• Се негативно наелектризирани честички, т.е. електрони.
• Ако катодата е со процепи, тогаш дел од позитивните јони кои се движат кон неа ќе поминат зад неа во вид на зраци- канални зраци (тие се позитивни јони) • Низа експерименти: 1. Рике, 1901 (при течење на струја не се движат атоми туку честички со занемарлива маса) 2. Толман и Стујарт, 1917 (електроните се носители на струја) 3. Милиен, 1908-1916 (прв го измерил електронот и секој полнеж е целоброен множител на елементарни ел.полнежи) • Со тие експерименти се утврдени својствата на кат. зраци: ✓ негативни честички кои се отклонуваат во електрично и магн. поле ✓ не се видливи ✓ имаат енергија ✓ предизвикуваат флуросценција на стакло или др. супстанци ✓ се движат праволиниски • Томсон во 1897 тргнал од тоа дека Q во магн. поле В дејствува лоренцова сила, Fl=QvB • R=mV/QB ------флемингово правило на лева рака • V=E/B---------брзина на честички • За Q=e => e/m=V/B*R
Кванти (закони за топлинско зрачење)
I. 1920 Планковата квантна хипотеза
• топлинско зрачење - зрачење на електромагнетни бранови кое настанува за сметка на внатреna енерг. на телото • Спектарот на енергија на топлинско зрачење зависи од температурата на телото II. Wt, Л- спектрална емисиона моќ на телото = енерг. на зрачење со дадена f(x) која се зрачи од единица плоштина од неговата површина за единица време при определена Т III. Wt-вкупна емисиона моќ = севкупност на емисионите моќности на сите бранови должини IV. At, Л - спектарна апсорбирана моќ= укажува кој дел од енерг. со определена бранова должина од енергијата што упаѓа врз телото се апсорбира од единица плоштина во единица време при определена Т V. Апсолутно црно тело-тело кое на било која Т целата енег. што ќе падне врз него ја апсорбира (со било која бранова должина) VI. Винов закон – производот на максималната бранова долж. и апсол. темп. е константна вредност VII. Кирхофов закон-количникот од спектарна емисиона моќ и спектарна апсорбирана моќ на некое тело е конст., т.е. е еднаква на спектр. ем. моќ на апсолутно црно тело VIII. Стефан Болуманов закон-вкупната енергија емитирана од единица плоштина во ед. време на апсол. црно тело е правопропорционална со четвртиот степен на неговата апсолутна темп. IX. Планкова хипотеза за кванти - претпоставил дека зрачењето на Е има само оддредени големини Е=nhf n- cel broj h- plankovta konstanta h= 6,626*10-24 Js ====>> Енергијата се зрачи дисконтиунирано односно таа е квантувана.
Фотоелектричен ефект
• Појава koga при осветлување на некои метали со светлина од
нивната површина се избиваат електрони • Кога А=> + ; K=> - тогаш има Iz - стрија на засилување, при зголемување на напонот, струјата останува конст. • Кога А=> - ; K=> + тогашм има спротивен напон. Значи електроните ќе се одбиваат од А и струјата ќе почне да опаѓа и се добива закочен напон • Uz - закочен напон (напон кога А е поврзана со -, а катодата со + и струјата станува нула ) • e*Uz=Ek • Заклучоци од експериментот: 1. Бројот на исфрлени електрони од К зависи од интензитетот на светлината. Клк е појака светлината тлк таа ќе избива повеќе е. 2. Црвена граница на фотоефект - секоја светлина не може да направи фотоефект. (Граница на браноца должина која што предизвикува фото. ) 3. Кинетичката Е зависи од фреквенцијата • hf= A+Ek ==> Ek=h*f-A (Ек зависи линеарно од фрекнв.) 4. Штом ќе се осветли металот мн брзо избиваат електроните. • 10-9 ѕес. • Алберт Ајнштајн: Фотонот е светлински квант. Тој може да биде и честичка и бран затоа што има такви својства. • h*f=A+Ek 1. hf<A => nema fotoefekt 2. hf=A => ima fotoefekt, vnatresen 3. hf=A+Ek => ima nadvoresen foto 4. hfmin=A => CRVENA GRANICA ( h*C/Langamax=A )
• Излезна работа А • еV (електрон волт) - работата што ја фрши еден е за да совлада потенцијална разлика од 1 волт • 1 еV = 1.6 * 10- 19 Ј