За природата на

светлината. Брзина на
светлината
2
1.1

Изработиле:
Марија Даневска
Марта Анчевска III-5
 Покажале Максвел и Херц
Што е тоа светлина?
Светлината претставува електромагнетен бран. Таа се рефлектира, прекршува,
интерферира(како и сите други бранови) и се простира во вакум.

Во текот на развојот на оптичката претстава за природата на светлината се појавиле 2

основни теории:

~Корпускуларна теорија
~Бранова теорија
 01
Корпускуларна
теорија
Корпускуларната теорија вели:
Светлината претставува рој од многу ситни
честици кои често се однесуваат како
еластични топчиња и се движат низ
просторот во права линија со голема
брзина.

Рене Декарт со оваа теорија во 1630 год. ги објаснил

појавите рефлексија и прекршување на светилната.
Исак Њутн исто така се борел за оваа теорија.
 02
Бранова
теорија
Брановата теорија за природта на светлината вели:
Сиот простор е исполнет со супстанција без маса, која е наречена
етер.

Но, се појавило проблем со оваа замислена супстанција со

отркривањето на поларизацијата на светлината со која се покажало
дека светлината претставува трансферзален бран(може да се
простиара само низ тела во цврста состојба). Подоцна е
докажано(со експериментот на Мајкелсон и Морли) дека етер не
постои.
 03
Електромагнетна
теорија
Електромагнетната теорија од Максвел е
исто така бранова теорија која вели:
Светлината во која и да било точка
претставува истовремено осцилирање на
јачината на електричното поле Е и
В:
магнетната индукција В.
Кај монохроматски светлински бран тие два
вектора осцилираат во две заемно нормални
рамнини кои се нормални на насоката на
простирањето. Пр: Појавата дисперзија на
светлината била објаснета преку
заемнодејството на електричното поле на
светлината со полнежите на градивните
честици на супстанцијта. Исто така,
светлината при паѓање на одредена површина
врши притисок врз неа(светлинкиот притисок
бил експериментално измерен).
 04
КОРПУСКУЛАРНО-БРАНОВА
ТЕОРИЈА
Корпускуларно-бранова теорија
Кај некои својства на светлината, како: емисија, CO апсорпција,
фотоелектричен ефект и сл. светлината го манифестира својот
корпускуларен карактер. Од друга страна, појавите интерференција,
дифракција и поларизација на светлината укажуваат на нејзината
бранова природа. (има дуална природа)
Теоријата која базира на таквата претстава ce вика корпускуларно-
бранова.
(Оваа теорија е само дел од пошироката квантномеханичката теорија, според
кој се менува и претставата за честиците)
БРЗИНА НА
СВЕТЛИНАТ
А
 Долго време се сметало дека брзината на светлината е бесконечно голема.
~ На тоа укажува секојдневното искуство. Ако во соба запалиме ламба, веднаш сите предмети
ќе бидат осветлени.

Луѓето се обидувале со постоење на точни часовници да ја измерат брзината на светлината,

користејќи светлосни сигнали на растојанија со големина од неколку километри. Сите такви
обиди не биле успешни.

Данскиот астроном Оле Ремер во 1676 година прв ја измерил брзината

на светлината проучувајќи го движењето на Јупитеровите сателити.
Јупитер ce движи околу Сонцето на растојание кое е околу 5 пати
поголемо од средното растојание Земја-Сонце. Јупитер има 14 сателити.
Ремер го набљудувал најблискиот сателит означен со Іо .
Овој сателит, ротирајќи околу Јупитер, гледано од Земјата, поминува
пред планетата, потоа се крие во нејзината сенка и повторно се појавува.
Значи доживува замрачување.
Набљудувајќи го замрачувањето Ремер го мерел периодот на ротацијата на овој сателит
односно времетраењето помеѓу две појавувања од Јупитеровата сенка.
Мерењата прво ги вршел во време кога Земјата (Z) е најблиску до планетата Јупитер. Потоа
мерењата се повторени подоцна, кога Земјата се наоѓала на најоддалеченото место од
планетата Јупитер.
~ Тие мерења неочекувано покажале дека сателитот Іо , "задоцнувал" со своето појавување
околу 1000 s, во однос на резултатот кога Земјата е најблиску до планетата Јупитер.
Задоцнувањето во овој случај доаѓа поради тоа што на светлината и требаат 1000 ѕ од
најблиската положба 1 до најоддалечената положба 2.

2
S 1
Z
https://youtu.be/XNJw0B1o8cQ?
si=2iZv7PuxsomWeS5B
Ако средниот дијаметар на Земјината
орбита околу Сонцето е приближно
300 000 000 km и времето потребно
светлината да го измине тоа растојание
околу 1000 ѕ, Ремер за прв пат во
историјата ја измерил брзината на
светлината и добил вредност блиска до
денес определената
300 000 km/s
Станало јасно зошто со помош на директни
мерења на време и растојание во Земјини
услови не е можно да се измери брзината на
светлината. Таа за само една секунда
поминува 7,5 пати поголемо растојание од
Земјиниот екватор.
Во текот на ХІХ век биле разработени повеќе лабораториски методи за мерење на
брзината на светлината, помеѓу кои e познатиот метод на Физо од 1849 год. со вртлив запченик
сл1, или методот на Мајкелсон со вртливо огледало сл2.

Во тој период биле измерени и брзините на светлината во повеќе супстанции. Така, на пример,
во 1856 година била измерена брзината на светлината во водата и се покажало дека таа е 4/3
пати помала отколку во вакуум.
● Од посебно значење е фактот дека брзината на светлината во
вакуум, според денешните гледања, е една од универзалните
константи.
● Тоа е најголемата можна брзина. Ниту едно тело не може да ја
достигне таа брзина.

Денешната вредност за брзината на

светлината во вакуум изнесува:
С = 299 792 458 m -1
Се покажало дека оваа брзина не е само брзина на простирање на
електромагнетните бранови во вакуум, туку, таа според
модерните гледања е брзина на заемнодејството.

Според , таа се искажува и со релацијата:

Електрична Магнетска константа

константа (пермеабилност во вакум)
Константноста на брзината на светлината е
еден од најважните Ајнштајнови постулати на
неговата специјална теорија на релативност.
Брзината на светлината во некоја средина
Ѵ е дадена со релацијата:

при што
БЛАГОДАРИМ
Е НА
ВНИМАНИЕТО