alkoholizmi

ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი

მარიამ გოგიჩაძე
ილიას უნივერსიტეტი
ძილ-ღვიძილის ციკლის შემსწავლელი
თ.ონიანის ლაბორატორია
პირისპირ - სახეს ვერ დაინახავ
 დაავადებების სამედიცინო
დახასიათება
• კლინიკური ნიშნები და სიმპტომები
• პათოლოგიური პროცესები
• ეთიოლოგია
– გენეტიკა
– გარემო
• ალკოჰოლზე/ ნივთიერებებზე
დამოკიდებულება = ქრონიკული
დაავადება

Copyright Alcohol Medical Scholars

3
Program
 eT warmoadgens sxvadasxva alkoholiani sasmelis ZiriTad
Semadgenel nawils da rogorc wesi, safuaris Tanaarsebobisas
Saqarze fermentebis urTierTqmedebiT miiReba.
eTilis spirti ufero, aqroladi, swrafadaalebadi siTxea.
neitraluri spirti Seicavs 90-95% eTanols. sxvadasxva saxis
RvinoebSi 16%-ze meti eTilis spirtia, misi Semcveloba
sasmelebSi varirebs 4-dan 55%-mde, ufro metad
koncentrirebuli sasmelebi spirtebad iwodebian.
eT warmoadgens rTul organul nivTierebas. misi qimiuri
formula _ C2H5OH, igi Sedgeba najeri naxSirwyalbadisa da
hidroqsilis jgufisagan.
 მკურნალობას
დაქვემდებარებული ადამიანები

Treatment
15%

No
treatment 85%
არანამკურნალები
85%

(SAMHSA, 2003)
Alisa B. Busch, M.D., M.S.
Alcohol and Drug Abuse Treatment Program,
Copyright Alcohol Medical Scholars McLean Hospital
Department of Psychiatry, Harvard Medical School 5
Program
Program
aris Tu ara eT sakvebi produqti? misi 1g daJangvisas
gamoTavisufldeba 7,1 kal. energia, mxolod acetatis formaSi.
mas SeuZlia naxSirwalbadisa da proteinis rezervireba. magram
ar SeuZlia mTlianad Secvalos sakvebi produqtebi. alkoholis
daJangvis xarjze 1 sT_is ganmavlobaSi RviZlSi generirebuli
kaloriebis raodenoba ar aris sakmarisi ZiriTadi cvlis
SenarCunebisTvisac ki.
qronikul alkoholikebs aReniSnebaT sakvebi produqtebis
deficiti. eT ver uzrunvelyofs organizmSi aucilebeli
vitaminebis arsebobas da deponirebas (Shircushi et al., 1999). es
pirvel rigSi Timins exeba.

ტვინი

ნერვული სისტემა

გული
ღვიძლი
კუჭი
 miuxedavad imisa, rom alkoholi piris Rrudan
Sedis organizmSi, misi absorbcia xdeba TiTqmis
yvela organoSi, kanSic ki, igi Seiwoveba saWmlis
momnelebeli traqtis mTel sigrZeze. cnobilia, rom
alkoholi organizmidan martivi metaboluri gziT
gamodis. misi mcire nawili 5% eqskretirdeba
filtvebisa da Tirkmeblebis saSualebiT, xolo
ZiriTadi masa metabolizms ganicdis RviZlSi. am
procesis pirvel safexurs warmoadgens misi daJangva
acetaldehidamde alkoholdehidrogenazas (ADG)
saSualebiT, romelic TuTiis Semcveli fermentia da
spirtebis ukugardaqmნas Sesabamis aldehidebad da
ketonebad akatalizebs. aq kofaqtoriaNNAD-i.
adamianebSi ADG upiratesad hepatocitebis
citoplazmaSia lokalizebuli (Bernstein et al.,
1975).
 monacemebis mTeli rigi miuTiTebs, rom alkoholizmi
memkvidreobiT aris ganpirobebuli (Alterman, Tarter 1983;
Schuckit, 1986; Schukit et al., 1985, 1997; Gooduwin 1987;
Meyer et al., 1981; Overstreet et al., 1992; Hain et al., 2000;
Cooper, 2001; Анохина, 2001). im faqtorTagan, romlebic
ubiZgeben pirovnebas alkoholis moxmarebisaken
fsiqologiur faqtors erT-erT umniSvnelovanesad
miiCneven.
ganwyobisa da temperamentis Seswavla cxovelebSic
aris SesaZlebeli (Анохина, 2001; Cooper, 2001 ). am
sakiTxis gasarkvevad eqsperimentul kvlevebs jer kidev
60-70 wlebSi mimarTavdnen. garkveuli genetikuri
kvlevebisas ganixilaven sxvadasxva mono da dizigoturi
tyupebis, alkoholiki mSoblebis Svilebis, maRali riskis
ojaxuri alkoholizmis paradigmebs. am sakiTxebis garkveva
avtorebis azriT xels Seuwyobs, erTi mxriv, alkoholizmis
etiologiis dadgenas, daavadebis prevencias da dasabams
miscems axal kvlevebs.
 jer kidev 60-ian wlebSi iyo naCvenebi, rom monozigotur
tyupebSi ufro didia alkoholizmis ganviTarebis SesaZlebloba,
vidre dizigoturSi. im droindel SromebSic miTiTebuli iyo,
rom alkoholis Tavisufali amorCevis testebSi cxovelebis
mier alkoholisidmi upiratesobis miniWebas swored genetikuri
faqtori ganapirobebs (Overstreet et al., 1992; Cooper, 2001). am
kvlevebSi gansakuTrebuli yuradReba eqceva im faqts, rom aseTi
tyupebi ufro xSirad uCndebaT xandazmul qalebs; aseT bavSvebs
ganviTarebis problemebi aqvT, rac sxvaTa Soris, SeiZleba
alkoholisadmi ltolvaSic gamoixatos.
bolo wlebis SromebSi ukve miTiTebulic ki aris is
qromosomebi (1, 2, 7 da 16), romelTa genebi ganapirobeben
alkoholizms (Cooper, 2001). aq aqcenti keTdeba erTi mxriv,
dofaminisa da serotoninis receptorebis simWidroveze da
meore mxriv, aldehiddehidrogenazisa (ALDM) da
alkoholdehidrogenazis (ADH) Semcvelobaze (Goldmen, 1995).
zogierT SromaSi miTiTebulia am ori genis polimorfizmis
identificirebis SesaZleblobac, ara marto tyupebSi, aramed
zogierT populaciaSi (Heath et al., 2001). rogorc fiqroben, am
ori cilis donis sisxlSi gansazRvra alkoholizmis adreuli
diagnostirebis SesaZleblobas iZleva. Cooper (2001) Tavis
SromaSi miuTiTebs, rom alkoholizmze genetikuri gavlena
mxolod nawilobriv vlindeboa da garemos gavlenac
gasaTvaliswinebelia. xolo TviT problema multivariaciul
analizs moiTxovs.
 alkoholis pirveli metaboluri produqti _
acetilaldehidi bolo wlebis ganmavlobaSi
gansakuTrebul yuradRebas i pyrobs, vinaidan
Tvlian, rom igi organizmSi mravali paTologiuri
procesis gamomwvevi mizezi SeiZleba iyos. es exeba
ZiriTadad qronikul alkoholikebs da agreTve im
pirebs, romlebic cudad grZnoben Tavs alkoholis
moqmedebis gavlis Semdeg (Rabin, 1985; Анохина, 2001).
 acetilaldehidi Zalian reaqciuli
komponentia, romelic mcire koncentranciebis
SeTxvevaSic gacilebiT metad gamoxatul
adiqცiur da toqsikur moqmedebas avlens, cvlis
mravali bioqimiuri reaqciis normalur
mimdinarobas. acetilaldehids SeuZlia
glukoneogenezis inhibireba, JangviTi
fosforilirebis Semcireba, cilebis sinTezis
Sekaveba. in vivo cdebSi igi swrafad
inaqtivirdeba acetilaldehidehidrogenazas mier
(ix. Topel, 1985).
eT adgilobrivi moqmedeba mis
koncentraciasa da im qsovilzea
damokidebuli, romelzedac is moqmedebs. is
swrafad orTqldeba kanis zedapiridan da
iwvevs hi poTermul efeqts. 40-50%
koncetraciisas kanis wiTldeba da msubuqad
Riziandba. ufro maRali koncentraciisas
xdeba cilebis denaturacia maTi
preci pitaciisa da dehedrataciis Sedegad.
 ალკოჰოლის
მეტაბოლიზმი
Alcohol ADH Acetaldehyde

ALDH

CO2 + H2O

Marc A. Schuckit
 mcire dozebSi alkoholi iwvevs eiforias,
simsubuqis SegrZnebas, simSvides (Gupta et al., 1999), rac
misi popularobis erT-erT mizezs warmoadgens.
eT didi raodenobis zemoqmdebiT adamiani kargavs
TviTkontrolis unars, misi ganwyobileba cvalebadi
xdeba (Deirich, Mclearn, 1981; Ron, 1992).
alkoholi amcirebs mxedvelobis simaxvilesa da
arRvevs moZraobis koordinacias. 95%-iani eT
daaxloebiT 60 ml-is miRebisas izrdeba tkivilis
mgrZnobelobis zRurbli 40%-iT. marTalia, is ar aris
analgetiki sufTa saxiT, magram mainc mniSvnelovnad
cvlis damokidebulebas tkivilis mimarT. Zneldeba
metyveleba, moZraoba, mTlianad ikargeba TviTkontroli.
ufro did dozebs mivyavarT cns-is srul daTrgunvamde
cnobierebis dakargviT. sunTqva Senelebulia da
gaZnelebuli, saxe xdeba fermkrTali, gamovlindeba
cianozi, qveiTdeba arteriuli wneva.
 sikvdili viTardeba im sasicocxlo centrebis daTrgunvis
gamo, romlebic moTavsebulni aris mogrZo tvinSi. ZiriTadad
es sunTqvis centrs exeba. epilefsiiT daavadebul pirebSi
alkoholma SeiZleba krunCxvebis provocireba gamiwvios.
alkoholis xangrZlivi droiT gamoyenebam SeiZleba
gamoiwvios gulis kunTis dazianeba da alkoholuri
miokardiopaTiis ganviTareba. arsebobs damajerebeli
monacemebi, rom qronikuli alkoholizmi zrdis hi pertoniis
risks (Ron, 1992). NnaCvenebia, rom alkoholikebsa da
SizofreniiT daavadebulebs Tavis tvinis ruxi nivTierebis
morfologiurad msgavsi deficiti aReniSnebaT (Dolaul et al.,
1999; Daniel et al., 2003).
 ოჯახური რისკფაქტორები

• ალკოჰოლის დამშლელი ენზიმები

• პასუხის დონე
• იმპულსურობა
• ფსიქიკური დაავადებები
დამოკიდებულების პათფიზიოლოგია
• მწვავე
– ყველა ნარკოტიკი/EtOH
• დოფამინი დაჯილდოების
სისტემა
– ოპიოიდები/EtOH
• ოპიოიდური & GABA
რეცეპტორებო
• ქრონიკული
• მეტაბოლიზმი
• გენების ექსპრესია
• ? აღკვეთა →ნორმაში დაბრუნება
Copyright Alcohol Medical ScholarsAlisa B. Busch, M.D., M.S.
Alcohol and Drug Abuse Treatment Program, McLean Hospital
Department of Psychiatry, Harvard Medical School
Program 18
 დარღვევების იმპულსური კონტროლი დადებითი განმტკიცება

დაძაბულობა/
ერაუზალი

სინანული/
დანაშულის და იმპულსური
სირცხვილის განცდა ქმედება
სიამოვნება/
სიმშვიდე
სიხარული

დაუოკებელი ლტოლვის
დარღვევები
შფოთვა/სტრესი

აკვიატებები განმეორებითი
ქცევა

შფოთვისა და
სტრესისგან უარყოფითი განმტკიცება
დამშვიდება

From: Koob GF, Alcohol Clin Exp Res, 2003, 27:232-243.

 დადებითი და უარყოფითი
განმტკიცება - განსაზღვრა
დადებითი განმტკიცება - განისაზღვრება როგორც პროცესი, რომლის
დროსაც სტიმულის (ნივთიერება) წარდგენა ზრდის პასუხის
შესაძლებლობას (ნივთიერების მოხმარებაზე არა დამოკიდებული
პარადიგმი).

უარყოფითი განმტკიცება - განისაზღვრება როგორც პროცესი. რომლის

დროსაც ავერსიული სტიმულის ( ნივთიერების მოცილებით
განოწვეული უარყოფითი ემოციური მდგომარეობა) ზრდის
პასუხის შესაძლებლობას ( დამოკიდებულების განვითარებით
გამოწვეული მოხმარება)

From: Koob GF, Alcohol Clin Exp Res, 2003,

27:232-243.
 abstintn
abstin cia
abstintncia tncia

ადრეული გვიანი
გამოყენება ძლიერი დამოკიდებულება-
დამოკიდებულება
მოხმარება ნეიროადპტური სტადია
 ადიქციის ციკლურობა

დომინანტური
მოლოდინი
დაუოკებელი
ლტოლვა,
მუდმივი ფიზიკური მუდმივი სურვილი,
და ფსიქოლოგიური მეტი ოდენობით
პრობლემები მიღება

ადიქცია

ტოლერენტობა, აღკვეთა
From: Koob GF, Alcohol Clin Exp Res, კომპრომისები სოციალურ, პროფესიულ
2003, 27:232-243. ან განმაჯანსარებელ აქტივობებთან
 დაუოკებელი
ლტოლვა პრეფრონტალური
ქერქი
სუბიექტური ეფექტი -
სენსორული ლტოლვა
ინფორმაცია ჰიპოკაპი
კონტექსტი აღმასრულებ
ელი
კონტროლი
ბაზოლატერა
ლი
ამიგდალა უარყოფითი
ემოციური განმტკიცება ჩვევა
მდგომარეობა თალამუსი
კუნძული
ცენტრალური ამ., განმზიდვე
ცუდი ბირთვი ლი ბირთვი დორსალური
სტრიატუმი

ტვინის
ღერო
ვენტრალ
ჰიპოთალამუსი და ური
ღერო სახურავი
ს უბანი
Koob, G. F. and Volkow. N. D. Neurocircuitry of Addiction,
Neuropsychopharmacology reviews 35 (2010) 217-238 აღკვეთის /უარყოფითი ქეიფი/ინტოქსიკაცია
მოქმედება
 ნიკოტინი
ალკოჰოლი
ოპიოი
ოპიატები დური გლუტამატის შესავალი
პეპტი ქერქიდან
დები

ოპიატები
ალკოჰოლი
ინტენეირონ
ი გაემ

ალკოჰოლი სტიმულანტები

ნიკოტინი და და

კანაბიოიდები

გლუტამატის შესავალი
ამიგდალიდან
 Txemis wilebi centraluri wilebi

Talamusi
Sublis
wilebi

Kkefis wilebi
amigdala

hi poTalamusi
hopokampi

hi pofizi
naTxemi
Nnormaluri adamianis Aalkoholikis
tvini tvini
Qqronikuli
alkoholizmiT gamowveuli
pankreatiti
Nnormaluri
RviZli

Aalkoholikis
RviZli
 Aarteriolebis
gaglejva tvinis mkvdari
qsovili

Aanevrizmidan gamosuli sisxli

anevrizma
eriTrocitebis
dismorfizmi
 ჰემოგლობინი

ჟანგბადის მოლეკულა

ერითროციტი

ჰემოგლობინს
გადააქვს ჟანგბადი
ორგანიზმში
Ffetaluri alkoholizmis
sindromi

saxis dismorfia

zrdis problemebi

cns –s darRvevebi
 Aalkoholis Nnormaluri Lludis msmelis
pirvეli samizne guli guli
Tavis tvinia

qerqi qerqqveSa
struqturebi

mogrZo tvini
naTxemi
Qqerqis neironebi

ნორმალური
ადამიანი ალკოჰოლიკი
 ექსტრაცელულარული
სითხე
გლოკორეცეპტორი

ბმის საიტი

ფოსფოლოპიდური
კარბიჰიდრატი ბარიერი

ქოლესტეროლი

ფოსფო
ლიპიდი

ცილის
რეცეპტორი სატრანსპორტო
ცილა
ცილის
ფილამენტები
ამომცნობი
რეცეპტორი
ციტოპლაზმა
 ujredul doneze alkoholis pirvel paTofiziologiur efeqtad
misi membranotropuli (membranotoqsiuri) moqmedeba. iTvleba. romlis
mizezsac warmoadgens ujredis membranis struqturaSi eTanolis
molekulis CarTva. is ixsneba membranis li pidur SreSi da CaerTveba
cilis struqturaSi, ris gamoc icvleba am ukanasknelis Tvisebebi
(Sun , 1976, 1979; Majchrowicz, 1975).
 ujredze alkoholis mwvave moqmedebis efeqtebSi mniSvnelovan rols kalciumis ionebisa
da eTilis spirtis urTierTdamokidebulebas aniWeben. cnobilia, rom Ca++ ionebis done
mniSvnelovan rols TamaSobs im procesebSi, romlebic mimdinareobs neironebis membranaze.
varaudoben, rom alkoholi zogierT SemTxvevaSi moqmedebs, rogorc Ca++ konkurenti. mag.:
kalciumis ionebis koncentraciis gazrda aferxebs Na+ da K+ mimarT membranis ganvladobas.
aseve moqmedebs eT. ufro metad dazustebuli meqanizmebi alkoholisa Ca++-is
urTierTdamokidebulebis Sesaxeb am SromebSi miTiTebuli ar aris (Eilberg, 1972; Ross , Cardenas,
1980).

Na- K-ის ტუმბო

 ნეიროტრანსმიტერის
დაკავშირება
ნეიროტრანსმიტერის რეცეპტორზე
გამოყოფა სინაფსში

დენდრიტი

აქსონი

ნეიროტრანსმიტერისსა ნეიროტრანსმიტერისდ
თავსო ვეზიკულაში ამშლელი ენზიმი
 tvinze alkoholis mwvave da qronikuli moqmedebis
naTel maxasiaTebels warmoadgens misi gavlena tvinis
eleqtrul aqtivobaze (Horsey, Akert 1953). swavlobdnen ra
alkoholis gavlenas katis Tavis tvinis qerqisa da qerqveSa
struqturebis spontanur eleqtrul aqtivobaze, maT aCvenes,
rom alkoholis mcire koncentraciisas sisxlSi (20-40
mg/100 sm3), eeg-s axasiaTebda SedarebiTi aqtivacia da
dabalamplitudaSi TiTistarebis gaCena. dozis gazrdis
SemTxvevaSi (70-90 mg/100 sm3) xdeboda spontanuri eeg-
aqtivobis Seneleba. alkoholis maRali koncentraciisas
(300 mg/100 sm3) dominirebs araregularuli delta-
aqtivoba (am droSi qcevaSi SeiniSneba komatozuri
mdgomareoba). avtorebi aRniSnavdnen, rom alkoholis saerTo
efeqti eeg-ze sixSirisa da talRebis amplitudis
Semcirebaa; amasTan alkoholis narkotikuli efeqtis dros
ar aRiniSneba bunebrivi ZalisaTvis damaxasiaTebeli ti piuri
eeg.
 Tagvi 1 27.04.87 foni
5

4
W

3
LSWS

DSWS
2

PS1

0
0
10.00 120
12.00 240
14.00 360
16.00 480
 R1

znZ

RnZ Eth injection

pZ

0 60 120 180 240 300 360 420 480 540 600 660 720
R1

znZ
Et injection
2 gr/kg
RnZ

pZ

0 60 120 180 240 300 360 420 480 540 600 660 720 780 840
 Cocaine Self-Administration

From: Caine SB, Lintz R and Koob GF. in Sahgal A (ed) Behavioural Neuroscience: A Practical Approach, vol. 2,
IRL Press, Oxford, 1993, pp. 117-143.
 შეკითხვები?
♀
Alcohol Medical Scholars Program 2006 46
გისურვებთ ჯანმრთელობას და სულიერ სიმშვიდეს!

გმადლობთ ყურადღებისათვის!