Биохемија 1

Зимски семестар (2+3)

Биолошки Амфитеатар (БА)

Предавања
Вторник 14-16 часот; петок 13-16 часот
Вежби
среда, четврток (лаб.34)
Изведување на настава

❑ Теоретска (предавања)

❑ Лабораториски вежби (пракса)

❑ Пoлагање: колоквиум и/или устен

испит ?
Содржина
1. Метаболизам на вода и електролити
2. Макромолекули
а. Протеини, структура и функција, поделба
b. Молекуларни механизми за пренос на генетска
информација
c. Јаглехидрати, структура и функција
d. Липиди, поделба, хемиски состав, функција
3. Хетеромакромолекули
4. Витамини
 Литература
❑ Lehninger, Принципи на биохемијата
❑ Џекова-Стојкова, Слобода БИОХЕМИЈА

❑ Karlson, Peter БИОХЕМИЈА

❑ Murray, R., Granner, D.K., Rodwell, V.W. HARPER-ов
преглед на биохемијата
❑ Voet, Voet, Pratt. Fundamentals of Biochemistry
Што претставува биохемијата?

Наука за структура, организација и

функција на клетките на
молекуларно ниво
Статичка биохемија
Динамичка биохемија
Молекуларна генетика
 Биохемијата како дисциплина и
интердисциплинарна наука
❑ Органска хемија
❑ Биофизика
❑ Клинички истражувања
❑ Исхрана
❑ Физиологија
❑ Токсикологија
❑ Фармакологија
Биохемијата како хемиска дисциплина

❑ Амино киселини
❑ Јаглехидрати
❑ Липиди
❑ Нуклеотиди
❑ Витамини
❑ Хормони
Биохемијата како биолошка дисциплина

Изразени карактеристики на живата материја

❑ Константното обновување на високо -
организираната биолошка структура ја одразува
комплексноста на истата

❑ Животот е самореплицирачки феномен

Еволуција на биохемијата

❑ Wöhler's синтеза на уреа

❑ Sumner's кристализација на уреаза
❑ Flemming's откривање на penicilin-ot
❑ Mendel's карактеризација на гените
❑ Miescher's изолација на нуклеинските к-ни
❑ Watson and Crick's структура на DNA
Клетките ги градат супрамолекулски структури

Структурна хиерархија во молeкуларната организација на клетката

I. Структура и функција на
макромолекули

Макромолекули

Јаглехидрати Липиди Протеини Нуклеински к-ни

 I a. Полимери

јаглехидрати липиди протеини нуклеински к-ни

 Што претставува полимер?
poly = многубројно, meris = дел

Биополимери-составени од градбени
единици

Секој фрагмент од ланецот е означен

како мономерна единица
% на материи во човечкото тело
Јаглехидрати, протеини,
витамини, минерали

Масти

Вода
 II. Хемија на Вода
Водата претставува најважна
компонента и составен дел
на сите живи клетки
Водата поседува низа
карактеристики што ја прават
неопходна за нашето тело
➢ Големина
➢ Кристална структура
II. Хемија на Вода

-H2O- бавно апсорбира и

ослободува енергија, со што
потпомага на органзимот да
ја одржи телесната Т ⁰ C во
определени граници.
Поларноста на -H2O- и дава
карактеристики на кохезија (две
молекули од ист вид) и атхезија
(со било кој поларизиран
материјал).

Водата ги лепи материјалите меѓусебе.

Вода во хемиските реакции

Реакција на дехидратација и формирање на нова хемиска

врска

Реакција на хидролиза е причина за раскинување на

хемиската врска
Водорoдни врски во биолошките
системи

Поврзување на 2 H-сврзани молекули

во групи со специфична геометриска
распределеност
 % на материи во човечкото тело

Извори на вода
▪ Ингестија на храна и течности

▪Оксидација на органски материи - Метаболичка вода

(100gr. протеини /41 mL H2O; 100gr. јаглехидрати/ 57mL H2O;
100gr липиди/107mL H2O)

Елиминација: 1600-1800 mL – урина; 80-150mL (дигест.с-м; 24h

евапорација (70кг b.w.)- 850mL H2O
Циркулација на телесните течности

❑ Транспорт на:
➢ Нутриенти
➢ Екскреторни продукти
➢ Хормони
➢ Разни елементи од имунолошкиот систем

❑ Коагулација

❑ Одржување на внатрешна средина

(хомеостаза)
Распределба на вода во ткивата
 повеќе
вода
Осмоза

помалку
вода
 Тоницитет

H2O
влегува во
клетката
 Транспорт на H2O низ мембрана
Водата минува преку „едноставна дифузија“ низ мембраната ??
Нов механизам за транспорт на вода:

AQUAPORINS
„канали за вода“

Транспорт на вода - осмотски градиент

ОСМОЗА

H2O
осмоларност осмоларност
 ▪ Дифузија е движење во
Пример за дифузија правец на понизок
концентрациски
градиент;

▪ Дифузијата е најчесто
пасивен транспорт: не е
потребна енергија
Едноставна дифузија низ двослој
Детерминирачки чекор во
движењето низ липидниот
двослој:

• Степенот на дифузија зависи

од концентрацискиот градиент
и хидрофобноста

• Повисока хидрофобност
резултира со побрза дифузија

• Претставува енергетски
независен процес
Селективен пермеабилитет
II. Дисперзни системи

2. Колоиди (суспензоиди и емулзоиди)

честичката е со големина 1-100nm

2a) суспензоиди (хидрофобни колоиди), најчесто од

мицеларна природа

2б) емулзоиди (хидрофилни колоиди), најчесто од

макромолекулска природа
 IIa. Колоиди vs вистински раствори

1. Сол и гел состојба

2. Оптички својства - Tyndall – ов конус

3. Кинетички својства - Брауново движење

4. Својства на гранична површина - адсорпција

5. Електростатско полнење на колоидите

адсорптив
- адсорпција на јони
- дисоцијација на определени групи од колоидот
адсорбенс
Лиофилен колоид - емулзоид
Карактеристики

Хидратациска обвивка
Електричен полнеж
Дифузија
Реверзибилно таложење
2a) Хидрофилен колоид - емулзоид

Карактеристики

Хидратациска обвивка
Електричен полнеж
Дифузија
Реверз.таложење

Na2SO4 2Na+ + SO42-

pH ≈ 7
2b) Хидрофобен колоид- суспензоид

А – адсорпционен слој
H20
B – дифузен слој

H20
nucleus

H20

А
H20
B
 Реакции на макромолекули со вода

▪ Липидните молекули ги подредуваат

молекулите на вода кои ги
опкружуваат

▪ Само амфипатичните компоненти

овозможуваат подредување на
водените молекули
▪ и намалување на ентропијата

▪ Сите хидрофобни групи се одвојуваат

од водата, што води кон нивна
зголемена ентропија
МИДисперзија
на липиди во
воден медиум
Формирање на кластер
од хидрофобни
молекули
 МИ Мицела
Строга ориентираност на
хидрофобните молекули со
што завземаат најмала
можна форма