Page |1

I. Introduction
Ang Ekonomiks ay isang sangay ng Agham Panlipunan na nag-aaral kung paano
tutugunan ang tila walng katapusang pangangailangan at kagustuhan ng tao gamit ang limitadong
pinagkukunang-yaman. Ito ay nagmula sa salitang Griyego na oikonomia, ang oikos ay
nangangahulugang bahay, at ang nomos na pamamahala (Viloria, 2000).
Ang produksiyon ay proseso ng pagpapalit anyo ng produko sa pamamagitan ng
pagsasama-sama ng mga salik upnag makabuo ng output. Ang salik na ginagamit sa pagbuo ng
produkto ay tinatawag na input. Hindi lahat ng bagay sa kapaligiran ay maaaring ikunsumo agad
ng tao. Minsan kailangan pang idaan sa proseso ang isang bagay upang maging higit na
mapakikinabangan. Halimbawa, ang kahoy o troso ay maaaring gamiting panggatong upang
mapakinabangan. Ngunit, maaari din itong gamitin upang makabuo ng mesa. Sa ating
halimbawa, ang output ay ang mesa at silya. Ang mga input na kahoy, makinarya, kagamitan, at
manggagawa na ginamit sa pagbubuo ng produktong mesa o silya ay mga salik ng produksiyon.
Ang negosyo ay tumutukoy sa anumang gawaing pang-ekonomiya na may layuning
kumita o tumubo. May apat na pangkalahatang uri ng organisasyon ng negosyo. Ang mga ito ay
ang (1) Sole proprietorship, ito ay negosyo na pag-aari at pinamamahalaan ng isang tao. (2)
Partnership, ito ay isang organisasyong binubuo ng dalawa o higit pang indibidwal na
nagkasundo at sumang-ayong paghatian ang kita at pagkalugi sa pagtatayo ng isang negosyo. (3)
Corporation, ito ang pinakamasalimuot na organisasyon ng negosyo. Kadalasan, ito ang may
pinakamaraming bilang ng mga nagmamay-ari. (4) Cooperative, ito ang kooperatiba na binubuo
ng mga kasapi na karaniwan at hindi bababa sa 15 miyembro na kabahagi sa puhunan at tubo.
Pangunahing layunin ng kooperatiba ang makapagbili o makapagbigay ng mga produkto at
serbisyo sa mga kasapi sa pinakamababang halaga.
Ang kakanin ay mula sa salitang ugat nitong kanin, kakanin ang taguri ng mga Pilipino
sa mga pagkaing panghimagas na nalikha mula sa pagluluto ng malagkit na bigas. Ngunit hindi
limitasyon ang paggamit lamang ng malagkit na bigas pagkat maging ang mga panghimagas na
nalilikha sa pamamagitan ng saba, kamoteng-kahoy, mais, at iba pa, ay tinatawag ding kakanin.
Sari-saring kakakanin na iba-iba ang kulay, lasa, tekstura at hugis ang maaaring malikha
kapag ihinalo ang hindi pinulbos o pinulbos na bigas (galapong) o kaya'y ang kamoteng kahoy at
iba pa, at ihinalo sa mga sangkap na tulad ng asukal, gata ng niyog at iba't ibang prutas.
Popular ang kakanin sa buong bansa. Sa Mindanao ay matatagpuan ang mga kakaning
kung tawagi'y Amek, Pakbol, tinudok, at Biakey; sa Visayas nama'y naroon ang Moron,
Kalamay, Baye-baye; habang sa Luzon nama'y mayroong bibingka, puto-bumbong, suman,
tinubong at napakarami pang ibang katawagan sa iba't ibang bahagi ng bansa.
Madalas rin matatagpuan ang kakanin na inilalako sa mga palengke o bangketa bilang
pantawid gutom sa mga taong naglalakad habang hinihintay ang tanghalian o hapunan.
Ang kakanin (Ingles: pie) ay isang uri ng mamon na may palamang nilutong prutas,
karne, o iba pang sahog. Isang halimbawa nito ang kakaning may palamang laman ng buko
(Ingles: buko pie), mangga (Ingles: mango pie) o mansanas (Ingles: apple pie) at kakaning may
 Page |2

laman ng manok (Ingles: chicken pie). Pagkahurno ng bilog na pagkaing ito, karaniwang itong
hinahati-hati sa mga piraso bago isilbi. Sa literal na kahulugan, ito ang mga "pirapirasong mga
pagkain o pakain". Halaw dito ang katawagang kakaning-itik (pakain sa itik o pagkain ng itik) na
mayroon ding pakahulugang "isang taong madaling mapailalim sa kapangyarihan o impluho ng
iba" o "isang hindi mahalagang tao."

II. Hangarin o Misyon ng negosyo

Ang aming mga kliyente o mamimili ang magsisilbing tagapanlasa at sila din ang aming
magiging kasosyo sa pagpapalaki ng aming negosyo, aming pangpagtitibayin ang mataas na
kalidad ng aming produkto at pagkain sapamamagitan ng pakikibagay o paghatid ng magandang
serbisyo sa mga mamimili.
Kami ay may mga layunin din:
a. Maghandog ng mataas na kalidad ng produkto at pagkain sa aming mga kliyente o
mamimili.
b. Mapalago ang aming negosyo.
 Page |3

c. Iapaalala o pukawin ang kamalayan ng mga Pilipino na may mga pagkain ding tayong
sariling atin o mga kinagisnang nating pagkain karaniwan itong nihahain kapag may pista,
padiriwang, meryinda at iba pa.
d. Aming malampasan pa ang karaniwan o kinagawian at mapanatili ang pakikipagsosyo.

III. Ang pagkakaiba ng iyong negosyo sa ibang negosyo

Ang pinagkaiba ng aming negosyo sa iba ay kami ay magbebenta ng mga tradisyonal
na pagkain o kakanin na minana pa namin sa aming mga ninuno at amin pa itong papalaguin
o bibigyan ng panibagong itsura.

IV. Magiging mga kliyente (Target Market)

Ang aming mga kliyente o magiging mamimili ay ang mga mamayan o mga
estudyante, guro at iba pang tauhan ng Narra National High School.

V. Magigiging mga karibal o kakompitensiya

Ang aming magiging karibal o kakompitensiya ay ang mga pagkaing ipinakilalanng
ibang bansa o ang mga napapanahon na mga pagkain katulad ng hamburger, pizza at iba pa.
VI. Uri ng produkto o serbisyo na ibebenta
Ang aming produkto ay pinamagatan na “Ultimate Pilipino Style Kakanin” ang produkto
na aming ibebenta ay ang mga tradisyonal o minana pa namin sa aming mga ninuno dahil nais
naming hindi makalimutan ng mga Pilipino partikular na lamang sa mga kabataan ngayon ang
mga pagkain o kakanin na gawa ng mga Pilipino na ating mga ninuno.
Produkto Output Input Proseso
 Page |4

1. Biko Mga Sangkap 1. Isaing ang malagkit na

- 2 kilong malagkit bigas.
na bigas 2. Ilagay ang asukal na
- 1 latang gatas na pula, gata ng niyog, gatas
kondensada na kondensada at vanilla sa
- 4 tasang tubig kaserola.
- 1 tasang pulang 3. Haluin at pakuluin.
asukal 4. Idagdag ang sinaing na
- 4 piraso niyog, malagkit na bigas sa lutuin
kinudkod (itabi ang hanggang lumapot.
gata) 5. Ilagay ng patag sa bilao
na may dahon ng saging.
6. Hiwain bago ihain.

2. Okoy Mga Sangkap 1. Una, kumuha ng isang

- 1 kilong harina lalagyan na paghahaluan
- 1 bundle na dahon ng mga sangkap.
ng sibuyas 2. Hugasan ang kamote at
- 1,1/2 kilong dahon ng sibuyas.
kamote (pahaba ang 3. Unang ilagay ang
hiwa) ginayat na kamote, sunod
- paminta(buo) ang harina tantiyahin ang
- MSG paglagay
- asin 4. Isunod ang dahon ng
- 1,1/2 boteng sibuyas haluin ito ng
mantika haluin.
- tubig 5. Matapos mahalo ay
lagyan ng asin at MSG
para lumasa, kung
makitang lumapot lagyan
ulit ng sapat na tubig.
6. Hayaan muna ito.
7. Kumuha ng kawali at
magpakulo ng mantika
(katamtaman lamang ang
apoy) ilagay na ang unang
ginawa na may
katamtamang sukat.
8. Hanguin ito kung
makitang nag kulay brown
na.
 Page |5

3. Puto Mga Sangkap 1. Ihanda ang pasingawan

- 3 kutsaritang yeast at mga maliliit na muffin
o lebadura pan o hulmahan.
- ¾ tasang tubig 2. Tunawin ang lebadura sa
- 2 tasang sinalang tubig.
na cake flour 3. Paghaluin ang arina,
- 1 tasang asukal asukal at baking powder.
- 1 kutsarang 4. Ihalo ang tinunaw na
baking powder lebadura.
- ¼ tasang asukal 5. Sa mixer, batihin ang
- 1 pirasong itlog na puti ng itlog hanggang sa
maalat (hinati sa 8) soft peaks stage.
- 1 pirasong 6. Isama ang asukal at
ginadgad na keso batihin hanggang malapot.
7. Masinsing ihalo ang
pinaghalong lebadura.
8. Ibuhos sa hulmahan at
isantabi nang 10-20
minuto.
9. Paibabawan ng hiniwang
itlog na maalat o ginadgad
na keso.
10. Magpakulo ng tubig
para sa pasingawan.
11. Pagkulo ay ilagay ang
hulmahan ng puto.
12. Pasingawan nang 10-15
minuto.
13. Pahiran ng mantikilya
bago ihain.
4. Mga Sangkap 1. Hugasan ang malagkit
Champorad - 1 tasang bigas na na bigas at patuluin.
o malagkit 2. Idagdag ang cocoa at
- 3 kutsarang cocoa tubig sa sinalang na kaning
(pulbos) malagkit.
- 5 tasang tubig 3. Halu-haluin habang
- 1 tasang asukal kumukulo.
- 1 tasang gatas na 4. Idagdag ang asukal at
ebaporada gatas.
5. Haluin at lutuin pa ng 2
minuto.
 Page |6

5. Nilupak Mga Sangkap 1. Paghaluin lahat ng

na saging - 4 tasang hilaw na sangkap at bayuhin muli.
saging, niluto at 2. Haluing mabuti ang
binayo lahat ng sangkap.
- ½ tasang pulang 3. Ilagay sa isang lalagyan
asukal at hiwain ayon sa gustong
- 2 tasang kinudkod itsura.
na niyog,
katamtaman ang
tigas
- ½ kutsarang
banilya
 Page |7

6. Arozz Mga Sangkap 1. Sa isang kaserola,

Caldo - 2 kutsarang painitin ang mantika at
mantika igisa ang bawang, luya at
- 1 kutsaritang sibuyas.
tinadtad na bawang 2. Idagdag ang manok at
- 1 pirasong maliit sangkutsahin.
na luya, hiniwang 3. Timplahan ng patis ayon
pahaba sa panlasa.
- 1 pirasong maliit 4. Isama ang malagkit.
na sibuyas, tinadtad 5. Magbuhos ng sapat na
- 1 kilong manok, tubig o sabaw para maluto
hiniwa sa maliliit na ang bigas at lumambot ang
piraso manok.
- 1 kutsarang patis 6. Ihaing may sibuyas na
pantimpla mura at piniritong bawang
- 1 tasang malagkit sa ibabaw.
na bigas
- 6 tasang tubig o
sabaw na
pinaglagaan ng
manok
- ½ tasang tinadtad
na sibuyas na mura
- ½ tasang
piniritong bawang

7. Ibus Mga Sangkap 1. Ibabad ang malagkit sa

- 3 tasang bigas na tubig nang 1 oras.
malagkit 2. Patuluin.
- 2 kutsarang asin 3. Ihalo ang asin at gata.
- 2 tasang kakang 4. Ihanda ang ibus at
gata punuin ng malagkit.
- 1 tasang murang 5. Isara at pagtali-taliin.
dahon ng niyog o 6. Iayos ang mga suman sa
buli kaserola at takpan ng tubig.
7. Pakuluan nang 2 oras o
hanggang maluto.
Ihaing may kasamang
 Page |8

asukal at hinog na mangga.

8. Senapid Mga Sangkap 1. Balatan ang mais at itabi
o suman na -20 pirasong mais ang magagandang balat
mais malagkit (katamtam nito para lalagyan mamaya.
ang gulang) 2. Gadgarin o kudkurin ang
-1/2 kilong asukal mais.
-Tubig 3. Haluan ng asukal
4. Ibalot sa balat kanina
natinabi.
5. Ilagay ito sa kaldero o
lalagyan na pinaglulutuan
at lagyan ng tubig.
6. Pakuluan ito at
hinataying maluto.

9. Binatog Mga Sangkap 1. Pakuluan ang mais

- 2 cups matured hanggang sa magbuka-
corn buka ito o may mga biyak
- 1/2 cup grated - biyak na ito.
coconut 2. Kapag tapos na ang
- butter pagluluto ilagay ito sa
- sugar isang plateto, kung nais mo
- salt na matamis lagyan mo ng
asukal at kung maalat
naman lagyan mo ng asin.
3. Ihain na ang niluto.

10. Pastillas Mga Sangkap 1. Sa kawali ay lutuin ang

- 1 ½ tasang gatas sariwang gatas at 3
na sariwa (o gatas kutsarang asukal
ng kalabaw) Haluing mabuti hanggang
- 3 kutsarang asukal humiwalay na lutuan.
- 1 kutsaritang 2. Isama ang mantikilya at
mantikilya gatas na pulbos.
- 5 kutsarang gatas 3. Haluing mabuti
(pinulbos) hanggang mamuo.
- ½ tasang asukal 4. Pabayaan nang ilang
minuto para medyo
tumigas.
5. Hatiin sa 20 piraso at
korteng pahaba.
 Page |9

11. Mga Sangkap 1. Tustahin ang arina

Polvorong - 4 tasang cake flour hanggang mamula-mula.
Pinipig - 2 tasang gatas na 2. Sa isang mangkok,
pulbos pagsamahin ang tinustang
- 2 tasang asukal arina, gatas, asukal, pinipig
- 1 tasang tinustang at mantikilyang tinunaw.
pinipig, dinurog 3. Haluin ng maigi.
- 1 tasang 4. Sa pamamagitan ng
mantikilya o polvoron molder na bilog o
margarina, tinunaw habilog, hulmahin ang
pinaghalong sangkap.
5. Ibalot sa papel de hapon
o cellophane. ass hole
 P a g e | 10

12. Palitaw Mga Sangkap 1. Ilagay ang Glutinous

- 4 cups Glutinous Rice Powder sa isang bowl.
Rice Powder 2. Unti-unting lagyan ito
- 1 Kinayod na ng malamig na tubig
niyog habang hinahalo. Dapat ay
- 1 cup white sugar yung tama lang ang lambot
- 3 tbsp. sesame ng galapong.
seeds o linga 3. Habang ginagawa ang
(isangang ito #2, magpakulo na ng tubig
hanggang sa sa isang kaserola.
magkulay brown) 4. Kumuha ng kapirasong
galapong at bilugin sa
kamay at saka i-press para
lumapad.
5. Ihulog ito sa
kumukulong tubig at
hintaying lumutang.
6. Kapag lumutang na
hanguin ito sa isang
lalagyan
7. I-gulong ang nilutong
palitaw sa kinayod na
niyog.
8. Lagyan ng pinaghalong
asukal at sinangang na
linga sa ibabaw
9. Maaring ihain ng mainit
o malamig.
P a g e | 11