በአብክመ ገጠር መሬት አስተዳደር እና አጠቃቀም ቢሮ

የገጠር መሬት አጠቃቀም ዳይሬክቶሬት

የኢስላ መረጃን ለመሬት አጠቃቀም እቅድ የሚውልበት በኮምፒውተር የታገዘ የቅፅ አሞላል ዘዴ

ለዞንና ለወረዳ የመሬት አጠቃቀም ቡድን ባለሙያዎች የተዘጋጀ የስልጠና ማንዋል

ባህር ዳር፣2012 ዓ.ም

ማዉጫ
1. መግቢያ...................................................................................................................................................3
2. የኢስላ መረጃ ምንድን ነው?/WHATE IS ISLA DATA/................................................................................3
3. ለመሬት አጠቃቀም እቅድ የሚያገለግሉ ዋና ዋና የኢስላ መረጃ አይነቶች፡-..................................................................5
4. የኢስላን መረጃ ኤክስፖርት የማድረግ ቅደም ተከተል............................................................................................5
5. የኤክስኤል መረጃ ማስተካከል (Edit excel data).............................................................................................6
6. የመሬት አጠቃቀም እቅድን ኮምፒዉተራይዝድ ማድረጊያ ቅፅ......................................................................9

1. መግቢያ
የማሳ የመሬት አጠቃቀም እቅድ ለማቀድ ከባህር መዝገቡ ተነበበውን የኢስላ መረጃ ወደ መሬት አጠቃቀም እቅድ
ማቀጃ ቅፅ በኮምፒውተር ሲስተም ማስተላለፍ መቻል ጉልበት እና ጊዜ ከመቆጠቡ በላይ የቀበሌውን የመሬት
አጠቃቀም እቅድ አቅዶ ሳይንጠባጠብ ለሁሉም የቀበሌው የመሬት ባለይዞታዎች ለመስጠት ያስችላል፡፡ በተጨማሪም
በአጭር ጊዜ የሁሉንም ቀበሌዎች አቅዶ አስረክቦ ለማጠናቀቅ ያስችላሉ፡፡
በተለምዶ በእጅ ብቻ ከባህር መዝገቡ ወደ ማሳ እቅድ ማቀጃ ቅፁ በመገልበጥ በሁሉም ባለይዞታ እና ለሁሉም ማሳ
የመሬት አጠቃቀም የማሳ እቅድ ሰርቶ ለማጠናቀቅ በቢሮ ውስጥ የሚሰራው ብቻ ለ 1 ቀበሌ ከ 25-30 ቀኖች ይወስድ
ነበር፡፡ ይህ ደግሞ አድካሚ፣ አሰልችና የጊዜ ወሳጅ ከመሆኑ ባሻገር ባለይዞታዎችና ማሳዎች የመሬት አጠቃቀም እቅድ
ሲታቀድላቸው ተንጠብጥቦ የመቅረቱ እድል የሰፋ ያደርገዋል፡፡ ስለዚህ ችግሮችን በማስወገድ ባለጠረ ጊዜ፣ ሳያሰለችና
ሳያደክም በቢሮ ውስጥ የሚሞላውን የማሳ እቅድ ቅፅ የኢስላ መረጃ ተጠቅሞ ሞልቶ ለማጠናቀቅ የኮሚፒውተር
ሲስተም መጠቀም አስፈላጊ በመሆኑ የቴክኖሎጂውን አጠቃቀም ለምዶ ወደ ስራ ማስገባት እንዲቻል ይህን
የኮምፒውተር ቴክኖሎሂ አጠቃቀም የሚያሳይ ማኑዋል ማዘጋጀት አስፈላጊ ሆኗል፡፡

2. የኢስላ መረጃ ምንድን ነው?/WHATE IS ISLA DATA/

ኢስላ ማለት ባጭሩ የመሬት አስተዳደር መረጃ ስርዓት/Information System for Land Administration/ ማለት ነው፡፡
የኢስላ መረጃ ማለት ደግሞ በመሬት አስተዳደር የመረጃ ስርዓት ውስጥ ተመዝግቦ የሚገኝ የመሬት መረጃ ማለት ነው፡፡
ይህ መረጃ ኢስላ በሚባል ሶፍትዌር ኮምፒተራይዝድ የሆነና በባህረ መዝገቡ እና በመሬት ይዞታ ማረጋገጫ ደብተሩ
ከተሞላው መረጃ ጋር የሚነበብ ሁኖ የተዘጋጀ ነው፡፡ ስለዚህ የኢስላ መረጃ፣ የባህረ መዝገብ መረጃና የመሬት ይዞታ
ማረጋገጫ ደብተር መረጃ (የመረጃ አሞላል ችግር ከሌለበት በስተቀር) ተነባቢ ነው፡፡ መሆን አለበት፡፡

የኢስላ መረጃ ከሚባሉት ጥቂቶቹ ፡-

 የመሬት ባለይዞታ/ዎች ስም፣

 የይዞታ መያ ቁጥር (ለምሳሌ AM/FF/29/1/_)
 የማሳ መለያ ቁጥር
 የማሳው ማዕከላዊ ኮኦርድኔት( ሰሜናዊ ኮኦርድኔት፣ ምስራቃዊ ኮኦርድኔት)
 መሬቱ የሚገኝበት ልዩ ቦታ (local name)
 የመሬት አጠቃቀም አይነት (land use type)
 የማሳው ስፋት በሄ/ር
 የማሳው አዋሳኞች ( በምዕራብ፣ በምስራቅ፣ በሰሜን፣ በደቡብ)
 የማሳው የይዞታ አይነት (የግል፣የውል፣የመንግስት)
 የይዞታ ማረጋገጫ ደብተር ቁጥር
 ሌሎችንም መጥቀስ ይቻላል

ከዚህ የምንረዳው ነገር የኢስላ መረጃ ለመሬት አጠቃቀም እቅድ ዝግጅት በዋና ግብዓትነት የሚያገለግል መሆኑን ነው፡፡

የኢስላን መረጃ በግብዓትነት ተጠቅሞ የማሳ ማቀጃ ቅፁን በበሙላት ከባሀረ መዝገብ በእጅ (mannualy) በመመዝገብ
የሚወስደውን ከ 25-30 ቀን ወደ ግማሽ ቀን ማሳጠር ማስቻሉ ቀሪ ከ 24- 29 ቀኖች ሌሎች የመስክ መረጃ
መሰብሰቢያ፣ የህብረተሰብ ማወያያ፣ የመሬት አጠቃቀም የጥናት ሰነድ ማዘጋጀትና የእቅድ ርክክብ ማድረጊያና
ማጠናቀቂያ ጊዜ እንዲሆን ያስችላል፡፡ በሌላ አባባል በ 1 ወር ባልሞላ ጊዜ ውስጥ 1 የወረዳ የመሬት አጠቃቀም ቡድን
ባለሙያ ከቀበሌው የመሬት አስተዳደር አጠቃቀም ባለሙያ እና ሌሎች የቀበሌው የመሬት አጠቃቀም እቅድ የቴክኒክ
ኮሚቴ አባላት ጋር በመሆን የቀበሌውን የመሬት አጠቃቀም እቅድ ከማዘጋጀት እስከ ማስረከብ በተሟላ ሁኔታ
ማጠናቀቅ ይቻላል፡፡

ከላይ በተጠቀሱት አስቻይ ሁኔታዎች 1 ወረዳ ባለው የመሬት አጠቃቀም ቡድን ባለሙያ ብዛትና በባለሙያው የስራ
ተነሳሽነት መሰረት በአንድ በጀት አመት ለስንት ቀበሌዎች የመሬት አጠቃቀም እቅድ አዘጋጅቶና ለባለይዞታው አስረክቦ
ማጠናቀቅ ይችላል የሚለውን ከታች በሰንጠረዥ ለማሳየት ተሞክሯል፡፡

ሰንጠረዥ 1 የወረዳውን የመፈፅም ችሎታ የሚያሳይ መረጃ

ተ.ቁ በመ/አጠ/ቡድን ያለው አቅዶ የሚያስረክበው በበጀት አመቱ የመፈፀሚያ ጊዜ

ባለሙያ ብዛት ታሳቢ የቀበሌና የባለሙያ ጥምርታ ሊታቀድለት
ቢሆን የሚችል ቀበሌ
ብዛት
1 7 ባለሙያ ያለው 7 ባለሙያ × 8 ቀበሌ 56 ቀበሌ ለ 8 ወር (ከጥቅምት- ግንቦት)
2 6 ባለሙያ ያለው 6 ባለሙያ × 8 ቀበሌ 48 ቀበሌ ለ 8 ወር (ከጥቅምት
3 5 ባለሙያ ያለው 5 ባለሙያ × 8 ቀበሌ 40 ቀበሌ ለ 8 ወር (ከጥቅምት
4 4 ባለሙያ ያለው 4 ባለሙያ × 8 ቀበሌ 32 ቀበሌ ለ 8 ወር (ከጥቅምት
5 3 ባለሙያ ያለው 3 ባለሙያ × 8 ቀበሌ 24 ቀበሌ ለ 8 ወር (ከጥቅምት
6 2 ባለሙያ ያለው 2 ባለሙያ × 8 ቀበሌ 16 ቀበሌ ለ 8 ወር (ከጥቅምት
7 1 ባለሙያ ያለው 1 ባለሙያ × 8 ቀበሌ 8 ቀበሌ ለ 8 ወር (ከጥቅምት

3. ለመሬት አጠቃቀም እቅድ የሚያገለግሉ ዋና ዋና የኢስላ መረጃ አይነቶች፡-

 የመሬት ባለይዞታ/ዎች ስም፣
 የይዞታ መያ ቁጥር (ለምሳሌ AM/FF/29/1/_)
 የማሳ መለያ ቁጥር
 የማሳው ማዕከላዊ ኮኦርድኔት( ሰሜናዊ ኮኦርድኔት፣ ምስራቃዊ ኮኦርድኔት)
 መሬቱ የሚገኝበት ልዩ ቦታ (local name)
 የመሬት አጠቃቀም አይነት (land use type)
 የማሳው ስፋት በሄ/ር
 የማሳው አዋሳኞች ( በምዕራብ፣ በምስራቅ፣ በሰሜን፣ በደቡብ)

ከላይ የተዘረዘሩ የመሬት የመሬት አጠቃቀም እቅድ በዋናነት የሚያገለግሉ የኢስላ መረጃዎች ከኢስላ ሶፍትዌር
ከመወሰዳቸው በፊት መረጋገጥ የሚገባቸው ነጥቦች፡-

 የኢስላ መረጃ ወቅታዊ የተደረገ መሆኑን ማረጋገጥ፣

 ሁሉም የቀበሌው ባለይዞታ በአግባቡ የተመዘገበ መሆኑን ማረጋገጥ፣
 ነባሩ የመሬት አጠቃቀም አይነት የሚለው ከነባራዊ ሁኔታው ጋር ስለመገናዘቡ ማረጋገጥ፣
 4. የኢስላን መረጃ ኤክስፖርት የማድረግ ቅደም ተከተል
1. Open ISLA software from ISLA computer where land registration is found.
2. Select kebele that you want to prepare land use plan from kebele codes.
3. Click ok then ISLA window appears.
4. Click data transfer from ISLA window menu bar.
5. Put the pointer on export.
6. Click ISLA data.
7. Check the check box of full parcel report.
8. Click export.
9. Select the destination where the exported file will be found.
10. Click saves, then the exported file is successfully crated.
11. Close the dialig box and minimize the opened software.
12. Rename the exported file with its proper kebeles name.

የሌላውንም ቀበሌ የኢስላ መረጃ ከላይ ከ 1-12 ያለውን ቅደም ተከተል ተጠቅሞ ኤክስፖርት የሆነ መረጃ እንዲኖረን
ማድረግ ይቻላል፡፡

ኤክስፖርት የሆነን የኢስላ ፋይል ወደ Excel ፋይል የመቀየር ቅደም ተከተል፡-

1. Open new excel.

2. Double click open folder by first clicking file or office button in the active excel sheet.
3. Find the exported file which saved by its kebele name.
4. If not displayed, please change the save type from “all excel files” in to “all files”
5. Double click on exported file that you want to prepare land use plan.
6. Check the check box of delimited.
7. Click next.
8. Check the check box of semicolon.
9. Click next.
10. Check the check box of text.
11. Check finish
12. Then the ISLA data of the selected kebele is successfully changed into excel data.
13. Save this excel data by first giving destination.
14. Make sure that the save as type should be excel work book.
5. የኤክስኤል መረጃ ማስተካከል (Edit excel data)
ኤክስፖርት የሆነው የኢስላ መረጃ ወደ ኤክስኤል መረጃ ከተቀየረ በኃላ መረጃውን በማስተካከል የመሬት አጠቃቀም
እቅድ ማቀጃ ቅፅ ማድረግ ይቻላል፡፡ ይህን ለማድረግ ከታች ያሉትን ቅደም ተከተሎች ተከትሎ መስራት ይቻላል፡፡

ቅደም ተከተሎች፡-

1. Open the excel data.

2. Delete the first row.
3. የ Excel መረጃው የመሬት አጠቃቀም እቅድ ማቀጃ ፎርሙ ጋር እንዲዛመድ ማድረግ በዚህም የ Excel
አምዶች (columns)
4. የ 1 ኛ አምድ የባለይዞታ ስም ማድረግ
5. የ 2 ኛ አምድ የይዞታ መለያ ቁጥር ማድረግ
6. የ 3 ኛ አምድ የማሳ መለያ ቁጥር ማድረግ
7. የ 4 ኛ አምድ ሰሜናዊ ማዕከላዊ ኮርድኔት
8. የ 5 ኛ አምድ ምስራቃዊ ማዕከላዊ ኮኦርድኔት ማድረግ
9. የ 6 ኛ አምድ የመሬቱ መገኛ ቦታ ስም ማድረግ
10. የ 7 ኛ አምድ ነባሩ የመሬት አጠቃቀም አይነት
11. የ 8 ኛ አምድ በጥናት የተገኘው የመሬት የማምረት አቅም ደረጃ
12. የ 9 ኛ አምድ የተወሰነው የመሬት አጠቃቀም እቅድ
13. የ 10 ኛ አምድ የመሬት ስፋት በሄ/ር
14. ከ 11 ኛ እስከ 14 ኛ አምዶች የማሳወ አዋሳኞች ( ምዕራብ፣ምስራቅ፣ሰሜን፣ ደቡብ)
15. የ 15 ኛ አምድ ምክረ ሀሳብ
16. የ 16 ኛ አምድ ምክረ ሃሳብ የሚፈፀምበት ጊዜ በማለት አስተካክሎ ሌላውን እንደ ሁኔታው ማስወገድ
ይቻላል፡፡
17. Right click on field name of the first column- “የባለይዞታ ስም”
18. Put the pointer on “filter”
19. Click on “filter by cells value”
20. Click the down arrow on field name of the first column.
21. Click on “(select all)”
22. Click ok
What do you observe?
23. Edit the column of “ነባሩ የመሬት አጠቃቀም አይነት”
24. በዚህ ዘዴ የተዘጋጀው ፎርምና የማሳ እቅድ ማቀጃ ፎርም መመሳሰላቸውን በማረጋገጥ አጠናቅ፡፡

ከዚህ በኃላ ይህን የተስተካከለና የባህረ መዝገቡ መረጃ/ የኢስላ መረጃ የተሞላበት ቅፅ እንደ መሬት አጠቃቀም
እቅድ ማቀጃ ቅፅ በመውሰድ ከመስክ የሚሰበሰቡ መረጃዎችን ባልተሞሉ የእቅዱ ቅፆች አሟልቶ ለማለ
ለየባለይዞታው ፕሪንት እያደረጉ አስፈርሞ ማስረከብ ይሆናል፡፡ ወይም በመስክ መረጃ ከተሰበሰበ በኃላ የሚሞሉት
የቅፁ አምዶች እንደ ቀሩ በየ ጎጡ ለባለ ይዞታው በ 3 ኮፒ ፕሪንት ተደርጎ ወደ ቀበሌ በማውረድ የቀበሌው የቴክኒክ
ኮሚቴ የመሬት አጠቃቀም እቅድ ጥናት ሲያጠና እና ህብረተሰቡን በየቀጠናው ሲያወያይ ቅፁን አሟልቶ
ለየባለይዞታው አስፈርሞ ማስረከብ ይችላል፡፡
 6. የመሬት አጠቃቀም እቅድን ኮምፒዉተራይዝድ ማድረጊያ ቅፅ

ማሳ ደረጃ ለባለይዞታዋች የመሬት አጠቃቀምና አያያዝ ዕቅድ የርክክብ ቅፅ

የባለይዞታ/ዎች/ተጠቃሚ/ዎች/ ስም፡--------------------- 2. ስም--------------------------------------- ዕቅዱን ያስረከበው ቡድን መሪ/ባለሙያ ስም----------

ፊርማ------------------- ፊርማ------------------- ፊርማ-------------------

ቀን---------------------- ቀን----------------------

ቀን----------------------

የባለይዞታወች አድራሻ፡- ዞን----------------ወረዳ----------------- ቀበሌ--------------------ንዑስ ቀበሌ------------------------ ጎጥ--------------------

በጥናት
የተገኘው የተወሰነው የመፈፀ
የማሳ መሬቱ ነባሩ የመሬት የመሬት የመሬት የማሳው ሚያ ጊዜ
የባለይዞታው መለያ ሰሜናዊ ምስራቃዊ የሚገኝበት አጠቃቀም የማምረት አጠቃቀም ስፋት አዋሳኝ አዋሳኝ አዋሳኝ ምክረ- ከ---
ስም የይዞታ መለያ ቁጥር ቁጥር ከርዲኔት ኮርዲኔት ልዩ ቦታ ዓይነት አቅም ደረጃ ዕቅድ በሄ/ር በምስራቅ በምዕራብ አዋሳኝ በሰሜን በደቡብ ሐሳብ እስከ---

አመታዊ ማተቤ የከብት

ዜናው አዱኛ AM/CC/38/25/1 1 0 0 አቦጎድር ሰብል     0.125 ዋለ ሸለቆው ገደሉ ግጦሽ    

እውን አመታዊ የከብት ይርዳው ይርዳው ፍቃዱ

ዜናው አዱኛ AM/CC/38/25/1 2 0 0 ተራራ ሰብል     0.062 ግጦሽ ገበየሁ ገበየሁ አባተ    

አብስል አመታዊ ብዙአየ

ዜናው አዱኛ AM/CC/38/25/1 3 0 0 ውሃ ሰብል     0.062 መላኩ ጌቴ ዱባለ ንጋት ዋሴ መንገድ    

አመታዊ ስንሻው ስንዱ ክንዴ

ካሳ ከበደ AM/CC/38/25/2 1 0 0 ዳሰፈጅ ሰብል     0.5 ዋሴ አንዳርጌ ጌቴ መሰለ አንዳርጌ