindi dapat hirangin, sa
loob ng isang taon makaraan ang halalang
iyon, sa alin mang katungkulan sa
Pamahalaan, o sa alin mang korporasyong ari
for appointment or designation in any capacity o kontrolado ng pamahalaan o sa mga sangay
to any public office or position during his nito.
tenure.

SEK. 7. Hindi magiging karapat-dapat ang sino

mang pinunong halal sa paghirang o
pagtatalaga sa alin mang katungkulan o
Unless otherwise allowed by law or by the
posisyong pambayan sa panahon ng kanyang
primary functions of his position, no
panunungkulan.
appointive official shall hold any other office
or employment in the Government or any
subdivision, agency or instrumentality thereof,
Matangi kung kinakailangan ng batas o ng mga
including government-owned or controlled
pangunahing gawain ng katungkulan, hindi
corporations or their subsidiaries.
dapat humawak ang sino mang halal na
pinuno ng ano mang iba pang katungkulan o
trabaho sa Pamahalaan o alin mang bahagi,
sangay o instrumentaliti niyon kabilang ang
SECTION 8. No elective or appointive public mga korporasyong ari o kontrolado ng
officer or employee shall receive additional, pamahalaan o sa mga sangay nito.
double, or indirect compensation, unless
specifically authorized by law, nor accept
without the consent of the Congress, any SEK. 8. Ang sino mang halal o hinirang na
present, emolument, office, or title of any kind pinuno o kawaning pambayan ay hindi dapat
from any foreign government. tumanggap ng dagdag, doble, o di-tuwirang
sweldo maliban kung tiyakang ipinahihintulot
ng batas, ni tumanggap ng ano mang regalo,
pabuya, katungkulan, o ano mang uri ng titulo
mula sa alin mang banyagang pamahalaan
Pensions or gratuities shall not be considered
nang walang pagsang-ayon ang Kongreso.
as additional, double, or indirect
compensation.
Ang mga pensyon o gratwiti ay hindi dapat
ituring na dagdag, doble, o di-tuwirang
kompensasyon.
C. The Commission on Elections

SECTION 1. (1) There shall be a Commission on

K. ANG KOMISYON SA HALALAN
Elections composed of a Chairman and six
Commissioners who shall be natural-born
6
citizens of the Philippines and, at the time of
their appointment, at least thirty-five years of
age, holders of a college degree, and must not
have been candidates for any elective position
in the immediately preceding elections.
However, a majority thereof, including the
Chairman, shall be Members of the Philippine
Bar who have been engaged in the practice of
law for at least ten years.
(2) The Chairman and the Commissioners shall
be appointed by the President with the
consent of the Commission on Appointments
for a term of seven years without
reappointment. Of those first appointed, three
Members shall hold office for seven years, two
Members for five years, and the last Members
for three years, without reappointment.
Appointment to any vacancy shall be only for
the unexpired term of the predecessor. In no
case shall any Member be appointed or
designated in a temporary or acting capacity.
SECTION 2. The Commission on Elections shall
exercise the following powers and functions:
(1) Enforce and administer all laws and
regulations relative to the conduct of an
election, plebiscite, initiative, referendum, and SEK. 2. Dapat tumupad ng sumusunod na mga
recall.
7
SEKSYON 1. (1) Dapat magkaroon nq isang
Komisyon sa Halalan na binubuo ng isang
Tagapangulo at anim (6) na mga Komisyonado
na dapat ay mga katutubong inianak na
mamamayan ng Pilipinas at, sa panahon ng
Pagkakahirang sa kanila, tatlumpu’t limang
taon man lamang ang gulang, naghahawak ng
tituto sa kolehyo at hindi kailanman naging
kandidato sa ano mang katungkulang halal sa
halalang kagyat na sinundan. Gayon man, ang
mayorya nito, kasama na ang Tagapangulo ay
dapat na mga kabilang sa Philippine Bar na
nagpraktis bilang abogado sa loob ng sampung
(10) taon man lamang.
(2) Ana Tagapangulo at ang mga Komisyonado
ay dapat hirangin ng Pangulo sa pagsang-ayon
ng Komisyon sa Paghirang sa isang pitong (7)
taong taning panunungkulan na di na muling
mahihirang. Sa unang nahirang, tatlong (3)
Kagawad ang manunungkulan sa loob ng
pitong (7) taon, dalawang (2) Kagawad sa
limang (5) taon at ang mga natitirang Kagawad
sa tatlong (3) taon, na di na muling
mahihirang. Ang paghirang ukol sa ano mang
bakante ay dapat lamang na sa di-natapos na
bahagi ng taning na panahon ng
panunungkulan ng hahalinhan. Kailanman ay
hindi dapat hirangin o italaga ang sino mang
Kagawad sa katayuang pansamantala o
nanunungkulan.
kapangyarihan at mga gawain ang Komisyon
sa Halalan:
(2) Exercise exclusive original jurisdiction over
all contests relating to the elections, returns,
and qualifications of all elective regional,
provincial, and city officials, and appellate
jurisdiction over all contests involving elective
municipal officials decided by trial courts of
general jurisdiction, or involving elective
barangay officials decided by trial courts of
limited jurisdiction.
Decisions, final orders, or rulings of the
Commission on election contests involving
elective municipal and barangay offices shall
be final, executory, and not appealable.
(3) Decide, except those involving the right to
vote, all questions affecting elections,
including determination of the number and
location of polling places, appointment of
election officials and inspectors, and
registration of voters.
(4) Deputize, with the concurrence of the
President, law enforcement agencies and
instrumentalities of the Government,
including the Armed Forces of the Philippines,
for the exclusive purpose of ensuring free,
orderly, honest, peaceful, and credible
elections.
(5) Register, after sufficient publication,
8
(1) Magpatupad at mamahala sa
pagpapatupad ng lahat ng mga batas at
regulasyon na kaugnay ng pagdaraos ng
halalan, plebisito, initiative, reperendum, at
recall.
(2) Gampanan ang eksklusibong orihinal na
hurisdiksyon sa lahat ng mga hidwaan tungkol
sa mga halalan, mga kinalabasan at mga
katangian ng lahat ng halal na mga pinunong
panrehyon, panlalawigan, at panlungsod, at
hurisdiksyong paghahabol sa lahat ng mga
hidwaan na kinasasangkutan ng mga halal na
pinuno ng bayan na pinasyahan ng mga
hukumam ng paglilitis na pangkalahatan ang
hurisdiksyon, o kinasasangkutan ng mga halal
na pinuno ng baranggay na pinasyahan ng
mga hukuman ng paglilitis na natatakdaan ang
hurisdiksyon.
Ang mga desisyon, mga pangwakas na utos, o
mga kapasyahan ng komisyon tungkol sa mga
hidwaan sa halalan na kinasasangkutan ng
mga katungkulang halal sa bayan at baranggay
ay dapat na pangwakas, maipatutupad, at
hindi maipaghahabol.
(3) Magpasya, matangi roon sa mga may
kinalaman sa karapatan sa pagboto, sa lahat
ng mga suliranin tungkol sa mga halalan,
kasama ang pagpapasya sa bilang at
kinalalagyan ng mga botohan, paghirang ng
mga pinuno at mga inspektor ng halalan, at
pagrerehistro ng mga botante.
political parties, organizations, or coalitions
which, in addition to other requirements,
must present their platform or program of
government; and accredit citizens’ arms of the
Commission on Elections. Religious
denominations and sects shall not be
registered. Those which seek to achieve their
goals through violence or unlawful means, or
refuse to uphold and adhere to this
Constitution, or which are supported by any
foreign government shall likewise be refused
registration.
Financial contributions from foreign
governments and their agencies to political
parties, organizations, coalitions, or
candidates related to elections constitute
interference in national affairs, and, when
accepted, shall be an additional ground for the mga naghahangad makamit ang kanilang mga
cancellation of their registration with the
Commission, in addition to other penalties
that may be prescribed by law.
(6) File, upon a verified complaint, or on its
own initiative, petitions in court for inclusion
or exclusion of voters; investigate and, where Ang mga kontribusyong pinansyal sa mga
appropriate, prosecute cases of violations of
election laws, including acts or omissions
constituting election frauds, offenses, and
malpractices.
(7) Recommend to the Congress effective
measures to minimize election spending,
including limitation of places where
9
(4) Magsugo, sa pagsang-ayon ng Pangulo, sa
mga sangay at kasangkapang tagapagpatupad
ng batas ng Pamahalaan, kasama ang
Sandatahang Lakas ng Pilipinas, ukol sa
tanging layuning matiyak ang malaya, maayos,
malinis, mapayapa, at kapani-paniwalang
halalan.
(5) Irehistro, pagkaraan ng sapat na
paglalathala, ang mga partido, mga
organisasyon o mga koalisyong pampulitika na
bukod sa iba pang mga kahingian, ay
kinakailangang magharap ng kanilang
plataporma o programa ng pamahalaan, at
kilalanin ang mga lingkod-bayan ng Komisyon
sa Halalan. Hindi dapat irehistro ang mga
denominasyon at mga sektang panrelihyon.
Dapat ding tanggihan ang pagrerehistro sa
layunin sa pamamagitan ng karahasan o mga
labag na kaparaanan, o tumatangging
itaguyod at talimahin ang Saligang-Batas na
ito, o sinusuportahan ng alin mang banyagang
pamahalaan.
partido, organisasyon, koalisyon, o
kandidatong pampulitika mula sa mga
banyagang pamahalaan at mga sangay niyon
na may kaugnayan sa mga halalan ay ituturing
na panghihimasok sa mga gawaing pambansa
at, kapag tinanggap, magiging karagdagang
batayan sa pagkansela sa pagkarehistro nila sa
Komisyon, bukod sa iba pang mga parusa na
maaaring itakdang batas.
propaganda materials shall be posted, and to
prevent and penalize all forms of election
(6) Batay sa biniripikahang sumbong o sa
frauds, offenses, malpractices, and nuisance
pagkukusa nito, magharap ng mga petisyon sa
candidacies.
hukuman ukol sa paglalakip o pagwawaksi ng
mga botante sa rehistro ng mga kwalipikadong
botante; siyasatin at, kung nararapat, usigin
(8) Recommend to the President the removal
ang mga paglabag sa mga batas sa halalan,
of any officer or employee it has deputized, or
kasama ang mga kagagawan o pagkukulang na
the imposition of any other disciplinary action,
itinuturing na pandaraya, mga pagkakasala at
for violation or disregard of, or disobedience
masasamang gawain sa halalan.
to its directive, order, or decision.

(7) Itagubilin sa Kongreso ang mabisang mga

(9) Submit to the President and the Congress a
hakbangin upang mapaliit ang gastos sa
comprehensive report on the conduct of each
halalan, gayundin ang pagtatakda ng mga
election, plebiscite, initiative, referendum, or
lugar na paglalagyan ng mga kagamitan sa
recall.
propaganda, at mapigil at maparusahan ang
lahat ng uri ng mga pandaraya, mga
pagkakasala at masasamang gawain sa
SECTION 3. The Commission on Elections may
halalan, at mga panggulong pagkandidato.
sit en banc or in two divisions, and shall
promulgate its rules of procedure in order to
expedite disposition of election cases,
(8) Itagubilin sa Pangulo ang pag-aalis sa sino
including pre-proclamation controversies. All
mang pinuno o kawani na isinugo nito, o ang
such election cases shall be heard and decided
pagpapataw ng ano mang iba pang aksyong
in division, provided that motions for
disiplinaryo, dahil sa paglabag o pagwawalang-
reconsideration of decisions shall be decided
bahala, o pagsuway sa mga direktiba, atas, o
by the Commission en banc.
pasya nito.

(9) Iharap sa Pangulo at sa Kongreso ang

SECTION 4. The Commission may, during the komprehensibong ulat tungkol sa
election period, supervise or regulate the pamamalakad ng bawat halalan, plebisito,
enjoyment or utilization of all franchises or initiative, reperendum, o recall.
permits for the operation of transportation
and other public utilities, media of
communication or information, all grants, SEK. 3. Ang Komisyon sa Halalan ay maaaring
special privileges, or concessions granted by magpasiya en banc o sa dalawang dibisyon, at
the Government or any subdivision, agency, or dapat maglagda ng mga layunin ng mga

10
instrumentality thereof, including any
government-owned or controlled corporation
or its subsidiary. Such supervision or
regulation shall aim to ensure equal
opportunity, time, and space, and the right to
reply, including reasonable, equal rates
therefor, for public information campaigns
and forums among candidates in connection
with the objective of holding free, orderly,
honest, peaceful, and credible elections.
SECTION 5. No pardon, amnesty, parole, or
suspension of sentence for violation of
election laws, rules, and regulations shall be
granted by the President without the
favorable recommendation of the
Commission.
SECTION 6. A free and open party system shall
be allowed to evolve according to the free
choice of the people, subject to the provisions
of this Article.
SECTION 7. No votes cast in favor of a political
party, organization, or coalition shall be valid,
except for those registered under the party-
list system as provided in this Constitution.
SECTION 8. Political parties, or organizations
or coalitions registered under the party-list
system, shall not be represented in the voters’
registration boards, boards of election
inspectors, boards of canvassers, or other
11
alituntunin ng pamamaraan nito upang
mapadali ang pagpapasya sa mga kaso sa
halalan, kabilang ang mga hidwaan bago
iproklama ang nanalo. Ang lahat ng gayong
mga kaso sa halalan ay dapat dinggin at
pasyahan sa dibisyon, sa pasubaling ang mga
mosyon sa rekonsiderasyon ng mga pasya ay
dapat pasyahan ng Komisyon en banc.
SEK. 4. Ang pagtatamasa o pagsasagamit ng
lahat ng mga prangkisa o permit para sa
operasyon ng transportasyon at iba pang mga
kagamitang pambayan, midya ng pahatiran o
kabatiran, lahat ng mga kaloob, mga
pribilehyong natatangi o mga konsesyong
ipinagkaloob ng Pamahalaan o ano mang
bahagi, sangay, o instrumentaliti niyon,
kasama ang alin mang korporasyong ari o
kontrolado ng pamahalaan, ay maaaring
pangasiwaan at isaayos ng Komisyon sa
panahon ng halalan. Layunin ng gayong
pangangasiwa at pagsasaayos na matiyak ang
timbang na pagkakataon, panahon, puwang,
at karapatang sumagot, kasama na ang
makatwiran at timbang na singil ukol doon sa
mga kampanya at porum sa pagbibigay ng
impormasyon sa madla ng mga kandidato sa
layuning matiyak ang malaya, maayos, malinis,
mapayapa, at kapani-paniwalang halalan.
SEK. 5. Ang alin mang patawad, amnestya,
parole, o suspensyon ng kaparusahan sa
paglabag sa mga batas, tuntunin at mga
alituntunin ng halalan ay hindi dapat
ipagkaloob ng Pangulo nang walang pasang-
ayong tagubilin ng Komisyon.
similar bodies. However, they shall be entitled
to appoint poll watchers in accordance with
law.
SEK. 6. Dapat pahintulutang mamukadkad ang
isang malaya at lantad na sistemang partido
alinsunod sa malayang pagpili ng taong-bayan,
na sasailalim lamang sa mga tadhana ng
Artikulong ito.

SECTION 9. Unless otherwise fixed by the

SEK. 7. Hindi dapat maging balido ang ano
Commission in special cases, the election
mang boto para sa alin mang partido,
period shall commence ninety days before the
organisasyon o koalisyong pampulitika,
day of the election and shall end thirty days
matangi sa maaaring itadhana sa
after.
Konstitusyong ito sa ilalim ng sistemang
partilist.

SECTION 10. Bona fide candidates for any

public office shall be free from any form of
SEK. 8. Ang mga partido, o organisasyon, o
harassment and discrimination.
koalisyong pampulitika na nakarehistro sa
ilalim ng sistemang Partilist ay hindi dapat
magkaroon ng kinatawan sa mga lupon ng
SECTION 11. Funds certified by the
pagrerehistro ng mga botante, sa mga lupon
Commission as necessary to defray the
ng mga inspektor sa halalan, sa mga lupon ng
expenses for holding regular and special
mga tagabilang, o iba pang katulad na mga
elections, plebiscites, initiatives, referenda,
kalupunan. Gayon man, sila ay dapat bigyan
and recalls, shall be provided in the regular or
ng karapatang humirang ng mga bantay-
special appropriations and, once approved,
halalan alinsunod sa batas.
shall be released automatically upon
certification by the Chairman of the
Commission.
SEK. 9. Maliban kung naiiba ang itinatakda ng
Komisyon sa mga natatanging kalagayan, ang
panahon ng halalan ay dapat magsimula
D. Commission on Audit
siyamnapung araw bago sumapit ang araw ng
halalan at dapat magtapos tatlumpung araw
pagkaraan niyon.
SECTION 1. (1) There shall be a Commission on
Audit composed of a Chairman and two
Commissioners, who shall be natural-born
SEK. 10. Ang mga kandidatong bona fide para
citizens of the Philippines and, at the time of
sa ano mang katungkulang pambayan ay
their appointment, at least thirty-five years of
dapat maging ligtas sa ano mang anyo ng
age, certified public accountants with not less
panliligalig at diskriminasyon.
than ten years of auditing experience, or

12
members of the Philippine Bar who have been
engaged in the practice of law for at least ten
SEK. 11. Dapat maglaan sa regular o
years, and must not have been candidates for
natatanging laang-gugulin ng mga pondo na
any elective position in the elections
sinertipikahan ng Komisyon na kinakailangang
immediately preceding their appointment. At
panggastos sa pagdaraos ng regular at
no time shall all Members of the Commission
natatanging mga halalan, mga plebisito,
belong to the same profession.
initiative, mga reperendum, at recall at, sa
sandaling mapagtibay, dapat na kusang
ipalabas sa pamamagitan ng sertipikasyon ng
Tagapangulo ng Komisyon.

(2) The Chairman and the Commissioners shall

be appointed by the President with the
consent of the Commission on Appointments
for a term of seven years without
reappointment. Of those first appointed, the
Chairman shall hold office for seven years, one
Commissioner for five years, and the other
Commissioner for three years, without
reappointment. Appointment to any vacancy
shall be only for the unexpired portion of the
term of the predecessor. In no case shall any
Member be appointed or designated in a
temporary or acting capacity.
SECTION 2. (1) The Commission on Audit shall
have the power, authority, and duty to
examine, audit, and settle all accounts
pertaining to the revenue and receipts of, and
expenditures or uses of funds and property,
owned or held in trust by, or pertaining to, the
Government, or any of its subdivisions,
agencies, or instrumentalities, including
government-owned or controlled corporations
with original charters, and on a post-audit
basis: (a) constitutional bodies, commissions
D. ANG KOMISYON SA AWDIT
SEKSYON 1. (1) Dapat magkaroon ng isang
Komisyon sa Awdit na bubuuin ng isang
Tagapangulo at dalawang Komisyonado na
dapat na mga katutubong inianak na
mamamayan ng Pilipinas at, sa panahon ng
pagkahirang sa kanila, tatlumpu’t limang taon
man lamang ang gulang, mga certified public
accountant na hindi kukulangin sa sampung
taon ang karanasan sa pag-aawdit o kabilang
sa Philippine Bar na nagpraktis bilang abogado
sa loob ng sampung taon man lamang at hindi
kailanman naging kandidato sa ano mang
katungkulang halal sa halalang iniraos kagyat
bago isinagawa ang kanilang pagkakahirang.
Kailan man ay hindi dapat magkatulad ng
propesyon ang lahat ng mga Kagawad ng
Komisyon.
(2) Ang Tagapangulo at ang mga Komisyonado
ay dapat hirangin ng Pangulo sa pagsang-ayon
ng Komisyon sa Paghirang sa isang pitong
taong taning na panahon ng panunungkulan
na di na muling mahihirang. Sa mga unang

13
and offices that have been granted fiscal
autonomy under this Constitution; (b)
autonomous state colleges and universities;
(c) other government-owned or controlled
corporations and their subsidiaries; and (d)
such non-governmental entities receiving
subsidy or equity, directly or indirectly, from
or through the Government, which are
required by law or the granting institution to
submit to such audit as a condition of subsidy
or equity. However, where the internal control
system of the audited agencies is inadequate,
the Commission may adopt such measures,
including temporary or special pre-audit, as
are necessary and appropriate to correct the
deficiencies. It shall keep the general accounts
of the Government and, for such period as
may be provided by law, preserve the
vouchers and other supporting papers
pertaining thereto.
(2) The Commission shall have exclusive
authority, subject to the limitations in this
Article, to define the scope of its audit and
examination, establish the techniques and
methods required therefor, and promulgate
accounting and auditing rules and regulations,
including those for the prevention and
disallowance of irregular, unnecessary,
excessive, extravagant, or unconscionable
expenditures, or uses of government funds
and properties.
14
nahirang, ang Tagapangulo ay dapat
manungkulan sa loob ng pitong taon, ang
isang Komisyonado sa limang taon, at ang isa
pang Komisyonado sa tatlong taon, na di na
muling mahihirang. Ang pagkahirang sa ano
mang bakante ay dapat na ukol lamang sa di
natapos na bahagi ng taning na panahon ng
panunungkulan ng hahalinhan. Kailan man ay
hindi dapat hirangin o italaga ang sino mang
Kagawad sa kalagayang pansamantala o
nanunungkulan.
SEK. 2. (1) Dapat magkaroon ang Komisyon sa
Awdit ng kapangyarihan, awtoridad at
tungkuling magsuri, mag-awdit at mag-ayos ng
lahat ng mga kwentang nauukol sa tinanggap
at kinita, mga paggastos o paggamit ng mga
pondo at ariarian, na nauukol, ari o iniingatan
lamang bilang katiwala ng Pamahalaan, o ano
man sa mga bahagi, sangay, o kasangkapan
niyon, kasama ang mga korporasyong ari o
kontrolado ng pamahalaan na may mga
orihinal na karta at sa batayang post-awdit,
ang: (a) mga kalupunan, mga komisyon, at
mga tanggapang konstitusyonal na
pinagkalooban ng pagsasarili sa pananalapi sa
ilalim ng Konstitusyong ito; (b) mga
nagsasariling mga dalubhasaan at
pamantasang pampamahalaan; (k) mga
korporasyong ari o kontrolado ng pamahalaan
at ang mga sangay niyon; at, (d) mga entity na
di pampamahalaan na tumatanggap ng
subsidy o equity, nang tuwiran o di tuwiran,
mula sa o sa pamamagitan ng pamahalaan, na
hinihingi ng batas o nagkakaloob na
institusyon na sumailalim sa gayong pag-
aawdit bilang isang kondisyon sa pagtanggap
ng subsidy equity. Gayon pa man, kapag di
sapat ang sistemang internal kontrol ng
SECTION 3. No law shall be passed exempting
any entity of the Government or its subsidiary
in any guise whatever, or any investment of
public funds, from the jurisdiction of the
Commission on Audit.
SECTION 4. The Commission shall submit to
the President and the Congress, within the
time fixed by law, an annual report covering
the financial condition and operation of the
Government, its subdivisions, agencies, and
instrumentalities, including government-
owned or controlled corporations, and non-
governmental entities subject to its audit, and
recommend measures necessary to improve
their effectiveness and efficiency. It shall
submit such other reports as may be required
by law.
15
inawdit na mga tanggapan, ang Komisyon ay
maaaring gumamit ng mga hakbangin kabilang
ang pansamantala o natatanging pre-awdit na
kinakailangan at nararapat upang maiwasto
ang mga pagkukulang. Ito ay dapat mag-ingat
ng pangkalahatang kwenta ng Pamahalaan at,
sa panahong maaaring itadhana ng batas,
pangalagaan ang mga botser at iba pang
nagpapatunay na papeles na kaugnay niyon.
(2) Dapat magkaroon ang Komisyon ng tanging
awtoridad, batay sa mga katakdaan sa
Artikulong ito, na magtakda ng saklaw ng
awdit at pagsusuri nito, magtatag ng mga
kaparaanan at pamaraan na kinakailangan
ukol doon, at maglagda ng mga tuntunin at
alituntunin sa pagtutuos at pag-aawdit
kabilang ang mga ukol sa paghadlang at di
pagpapahintulot sa mga paggugol o paggamit
ng mga salapi at ariarian ng pamahalaan na
tiwali, hindi kinakailangan, labis-labis, maluho
o di makatwiran.
SEK. 3. Hindi dapat magpatibay ng ano mang
batas na sa ano pa mang kaparaanan ay
inilalabas sa hurisdikyon ng Komisyon sa Awdit
ang alin mang entity ng pamahalaan o sangay
nito ukol sa ano mang pamumuhunan sa
salapi ng bayan.
SEK. 4. Ang Komisyon ay dapat magharap sa
Pangulo at sa Kongreso, sa loob ng panahong
itinatakda ng batas, ng taunang ulat na
sumasaklaw sa kalagayan at pagpapakilos sa
pananalapi ng Pamahalaan, ng mga bahagi,
mga sangay, at mga instrumentaliti niyon,
kasama ang mga korporasyong ari o
 kontrolado ng pamahalaan, at mga entity na
di-pampamahalaan, batay sa awdit nito at
magtagubilin ng mga hakbangin na
kinakailangan upang mapag-ibayo ang
kakayahan at pagkamabisa ng mga ito. Ito ay
dapat magharap ng iba pang mga ulat na
maaaring kailanganin ng batas.

16