Maths For Grade 5

A²S „íXqV
Lð{ð]qU qMBXoñ
cÿÃöU
ይ
ን5 ‹ÏDï
መጽሓፍ ተማሃሮ
Copyright © Ministry of Education 2010.
All rights reserved; no part of this publication may be reproduced,

stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any
means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or
otherwise, without the prior written permission of the publisher.
This book is written by the Ministry of Education, Department of

General Education, Curriculum Planning and Development
Division.
The Ministry of Education gratefully acknowledges the assistance

of the following, and any others who have helped in any way in
the preparation of the book:
• Curriculum Core Team members

• Textbook Review Workshop participants
• Consultants
• Editors
• Designers
• Illustrators
• DTP staff
• Quality Review committee
Printed in 2010 by Sabur Printing Services, Asmara, Eritrea.
ISBN: 99948-1-287-4
መEተዊ
ክቡራት ተማሃሮ EንቋE በዚ ናይ 5ይ ክፍሊ መጽሓፍ ቍጽሪ
ክትመሃሩ ኣብቅዓኩም። Eዛ መጽሓፍ ቍጽሪ Eዚኣ በዚ ሓድሽ
ስርዓተ-ትምህርቲ ዝኽተሎ ንተማሃራይ ዘማEከለን ኣሳታፊን
ኣገባብ ተኸቲላ ተዳልያ ቀሪባ ኣላ። Eዚ ኣገባብ Eዚ ከኣ
ተማሃሮ ኣብ መስርሕ ትምህርቲ ብንጥፈት ክዋስ Uን ርEሰ
ተኣማንነት ክተማEብሉ ግድላት ብሜላን ብልሓትን ክትፈትሑ
ተመራመርትን ተባላሓትን ክትኮኑን ዝሕግዝ Eዩ።
ኣብዚ ደረጃዚ ተማሃሮ ቍጽርታት ክሳብ ዓዲ ቢልዮን

ክትቆጽሩ: ብዝተፈላለዩ ኣሃዛት ተጠቒምኩም ከኣ ኣርባEተ
ተግባራት ቍጽሪ ክትዓዩ: ግድላት ክትፈትሑ: ናይ ዝተፈላለዩ
ጆOመትሪካዊ ቅርጽታት ኵርናዓትን ጎድንታትን ምEቓን
ክትኽEሉ ናይዞም ቅርጽታት ዙርያን ስፍሓትን ክትረኽቡ
ከምU’ውን ናይ ደረቕ ዝቕርጾም ኣቍሑ ዓቐን ቅጺ
ክትፈልጡን ክትረኽቡን ብተወሳኺ ናይ ዝተኣከቡ ሓበሬታታት
ማEከላይ ገምጋማት ክትረኽቡ ትጽቢት ይግበርለኩም።
ኣብዛ መጽሓፍ’ዚኣ 12 ምEራፋት ኣለዋ። ኣብ ነፍሲወከፍ

ምEራፍ ከኣ ትጽቢት ዝግበረሎም ውጽIታት ምህሮ ከም
U’ውን ቀንዲ ኣተኩሮ ዘድልዮም ቍጽራዊ ስነ ሓሳባትን
ሕግታትን ኣብ ሳንዱቕ ኣትዮም ቀሪቦም ኣለው። ከከም
ኣድላይነቱ ከኣ ሓደ ሓደ ኣብነታት ኣትዮም ኣለው። ኣብ
iii
መወዳEታ ነፍሲ ወከፍ ምEራፍ Eቲ ዝድለብ ብቕዓት
ዘጨብጡን ዝድህስሱን መጠቓለሊ ሕቶታት ተዋሂቦም ኣለው።
Eዚ ሸትU ክወቅE መታን ተማሃሮ ኣብዛ መጽሓፍ ዘለው

ሕቶታት ኣብ ምንባብን ምምላስን ወይ ኣብ ኣርባEተ ተግባራት
ቍጽሪ ልምምድ ኣብ ምግባርን ጥራይ ከይተሓጸርኩም ካልE
መጽሕፍቲ ብምውካስን ምስ ብጾትኩም ብሓባር ብምስራሕን
ዝተፈላለዩ በዳህቲ ሕቶታትን መላመዲታትን ብምEያይ ዝያዳ
ክትለማመዱ ኣድላዪ Eዩ። ነዚ ንምትግባር በብምEራፉ
ተጠቒሶም ዘለው ኣድለይቲ ዝበሃሉ መሳለጥያታት ትምህርቲ
ብግቡE ፍሊጥኩም ክትጥቀምሎም የድሊ።
ኣብ ኣቀራርባ ናይቲ ምEራፋትን ሕቶታትን ብቅልል ዝበለ
ጀሚሮም ናብ ክብድ ዝበለ ክምዝቕጽሉ ንምግባር Eዩ
ተፈቲኑ ዘሎ። Eዚ ድማ ተማሃሮ ደረጃ ብደረጃ ክትላለይዎን
ዓቕምታት Eናደለብኩም ምEንቲ ክትከዱን ብማለት Eዩ።
ካልE ንሓበሬታኹም ነዚ መጽሓፍ ተማሃራይ ዝሰኒ ናይ
መምህር መምርሒ መጽሓፍ ከምዘሎ ክትፈልጡ ይግባE።
ብዘይካ’ዚ ወለዲ ቀንዲ መሻርኽቲ’ታ ቤት ትምህርቲ ስለዝኾኑ
ንዓታቶም ክነመሓላልፎ ንደሊ ሓበሬታ ኵሉ ግዜ ንደቆም
ከተባብUን ክከታተሉን ኣድላዪ ዝበሃል ሓገዛት ክገብሩን
ከምዘለዎም ምግንዛብ ኣድላዪ Eዩ።
ኣብ መወዳEታ ናይዛ ተዳልያ ዘላ መጽሓፍ ዝኾነ ክመሓየሽ

ወይ ክEረም ኣለዎ Eትብልዎ ዝኾነ ንምምEባል ናይዚ ትሕዝቶ
ዝሕግዝ ርEይቶ ከም Eንቅበል ንሕብር።
iv
ትሕዝቶ
ምEራፍ ገጽ
መEተዊ
1. ምቍጻርን ምጽሓፍን ክሳብ ዓዲ 1,000,000,000 1
1.1 ምንባብ ምጽሓፍ ምዉድዳር --- --- --- --- --- 1
1.2 ምድማርን ምጕዳልን --- --- --- --- --- --- --- 8
2. ምርባሕን ምምቃልን --- --- --- --- --- --- --- --- - 11
2.1 ምርባሕ --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 11
2.2 ምምቃል --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 13
2.3 ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሕን ዝነኣሰ ናይ ሓባር ርባሕን 16
3. Eኩብ --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 32
3.1 ናይ ሓባር Eኩብን ሕብረት Eኩብን--- --- --- 32
3.2 ንUስ Eኩብ --- --- --- --- --- --- --- --- --- 35
4. Iንቲጀራት --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 40
4.1 Iንቲጀራት Eንታይ EዮምM --- --- --- --- --- 40
4.2 ምቕማር Iንቲጀራት --- --- --- --- --- --- --- 44
4.3 ግራፍ --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 49
4.4 ምንጽብራቕን ምስግጋርን --- --- --- --- --- -- 51
5. ቍጽራዊ ሙሉE ሓሳባት --- --- --- --- --- --- --- 58
6. ጕዚ --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 65
6.1 ምዉድዳር ጕዚ --- --- --- --- --- --- --- --- 65
6.2 ምድማር ጕዚ --- --- --- --- --- --- --- --- 68
6.3 ምጕዳል ጕዚ --- --- --- --- --- --- --- --- 73
6.4 ምርባሕ ጕዚ --- --- --- --- --- --- --- --- --- 77
v
6.5 ምምቃል ጕዚ --- --- --- --- --- --- --- --- --- 83
7. Eሽር --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 88
7.1 ዓድታት Eሽር --- --- --- --- --- --- --- --- 88
7.2 ምቕማር Eሽር --- --- --- --- --- --- --- --- 97
8. መAቀኒታት --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 109
8.1 ንውሓት --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 109
8.2 ክብደት --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 112
8.3 ፈሰስቲ --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 114
8.4 ግዜ --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 116
8.5 ብራኸን ሙቐትን --- --- --- --- --- --- --- --- 120
9. ጆOመትሪ --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 124
9.1 ሕንጻጻትን ኵርናዓትን --- --- --- --- --- --- -- 124
9.2 ኵለንተናዊ ማEረ ዝኾኑ ቅርጽታት --- --- --- --- 128
9.3 ጆOሜትሪካዊ ቅርጽታት --- --- --- --- --- --- --- 134
10. ዙርያን ስፍሓትን --- --- --- --- --- --- --- --- 141
10.1 ዙርያን ስፍሓትን ቅኑE ርቡE ኵርናE --- --- --- 141
10.2 ስፍሓት ስሉስ ኵርናE --- --- --- --- --- --- --- 147
10.3 ዙርያን ስፍሓትን ዓንኬል --- --- --- --- --- --- 151
11. ስፍሓት ገጻትን ቅጺን ናይ ደረቅ ቅርጺ --- --- --- 161
11.1 ግዳማዊ ስፍሓት --- --- --- --- --- --- --- --- --- 161
11.2 ቅጺ --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 164
12. ምምዝጋብን ምምስራሕን ሓበሬታ --- --- --- --- 169
12.1 ምEካብን ምምዝጋብን ሓበሬታ --- --- --- --- --- 169
12.2 ማEከላይ ገምጋማት --- --- --- --- --- --- --- --- 177
12.3 ተኽEሎታት --- --- --- --- --- --- --- --- 179
vi
ምEራፍ 1
ምቍጻርን ምጽሓፍን ክሳብ ዓዲ1:000:000:000
ትጽቢት ዝግበረሎም ውጽIታት ምህሮ
ኣብ መወዳEታ ናይዚ ምEራፍዚ:
ሀ) ክሳብ ዓዲ ቢልዮን ዝበጽሑ ቍጽርታት ትጽሕፉን ተንብቡን:
ለ) ክሳብ ዓዲ ቢልዮን ዝበጽሑ ቍጽርታት ተወዳድሩን:
ሐ) ምሉኣት ቍጽርታት ክትድምሩን ክተጕዱልን:ትጽቢት
ይግበረልኩም።
1.1 ምንባብ: ምጽሓፍ: ምውድዳር።

ንጥፈት 1.1
1. ሓደ ናይ መጓዓዝያ ትካል ነዘን ዝስEባ ዘመናውያን

መካይን ምስ ምሉE መቃያየሪAን ንመሸጣ ቀሪቡ ኣሎ።
2 4
3
1 6
5
7 8
1
ተ.ቁ ዓይነት መኪና ዋጋ ብናቕፋ
1 ኒሳን 850:000
2 ቶዮታ ፒክ ኣፕ 600:000
3 ቶዮታ ኮረላ 500:000
4 ላንድ ኩረዘር 900.000
5 ቮልክስ ዋገን 450:000
6 መርሰደስ 300:000
7 ናይ ገጠር ኣውቶቡስ 1:000:000
8 ናይ ከተማ ኣውቶቡስ 1:200:000
ሀ) Eታ ዝኸበረት መኪና ኣየነይቲ EያM

ለ) ዋጋ ናይታ ዝኸበረት መኪና ክንደይ ናቕፋ EዩM
ሐ) Eታ ዝሓሰረት መኪና ኣየነይቲ EያM
መ) ዋጋ ናይታ ዝሓሰረት መኪና ክንደይ ናቕፋ EዩM
ረ) ካብታ ዝሓሰረት መኪና ጀሚርኩም ናብታ ዝኸበረት
መኪና ዋግAን ብቅደም ተኸተል ስርEወን።
ሰ) ኣብ መንጎ Eታ ዝኸበረትን ዝሓሰረትን መኪና
ናይ ክንደይ ናቕፋ ፍልልይ ኣሎM
ሸ) ሓደ ሰብ ቶዮታ ፒክ ኣፕን መርሰደስን EንተገዚU
ክንደይ ናቕፋ ይኸፍልM
ቀ) ዋጋ ናይ ሓንቲ ላንድ ኩርዘር ክንደይ መርሰደስ የግዝEM
በ) ዋጋ ናይ ሓንቲ ናይ ከተማ ኣውቶቡስ ክንደይ ቶዮታ
ፒክ ኣፕ የግዝEM
2. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ብፊደል ጽሓፉ።
ሀ) 3:005:000 = ሰለስተ ሚልዮንን ሓሙሽተ ሽሕን።
2
ለ) 6:070:090 ሐ) 5:290:860 መ) 403:700:900
ረ) 81:000:000 ሰ) 2:400:028 ሸ) 1:989:000:000
3. ካብዞም ኣብ ተራ ቍጽሪ 2 ዘለዉ ቍጽርታት:

ሀ) Eቲ ዝዓበየ ቍጽሪ ጽሓፉ።
ለ) Eቲ ዝናኣሰ ቍጽሪ ጽሓፉ።
ሐ) ብዝዓበየ ጀሚርኩም ናብ ዝናኣሰ ስርEዎም።
መ) ኣብ መንጎ Eቲ ዝዓበየን ዝናኣሰን ቍጽሪ ዘሎ ፍልልይ
ርኸቡ።
4. ነዞም ዝስEቡ ሸውዓተ ካርድታት Eንዳላገብኩም 7 ኣሃዝ

ዘለዎም 5 ቍጽርታት ጽሓፉ።
7 0 9 4 3 2 8
ንኣብነት ኣነ ነዚOም ጽሒፈ።

መን ዓው Iሉ
2 0 8 9 7 3 4 የንብቦምM
ሀ)
ለ)
ሐ)
መ)
3
ረ)
5. በዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ማለት 5 : 6 : 2 : 3 : 8

ተጠቒምኩም 5 ኣሃዝ ዘለዎ:
ሀ) ዝዓበየ ቍጽሪ ጽሓፉ። ____________
ለ) ዝናኣሰ ቍጽሪ ጽሓፉ። ____________
ሐ) ናይቲ ዝዓበየን ዝናኣሰ ቍጽሪ ድምር ርኸቡ። ______
መ) ኣብ መንጎ Eቲ ዝዓበየን ዝናኣሰን ቍጽሪ ዘሎ ፍልልይ
ርኸቡ። ___________
6. ነዞም ዝስEቡ 7 ካርድታት Eንዳጋጠምኩም:
7 8
5
3
6 1
2
ሀ) ካብ 700:000 ዝዓብዩ 3 ዝተፋላለዩ ቍጽርታት ጽሓፉ።
ለ) ካብ 3:000:000 ዝንEሱ 3 ዝተፋላለዩ ቍጽርታት ጽሓፉ።
ሐ) ካብ 5:000:000 ዝዓብዩ: ካብ 6:000:000 ዝንEሱ 3

ዝተፋላለዩ ቍጽርታት ጽሓፉ።
4
7. ነዞም ዝጎደሉ ቍጽርታት ምልEዎም።
3000000 5000000 9000000
8500000
7000000 7400000 8000000
7700000
105678 8000000
305678 6500000
505678
8900000
5000000
9800000
1505678 3500000
8. ነዞም ዝስEቡ ብቍጽሪ ጽሓፉ።

ሀ) ሚEትን ዓሰርተን ሽሕን ሓሙሽተ ሚEትን Eስራን
ኣርባEተን።
ለ) ሓሙሽተ ሚልዮንን ሽዱሽተ ሚEትን ክልተን ሽሕን
ሚEትን ሳላሳን ሸሞንተን።
ሐ) ሰለስተ ሚልዮንን ሓሙሳን ኣርባEተን።
መ) ሰለስተ ሚEትን Eስራን ሓሙሽተን ሽሕን ሹድሽተን።
ረ) ኣርባEተ ሚልዮንን ክልተ ሚEትን ሓሙሳን ሽሕን
ሸሞንተ ሚEትን ዓሰርተን።
9. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ብፊደል ጽሓፉ።

ሀ) 80:030:400 ለ) 429:000:000 ሐ) 680:002:000
መ) 3:000:000 ረ) 7:000:500 ሰ) 201:902:506
5
10. ነዚ ዝስEብ ሰንጠረዥ ምልEዎ።
ቍጽሪ ዓዲ ዓዲ ዓዲ ዓዲ ዓዲ ዓዲ ዓ
ሚል ሚEቲ ዓሰርተ ሽሕ ሚE ዓሰር ዲ
ዮን ሽሕ ሽሕ ቲ ተ ሓ
ደ
2754026
980534
3 0 8 4 5 1
547046
7956028
7 2 9 0 1 3
11. ኣብዞም ዝስEቡ “7“ ዓዲ ክንደይ ይውክልM

ሀ) 7:196:432 ዓዲ ሚልዮን ይውክል።
ለ) 8:674:315 ሐ) 421:970 መ) 714:893
ረ) 45:907 ሰ) 76:003:619
12. ነዞም ዝስEቡ ዘርዚርኩም ጽሓፉ።

ሀ) 402:301 = 400:000 + 2000 + 300 + 1
ለ) 950:060:004 ሐ) 1:500:098 መ) 608:040:940
ሰ) 6:020:070 ረ) 401:209
13. ነዞም ዝስEቡ ጠርኒፍኩም ጽሓፉ።

ሀ) 6:000:000 + 900 + 6 = 6:000:906
ለ) 400000 + 50000 + 900 + 2 = _______
ሐ) 700000 + 1000 + 300 + 20 + 5 = _______
መ) 9:000:000 + 30000 + 400+10 + 8 =_______
6
14. ነዞም ዝስEቡ ብዝናኣሰ ጀሚርኩም ናብ ዝዓበየ ስርEዎም።
100:800: 900:999: 1:031:000: 99:999: 234:568
15. ቀጺሎም ዝመጹ ቍጽርታት ጽሓፉ።

ሀ) 97: 98: 99: _______: ________:______
ለ) 997: 998: 999: _____: _______:______
ሐ) 9997: 9998: 9999: _______: ______:_____
መ) 99997: 99998: 99999: ____ : ______:_____
16. ቀጺሎም ዝመጹ ቍጽርታት ጽሓፉ።

ሀ) 790: 890: 990: _______: ________:______
ለ) 7990: 8990: 9990: _____: _______:______
ሐ) 79990: 89990: 99990: _______: ______:_____
መ) 799990: 899990: 999990:_____ : ______:____
17. ነዞም ዝስEቡ > ወይ < ወይ = Eናበልኩም ኣወዳድሩ።

ሀ) 4:508:029 ________ 4:508:199
ለ) 8:328:199 ________ 8:319:624
ሐ) 7:461:532 ________ 7:501:234
መ) 9:768:954 _______ 9:697:054
ረ) 46:508 + 357________ 45:508 + 1:357
7
1.2 ምድማርን ምጕዳልን
ንጥፈት 1.2
1. ንኣዜብ ኣሞኣን ሓትነኣን 2325 ናቕፋ ንቐለባ 905 ናቕፋ
ድማ ንኽዳናን ጥራዛን Iለን ሂበናኣ። ኣዜብ ካብ ኣሞኣን
ሓትነኣን ክንደይ ናቕፋ ተቐቢላM
ኣስቴር: ንጋድም ደሚራቶ።

2325 + 905 = 3230 ናቕፋ።
ነጃት: ንትኹል ሰሪዓ ደሚራቶ።
2325
+ 905
3230 ናቕፋ ተቐቢላ።
2. ነዞም ዝስEቡ ደምሩ።

ሀ) 7235 ለ) 863160 ሐ) 26598
6279 6275 627925
658 650 5875
+9684 +58925 + 968415
መ) 3545 ረ) 1235 ሰ) 3598

6279 5276 695
658 152 65845
+ 9684 + 8424 + 961325
3. ነዞም ዝስEቡ ንትኹል ሰሪEኩም ደምሩ።

ሀ) 780 + 7859 + 67 ለ) 5124 + 9 + 61 + 234
ሐ) 6575 + 350 + 1265 መ) 12325 + 4760 + 12075
ረ) 2630 + 987 + 859 + 496125
8
4. ነዞም ዝስEቡ ኣጕድሉ።
ሀ) 304600 ለ) 213040 ሐ) 5000
-175951 - 85965 - 3897
128649
መ) 10042 ረ) 304606 ሰ) 74001
- 3756 - 294785 - 65899

ሀ) 20:000 - 15:789 ለ) 4:572 - 1:895
ሐ) 3:000:000 - 1:888:777 መ) 10:000 - 9909
ንጥፈት 1.3
መጠቓለሊ ሕቶታት:
1. ስIቦም ዝመጹ ቍጽርታት ጽሓፉ ።
ሀ) 7000: 8000: 9000: ______: _______: _____
ለ) 9979: 9989: 9999: ______: ______: ______
ሐ) 7896: 8896: 9896: ______: ______: ______
መ) 80000: 90000: _______:________:_______
2. ስIቦም ዝመጹ ቍጽርታት ጽሓፉ።

ሀ) 9998: 9999: _____ : ____ :_______
ለ) 9985: 9990: _______: _____:______
ሐ) 50000: 50500: ____: _____:______
መ) 100000: 90000:______: _____ :_____
3. ነዞም ዝስEቡ ብኣሃዝ ጽሓፍዎም።

ሀ) ኣርባEተ ሚEቲ ሽሕን ሸሞንተን።
ለ) ሓደ ሚሊዮንን ተሽዓተ ሽሕን ኣርባዓን ትሻዓተን።
ሐ) ሸውዓተ ሚሊዮንን ክልተ ሚEትን ሰለስተ ሽሕን
ሓሙሳን ሓደን።
9
መ) ስለስተ ሚሊዮንን ሓሙሽተ ሚEትን Eስራን ሸሞንተን።
4. ነዞም ዝስEቡ ስርሑ።
ሀ) 80013 ለ) 674502 ሐ) 54021

- 3756 +297789 - 37869
መ) 40:050 - 25:469 ረ) 9:576 + 895

ሰ) 6:010:160 - 1:888:777 ሸ) 87:196 + 9807
5. ኣብ ሓደ ባኮ 6345 መጻሕፍቲ ኣሎ። ካብዚ 3016 ናይ

ቍጽሪ: 2107 ናይ Eንግሊዝ Eቲ ዝተረፈ ከኣ ናይ
ስነፍልጠት Eዩ። ናይ ስነፍልጠት መጻሕፍቲ ክንደይ EዩM
6. ሃይሉ ብ990:800 ናቕፋ ገዛ ገዚU። ኣብ ጅብU ድማ

28:650 ናቕፋ ተረፍ ኣለዎ። ሃይሉ ክንደይ ገንዘብ ኔርዎM
7. በረኸት ኣብ ቀዳማይ ፍርቂ ዓመት ፈተና ድምር ናይ ኩሉ

ዓይነት ትምህርቱ 869 ኣምጺU። ዓሊ ንበረኸት ብ12 ነጥቢ
በሊጽዎ። ዓሊ ክንደይ ነጥቢ ኣምጺUM
8. መሸጣ ዋጋ ናይ ሓንቲ ገዛ 2:175:000 ናቕፋ ተገሚቱ።

ሓደ ዓዳጋይ 1:269:500 ናቕፋ ኣለዎ። ነታ ገዛ ንኽገዝኣ
ክንደይ ናቕፋ ክምልE የድልዮM
10
ምEራፍ 2
ምርባሕን ምምቃልን

ሀ) ዝተፋላለዩ ቍጽርታት ተርብሑን ትመቅሉን:
ለ) ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሕን ዝነኣሰ ናይ ሓባር ርባሕን
ትረኽቡ:
ሐ) ሓይልን ሱርን ዝብሉ ኣምራት ትፈልጡን ትጥቀምሎምን:
መ) ፕራይምን ኮምፖዚት ቍጽርታትን ክተለልዩ ትጽቢት:
2.1 ምርባሕ
ንጥፈት 2.1
1. ኣሕመዲን ካብ ጀርዲኑ 124 ካሴታ ድንሽ ረኺቡ። ሓንቲ
ካሴታ 56 ኪሎ ግራም ትሕዝ። ንሓደ ኪሎ ድንሽ ብ15
ናቕፋ Eንተ ሸይጡ:
ሀ) ኣሕመዲን ክንደይ ኪሎ ድንሽ ረኺቡM
ለ) ኣሕመዲን ካብ ሽያጥ ድንሽ ክንደይ ረኺቡM
ኣብርሀት ብኸምዚ ዝስEብ መሊሳቶ።
ሀ) 124 ለ) 6944
× 56 × 15
744 34720
620 6944
6944 104,160
ኣሕመዲን 6944 ኪ.ግ. ኣሕመዲን ካብ ድንሽ 104,160
ድንሽ ረኺቡ። ናቕፋ ረኺቡ።
ኣብረሀት ቅኑEዶ
11
ኣላM
2. ኣብራሃም 25 ካሴታ ድንሽ ንሓደ ኪሎ ብሕሳብ 28 ናቕፋ
ገዚEዎ። ሓንቲ ካሴታ 85 ኪሎ ግራም ትምዘን።
ኣብራሃም ክንደይ ከፊሉM
ኣራንሽ ኣራንሽ
ድንሽ ድንሽ
ኣድንሽ
3. ሓንቲ ዓባይ ባኮ 144 ጥራዝ ትሕዝ።

680 ዓበይቲ ባኮታት ክንደይ ጥራዝ ይሕዛM
4. ነዞም ዝስEቡ ኣርብሑ።

ሀ) 345 ለ) 681 ሐ) 289
× 562 × 453 × 265
690
2070
1725
193890
መ) 934 ረ) 752 ሰ) 697

× 617 × 509 × 750
ቀ) 563 በ) 672 ተ) 549

× 165 × 245 × 366
5. ነዞም ዝስEቡ ብሓጺር ኣርብሑ።

ሀ) 987 × 1000 = 987000
12
ለ) 785 × 4000 = (785 × 4) × 1000
= 3140 × 1000
= 3140000
ሐ) 657 × 7000 = (657 × 7) × 1000
መ) 593 × 9000 ረ) 472 × 8000 ሰ) 954 × 5000
ቀ) 568 × 6000 በ) 470 × 6500 ተ) 7800 × 9300
2.2 ምምቃል
ንጥፈት 2.2
1. ሚኒስትሪ ትምህርቲ ኣብ ዓመተ ትምህርቲ 2006/2007
ን124 1ይ ዝወጹ ተማሃሮ መተባብI ብልጫ ዝውEል ዋጋ
105:400 ናቕፋ መጻሕፍቲ ኣፍቂዱ። ሓደ ተማሃራይ ዋጋ
ክንደይ ናቕፋ መጻሕፍቲ ብልጫ ወሲዱM
ኣሕመድ ብኸምዚ ዝስEብ መሊስዎ።

105:400 ን124 መቒልዎ።
105400 ÷ 124
992 850
620
620
===
ነፍሲ-ወከፍ ተማሃራይ ዋጋ 850 ናቕፋ መጽሓፍ ተሸሊሙ።
13
2. 4824 ናቕፋ ን 24 ሰባት ከክንደዮም ይበጽሖምM
4824 ÷24 መጀመርታ 48 ን 24 ንመቕሎ።

48 201 2 ግዜ ይበጽሖም። 2 × 24 = 48
==2 2 ነውርዶ። 2 ስለ ዘይኣኽሎም 0 ኣብቲ
0 ብጽሒት ጽሒፍና 4 ነውርዶ።
24 24 ከኣ ን24 ንመቕሎ 1 ግዜ ይበጽሖም።
24
==
3. ወይኒ 32 ኣባጊE ብሓደ ዓይነት ዋጋ ሸይጣ: ብድምር

26:240 ናቕፋ ተቐቢላ። ንሓንቲ በጊE ብኽንደይ ናቕፋ
ሸይጣታM
4. ኣብ ሓንቲ ዓባይ ቤት ትምህርቲ 3120 ተማሃሮ ኣለዉ።

Eታ ቤት ትምህርቲ 48 ክፍልታት ኣለዉዋ። ኣብ
ነፍሲ-ወከፍ ክፍሊ ማEረ ብዝሒ ተማሃሮ Eንተልዮም ኣብ
ነፍሲ-ወከፍ ክፍሊ ክንደይ ተማሃሮ ኣለዉM
5. ሓንቲ ቤት ጽሕፈት ን 234 ሰራሕተኛታት ኣብ ወርሒ

222:300 ናቕፋ ደሞዝ ትኸፍል። Eቶም ሰራሕተኛታት
ማEረ ደሞዝ ይኽፈሉ። ናይ ነፍሲ ወከፍ ሰራሕተኛ ደሞዝ
ክንደይ ናቕፋ EዩM
14
ሀ) 450 ÷150 ለ) 7200 ÷180 ሐ) 1344 ÷24
መ) 1728 ÷ 32 ረ) 576 ÷ 23 ሰ) 984 ÷13
ሸ) 3125 ÷ 25 ቀ) 4900 ÷ 70 በ) 2448 ÷ 24
ንጥፈት 2.3
1. ነዞም ዝስEቡ ሕውስዋስ ተግባራት ስርሑ።
ሀ) (120 ÷ 4 ) × 6 = 30 × 6
= 180
ሕውስዋስ ተግባራት ኣብ ንሰርሓሉ ግዜ መጀመሪታ ኣብ
ሓጹር ዘሎ ንሰርሕ።
ለ) ( 240 ÷ 6 ) × 15 ሐ) ( 24 × 6 ) ÷18
መ) 25 × ( 240 ÷ 6 ) ረ) (480 ÷ 8 ) × 13
ሰ) ( 9 × 36 ) ÷ 12 ሸ) 120 ÷ (420 ÷ 7 )

ሀ) 4 × (9 + 5) = 4 × 14
= 56
ለ) (240 ÷ 6) + 15 ሐ) (24 × 6) +18
መ) 25 × (34 +16) ረ) (25 - 12) × 13
ሰ) (13 + 35) ÷ 12 ሸ) 120 - (420 ÷ 7)
15
ሀ) 36 - (3 × 4) = 36 - 12
= 24
ለ) ( 420 ÷ 6 ) × 12 ሐ) ( 24 × 6 ) ÷18
መ) 250 - (300 ÷ 6) ረ) (480 ÷ 8) × 13
ሰ) (9 × 36) - 15 ሸ) (420 ÷ 7) - 56
በ) 360 ÷ (18 - 6) ተ) (24 + 6) ÷ 5
2.3 ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሕን

ዝነኣሰ ናይ ሓባር ርባሕን
ረቛሕን ርባሕን (Factors and Multiples)

ንጥፈት 2.4
1. መምህር ንተማሃሮAን ነዛ ትስEብ ሕቶ ሓቲተነOም።
ኣብዛ ስEሊ ክንደይ ጨራሩ ኣለዋM
ጅምዓ: ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሓቶ።
3 × 4 = 12 ጨራሩ ኣለዋ።
3ን 4ን ናይ 12 ረቛሕቲ ይበሃሉ።
12 ከኣ ናይ 3 ን 4 ን ርባሕ ይበሃል።
ምኽንያቱ 12 ÷ 3 = 4 ከምUውን 12÷4 = 3
16
2. መምህር ቀጺለን ንተማሃሮAን ኩሎም ናይ 12 ረቛሕቲ
ንኽጽሕፉ Eዮ ክፍሊ ሂበነOም።
ኣደም: ብኸምዚ ዝስEብ ኣገባብ መሊስዎ።
12 = 1 × 12
12 = 2 × 6
12 = 3 × 4
ስለዚ: 1 : 2 : 3 : 4 : 6 : 12 ናይ 12 ረቛሕቲ Eዮም።
12 ድማ ናይ 1 : 2 : 3 : 4 : 6ን 12ን ርባሕ Eዩ።
3. መምህር ቀጺለን ነዛ ትስEብ ሕቶ ሓቲተነOም።

ኣብዚ ስEሊ ክንደይ ኮሚደረ ኣለዋM
ሰናይት: ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሓቶ።

2 × 3 × 4 = 24 ኮሚደረ ኣለዋ።
2 : 3 : 4 ናይ 24 ረቛሕቲ Eዮም።
24 ድማ ናይ 2 : 3 : 4 ርባሕ Eዩ።
4. ናይዞም ዝስEቡ ረቛሕቲ ርኸቡ።

ሀ) ናይ 24 ረቛሕቲ 1: 2: 3: 4 : 6 : 8 : 12 : 24
17
ለ) 15 ሐ) 27 መ)16 ረ) 36
ሰ) 18 ሸ) 35 ቀ) 40 በ) 28
5. ኣብ ሕቶ ቍጽሪ 4 ነፍሲ-ወከፍ ቍጽሪ ክንደይ ረቛሕቲ
ኣለዉዎM
ናይ 24 ረቛሕቲ 8 Eዮም።
ካብ 2 ንላEሊ ረቛሕቲ ዘለውዎ ቍጽሪ

ኮምፖዚት ቍጽሪ ይበሃል።
6. ናይዞም ዝስEቡ ረቛሕቲ ርኸቡ።

ሀ) ናይ 13 ረቛሕቲ 1 ን 13 ጥራይ Eዮም።
ለ) 5 ሐ) 7 መ) 2 ረ) 19
ሰ) 11 ሸ) 17 ቀ) 29 በ) 41
7. ኣብ ሕቶ ቍጽሪ 6 ነፍሲ ወከፍ ቍጽሪ ክንደይ

ረቛሕቲ ኣለዉዎM ናይ13 ረቛሕቲ 2 Eዮም።
2 ረቛሕቲ ጥራይ ዘለውዎ ቍጽሪ ማለት ረቛሕቱ 1 ን ባEሉ

Eቲ ቍጽርን ጥራይ ምስ ዝኾኑ ፕራይም ቍጽሪ ይበሃል።
8. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ፕራይም ወይ ኮምፖዚት

Eናበልኩም ፍለይዎም።
15 : 17 : 18 : 19 : 21 : 26 : 27 : 29 : 31 :
37 : 42 : 51 : 59 : 61: 63
18
ንጥፈት 2.5
1. ኣብ ነፍሲ ወከፍ ሳንዱቕ ክንደይ ነጥብታት ኣለዋM
ሀ)
1 ×3 = 3 2 ×3 = 6 3 ×3 = 9
3 × 4 =12 3 × 5 =15
3 : 6 : 9 : 12 : 15 ናይ 3 ርባሕ ይበሃሉ።
ናይ 3 ተወሰኽቲ 3 ርባሓት ጽሓፉ።

______ : ________: _______
ለ) 4 ታሕተዎት ተኻታተልቲ ርባሓት ናይ 5 ጽሓፉ።

______ : ________: _______ : _______
ሐ) 3 ታሕተዎት ተኻታተልቲ ርባሓት ናይ 11 ጽሓፉ።
______ : ________: _______
መ) ናይ ዝኾነ ቍጽሪ ርባሕ ብኸመይ ከም ዝርከብ
ምስ ብጾትኩም ዘትዩ።
2. ርባሕ ናይዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ጽሓፉ።

ሀ) 6 ለ) 8 ሐ) 9 መ) 12 ረ) 7 ሰ) 13
3. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ረቛሕቶም ጽሓፉ።
ሀ) 6 ለ) 8 ሐ) 4 መ) 12 ረ) 14 ሰ) 20
19
4. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ረቛሕቶም ጽሓፉ።
ሀ) 3 ለ) 11 ሐ) 17 መ) 23 ረ) 5 ሰ) 31
5. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ብ 2 ምቐልዎም።

12 : 15 : 24 : 21 : 28 : 30 : 36 : 49
ብዘይ ተርፍ ን 2 ዝተመቐሉ ቍጽርታት ጽሓፉ።
_____ : _______ : ______ : ______
ብ 2 ተመቒሉ ተረፍ ዘይብሉ ቍጽሪ ዝኑቕ ቍጽሪ
(even number) ይበሃል።
6. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ብ 2 ምቐልዎም።

12 : 15 : 24 : 21 : 28 : 30 : 36 : 49
ብ 2 ምስ ተመቐሉ ተርፍ ዘለዎም ቍጽርታት ጽሓፉ።
______ : ______ : ______
ብ2 ተመቒሉ ተርፍ ዝህብ ቍጽሪ ዘይዝኑቕ

ቍጽሪ (odd number) ይበሃል።
7. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ዝኑቕ ወይ ዘይዝኑቕ Eናበልኩም

ፍለይዎም።
76 : 75 : 120 : 91 : 138 : 647 : 123 : 109 : 116
8. ናይ ዝኾነ ቍጽሪ Eቲ ዝነኣሰ ረቛሒ መን EዩM _____
9. ናይ ዝኾነ ቍጽሪ Eቲ ዝዓበየ ረቛሒ መን EዩM_______
20
ብፕራይም ቍጽርታት ምርቛሕ
ንጥፈት 2.6
1. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ብፕራይም ቍጽሪ
ርቝሕዎም።
ሀ) 12 = 2 × 2 × 3 ለ) 27 = 3 × 3 × 3
ሐ) 36 መ) 24 ረ) 45 ሰ) 42
ሸ) 72 ቀ) 121 በ) 56 ተ) 100
2. ዝጐደለ ፕራይም ረቛሕቲ ጽሓፉ።

ሀ) 28 = 2 × 2 × ____ ለ) 65 = 5 × ___
ሐ) 64 = 2 × ___ ×____ ×____ ×____× ___
መ) 60 = 2 × 2 × 3 × ___ ረ) 92 = ___ × _____ × ____
3. ዝጐደሉ ፕራይም ረቛሒቲ ጽሓፉ።

ሀ) 42 ለ) 56 ሐ) 54
6 8 27
መ) 72
ረ) 100 ሰ) 40
36
50 8
18
4
25
9
21
ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ
ንጥፈት 2.7
1. ናይ 6ን 9ን ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ ርኸቡM
ሀ) በርሀ ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሕዎ።
ናይ 6 ረቛሕቲ = 1 : 2 : 3 : 6
ናይ 9 ረቛሕቲ = 1 : 3 : 9
ናይ 6ን 9ን ናይ ሓባር ረቛሕቲ = 1 : 3
ስለዚ ናይ 6ን 9ን ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ = 3
ለ) Eድሪስ ብኸምዚ ዝስEብ መሊስዋ።

ናይ 6 ፕራይም ረቛሕቲ = 2 × 3
ናይ 9 ፕራይም ረቛሕቲ = 3 × 3
ስለዚ ናይ 6ን 9 ዝዓበየ ረቛሒ = 3 Eዩ።
2. ናይ 12ን 18ን ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ ርኸቡ።

ሀ) በርሀ ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሕዋ።
ናይ 12 ረቛሕቲ = 1 : 2 : 3: 4 : 6 : 12
ናይ 18 ረቛሕቲ = 1 : 2: 3 : 6 : 9 : 18
ናይ 12ን 18ን ናይ ሓባር ረቛሕቲ = 1: 2: 3 : 6
ስለዚ ናይ 12ን 18ን ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ = 6 Eዩ።
22
ለ) Eድሪስ ብኸምዚ ዝስEብ መሊስዋ።
ናይ 12 ፕራይም ረቛሕቲ = 2 × 2 × 3
ናይ 18 ፕራይም ረቛሕቲ = 2 × 3 × 3
ስለዚ ናይ12 ን 18 ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ 2 × 3 = 6 Eዩ።
3. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት በቲ ናይ 1ይ ኣገባብ ተጠቒምኩም

ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ ርኸቡ።
ሀ) ናይ 15ን 24ን ለ) ናይ 27ን 36ን
ሐ) ናይ 24ን 36ን መ) ናይ 48ን 72ን
ረ) ናይ 56ን 49ን ሰ) ናይ 60ን 45ን
4. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት በቲ ናይ 2ይ ኣገባብ ተጠቒምኩም

ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ ርኸቡ።
ሀ) ናይ 15 ን 24 ለ) ናይ 27 ን 36
ሐ) ናይ 24 ን 36 መ) ናይ 48 ን 72
ረ) ናይ 56 ን 49 ሰ) ናይ 60 ን 45
ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ ናይ 60 ን 90

ፕራይም ረቛሕቲ ናይ 60 = 2 × 2 × 3 × 5
ፕራይም ረቛሕቲ ናይ 90 = 2 × 3 × 3 × 5
ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ = 2 × 3 × 5
= 30
23
ዝሓጸረ ኣገባብ ኣረኻኽባ ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ
ተመልከቱ።
ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ ናይ 60 ን 90

60 : 90 2 ብ 2 ተመቒሎም
30 : 45 3 ብ 3 ተመቒሎም
10 : 15 5 ብ 5 ተመቒሎም
2 : 3 1
ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ =1 × 2 × 3 × 5

= 30
5. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሒ ርኸቡ።

ሀ) ናይ 18 ን 20 ለ) ናይ 12 ን 36
ሐ) ናይ 24 ን 48 መ) ናይ 15 ን 56
ረ) ናይ 54 ን 63 ሰ) ናይ 60 ን 72
ዝነኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ

ንጥፈት 2.8
1. ናይ 3ን 4ን ዝነኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ ርኸቡ።
ድሃብ ብኸምዚ ዝስEብ መሊሳቶ።
ናይ 3 ርባሓት = 3 : 6 : 9 : 12 : 15 : 18 : 21 : 24…
ናይ 4 ርባሓት = 4 : 8 : 12 : 16 : 20 : 24 : 28…
ናይ ሓባር ርባሓት = 12 : 24 ወዘተ
ናይ 3 ን 4 ዝናኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ = 12
24
2. ናይ 12ን 18ን ዝናኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ ርኸቡ።
ዘይነብ ብኸምዚ ዝስEብ መሊሳቶ።
12 ብፕራይም ክርቛሕ = 2 × 2 × 3
18 ብፕራይም ክርቛሕ = 2 × 3 × 3
ዝነኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ = 2 × 2 × 3 × 3 = 36

ካብቶም ሓደ ዓይነት ኣብ ክቢ ኣትዮም ዘለዉ ቍጽርታት
ሓደ ንወስድ ።Eቶም ዝተረፉ ቍጽርታት ከኣ ኩሎም
ይውሰዱ።
ስለዚ ናይ 12 ን 18 ዝናኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ = 36
3. ናይዞም ዝስEቡ ቍጽርታት በቲ 1ይ ኣገባብ

ተጠቒምኩም ዝናኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ ርኸቡ።
ሀ) ናይ 4 ን 5 ለ) ናይ 6 ን 8
ሐ) ናይ 5 ን 7 መ) ናይ 7 ን 9
ረ) ናይ 15 ን 30 ሰ) ናይ 8 ን 9
4. ናይዞም ዝስEቡ ቍጽርታት በቲ 2ይ ኣገባብ

ተጠቒምኩም ዝናኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ ርኸቡ።
ሀ) ናይ 8ን 20ን ለ) ናይ 20ን 25ን
ሐ) ናይ 15ን 21ን መ) ናይ 24ን 36ን
ረ) ናይ 6ን 9ን ሰ) ናይ 24ን 32ን
25
ናይ 24: 27: 36 ዝናኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ ርኸቡ።
ሀ) መሓመድ ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሕዎ።
ናይ 24 ፕራይም ረቛሕቲ = 2 × 2 × 2 × 3
ናይ 27 ፕራይም ረቛሕቲ = 3 × 3 × 3
ናይ 36 ፕራይም ረቛሕቲ = 2 × 2 × 3 × 3
ዝናኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ = 2 × 2 × 2 × 3 × 3 × 3
= 216
ለ) 3ይ ኣገባብ:
ፕራይም ረቛሕቲ 24 : 27 : 36 2
12 : 27 : 18 2
6 : 27 : 9 2
3 : 27 : 9 3
1 : 9 : 3 3
1 : 3 : 1 3
1 : 1 : 1 1
ናይ 24 : 27 : 36 ዝናኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ:
= 1 ×2 × 2 × 2 × 3 × 3 × 3
= 216
5. ናይዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ዝናኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ

ርኸቡ።
ሀ) 42 : 56 ለ) 75 : 125 ሐ) 18 : 27
መ) 6 : 7 : 8 ረ) 5 : 7 : 6 ሰ) 12 : 18 : 36
26
ሓይልን ሱርን
ንጥፈት 2.9
1. ነዞም ዝስEቡ ረቛሕቲ ብሓይሊ መልክE ጽሓፉ።
ሀ) 2 × 2 × 2 × 2 = 24
ለ) 3 × 3 × 3 × 3 × 3 × 3 =
ሐ) 7 × 7 × 7 × 7 × 7 =
መ) 21 × 21 × 21 × 21 × 21 × 21 × 21 =
ረ) ከ × ከ ×ከ ×ከ =
2. ነዞም ዝስEቡ ረቛሕቲ ብሓይሊ መልክE ጽሓፉ።
ሀ) 2 × 2 × 2 × 3 × 3 × 3 × 3 = 23 × 34
ለ) 7 × 7 × 7 × 7 × 7 × 6 × 6 × 6 =
ሐ) 15 × 15 × 15 × 23 × 23 × 23 =
መ) 10 ×10 × 10 × 11 × 11 × 12 × 12 × 12 × 12 =
3. ናይዞም ዝስEቡ ፕራይም ረቛሕቲ ርኸቡ።

ብሓይሊ መልክE ድማ ጽሓፉ።
ሀ) 49 = 7 × 7 = 72
ለ) 8 ሐ) 27 መ) 125 ረ) 625
4. ነዞም ዝስEቡ ብፕራይም ረቛሕቲ ጽሓፉ።

ሀ) 48 = 2 × 2 × 2 × 3 = 23× 3
ለ) 64 ሐ) 169 መ) 400 ረ) 225
ሰ) 75 ሸ) 54 ቀ) 32 በ) 200
27
5. ናይዞም ዝስEቡ ርባሕ ርኸቡ።
ሀ) 23 × 52 = 2 × 2 × 2 × 5 × 5 = 8 × 25 = 200
ለ) 32 × 52 ሐ) 53 × 22 መ) 23 × 72
ረ) 93 × 22 ሰ) 24 × 53 ሸ) 26 × 72
ሀ) ለ × ለ = 9 : Eንተኾይኑ “ ለ “ ክንደይ EዩM
ኑራ ብኸምዚ ዝስEብ ጌራ ሰሪሓታ።
ለ × ለ = 9
ለ ×ለ = 3 × 3
ለ = 3
ለ) ሐ × ሐ = 4 : Eንተኾይኑ “ ሐ “ ክንደይ EዩM
ሐ) ሰ × ሰ = 16 : Eንተኾይኑ “ ሰ “ ክንደይ EዩM
መ) ረ × ረ = 25 : Eንተኾይኑ “ ረ “ ክንደይ EዩM
ረ) በ × በ = 36 : Eንተኾይኑ “ በ “ ክንደይ EዩM
ሰ) መ2 = 49 : Eንተኾይኑ “ መ “ ክንደይ EዩM
ሱር ትርብIት (square root)

7. በ2 = 81 : Eንተኾይኑ “ በ “ ክንደይ EዩM
ኣብራሃም ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሕዋ።
ሓደ ቍጽሪ ብገዛE ርEሱ ረቢሑ 81 ዝመጽE ንሓስብ።
Eዚ ከኣ 9 Eዩ። 9 × 9 = 81
በ2 = 81
በ × በ = 9 × 9
በ = 9
28
9 ናይ 81 ሱር ትርብIት ይበሃል።
9 × 9 = 9 2: 92 ድማ ሓይሊ ይበሃል።
Eዚ ናይ ሱር ትርብIት ምልክት Eዩ።
ንኣብነት: በ2 = 81 Eንተኾይኑ:
በ = 81
በ = 9×9
በ = 9
8. ናይዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ሱር ትርብIት ርኸቡ።
ሀ) 64 = (2 × 2) × (2 × 2) × (2 × 2 )
= 2 × 2 ×2
= 8
ለ) 100 ሐ) 49 መ) 16
ረ) 121 ሰ) 225 ሸ) 169
29
ንጥፈት 2.10

ሐ) 567
ሀ) 56 ለ) 516
×73 ×312 ×523
መ) 678 ረ) 894 ሰ) 974

×436 ×752 × 563
2. ነዞም ዝስEቡ ብሓጺር ኣርብሑ።

ሀ) 567 × 100 ለ) 8923 × 1000
ሐ) 2319 ×10000 መ) 567 × 100000

ሀ) ( 9 × 4) + 81 ለ) 72 ÷ (36 × 2)
ሐ) ( 36 - 24 ) ÷ 3 መ) 6 × ( 42 ÷ 7)
ረ) (56 ÷ 7) × 8 ሰ) 56 - (7 × 4)
4. ናይዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ዝዓብየ ናይ ሓባር
ረቛሕን ዝናኣሰ ናይ ሓባር ርባሕን ርኸቡ።

ሀ) 12: 18: 24 ለ) 20: 25: 30 ሐ) 5: 21: 30
መ) 3: 5: 7 ረ) 14: 28: 35 ሰ) 40: 90: 120
30
5. መሓመድ 10:000:000 ናቕፋ ሒዙ ናብ Eዳጋ ወሪዱ።
120 ኣቡUር ነፍሲ-ወከፎም ብ7:000 ናቕፋ: 532 ጠለ-በጊE
ነፍሲ-ወከፈን ብ450 ናቕፋ Eንተ ገዚU ክንደይ ይተርፎM
6. ሓንቲ ፋብሪካ ን142 ክዳውንቲ ብ6750 ናቕፋ ሸይጣቶ።

ካብዚ 72 ክዳውንቲ ብሕሳብ 50 ናቕፋ ንሓንቲ ሸይጣቶ።
Eቲ ዝተረፈ ክዳውንቲ በብኽንደይ ሸይጣቶM
7. ዋጋ ሓደ ኵንታል ማሸላ 700 ናቕፋ Eዩ። ዋጋ ሓደ

ኵንታል ስገም 800 ናቕፋ Eዩ። ዋጋ 8 ኵንታል ማሸላን
7 ኵንታል ስገምን ርኸቡ።
31
ምEራፍ 3
Eኩብ
ሀ) ናይ ክልተ Eኩባትን ልEሊUን ናይ ሓባር Eኩብን
ሕብረት Eኩብን ትረኽቡ።
ለ) ናይ ዝኾነ Eኩብ ንUሳት Eኩባት ክትረኽቡ
ትጽቢት ይግበረልኩም።
3.1 ናይ ሓባር Eኩብን ሕብረት Eኩብን

ንጥፈት 3.1
1. ነዞም ዝስEቡ Eኩባት ተመልከቱ።
ሀ =
ለ =
መ =
ሰ =
32
ዝርዝር ኣስማቶም ብምጽሓፍ: ነዞም ዝስEቡ Eኩባት
ርኸቡ።
ረ = ናይ Eኩብ “ሀ” ን “ለ” ን ናይ ሓባር Eኩብ።
ቀ = ናይ Eኩብ “መ” ን “ሰ” ን ናይ ሓባር Eኩብ።
ሸ = ናይ Eኩብ “ሀ” ን “ሰ” ን ናይ ሓባር Eኩብ።
ተ = ናይ Eኩብ “ሰ” ን “ለ” ን ናይ ሓባር Eኩብ።
ነ = ናይ Eኩብ “ሀ” ን “መ” ን ናይ ሓባር Eኩብ።
2. ነዞም ዝስEቡ ጽምዲ Eኩባት ናይ ሓባር Eኩብ ርኸቡ።

ሀ) ለ = {5: ረ: 8: ቀ: 9: ሰ}
ሐ = {ረ: ተ: ቀ: 8: 3}
ለ) ቀ = {1: ወ: 6: ቀ: 2: መ}
በ = {መ: 2: በ: 8: ቀ}
ሐ) መ = {3: 0: ለ: መ: 6: 1}
ረ = {በ: ከ: ወ: ነ: 5: 9}
መ) በ = {4: 6: 8: 2: 1}
ሰ = {1: 6: 4: 2: 8}
33
3. ነዞም ዝስEቡ Eኩባት ተመልከቱ: ኣስማቶም ብምጽሓፍ:
ሀ =
ለ =
ሐ =
መ =
ሰ =
ሀ) ሕብረት Eኩብ ናይ “ሀ” ን “ለ” ን ጽሓፉ።

ለ) ሕብረት Eኩብ ናይ “ሐ” ን “መ” ን ጽሓፉ።
ሐ) ሕብረት Eኩብ ናይ “መ” ን “ሰ” ን ጽሓፉ።
መ) ሕብረት Eኩብ ናይ “ለ” ን “ሐ” ን ጽሓፉ።
ረ) ሕብረት Eኩብ ናይ “ሀ” ን “ሰ” ን ጽሓፉ።
ሰ) ሕብረት Eኩብ ናይ “ሰ” ን “ሐ” ን ርኸቡ።
ሸ) ሕብረት Eኩብ ናይ “መ” ን “ለ” ን ጽሓፉ።
34
4. ነዞም ዝስEቡ Eኩባት ተመልከቱ:
ሰ = Eኩብ ናይ ደቂ ኣንስትዮ መማህራን ኣብ ቤት
ትምህርትኹም።
ቀ = Eኩብ ናይ ደቂ ተባEትዮ መማህራን ኣብ ቤት
ትምህርትኹም።
ሰ ∪ ቀ = _______________________
5. ናይዞም ዝስEቡ Eኩባት ሕብረት Eኩብ ርኸቡ።

ሀ) ለ = {ዘርU: ስIድ: በርሀ: ነጋሽ: ዛህራ}
ሐ = {በላይ: ዛህራ: በርሀ: ሱሌማን: ሰናይት}
ለ) መ = {ዘ: ገ: ረ: ወ: ሸ: በ: ተ}
ሰ = {ዘ: ገ: ረ: ወ: ሸ: በ: ተ}
ሐ) በ = {ሰ: ቀ: መ: ሸ: ነ: ከ}
ተ = {4: 6: 8: 7: 2}
3.2 ንUስ Eኩብ

ንጥፈት 3.2
1. ካብዚ ተዋሂቡ ዘሎ Eኩብ ናይዞም ዝስEቡ Eኩባት ኣባላት
ብዝርዝር ጽሓፉ።
35
ሀ) Eኩብ ናይ Eንስሳታት ዘቤት።
ለ) Eኩብ ናይ Eንስሳታት ዘገዳም።
ሐ) Eኩብ ናይ ሳEሪ ዝበልU Eንስሳታት ዘቤት።
መ) Eኩብ ናይ ስጋ ዝበልU Eንስሳታት ዘቤት።
ረ) Eኩብ ናይ ኣብ መሬትን ማይን ዝነብሩ Eንስሳታት።
ሰ) ሓሙሽተ መሓውር ዘሎዎም Eንስሳታት።
2. ነዚ ዝስEብ Eኩብ ተመልከቱ።

ሀ = { 3: 4: 5 }
Eኩብ ሀ ክንደይ ኣባላት ኣለዉዎM
3 ናይ ሀ ኣባል ድዩM 4 ኸM 5 ኸM
3: 4: 5: ናይ ሀ ኣባላት Eዮም። ክጽሓፍ ከሎ ድማ
3 ∈ ሀ: 4 ∈ ሀ: 5 ∈ ሀ
Eዞም ኣባላት Eዚኣቶም ብዝተፈላለየ መንገዲ ንUስ Eኩባት

ናይ ሀ ኮይኖም ክጽሓፉ ከለዉ:
{3}⊂ ሀ: {4} ⊂ ሀ: {5 }⊂ ሀ:
{3: 4} ⊂ ሀ: {4: 5} ⊂ ሀ {3: 4: 5}⊂ ሀ
ሓደ ንUስ Eኩብ ክፋል ናይ ሓደ Eኩብ Eዩ። Eዚ ማለት
ከኣ ኩሎም ኣባላቱ ኣብቲ ዓብይ Eኩብ ዝርከቡ ማለት Eዩ።
3. ሀ) ዘ = {ሀ: ነ: በ}
ናይ ዘ ንUስ Eኩባት ርኸቡM
{ ሀ }: { ነ}: { በ } በዓል ሓደ ኣባል ንUስን
Eኩባት።
36
{ሀ: ነ}: { ሀ: በ}: {ነ: በ } በዓል ክልተ ኣባላት ንUስ Eኩባት
{ሀ: ነ: በ } በዓል ሰለስተ ኣባላት ንUስ Eኩብ።
{ } ባዶ Eኩብ
ሓደ Eኩብ ናይ ባEሉ ንUስ Eኩብ Eዩ።

ባዶ Eኩብ ናይ ዝኾነ Eኩብ ንUስ Eኩብ Eዩ።
ለ) በ = { ስኒት: ዛህራ:ዓሊ:ናድያ }
Eኩብ በ ክንደይ ኣባላት ኣለዉዎM
ናይ በ ንUሳን Eኩባት ክንደይ Eዮም።
4. ናይዞም ዝስEቡ Eኩባት ንUሳን Eኩባት ርኸቡM

ሀ {4: 8: 9} ለ) {በ: ረ: መ}
ሐ) { ✈ ∆ ☼ } መ) ♣ ♥
{ ♦ }
ረ) {ለ: 7: ወ} ሰ) {ተስፉ: ራሄል: ዓሊ}
ንጥፈት 3.3
1. ናይዞም ዝስEቡ Eኩባት ቍጽሪ ኣባላት ጸሓፉ።
ሀ) ሰ = { በርሀ: ስIዳ: ዓሊ: በላይ: Iብራሂም: ሰዓረ }
ለ) መ = {2: 3: 5: 7: 9: 8: 0: 1}
ሐ) በ = Eኩብ ናይ ኩለን ኣብ ቤት ትምህርትኹም
ዘለዋ ደቂ ኣንስትዮ መማህራን።
መ) ቀ = Eኩብ ናይ ኩሎም ቋንቋታት ኤርትራ
37
2. ተ = Eኩብ ናይ ኩሎም ሰለስተ ኣEጋር ዘለዎም
Eንስሳታት ዘቤት።
ሀ) Eኩብ “ተ” ክንደይ ኣባላት ኣለዉዎM ስለምንታይM
ለ) ከምዚ ዓይነት Eኩብ Eንታይ ተባሂሉ ይጽዋEM
ሐ) ባዶ Eኩባት ዝኾኑ ሰለስተ Eኩባት ጽሓፉ።
3. ነዞም ዝስEቡ Eኩባት ተመልከቱ

በ = {4: 1: 8: 9} ወ = {ቀ: ሰ: ረ: መ}
ሀ) Eኩብ “በ” ክንደይ ኣባላት ኣለዎM
ለ) Eኩብ “ወ” ክንደይ ኣባላት ኣለዎM
ሐ) Eኩብ “በ”ን Eኩብ “ወ”ን ተጻመዲ Eኩባት ድዮምM
መ) Eኩብ “በ”ን Eኩብ “ወ”ን ማEረ Eኩብ ድዮምM
4. ሀ) ሰለስተ ተጻመድቲ Eኩባት ጽሓፉ።
ለ) ሰለስተ ማEረ ዝኾኑ Eኩባት ጽሓፉ።
ሐ) ሰለስተ ተጻመድቲ ኮይኖም ማEረ ዘይኮኑ Eኩባት
ጽሓፉ።
መ) ማEረ Eኩባት ተጻመድቲ ድዮም ኣይኮኑንM
ሰ) ተጻመድቲ Eኩባት ማEረ ድዮም ኣይኮኑንM
5. ነዞም ስIቦም ተዋሂቦም ዘለው ጽምዲ Eኩባት ተጻመድቲ:
ማEረ ወይ ዘይጻመዱ Eኩባት ብማለት ፍለይዎም።
ሀ) {ሰመረ: ሮዚና: ሳልሕ: ቀላቲ } ለ){ በጊE: ጤል: ላም}

{ ዘ: በ: ተ: ረ: ሸ } {6: 7: 8}
ሐ) {4: 6: 8: 3: 1} መ) {በ: ዘ: መ: ለ}
38
{1: 3: 4: 6: 8} {ለ: ዘ: በ: መ}
ረ) {1: 3: 5: 7: 9} ሰ) {9: 8: 6: 4: 3}
{በ: ረ: A: ቀ: ተ} {3: 6: 8: 9: 4}
6. ናይዞም ዝስEቡ Eኩባት ሕብረት Eኩብ ርኸቡ።

ሀ) ለ = {በላይ: ስIድ: በርሀ: ሰናይት: ዛህራ}
ሐ = {በላይ: ዛህራ: በርሀ: ሱሌማን: ሰናይት}
ለ) መ = {መ: ገ: ሰ: ወ: ሸ: በ}
ሰ = {ተ: ገ: ነ: ወ: ሸ: በ}
ሐ) በ = {A: ጀ: መ: ሸ: ነ: ከ}
ተ = {5: 3: 8: 4: 2} (ምስ 3.1 ቁ5)
7. ነዞም ዝስEቡ ጽምዲ Eኩባት ናይ ሓባር Eኩብ ርኸቡ።
ሀ) ለ = {5: ረ: 8: 9} ለ) ቀ = {1: 6: ቀ: 2: መ}
ሐ = {ረ: ተ: 8: 3} በ = {መ: 2: በ: 8: ቀ}
ሐ) መ = {3: 0: ለ: መ: 6: 1} መ) በ = {4: 6: 8: 2: 1}
ረ = {በ: ከ: ወ: ነ: 5: 9} ሰ = {1: 6: 4: 2: 8}
8. ናይ’ዞም ዝስEቡ Eኩባት ንUሳን Eኩባት ርኸቡ።

ሸ = {በ: ተ} መ = {ዘ: ገ: ሰ}
ቀ = {ፈ: በ: ተ: ፐ}
39
ምEራፍ 4
Iንቲጀራት (Integers)

ኣብ መወዳEታ ናይዚ ምEራፍዚ
ሀ) Iንቲጀራትን ክፋላቶምን ተለልዩ:
ለ) Iንቲጀራት ትቅምሩ:
ሐ) ግራፍ ትስEሉ:
መ) ምንጽብራቅን ምስግጋርን ክትፈልጡን
ክትጥቀምሎምን ትጽቢት ይግበረልኩም።
4.1 Iንቲጀራት Eንታይ EዮምM
ንጥፈት 4.1
1. ሀ) ቍጽሪ ክንቆጽር ካብ ምንታይ ንጅምርM
ለ) 1: 2: 3: 4: 5: 6: 7: 8: 9 … Eናበልና ምስ
ንቆጽር ኣበይ ደው ንብልM
ሐ) 9: 8: 7: 6: 5: 4: 3: 2: 1: Eናበልና ክንቅጽል
ንኽEልዶM
መ) ነዚ ዝስEብ ናይ ሕንጻጽ ቍጽሪ ተመልከቱ።
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Eንታይ ተዓዚብኩምM
40
2. ሰናይት: ዓሊን ዛህራን ጥራውዝቲ ንምግዛE ናብ Eዳጋ
ከይዶም። ሰናይት 5 ናቕፋ: ዓሊ 10 ናቕፋ: ዛህራ ከኣ 15
ናቕፋ ነይርዎም። ነፍሲ ወከፎም ነናይ 10 ናቕፋ ጥራዝ
ገዚOም።
ሀ) ዛህራ ጥራዝ ምስ ገዝAት ገንዘብ ተሪፍዋ’ዶ ወይስ
ጐዲልዋM
ለ) ዓሊ ጥራዝ ምስ ገዝA ገንዘብ ተሪፍዎ’ዶ ወይስ
ጎዲልዎM
ሐ) ሰናይት ጥራዝ ምስ ገዝAት ገንዘብ ተሪፍዋ’ዶ ወይስ
ጐዲልዋM
ዛህራ ጥራዝ ምስ ገዝAት 5 ናቕፋ ተሪፍዋ።
ዓሊ ጥራዝ ምስ ገዝA ዝተሪፎ ወይ ዝጎደሎ ገንዘብ የለን።
ሰናይት ጥራዝ ንኽትገዝE 5 ናቕፋ ጐዲልዋ። ስለዚ 5 ናቕፋ
ተለቂሓ ትገዝE።
Eዚ ኣብ ሕንጻጽ ቍጽሪ ብኸምዚ ይግለጽ።
ሰናይት ዓሊ ዛህራ
-5 0 5
3. በርሀ 3 ናቕፋ: ነጋሽ 2 ናቕፋ: ነስረዲን 5 ናቕፋ: ፋጡማ

4 ናቕፋ: ትርሓስ ከኣ 1 ናቕፋ ሒዞም ርሳስ ክገዝU
ከይዶም። ናይ ሓደ ርሳስ ዋጋ 3 ናቕፋ Eዩ።
ሀ) መነ መን ርሳስ ንኽገዝU Eኹል ገንዘብ ኣለዎምM
ለ) መነ መን ርሳስ ንኽገዝU Eኹል ገንዘብ የብሎምንM
41
ርሳስ ምስ ገዝU: ነስረዲን 2 ናቕፋ ተሪፍዎ: ፋጡማ 1
ናቕፋ ተሪፍዋ: በርሀ ግን ዝተረፎ ገንዘብ የብሉን።
ነጋሽን ትርሓስን ግን ርሳስ ንኽገዝU Eኹል ገንዘብ

የብሎምን። ምኽንያቱ ነጋሽ 1 ናቕፋ: ትርሓስ ከኣ 2
ናቕፋ ስለ ዝጐደሎም: ተለቂሖም ገዚOም።
ስለዚ ልቓሕ ብኣሉታ ሓደ (-1) : ብኣሉታ ክልተ
(-2) ቍጽሪታት ነርEዮ። Eዚኣቶም ከኣ ኣሉታ ቍጽርታት
ይበሃሉ። ተርፍ ከኣ ኣወንታ ቍጽርታት ይበሃሉ። ብሕንጻጽ
ቍጽሪ ከኣ ብኸምዚ ዝስEብ ይግለጽ።
ትርሓስ ነጋሽ በርሀ ፋጡማ ነስረዲን
-2 -1 0 1 2
ስለዚ: 1ን 2ን ኣወንታ Iንቲጀራት ይበሃሉ።

-2ን -1ን ከኣ ኣሉታ Iንቲጀራት ይበሃሉ።
Iንቲጀራት ብዝተፈላለየ ኣገባብ ኣብ ዝተፈላለየ Eኩብ
ተጠርኒፎም ዝተፈላለዩ ስያሜታት ኣለዎም።
ኣወንታ Iንቲጀራት = {1: 2: 3: 4: 5: 6: 7: …}
ኣሉታ Iንቲጀራት = {… -7: -6: -5: -4: -3: -2: -1}
Eዚ ዝስEብ Eኩብ ናይ Iንቲጀራት Eኩብ Eዩ።
{…-4: -3: -2: -1: 0: 1: 2: 3: …}
ኣብ ሕንጻጽ ቍጽሪ ክምልከቱ ከለው ነዚ ይመስሉ:
…-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 …
42
ካብ 0 ንጸጋም ዘለው ኣሉታ Iንቲጀራት Eዮም: ካብ 0 ንየማን
ዘለው ከኣ ኣወንታ Iንቲጀራት Eዮም። 0 ግን ኣወንታ ወይ
ኣሉታ Iንቲጀር ኣይኮነን።
ስለዚ Iንቲጀራት = {… -3: -2: -1: 0: 1: 2: 3: 4: … }
ኣብ ሕንጻጽ ቍጽሪ: -1 ኣንጻር ናይ 1 Eዩ።

-2 ኣንጻር ናይ 2 Eዩ።
-5 ኣንጻር ናይ 5 Eዩ: ወ.ዘ.ተ
ምኽንያቱ ነፍስ ወከፎም ካብ 0 ዘለዎም ርሕቐት ማEረ Eዩ።
Eዞም ስIቦም ተመልኪቶም ዘለው ጽምዲ Iንቲጀራት ኣንጻር
Iንቲጀራት Eዮም።
… -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4…
4. ነዞም ዝስEቡ ክፋል ናይ Iንቲጀራት ስመይዎም።

ሀ) {1: 2: 3: 4: 5: 6: 7 …}
ለ) {0: 1: 2: 3: 4: 5: 6: 7 :…}
ሐ) {… -7: -6: -5: -4: -3: -2: -1}
5. ናይዞም ዝስEቡ Iንቲጀራት ኣንጻራት ጽሓፉ።

ሀ) 6: 9: 2: 3: 1: 7 ለ) 3: 2: 5: 9
ሐ) -8: -2: -7: -9: -4 መ) -7: 6: -1: 8: -9: -5
43
6. ነዞም ዝስEቡ Iንቲጀራት ብ < ወይ = ወይ > ኣወዳድሩ።
ሀ) -6 ___ 2 ለ) -5 __ -4 ሐ) -7 ___3
መ) -5 ___ -15 ረ) -8___-8 ሰ) 10 ___ -29
ሸ) -20 ___ 0 ቀ) -16 ___ 8 በ) -16 ___ -8
4.2 ምቕማር Iንቲጀራት

ንጥፈት 4.2
1. መምህር ዮሱፍ ንተማሃሮOም 1 + 2 ኣብ ሕንጻጽ ቍጽሪ
ደምሩ Iለሞም።
ራህዋ ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሓቶ። 2
1
… -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5…
መጀመርታ ካብ 0 ብምብጋስ 1 ኣሃዱ ንየማን ከይዳ

ኣብ 1 ከኣ ደው Iላ።
ብምቕጻል 2 ኣሃዱ ንየማን ከይዳ ኣብ 3 ከኣ ደው
Iላ። ስለዚ 1 + 2 = 3
2. መምህር ኣስቴር ንተማሃሮኣን -3 + 6 ኣብ ሕንጻጽ ቍጽሪ

ደምሩ IለነOም።
ናስር ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሕዋ።
-3
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
44 6
መጀመርታ ካብ 0 ተበጊሱ ሰለስተ ኣሃዱ ንጸጋም ከይዱ:
ኣብ -3 ከኣ ደው Iሉ።
Eንደገና ካብ -3 ተበጊሱ ሽዱሽተ ኣሃዱ ንየማን ተመሊሱ

ኣብ 3 ከኣ ደው Iሉ።
ስለዚ -3 + 6 = 3
3. መምህር ክፍለ ንተማሃሮOም 3 + (-6) ኣብ ሕንጻጽ ቍጽሪ

ደምሩ Iሎሞም። ኣብርሀት ብኽምዚ ዝስEብ ሰሪሓታ።
3
-6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
-6
መጀመርታ ካብ 0 ተበጊሳ 3 ኣሃዱታት ንየማን ተጓIዛ
ኣብ 3 ከኣ ደው Iላ።
ካብ 3 ተበጊሳ ከኣ 6 ኣሃዱታት ንጸጋም ተመሊሳ ኣብ
-3 ከኣ ደው Iላ። ስለዚ 3 + (-6) = -3
4. ሓደ ሰብ መጀመርታ 3 ናቕፋ: ቀጺሉ 2 ናቕፋ ተለቒሑ።

Eዚ ኣብ ሕንጻጽ ቍጽሪ ብኸመይ ይድመርM
ሱሌማን ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሕዋ።
-2 -3
-6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
45
መጀመርታ ካብ 0 ተበጊሱ 3 ኣሃዱታት ንጸጋም ተጓIዙ:
ብምቕጻል ከኣ 2 ኣሃዱታት ንጸጋም ተጓIዙ ኣብ -5 ከኣ
ደው Iሉ።
ስለዚ -3 + -2 = -5
5. ነዞም ዝስEቡ Iንቲጀራት ኣብ ሕንጻጽ ቍጽሪ ደምሩ።

ሀ) -8 + 5 ለ) -9 + 6 ሐ) -12 + 7
መ) -6 + (-5) ረ) 5 + 8 ሰ) 9 + (-4)
6. ድምር ናይዞም ዝስEቡ Iንቲጀራት ርኸቡ።
ሀ) ሃይለ 12 ናቕፋ Eዳ ነይርዎ። 7 ናቕፋ ምስ ከፈለ ክንደይ

ተሪፍዎM
-12 + 7 = - 5 ስለዚ Eዳ ብኣሉታ ይግለጽ።
ለ) -23 + 32 = 32 - 23
= 9
ሐ) -97 + (-68) = - (97 + 68)
= - (165)
= -165
መ) 85 - 75 = 10
75 - 85 = -10
ረ) -45 + 68 ሰ) 72 + (-86) ሸ) -95 + 76

ቀ) -54 + 60 በ) -89 + 74 ተ) -67 + 39
46
7. ርባሕ ናይዞም ዝስEቡ Iንቲጀራት ርኸቡ።
ሀ) 4 × (-2) = -8
Eዚ ከኣ (-2) + (-2) + (-2) + (-2) = -8
-2 -2 -2 -2
…-9 -8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 …
-8
ኣብዚ ስEሊ ከምEንርEዮ -2 ኣርባEተ ግዜ ምድማር

ማለት Eዩ።
ለ) 7 × 1 = 7 ሐ) 7 × -1 = -7
መ) 8 × -1 = - 8 ረ) -7 × -1 = 7
ዝኾነ ቍጽሪ ብ 1Eንተድኣ ረቢሑ Eቲ ቍጽሪ ባEሉ

ይህበና። ብ (-1) ምስ ዝረብሕ ግን ኣንጻሩ ይህበና።
ሰ) 5 × -6 ሸ) -7 × 8
ቀ) -4 × -3 በ) 9 × -7
ተ) -6 × -8 ቸ) -7 × -7
8. ናይዞም ዝስEቡ ርባሓት ርኸቡ።

ሀ) 0 × -9 ለ) 5 × 0
ሐ) 0 × 0 መ) 8 × -9
47
9. ነዚ ዝስEብ ሰደቓ ምርባሕ ምልEዎ።
× 4 -9 -4 -5 -8 -3 11 12
-5 -60
6 24
-8 40
9 -72
-4 -48
-10 30
7 -35
3 12
2 24
10. ብጽሒት ናይዞም ዝስEቡ ርኸቡ።

ሀ) -16 ÷ 4
1
ስIዳ ብኸምዚ ሰሪሓቶ -16 ÷ 4 = -16 × = -4
4
ለ) 27 ÷ -3 ሐ) 123 ÷ 3 መ) -343 ÷ 7
ረ) 512 ÷ -16 ሰ) -312 ÷ -12 ሸ) 480 ÷ -15
በ) -405 ÷ -9 ተ) 576 ÷ -16 A) -102 ÷ 17
48
4.3 ግራፍ
ንጥፈት 4.3
1.ሀ) ሓደ ጋድም ሕንጻጽ ኣብ ጥራዝኩም ስኣሉ።
ለ) ሓደ ትኹል ሕንጻጽ ብማEከል Eቲ ጋድም ዘንጊ ስኣሉ።
ሐ) ክልቲOም ሕንጻጻት ዝራኸብሉ 0 ስመይዋ።
2. ነዚ ዝስEብ ግራፍ ተመልከቱ:

ሕንጻጽ “ሀ” ጋድም ሕንጻጽ ወይ ከኣ ጋድም ዘንጊ ይበሃል።
ሕንጻጽ “ለ” ትኹል ሕንጻጽ ወይ ከኣ ትኹል ዘንጊ ይበሃል።
ትኹል ዘንጊ
ለ
4
3
2 • ዘ(1, 2)
1
0 ሀ (ጋድም ዘንጊ)
-4 -3 -2 -1 1 2 3 4
-1
• ቀ(-3,- 2) -2
-3
-4
ሀ) ፊደል “ዘ” ብኽንደይ ቍጽርታት ተወኪሉ ኣሎ ስመይዎምM

ለ) ፊደል “ቀ” ብኽንደይ ቍጽርታት ተወኪሉ ኣሎ ስመይዎምM
ፊደል “ዘ” ዝውክሉ ቍጽርታት (1: 2) Eዮም። 1 ካብ ጋድም

ዘንጊ ዝተወስደ Eዩ: 2 ከኣ ካብ ትኹል ዘንጊ ዝተወስደ Eዩ።
49
ፊደል “ቀ” ዝውክሉ ቍጽርታት (-3: -2) Eዮም። -3 ካብ
ጋድም ዘንጊ ዝተወስደ Eዩ: - 2 ከኣ ካብ ትኹል ዘንጊ
ዝተወስደ Eዩ።
3. ነዚ ዝስEብ ግራፍ ብምምልካት ናይዞም ተመልኪቶም ዘለው

ነጥብታት ስያሜ ጽሓፉ።
ለ
•ሸ 4 •መ
3 •ወ
•ሰ 2
በ• 1
ሀ
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4
-1
•ከ -2 •ደ •ነ
•ገ -3 ደ
•ተ -4
ሀ) በ = (-1: 1) ለ) ነ = (4: -2) ሐ) ወ = ( : )

መ) ደ = ( : ) ረ) መ = ( : ) ሸ) ተ = ( : )
በ) ከ = ( : ) ተ) ሸ = ( : ) A) ገ = ( : )
4. ነዞም ዝስEቡ ነጥብታት ኣብ ናይ ግራፍ ሰንጠረጅ

ኣመልክቱ።
ሀ) (2: 3) ለ) (-3: 0) ሐ) (2: -3)
መ) (4: -4) ረ) (-2: -1) ሰ) (1: -1)
ሸ) (-2: -3) በ) (0: 2) ተ) (3: 4)
50
4.4 ምንጽብራቕን ምስግጋርን
ለውጢ ብምስግጋር (translation)
ንጥፈት 4.4
1. ሀ) ሃገራዊ ባንዴራ ሰዓት ክንደይ ትስቐልM ሰዓት ክንደይከ
ትወርድM
ለ) ኣብ ምስቃልን ምውራድን ባንዴራ Eንታይ ለውጢ
ርIኹምM
ባንዴራ
ባንዴራ
ሐ) Eዛ መንበር ዓቐና ከይቀየረት ካብ የማን ንጸጋም

ክትሰጋገር ከላ የርEየና።
ሳንዱቕ ቁ1 ብምድፋE ናብ ሳንዱቕ ቁ2 ትቕየር
ቁ1 ቁ2
2. ነዞም ዝስEቡ ስEልታት ተመልከቱ:
51
ሐ
ስለዚ Eቶም ብጸጋም ዘለው ቅርጽታት ንየማን ብዘይ ናይ

ቅርጺ ወይ ዓቐን ለውጢ ተሰጋጊሮም ኣለዉ።
ለውጢ ብምስግጋር (translation) ዝበሃል ሓደ ነገር ካብ

ሓደ ቦታ ናብ ካልE ቦታ ብምድፋE ናይ ዓቐን ይኹን ናይ
ቅርጺ ለውጢ ብዘይምግባር ምስግጋር Eዩ።
3. ነዞም ዝስEቡ ካብ ጸጋም ንየማን ኣሰጋግርዎም።
ሀ
ዝ
ለ
ቡ
ሐ
4. መጽሓፍኹም ኣብ ሰደቓኹም ኣቀምጥዎ።

ሀ. ንየማን ድፍEዎ Eንታይ ተዓዚብኩምM
ለ. ንጸጋም ድፍEዎ Eንታይ ተዓዚብኩምM
ሐ. ንቕድሚት ድፍEዎ Eንታይ ተዓዚብኩምM
መ. ናብ ዝኾነ ማEዝን ድፍEዎ ናይ ቅርጺ ወይ ናይ ዓቐን
ለውጢ ኣርEዩዶM
52
5. ነዚ ዝስEብ ስEሊ ተመልከቱ
ለ
4
•በ 3 •ረ •ሰ
2
1
•ሸ ሀ
-4 -3 -2 -1 -10 1 2 3 4
-2 •ወ
•ቀ ተ
• -3
-4 •ከ
ሀ) ን ነጥቢ “ረ” ዝውክሉ ክልተ ቍጽርታት ስመዩ። ክልተ

ኣሃዱ ንየማን ድፍEዋ። ነታ ነጥቢ “ሰ” ስመይዋ።
ን “ሰ” ዝውክሉ ቍጽርታት መነ መን EዮምM
ለ) ን ነጥቢ “በ” ዝውክሉ ክልተ ቍጽርታት ስመዩ። ሰለስተ
ኣሃዱ ንታሕቲ ድፍEዋ። ነታ ነጥቢ “ሸ” ስመይዋ።
ን “ሸ” ዝውክሉ ቍጽርታት መነ መን EዮምM
ሐ) ን ነጥቢ “ተ” ዝውክሉ ክልተ ቍጽርታት ስመዩ።
ክልተ ኣሃዱ ንጸጋም ድፍEዋ። ነታ ነጥቢ “ቀ”
ስመይዋ። ን “ቀ” ዝውክሉ ቍጽርታት መነ መን EዮምM
መ) ን ነጥቢ “ከ” ዝውክሉ ክልተ ቍጽርታት ስመዩ። ክልተ
ኣሃዱ ንላEሊ ድፍEዋ። ነታ ነጥቢ “ወ” ስመይዋ።
ን “ወ” ዝውክሉ ቍጽርታት መነ መን EዮምM
53
ለውጢ ብምንጽብራቅ (Reflection)
ንጥፈት 4.5
1. ናብ መስትያት ገጽኩም ደው በሉ።
ሀ) ምስልኹም ናበይ ይርIM
ለ) ርሳስኩም ብየማናይ Iድኩም ሓፍ ኣብልዎ። Eንታይ
ይረኣየኩምM
ሐ) ብጸጋማይ Iድኩም ጸጋማይቲ Eዝንኹም ሓዝዋ።
Eንታይ ርIኹምM
መ) 1 ሜ ብቅድሚት ካብ መስትያት ርሓቁ። ምስልኹም
ካብ መስትያት ክንደይ ይርሕቕM
2. ነዞም ዝስEቡ ተመልከቱ።

ዓይነት ቅርጺ መስትያት ነጸብራቅ(ምስሊ)
ሀ) ኣብዞም ቅርጽታትን ምስልታቶምን ዘሎ ርክብን

ፍልልይን Eንታይ ተዓዚብኩምM
ለ) ርሕቐት ናይ ነፍስ ወከፍ ቅርጺ ካብ መስትያትን
ርሕቐት ናቱ ምስሊ ካብ መስትያትን ማEረ ድዩM
54
3. ነዞም ዝስEቡ ቅርጽታት ምስልታቶም ኣብ መስትያት ከመይ
ከም ዝመስል ስIልኩም ኣርEዩ።
ሀ) ቅርጺ መስትያት ምስሊ
መ)
ለ) ሐ)
ረ) ሰ) ሸ)
Z
4. ነዚ ዝስEብ ግራፍ ተመልከቱ።
ትኹል ዘንጊ
ለ
4
3
መ• 2 • ዘ(1, 2)
1
-4 -3 -2 -1
0
1 2 3 4 ሀ (ጋድም ዘንጊ)
-1
• ቀ(-3,- 2) -2 •ሰ
-3
-4
ንኣብነት ሀ) ነጥቢ “ዘ” ኣብ ጋድም ዘንጊ ሀ Eንተ

ኣንጸባሪቕናያ ኣብ “ሰ” (1: -2) ትዓልብ።
ለ) ነጥቢ “ዘ” ኣብ ትኹል ዘንጊ ለ Eንተ ኣንጸባሪቕናያ ኣብ
“መ” (-1: 2) ትዓልብ።
55
5. ናይዞም ዝስEቡ ነጥብታት ምስልታት ኣብ ትኹል ዘንጊ
ብምንጽብራቕ ርኸቡ።
ሀ) (2: 3) ለ) (4: 1) ሐ) (-1: 2)
መ) (5: 3) ረ) (-2: -4) ሰ) (3: -4)
6. ናይዞም ዝስEቡ ነጥብታት ምስልታት ኣብ ጋድም ዘንጊ

ብምንጽብራቕ ርኸቡ።
ሀ) (3: 2) ለ) (-4: 1) ሐ) (2: -1)
መ) (3: 5) ረ) (-4: -2) ሰ) (4: -3)
ንጥፈት 4.6
1. ነዞም ዝስEቡ Iንቲጀራት ብ < ወይ = ወይ > ኣወዳድሩ።
ሀ) -8 ___ -9 ለ) -15 __ -13 ሐ) 0 ___-2
መ) -54 ___-16 ረ) 8___-17 ሰ) -10 ___ -29
2. ድምር ናይዞም ዝስEቡ Iንቲጀራት ርኸቡ።

ሀ) -123 + 98 ለ) -453 + 543 ሐ) -657 + (-789)

ሀ) 360 ÷ -120 ለ) -16 × -18 ሐ) -240÷ 60
መ) 95 × - 16 ረ) -306 ÷ -18 ሰ) -392 ÷ 14
ሸ) -544 ÷ 34 ቀ) -75 × 65 በ) 2424 ÷ -24
4. ነዞም ዝስEቡ ነጥብታት ግራፍ ስIልኩም ኣመልክቱ።

56
ሀ) (-1: 3) ለ) (-4: 0) ሐ) (-2: -4)
መ) (2: -2) ረ) (0: -3) ሰ) (4: 4)
ሸ) (4: 0) በ) (0: 3) ተ) (3: 4)
5. ናይ’ዞም ኣብዚ ግራፍ ተመልኪቶም ዘሎዉ ነጥብታት

ወከልቲ ቍጽርታት ጸሓፉ።
ለ
4• ሰ
3
•በ 2 •ረ
1
ሸ • ሀ
-4 -3 -2 -1 -10 1 2 3 4
-2 ወ •
•ቀ ተ
• -3
-4 ከ•
57
ምEራፍ 5
ቍጽራዊ ሙሉE ሓሳባት

ሀ) ግድላት ናብ ቍጽራዊ ሙሉE ሓሳባት ትቅይሩ:
ለ) ኣብ ቍጽራዊ ሙሉE ሓሳባት ዘይተፈልጡ

ቍጽርታት ትረኽቡ።
ሐ) ኣብ ዘይምEሩያት ሙሉE ሓሳባት ዝተዋህቡ
ዘይተፈልጡ ቍጽርታት ክትረኽቡ ትጽቢት
ንጥፈት 5.1
1. ኣብ ሓደ ዓዲ 3564 ጤለ በጊE ኣለዋ። ካብዚኣተን 2147
ኣባጊE Eየን። ቍጽሪ ኣጣል ክንደይ EዩM
ኣልማዝ ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሓቶ።
ድምር ቍጽሪ ጤለ በጊE = 3564
ቍጽሪ ኣባጊE = 2147
ቍጽሪ ኣጣል = መ
ቍጽሪ ኣጣል + ቍጽሪ ኣባጊE = ድምር ቍጽሪ ጤለ በጊE
መ + 2147 = 3564
መ + 2147 - 2147 = 3564 - 2147
መ = 1417
58
2. ኣብ ሓደ ቤት ትምህርቲ 684 ናይ ቍጽርን Eንግሊዝን
መጻሕፍቲ ኣለዋ። ካብዚኣተን ናይ Eንግሊዝ መጻሕፍቲ
416 Eየን። ናይ ቍጽሪ መጻሕፍቲ ክንደይ EየንM
ራህዋ ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሓቶ።

ድምር ቍጽሪ መጻሕፍቲ = 684
ቍጽሪ ናይ Eንግሊዝ መጻሕፍቲ = 416
ናይ ቍጽሪ መጻሕፍቲ = ቀ
ቀ + 416 = 684
ቀ + 416 - 416 = 684 - 416
ቀ = 268
ስለዚ ናይ ቍጽሪ መጻሕፍቲ 268 Eየን።
3. ካብዞም ዝስEቡ ዘይተፈልጠ ቍጽሪ ርኸቡ።

ሀ) ለ + 165 = 312
ለ + 165 - 165 = 312 - 165
ለ = 147
ለ) መ - 482 = 587
መ - 482 + 482 = 587 + 482
መ = 1069
ሐ) ቀ + 576 = 679 መ) ሰ - 613 = 894
ረ) በ + 873 = 931 ሰ) ነ - 3841 = 2163
ሸ) ከ + 7543 = 8132 ቀ) ተ - 5436 = 6543
በ) ነ + 3657 = 4321 ተ) A - 2134 = 7689
59
4. ኣብ ሓደ ቤት ትምህርቲ 262 ናይ 5ይ ክፍሊ ተማሃሮ
ኣለዉ። ትሕቲ 11 ዓመት ዝEድሜOም 148 Eዮም።
Eቶም ዝተረፉ ተማሃሮ ቍጽሮም ክንደይ EዩM
5. ስIድ 5864 ናቕፋ ሒዙ ናብ Eዳጋ ወሪዱ። ብ2875

ናቕፋ ኣቝሑት ገዛ ገዚU። ዝተረፈ ንቐለብ ተጠቒሙሉ።
ንቐለብ ዝተጠቕመሉ ክንደይ ናቕፋ EዩM
ንጥፈት 5.2
1. ካብዞም ዝስEቡ ቍጽራዊ ሙሉE ሓሳባት ዘይተፈልጠ
ቍጽሪ ርኸቡ።
ሀ) ለ × 25 = 475
ለ × 25÷ 25 = 475÷ 25
ለ = 19 ክልቲU ወገን ብ25 ንመቕሎ።
ለ) ወ ÷ 43 = 28
(ወ ÷ 43 × 43) = (28 × 43) ንኽልቲU ወገን ብ43 ነርብሖ።
ወ = 1204
ሐ) ቀ × 32 = 512 መ) በ ÷ 52 = 46
ረ) ረ × 123 = 5535 ሰ) ሸ × 62 = 1798
ሸ) ጠ ÷ 56 = 45 ቀ) ዘ ÷ 72 = 2448
60
2. ሓደ ነጋዳይ 70 ኣጣል ሒዙ ንEዳጋ ከይዱ። ንሓንቲ ጤል
ብ700 ናቕፋ ሸይጥዋ። ኣጣል ሸይጡ ክንደይ ናቕፋ ረኺቡM
3. ኣብ ሓደ ምምሕዳር ነፍሲ ወከፍ ሰብ 45 ናቕፋ ብምውጻE
ብድምር 13500 ናቕፋ ተኣኪቡ። ኣብቲ ምምሕዳር ክንደይ
ሰባት ኣለዉM
4. ዘይነብ ንሓደ Eንቛቍሖ ብሕሳብ 3 ናቕፋ ብምሻጥ 2700
ናቕፋ ኣኪባ። ዘይነብ ክንደይ Eንቛቍሖ ሸይጣM
5. ሓደ ወናኒ ቤት መሸጣ ክዳውንቲ 67 ማልያታት ብምሻጥ

2345 ናቕፋ ኣኪቡ። ዋጋ ሓንቲ ማልያ ክንደይ ናቕፋ EዩM
6. ኣብ ሓደ መኽዘን 6888 መጻሕፍቲ ኣለዉ። Eዞም

መጻሕፍቲ ን56 ኣብያተ ትምህርቲ ብማEረ Eንተ
ተዓዲሎም ከክንደዮም ይበጽሕዎምM
ንጥፈት 5.3
1. ነዞም ዝስEቡ ዘይተፈልጡ ቍጽርታት ካብቶም ተዋሂቦም
ዘለዉ ቍጽርታት ቅኑዓት ዝገብርዎም ርኸቡ። ኣብ ሕንጻጽ
ቍጽሪ ከኣ ኣመልክቱ።
ሀ) ለ + 74 < 81 ( 1: 2: 3: 4: 5: 6: 7: 8: 9: 10)
ለ + 74 - 74 < 81 - 74
ለ < 7
ስለዚ ናይ “ለ” ዋጋ ካብ 7 ዝንEሱ ኣወንታ Iንቲጀራት
Eዮም። {1: 2: 3: 4: 5: 6}
61
Eዚ ኣብ ሕንጻጽ ቍጽሪ ክግለጽ ከሎ ነዚ ዝስEብ
ይመስል።
• • • • • •
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
ለ) መ - 3 > 4 (1: 2: 3: 4: 5: 6: 7: 8: …)
መ - 3 + 3 > 4 + 3
መ > 7
ስለዚ ናይ ‘መ’ ዋጋ ካብ 7 ዝዓብዩ ኣወንታ Iንቲጀራት
Eዮም። {8: 9: 10: 11: 12: 13: 14 … }
Eዚ ኣብ ሕንጻጽ ቍጽሪ ክግለጽ ከሎ ነዚ ዝስEብ
ይመስል።
• • •
0 1 2 3 4 5 7 8 9 10
ሐ) ቀ + 15 ≤ 20
ቀ + 15-15 ≤ 20 - 15
ቀ ≤ 5
ስለዚ ናይ “ቀ” ዋጋ 5 ን ካብU ንታሕትን ዘለው ኣወንታ
Iንቲጀራት Eዮም። Eዚ ኣብ ሕንጻጽ ቍጽሪ ክግለጽ ከሎ ነዚ
ዝስEብ ይመስል።
• • • • •
…1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
62
2. ናይዞም ዝስEቡ ቍጽራዊ ሙሉE ሓሳባት ቅኑE ዝገብርዎም
Iንቲጀራት ርኸቡ።
ሀ) ወ + 45 > 51 ለ) ሰ - 32 < 10
ሐ) በ + 21 ≤ 3 መ) ረ + 453 ≥ 460
ረ) ተ - 15 > -35 ሰ) ሸ + 754 < 762
ሸ) ነ - 34 ≥ -46 ቀ) ቀ + 25 > 39
3. ነዞም ዝስEቡ ዘይተፈልጡ Iንቲጀራት ርኸቡ።

ሀ) ሀ × 16 < 64
ሀ × 16 ÷ 16 < 64 ÷ 16
ሀ < 4
ስለዚ ናይ “ሀ” ዋጋ ካብ 4 ዝንEሱ
Iንቲጀራት Eዮም።
ለ) ለ ÷ 34 > 25
ለ > 25 × 34
ለ > 850
ስለዚ ናይ “ለ” ዋጋ ካብ 850 ዝዓብዩ Iንቲጀራት

Eዮም።

ሀ) ሐ × 27 < 81 ለ) መ ÷ 43 > 53
ሐ) ቀ × 67 < 3551 መ) ሰ ÷ 38 > 29
ረ) በ × 46 ≥ 1610 ሰ) ወ ÷ 68 ≤ 37
ሸ) ሀ × 26 < 1612 ቀ) ከ ÷ 36 > 23
በ) ተ × 53 < 477 ተ) ነ ÷ 23 > 14
63
ንጥፈት 5.4
1. ካብዞም ዝስEቡ ቍጽራዊ ሙሉE ሓሳባት ዘይተፈልጠ
ቍጽሪ ርኸቡ።
ሀ) ቀ + 62 = 612 ለ) በ - 552 = 446
ሐ) ረ ÷ 12 = 144 መ) ሸ × 62 = 6200
ረ) ጠ × 56 = 2520 ሰ) ዘ ÷ 720 = 244
ሀ) ሐ + 27 < 81 ለ) መ - 49 > 73
ሐ) ቀ + 67 < 551 መ) ሰ - 38 > 24
ረ) በ × 46 ≥ 16100 ሰ) ወ ÷ 68 ≤ 27
ሸ) ሀ × 26 < 16120 ቀ) ከ ÷ 36 > 24
በ) ተ × 53 < 4770 ተ) ነ ÷ 23 > 24
3. ኣብ ሓደ ንUስ ዞባ 27 ኣብያተ ትምህርቲ ኣለዋ።
ነፍሲ ወከፍ ቤት ትምህርቲ 345 ጥራዛውቲ ተዓዲላ። ኣብቲ
ንUስ ዞባ ክንደይ ጥራዛውቲ ተዓዲሉM
4. ኣብ ሓደ ቤት ትምህርቲ ቍጽሪ ደቂ ተባEትዮ ተማሃሮ
ካብ ቍጽሪ ደቂ ኣንስትዮ ተማሃሮ ብ 27 ይበዝሕ።
ኣብቲ ቤት ትምህርቲ ብድምር 457 ተማሃሮ ኣለዉ።
ቍጽሪ ደቂ ኣንስትዮ ተማሃሮ ክንደይ EዩM
5. ሓደ ነጋዳይ 23 ኣጣልን 6 ኣብUርን ሒዙ ንEዳጋ ወሪዱ።

ኩሎም ሸይጡ 43800 ናቕፋ ረኺቡ። ነፍሲ ወከፍ ብEራይ
ብ 5000 ናቕፋ Eንተሸይጥዎ ዋጋ ሓንቲ ጤል ርኽቡM
64
ምEራፍ 6
ጕዚ

ሀ) ጕዝታት ተወዳድሩ:
ለ) ኣርባEተ ተግባራት ቍጽሪ ኣብ ጕዚ ትሰርሑ:
ሐ) ሓባር ረቋሒ ናይ ዝተዋህብኹም ጕዝታት ንክትረኽቡ
6.1 ምውድዳር ጕዚ
ንጥፈት 6.1
2 3
1. ካብ ን ን መን ከም ዝዓቢ ኣወዳድርዎም።
5 8
ሀ) ኣብርህት ከምዚ ገይራ ሰሪሓቶ
ለ) ዛህራ ከምዚ ገይራ ሰሪሓቶ።
65
ሐ) ኣደም ከምዚ ገይሩ ሰርሒዎ።
2 2 8 16
= × =
5 5 8 40
3 3 5 15
= × =
8 8 5 40
16 15 2 3
> ስለዚ >
40 40 5 8
2. ነዞም ዝስEቡ ኣወዳድርዎም።

2 1 3 5 2 3
ሀ) – ለ) – ሐ) –
3 2 5 7 3 4
3 4 3 2 2 5
መ) – ረ) – ሰ) –
5 7 5 3 5 7
3. ዝጐደለ ቍጽሪ ርኸቡ።

4 12 2 ሐ 3
ሀ) = ለ) = ለ ሐ) =
5 ሀ 3 6 28 7
25 5 3 9 5
መ) = ረ) = ሰ) = ሰ
መ 6 ረ 15 12 36
4. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ብዝንኣሰ ጀሚርኩም ናብ ዝዓበየ

ስርEዎም።
2 4 1
ሀ) : :
3 5 2
ናይ 2: 3ን 5ን ናይ ሓብር ርባሕ 30 Eዩ።
2 2 × 10 20
= =
3 3 × 10 30
4 4×6 24
= =
5 5× 6 30
66
1 1× 15 15
= =
2 2 × 15 30
1 2 4
ቆጸርቶም ብምውድዳር : :
2 3 5
2 7 5 1 3 2 2 1 3
ለ) : : ሐ) : : መ) : :
3 12 9 2 5 3 3 2 4
5. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ብዝዓበየ ጀሚርኩም ናብ ዝንኣሰ

ስርEዎም።
3 2 4 2 5 2 5 4 7
ሀ) : : ለ) : : ሐ) : :
5 3 7 3 12 5 9 6 12
6. ነዞም ዝስEቡ ብዘይግቡE ጕዚ ጽሓፉ።
2 2 5
ሀ) 3 ለ) 4 ሐ) 2
7 5 13
7 3 5
መ) 1 ሰ) 4 ረ) 5
15 14 12
7. ነዞም ዝስEቡ ዘይግቡE ጕዝታት ናብ ሕውስዋስ
ጕዝታት ለውጡ።
37 100 80
ሀ) ለ) ሐ)
5 3 7
31 43 75
መ) ረ) ሰ)
23 13 11
44 90 23
ሸ) ቀ) በ)
14 20 14
8. ነዞም ዝስEቡ < ወይ = ወይ > Eንዳበልኹም ኣወዳድሩ።

2 1 3 5 1 2
ሀ) 1 – 1 ለ) 2 – 2 ሐ) 2 – 2
3 2 5 7 4 5
9 5 17 2 9
መ) 3 – 4 ረ) 1 – ሰ) 4 –
10 6 5 3 2
67
6.2 ምድማር ጕዚ
ንጥፈት 6.2
1
1. ኣምና ሓንቲ ገመድ ናብ 6 መቒላታ። ንሓጐስ ሂባቶ
2
1
ንመርየም ሂባታ። ብድምር ክንደይ ክፋል ናይተን ገመድ
3
ሂባቶምM
ኑራ ከምዚ ገይራ ሰሪሓቶ:
1 3 3
× =
2 3 6
1 2 2
× =
3 2 6
1 1 3 2
+ = +
2 3 6 6
3+2
=
6
5
=
6
በርሀ ብኸምዚ ሰሪሑዎ:

መጀመርታ ናይ 2ን 3ን ዝንኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ ረኺቡ።
2 × 3 = 6
1 1 (3 × 1 ) + (2 × 1)
+ =
2 3 6
3+2
=
6
5
=
6
68
1 1
2. ሃይለ ካብ 15 ዓረር ንIብራሂም ከኣ ንኣስመረት
5 3
ሂብዎም። ብድምር ንኽሊቲOም ክንደይ ክፋል ናይቲ ዓረር
ሂብዎምM
ሓበን ከምዚ ገይሩ ሰሪሕዎ
1 5 5
× =
3 5 15
1 3 3
× =
5 3 15
1 1 5 3
+ = +
3 5 15 15
5+3
=
15
8
=
15
ናስራ ከምዚ ዝስEብ ገይራ ሰሪሓቶ።
ናይ 3ን 5ን ዝንኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ 15 Eዩ።
1 1 (1 × 5) + (1 × 3)
+ =
3 5 15
5+3
=
15
8
=
15
69
3. ነዞም ዝስEቡ 28 ነጥብታት ተመልከቱ።
1
ሀ) ናይ Eዞም ነጥብታት ክንደይ EዮምM
7
1
ለ) ናይ Eዞም ነጥብታት ክንደይ EዮምM
4
1 1
ሐ) + ናይ Eዞም ነጥብታት ክንደይ EዮምM
7 4
1 1 1 1 1 1
ሀ) + ለ) + ሐ) +
5 2 3 4 5 7
1 1 1 1 1 1
መ) + ረ) + ሰ) +
3 8 5 6 2 11
ንጥፈት 6.3
1 1
1. መምህር ንተማሃረOም ናይ + መልሲ ሓቲቶሞም።
6 10
ፋጥና ከምዚ ገይራ ሰሪሓቶ።
1 10 1 6 10 6
( × )+( × )=( + )
6 10 10 6 60 60
16
= (ብምፍዃስ)
60
4
=
15
70
ሃይለ ከምዚ ገይሩ ሰሪሕዎ።
1 1
=
6 2×3
1 1
=
10 2 × 5
ናይ 6ን ናይ 10ን ዝንኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ 2 × 3 × 5 Eዩ።

1 1 1 1
+ = +
6 10 2 × 3 2 × 5
5+3
=
2×3×5
8
=
30
4
=
15
1 1 1 1 1 1
ሀ) + ለ) + ሐ) +
2 4 8 6 6 4
1 1 1 1 1 1
መ) + ረ) + ሰ) +
4 10 9 6 18 15
2 3 (2 × 4) + (3 × 3)
ሀ) + =
3 4 12
8+9
=
12
17
=
12
5
= 1
12
71
3 5 5 3 1 7
ለ) + ሐ) + መ) +
8 6 6 4 4 10
4 5 5 4 5 4
ረ) + ሰ) + ሸ) +
9 6 18 15 12 15
4. ናይ ዞም ዝስEቡ ድምር ርኸቡ።
2 3 2 3
ሀ) 2 + 4 = (2+ ) + (4+ )
5 4 5 4
2 3
= (2 + 4) + ( + )
5 4
(2 × 4) + (3 × 5)
= 6 +
20
(8 + 15)
= 6 +
20
23
= 6 +
20
3
= 6 + 1
20
3
= 6 + 1 +
20
3
= 7
20
1 1 1 1 3 1
ለ) 1 + 3 ሐ) 2 + 3 መ) 2 + 4
4 5 3 5 5 4
2 2 3 1 7 5
ረ) 2 + 2 ሰ) 4 + 1 ሸ) 3 + 2
3 9 4 2 13 7
8 9 11 7
ቀ) 5 + 3 በ) 2 +4
15 24 18 12
72
6.3 ምጕድል ጕዚ
ንጥፈት 6.4
1
1. ኣምና ሓንቲ ገመድ ናብ 6 መቒላታ። ንሓጐስ ሂባቶ:
2
1
ንመርየም ሂባታ።
3
ሀ) መን ዝያዳ ወሲዱM ለ) ፍልልዮም ክንደይ EዩM
ኑራ ከምዚ ገይራ ሰሪሓቶ:

1 3 3
ሀ) × =
2 3 6
1 2 2
× =
3 2 6
3 2
>
6 6
ስለዚ ሓጐስ ዝያዳ ወሲዱ
ለ) 1 1 3 2
− = −
2 3 6 6
3−2
=
6
1
=
6
1 1
2. ሃይለ ካብ15 ዓረር ንIብራሂም ከኣ ንኣስመረት
5 3
ሂብዎም። ካብ ክሊቲOም መን ዝያዳ ወሲዱM
73
ሓበን ከምዚ ገይሩ ሰሪሕዎ
1 5 5
× =
3 5 15
1 3 3
× =
5 3 15
1 1 5 3
− = −
3 5 15 15
5−3
=
15
2
=
15
ናስራ ከምዚ ዝስEብ ገይራ ሰሪሓቶ።

ናይ 3ን ናይ 5ን ዝንኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ 15 Eዩ።
1 1 5−3
- =
3 5 3×5
2
=
15
1 1 1 1 1 1
ሀ) - ለ) - ሐ) -
2 5 3 4 5 7
1 1 1 1 1 1
መ) - ረ) - ሰ) -
3 7 5 6 2 11
1 1 1 1 1 1
ሸ) - ቀ) - በ) -
3 10 3 11 5 11
74
ንጥፈት 6.5
1 1
1. መምህር ንተማሃረOም መልሲ ናይ - ሓቲቶሞም።
6 10
ፋጥና ከምዚ ሰሪሓቶ:
1 10 1 6 10 6
( × )−( × )=( − )
6 10 10 6 60 60
4
=
60
1
=
15
ሃይለ ከምዚ ገይሩ ሰሪሕዎ።
1 1 1 1
= =
6 2×3 10 2 × 5
ስለዚ ናይ 6ን ናይ 10ን ዝንኣሰ ናይ ሓባር ርባሕ 2 × 3 × 5

Eዩ።
1 1 1 1
− = −
6 10 2 × 3 2 × 5
5−3
=
2×3×5
2
=
30
1
=
15
1 1 1 1 1 1
ሀ) - ለ) - ሐ) -
2 4 6 8 4 6
1 1 1 1 1 1
መ) - ረ) - ሰ) -
4 10 6 9 15 18
75
3 2 (3 × 3) − (2 × 4)
ሀ) - =
4 3 12
9−8
=
12
1
=
12
5 3 5 3 7 1
ለ) - ሐ) - መ) -
6 8 6 4 10 4
5 4 5 4 5 4
ረ) - ሰ) - ሸ) -
6 9 18 15 12 15

2 3 2 3
ሀ) 4 - 2 = (4 + ) - (2 + )
5 4 5 4
2 3
= (4 - 2) + ( - )
5 4
(2 × 4) − (3 × 5)
= 2 +
20
(8 − 15)
= 2 +
20
15 ካብ 8 ከንጐድል ኣይከኣልን Eዩ። ስለዚ ካብ
ሙሉE ንልቃሕ።
8 15
= 1 + 1 + -
20 20
20 8 15
= 1 + + -
20 20 20
76
28 15
= 1 + −
20 20
28 - 15
= 1 +
20
13
= 1 +
20
13
= 1
20
1 1 1 1 1 1
ለ) 2 - 1 ሐ) 3 - 2 መ) 2 - 1
3 4 3 5 5 7
2 2 1 3 1 2
ረ) 2 - 1 ሰ) 4 - 1 ሸ) 5 - 2
9 9 2 4 8 3
1 2 7 5 8 17
ቀ) 3 - 2 በ) 3 - 2 ተ) 5 - 3
10 5 13 7 15 24
7 11 8 19 5 19
ቸ) 4 - 2 ኣ) 3 - 1 ነ) 4 - 1
12 18 15 33 12 28
6.4 ምርባሕ ጕዚ
ንጥፈት 6.6
2
1. ካድራ 12 Eንቛቍሖ ገዚኣ። ንሕብስቲ መስርሒ
3
Eንተድኣ ተጠቒማትሉ ክንደይ Eንቛቍሖ ተጠቒማM
ናስር ከምዚ ገይሩ ሰሪሕዎ።
77
ነጃት ከምዚ ገይራ ሰሪሓቶ።
2 2 × 12
× 12 =
3 3
24
=
3
= _____
5
2. ብ 40 ኣራብሑ።
8
5 5 × 40
× 40 =
8 8
200
=
8
= ____
5 5 × 40
ሓዋ ብኸምዚ ሰሪሓቶ × 40 =
8 8
5×5
=
1
= ____
5 5×5
ሃና ብኸምዚ ሰሪሓቶ × 40 =
8 1
= ____
3. ናይ’ዞም ዝስEቡ መልሲ ርኸቡ።

2 3 3
ሀ) ናይ 60 ለ) ናይ 100 ሐ) ናይ12
3 5 4
1 3 3
መ) × 300 ረ) × 400 ሰ) 500 ×
3 4 10
78
2 3 5
ሀ) × 24 ለ) × 14 ሐ) × 54
3 7 9
5 4 3
መ) × 42 ረ) × 36 ሰ) × 160
6 9 4
2 3 5
ሸ) × 420 ቀ) × 130 በ) × 121
3 13 11
ንጥፈት 6.7
1 3
1. መምህር ንተማሃሮOም ናይ ክንደይ Eዩ Iሎም
2 4
ሓቲቶሞም።
ኣሕመድ ብኸምዚ ሰሪሕዋ።
ሓደ ወረቐት ናብ 4 ማEረ ገይሩ መቒሉዎ።
3
ብሕብሪ ልኽይዎ።
4
1
ናይቲ ዝተለኽየ ቖሪጽዎ:
2
ክንደይ ክፋል ተቖሪጻM
ግርማይ ብኸምዚ ሰሪሕዋ።
79
ሓደ ሜተር ኣዳልዩ ምልክታት ገይሩሉ።
3
ናይ ሓደ ሜተር ቀጣን ፕላስቲክ ወይ ጨርቒ ቆሪጹ።
4
1
ናይቲ ፕላስቲክ ወይ ጨርቒ ብሕብሪ ለኸይዎ።
2
ክንደይ ክፋሉ ለኽይዎM
1
2. ኣቶ ሃይለ ካብ ናይ ገዝOም መሬት ነትክልቲ
2
3
ይጥቀምሉ። ካብቲ ኣትክልቲ ጸብሒ ኣቡን Eንተድኣ
5
ተኺሎም: ክንደይ Iድ ናይቲ መሬት ጸብሒ ኣቡን
ተተኺሉM
1 3
× = _____.
2 5
3
3. ወይዘሮ ደመት ኪሎ ግራም ሓሪጭ ስርናይ ገዚኣ።
4
2
ካብቲ ሓሪጭ ሕምባሻ ሓምቢሻቶ። ክንደይ ኪሎ ግራም
3
ሓርጭ ንሕምባሻ ተጠቒማM
80
2 1
4. ናይ ሓደ መንደቅ ብቀይሕ ተለኽዩ ናይቲ ዝተረፈ
3 4
ከኣ ብቐጠልያ ተለኽዩ። ክንደይ ክፋል ናይቲ ገዛ
ብቀጠልያ ተለኽዩM
2 1 1
1 - = (Eቲ ዝተረፈ ናይቲ መንደቅ Eዩ።)
3 3 3
1 1
ቐጠልያ ዝተለክየ ከኣ: × = ____
3 4
2 4
5. ብ ኣርብሕዎ።
3 5
2 4 2×4
× =
3 5 3×5
= ______
9 5
6. ርባሕ ናይ ን ናይ ርኸቡ:
10 12
ሉላ ብከምዚ ሰሪሓቶ ዓፈት ብከምዚ ሰሪሓቶ
9 5 9×5 9 5 3×1
× = × =
10 12 10 × 12 10 12 2×4
45 3
= =
120 8
3
=
8

5 1 3 2 9 5
ሀ) × ለ) × ሐ) ×
6 5 4 9 10 12
3 5 5 7 9 5
መ) × ረ) × ሰ) ×
10 12 14 10 15 12
81
4 5 1 6 6 5
ሸ) × ቀ) × በ) ×
9 8 3 7 10 12
ንጥፈት 6.8
3 1
1. ለምለም ሜተር ገመድ ነይርዋ። ካብU ካሻ
4 3
ኣሲራትሉ። ካሻ ዝኣሰረትሉ ገምድ ክንደይ ይኸውንM
1 2
2. ጅምዓ ሊተር ዘይቲ ገዚኣ። ካብ ዝገዝኣቶ ዘይቲ
2 5
ንጸብሒ Eንተተጠቒማትሉ ክንደይ ሊተር ዘይቲ ተጠቒማM
4 3
3. ኣቶ ገብረ ናይ Eቶቶም ማሸላ Eዩ። ካብቲ ማሸላ
9 4
ንቀለብ ተጠቒመምሉ። ንቀለብ ዝተጠቒምሉ መሸላ ክንደይ
Iድ ካብ Eቶቶም EዩM
3 2
4. ዓሊ ናይ ሕምባሻ በሊU። ካብቲ ዝተረፈ ንሂወት
8 5
ሂቡዋ። ሂወት ክንደይ ክፋል ናይታ ሕምባሻ ረኺባM
1 2
5. መምህር ኣደም ንተማሃርOም 2 ብ 1 ንኸርብሕዎ
4 3
Eዮ ክፍሊ ሂበሞም።
82
መርየም : ብኸምዚ ዝስEብ ኣርቢሓቶም።
1 2 (2 × 4) + 1 (1 × 3) + 2
2 ×1 = ×
4 3 4 3
9 5
= ×
4 3
15
=
4
3
=3
4
መርየም ቅንEቲዶላM
6. ነዞም ዝስEቡ ጕዝታት ኣርብሕዎም።
1 2 1 2
ሀ) 2 ×3 ለ) 1 ×3
2 5 2 3
1 2 1 2
ሐ) ×6 መ) 2 ×1
2 3 7 5
1 2 1 5
ረ) 2 ×1 ሰ) 2 ×1
2 5 3 7
6.5 ምምቃል ጕዚ
ንጥፈት 6.9
3
1. 3 ተማሃሮ ሕምባሻ ብማEረ ተማቒሎማ። ነፍሲ ወከፎም
4
ክንደይ Iድ ናይ ሙሉE ሕምባሻ ይበጽሖምM
መብራት ብኸምዚ ሰሪሓታ
83
3 3 1 1
÷3 = × =
4 4 3 4
5
2. ብ 5 ምቐልዎ።
6
3. ነዞም ዝስEቡ ምቐሉ።

9 5 4
ሀ) ÷3 ለ) ÷ 10 ሐ) ÷4
16 8 5
2 9 6
መ) ÷8 ረ) ÷6 ሰ) ÷2
3 10 7
4. ነዞም ዝስEቡ ጕዝታት ምቐሉ።

5 25 5 14
ሀ) ÷ = ×
7 14 7 25
2
=
5
3 5 3 9 33 11
ለ) ÷ ሐ) ÷ መ) ÷
7 14 10 50 17 34
7 21 16 2 13 39
ረ) ÷ ሰ) ÷ ሸ) ÷
8 40 169 13 121 132
84
ንጥፈት 6.10
3
1. ዛህራ ሜተር ዝንውሓታ ገመድ ናብ 3 ማEረ ገይራ
4
መቒላታ። ሓደ ምቓል ክንደይ ሜተር EዩM
4
2. ኣቶ ዓንደ ኩንታል ባልዶንጓ ገዚOም። ብማEረ ን4
5
ደቆም Eንተመቒለሞም ብጺሒት ሓደ ክንደይ Iድ ናይ
ሓደ ኩንታል EዩM
1
3. ሃና ሊተር ጽሟቕ ኣራንሺ ኣብ 4 ኩባያ ብማEረ
2
መሊኣቶ። ሓደ ኩባያ ክንደይ ሒዙ ኣሎM
3
4. ዙርያ ናይ ሓደ ትርቢIት 1 ሜተር Eንተድኣ ኮይኑ
5
ቍመት ናይ ነፍሲ ወከፍ ጕድኒ ክንደይ EዩM
3
5. ግርማይ ኪሎ ግራም ሽኮር ን6 ተማሃሮ ብማEረ
4
መቒልዎም። ብጺሒት ናይ ነፍሲ-ወከፍ ተማሃራይ ክንደይ
ኪሎ ግራም EዩM
85
ንጥፈት 6.11
1. ነዞም ዝስEቡ < ወይ = ወይ > EንዳኣEተኹም ኣወዳድሩ።
7 7 11
ሀ) – ለ) 2 –
10 12 12
5 5 3 5
ሐ) – መ) 3 – 3
6 7 5 7
4 7 4 38
ረ) 3 – 3 ሰ) 3 –
5 12 5 10

1 1 2 1 5 1
ሀ) + ለ) + ሐ) +
3 10 5 3 7 4
7 9 8 7 8 7
መ) + ረ) + ሰ) +
12 20 15 18 25 45
1 2 2 5 5 2
ሸ) 6 + 4 ቀ) 2 + 1 በ) 5 + 4
13 7 15 24 12 33

1 2 1 1 2 1
ሀ) - ለ) - ሐ) -
2 5 3 8 5 3
2 1 1 1 1 1
መ) - ረ) - ሰ) 2 - 1
6 5 12 20 10 14
5 5 3 5 7 13
ሸ) 11 - 6 ቀ) 7 - 3 በ) 7 - 3
12 9 16 14 12 15
86
4. ናይ’ዞም ዝስEቡ መልሲ ርኸቡ።
5 5 1
ህ) ናይ 144 ለ) ናይ 60 ሐ) 600 ×
12 6 6
5 8 15 9 16
መ) 144 × ረ) × ሰ) ×
12 3 4 4 3
12 20 1 3 1 3
ሸ) × ቀ) 2 ×2 በ) 3 ×3
5 9 5 11 3 10
17 51 15 45 19 57
ተ) ÷ ነ) ÷ ኘ) ÷
18 72 144 24 132 144
3 4
5. ጐድንታት ናይ ሓደ ቅኑE ሩቡE ኵርናE ብ ሜተር
8 5
Eንተኾይኑ ስፍሓቱ ክንደይ EዩM
87
ምEራፍ 7
Eሽር
ሀ) ዓድታት Eሽር ፈላሊኹም ኣብ በቦትOም ትጽሕፉ:
ለ) ዝኾነ Eሽር ብካብ ሚEቲ ትገልጹን:
ሐ) ኣርባEተ ተግባራት ቍጽሪ ብEሽር ክትሰርሑ: ትጽቢት
7.1 ዓድታት Eሽር

ንጥፈት 7.1
1. ኣብ 0.425 ክንደይ ነናይ 0.1: ነናይ 0.01ን ነናይ0.001
ኣለዉM
0.1 0.1 0.1 0.1
= 4 ነናይ Eስሪት
0.01 0.01 = 2 ነናይ ሚEታዊት
0.001 0.001 0.001 0.001 0.001 = 5 ነናይ ሽሓዊት
2. ነዞም ዝስEቡ ጠርኒፍኩም ብEሽር ጸሓፍዎም።

ሀ) 0.1 0.1 0.1 0.01 0.001 0.001
3 Eስሪት 1 ሚEታዊት 2 ሽሓዊት = ___
88
ለ) 0.1 0.1 0.1 0.01 0.01 0.001
ሐ) 0.1 0.01 0.01 0.01 0.001 0.001
3. መምህር ንተማሃሮ 32.453 ብዓድታት ጸሓፍዎም

Iለሞም።
ሓሊማ ከምዚ ገይራ ሰሪሕቶ።
32.453 = 3 ነናይ ዓሰርተ: 2 ነናይ ሓደ: 4 ነናይ Eስሪት: 5
ነናይ ሚEታዊትን 3 ነናይ ሽሓዊትን።
ዓብዱ ከምዚ ገይሩ ሰሪሕዎ።

ዓዲ ዓዲ ዓዲ ዓዲ ዓዲ
ዓሰርተ ሓደ Eሲሪት ሚEታዊት ሽሓዊት
32.453 3 2 4 5 3
4. ነዞም ዝስEቡ ኣብ ናይ ዓድታት ሰንጠረዥ ኣስፍርዎም።

ሀ) 25.647 ለ) 2.564
ሐ) 256.473 መ) 0.256
5. ነዞም ዝስEቡ ብ < : = ወይ > ኣወዳድሩ።

ሀ) 4.6 ____ 4.62 ለ) 26.98 ____ 27.2
ሐ)1.008 ___1.1 መ) 0.465 ____ 0.458
89
6. ነዞም ዝስEቡ ካብ ዝዓበየ ናብ ዝንኣሰ ስርEዎም።
ሀ) 0.691 0.619 0.961 0.169
ለ) 0.34 0.034 3.04 0.43
ሐ) 0.762 0.073 1.769 3.007
7. ነዞም ዝስEቡ ካብ ዝንኣሰ ናብ ዝዓበየ ስርEዎም።

ሀ) 0.965 0.169 0.916 0.469
ለ) 0.054 0.143 0.089 0.437
ሐ) 0.726 0.072 0.769 1.007
ንጥፈት 7.2
1. ነዞም ዝስEቡ Eሽራት ብጕዚ ጽሓፉ።
25 25
ሀ) 0.25 = ለ) 0.025 =
100 1000
1 1
= =
4 40
ሐ) 0.6 መ) 0.08 ረ) 0.008
ሰ) 0.125 ሸ) 0.018 ቀ) 0.203
2. ነዞም ዝስEቡ ብሕውስዋስ ጕዚ ጽሓፉ።

25 25
ሀ) 2.25 = 2 + ለ) 3.025 = 3 +
100 1000
1 1
= 2 = 3
4 40
90
ሐ) 5.6 መ) 7.08 ረ) 9.008
ሰ) 3.125 ሸ) 4.018 በ) 2.304
3. ነዞም ዝስEቡ ጕዚታት ብEሽራት ጽሓፉ።
× 2
2 4 2
ሀ) = = 0.4 ወይ ከኣ = 2 ÷ 5 = 0.4
5 10 5
× 2
×25
3 75 3
ለ) = = 0.75 ወይ ከኣ = 3 ÷ 4 = 0.75
4 100 4
×25
9 125 3
ሐ) መ) ረ)
10 1000 5
18 7 11
ሰ) ሸ) ቀ)
50 25 20

7 7 2 2
ሀ) 2 = 2 + ለ) 5 = 5 +
10 10 100 100
= 2 + 0.7 = 5 + 0.02
0.072 = 2.7 = 5.02
3 18 17
ሐ) 6 መ) 7 ረ) 4
5 50 25
91
ምጽግጋE:
ንጥፈት 7.3
1. ሓደ ዱባ 4.763 ኪ.ግ ይምዘን።
4.763
ሀ) ናብ ሙሉE ቁጽሪ Eንተድኣ ኣጸጋጊEናዮ = 5 ኪ.ግ።

ለ) ናብ Eስሪት Eንተድኣ ኣጸጋጊEናዮ = 4.8 ኪ.ግ።
ሐ) ናብ ሚEታዊት Eንተድኣ ኣጸጋጊEናዮ = 4.76 ኪ.ግ።
ሓደ ቍጽሪ ከነጸጋግO ከለና 5ን ልEሊUን Eንተድኣ ኮይኑ

ናብ ልEሊU ዘሎ ቍጽሪ ይጸጋጋE: ካብ 5 ዝትሕት
Eንተድኣ ኮይኑ ግን ብዜሮ ይትካE።
2. ነዞም ዝስEቡ ናብ ሙሉE ቍጽሪ ኣጸጋግEዎም።

ሀ) 1.92 ለ) 3.18 ሐ) 18.507
መ) 9.289 ረ) 5.08 ሰ) 7.8008
ሸ) 6.16 ቀ) 10.08 በ) 25.501
3. ነዞም ዝስEቡ ናብ Eስሪት ኣጸጋግEዎም።

ሀ) 1.92 ለ) 3.18 ሐ) 18.507
መ) 9.289 ረ) 5.08 ሰ) 7.8008
ሸ) 6.16 ቀ) 10.08 በ) 25.501
92
4. ነዞም ዝስEቡ ናብ ሚEታዊት ኣጸጋግEዎም።
ሀ) 1.926 ለ) 3.183 ሐ) 18.507
መ) 9.289 ረ) 5.081 ሰ) 7.808
ሸ) 6.166 ቀ) 10.082 በ) 25.501
ኣሃዛት ካብ ሚEቲ
ንጥፈት 7.4
1. ኣብ’ዚ ናይ ተዋስO ቦታ 100 መናብር ኣለዋ። 55 ካብ
ኣተን ሰብ ተቐሚጡለን ኣሎ። ክንደይ ካብ ሚEቲ ሰብ
ተቐሚጡለን ኣሎM
55% ካብ Eተን መናብር ሰብ ተቐሚጡለን ኣሎ።
ን”55%” 55 ካብ ሚEቲ ነንብቦ።
93
55
55% ማለት ወይ 0.55 ማለት Eዩ።
100
2. ነዞም ዝስEቡ ብ’ካብ ሚEቲ ጌርኩም ጽሓፉ።

27 54 36
ሀ) ለ) ሐ)
100 100 100
72 30 5
መ) ረ) ሰ)
100 100 100

ሀ) 0.92 ለ) 0.08 ሐ) 0.85
መ) 0.28 ረ) 0.61 ሰ) 0.75
ሸ) 0.25 ቀ) 0.50 በ) 0.12
4. ነዞም ዝስEቡ ብEሽር ጽሓፉ።

ሀ) 96% ለ) 83% ሐ) 57%
መ) 29% ረ) 15% ሰ) 8%
ሸ) 66% ቀ) 40% በ) 1%
5. ነዞም ዝስEቡ ብጕዚ ጽሓፉ።

ሀ) 50% ለ) 80% ሐ) 75%
መ) 25% ረ) 5% ሰ) 8%
ሸ) 60% ቀ) 45% በ) 2%
94
ንጥፈት 7.5
3
1. መሓመድ ናይ ገዝOም መንደቕ ሕብሪ ለኽይዎ። ክንደይ
4
ካብ ሚEቲ ናይቲ መንደቕ ሕብሪ ተለኽዩ። ሂወት ብኸምዚ
ሰሪሓቶ:
3 3
= × 100%
4 4
= 75%
2. ክንደይ ካብ ሚEቲ ጸሊሙ ኣሎ
ሀ) ለ)
3. 7 ካብ 25 ካብ ሚEቲ ክጽሓፍ EንከሎM

7 7
= × 100%
25 25
= ___%

1 2 41
ሀ) ለ) ሐ)
4 5 50
6 14 5
መ) ረ) ሰ)
25 25 10
19 14 47
ሸ) ቀ) በ)
25 20 50
95
ንጥፈት 7.6
1. ካብ 300 ተማሃሮ 180 ኣዋልድ Eየን። ክንደይ ካብ ሚEቲ
ኣዋልድ EየንM
ራሄል ብኸምዚ ሰሪሓቶ። ራንዳ ብኸምዚ ሰሪሓቶ።
180 60 180 180
= = × 100%
300 100 300 300
= 60% = 60%
2. ካብ 200 ተማሃሮ 98 ኣወዳት Eዮም። ክንደይ ካብ ሚEቲ

ኣወዳት EዮምM
98
= ___%
200

8 48 60
ሀ) ለ) ሐ)
200 200 300
129 40 20
መ) ረ) ሰ)
300 400 500
219 128 55
ሸ) ቀ) በ)
300 400 50
4. ኣብ ሓደ ኣዳራሽ 500 ሰባት ኣለዉ። ካብ Eዚኣቶም 30%

መንEሰያት Eንተድ’ኣ ኮይኖም ክንደይ መንEሰያት ኣለዉM
5. ናይ ሃና ደሞዝ 1200 ናቕፋ Eዩ። 90% ካብ ደሞዛ
ንEለታዊ መነባብሮ Eንተተጠቒማትሉ ክንደይ ኣቐሚጣM
6. ነዞም ዝስEቡ መልሱ።
96
10
ሀ) 10% ናይ 200 = × 200 = 20
100
ለ) 20% ናይ 200 = ____ ሐ) 50% ናይ 2000 = __
መ)10% ናይ 1200= ___ ረ) 8% ናይ 20000 = __
ሰ) 50% ናይ 50 = ___ ሸ) 75% ናይ 400 = ___
7.2 ምቕማር Eሽር

ምድማር Eሽር
ንጥፈት 7.7
ሀ) ካብ 5.62 ብ0.01 ዝዓቢ ቍጽሪ _____
ለ) ካብ 4.587 ብ0.001 ዝዓቢ ቍጽሪ _____
ሐ) ካብ 2.572 ብ0.1 ዝዓቢ ቍጽሪ _____

ሀ) 4 Eስሪት ን5.365 ደምሩሉ።
ለ) 3 ሚEታዊት ን2.468 ወስኽሉ።
ሐ) ን5.361 : 5 ሽሓዊት ወስኽሉ።
3. ደምሩ።
ሀ) 2.465 ለ) 3.483 ሐ) 1.564
+ 0.2 + 0.6 + 0.03
መ) 5.426 ረ) 6.452 ሰ) 4.215

+ 0.01 + 0.005 + 0.002
97
4. ደምሩ።
ሀ) 2.465 + 0.235 ለ) 6.218 + 0.645
ሐ) 4.156 + 0.093 መ) 5.462 + 0.05
ረ) 7.465 + 1.237 ሰ) 3.218 + 2.675
ሸ) 4.156 + 8.09 ቀ) 5.426 + 9.08
ምጕዳል Eሽር
ንጥፈት 7.8
ሀ) ካብ 5.62 ብ0.01 ዝንEስ ቍጽሪ _____
ለ) ካብ 4.587 ብ0.001 ዝጐድል ቍጽሪ _____
ሐ) ካብ 2.572 ብ0.1 ዝትሕት ቍጽሪ _____

ሀ) 4 Eስሪት ካብ 5.365 ኣጕድሉ።
ለ) 3 ሚEታዊት ካብ 2.468 ኣጕድሉ።
ሐ) 5 ሽሓዊት ካብ 5.361 ኣጕድሉ።
3. ኣጕድሉ።
ሀ) 2.465 ለ) 3.843 ሐ) 1.564
- 0.2 - 0.6 - 0.03
መ) 5.426 ረ) 6.457 ሰ) 4.215

- 0.01 - 0.005 - 0.004
98
4. ኣጕድሉ።
ሀ) 2.465 - 0.235 ለ) 6.648 - 0.215
ሐ) 4.156 - 0.093 መ) 2.462 - 0.05
ረ) 7.465 - 1.237 ሰ) 3.215 - 2.178
ሸ) 8.156 - 4.09 ቀ) 9.426 - 5.07
ምርባሕ Eሽር
ንጥፈት 7.9
1. ሓደ ናቕፋ ክንደይ ነናይ ዓሰርተ ሳንቲም ይኸውንM
0.1 0.1
0.1 0.1
1
0.1 0.1
0.1 0.1
0.1 0.1
10 ነናይ Eስሪት 0.1 × 10 = 1
99
2. ዓሰርተ ሳንቲም ክንደይ ነናይ ሳንቲም ይኸውንM
0.01 0.01
0.01 0.01
0.01 0.1
0.01
0.01 0.01
0.01 0.01
10 ነናይ ሚEታዊት 0.01 × 10 = 0.1
Eሽር:
ብ10 Eንተ ረቢሑ: Eታ ነጥቢ ሓደ ቦታ ንየማን ትግEዝ።
ብ100 Eንተ ረቢሑ: Eታ ነጥቢ ክልተ ቦታ ንየማን ትግEዝ።
ብ1000 Eንተ ረቢሑ: Eታ ነጥቢ ሰለስተ ቦታ ንየማን
ትግEዝ።
3. ኣርብሑ።
ሀ) 0.5 × 10 ለ) 0.8 × 10
ሐ) 0.03 × 10 መ) 0.07 × 10
ረ) 0.2 × 100 ሰ) 0.8 × 100
ሸ) 0.03 × 100 ቀ) 0.07 × 100
በ) 0.1 × 1000 ተ) 0.8 × 1000
ቸ) 0.03 × 1000 ነ) 0.04 × 1000
100
4. ኣርብሑ።
ሀ) 3.53 × 10 ለ) 2.08 × 10
ሐ) 5.03 × 10 መ) 42.07 × 10
ረ) 1.32 × 100 ሰ) 10.8 × 100
ሸ) 23.04 × 100 ቀ) 560.07 × 100
በ) 0.115 × 1000 ተ) 3.81 × 1000
ቸ) 24.03 × 1000 ነ) 0.4 × 1000
5. ኣርብሑ።
ሀ) 0.02 × 30 = 0.02 × 3 × 10
= 0.06 × 10
= 0.6
ለ) 0.5 × 20 ሐ) 0.8 × 50
መ) 1.03 × 60 ረ) 2.07 × 90
ሰ) 2.09 × 40 ሸ) 0.006 × 80
6. ኣርብሑ።
ሀ) 0.2 × 300 ለ) 8.10 × 400
ሐ) 23.04 × 700 መ) 150.07 × 600
ረ) 90.230 × 200 ሰ) 50.060 × 500
7. ኣርብሑ።
ሀ) 0.1 × 9000 ለ) 8.002 × 8000
ሐ) 13.03 × 5000 መ) 0.04 × 7000
ረ) 12.5 × 4000 ሰ) 6.12 × 1000
101
8. ሃይለ 29 ኪሎ ግራም ድንሽ ንኪሎ ብሕሳብ 6.25
ናቕፋ ገዚU። ሃይለ ክንደይ ከፊሉM
6.25
× 29
5625
1250
181.25 ናቕፋ
ነታ ነጥቢ ካብ የማን ናብ ጸጋም 2 ኣሃዱ ፈቒድና
ነቐምጣ።
9. ነዞም ዝስEቡ ስርሑ 2.75 × 4.25

ዓወት ብኸምዚ ዝስEብ ኣርቢሕዎም።
2.75
× 4.25
1375
550
1100
11.6875
ኣብ መወዳEታ ኣብ ኣርባሕን ረባሕን ካብ ነጥቢ
ንየማን ዘለዉ ቍጽርታት ቖጺርና ኣብ መልሲ ካብ
የማን ናብ ጸጋም 4 ኣሃዱ ፈቒድና ነቐምጣ።
10. ነዞም ዝስEቡ ኣርብሑ

ሀ) 12.5 × 6 ለ) 3.5 × 6.2
ሐ) 32.5 × 7.55 መ) 2.87 × 15.64
ረ) 28.32 × 0.23 ሰ) 0.75 × 0.25
102
ምምቃል Eሽር
ንጥፈት 7.10
1. 1 ናቕፋ ን10 ሰባት ከክንደዮም ይበጽሖምM
0.1 0.1
0.1 0.1
1 0.1 0.1
0.1 0.1
0.1 0.1
1 ኣብ ዓዲ ሓደ 1 ÷ 10 = 0.1
2. 10 ሳንቲም ን10 ሰባት ክንደዮም ይበጽሖምM

0.01 0.01
0.01 0.01
0.1 0.01 0.01
0.01 0.01
0.01 0.01
1 Eስሪት 0.1 ÷10 = 0.01
Eሽር፡
ብ10 Eንተ ተመቒሉ፡ Eታ ነጥቢ ሓደ
ቦታ ንጸጋም ትግEዝ።
ብ100 Eንተ ተመቒሉ፡ Eታ ነጥቢ ክልተ
ቦታ ንጸጋም ትግEዝ።
ብ1000 Eንተ ተመቒሉ፡ Eታ ነጥቢ
ሰለስተ ቦታ ንጸጋም ትግEዝ።
103
3. ምቐሉ።
ሀ) 5 ÷ 10 ለ) 8 ÷ 10
ሐ) 0.3 ÷ 10 መ) 0.7 ÷ 10
ረ) 0.09 ÷ 10 ሰ) 0.06 ÷ 10
ሸ) 2 ÷ 100 ቀ) 8 ÷ 100
በ) 0.4 ÷ 100 ተ) 0.6 ÷ 100
4. ምቐሉ።
ሀ) 3.53 ÷ 10 ለ) 2.08 ÷ 10
ሐ) 15.03 ÷10 መ) 42.07 ÷ 10
ረ) 1.32 ÷ 100 ሰ) 10.8 ÷ 100
ሸ) 23.04 ÷ 100 ቀ) 560.07 ÷ 100
በ) 0.115 ÷ 1000 ተ) 3.81 ÷ 1000
ቸ) 24.03 ÷ 1000 ነ) 0.4 ÷ 1000
5. ምቐሉ።
ሀ) 6 ÷ 30
በርሀ ከምዚ ሰሪሕዎ ሓሊማ ከምዚ ሰሪሓቶ

6 ÷ 30 6 ÷ 30 = (6 ÷ 3)÷10
60 ÷ 30 = 2 ÷10
-60 0.2 = 0.2
==
ለ) 0.6 ÷ 20 ሐ) 5.5 ÷ 50
መ) 6.12 ÷ 60 ረ) 27.9 ÷ 90
ሰ) 2.08 ÷ 40 ሸ) 6.4 ÷ 80
104
6. ምቐሉ።
ሀ) 0.6 ÷ 300 ለ) 8.20 ÷ 400
ሐ) 21.7 ÷ 700 መ) 120.6 ÷ 600
ረ) 90.230 ÷ 200 ሰ) 50.60 ÷ 500
7. ምቐሉ።
ሀ) 18 ÷ 9000 ለ) 72.8 ÷ 8000
ሐ) 15.05 ÷ 5000 መ) 42.7 ÷ 7000
ረ) 12.8 ÷ 4000 ሰ) 6.12 ÷ 4000
8. ሀ) 15.75 ናቕፋ ን 3 ሰባት ከክንደዮም ይበጽሖምM
15.75 ÷ 3
15 5.25 ካብ ነጥቢ ንየማን ዘሎ ቍጽሪ
7 ንኽንመቕል መጀመርታ ኣብቲ
6 ብጽሒት ነጥቢ ንገብር።
15
15
==
ለ) 6.552 ÷ 12
6.552 ÷ 12 6 ን12 ስለ ዘይኣኽሎም

6552 ÷ 12 ካብ ነጥቢ ንየማን ዘለዉ ቍጽሪታት
60 0.546 ንኽንመቕል መጀመርታ ኣብቲ
55 ብጽሒት ነጥቢ ንገብር። ነቲ
48 ነጥቢ ኣልጊሳና 6552 ን12 ንመቕል።
72
72
==
105
ሀ) 36.48 ÷ 8 ለ) 1.353 ÷ 3
ሐ) 84.15 ÷ 9 መ) 41.25 ÷ 15
ረ) 121.04 ÷ 17 ሰ) 8.32 ÷ 13
ንጥፈት 7. 11
1. ነዞም ዝስEቡ ኣብ ናይ ዓድታት ሰንጠረዥ ኣስፍርዎም።

ሀ) 2564.73` ለ) 25.643 ሐ) 725.893
2. ነዞም ዝስEቡ ብ < : = ወይ > ኣወዳድሩ።

ሀ) 12.43 ___ 12.34 ለ) 6.328____ 6.235
ሐ) 4.6 ____ 4.62 መ) 15.004 ___15.04
3. ነዞም ዝስEቡ ካብ ዝዓበየ ናብ ዝንኣሰ ስርEዎም።

0.701 0.987 1.002 0.321
4. ነዞም ዝስEቡ ካብ ዝንኣሰ ናብ ዝዓበየ ስርEዎም።

1.706 1.007 1.071 1.721
5. ነዞም ዝስEቡ Eሽራት ብጕዚ ጽሓፉ።

ሀ) 0.67 ለ) 0.081 ሐ) 0.076
መ) 1.67 ረ) 10.08 ሰ) 13.008
106
77 17 1
ሀ) ለ) ሐ)
250 500 8
11 3 110
መ) 8 ረ) 8 ሰ)
40 8 25
7. ነዞም ዝስEቡ ናብ ሙሉE ቍጽሪ ኣጸጋግEዎም።

ሀ) 1.926 ለ) 31.83 ሐ) 185.07
8. ነዞም ዝስEቡ ናብ Eስሪት ኣጸጋግEዎም።

ሀ) 9.289 ለ) 5.081 ሐ) 7.808
9. ነዞም ዝስEቡ ናብ ሚEታዊት ኣጸጋግEዎም።

ሀ) 6.166 ለ) 10.082 ሐ) 25.501

ሀ) 80% ናይ 200 = ___
ለ) 10% ናይ 2000 = ___
ሐ) 25% ናይ 60 = ___
መ) 45% ናይ 9000 = __
107
ሀ) 1.852 + 0.526 ለ) 4.215 - 1.3
ሐ) 1.852 - 0.526 መ) 4.215 + 1.9
ረ) 6.452 + 1.74 ሰ) 3.724 - 0.502
ሸ) 6.452 - 1.8 ቀ) 3.524 + 0.702
12. ኣርብሑ።
ሀ) 0.006 × 10 ለ) 0.009 × 100
ሐ) 0.006 × 1000 መ) 5.02 × 2.5
ረ) 23.05 × 34.7 ሰ) 0.07 × 0.72
ሸ) 3.5 × 6.25 ቀ) 9.12 × 82.6
13. ምቐሉ።
ሀ) 0.539 ÷ 10 ለ) 873.009 ÷ 100
ሐ) 9.6 ÷ 1000 መ) 14 ÷ 70
ረ) 15.25 ÷ 500 ሰ) 16.72 ÷ 4000
ሸ) 72.64 ÷ 8 ቀ) 65.64 ÷ 12
108
ምEራፍ 8
መAቀኒታት
ሀ) ናይ ሜተራዊን Eንግሊዛዊን ስርዓተ
መAቀኒ ኣሃዱታት: ንውሓት: ክብደት: ፈሰስትን
ትፈልጡን ትጥቀምሉን:
ለ) ግዜ: ብሰዓት: ብደቒቕን: ብካልIትን ትድምሩን
ተጕድሉን:
ሐ) ኣምር ብራኸን ሙቐትን ምስ ቍጽሪ
ኣተሓሒዝኩም ክትሰርሑን: ትጽቢት ይግበረልኩም።
8.1 ንውሓት:
ንጥፈት 8.1
1. ንውሓት ብምንታይ ይEቀንM ካብ ናይ ንውሓት መAቀኒ
ኣሃዱታት 2 ስመዩ።
2. ካብ ሜተራዊ መAቀኒታት ንውሓት 2 ስመዩ።
3. ካብ Eንግሊዛዊ መAቀኒታት ንውሓት 2 ስመዩ።
ሜተራዊ መAቀኒ ንውሓት

ኣብ መንጎOም ዘሎ ዝምድና ነዚ ዝስEብ ይመስል።
1 ሜተር = 1000 ሚሊ ሜተር
1 ሜተር = 100 ሰንቲ ሜተር
1 ኪ.ሜ = 1000 ሜተር
109
Eንግሊዛዊ ስርዓተ መAቀኒ ንውሓት
1 ጫማ = 12 Iንች
1 ያርድ = 3 ጫማ
1 ያርድ = 3 × 12 = 36 Iንች
1 ማይል = 1760 ያርድ
4. ነዞም ዝስEቡ ናብ ሜተር ለውጡ።

ሀ) 1.50 ኪሎ ሜተር ለ) 3.50 ዴካ ሜተር
ሐ) 9.50 ሄክቶ ሜተር መ) 350 ሰ.ሜ
1
ረ) 4500 ሚ.ሜ ሰ) 7 ኪ.ሜ
2
5. ነዞም ዝስEቡ ናብ ኪሎ ሜተር ለውጡ።

ሀ) 7500 ሜተር ለ) 650 ሄክቶ ሜተር
ሐ) 2500 ዴካ ሜተር መ) 45000 ደሲ ሜተር
6. ነዞም ዝስEቡ ናብ ሚሊ ሜተር ለውጡ።

ሀ) 37 ደሲ ሜተር ለ) 5.75 ሰንቲ ሜተር
ሐ) 45.15 ሜተር መ) 2.25 ደሲ ሜተር
7. ነዞም ዝስEቡ ናብ ሜተር ለውጡ።

ሀ) 75 ደሲ ሜተር ለ) 250 ሰንቲ ሜተር
ሐ) 375 ሚሊ ሜተር መ) 50.25 ሰንቲ ሜተር
110
ሀ) 25.75 ኪ.ሜ = __ሜ ለ) 350 ሜ = ___ ሄ.ሜ
ሐ) 4.50 ሰ.ሜ = ___ሜ መ) 125 ዴካ.ሜ = __ ኪ.ሜ
9. ነዞም ዝስEቡ ሕቶታት መልሱ።

ሀ) ካብ 6.50 ሜተር ዝንውሓታ ካኪ ጨርቒ 2.75 ሜተር
Eንተ ተቖሪጻታ ክንደይ ሜተር ተሪፋታM ኣየነይተን
ቍራጽ’ከ ትነውሕM
ለ) ካብ 2 ሜተር ዝንውሓቱ ጨርቂ ክንደይ ነናይ ርብI
ሜተር ዝንውሓቱ ጨርቂ ምቝራጽ ይከኣልM
ሐ) ካብ 40 ሜተር ዝንውሓቱ ጨርቂ ክንድይ ነናይ 8
ሜተር ጨርቂ ምቝራጽ ይከኣልM
10. ነዞም ዝስEቡ ብሜተር ዓቐኑ።

ሀ) ንውሓትን ጐድንን ማEጾኹም።
ለ) ንውሓትን ጐድንን ክፍልኹም።
ሐ) ንውሓትን ጐድንን ናይ ስፖርት ሜዳኹም።
ንጥፈት 8.2
1. ነዞም ዝስEቡ ባዶ ቦታታት ምልEዎም።
ሀ) 20 ጫማ = 20 × 12 = 240 Iንች
ለ)100 ያርድ = ___ ጫማ ሐ) 20 ያርድ = ___Iንች
መ) 2 ማይል = ___ ያርድ ረ) 3 ጫማ = ___ Iንች
111
ኣብ መንጎ ሜተራዊ ስርዓተ መAቀኒን Eንግሊዛዊ ስርዓተ
መAቀኒ ዘሎ ዝምድና ከምዚ ዝስEብ Eዩ።
1 Iንች = 2.5 ሰንቲ ሜተር
1 ማይል = 1.6 ኪሎ ሜተር
2. ነዞም ዝስEቡ Eንግሊዛዊ ስርዓተ መAቀኒ ናብ ሜተራዊ
ስርዓተ መAቀኒ ለውጡ።
ሀ) 10 Iንች = ___ ሰንቲ ሜተር
ለ) 100 Iንች = _____ ሜተር
ሐ) 10 ማይል = _____ ኪሎ ሜተር
መ) 4 Iንች = _____ ሰንቲ ሜተር
ረ) 2 ያርድ = _____ ሰንቲ ሜተር
3. ነዞም ዝስEቡ ሜተራዊ ስርዓተ መAቀኒ ናብ Eንግሊዛዊ

ስርዓተ መAቀኒ ለውጡ።
ሀ) 250 ሰንቲ ሜተር = _____ Iንች
ለ) 160 ሜተር = _____ ማይል
ሐ) 160 ኪሎ ሜተር = _____ ማይል
መ) 150 ሰንቲ ሜተር = _____ ጫማ
8.2 ክብደት
ንጥፈት 8.3
1. ክብደት ብምንታይ ይEቀንM ካብ ናይ ክብደት መAቀኒታት
ኣሃዱ 2 ስመዩ።
2. ክልተ ካብ ሜተራዊ መAቀኒታት ክብደት ስመዩ።
112
3. ክልተ ካብ Eንግሊዛዊ መAቀኒታት ክብደት ስመዩ።
ሜተራዊ መAቀኒታት ክብደት:
1 ቶን = 10 ኵንታል
1 ኵንታል =100 ኪሎ ግራም
1 ኪሎ ግራም =1000 ግራም
1 ግራም = 1000 ሚሊ ግራም
Eንግሊዛዊ መAቀኒታት ክብደት

1 ሃንድረድ ወይት = 112 ፓውንድ
1 ፓውንድ = 16 ኣውንስ
ካብ Eንግሊዛዊ ናይ ክብደት መAቀኒ ናብ

ሜተራዊ መAቀኒ ክብደት ንምልዋጥ:
1 ፓውንድ = 0.45 ኪሎ ግራም
4. ነዞም ዝስEቡ ናብ ግራም ለውጡ።

ሀ) 3.5 ኪሎ ግራም ለ) 5.25 ሄክቶ ግራም
ሐ) 50 ዴካ ግራም መ) 20 ሚሊ ግራም
5. ራሕማ 45.25 ኪሎ ግራም ትምዘን። ነብያት ድማ 4.75

ኪሎ ግራም ዝያዳ ራሕማ ትምዘን። ናይ ነብያት ክብደት
ክንደይ ኪሎ ግራም EዩM
6. ሓንቲ ኣቝሑ ዝመልAት ሳንዱቕ 80.25 ኪሎ ግራም
ትምዘን። Eታ ሳንዱቕ ጥራሓ 15.75 ኪ.ግ ትምዘን። ክብደት
ናይቲ Eቝሑ ክንደይ ኪሎ ግራም EዩM
113
7. ሓንቲ ኣቝሑ ዝመልAት ባልጃ 4.50 ኪሎ ግራም
ተመዚና። ሓንቲ Eንቋቝሖ ዝመልAት ሳንዱቕ ድማ 10
ፓውንድ ተመዚና። ኣየነይተን ትኸብድM
8. 45 ኪሎ ግራም ናብ ፓውንድ ለውጥዎ።
9. 10 ፓውንድ ክንደይ ኪሎ ግራም ይኸውንM
10. ጅምዓ 20 ፓውንድ ዝኽብደቱ ዓሳ ገዚኣ። ክብደት ናይቲ

ዓሳ ክንደይ ኪሎ ግራም EዩM
1
11. ዓወት ምስ ማህደሩ 29 ኪ.ግ ይምዘን። ማህደሩ 2 ኪ. ግ
4
Eንተተመዚና: ሚዛኑ ክንደይ ፓውንድ EዩM
8.3 ፈሰስቲ
ንጥፈት 8.4
1. ፈሰስቲ ብምንታይ ይEቀኑM
2. ካብ ናይ ፈሰስቲ መAቀኒታት ኣሃዱ 2 ስመዩ።
ሜተራዊ መAቀኒታት ፈሰስቲ:

1 ኪሎ ሊተር = 1000 ሊተር
1 ሊተር = 100 ሰንቲ ሊተር
1 ሊተር = 1000 ሚሊ ሊተር
114
3. ነዞም ዝስEቡ ናብ ሊተር ለውጡ።
ሀ) 5.25 ኪሎ ሊተር = ___ ለ) 250 ሰንቲ ሊተር = ____
ሐ) 500 ሚሊ ሊተር = ___ መ) 2.75 ሄክቶ ሊተር = ___
4. ነዞም ዝስEቡ ናብ ሚሊ ሊተር ለውጡ።

ሀ) 4.5 ሊተር = _____ ለ) 3.5 ኪሎ ሊተር = _____
ሐ) 75 ሰንቲ ሊተር = ___ መ) 10.50 ደሲ ሊተር = ____

ሀ) 25 ሊተር ዘይቲ = ______ ኪሎ ሊተር Eዩ።
ለ) 500 ሰንቲ ሊተር ላምባ = _____ ሊተር Eዩ።
ሐ) 4500 ሊተር ጸባ = _______ ኪሎ ሊተር Eዩ።
መ) 250 ዴካ ሊተር ማይ = _____ ደሲ ሊተር Eዩ።
6. 1 ጋሎን 4 ሊተር ጠስሚ ትሕዝ። ዋጋ ሓንቲ ሊተር

ጠስሚ 180 ናቕፋ Eንተኾይኑ ዋጋ ሓንቲ ጋሎን ጠስሚ
ክንደይ ናቕፋ EዩM
7. 7 14 ሊተር ክንደይ ሰንቲ ሊተር EዩM
8. 5 12 ኪሎ ሊተር ክንደይ ሊተር EዩM
9. ሓደ ፍስቶ 200 ሊተር ማይ ይሕዝ። Eዛ ፍስቶ ክንደይ

ጋሎን ማይ ትሕዝM
10. ሓደ ሰብ ኣብ መዓልቲ 4 ሊተር ማይ ይሰቲ። ኣብ 7
መዓልቲ ክንደይ ሊተር ማይ ይሰቲM
115
8.4 ግዜ
ንጥፈት 8.5
1. ካብ ሰዓት 8: 20 ክሳብ ሰዓት11: 00 ክንደይ ናይ ግዜ
ፍልልይ ኣሎM
ኤልሳ ብኸምዚ ዝስEብ መሊሳታ።

10 60
11 : 00 ካብ 11 ሰዓት 1 ሰዓት( 60 ደቒቕ) ንልቓሕ።
- 8 : 20
2 : 40
ሰዓት: ደቒቕ : ካልIት ናይ ግዜ መAቀኒታት Eዮም።

1 ሰዓት = 60 ደቒቕ
1 ደቒቕ = 60 ካልIት
ስለዚ1 ሰዓት = 3600 ካልIት
2. Iብራሂም ካብ ሰዓት 1: 45 ክሳብ ሰዓት 2 : 30

ኣEሪፉ። Iብራሂም ክንደይ ሰዓት ኣEሪፉM
116
ጅምዓ ብኸምዚ ዝስEብ መሊሳታ።
2 : 30
- 1 : 45
ካብ 30 ደቒቕ 45 ደቒቕ ምጕዳል ስለ ዘይከኣል: ን

2 ሰዓትን 30 ደቒቕን: 60 ደቒቕ ተለቒሕና ብኸምዚ
ተጻሕፉ ዘሎ ንጽሕፎ።
1 : 90
-1 : 45
0 : 45
3. ዓዚዛ ኣብ ናይ 12 ክፍሊ ሃገራዊ መርመራ 2 : 35 ሰዓት

ንEንግሊዝ 2 : 45 ሰዓት ንቍጽሪ ወሲዱላ።
ብድምር ንኽልቲU ዓይነት ትምህርቲ ክንደይ ግዜ ወሲዱላM
በርሀ ብኸምዚ ዝስEብ መሊስዋ።

1
2 : 35 2 : 35
+ 2 : 45 +2 : 45
5 : 20
4. ኣብ ኣስመራ ዝናብ ሰዓት 2 : 45 ጀሚሩ ሰዓት 5 : 30

ኣቛሪጹ። ንኽንደይ ሰዓት ዘኒቡM
117
5. Uመር ኣብ ቀይሕ ባሕሪ ከይዱ ን1 ሰዓትን 55 ደቒቕን
ዝኣክል ግዜ ዓሳ ገፊፉ። ን 1 ሰዓትን 25 ደቒቕን ከኣ
ሓንቢሱ። ንምሕንባስን ዓሳ ምግፋፍን ክንደይ ግዜ ኣወሲድሉM
6. ራሕማ ሰዓት 7 : 35 ካብ ገዝኣ ናብ ቤት ትምህርታ ወጺኣ
ሰዓት 11 : 20 ናብ ገዝኣ ተመሊሳ። ራሕማ ድሕሪ ክንደይ
ሰዓት ንገዝኣ ተመሊሳM
7. ሓንቲ ኣውቶቡስ ንግሆ ሰዓት 6 : 30 ካብ ኣስመራ ተበጊሳ

ድሕሪ ቀትሪ ሰዓት 2 : 00 ተሰነይ በጺሓ። ካብ ኣስመራ
ተሰነይ ንኽትበጽሕ ክንደይ ሰዓት ወሲዱላM
8. ኣብ መንጎ Eዘን ክልተ ሰዓታት ናይ ክንደይ ሰዓት ፍልልይ
ኣሎM
ሀ)
ለ)
118
ሐ)
9. ነዞም ዝስEቡ ግዝያት ስርሑ።

ሀ) 3 : 25 + 1 : 35 = _____
ለ) 2 : 15 + 7 : 55 = _____
ሐ) 4 : 05 + 3 : 55 = _____
10. ጅምዓ Eዮ ገዝኣ ሰዓት 8 : 30 ጀሚራ: ሰዓት 10 : 55

ወዲኣ። ክንደይ ግዜ ወሲዱላM
11. ሳራ ካብ ቤት ትምህርታ ሰዓት 3 : 40 ተበጊሳ:

ሰዓት 3 : 45 ገዝኣ በጺሓ። ክንደይ ደቒቕ ወሲዱላM
119
8.5 ብራኸን ሙቐትን
ንጥፈት 8.6
1. ነዚ ዝስEብ ናይ ቦታታት ብራኸ ግራፍ ተመልከቱ።
Eምባ ሶይራ
3013 ሜ
ኣስመራ
ደቀምሓረ 2347ሜ
2060 ሜ
ጽፍሒ ባሕሪ
0 ሜ
ዳሉል
-100 ሜ
ሀ) ብራኸ ባጽE 0 ሜተር Eዩ። Eዚ ማለት ድማ ባጽE ኣብ

ጽፍሒ ባሕሪ ትርከብ ማለት Eዩ።
ለ) ብራኸ ኣስመራ 2347 ሜተር Eዩ። Eዚ ድማ ኣስመራ
ካብ ጽፍሒ ባሕሪ 2347 ሜተር ልIላ ትርከብ ማለት
Eዩ።
ሐ) ብራኸ ዳሉል -100 ሜተር Eዩ። Eዚ ማለት ድማ
ዳሉል ካብ ጽፍሒ ባሕሪ 100 ሜተር ትሒታ ትርከብ
ማለት Eዩ።
ብራኸ ሓደ ቦታ ልEሊ ጽፍሒ ባሕሪ ምስ ዝኸውን ብኣወንታ

Iንተጀር ይግለጽ። ብራኸ Eቲ ቦታ ትሕቲ ጽፍሒ ባሕሪ
ምስ ዝኸውን ድማ ብኣሉታ Iንተጀር ይግለጽ።
120
2. ነዞም ዝስEቡ መልሱ።
ሀ) Eምባ ሶይራ ካብ ኣስመራ ብኽንደይ ሜተር ትብርኽM
ለ) ኣስመራ ካብ ደቀምሓረ ብኽንደይ ሜተር ትብርኽM
ሐ) Eምባሶይራ ካብ ዳሉል ብኽንደይ ሜተር ትብርኽM
መ) ዳሉል ካብ ደቀምሓረ ብኽንደይ ሜተር ትትሕትM
ንጥፈት 8.7
1. ናይ ሙቐት መAቀኒ መሳርሒ Eንታይ ይበሃልM
2. ናይ ሙቐት መAቀኒ ኣሃዱ Eንታይ ይበሃልM
3. ናይዞም ዝስEቡ ቦታታት ሙቐት ኣንብቡ።
ሞስኮ Eምባ ሶይራ ከረን ኣስመራ

ታሕሳስ ታሕሳስ መጋቢት ለካቲት
ሀ) ናይ ሞስኮ ሙቐት ኣብ ወርሒ ታሕሳስ - 100 ሰንቲ

ግረይድ Eዩ።
121
ለ) ናይ ኣስመራ ሙቐት ኣብ ወርሒ ለካቲት ___ Eዩ።
ሐ) ናይ ከረን ሙቐት ኣብ ወርሒ መጋቢት ___ Eዩ።
መ) ናይ Eምባ ሶይራ ሙቐት ኣብ ወርሒ ታሕሳስ ___ Eዩ።
ንጥፈት 8.8
1
1. ሀ) ናይ ሓደ ዓመት ___ ኣዋርሕ Eዩ።
2
3
ለ) ናይ ሓደ ዓመት ___ ኣዋርሕ Eዩ።
4
1
ሐ) ሰዓት ___ ደቒቕ Eዩ።
2
5
መ) ደቒቕ ___ ካልIት Eዩ።
6
7
2. ሀ) ሜተር ___ ሰንቲ ሜተር Eዩ።
10
1
ለ) ሰንቲ ሜተር ___ ሚሊ ሜተር Eዩ።
2
3
ሐ) ኪሎ ሜተር ___ ሜተር Eዩ።
4
7
3. ሀ) 2 ኪሎ ግራም: ብኪሎ ግራምን ብግራምን ክጸሓፍ
10
Eንከሎ:
7 7
ኪሎ ግራም = × 1000 ግራም = __ ግራም
10 10
122
7
2 ኪሎ ግራም = 2 ኪሎን 700 ግራም
10
3
ለ) 3 ሰዓት = ____ ሰዓትን _____ ደቒቕን
4
1
ሐ) 2 ደቒቕ = ____ ደቒቕን _____ ካልIትን
3
1
መ) 5 ሜ = ____ ሜተርን _____ ሰ.ሜተርን
4
9
ረ) 4 ሊተር = ____ ሊተርን _____ ሚሊ.ሊተርን
10
1
4. ሀ) 3 መዓልቲ = ____ ሰዓት
4
1
ለ) 5 ሰዓት = ____ ደቒቕ
4
7
ሐ) 8 ሊተር = ____ ሚሊ ሊተር
10
3
መ) 2 ዓመት = _____ ኣዋርሕ
4
2
ረ) 6 ደቒቕ = ____ ካልIት
3
123
ምEራፍ 9
ጆOመትሪ

ሀ) ጆOመትሪካዊ ቅርጽታት ፈሊኹም ተለልዩ:
ለ) ተመሳሰልትን ኵለEንተናዊ ማEረ ዝኾኑ ጆOመትሪካዊ
ቅርጽታት ንኽትፈልዩ: ትጽቢት ይግበረልኩም።
9.1 ሕንጻጻትን ኵርናዓትን

ንጥፈት 9.1
ሀ) 5 ሰ.ሜ ዝቁመቶም ክልተ ተማዓደውቲ ሕንጻጻት
ስኣሉ። ተማዓደውቲ ምዃኖም ከኣ ኣረጋግጹ።
ለ) 10 ሰ.ሜ ዝቁመቶም ክልተ ተቛረጽቲ ሕንጻጻት ስኣሉ።
ሐ) ሓደ ነጥቢ ዝመበገሲOም ክልተ ጩራታት ስኣሉ።
2. ዓቐን ናይ’ዞም ዝስEቡ ኵርናዓት ርኸቡ።
ሀ) ለ)
124
ሐ)
መ)
ሰ)
ረ)

ሀ) ክልተ 5 ሰ.ሜ ዝቁመቶም ተቛረጽቲ ኮይኖም ቍኑE
ኵርናE ዝሰርሑ ሕንጻጻት ስኣሉ።
ለ) ሓደ ነጥቢ ዝመበገሲOም ክልተ ኣንጻር ጩራታት
ስኣሉ። ዓቐን ኵርንU ክንደይ ዲግሪ EዩM
ዓቐን ኵርናE ናይ ዝኾነ ቅኑE ሕንጻጽ 1800 Eዩ።
ሐ) ክልተ 3 ሰ.ሜ ዝቁመቶም ተቛረጽቲ ሕንጻጻት

ስኣሉ።
4. ነዞም ዝስEቡ ኵርናዓት ስኣሉ። ንኣብነት 650 ንምስኣል:
125
ሀ) 300 ለ) 600 ሐ) 450
መ) 900 ረ) 1200 ሰ) 800
ሸ) 1500 ቀ) 1000 በ) 100
ተ) 1350 ነ) 1800 ኘ) 1700
ኣ) 1400 ገ) 120 ፈ) 1100
ንጥፈት 9.2
1. ዘይተፈልጡ ኵርናዓት ርኸቡ።
ሀ) ለ)
ሀ 700 ለ
300
2. Eዚ ስEሊ ብክልተ ቅኑዓት ሕንጻጻት ዝቖማ 4 ኵርናዓት

የርEየና።
ሀ
መ ለ
ሐ
ሀ) ዓቐን ነፍሲ ወከፍ ኵርናE ርኸቡ።

ለ) ማEረ ዓቐን ዘለወን ኵርናዓት ኣለልይወን።
ሐ) ድምር ዓቐን ናይ ‘ሀ’ን ‘ለ’ን ክንደይ EዩM
መ) ድምር ዓቐን ናይ ‘ሀ’ን ‘መ’ን ክንደይ EዩM
ረ) ድምር ዓቐን ናይ ‘ሐ’ን ‘ለ’ን ክንደይ EዩM
ሰ) ድምር ዓቐን ናይ ‘ሐ’ን ‘መ’ን ክንደይ EዩM
3. ካብዚ ስEሊ ድምር ዓቐን ናይ ኵርናE ‘ሀ’: ‘ለ’ን ‘ሐ’ን
126
ርኸቡ።
1100
ሐ ሀ
ለ
4. ዘይተፈልጡ ኵርናዓት ርኸቡ።
ሀ) ለ)
1100 ለ
ሀ 600 500
ንጥፈት 9.3
1. ነዚ ዝስEብ ስርሑ።
ሀ) ሓደ ከምዚ ዝስEብ ስሉስ ኵርናE ስኣሉ።
2 3
ለ) ነዛ ስሉስ ኵርናE ናብ ሰለስተ ብኸምዚ ዝስEብ

ምቐልዋ።
1
3 2
ሐ) ከምዚ ዝስEብ ጌይርኩም ኣላግብወን።
1
2 3
127
ዓቐን ድምር ኵርንዓት ናይ ዝኾነ
ስሉስ ኵርናE 1800 Eዩ።
2. ናይዞም ዝስEቡ ስሉስ ኵርናዓት ናይ ነፍሲ-ወከፍ ኵርናE

ዓቐን ርኸቡ ድምሮም ከኣ ርኸቡ።
ሀ መ
ሐ
ረ
9.2 ኩለንተናዊ ማEረ ዝኾኑ ቅርጽታት

ንጥፈት 9.4
1. ክልተ ጐድንታቱ ማEረ ዝኾነ ስሉስ ኵርናE ስኣሉ።
ሀ) መላግቦ ናይ ነፍሲ-ወከፍ ኵርናE ሰይምዎም።
ለ) ዓቐን ናይ ነፍሲ-ወከፍ ኵርናE ርኸቡ።
ሐ) ኣየኖት ኵርናዓት ማEረ ዓቐን ኣለወንM
2. ሰለስተ ጐድንታቱ ማEረ ዝኾነ ስሉስ ኵርናE ስኣሉ።

ሀ) ዓቐን ናይ ነፍሲ-ወከፍ ኵርናE ርኸቡ።
128
ለ) ኣየኖት ኵርናዓት ማEረ ዓቐን ኣለወንM
ሃና ብኸምዚ ሰሪሓቶ:
ኩሎም ሓደ ዓቐን ዘሎዎም 3 Eንጨይቲ ኣዳልያ።
ብሰለስቲOም ገይራ ስሉስ ኵርናE ሰሪሓ።
ኣብ ጥራዛ በዞም ዝሰርሓቶም ገይራ ሓንጺጻ።

ዓቐን ናይ ነፍሲ-ወከፍ ኵርናE ከኣ ብፕሮትራክተር ገይራ
ረኺባ።
ዓብዱ ብኸምዚ ሰሪሕዎ።

ሓደ ዉሱን ሕንጻጽ ሓንጺጹ። ክልተ ጫፉ ‘ሀ’ን ‘ለ’ን Iሉ
ሰምይዎ።
ሀ ለ
ብኮምፓስ ማEረ Eታ ሕንጻጽ ለኪU።
ሀ ለ
129
ካብ ‘ሀ’ ተበጊሱ ምልክት ገይሩ።
`
ሀ
Eንደገና ካብ ‘ለ’ ተበጊሱ ምልክት ገይሩ።
ሀ ለ
ካብ ንክልትኤን ተራኽብ ነጥቢ ናብ ‘ሀ’ን ‘ለ’ን ሓንጺጹ።

ስሉስ ኵርናE ሰሪሑ።
ሀ ለ
ዓቐን ናይ ነፍሲ ወከፍ ኵርናE ከኣ ብፕሮትራክተር ገይሩ

ረኺቡ።
130
3. ሰለሰተ ጐድንታቱ ዝተፈላለየ ዓቐን ዘለዎ ስሉስ ኵርናE
ስኣሉ።
ሀ) ዓቐን ናይ ነፍሲ ወከፍ ኵርናE ርኸቡ።
ለ) ኣየኖት ኵርናዓት ማEረ ዓቐን ኣለወንM
4. ክልተ ኵርናዓቱ ማEረ ዓቐን ዘለዎ ስሉስ ኵርናE ስኣሉ።

ሀ) ዓቐን ናይ ነፍሲ ወከፍ ጐድኑ ርኸቡ።
ለ) ኣየኖት ጐድንታት ማEረ ዓቐን ኣለወንM
5. ሰለስተ ኵርናዓቱ ማEረ ዓቐን ዘለዎ ስሉስ ኵርናE ስኣሉ።
ሀ) ዓቐን ናይ ነፍሲ ወከፍ ጐድኑ ርኸቡ።
6. ሰለስተ ኵርናዓቱ ዝተፈላለየ ዓቐን ዘለዎ ስሉስ ኵርናE

ስኣሉ።
ሀ) ዓቐን ናይ ነፍሲ ወከፍ ጕድኒ ርኸቡ።
7. ክልተ ጐድንታቱ ማEረ ዝኾነ ስሉስ ኵርናE Eንታይ

ይብሃልM
8. ሰለስተ ጐድንታቱ ማEረ ዝኾነ ስሉስ ኵርናE Eንታይ
ይብሃልM
131
ንጥፈት 9.5
1. ክልተ ኵርናዓቶም ማEረ ዝኾነ ክልተ ስሉስ ኵርናዓት
ስኣሉ።
ሀ) ዛህራ ከምዚOም ስIላ።
ለ ረ
ሐ መ ሰ
ሀ
ጐድንታቶም ማEረ ድዮምM
ለ) ረዘነ ከምዚOም ስIሉ።

ለ ረ
ሀ ሐ መ ሰ
ሐ) Eዞም ስሉስ ኵርናዓት ተመሳሰልቲ ድዮምM
2. ሰለስተ ኵርናዓቶም ማEረ ዝኾኑ ክልተ ስሉስ ኵርናE

ስኣሉ።
ሀ) ሃይለ ከምዚOም ስIሉ።
132
ለ) ነጃት ከምዚOም ስIላ።

ሐ) Eዞም ስሉስ ኵርናዓት ተመሳሰልቲ ድዮምM
3. ሰለስተ ኵርናዓቶም ዝተፈላለየ ዓቐን ዘለዎም ክልተ ስሉስ

ኵርናE ስኣሉ።
ሓሊማ
ሃይለ
ራውዳ
ሀ) ኵርናዓቶምን ጐድንታቶምን ዓቕንዎም።

ለ) መን ተመሳሰልቲ ስሉስ ኵርናዓት ስIሉM
ሐ) መን ኩለንተናዊ ማEረ ዝኾኑ ስሉስ ኵርናዓት ስIሉM
መ) መን ዘይመሳሰሉ ስሉስ ኵርናዓት ስIሉM
133
ኵለEንተናዊ ማEረ ዝኾኑ ስሉስ ኵርናዓት ተመሳሰልቲ
Eዮም። ተመሳሰልቲ ሱሉስ ኵርናዓት ግን ኵለEንትናዊ
ማEረ ክኾኑ ናይ ግድን ኣይኮነን።
4. ሰለስተ ጐድንታቶም ዝተፈላለየ ዓቐን ዘለዎም ኮይኖም

ክልተ ዝመሳሰሉ ስሉስ ኵርናዓት ስኣሉ።
5. ሰለስተ ጐድንታቶም ዝተፈላለየ ዓቐን ዘለዎም ኮይኖም

ክልተ ኩለEንተናዊ ማEረ ዝኾኑ ስሉስ ኵርናዓት ስኣሉ።
9.3 ጆOመትሪካዊ ቅርጽታት

ንጥፈት 9.6
1. ነዞም ዝስEቡ ጆOመትሪካዊ ቅርጽታት ተመልከቱ።
5
1 2
4
3
6
23
7
8
21 9
20
10
16
17 14 11
12
15
ሓደ ዓይነት ቅርጺ ዘሎዎም ፍለይዎም።

134
2. ሓሚድ ከምዚ ኣብ ታሕቲ ዘሎ ብባኮ ገይሩ ሰሪሑ።
ሀ) ሰረታ Eንታይ ዓይነት ቅርጺ ኣለዋM

ለ) ክንደይ ጐድናዊ ገጻት ኣለዋM
ሐ) ክንደይ ሰረታዊ ገጻት ኣለዋM
መ) ብድምር ክንደይ ገጻት ኣለዋM
ረ) ክንደይ ጥርዝታት ኣለዋM
ሰ) ክንደይ መላግቦ ኣለዋM
ጥርዚ ገጽ
መላግቦ
3. ሓጐስ ከምዚ ዝስEብ ቅርጺ ብባኮ ገይሩ ሰሪሑ።

135
ላEለዋይን ታሕተዋይን ሰረቶም ፍጹም

ማEረ ዝኾኑ ቅርጽታት ፕሪዝም ይበሃሉ።
4. ፋጥና ከምዚ ዝስEብ ቅርጺ ብባኮ ገይራ ሰሪሓ።

መ) ድምር ክንደይ ገጻት ኣለዋM
ሰ) ክንደይ መላግቦ ኣለዋM
136
5. ራሕማ ከምዚ ዝስEብ ቅርጺ ብባኮ ገይራ ሰሪሓ።

ሰረትን ሓደ መላግቦ ጫፍ ዘለዎም

ቅርጽታት ፕራሚድ ይበሃሉ።
6. ኣሕመድ ከምዚ ዝስEብ ቅርጺ ብባኮ ገይሩ ሰሪሑ።

137
ላEለዋይን ታሕተዋይን ሰረቶም ክቢቅርጺ
ዘለዎም ሲሊንደር ይበሃሉ።
7. ራሕማ ከምዚ ኣብ ታሕቲ ዘሎ ብባኮ ገይራ ሰሪሓ

ለ) ክንደይ ሰረታዊ ገጻት ኣለዋM
ሐ) ክንደይ ጐድናዊ ገጻት ኣለዋM
ሰረቶም ክቢ ዝኾኑ ሓደ ጫፍ
ዘለዎም ቅርጽታት ኮኖ ይበሃሉ።
ንጥፈት 9.7
1. ክልተ ኵርናዓቱ 600 ዝኾነ ስሉስ ኵርናE ስኣሉ።
ዓቐን ናይ ነፍሲ ወከፍ ጐድኑ ርኸቡ።
2. ነፍሲወከፍ ጐድንታቱ 4 ሰ.ሜ ዝኾነ ስሉስ ኵርናE ስኣሉ።
138
ዓቐን ናይ ነፍሲ-ወከፍ ኵርናE ርኸቡ። ስሙ Eንታይ
ይበሃልM
3. ክልተ ጐድንታቱ 3 ሰ.ሜ ንውሓት ዘሎዎ ስሉስ ኵርናE

ስኣሉ።
ሀ) ዓቐን ናይ ነፍሲ ወከፍ ኵርናE ርኸቡ።
ለ) ኣየኖት ኵርንዓት ማEረ ዓቐን ኣለወንM
4. ንውሓት ጐድንታቱ 3 ሰ.ሜ: 4 ሰ.ሜ: 5 ሰ.ሜ ዝኾነ ስሉስ

ኵርናE ስኣሉ።ዓቐን ናይ ነፍሲ ወከፍ ኵርናE ርኸቡ።
5. በዚ ኣብ ታሕቲ ዝተዋህበ ሓበሬታ ወረቐት ተጠቒምኩም

ቅርጽታት ስርሑ።
ሀ) ሰረቱ ርቡE ኵርናE ዝኾነ ፕሪዝም ስርሑ።
ለ) ሰረቱ ስሉስ ኵርናE ዝኾነ ፕሪዝም ስርሑ።
ሐ) ሰረቱ ትርቢIት ዝኾነ ፕሪዝም ስርሑ።
መ) ስሊንደር ስርሑ።
ረ) ሰረቱ 5 ጐድናዊ ዝኾነ ፕሪዝም ስርሑ።
6. በዚ ኣብ ታሕቲ ዝተዋህበ ሓበሬታ ወረቐት ተጠቒምኩም

ቅርጽታት ስርሑ።
ሀ) ሰረቱ ርቡE ኵርናE ዝኾነ ፕራሚድ ስርሑ።
ለ) ሰረቱ ስሉስ ኵርናE ዝኾነ ፕራሚድ ስርሑ።
ሐ) ሰረቱ ትርቢIት ዝኾነ ፕራሚድ ስርሑ።
139
መ) ኮኖ ስርሑ።
ረ) ሰረቱ 5 ጐድናዊ ዝኾነ ፕራሚድ ስርሑ።
7. ከምዞም ኣብ ታሕቲ ዝተጠቕሱ ወረቐት ተጠቒምኩም

ስርሑ።
ሀ) 4 ሰ.ሜ ሰንጣቒት ዘለዎ ሲሊንደር ስኣሉ።
ለ) 4 ሰ.ሜ ሰንጣቒት ዘለዎ ኮኖ ስኣሉ።
ሐ) 4 ሰ.ሜ ንውሓት ሰረት ዘለዎ ፕሪዝም ስኣሉ።
መ) 6 ሰ.ሜ ንውሓት ሰረት ዘለዎ ፒራሚድ ስኣሉ።
ረ) 4 ሰ.ሜ ንውሓት ሰረት ዘለዎ ስሉስ ኵርናዓዊ ፕሪዝም
ስኣሉ።
140
ምEራፍ 10
ዙርያን ስፍሓትን
ሀ) ዙርያን ስፍሓትን ናይ ቅኑE ርቡE ኵርናEን ስሉስ
ኵርናEን ትረኽቡ:
ለ) ዙርያን ስፍሓትን ናይ ዓንኬል ንኽትረኽቡ
10.1 ዙርያን ስፍሓትን ቅኑE ርቡE ኵርናE

ዙርያ
ንጥፈት 10.1
1. ኣስመረት ንሓንቲ ንውሓታ 90 ሜተር ጐድና ድማ 70
ሜተር ዝኾነት ናይ ኵEሶ ሜዳ ሓደ ግዜ ዘይራታ።
ኣስመረት ክንደይ ሜተር ተጓIዛM
70ሜ
90 ሜ
ሮብለ ብኸምዚ ዝስEብ መሊሳታ።
ዙርያ = 2 × (ንውሓት + ጕድኒ)
= 2 × (90 + 70)
= 2 × 160
= 320 ሜ
141
2. ሓንቲ ቅኑE ርቡE ኵርናE ዝቕርጻ ክፍሊ ንውሓታ 12 ሜ:
ጐድና ድማ 10 ሜ Eንተኾይኑ: ዙርያኣ ርኸቡ።
3. ናይ ሓንቲ ትርብIት ጕድኒ 9 ሜ Eዩ። ዙርያኣ ክንደይ
ሜተር EዩM
4. ናይ ሓንቲ ርቡE ኵርናE ዝቕርጻ መሬት ንውሓት
ጕድኒታታ 8 ሜ:10 ሜ: 9 ሜ ከምUውን 10 ሜ Eዩ።
ዙርያኣ ክንደይ ሜተር EዩM
5. ዙርያ ናይዛ ርቡE ኵርናE ርኸቡ።
3 ሰ.ሜ
5 ሰ.ሜ 5 ሰ.ሜ
7 ሰ.ሜ
ስፍሓት
ንጥፈት 10.2
1. ነዘን ዝስEባ ቅኑE ርቡE ኵርናዓት ተመልከቱ።
1 ሰ.ሜ
ሰ
1 ሰ.ሜ
ሀ) ርቡE ኵርናE “ሰ” ብኽንደይ ትርብIታት ቖይማM
7 × 4 = 28 ናኣሽቱ ትርብIታት ዝቖመት Eያ።

ለ) ስፍሓታ ክንደይ ትርብIት ሰ.ሜ EዩM
ስለዚ ስፍሓት ናይ “ሰ” = 7 × 4 = 28 ሰ.ሜ2
142
2. ስፍሓት ናይ ሓንቲ ቅኑE ርቡE ኵርናE ዝቕርጻ ግራት
72 ሜ2. Eዩ። ጐድና 8 ሜተር Eንተኾይኑ ንውሓታ ክንደይ
ሜተር EዩM
ኣቤል ብኸምዚ ዝስEብ ገይሩ መሊስዋ።
ንውሓት × ጕድኒ = ስፍሓት
ንውሓት × 8 = 72
ንውሓት = 72 ÷ 8
= 9 ሜ
ንውሓት ናይታ ግራት 9 ሜ Eዩ።
3. ሓንቲ ቅኑE ርቡE ኵርናE ዝቕርጻ ቦታ ንውሓታ 24 ሜ:

ጐድና 15 ሜ Eዩ።
ሀ) ስፍሓታ ክንደይ ትርብIት ሜተር EዩM
ለ) ዙርያኣ ክንደይ ሜተር EዩM
4. ናይ ሓንቲ ቅኑE ርቡE ኵርናE ዝቕርጻ ገዛ ምድርቤት

ጕድኒ 8.50 ሜ Eዩ። ስፍሓታ 85 ሜ2 Eንተኾይኑ:
ሀ) ንውሓታ ክንደይ ሜተር EዩM
5. ዙርያ ናይ ሓንቲ ቅኑE ርቡE ኵርናE 48 ሜ Eዩ። ጐድና

ድማ 12 ሜ Eዩ። ስፍሓታ ክንደይ ትርብIት ሜተር EዩM
143
6. ናይዞም ዝስEቡ ስፍሓት ርኸቡ።
4 ሰ.ሜ
15 ሰ.ሜ
9 ሰ.ሜ
12 ሰ.ሜ
ሀ) ለ)
11 ሰ.ሜ
7 ሰ.ሜ
7 ሰ.ሜ
13 ሰ.ሜ 5 ሰ.ሜ
ንጥፈት 10.3
1. ስፍሓት ናይዛ ትርብIት ርኸቡ።
5 ሜ
5 ሜ
ስፍሓት = ጕድኒ × ጕድኒ

= 5 ሰ.ሜ × 5 ሰ.ሜ
= 25 ሰ.ሜ2
ስፍሓት ናይዛ ትርብIት 25 ሰ.ሜ2 Eዩ።
2. ስፍሓት ናይዛ ትርብIት 4 ሰ.ሜ2 Eዩ።
4 ሰ.ሜ2
ሀ) ጐድና ክንደይ ሰንቲ ሜተር EዩM

ለ) ዙርያ ክንደይ ሰንቲ ሜተር EዩM
144
ብርሃነ ብኸምዚ ዝስEብ ገይሩ ሰሪሕዋ።
ሀ) ጕድኒ × ጕድኒ = ስፍሓት
ጕድኒ × ጕድኒ = 4 ሰ.ሜ2
ጕድኒ = 4 ሰ.ሜ
ጕድኒ = 2 ሰ.ሜ
ለ) ዙርያ = 2 ( ንውሓት + ጕድኒ)
= 2 ( 2 + 2)
= 2 × 4
= 8 ሰ.ሜ
ጐድኒ ናይ ትርብIት ንኽንረክብ

ናይቲ ስፍሓት ሱር ትርብIት ንረክብ።
ትርብIት:
ጕድኒ
ጕድኒ
ሀ) ስፍሓት = ጕድኒ × ጕድኒ
= ጕድኒ2
ለ) ዙርያ = 4 × ጕድኒ
3. ስፍሓት ናይ ሓደ ትርብIት 100 ሰ.ሜ2 Eዩ።

ሀ) ጐድና ክንደይ ሰንቲ ሜተር EዩM
ለ) ዙርያኣ ክንደይ ሰንቲ ሜተር EዩM
4. ስፍሓት ናይ ትርብIት ዝቕርጻ ግራት 81 ሜ2 Eዩ።
ሀ) ጕድና ክንደይ ሜተር EዩM
145
5. ጕድንን ዙርያን ናይዛ ትርብIት ርኸቡ።
144 ሰ.ሜ2
6. ዙርያ ናይዛ ትርብIት 24 ሰ.ሜ Eዩ። ስፍሓታ ክንደይ

ትርብIት ሰ.ሜ EዩM
ለ
ለ
7. ስፍሓት ናይ ሓንቲ ትርብIት ዝቕርጻ ህንጻ 225 ሰ.ሜ2
Eዩ። ዙርያኣ ክንደይ ሜተር EዩM
8. ጕድኒን ዙርያን ናይዛ ቅኑE ርቡE ኵርናE ርኸቡ።
2
24 ሰ.ሜ
6 ሰ.ሜ
9.ሓንቲ ትርብIት ዝቕርጻ ዓለባ ጕድና 11 ሜተር Eዩ።

ሀ) ስፍሓታ ክንደይ EዩM
ለ) ዙርያኣ ክንደይ EዩM
146
10.2 ስፍሓት ስሉስ ኵርናE
ንጥፈት 10.4
1. ስፍሓት ናይዛ ስሉስ ኵርናE ርኸቡ።
ሸ
6 ሰ.ሜ
10 ሰ.ሜ
ከ ሰ
8 ሰ.ሜ
ሀ) ሰረት: ∆ ከሰሸ 8 ሰ.ሜ Iዩ።
ለ) ቍመት ∆ ከሰሸ 6 ሰ.ሜ Iዩ።
ስፍሓቱ = 12 × ሰረት × ቍመት

= 12 × 8 ሰ.ሜ × 6 ሰ.ሜ
= 4 ሰ.ሜ × 6 ሰ.ሜ
= 24 ሰ.ሜ2
2. ስፍሓት ናይዛ ቅኑE ስሉስ ኵርናE ርኸቡ።

ተ
26 ሜ
10 ሜ
ቀ በ
24 ሜ
147
6 ሰ. ሜ
4 ሰ.ሜ 5 ሰ. ሜ
ዊንታ ብኸምዚ ሰሪሓታ።
ስፍሓት = ( 12 × 4 × 6 ) + ( 12 × 6 × 5 )
= (2 × 6 ) ሰ.ሜ2 + ( 3 × 5 ) ሰ.ሜ2
= 12 ሰ.ሜ2 + 15 ሰ.ሜ2
= 27 ሰ.ሜ2
ስፍሓት ናይዛ ስሉስ ኵርናE 27 ሰ.ሜ2 Eዩ።
ራሕማ ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሓታ።
ስፍሓት = 12 × 6 ሰ.ሜ × ( 4 + 5 ) ሰ.ሜ
= 3 ሰ.ሜ × 9 ሰ.ሜ
= 27 ሰ.ሜ2
ስፍሓት ናይዛ ስሉስ ኵርናE 27 ሰ.ሜ2 Eዩ።

10 ሰ.ሜ
9 ሰ.ሜ
148
ስፍሓት = 12 × ሰረት× ቍመት
= 12 × 9 ሰ.ሜ × 10 ሰ.ሜ
= 5 ሰ.ሜ × 9 ሰ.ሜ
= 45 ሰ.ሜ2
5. ነይዞም ዝስEቡ ስሉስ ኵርናዓት ስፍሓቶም ርኸቡ።
ለ) 5 ሰ.ሜ
9 ሰ.ሜ
ሀ)
24 ሰ.ሜ
8 ሰ.ሜ 4 ሰ.ሜ
6. ነዛ ትስEብ ትርብIት ተመልከቱ።
8 ሰ.ሜ
8 ሰ.ሜ
ሀ) ስፍሓት ናይዛ ተለኽያ ዘላ ስሉስ ኵርናE ርኸቡ።
ለ) ስፍሓት ናይዘን ዘይተለኸያ ስሉስ ኵርናዓት ርኸቡ።
149
7. ስፍሓት ናይዞም ዝተለኸዩ ስሉስ ኵርናዓት ርኸቡ።
6 ሰሜ
ሀ) 10 ሰሜ 4 ሰሜ
12 ሰሜ
ለ)
10 ሰሜ
14 ሰ ሜ
6 ሰሜ
6 ሰሜ
ሐ
) 5 ሰሜ
13 ሰሜ
8. ስፍሓት ናይዛ ርቡE ኵርናE ርኸቡ።

3 ሰ.ሜ
6 ሰ.ሜ
3 ሰ.ሜ 8 ሰ.ሜ
9. ሓንቲ ቅኑE ስሉስ ኵርናE ሰረታ 12 ሜ ቍመታ ድማ

10 ሜ Eንተኾይኑ: ስፍሓታ ክንደይ ትርብIት ሜተር
ይኸውንM
150
10.3 ዙርያን ስፍሓትን ዓንኬል
ዙርያ ዓንኬል
ንጥፈት 10.5
1. ጩራኣ 10 ሰንቲ ሜተር ዝኾነት ዓንኬል ሰንጣቒታ ክንደይ
ይኸውንM
2. 12 ሰ.ሜ ዝሰንጣቒታ ዓንኬል ጩራኣ ክንደይ ይኸውንM
3. ኮምፓስ ተጠቒምኩም 3 ዝተፋላለየ ዓቐን ዘለወን ዓንኬላት

ስኣሉ።
4. 4 ሰ.ሜ ጩራ ዘለዎ ዓንኬል ስኣሉ።
5. 5 ሰ.ሜ ዝሰንጣቒቱ ዓንኬል ስኣሉ።
ዓንኬል
Circle
ኮምፓስ
•O
P
Center
ጩራ
ሕምብርቲ
6. ዙርያ ናይዛ ኣብ ታሕቲ ዘላ Eንክሊል ከመይ ጌርኩም

ከምትረኽብዋ ንኽፍልኹም ግለጽሎም።
ኣብዚኣ ሒዝዋ
ብርሃነ ዙርያኣ ብኸምዚ ሰሪሕዋ።
151
ገመድ ኣብ ዙርያኣ ሓንሳብ ጠምጢሙ:
ደሓር ነታ ዝጠምጠማ ገመድ ኣብ ሜተር ዘርጊሑ ዓቀንዋ።
ሀ) ዙርያ ናይዛ Eንክሊል ክንደይ ሰንቲ ሜተር ኮይናM

ለ) ምስ ናይ ብርሃነ ኣገባብ ትሰማምU’ዶM
ንጥፈት 10.6
1. ሀ) 2 ሰ.ሜ ዝጩርኣ ዓንኬል ስኣሉ።
ለ) ፈትሊ ጌርኩም ናይታ ዓንኬል ዙርያኣ ርኸቡ።
ሐ) ናይዛ ዓንኬል ሰንጣቒት ርኸቡ።
መ) ዙርያ ናይዛ ዓንኬል ብሰንጣቒታ ምቐልዎ።

ለ) ፈትሊ ጌርኩም ዙርያኣ ርኸቡ።

ለ) ፈትሊ ጌርኩም ዙርያኣ ርኸቡ።
152
ኑራ ብኸምዚ ሰሪሓታ።
መጀመርታ ሕምብርቲ ናይታ Eንክሊል ረኺባ።
ድሓር ሰንጣቒት ዓቒና።
ቀጺላ ንሰንጣቒት ናይታ Eንክሊል ብ3.14
ኣርቢሓ ዙርያኣ ረኺባታ።
ዙርያ = ሰንጣቒት × 3.14

= 2 ሰ.ሜ × 3.14
= 6.28 ሰ.ሜ
4. ካብዚ ኣብ ላEሊ ዘሎ Eንታይ ንድምድምM
ናይ ዝኾነ ዓንኬል ዙርያ ብሰንጣቒት ምስ ዝምቐል ብጽሒቱ

22
3.14 ወይ ኣቢሉ ይመጽE። Eዚ ድማ ፓይ(π) ይበሃል።
7
ዙርያ ዓንኬል:
ዙርያ = π × ሰንጣቒት ሰንጣቒት
•
= 2 × π × ጩራ
153
ንጥፈት 10.7
1. ናይ ሓንቲ ዓንኬል ሰንጣቒት 10 ሰ.ሜ Eዩ። ዙርያኣ
ርኸቡ።
ዙርያ = π × ሰንጣቒት
= 3.14 × 10 ሰ.ሜ
= 31.4 ሰ.ሜ
ናይታ ዓንኬል ዙርያ 31.4 ሰ.ሜ Eዩ።
1
2. ናይዛ ኣጕዶ ጩራ 3 ሜ Eዩ። ዙርያኣ ርኸቡ።
2
ዙርያ = 2 × ጩራ × π
1 22
= 2 × 3 ሜ ×
2 7
7 22
= 2 × × ሜ
2 7
2 × 7 × 22
= ሜ
2× 7
= 22 ሜ
ናይዛ ኣጕዶ ዙርያ 22 ሜ Eዩ።
3. ናይ ሓንቲ ዓንኬል ሰንጣቒት 20 ሜ Eዩ።

ዙርያኣ ርኸቡ።
154
4. ናይ ሓንቲ ሰተታ ሰንጣቒት 14 ሰ.ሜ Eዩ።
5. ናይ ሓንቲ ዓውዲ ጩራ 5 ሜ Eዩ። ዙርያ ናይዛ

ዓውዲ ክንደይ EዩM
6. Eዛ ብሽግለታ Eዚኣ ናይ ጎማኣ ጩራ 28 ሰ.ሜ Eዩ።

7. ናይዞም ዝስEቡ ዓንኬላት ዙርያ ርኸቡ።

ሀ) ጩራ = 21 ሰ.ሜ ለ) ሰንጣቒት = 18 ሰ.ሜ
ስፍሓት ዓንኬል
ንጥፈት 10.8
1. ስፍሓት ናይ ሓደ ቅኑE ርቡE ኵርናE ከመይ ጌርካ
ከም ዝርከብ ንብጾትኩም ግለጽሎም።
2. ስፍሓት ናይዛ ዓንኬል’ከ ከመይ ጌርኩም ትረኽብዋM
155
ዓሊ ብኸምዚ ዝስEብ ኣገባብ ሰሪሕዋ።
6 7
5 8
4 9
3 10
2 11
1 12
ሀ A
ለ ከ
ሐ ተ
መረ ቀ
ሰ ሸበ
ሀ) መጀመርታ ነታ ዓንኬል ናብ 24 ብማEረ መቒልዋ።

ለ) ቀጺሉ ነተን ክፋላት ብምቑራጽ : ነተን 23 ክፋላት
ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪEወን።
ሀ ለ ሐ መ ረ ሰ ቀ በ ተ ከ A
ሸ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
ሐ) ብምቕጻል ነታ መበል 12 ናብ 2 ብማEረ መቒሉ

ብኽልቲU ወገን ሰሪEወን። ከምዚ ዝስEብ ርቡE ኵርናE
ከኣ ኣቚሙ።
ሀ ለ ሐ መ ረ ሰ ሸ ቀ በ ተ ከ A
ጩራ
1 2 33 44 55 6 77 8 9 10
10 11
11
ፍርቂ ዙርያ
ንውሓትን ጐድንን ዓቂኑ ስፍሓት ረኺቡ።
156
መ) ስፍሓት = ፍርቂ ዙርያ × ጩራ
1
= ( × π × ሰንጣቒት) × ጩራ
2
= ( π × ጩራ) × ጩራ
ስፍሓት ዓንኬል ንምርካብ:
ስፍሓት = π × ጩራ2
22
(π ≅ 3.14 ወይ )
7
3. ናይዛ ዓንኬል ጩራ 7 ሰ.ሜ Eዩ። ስፍሓታ ርኸቡ።
7 ሰ.ሜ
22
= × 72
7
22
= × 7 × 7
7
= 22 × 7
= 154 ሰ.ሜ2
4. ናይዛ ኣጕዶ ሰንጣቒት 20 ሜ Eንተኾይኑ: ስፍሓት
ምድርቤታ ክንደይ ትርብIት ሜተር ይኸውንM
ጩራ = ሰንጣቒት ÷ 2
= 20 ÷2 = 10 ሜ
157
= 3.14 × 10 ሜ × 10 ሜ
= 3.14 × 100 ሜ2
= 314 ሜ2
ስፍሓት ናይዛ ኣጕዶ 314 ሜ2 ይኸውን።
22
5. ናይዛ ሰተታ ስፍሓት ርኸቡ። (π = ተጠቐሙ)
7
70 ሰሜ
6. ናይ ሓንቲ ከባብ ዓውዲ ጩራ 8 ሜ Eንተኾይኑ ስፍሓታ

ርኸቡ (π = 3.14)።
7. ናይዞም ዝስEቡ ዓንኬላት ስፍሓት: ጩራ ወይ ሰንጣቒት

ርኸቡ።
ዓንኬል ሰንጣቒት ጩራ ስፍሓት

ሀ 40 ሰ.ሜ
ለ 5 ሜ
ሐ 28 ሰ.ሜ
መ 7 ሜ
ረ 616 ሰ.ሜ2
ሰ 154 ሰ.ሜ2
8. ናይዞም ዝስEቡ ቅርጽታት ስፍሓት ርኸቡ።
ሀ)
ለ)
16 ሰ.ሜ
14 ሰ.ሜ
158
ንጥፈት 10.9
1. ናይ ሓንቲ ሜዳ ኵEሶ Eግሪ ንውሓት 110 ሜተር: ጐድና

ድማ 70 ሜተር Eንተኾይኑ:
ሀ) ስፍሓታ ክንደይ EዩM
ለ) ዙርያኣ ክንደይ EዩM
2. ናይ ክፍልኹም ዙርያን ስፍሓት ርኸቡ።
3. Eዛ ተለኽያ ዘላ ስEሊ ናይ ሓንቲ 6 ሜ ብ10 ሜ ዝኾነት

ናይ ኣትክልቲ ቦታ መገዲ ኣጋር ተርI። ግፍሒ ናይታ
መገዲ ኣጋር ማEረ Eንተኾይኑ ስፍሓት ናይዛ መገዲ
ኣጋር ርኸቡ።
14 ሜ
2ሜ
10 ሜ
2ሜ
4. ናይ ሓንቲ ቅኑE ስሉስ ኵርናE ስፍሓት 24 ሰ.ሜ2 Eዩ።

ሰረታ 16 ሰ.ሜ Eንተኾይኑ ጐድና ክንደይ ሰ.ሜ EዩM
5. ናይ ሓንቲ ቅኑE ስሉስ ኵርናE ስፍሓት 36 ሜ2 Eዩ።

ቍመታ 9 ሜ Eንተኾይኑ ሰረታ ክንደይ ሜተር EዩM
159
6. ስፍሓት ናይዛ ዝተለኸየት ክፋል ትርብIት ርኸቡ።
20 ሰ.ሜ
20 ሰ.ሜ
7. ኣብዛ ቅርጺ 2 ፍርቂ ዓንኬላትን ሓንቲ ቅኑE ርቡE ኵርናEን

ኣለዋ። ዙርያኣን ስፍሓታን ርኸቡ።
7 ሜ
16 ሜ
8. Eዛ ቅርጺ ፍርቂ ዓንኬል ኣብ ውሽጢ ትርብIት ተርI።

ዙርያን ስፍሓትን ናይዛ ዝተለኸየት ክፋል ትርብIት ርኸቡ።
10 ሜ
10 ሜ
160
ምEራፍ 11
ስፍሓት ገጻትን ቅጺን ናይ ደረቕ ቅርጺ

ሀ) ቅጺን ስፍሓትን ብትኽኽል ኣለሊኹም ትፈልጡ:
ለ) ስፍሓት ገጻት ናይ ዝኾነ ደረቕ ቅርጺ ትረኽቡ:
ሐ) ቅጺ ናይ ፕሪዝምን ሲሊንደርን ንኽትረኽቡ ትጽቢት
11.1 ግዳማዊ ስፍሓት

ንጥፈት 11.1
1. ነዞም ዝስEቡ ቅርጽታት ተመልከቱ።
ሀ ለ ሐ መ
ሀ) ሓፈሻዊ ኣስማት ናይዞም ቅርጽታት Eንታይ ይበሃልM
ለ) ናይዞም ቅርጽታት ኣስማት ጥቐሱ።
2. ነዛ ትስEብ ቅርጺ ተመልከቱ ለ ሐ
ሀ መ
•
በ ረ
ሸ ሰ
161
ሀ) Eዛ ቅርጺ ክንደይ ጥርዝታት ኣለዉዋM ስመይዎምM
ለ) Eዛ ቅርጺ ክንደይ መላግቦ ኣለዉዋM ስመይዎምM
ሐ) Eዛ ቅርጺ ክንደይ ገጻት ኣለዉዋM ስመይዎምM
3. ናይዛ ሳንዱቕ ንውሓት 4 ሰ.ሜ ጐድና 3 ሰ.ሜ ቁመታ

9 ሰ.ሜ Eዩ።
9 ሰ.ሜ
3 ሰ.ሜ
4 ሰ.ሜ
ሀ) ናይ ሰረታ ስፍሓት ርኸቡ።

ለ) ስፍሓት ናይ ደጋዊ ገጻት ርኸቡ።
ሐ) ድምር ስፍሓት ናይ ኩሎም ገጻት ርኸቡ።
Eዛ ደረቕ ቅርጺ ሰረታ ቅኑE ርቡE ኵርናዓት Eዮም።

ስፍሓት ናይ ሓደ ሰረት ከኣ 4 ሰ.ሜ × 3 ሰ.ሜ = 12 ሰ.ሜ2
ሀ) ስፍሓት ናይ ሰረታ ከኣ 12 ሰ.ሜ2 Eዩ

ለ) ስፍሓት ናይ ደጋዊ ገጻት = ዙርያ ናይ ሰረት × ቍመት
= 2(4 + 3) × 9
= 2(7) × 9
= 14 × 9
= 126 ሰ.ሜ2
ሐ) ድምር ስፍሓት ናይ ኩሎም ገጻት
162
= 24 ሰ.ሜ2+ 126 ሰ.ሜ2
= 150 ሰ.ሜ2
4.
8 ሰ.ሜ
4 ሰ.ሜ
5 ሰ.ሜ
ሀ) ናይ ሰረታ ስፍሓት ርኸቡ።

5.
12 ሰ.ሜ
8 ሰ.ሜ
10ሰ.ሜ
ሀ) ስፍሓት ሰረታ ርኸቡ።
10 ሰ.ሜ
5 ሰ.ሜ
6 ሰ.ሜ
6.
163
ሀ) ስፍሓት ሰረታ ርኸቡ።
11.2 ቅጺ
ንጥፈት 11.2
1.
ሀ) ኣብዛ ተዋሂባ ዘላ ቅርጺ ንጕድኒ ክንደይ ሰናዱቕ

ተደርዲረን ኣለዋM
ለ) ኣብዛ ተዋሂባ ዘላ ቅርጺ ንንውሓት ክንደይ ሰናዱቕ
ሐ) ኣብዛ ተዋሂባ ዘላ ቅርጺ ብድምር ክንደይ ሰናዱቕ ኣለዋ።
2. ነዛ ትስEብ ቅርጺ ተመልከቱ።
ሀ) ኣብዛ ተዋሂባ ዘላ ቅርጺ ንንውሓት ክንደይ ሰናዱቕ

164
ለ) ኣብዛ ተዋሂባ ዘላ ቅርጺ ንጕድኒ ክንደይ ሰናዱቕ
ሐ) ኣብዛ ተዋሂባ ዘላ ቅርጺ ንቍመት ክንደይ ሰናዱቕ
መ) ኣብዛ ተዋሂባ ዘላ ቅርጺ ብድምር ክንደይ ሰናዱቕ
ኣለዋ።
3. Eዛ ተዋሂባ ዘላ ሳንዱቕ ትሕዝቶኣ ወይ ከኣ (ቅጺ)

ክንደይ ይኸውንM
8 ሰ.ሜ
3 ሰ.ሜ
4 ሰ.ሜ
ቅጺ ናይ ፕሪዝምን ስሊንደርን = ስፍሓት ሰረት × ቍመት
በዚ መሰረት ቅጺ ናይዛ ኣብ ላEሊ ተዋሂባ ዘላ ምስሊ

4 ሰ.ሜ × 3 ሰ.ሜ × 8 ሰ.ሜ = 96 (ሰ.ሜ)3
4. ቅጺ ናይዛ ተዋሂባ ዘላ ስሊንደር ርኸቡ።
7 ሰ.ሜ
ጩራ = 7 ሰ.ሜ
ቁመት=10 ሰ.ሜ ቁመት=10 ሰ.ሜ
ቅጺ ናይዛ ስሊንደር = ስፍሓት ናይ ሰረት × ቍመት

= π × (ጩራ)2 × ቍመት
(ሰረታ ክቢ ስለዝኾነ)
165
22
= × 7 × 7 × 10
7
= 22 × 7 × 10
= 1540 ሰ.ሜ3
5. ቅጺ ናይዞም ዝስEቡ ርኸቡ።

ሀ) ናይዛ ቅርጺ ቅጺ ርኸቡ።
14ሰ.ሜ
10 ሰ.ሜ
ለ) ቅጺ ናይዛ ስሊንደራዊት ታኒካ ሒዛቶ ዘላ ፈሳሲ ርኽቡ።
7 ሰ.ሜ
8 ሰ.ሜ
ሐ) ናይዛ ሳንዱቕ ጐድንታት 3 ሰ.ሜ ብ 6 ሰ.ሜ ብ 7 ሰ.ሜ

Eዩ። ቅጺ ርኸቡM
6 ሰ.ሜ
3 ሰ.ሜ
7 ሰ.ሜ
166
መ) ናይዚ ዝስEብ ኩቦ ጕድኒ 4 ሰ.ሜ Eዩ ቅጹ ክንደይ EዩM
4 ሰ.ሜ
ረ) ናይ ሓደ ገዛ ቍመት 9 ሜ ጐድኑ 7 ሜ ንውሓቱ ድማ

8 ሜ Eዩ። ቅጺ ርኸቡ።
ንጥፈት 11.3
1.
12 ሰ.ሜ
4 ሰ.ሜ
10 ሰ.ሜ
ሀ) ስፍሓት ምድሪ ቤት ናይዛ ገዛ ርኸቡ።
ለ) ስፍሓት ናይ ደጋዊ ገጻታ ርኸቡ።
ሐ) ድምር ስፍሓት ናይ ኩሎም ገጻታ ርኸቡ።
2. ናይ ሓደ ክርቢት ሳንዱቕ ቍመት 8 ሰ.ሜ ንውሓት 5
ሰ.ሜ ጕድኒ 7 ሰ.ሜ Eዩ። ቅጺ ርኸቡM
167
3. ናይዛ ስሊንደራዊ ቅርጺ ዘለዋ ታኒካ ጩራ 10 ሰ.ሜ:
ቍመታ ድማ 7 ሰ.ሜ Eዩ። ቅጺ ክንደይ EዩM
ክንደይ ሊተር ማይከ ትሕዝM
10 ሰ.ሜ
7 ሰ.ሜ
4. ቅጺ ናይ ሓደ ኩቦ 27 ሜ3 Eዩ። ጕድኑ ርኸቡM
27ሜ3
168
ምEራፍ 12
ምምዝጋብን ምምስራሕን ሓበሬታ

ሀ) ካብ ከባቢኹም ሓበሬታ ብምEካብ ኣብ ሰንጠረዥ
ተስፍሩን: ግራፍ ትስEሉን ማEከላይ ገምጋም ትረኽቡን:
ለ) ካብ ዝተዋህበኩም ግራፍ መደምደምታ ትህቡ:
ሐ) ናይ ተኽEሎታት ኣምራት ተጠቒምኩም መደምደምታ
ንኽትህቡ ትጽቢት ይግበረልኩም:
12.1 ምEካብን ምምዝጋብን ሓበሬታ

ንጥፈት 12.1
1. ሓሊማ ናይ 10 ተማሃሮ ነጥቢ ብኸምዚ መዝጊባቶ።
ስም Eንግሊዝ ቍጽሪ ስነ ፍልጠት ማሕበራዊ
ትምህርቲ
1. ዓሊ 85 90 70 75
2. ስIዳ 80 75 90 85
3. ብርሃነ 90 85 75 80
4. ጅምዓ 75 80 85 80
5. ዳውድ 95 75 75 85
6. ሳራ 90 75 80 85
7. ዛይድ 80 95 75 80
8. ዓብዱ 85 90 80 75
9. ፋጥና 90 80 70 80
10. ሃይለ 85 90 75 90
169
ሀ) ናይ Eንግሊዝ: ቍጽሪ: ስነፍልጠትን: ማሕበራዊ
ትምህርቲ ነጥቢ ኣብ ግራፍ ኣስፍርዎ።
ለ) ኣብ መንጎ ዝለዓለን ዝተሓተን ዘሎ ፍልልይ ናይ ነፍሲ
ወከፍ ዓይነት ትምህርቲ ርኸቡ።
2. ከም ናይ ሓሊማ ኣገባብ ተጠቒምኩም ናይ 10 ተማሃሮ

ነጥብታት ናይ 4 ዓይነት ትምህርቲ ኣኪብኩም ኣብ ግራፍ
ኣስፍርዎ።
3. Eዚ ሰንጠረዥ Eዚ ኣብ ሓደ ዓመት ናብ ታሪኻዊ ቦታ

ቖሓይቶ ዝበጽሑ ቍጽሪ ሰባት ይነግረና።
ወርሒ ቍጽሪ በጻሕቲ
ጥሪ 150
ለካቲት 250
መጋቢት 300
ሚያዝያ 350
ግንቦት 200
ሰነ 450
ሓምለ 400
ነሓሰ 300
መስከረም 250
ጥቅምቲ 500
ሕዳር 450
ታሕሳስ 200
ነዚ ተዋሂቡ ዘሎ ሓበሬታ ኣብ ባር ግራፍ ስኣሉ።
170
4. Eዚ ግራፍ ኣብ ኣርባEተ ጕጅለ ዝተመደቡ ብዝሒ
ተማሃሮ ይነግረና።
35
30
25
20
15
10
5
0
ሀ ለ ሐ መ
ሀ) ኣየናይ ጕጅለ ዝለዓለ ቍጽሪ ተማሃሮ ኣለዎM
ለ) ኣየናይ ጕጅለ ዝተሓተ ቍጽሪ ተማሃሮ ኣለዎM
ሐ) ድምር ቍጽሪ ተማሃሮ ኣብ ኩለን ጕጅለታት ክንደይ
EዩM
5. Eዚ ግራፍ ቍጽሪ ተማሃሮ ናብ ቤት ትምህርቲ

ክጓዓዙ ከለዉ ዝጥቀምሉ ዓይነት መጓዓዝያ ይነግረና።
500
400
300
200
100
0
ኣጋር ታክሲ ኣውቶቡስ ብሽግለታ
ሀ) ክንደይ ተማሃሮ ኣዉቶቡስ ይጥቐሙM

171
ለ) ኣብቲ ቤት ትምህርቲ ክንደይ ተማሃሮ ኣለዉM
ሐ) ክንደይ ተማሃሮ ብኣጋር ይጓዓዙM
መ) ዝበዝሑ ተማሃሮ ዝጥቐምሉ መጓዓዝያ Eንታይ EዩM
ረ) ኣብ መንጎ ዝበዝሑ ተማሃሮን ዝወሓዱ ተማሃሮን
ዝጥቀምሉ መጓዓዝያ ዘሎ ፍልልይ ክንደይ EዩM
6. ፋጡማ ረስኒ ናይ ሓደ ኣብ ሆስፒታል ዝደቀሰ ሰብ

ብኸምዚ ዝስEብ መዝጊባቶ።
መዓልቲ ሰኑይ ሰሉስ ረቡE ሓሙስ ዓርቢ ቀዳም ሰንበት
ሙቐት ሰውነት 36 37 39 35 38 39 36
ብድግሪ ሴ.ግ
ነዚ ኣብ ግራፍ ስኣልዎ።
ሓዋ ከኣ ብኸምዚ ኣብ ግራፍ ሲIላቶ።
40
39
38
37
36
35
34
33
ለ) ብዝሒ ተሓከምቲ ኣብ ሓደ ማEከል ጥEና:

ወርሒ ግንቦት ሰነ ሓምለ ነሓሰ መስከረም
ብዝሒ ተሓከምቲ 50 35 40 25 30
172
Eዚ ኣብ ሕንጻጽ ግራፍ ኣስፍርዎ።
7. Eዚ ሰንጠረዥ ናብ ሓደ ታሪኻዊ ቦታ ኣብ ውሽጢ 5

ወርሒ ቍጽሪ በጻሕቲ የርEየና።
ወርሒ ግንቦት ሰነ ሓምለ ነሓሰ መስከረም
ቍጽሪ በጻሕቲ 2500 3500 2000 2500 4000
Eዚ ኣብ ሕንጻጽ ግራፍ ክሰፍር Eንከሎ
5000
4000 •
•
3000
• •
•
2000
1000
ግንቦት ሰነ ሓምለ ነሓሰ መስከረም
ለ) ብዝሒ በጻሕቲ ካበይ ናበይ ይውስኽM
ሐ) ብዝሒ በጻሕቲ ካበይ ናበይ ይንኪM
መ) ኣብ ሰነን መስከረምን ዘሎ ፍልልይ ክንደይ EዩM
173
8. Eዚ ሰንጠርዥ ናይ ሓደ መባEታ ቤት ትምህርቲ ብዝሒ
ተማሃሮ የርI።
ዓመተ ምህረት 1996 1997 1998 1999 2000
ብዝሒ ተማሃሮ 30 60 90 180 360
ኣብ ክቢ ግራፍ ክሰፍር ከሎ:
1999
2000
1998
1997
1996
ናይ ቤት ትምህርቱኩም (ካብ ቀዳማይ ክሳብ ሓሙሻይ) ብዝሒ
ተማሃሮ ኣብ ሰንጠዥ ኣስፊርኩም ኣብ ክቢ ግራፍ ስኣልዎ።
9. ናይ ሓደ ከተማ ናይ 6 ወርሒ ሙቐት ከምዚ ኣብ

ሰንጠርዥ ዘሎ ተመዝጊቡ።
ወርሒ ጥሪ ለካቲት መጋቢት ሚያዝያ ግንቦት ሰነ

ሙቐት ብሴ.ግ 18 20 25 32 35 38
ኣብ መስመር ግራፍ ስኣልዎም።
174
10. Eዚ ሰንጠረዥ ኣብ ሓደ ቤት ትምህርቲ ካብ 2001
2004 ናብ ዩኒቨርሲቲ ዝኣተዉ ብዝሒ ተማሃሮ የርEየና።
ዓመት 2001 2002 2003 2004
ብዝሒ ተማሃሮ 60 30 180 90
ሀ) ኣብ ባር ግራፍ ስኣልዎ።
ለ) ኣብ ክቢ ግራፍ ስኣልዎ።
ሐ) ኣብ መስመር ግራፍ ስኣልዎ።
11. Eዚ ግራፍ ኩነታት ሙቐት ሓደ ሕሙም ኣብ

Eንዳሓኪም (ሆስፒታል) የርEየና።
400
390 • •
380 •
370 • •
360 •
350 •
ሰኑይ ሰሉስ ሮቡE ሓሙስ ዓርቢ ቀዳም ሰንበት
ሀ) ሙቐት ሰሉስ ክንደይ ነይሩM
ለ) ሙቐት ሰንበት ክንደይ ነይሩM
ሐ) ዝልዓለ ሙቐት ማዓስ ነይሩM

175
መ) ኣብ መንጎ ዝለዓለን ዝተሓተን ሙቐት ክንደይ ፍልልይ
ኣሎM
12. Eዚ ግራፍ ኣብ ቤት ንባብ ናይ ሓደ ቤት ትምህርቲ ኣብ

ሓደ ሰሙን ዝኣትዉ ብዝሒ ተማሃሮ 5ይ ‘ለ’ የርEየና።
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
ሰኑይ ሰሉስ ሮቡE ሓሙስ ዓርቢ ቀዳም
ሀ) ቀዳም ክንደይ ተማሃሮ ኣትዮምM

ለ) ዝበዝሑ ተማሃሮ ኣበየናይ መዓልቲ ቤት ንባብ ተጠቒሞምM
ሐ) ብድምር ኣብቲ ሰሙን ክንደይ ተማሃሮ ኣትዮምM
176
12.2 ማEከላይ ገምጋማት
ንጥፈት 12.2
1. ነዞም ዝስEቡ ካብ ዝተሓተ ናብ ዝልዓለ ስርEዎም። ኣብ
ማEከል ዝርከብ ቍጽሪ ጽሓፉ።
ሀ) 43 ሜ: 52 ሜ: 49 ሜ
ጅምዓ ብኸምዚ ሰሪሓቶ

43 ሜ: 49 ሜ: 52 ሜ
ኣብ ማEከል ዝርከብ ቍጽሪ 49 ሜ Eዩ።
ለ) 27ሊ: 63ሊ: 80ሊ: 99ሊ 56ሊ

ሐ) 82: 23: 35: 42: 36
መ) 214: 131: 313: 113: 413
ሰ) 81: 61: 91: 21: 71: 51
ረ) 70 ኪ.ግ: 22 ኪ.ግ: 125 ኪ.ግ:
2. ነዞም ዝስEቡ ካብ ዝተሓተ ናብ ዝልዓለ ስርEዎም። ኣብ

ማEከል ዝርከብ ቍጽሪ ጽሓፉ።
ሀ) 80: 60: 70: 50
ሃና ብኸምዚ ሰሪሓቶ።
50: 60: 70: 80
ኣብ ማEከል ዝርኸቡ 60ን 70ን Eዮም።
60 + 70 130
ስለዚ ማEከላይ ቍጽሪ = = 65
2 2
ለ) 70 ኪ.ግ: 20 ኪ.ግ: 125 ኪ.ግ 60 ኪ.ግ
177
ሐ) 80: 61: 91: 21: 71: 51
መ) 70 ኪ.ግ: 20 ኪ.ግ: 120 ኪ.ግ: 40 ኪ.ግ
ኣብ ማEከል ዝርከብ ቍጽሪ ማEከላይ

ሰንጣቒት ይበሃል። ዝበዝሔ ግዜ
ዝተደጋገመ ቍጽሪ ኸኣ ሞድ ይበሃል።
3. Eዚ ሰንጠረዥ ናይ ቍጽሪ ፈተና ኣብ ናይ

ቀዳማይ ሰመስተር ውጺIት ተማሃሮ Eዩ።
ነጥቢ ብዝሒ ተማሃሮ
60 3
65 5
70 4
75 6
80 12
85 7
90 6
95 2
ድምር 45
ሀ) ማEከላይ ሰንጣቒት ነጥቢ ናይዞም ተማሃሮ ክንደይ EዩM

ለ) ዝወሓዱ ተማሃሮ ዘምጽEዎ ነጥቢ ክንደይ EዩM
ሐ) መብዛሕቶም ተማሃሮ ዘምጽEዎ ነጥቢ ክንደይ EዩM
4. Eዚ ሰንጠረዥ Eዚ ናይ ኣቶ ሃይለ ናይ ሓደ ሰሙን Eቶት
የርEየና።
178
መዓልታት ናቕፋ
ሰኑይ 200
ሰሉስ 210
ሮቡE 230
ሓሙስ 250
ዓርቢ 220
ቀዳም 240
ሰንበት 190
ድምር
ናይ ኣቶ ሃይለ ገምጋም Eቶት ኣብ መዓልቲ ክንደይ EዩM
12.3 ተኽEሎታት
ንጥፈት 12.3
1. Eዚ ሰንጠረዥ ኣብ ሓደ ናይ ብሕቲ ቤት ትምህርቲ
ዘሎዉ ብዝሒ ተማሃሮ የርI።
ክፍሊ ብዝሒ ተማሃሮ

ቀዳማይ 120
ካልኣይ 110
ሳልሳይ 100
ራብዓይ 90
ሓሙሻይ 80
ድምር 500
ሀ) ሳልሳይ ክፍሊ ክንደይ Iድ ናይቶም ተማሃሮ EዮምM

ለ) ቀዳማይ ክፍሊ ክንደይ Iድ ናይቶም ተማሃሮ EዮምM
179
ሐ) ካልኣይን ራብዓይን ክፍሊ ክንደይ Iድ ናይቶም
ተማሃሮ EዮምM
መ) ቀዳማይን ሓሙሻይን ክፍሊ ክንደይ Iድ ናይቶም
ተማሃሮ EዮምM
ረ) ኩሎም ተማሃሮ ተኣኪቦም ከለዉ ሐንቲ ኵUሶ
Eንተደርበኹም ሳልሳይ ክፍሊ ናይ ምህራም Eድልኩም
ክንደይ EዩM
2. ሓንቲ ዳዶ ንላEሊ Eንተደርቢናያ:
ሀ) 1 ነጥቢ ዘለዋ ላEለዋይ ገጽ ናይ ምርኣይ ተኽEሎ

ክንደይ EዩM
ለ) {1 ወይ 2 ወይ 3 ወይ 4 ወይ 5 ወይ 6} ነጥቢ ዘለዎ
ገጽ ናይ ምርኣይ ተክEሎ ክንደይ EዩM
ሐ) 7 ነጥቢ ዘለዋ ገጽ ናይ ምርኣይ ተኽEሎ ክንደይ EዩM
3. ኣብ ሓደ ባኮ 3 ቀያሕትን 2 ቀጠልያን ዓረር ተሓዋዊሰን

ኣለዋ። ከይረኣና ሓንቲ ዓረር Eንተ ኣውጺEና:
ሀ) ቀጠልያ ዓረር ናይ ምርካብ Eድልና ክንደይ EዩM
ለ) ቀይሕ ዓረር ናይ ምርካብ Eድልና ክንደይ EዩM
4. ብ 1: 2: 3 ተጠቒምኩም በዓል ሰለስተ ኣሃዝ ቍጽሪ ኣብ

ካርድታት ጽሓፉ። ኣብ ሓደ ባኮ ኣክብዎም
180
ሀ) ክንደይ ካርድታት ጺሒፍኩምM
ለ) 123 ዝተጻሕፎ ካርድ ንምውጻE ዘሎኩም Eድል
ክንደይ Eዩ
5. 10 ሳንቲምን 25 ሳንቲምን ንላEሊ ደርብይወን። Eንታይ
ኣርEየናኹምM
ነርባEተ ተማሃሮ ከምዚ ኣርEየንOም

ተማሃሮ 10 ሳንቲም 25 ሳንቲም ክሊቲU
ብርክቲ ሰራዊት ሰራዊት (ሰ: ሰ)
ጅምዓ ሰራዊት Eንስሳ (ሰ: E)
ዓብዱ Eንስሳ ሰራዊት (E: ሰ)
ብርሃነ Eንስሳ Eንስሳ (E: E)
ሰ = ማለት ሰራዊት ማለት Eዩ።
E = ማለት Eንስሳ ማለት Eዩ።
ሀ) ብድምር ክንደይ ተኽEሎታት ኣሎM
ለ) ሰE ንምርካብ ክንደይ ተኽሎታት ኣሎM
ሐ) EE ንምርካብ ክንደይ ተኽሎታት ኣሎM
ንጥፈት 12.4
1. ናይ 30 ተማሃሮ Eድመ ሓቲትኩም:
ሀ) ኣብ ሰንጠረዥ ኣስፍርዎ።
ለ) ኣብ ግራፍ ኣስፍርዎ።
181
2. ኣዚ ሰንጠርዥ ናይ ሓደ ምርIት ብዝሒ ተዓዘብቱ የርI።
ምርIት 1ይ 2ይ 3ይ 4ይ 5ይ
ብዝሒ ተዓዘብቲ 3600 300 600 900 1800
ኣብ ክቢ ግራፍ ኣስፍርዎ።
3. ናይ ሓደ ተመሃራይ ናይ 6 ናይ ቍጽሪ ፈተና ውጺIት

ካብ 40 ከምዚ ኣብ ሰንጠርዥ ተመዝጊቡ ዘሎ Eዩ።
ፈተና 1ይ 2ይ 3ይ 4ይ 5ይ 6ይ
ውጺIት 28 20 25 33 31 38
ኣብ መስመር ግራፍ ስኣልዎም።
4. ናይ 10 ተማሃሮ ካብ 10 ናይ ቍጽሪ ፈተና ውጺIት 5: 7:

8: 6: 5: 8: 10: 9: 8: 4 Eዩ።
ሀ) መብዛሕቶም ተማሃሮ ዘምጽEዎ ነጥቢ ክንደይ EዩM

ለ) ማEከላይ ሰንጣቒት ነጥቢ ናይዞም ተማሃሮ ክንደይ EዩM
ሐ) ማEከላይ ገምጋም ነጥቢ ናይዞም ተማሃሮ ክንደይ EዩM
182
5. ስIቡ ተዋሂቡ ዘሎ ግራፍ መጠን ሙቐት ናይ ሓደ ሰሙን
ኣብ ብጽE የርI።
50
45
ሙቀት ብዲግሪ ሰንቲግረይድ
40
35
30
25
20
15
10
ሰኑይ ሰሉስ ረቡE ሓሙስ ዓርቢ ቀዳም

ናይ ሰሙን መዓልታት
ሀ) ኣበየናይ መዓልቲ ዝለዓለ ሙቐት ነይሩM

ለ) ቀዳም ዝነበረ መጠን ሙቐት ክንደይ EዩM።
ሐ) ኣብ መንጎ ዝለዓለን ዝተሓተን መጠን ሙቐት ዘሎ
ፍልልይ ክንደይ EዩM
መ) ማEከላይ ገምጋም ሙቐት ናይቲ ሰሙን ክንደይ EዩM
6. 10 ሳንቲም: 25 ሳንቲምን 50 ሳንቲምን ንላEሊ

ደርብይወን። Eንታይ ኣርEየናኹምM
ን8 ተማሃሮ ከምዚ ኣርEየንOም
183
ተማሃሮ 10 25 50 ሰለስቲU
ሳንቲም ሳንቲም ሳንቲም
ብርክቲ ሰራዊት ሰራዊት ሰራዊት (ሰ: ሰ: ሰ)
ጅምዓ ሰራዊት ሰራዊት Eንስሳ (ሰ: ሰ: E)
ዓብዱ ሰራዊት Eንስሳ ሰራዊት (ሰ: E: ሰ)
ብርሃነ Eንስሳ ሰራዊት ሰራዊት (E: ሰ: ሰ)
ሱለማን Eንስሳ Eንስሳ ሰራዊት (E: E: ሰ)
ሓሊማ Eንስሳ ሰራዊት Eንስሳ (E: ሰ: ሰ)
ለምለም ሰራዊት Eንስሳ Eንስሳ (ሰ: E: E)
ሓጐስ Eንስሳ Eንስሳ Eንስሳ (E: E: E)
ሀ) ብድምር ክንደይ ተኽEሎታት ኣሎM

ለ) ሰEE ንምርካብ ክንደይ ተኽሎታት ኣሎM
ሐ) EEE ንምርካብ ክንደይ ተኽሎታት ኣሎM
መ) ሰEሰ ንምርካብ ክንደይ ተኽሎታት ኣሎM
ረ) EEሰ ንምርካብ ክንደይ ተኽሎታት ኣሎM
184

Maths For Grade 5

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Maths For Grade 5

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

A²S „íXqV

All rights reserved; no part of this publication may be reproduced,

This book is written by the Ministry of Education, Department of

The Ministry of Education gratefully acknowledges the assistance

• Curriculum Core Team members

Printed in 2010 by Sabur Printing Services, Asmara, Eritrea.

ኣብዚ ደረጃዚ ተማሃሮ ቍጽርታት ክሳብ ዓዲ ቢልዮን

ኣብዛ መጽሓፍ’ዚኣ 12 ምEራፋት ኣለዋ። ኣብ ነፍሲወከፍ

Eዚ ሸትU ክወቅE መታን ተማሃሮ ኣብዛ መጽሓፍ ዘለው

ኣብ መወዳEታ ናይዛ ተዳልያ ዘላ መጽሓፍ ዝኾነ ክመሓየሽ

1.1 ምንባብ: ምጽሓፍ: ምውድዳር።

1. ሓደ ናይ መጓዓዝያ ትካል ነዘን ዝስEባ ዘመናውያን

ሀ) Eታ ዝኸበረት መኪና ኣየነይቲ EያM

3. ካብዞም ኣብ ተራ ቍጽሪ 2 ዘለዉ ቍጽርታት:

4. ነዞም ዝስEቡ ሸውዓተ ካርድታት Eንዳላገብኩም 7 ኣሃዝ

ንኣብነት ኣነ ነዚOም ጽሒፈ።

5. በዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ማለት 5 : 6 : 2 : 3 : 8

6. ነዞም ዝስEቡ 7 ካርድታት Eንዳጋጠምኩም:

ሀ) ካብ 700:000 ዝዓብዩ 3 ዝተፋላለዩ ቍጽርታት ጽሓፉ።

ለ) ካብ 3:000:000 ዝንEሱ 3 ዝተፋላለዩ ቍጽርታት ጽሓፉ።

ሐ) ካብ 5:000:000 ዝዓብዩ: ካብ 6:000:000 ዝንEሱ 3

8. ነዞም ዝስEቡ ብቍጽሪ ጽሓፉ።

9. ነዞም ዝስEቡ ቍጽርታት ብፊደል ጽሓፉ።

11. ኣብዞም ዝስEቡ “7“ ዓዲ ክንደይ ይውክልM

12. ነዞም ዝስEቡ ዘርዚርኩም ጽሓፉ።

13. ነዞም ዝስEቡ ጠርኒፍኩም ጽሓፉ።

15. ቀጺሎም ዝመጹ ቍጽርታት ጽሓፉ።

16. ቀጺሎም ዝመጹ ቍጽርታት ጽሓፉ።

17. ነዞም ዝስEቡ > ወይ < ወይ = Eናበልኩም ኣወዳድሩ።

ሓትነኣን ክንደይ ናቕፋ ተቐቢላM

ኣስቴር: ንጋድም ደሚራቶ።

2. ነዞም ዝስEቡ ደምሩ።

መ) 3545 ረ) 1235 ሰ) 3598

3. ነዞም ዝስEቡ ንትኹል ሰሪEኩም ደምሩ።

5. ነዞም ዝስEቡ ኣጕድሉ።

2. ስIቦም ዝመጹ ቍጽርታት ጽሓፉ።

3. ነዞም ዝስEቡ ብኣሃዝ ጽሓፍዎም።

4. ነዞም ዝስEቡ ስርሑ።

ሀ) 80013 ለ) 674502 ሐ) 54021

መ) 40:050 - 25:469 ረ) 9:576 + 895

5. ኣብ ሓደ ባኮ 6345 መጻሕፍቲ ኣሎ። ካብዚ 3016 ናይ

6. ሃይሉ ብ990:800 ናቕፋ ገዛ ገዚU። ኣብ ጅብU ድማ

7. በረኸት ኣብ ቀዳማይ ፍርቂ ዓመት ፈተና ድምር ናይ ኩሉ

8. መሸጣ ዋጋ ናይ ሓንቲ ገዛ 2:175:000 ናቕፋ ተገሚቱ።

ትጽቢት ዝግበረሎም ውጽIታት ምህሮ

3. ሓንቲ ዓባይ ባኮ 144 ጥራዝ ትሕዝ።

4. ነዞም ዝስEቡ ኣርብሑ።

መ) 934 ረ) 752 ሰ) 697

ቀ) 563 በ) 672 ተ) 549

5. ነዞም ዝስEቡ ብሓጺር ኣርብሑ።

ክንደይ ናቕፋ መጻሕፍቲ ብልጫ ወሲዱM

ኣሕመድ ብኸምዚ ዝስEብ መሊስዎ።

ነፍሲ-ወከፍ ተማሃራይ ዋጋ 850 ናቕፋ መጽሓፍ ተሸሊሙ።

4824 ÷24 መጀመርታ 48 ን 24 ንመቕሎ።

3. ወይኒ 32 ኣባጊE ብሓደ ዓይነት ዋጋ ሸይጣ: ብድምር

4. ኣብ ሓንቲ ዓባይ ቤት ትምህርቲ 3120 ተማሃሮ ኣለዉ።

5. ሓንቲ ቤት ጽሕፈት ን 234 ሰራሕተኛታት ኣብ ወርሒ

2. ነዞም ዝስEቡ ሕውስዋስ ተግባራት ስርሑ።

2.3 ዝዓበየ ናይ ሓባር ረቛሕን

ረቛሕን ርባሕን (Factors and Multiples)

ጅምዓ: ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሓቶ።

3. መምህር ቀጺለን ነዛ ትስEብ ሕቶ ሓቲተነOም።

ሰናይት: ብኸምዚ ዝስEብ ሰሪሓቶ።