ኬዝቲም መሰረት ዝገበረ ትልሚ

CASE TEAM -BASED PLAN

ናይ ኦፒዲ ዓመታዊ ትልሚ 2013 ዓ/ም
OPD ANNUAL PLAN
FOR EFY 2013

ናይ ሆስፒታል ሽም ለምለም ካርል

Hospital Name lemlem Karl
ናይ ሆስፒታል ዓይነት ሓፈሻዊ
Hospital type General
ዞባ ደቡብ
Zone south
ክልል ትግራይ
Region Tigray

ሰነ 2012 ዓ.ም
Contents
ምዕራፍ-1-መእተዊ......................................................................................................................................4
1.1 ሓፈሻዊ ኩነታት ኬዝቲም.......................................................................................................................4
ክፍሊ ሓደ፡ ምድላው ዓመታዊ ትልሚ...............................................................................................................4
ምክያድ ስትራተጂካዊ ትንተና (Situational Analysis)...................................................................................4
ሕሉፍ ገምጋም.............................................................................................................................................4
ገምጋም ሕሉፍ ዓመት (Performance Review)........................................................................................4
እንታይነት ልምዓት ሰራዊት ዝምልከት............................................................................................................7
ፈፀምቲ ሓይልታት ኬዝቲም.........................................................................................................................7
ኣብ ምህናፅ ሰራዊት ልምዓት ዝነበሩ ማሕንቖታት...............................................................................................8
2. 1 ናይ ሕሉፍ ዓመት ዝተነፀሩ ማሕንቖታት.......................................................................................................8
ኣብ ኣተሓሳስባን ኣረኣእያን ተግባርን...............................................................................................................8
ኣብ ፕሮሰስ ካውንስል/ማናጅመንት ኮሚቴ/..................................................................................................8
ዝተነፀሩ ማሕንቖታት መሰረታዊ ውዳበ........................................................................................................8
ኣብ ሰራሕተኛታትን ኣባላት ውድብን ዝተነፀሩ ማሕንቖታት...............................................................................8
ኣብ ላዕለዎት ሰብ ሙያ...........................................................................................................................9
ዋሀዮ ኣመራርሓን ኬዝቲማት መተሓባበርቲን ዝነበሩ ማሕንቖታት.......................................................................9
2.2. ኣብ ክእለት ዘለዉ ማሕንቖታት..............................................................................................................9
2.3. ኣብ አወዳድባ ዝነበሩ ማሕንቖታት........................................................................................................10
2.4. ኣብ ቀረብ.......................................................................................................................................10
2.5. ኣብ ኣሰራርሓን ኣወፋፍራን..................................................................................................................11
2.6. ኣብ ቴክኖሎጂ ኣጠቓቕማ...................................................................................................................11
3. ምድላው ምዕራፍ....................................................................................................................................11
3.1. ትልሚ 2012 ዓ.ም ዝምልከት.............................................................................................................11
ኣብ ምድላው ምዕራፍ ዝተሰርሑ ስራሕቲ......................................................................................................11
3.2. ናይ ኬዝቲም ልምዓታዊ ሰራዊት...........................................................................................................12
3.3. ፈፀምቲ ዓቕሚ ምድላው....................................................................................................................12
3.4. መደብ መሰረት ዝገበረ ህንፀት ምክያድ...................................................................................................12
4. ሽቶታት ደገፍን ክትትልን...................................................................................................................13
ኣብ ሕብረተሰብ ዝተነፀሩ ማሕንቖታት.......................................................................................................27
4.ሓፈሻዊ መረዳእታ ኬዝቲም (CASE TEAM PROFILE)..........................................................................27
4.1 ኣብ ኬዝቲም ዝግልገል በዝሒ ህዝቢ .................................................................................................27
4.2. በዝሒ ኬዝቲም (Employees in the case team.................................................................................13
4.3. ኣብ ኬዝቲም ዝወሃቡ ዓይነት ግልጋለታት (Type of services provided by the case team ..................14
..............................................................................................................................................................15
5. ብርኪ 2 ትካላዊ ዳህሳስ (ORGANIZATIONAL ASSESMENT):-.......................................................15
5.1. ልኡኽ Mission.............................................................................................................................15
5.2. ራእይ Vision...............................................................................................................................15
1
 5.3. ፀጋታትን እምነታትን (Core Values and Belifs).................................................................................16
5.4 ጥንኩር፣ ድኹም፣ ምችውን ስግኣትን ዳህሳስ (SWOT Analysis)..............................................................17
5.5. ይግብኣኒ በሃልቲ አካላት ትንተና (Stakeholders analysis):....................................................................22
5.6. ቀንዲ ቀንዲ ማሕንቖታት ትንተና (Key bottlenecks Identification)......................................................24
ስትራቴጂ (STRATEGY):.......................................................................................................................33
ሆስፒታል ናይ ተገልገልቲ ፀጋታት ትንተና/Customer Value Proposition:......................................................33
ስትራቴጂያዊ ናይ ትኹረት ኣንፈታትን ውፅኢቶምን (Strategic Themes and Strategic Results)........................33
ዓውደ ትኹረት 1፡ ውሕስናን ጥዕናን ንኹሉ /Healthy lives and well-being for all/....................................33
ዓዉደ ትኹረት 2፡ ምርግጋፅ ዓርሰ እምነት ሕብረተሰብ /Inhance community confidence/............................35
ዓውደ ትኹረት 3፡ ምክልኻል ሓደጋታት ጥዕና ሕብረተሰብ /Protect people from health emergencies/..........36
ዓውደ ትኹረት 4፣ ስግግር መራሕቲ ስድራ /Transform households/..........................................................37
6.3. ስትራቴጂክ አመለኻኽታ /Strategic perspectives/..............................................................................38
1. ብርኪ 3.ትካለዊ ስትራተጂካዊ ሽቶታት (STRATEGIC OBJECTIVES)............................................39
ብርኪ 4፡ ስእላዊ መግለፂ ዝተጠቓለለ ትካላዊ ስትራተጂካዊ ሽቶታት (STRATEGIC MAP)...................................51
ምዕራፍ ክልተ፡ ናይ ትግበራ ምዕራፍ................................................................................................................52
ብርኪ-5. መለክዕታት ኣፈፃፅማ ስራሕን ዒላማታትን (PERFORMANCE MEASURES)..................................52
ብርኪ 6. ቀንዲ ቀንዲ ዒላማታት፤ ስትራተጂካዊ ተበግሶታትን ተግባራትን (MAIN TARGETS, STRATEGIC
INITIATIVES AND ACTIVITIES).................................................................................................61
ምዕራፍ ሰለስተ፡ መጠቓለሊ ምዕራፍ...............................................................................................................74
11. መጠቓለሊ (CONCLUSION):........................................................................................................117
12. ኣብ ናይ ሆስፒታል ዓመታዊ ትልሚ ዝተሳተፉ/ዝነበሩ...................................................................................117

ምዕራፍ-1-መእተዊ
ጥዕና ንዕብየትን ማሕበራዊን ኢኮኖሚያዊም ሐንቲ ሃገር መሰረት`ዩ፡፡ ጥዕና ማለት ብኣካልን ኣእምሮን
ማሕበራዊ ጉዳያትን ጡዑይ ኮይንካ ምርካብ ዘጠቓለለ`ዩ፡፡ ጥዑይን መፍረያይ ዜጋን ዘለዋ ሃገር
ብኢኮኖሚ ድልድልትን ጠንካራን እያ ትኸውን፡፡ ሃገርና ኢትዮጵያ ኣብ ዝቕፅል 5 ተ ዓመት ካብ ዘላቶ
መስመር ድኽነት ወፂኣ ናብ ማእኸላይ እቶት ዘለወን ሃገራት ንምስግጋርን ኢንዳስቲሪ ዝምርሖ ፖለቲካ
ኢኮኖሚ ንምህናፅ ትራባረብ ኣላ፡፡ጥዕና ኣብ ህንፀት ፖለቲካል ኢኮኖሚ ሃገርና ወሳኒ ተራ ኣለዎ፡፡

1
ምኽንያቱ ኩነታት ጥዕና ሕ/ሰብ ወሳኒ መዐቀኒ ፖለቲካል ኢኮኖሚ ሓንቲ ሃገር ብምኻኑ ጉልበት
ህዝብን ብሱል ኣእምሮን ዝወነነን ጥዕናኡ ዝተሓለወን ሕበረተሰብ ምፍጣር ይግባእ፡፡

1.1 ሓፈሻዊ ኩነታት ኬዝቲም

ተማላለስቲ ሕክምና ክፍሊካብ ዋና መአቲዊ በሪ የማናይ ገፅ ኣብ መንጎ ላባራቶሪን ላይዘን ክፍሊ
ዝርከብ እንትኪውን ኣብ እቲ ኬዝቲም ወሽጢ 8+ነርሰታትን፣3+ ጂፒደክተርትን 4+
ስፐሻሊስትን፣3 ናይ ሳይካትሪክ ባዓል ሞያን ሓደ ራነር 2 ፅሬት ይርከብዎ፡፡ከምኡእውን ሳይካትሪ
ኦፒድ ኣብ መንጎ DIS ፋርማሲ ፊዝዮትራፕ ይርከብ፡፡
ኬዝቲምና ብድምር 21 ሓይሊ ሰብ (ቀዋሚ ሰራሕተኛ)ኣለዎ::ብመንፅር ፆታ እንትርአ 38.1%
ኣንስታይ 61.9% ተባዕታይ እዩ ዘሎ፡፡

ክፍሊ ሓደ፡ ምድላው ዓመታዊ ትልሚ

ምክያድ ስትራተጂካዊ ትንተና (Situational Analysis)
ሕሉፍ ገምጋም
ገምጋም ሕሉፍ ዓመት (Performance Review)
ብመንፅር ምምሃርን ዕብየትን

ምምሕያሽ ዓቕሚ ልምዓታዊ ሰራዊት ሰራሕተኛን ኣመራርሓን (Improve Health Development Army)

• ኬዝቲምና 21 ሓይሊ ሰብ ኣለና ካብኡ 100% ኣባል ውድብ እዩ::

• ኩነታት ኣወዳድባና እንትንርኢ እንተለና 1 ዋህዮ 2 ኔትወርክን ኣለዋና::

• ኬዝፕረዘንተሽን ጥዕና ኣስተምህሮን ብዝግባእ ተኻይዶም እዮም::

• ናይ ኬዝቲምና ስብሰባ ከይተቆራረፀ በቢ 2 ተ ሰሙን ኣካይድና ኢና

• ብመተሓባበሪ ብ 2 ሰሙን ፣ ንኔትወርክን ድጋፍን ክትትልን ይዋሃብ እዩ

• ኣብ ሰራሕተኛ ዝተረኣየ ናይ ናተይነት ስምዒት

1
 • ኣብ መብዛሕትኡ ሰራሕተኛ ዝሓሸ ኣግባብ ኣጠቓቕማ ሰዓት ከም ዝነበረ

• ንሓደሽቲ መምርሕታት ብድልየትን ብዓርሰ ተበግሶ ጌሩ ምቕባል

• ዕግበት ተገልገልቲ ብሓሳብ መውሀቢ ደብተር፣ ሳንዱቕን መጠይቕን ምዕቃን

• ሰልጢኑ ዝመፀ ሰራሕተኛ ተመሊሱ ንከሰልጥን ምግባር

• ናይ ኬዝቲም መተሓባበርትን ሞርኒግሰሽን /morning session/ ምክያድ

• ንፁህን ንዓይኒ ሰሓቢን ዝኾነ ከባቢ ምህላው

• ኬዝቲምና ደም ብምልጋስን ካልኦት መርኣያ ኬዝቲም ምዃንን ናይ ደምኣቕርቦት ፀገም ክቃለል ምግባርን

• ማሽናት ከይበላሸዉ ግቡእ ዝኾነ ቅድመን ድሕረን ጥንቃቐ ምግባር

• ውፅኢት ሰራሕተኛታት ብ BSC መሰረት ምዃኑ

• ዓማውልና መሰሎምን ግብኦምን ክፈልጡ ምግባር

ኣብ ዝሓለፉ 11 ኣዋርሕ ኣብ ተግባር ምዕራፍ ዝተሰርሑ ስራሕቲ

ሕድሕድ ምዕራፍ EHSTG ኣብ ፍፃመ 11 ወርሒ 2012 ኦፒዲ ኬዝቲምናን ትልሚ 2013 ን ዓ/ም

ምዕራፍ በዝሒ ስታንዳርድ ዝተማለአ ፍፃመ 12 ኣዋርሕ

ተመላለስቲ ግልጋሎት ማናጅመንት 7 6 85.7%
ሜዲካል ሪኬርድ ማናጅመንት 8 6 75%
ነርሲንግ ማናጅመንት 10 10 100%
ሜዲካል እኩፕመንት ማናጅመንት 11 8 72.7%
ክትትልን ፀብፃብን 7 7 100%
ማእኸላይ ዉፅኢት ብኣንፃር ስታንዳርድ 86%
43 37

ሕምብርቲመደብ ግልጋሎት ኪፒኣይ ዝፅብፀበሉግዘ ሽቶ 2012 ፍፃመ 2012

ዓቅሚስራሕትና

ተገልጋላይ ኣብ ልዕሊ KPI- 27 ወርሒ 500 1500

ንኣመራርሓን

ዶክተር

ተገልጋላይ ኣብ ልዕሊ ነርስ KPI- 28 ወርሒ 45 104

1
እንታይነት ልምዓት ሰራዊት ዝምልከት
ልምዓት ሰራዊት ማለት ንሓደ ዕላማ ዝተወደበ፣ ልምዓታዊ ኣተሓሳስባ፣ ኣራእያን ተግባርን ዘለዎ፣ትሉም
መደብ ሒዙ ዝወፍርን ጋንታዊ ኣተሓሳስባ ዘሎዎ ሓይሊ፣ መገልገላይነት ስምዒትን ኣታሓሳስባን ዘሎዎን
ንክራይ ኣካብነት ኣተሓሳስባን ተግባርን ብትረት ዝቃለስ እዩ፡፡

ፈፀምቲ ሓይልታት ኬዝቲም

 መሰረታዊ ዋህዮ /ናይ ውድብ ክንፊ/
 ሰራሕተኛታት /ናይ መንግስቲ ሰራሕተኛ/ ናይ መንግስቲ ክንፊን
 ናይ ህዝቢ ክንፊን እዮም
ኣብ ምህናፅ ሰራዊት ልምዓት ዝነበሩ ማሕንቖታት
 ኣብ ኣተሓሳስባ፣ ኣረኣእያን፣ ኣተሓሳስባ ተግባርን ክራይ ኣካብነትን
 ኣብ ክእለት
 ኣብ ኣወዳድባን ቀረብን
 ኣሰራርሓን ኣወፋፍራን
 ኣብ ተክኖሎጂ ቀረብን ኣጠቃቅማን ዝምልከት

2. 1 ናይ ሕሉፍ ዓመት ዝተነፀሩ ማሕንቖታት

ኣብ ኣተሓሳስባን ኣረኣእያን ተግባርን

ኣብ ፕሮሰስ ካውንስል
 በቢ ርብዒ ዓመቱ ዝካየድ ህዝባዊ ኮንፎረስ ምስታፍ
 ናይ ሆስፒታል እቶት ንክድንፍዕ ሓደሽቲ ምህዞታት ምትእትታው

ዝተነፀሩ ማሕንቖታት ዋህዮ ውዳበ

 ኣባላት ኣብ ምህናፅን ክፍተት ምህላው
 ዋህዮ ውዳበታት በብጊዜኡ ኣኼባታት ዘይምክያድ
 ንሓደሽቲ ኣባላት ህንፃን ፕሮግራምን ዘይምሃብ

1
ኣብ ሰራሕተኛታትን ኣባላት ውድብን ዝተነፀሩ ማሕንቖታት
 ዘይምቅልላስ(ደርባዊ ቃልሲ ምፍራሕ፤ ምክእኣል፣ ምስኽኻፍ፣ምልስላስ፣ምትሕዝዛል) ኣራኣእያ
ክራይ ኣካብነት፣ ዘይምውፋይ፣ሳዓታት ምፅብፃብ፣ ምንፅርፃር፣ ምጉባዕ፣ ምድኻም ስሚዒት
መገልገላይነትን ትሑት ሃገራዊ ፍቕሪን ምሕላውን
 ስልጠና ምጭንጫንን ስልጠና ብኣንፃር ገንዘብ ምርኣይ፣ ናብ ኔትወርክታት ወሪድካ ዝግበር ደገፍ
ምቁርራፅን ብኣተሓሳስባ ቀልቢ ዘይምግባርን፣ ህንፀት ሰራዊት ናይ ሓደ ጊዜ ስራሕ ጌርካ ምርኣይ፡፡
 ውሽጣዊ እቶት ክዓቢ ኣብ ምግባር ክፍተት ምህላው፡፡
 መንግስታውን ውድባውን ስራሕቲ ፈላሊኻ ምርኣይ::

ኣብ ላዕለዎት ሰብ ሙያ
 ብኹለመዳይ ምንቅስቓስ ነቲ ታሕተዋይ ሰራሕተኛ መርአያ ዘይምኻን
 ኣብትሕተኻ ዘሎ ሰራሕተኛ ክፍተት ምህላው እናረአኻን እናሰምዕኻን ከም ዘይርአኻ ምሕላፍ
 ንተገልገልቲ ዓቕሚኻ ፀንቂቕኻ ዘይምግልጋል (ምኽንያት ምብዛሕ)
 ናይ ተገልገልቲ ጥርዓን ብእዋኑ መፍትሒ ዘይምሃብ
 ካብ ተሓታታይነትን ተጠያቕነትን ዓርስኻ ምግላል

ዋሀዮ ኣመራርሓን ኬዝቲማት መተሓባበርቲን ዝነበሩ ማሕንቖታት

 ናይ መተሓባበርቲ ምክትላት ዘይምብቓዕ
 ኣብ ኬዝቲማት ዘለዉ ፎካል ፐርሰን ስራሕን ሓላፍነቶምን ክዋፅኡ ዘይምግባር
 ንዝወሃቡካ ክፍተታት ንምቕባል ድሉው ዘይምኻንን ናብ ተግባር ዘይምቕያርን
 ዋህዮ ኣመራርሓታት ኣብ ኩለመዳይ ንጥፈታት መርአያ ኾይንኻ ዘይምረካብ

2.2. ኣብ ክእለት ዘለዉ ማሕንቖታት

 ትሑት ኣጠቓቕማ ቴክኖሎጂታት ኣብነት ምስ ኮምፒተርን ኢንተርኔትን ክእለት ዝተኣሳሰረ ፀገም ምህላው፡፡
 ክእለት ኣመራርሓ ብፍላይ ኣብ ምትላም፣ ፈፀምቲ ዓቅምታት ምድላው፣ ደገፍን ክትትል ኣብ ምግባር፣ ብሉፃት
ተሞኩሮታት ኣብ ምግፋሕን ምስናድን፣ ሓቀኛን ዝተማለአን ስራሕቲ ፀብፃባት በቢደረጅኡ ዘይምልኣኽ::
 ስራሕቲ ዓቅሚ ምዕባይ እንፍፅመሉ ምህዞ ብዝተጠናከረ መንገዲ ዘይምትእትታው (ውሽጣዊ ፈተና
ንሰራሕተኛታት ዘይምሃብ)፡፡
 በቢ ደረጁኡ እኹል ኣፍልጦ ብዛዕባ ዕላማታት ሽቶታት 5 ተ ዓመት ልምዓት (HSTP2) ዘይምህላው::
 ሞያዊ ክእለት አብ ባዕል ሞያ ጥዕናን ድጋፍ ወሃብቲን ዘለዉ ሰራሕተኛታት ክፍተት ምህላው፡፡

1
  ክፍተት ኣብ ኣተሓሕዛ መረዳእታ፤ ፀብፃብ ምፅብፃብ፤ምትንታን ምጥቓምን፤ ዝሰልጠኑ ክኢላታት ዓቅሚ ፈጢሮም
ተመሊሶም ከሰልጥኑ ዘይምግባር፡፡

2.3. ኣብ አወዳድባ ዝነበሩ ማሕንቖታት

 መደባት ብዝተዋደደ ዘይምትእስሳርን ዘይምውዳብን፣ ብጋንታዊ ተወዲብኻ ኣብ ምስራሕ ምሉእነት ምህላው::
 ፅበት ስፐሻሊስቲ ክፍሊ ምህላው

2.4. ኣብ ቀረብ
• ሕፅረት ውሽጣዊ ማቴሪያላት ኬዝቲም፣ ናውቲ ፣ዲጂታል መዐቀኒ ፀቕጢ ደምን ምህላው::
• ሕፅረት ሰብ ሞያ Nurses

2.5. ኣብ ኣሰራርሓን ኣወፋፍራን

• መምርሕን ኣሰራርሓን ኩሉ ሰራሕተኛ ዘይምፍላጥን ክፈልጦ ዘይምግባርን
• በቲ ዝወፀ ትልሚ ዘይምምራሕን ሰራሕን ሰራሕተኛን ዘይምርኻብን
• ኣብ ዝተወሰና መደባት ኣትኹሪኻ ምውፋር
• መደባት እንትፍፀሙ ምትሕግጋዝን ምትክካእን ዘይምግባር
• መስርሕ ሰንሰለታዊ ስርዓት ርክብ ዘይተከተለ መንገዲ ምኻድ

2.6. ኣብ ቴክኖሎጂ ኣጠቓቕማ

• ናይ ኮምፒተራትን ማሽናትን እኹል ክትትል ፅሬት ዘይምግባር
• እኹል ዝኾነ ናይ ቴክኖሎጂ ዓቕሚን ክእለትን ዘይምህላው

3. ምድላው ምዕራፍ
3.1. ትልሚ 2012 ዓ.ም ዝምልከት

ኣብ ምድላው ምዕራፍ ዝተሰርሑ ስራሕቲ

ኣብ ምድላው ምዕራፍ (ሓምለ-መስከረም/2012) ኩሎም መደባትና ኣብ ፅላል ቑልፊ መደብ ህንፀት ልምዓት ጥዕናን
ምፍፃም ትልሚ ወፂኡ እዩ:: ንህንፀት ልምዓት ሰራዊት ዝሕግዙ ዝተፈላለዩ ውዳበታት ከም ኔትወርክ፣ ኬዝቲም፣
ዋህዮ፣ ቀፃልነት ንክህልዎ ተገይሩ እዩ:: በዚ መሰረት ውን መዳባትና ንምፍፃም ውዕይ ምንቅስቓስ እናተገበረ ከም
ዝፀንሐ ዝፍለጥ ኮይኑ ነዚ ዘማእኸለ ሓበራዊ ገምጋም እናተገበረ ፀኒሑ እዩ::
ዋህዮ፣ ኔትወርክ፣ ውልቀን ኩለን ኮሚቴታትን ወፂኡ እዩ፡፡ ናይ ዝሓለፈ ዓመት ኣፈፃፅማና እንታይ ከም ዝመስል ምስ
ሰራሕተኝታት ኦፒዲ ምይይጥ ተገይሩ እዩ፡፡ ኣብ ሰናይ ምምሕዳር ንምስፋን ክግበሩ ዘለዎም ተግባራትን

1
ዝነበሩና ዓበይቲ ፀገማትን ብሰፊሑ ገምጊምና መፈፀሚ ትልሚ እውን ኣውፂእና ኢና። ስለዚ ሰናይ
ምምሕዳር ንምስፋን ካብ ኬዝቲም ክሳብ ኔትወርክ ገምጊምናን ተገማጊምናን ዕዉት ሰራሕ ሰሪሕና
ኢና።

3.2. ናይ ኬዝቲም ልምዓታዊ ሰራዊት

 ውድብ /ኣባላት ውድብ/
 ህዝቢ /ከባቢ ነባሪ ሕ/ሰብ/
 መንግስቲ /ሰራሕተኛታት/

3.3. ፈፀምቲ ዓቕሚ ምድላው

ፈፀምቲ ዓቕሚታት ጥዕና ብስፍሓትን ብዕምቆትን ተዳልዩ። ናይ ልምዓትን ሰናይ ምምሕዳርን መደባትን ተግባራዊን
ውፂኢታዊን ክኾኑ ምስፋሕ ስትራተጂ ማእኸሉ ዝገበረ ልምዓታዊ ሰራዊት ከም ቁልፊ መደብና ንምዕዋት ማሕነቖታት
ዘነፀረ ትልሚ ወፂኡ እዩ፡፡ ፈፃሚ ዓቕሚ ብኬዝቲም፣ ዋህዮን ብርኪ ምድላዉ።

3.4. መደብ መሰረት ዝገበረ ህንፀት ምክያድ

2.1. ፅማቕ ገምጋም ኬዝ ቲም 2012 ዓ.ም

ሽቶ-1፡ ምድላው ፈፃሚ ዓቕሚ (መንግስትንውድብን)

ፈፀምቲ ዓቕሚታት ጥዕና ብስፍሓትን ብዕምቆትን ምድላዉ።ናይልምዓትን

ሰናይምምሕዳርንመደባትንተግባራዊንውፂኢታዊንክኾኑምስፋሕስትራተጂማእኸሉዝገበረልምዓታዊሰራ
ዊትከምቁልፊመደብናንምዕዋትማሕነቖታትዘነፀረትልሚወፂኡእዩ፡፡
ሽቶ-1.1 ምድላውፈፃሚዓቕሚብኬዝቲምብርኪ
ፈፃሚዓቕሚ፡
ብ 2 ዋህዮንብርኪዓሚቕገምገማዊስልጠናንመደብኦሬንተሽንኬዝቲምሓለፍቲ፣ኣማራርሓውዳብንዋህዮ
ንብምሃብፈፃሚዓቕሚተዳሊዩ፡፡
ሽቶ-1.2 ምድላውፈፃሚዓቕሚብኬዝቲምብርኪ
ፈፃሚዓቕሚ፡
ብብርኪኬዝቲም፣ኮሚቴ፣ገምገማዊስልጠናንመደብኦሬንተሽንብምሃብፈፃሚዓቕሚክዳሎተጌሩኢዩ፡፡
ሽቶ-1.3 ምድላውፈፃሚዓቕሚውዳበንዋህዮንብርኪ

1
ፈፃሚዓቕሚ፡
ውዳበንዋህዮንብርኪገምገማዊስልጠናንመደብኦሬንተሽንብምሃብፈፃሚዓቕሚክዳሎተጌሩኢዩ፡፡
ኣብምድላውምዕራፍኩሎምመደባትናኣብፅላልቑልፊመደብህንፀትልምዓትጥዕናንምፍፃምትልሚወፂኡእ
ዩ::
በዚመሰረትንህንፀትልምዓትሰራዊትዝሕግዙዝተፈላለዩውዳበታትከምኔትወርክ፣፣ዋህዮ፣ውዳበንቀፃልነት
ንክህልዎተገይሩእዩ::
በዚመሰረትውንመዳባትናንምፍፃምውዕይምንቅስቓስእናተገበረከምዝፀንሐዝፍለጥኮይኑነዚዘማእኸለሓ
በራዊገምጋምእናተገበረፀኒሑእዩ:
በዚመሰረትውንመዳባትናንምፍፃምውዕይምንቅስቓስእናተገበረከምዝፀንሐዝፍለጥኮይኑነዚዘማእኸለሓ
በራዊገምጋምእናተገበረፀኒሑእዩ:
ፈፀምቲዓቕምታትከመይተዳልዮም?
ፈፀምቲዓቕሚታትብስፍሓትንብዕምቆትንተዳልዩእዩ።ናይልምዓትንሰናይምምሕዳርንመደባትንተግባራዊ
ንውፂኢታዊንክኾኑምስፋሕስትራተጂማእኸሉዝገበረልምዓታዊሰራዊትከምቁልፊመደብናንምዕዋትማሕ
ነቖታትዘነፀረትልሚወፂኡእዩ፡፡
ፈፃሚዓቕሚብሆሰፒታል፣ብኬዝቲም፣ብመሰረታዊውዳበንዋህዮንብርኪምድላዉ።

ኣብምድላውምዕራፍ (ሓምለ-መስከረም/2012)
ኩሎምመደባትናኣብፅላልቑልፊመደብህንፀትልምዓትጥዕናንምፍፃምትልሚወፂኡእዩ::በዚመሰረትንህንፀ
ትልምዓትሰራዊትዝሕግዙዝተፈላለዩውዳበታትከምኔትወርክ፣፣ዋህዮ፣ውዳበንቀፃልነትንክህልዎተገይሩእ
ዩ::
በዚመሰረትውንመዳባትናንምፍፃምውዕይምንቅስቓስእናተገበረከምዝፀንሐዝፍለጥኮይኑነዚዘማእኸለሓ
በራዊገምጋምእናተገበረፀኒሑእዩ::
ትልሚ ናይ ኬዝ -ቲም ፣ውዳበ፣ዋህዮ፣ኔትወርክ፣ውልቀንኩለንኮሚቴታትንወፂኡእዩ፡፡
ዝሓለፈዓመትኣፈፃፅማናእንታይከምዝመስልምስስታፍናይ ኬዝ -ቲም ምይይጥተገይሩ፡፡
ኣብሰናይምምሕዳርንምስፋንክግበሩዘለዎምተግባራትንዝነበሩናዓበይቲፀገማትንብሰፊሑገምጊምናመፈፀ
ሚትልሚእውንኣውፂእናኢና።ስለዚሰናይምምሕዳርንምስፋንካብኬዝቲምክሳብወረዳገምጊምናንተገማጊ
ምናንዕዉትሰራሕሰሪሕናኢና።

ሽቶ-2፡ ስርዓተ-ክትትልን ደገፍን (ኬዝቲምን ኒትወርክ ዋህዮን)

ሽቶ-2.1፡ ንቑልፊ ተግባራት ትኹረት ምግባር
1
ሽቶ-2.2፡ ንቑልፊ ተግባራት ብዝተወሰነ ገደብ ግዘ ምትግባር
ተግባር-1: ብኔትዎርክ ዝተኣሳሰረ ሰሙናዊ ህንፀት ምክያድ
ተግባር-2: ኬዝ ቲም 2 ሰሙናዊ ገምጋምን ህንፀትን ምክያድ
ተግባር-3: ኬዝቲም ብርኪ ሰሙናዊ ገምጋምን ህንፀትን ምክያድ
ተግባር-4: ኬዝቲም ብርኪ ወርሓዊ ገምጋምን ህንፀትን ምክያድ
ተግባር-5: ኬዝቲም ወርሓዊ ገምጋምን ህንፀትን ምክያድ
ተግባር-6: ብዋህዮ ብርኪ ወርሓዊ ገምጋምን ህንፀትን ምክያድ
ተግባር-7: ኬዝቲም ብርኪ 3 ወርሓዊ ገምጋምን ህንፀትን ሰራሕተኛታት ምክያድ
ተግባር-8: ኬዝቲም ብርኪ 3 ወርሓዊ ገምጋምን ህንፀትን ኣባላት ውድብ ምክያድ
ሽቶ-2.3፡ ንቑልፊ ተግባራት ብዝተዋደደ ብቐፃልነትን ምትግባር
ንመራሕቲ ዋህዮን ኒትወርክ ፀገማት ዝፈትሕ ኬዝ ፕረዝተሽን ብምሃብ መደባት ምፍፃም።ኒትወርክ ዋህዮ በቲ ስሩዕ
ፕሮግራማት እናተገማገሙ፣ እናተነቓቐፉ፣ እናተሰራርዑን ዘኽፍአ ድማ እናኣረምካ ክኸዱ ምግባር ጡቡቕ ዝኾነ ደገፍን
ኣመራርሓን ክረኽቡ ምስራሕ። ብኔትዎርክ ደረጃ ሰሙናዊ ገምጋም፣ መራሕቲ ኔትዎርክን ሓለፍቲ ዋህዮን በቢ ክልተ
ሰሙኑ ብሓባር ዘየቋርፅ ገምጋማት፣ ምንቕቓፋትን ስርርዓትን ምክያድ::

ሽቶ-3፡ ኣፈፃፅማ መደብ ብዕሙቐት ቖፂርኻ ብምቕባል

ብኬዝቲም ኔትወርክ ፣ብዋህዮ፣ኮሚቴ መድረኽ ገምጋም፣ምንቕቓፍ፣ምስርራዕ፣ምትብባዕን ብቐፃልነት
(በቢወርሑ፣3 ተወርሑ፣6 ተወርሑን ብዓመትን) ምክያድን ንቐፃሊ መደባት እታወታት ዝኾኑ ቡሉፃት
ተግባራት ምልላይ፣ምውዳብ፣ ምትንታንን ምግፋሕን::
ግብረ-መልሲ (feedback) ብፅሑፍ ምሃብ
ዝተገበረ ደገፍን ክትትልን ተተንቲኑ ንዝምልከቶም ኔትወርክ ሓለፍቲ ምሃብ
ምምሕያሽ መስርሕ ስርዓተ-ፀብፃብ
እንቕበሎ ፀብፃብ ካብ መንግስታዊ፣ውድባዊን ዘይመንግስታዊን ኣካላት ምኻኑ ምርግጋፅ ፤ ስራሕቲ ፀብፃብብ ወረቐት፣
ብመርበብ ሓበሬታን ማለት ኢንተርኔት፣ ተንቀሳቐሲ/ መደበኛ ስልኪን ካልኦት መማረፅቲ ብምጥቓም ምፍፃም ፤
መስርሕ ስርዓተ ምሕደራ ሓበሬታጥዕና (HMIS) ንምትግባር ቐፃሊ ክትትል ምግባር፤ ፀብፃብ ቅድሚ ናብ ኮምፒተር
ምእታዉ፣በቢ ብርኩ ብዝምልከቶ ብፊርማ ተረጋጊፁ ክፀፍፍ ምግባር፣ብእዋኑ ዘይላኣኹ ምንፃርን ብእዋኑ ዳግመ ቅለባ
ምሃብን ፀብፃብ ዝላኣኸሉ ግዘሰሌዳ ምንፃር፣ ፀብፃብ ቅድሚ ወፃኢ ኮይኑ ምልኣኹ ብዝግባእ ምርግጋፅ።
ሽቶ-4፡ ቡሉፃት ተመኩሮታት ምልላይ፣ ምውዳብ፣ ምትንታንን ምስፋሕን
ቡሉፃት ተመኩሮታት ንምልላይ፣ ንምውዳብ፣ ንምትንታንን ንምግፋሕን መስርሕ ምትእትታው፤ ቡሉፃት ተመኩሮታት
ንምስፋሕ ሰፊሕ ትልሚ ምድላው ፤ቡሉፃት ተመኩሮታት ብምስፋሕ ኣፈላላይ ኣፈፃፅማ ኔትወርክ ምፅባብን
ንቡልፃት ኣፈፃፅማ ስራሕ ዘመዝገቡ ከይዲ ስራሕ፣ ኔትወርክ ሰራሕተኛታት መተባብዒ ሽልማትን ኣፍልጦ ምሃብን::

1
 ብመንፅር ውሽጣዊ ከይዲ አሰራርሐን ውፅኢትን
ተመላለስቲ ተሓከምቲ
ኣብ ተመላለሶም ዝግልገሉ ሕሙማት ዝህልዎም ፃኒሒት ክሳብ ናብ ዶክተር በፅሕካ ምምርማር ብሆስፒታልና
ደረጃ ስታንዳርድ 30 ደቒቓ እዩ፤ ኣብ ኬዝቲም ድማ ብማእኸላይ 37.3 ደቒቓ ኮይኑ እዚ ዘተባብዕ ውፅኢት እካ
እንተኾነ ሐዚ ውን ብዙሕ ምስራሕ ከም ዘድልየና እዩ ::ኣብ ኬዝቲም አብ ምምሕያሽ ግልጋሎት ጥዕና ኣብ 2012
ዓ/ም ኣብ ተመላለስቲ ግልጋሎት ሕክምና ዝተሰርሑ ስራሕቲ በቲ ናይ ኬዝቲም መዐቀኒ መሰረት እቶም
ዝተድሓዙ ሽቶታትን ፍፃመታት ከም ዝስዕብ ቀሪቡ ኣሎ::

ሕምብርቲመደ ዓይነትግልጋሎት ኪፒኣይ ዝፅብፀበሉግዘ ሽቶ 2012 ፍፃመ ናይ 2012

ብ (KPI)
ግልጋሎትዝረከቡተመላለስ KPI -2 ወ
139238
ቲሕሙማት 153162
ግልጋሎትዝረከቡተመላለስ KPI -3 ወ 11%
ቲሕሙማትዉልቀሕክምና 10%
ግልጋሎትተመላለስቲተገልገልቲ

ፃኒሒትግዘተመላለስቲሕሙ KPI-4 ር/ ዓ 30 37.3

ማትብደቒቓ
ደቒቓ ደቒቓ

ቆፀሮዝወሃቡተገልጋላይ KPI-5 ወ 0 0

ግልጋሎት ሕክምና ስነ-ኣእምሮ Psychiatric Clinic

• ኩሎም ናይ ኣእምሮ ሕሙማት/all mental illness/
 ሓደሽቲ=172
 ነባራ/ድጋሜ=1112
 ጠቅላላ=1284
• ዘውድቕ ሕማም/Epilepsy/
 ሓደሽቲ=72
 ነባራት/ድጋሜ=1650
 ጠቅላላ=1722
• ካልኦት ናይ ነርቭ ሕሙማት/neurological disorder/
 ሓደሽቲ=14
 ነባራት/ድጋሜ=46
 ጠቅላላ=60
• ጠቅላላ=3066 ወገናት ግልጋሎት ረኺቦም
1
 ቅብብል ሕሙማት Referral services

ብስርዓት ቅብብል ዝከዱ ተገልገልቲ

 ካብ ሓደ ኬዝቲም ብስርዓት ቅብብል ዝከዱ ተገልገልቲ በዝሒ ዝህልዉ እንተኾይኖም እቲ ኬዝቲም

ሙሉእ ግልጋሎት ከም ዘይህብ ዘሎ እዩ
 ምኽንያት ክኸዉን ዝኽእል ድማ
 ካብ ዓቕሚ ንላዕሊ ዝኾነ ሕማማት ስለዝበዝሑ
 እኹል ሓይሊ ሰብን ዝተማልአ መሳረሒታትን ኣብ ኬዝቲም ስለዘይብልና

ስርዓት ቅብብል ዝመፁ ተገልገልቲ ግብረ-መልሲ ምልኣኽ፡

 ግብረ መልሲ ምልኣኽ ክኸዉን ዝግብኦ 100% እናሃለወ ምቁርራፅ ምህላው ምኽንያት
 ትኩረት ብምንኣስ ዝተጠናኸረ ስርዓት ቅብብል የለን
 ዋሕዲ ኣቕርቦት፤ድኹም ስርዓተ-መዛግብቲን ክትትልን ምህላው

ዕግበት ተገልገልትን መገልገልትን Client and Staff satisfaction

ኣብ ኬዝቲም ንዝመፁ ተገልገልቲ ኣብ ዝዋሃቦም ግልጋሎት መሰረት ብምግባር ኣብ
ተመላለስቲን ተሓከምቲ በቢ ርብዒ ዓመት እቲ ዝተውሃቦም ግልጋሎት ብቺክ ሊስት
መሰረት ብኬዝቲም ይእቀኑ ኣብ ኪዝቲም በዘሎ ናይ ሃሳብ መውሀቢ ሳፁንን መዝገብን
ብምግባር እቲ ዕግበት ካብ ዓመት ናብ ዓመት ለውጢ ከምዘለዎ እናገለፅና ኣብዚ ዝሓለፈ
ዓመት ካብዝተዳሓዘ ትልሚ 95 ሚኢታዊ እቲ ፍፃመ 87.8 ሚኢታዊ ዕግበት ተገልገልቲ
ከምዝበፅሐ::

ኣብ ኬዝቲም አብ ምምሕያሽ ግልጋሎት ጥዕና ኣብ 2012 ዓ/ም በቢ ርብዒ ዓመቱን ፍርቂ

ዓመትን ዝዕቀን ኾይኑ ዝተሰርሑ ስራሕቲ በቲ ናይ ኬዝቲም መዐቀኒ መሰረት እቶም

ፍፃመታት በቢ ርብዒ ዓመቱ ከም ዝስዕብ ቀሪቡ ኣሎ::

ሕምብርቲመደብ ግልጋሎት ኪፒኣይ ዝፅብፀበሉግዘ ሽቶ 2012 ፍፃመ 2012

ሕ/ሰብ ዕግበት መገልገልቲ KPI- 32 ዓመት 80% 87.8%
ዕግበትተገልገልቲ KPI: 36 ዓመት 95% 95%

1
 ብመንፅር ሃፍቲ
ምምሕያሽ ኣተኣኻኽባን ውፅኢታዊ ኣጠቓቕማን ሃብቲ

ምዕባይንምትእኽኻብን ውሽጣዊ እቶት

ኣብ ኬዝቲም ተገልገልቲ ዝግቦኦም ክፍሊት ክከፍሉ ምግባር

ክፍሊት ዘይሕተተሎም ግልጋሎታት

ኣብ ኬዝቲም ክፍሊት ዘይሕተተሎም ግልጋሎታት ሕክምና እዞም ዝስዕቡ
• ምርመራን ሕክምናን ክትትል ዓባይ ሰዓል
• ግልጋሎት ክትትል ቕድመ ወሊድን ድሕረ ወሊድን ክሳብ 45 መዓልቲ
• ግልጋሎት ምርመራን ሕክምናን ኤች ኣይ ቪ
• ግልጋሎት ምርመራን ሕክምናን ንሕንጦያት ዕድሚኦም ትሕቲ 45 መዓልቲ
• ግልጋሎት ሕክምና ስጋ ደዌ
• ግልጋሎት ምርመራን ሕክምናን ኣካል ጉድኣት ኩናት ትግራይ
• ኣብ ቤት ህንፀት ዝርከቡ ተሓከምቲ
• ፊስቱላ
• ምንፃል ጥንሲ

4.ሓፈሻዊ መረዳእታ ኬዝቲም

4.2. በዝሒ ሰራሕተኛታት ኬዝቲም (Employees in the case team):

ሪጋ ዓይነት ሙያ/Type of Professional በዝሒ

ዘድሊ ዘሎ
1. ውሽጢ ሕማማት ስፔሻሊስት 1
2 መጥባሕቲ ስፔሻሊስት 2

1
3 ፅንስን ማህፀንን ስፔሻሊስት 1
4 ሓፈሻዊ ሓኻይም 3
5 ዲግሪ ነርሲ 7
6 ዲፕሎማ ነርሲ 1
7 ፅሬት ሰራሕተኛ 2
8 ራነር 1
9 ሳይካትሪክ 3
ጠቅላላ ድምር 21

3.1.2. ኬዝ ቲም ዝሀቦ ግልጋሎት

ተ.ቁ ዓይነት ግልጋሎት ግልጋሎት ዝህበሉ ግዜ

1 ሓፈሻዊ ሕሙማት ምርመራ ኩሉ ግዜ ካብ ሰኒ ክሳብ ዓርቢ ንጉሆ 2፡00 – 6፡

00 ድሕሪ ስዓት 7፡30-11፡30

ናይ ማህፀን ጥንስን ምርመራ ሰሉስን ሓሙስን 7፡30-10፡00

ክትትልን ግልጋሎት
2

3 ናይ ሕድር ሕማማት ምርመራን ሰሉስን ሓሙስን 2፡00-5፡00

ክትትልን ግልጋሎት

4 ናይ መጥባሕቲ ናይ ዓፅሚን ሰኒን ሮቡዕን 7፡30- 10፡00

ምርመራን ክትትል ግልጋሎት

5 ናይ ሰነ ኣእምሮ ሕክምናን ክትትልን ኩሉ ግዜ ካብ ሰኒ ክሳብ ዓርቢ

ንጉሆ 2፡00- 6፡00 ድሕሪ ስዓት 7፡30 -11፡30

1
1
Top 10 Leading Causes of Out Top 10 Leading Causes of Top Five Leading Causes of Top Ten Cause of Death (Efy,2012)
Patient Visit (Efy, 2012) Admission (Efy, 2012) Emergency (Efy,2012)
Acute upper respiratory infections
Medical care
Pneumonia
Dyspepsia
General medical examination
Disorders of urinary system
Hypertension
Epilepsy and recurrent seizures
Type 1 diabetes mellitus
Fever of unknown origin
ዝለዓለ ቁፅሪ ዝሓዙ ሕማማት ምኽንያት ሕማምን ሞትን በቢ ኬዝቲሙ ናይ በጀት ዓመት 2012
5. ብርኪ 2 ትካላዊ ዳህሳስ (Organizational Assesment):-
5.1. ልኡኽ Mission
 ዝተዋደደ ስርዓት ቁፅፅር ጥዕና ዘለዎ፣ሰብዋና ብዘላቕነት ዝሳተፉሉ፣ዘይተማእኸለንዲሞክራሳዊ ስርዓት ጥዕና ምርግጋፅ
 ኣብ ምሕካምን ምክልኻል ሕማማትን መሰረት ዝገበረ ኩለ-መዳይ ፅሬት ዘለዎ ግልጋሎት ጥዕና ብምሃብ ሕማም፣ ኣካል መጉዳእትን ሞትን ብምቅናስ ጥዕና ሕ/ሰብ
ዞባናን ከባቢናን ምምሕያሽ፡፡
5.2. ራእይ Vision
 ጥዕናኡ ብዘላቕነት ዝወነነን መፍረያይነቱ ዘረጋገፀን ስድራ ኣብ ሕድሕድ ገዛ ዞባናን ከባቢናን ተፈጢሩ ምርኣይ።

5.3. ፀጋታትን እምነታትን (Core Values and Belifs)

29
 ማሕበረሰብ ተኮር
ማሕበረሰብ ተኮር Communityfirst:
Community first:
ንሕና ዝተቋቋምና ሕብረተሰብ ንምግልጋልን ዕግበት ንምርግጋፅን እዩ
ንሕና ዝተቋቋምና ሕብረተሰብ ንምግልጋልን ዕግበት ንምርግጋፅን እዩ Weare
arehere
herefor
fornothing
nothingbutbuttotoserve
serveand
andsatisfy
satisfyour
ourcommunity
community
ማሕበረሰብና ከም ባዕልና ምርአይ እዩ
ማሕበረሰብና ከም ባዕልና ምርአይ እዩ We
ቅድሚያ እንህቦም ሰለስተ ነገራት We treat them as we would like to be treated
ቅድሚያ እንህቦም ሰለስተ ነገራት We treat them as we would like to be treated
ማሕበረሰብ፤ ማሕበረሰብ፤ ማሕበረሰብ Wehave
havethree
threepriorities:
priorities:Community,
Community,Community,
Community,Community
Community
ማሕበረሰብ፤ ማሕበረሰብ፤ ማሕበረሰብ We
ምትሕብባር /ብምትሕብባር ምስራሕ / Collaboration
ምትሕብባር /ብምትሕብባር ምስራሕ / Collaboration
ናይ ሓባር ዓላማና ንምስኻዕ ብሓደ መንፈስ ብምልዓል ብምድግጋፍን ብምርድዳእን
ናይ ሓባር ዓላማና ንምስኻዕ ብሓደ መንፈስ ብምልዓል ብምድግጋፍን ብምርድዳእን Wework
worktogether
togetherininsprit
spritofofmutual
mutualsupport
supportand
andunderstanding
understanding
ብሓባር ምስራሕ We
totoachieve
ብሓባር ምስራሕ
ቁርፀኝነት achieveour
ourcollective
collectivegoals.
goals.
ቁርፀኝነት
ምንም ዓይነት ሽግራት ተይፀለውና ማቻ እንተየደለና ብፅንዓት ጠጠው ምባል፤
ምንም ዓይነት ሽግራት ተይፀለውና ማቻ እንተየደለና ብፅንዓት ጠጠው ምባል፤
Commitments
Commitments
ብትዕግስትን ዓቅምናን አጠናኺርና ንስራሕ ምውዓልን ዝለዓለ ለውጢ ምምፃእን Nomatter
matterwhat
whatchallenges
challengeswe
weface
faceand
anddiscomforts
discomfortswe
wefeel,
feel,we
we
ብትዕግስትን ዓቅምናን አጠናኺርና ንስራሕ ምውዓልን ዝለዓለ ለውጢ ምምፃእን No
ንለውጢ ምድላው
ንለውጢ ምድላው standfirm,
firm,bebepatient
patientand
andexert
exertour
ourutmost
utmostand
andsustained
sustained
ሓዱሽ አሰራርሓ ንምቅባል ምድላውን፤ ሓዱሽ አሰራርሓ ሜላ ምፍጣር stand
ሓዱሽ አሰራርሓ ንምቅባል ምድላውን፤ ሓዱሽ አሰራርሓ ሜላ ምፍጣር effort to achieve our goals.
ሓቀኛነት
ሓቀኛነት effort to achieve our goals.
ናይ እርስ ብአርስ ርክብና ምጥንካርን ፅኑዕ ምግባርን
ናይ እርስ ብአርስ ርክብና ምጥንካርን ፅኑዕ ምግባርን
Change
Change
6. ዓቕሚ ምዕባይ Weinnovate
innovatenew
newways
waysofofdoing
doingthings
thingsand
andbebeopen
openminded
mindedtoto
6. ዓቕሚ ምዕባይ We
ተከታታሊ ዝኾነ ሞያዊ አታሓሳስባ፤ ዕብየት ትምሕርትን፤ ሞያዊ ስነምግባር
ተከታታሊ ዝኾነ ሞያዊ አታሓሳስባ፤ ዕብየት ትምሕርትን፤ ሞያዊ ስነምግባር reforms. .
ምዕባይ፡፡
ምዕባይ፡፡
reforms
Trust
Trust
Weensure
ensuremaximum
maximumvulnerability
vulnerabilityand
andintegrity
integritytotoeach other. .
eachother
We
ContinuedProfessional
Continued ProfessionalDevelopment
Development
Education,professional
professionalbehavior
behaviorand
andethics,
ethics,competence
competenceand
and
Education,
performanceininwork
workduties
duties
performance

30
ጥንኩርን ድኹምን ጎንታት ፣ ምችው ኩነታትን ስግኣት(SWOT)
 ምምሕዳር ብትረት ዘይምንቕቓፍን ዓርሰነቐፌታ
ዘይምግባር
ዘይግበአካ ነጥቢ ምድላይ
ብትልሚ ዝተዋደደ ስራሕቲ ኬዝ ቲም ምምሕዳር
ውሽጣዊ ድህሰሳ

ናይ ኣተሓሳስባ ፀቢብነት ምህላው

ተተካእቲ ዘለዎ ኣወዳድባ ምህላው
ምሰ ቀረባ ሓላፊኻን ስራሕተኛታትንካን ስጡም ርክብ
ምህላው
ንዘጋጥሙ ፀገማት ብእዋኑ ፍታሕ ምሃብ

ግልጋሎት እኹል opd ክፍሊታት ዘይምህላው

ፅሬት ደረጀኡን ዝሓለወ ግልጋሎት ጥዕና ምህላው ሕፅረት BP Qpparatus ምግዛእ
ብክብርን ብትሕትና ግልጋለት ምሃብ ባትሪ Otascope ምኩርራፅ
ጨና ኣልቦ ዝኾነ ከባቢ ምፍጣር

32
ሓይሊ ሰብ ዋሕዲ ጂፒታት ምህላው
ብኣብዝሓ ጉበዝን ውፍይን ስራሕተኛ ምህላው Radiogist ዘይምህላው
ብቑፅሪ ሓይሊ ሰብ ምፍጣር ኬዝ ፕረዘንተሽን ምቕራብን ካብ ክሳድ ንላዕሊ በዓል ሞያ ዘይምህላው
ምምይይጥን
Psychatist specialist ዘይምህላው
እኹል ነርስ ምህላው ዋሕድ Psychiatric በዓል ሞያ
ምህላው
ዋሕዲ ራነር ምህላው
ኦፒድ ዋርድያ ዘይምህላው

ፋይናንስ ን ንብረትን
መድሓኒት ንብረት ብኣግባቡ ምሓዝን ምጥቃም
ናይ ኬዝ ቲም ንብረት ናይ ባዕልኻ ምርኣይ
እኹል ዝኾነ ቀረብ ማተርያል ምህላው

ምምሕዳር ውዕልኻ ብፅሑፍ ዘይምፍላጥ እንተጋጥም

ምስሜድካል ዳይሬክተር ስራሕመካየድን ሜትሮን ዝተዋደደ ሄድ እንትቕየር ንምልማድ ግዜ ክወስድ
ርክብ ምስ ኬዝ ቲም ምህላው ይኽእል
እኹል ምዲ ዘለዎ ሓላፊ ኬዝ ቲም ምህላው
ኬዝ ቲም ምስ ካልኦት ኬዝ ቲማ|ት ፅብቅ ርክብ ምህላው

33
 ግብረ መልሲ ብፅሑፍ ዘይምሃብን
ብቐፃልነት አቲ ውዕል ብትክክል
ግልጋሎት ዘይምጥቃም
ተገልጋላይ ብዛዕባ ሲኣርሲ ሙሉእ
ኣፍልጦ ዘይምህላው
ምስሕድሕድ ዲፖርትመንት ውዕል ምኽስርና
ናይ ደገ ዳህሳስ

ፅፍፍ ግልጋሎት ንምሃብ ስልጠናታት ምርካብ ና

ሓይሊ ሰብ ናይ ጂፒታት
ዝተማልአ ሓይሊ ሰብ ምህላው ናይ ጂፒታት ዋሕዲ ምስ ምህላው
ምስልቻው ምህላው
ዓቕሚ ዘለዎ በዓል ሞያ ምህላው
ኣደቆልዑ ነርስታት ምብዛሕ

34
ይግብኣኒ በሃልቲ ኣካላት ትንተና (Stakeholders analysis;

35
 ኬዝ ቲም ካብ ዜጋታት ዜጋታት ካብ ኬዝ ቲም ትፀበቶም ርትብባት መልሲ
ዝድልዮም ባህርያት ዝደልዮ ግልጋሎት እንተዘይተማሊኡ

ደረጃ ፅዕንቶ
stakeholders /

ዜጋታት ኣብ ኬዝ ኬዝ ቲምማዊ መልሰ

ዜጋታት /

ቲም ዘሕድርዋ
ፅዕንቶ

ብተረኦም መሰረት ብሰዓቶም ክግልገሉ ምፅራፍ ፣ ፀጥታ ገምጋምን ብምግባር

ክግልገሉ ዘይምኽባር ፀገማት ምፍታሕ
ብዘይኣፈላለይ ክግልገሉ
ብቆፅረኦም መሰረት ናብ ሕጊ ምቐራብ ምስ ሕ/ሰብ
ክግልገሎ ዓይነት ሕማሞም ዘተካየደ
ሰፍልጡ ምሰሊ ሆስፒታል
ሐኪም ውፃእ እንትብሎም ብሕማቕ ክቐረፅ
ብዘይምንም ምዕግርጋር ብስዓቶም ተገልገሎም ይገብሩ
ክወፅ ካብ ሕማምን ቓንዛን
ማሕበረ ሰብ

ነፃን ምዃን
ናይ ነፃ እንተሃልዮቆም

ዝለዓለ
ኣማለኦ ምስ መፁ

ብስዓቶም ኣተዮም ሓደ ዓይነት ሓደ ምስልቻው ዘድልይ ናውቲ

ግልጋሎት ምቕረብ
ናይ መገልገላይ ፣ ወፍይነት ምልቓቕ
ርህራሄ መንፈስ ክህልዎም ንስርሖም ዘድሊ ጥቕማ ጥቕሚ
ምዕማፅ
ስራሕተኛ ታት

ናውቲ ክቐርበሎም ክሕለወሎም ምግባር

ዝወረዳ መደብ ብዘይምንፅ
ርፃር ክፍፅሙ ጥቕማ ጥቕሚ

ዝላዓለ
ክሕለወሎም

36
 ፅሬት ዘለዎ ማተርያል ዘድለዮና ማተርያል ሕማቕ ምሰሊ እቲ ኩሉ ዘድሊ
ብቕርቡ ብፅሑፍ ምቕራብ ዲፖርትመንት ክህሉ ኣማለእኻ ምኻድ
ይገብሩ
ብእዋኑ ዘድሊ ብፕሮግራምን
መሳርሒታት ምቕራብ መሰረት ዘድልየና ምምልላስ ምዕራፍ
ኣቁሑት ምውፃእ ክህሉ
መድሓኒታት ሪኤጀንትን
ብዘይምቅርራፅ ዝሃለቑ ኣቁሑት

ማእኸላይ
ፖሊስን ትራፍክን መቕረብቲ

ወድያው ምፍላጥን
ምዕደግን

ብቆፀሮሞ ምመፃእ ብእዋኑ መረዳእታ ምንፅርፃይ ፅፉፍን መረዳእታ

ምሃብ ምሃቢ

ዝላዓለ
ተራኦም ሒዝም ክሕከሙ ናይ ሕጊ ምቕራብ
ቆፀሮ ምሃብ
ሕግን ደንብን ከማልኡ

ካርዲ ብኣግባቡ እዋኦም ዝወፀ ካርድ ሙሉእነት ናይ ተገልጋሊ ብገምጋም ኣብሉ

ካርዲ ክፍሊ

ምሃብ ገይርካ ምምላስ ምንግልታዕ ምግልታዕ

ዝላዓለ
ምንፅርፃር

ሓካሚ ብእግባቡ ምስዳድ ብኣግባቡ ተቀቢልካ ተገልገሊ ይንጋለታዕ ብገምጋምን ኣብልካ

ምስነድ ምፍታሕ
ቆፅሮ ዘለዎም ተገልገልቲ ምስኬዝ ቲም ርክብ
ናብ ዝምል ካቶም ክፍሊ ምሕርፋፈ
ትርያጅ

ፅቡቅ ርክበ ምፍጣር

ዝላዓለ
ምስዳድ ቨ

37
 ክድቅሰ ዘተብሃለ ተገልጋሊ ብእዋኑ ማህተም ተገልገሊ ይንጋለታዕ ብምርድዳእ
ኣማሊእካ ምሃብ ምግባር መፍትሒ ምሃብ
ሕማቅ ርክብ
ፅፍፍ ዝኮነ መረዳእታ ዝተፅሓፈ ግብረ ምፍጣር
ምሃብ መልሲን ሪፈርን
ብኣግባቡ ምቅማጥ
ሪፍራል ግልፂ ዝኮነ ፅሑፍ
ምሃብ
ላይዘን ኦፊስ

ንዝመፅ ሪፍር ግብር

ዝላዓለ
መልሲ ምሃብ

ዝተማልእ ፕርስክርቦሽን መድሓኒት ብግዚኡ ተገልጋሊ ምንግልታፅ ብምርድዳእ መፍትሕ

ማሃብ ምቅራብን ምግዛእን ምሃብ
ፍርማሲ

ሕማቅ ርክብ

ዝላዓለ
ነዊቲ ሕክምና ምቅራብ ምፍጣር

መፅኢት ብግዜን ዝተማልኣ ናይ ሐ/ሰብ ምንግልታዕን ብምርድዳእ ኣብሉ

ብፍጥነትን ብዝይመጥእን ተገልጋሊ ዓይነት ምንፅርፃርን ምፍታሕ
ምምላስ ምርመራታት ምስዲድ
ላባራቶሪ

ዘሎ ዘየሎን መሳርሒ

ዝላዓለ
ብእዋኑ ምፍላጥ

38
ክትትል ሕዱር ሕማማትን ትክለኛ ዝኮነ ለንክ ምግባር ግብረ መልሲ ብእዋኑ ሕ/ሰብ ምንግልታዕ ብምርድዳእ ምፍታሕ
ምሃብ
ሪፓርት ብኣግበቡ ምሃብ
ሊንክ ዝተገብረ
ብኣግባቡ ምስእንጋድ
ዘድሊ ፍርመታተ

ዝላዓለ
HMIS

ብእዋኑ ምልኣክ

39
5.4. ትንተና ቀንዲ ማሕለኻታት /key bottlenecks identifiction /

40
 ዓይነት ቀንዲ ማሕለኻታት መንቀሊኦም መፍትሒ ኣንፈት
ግልጋ ማሕለኻታ
ሎት ት

ኣረኣእያ ውድብን መንግስትን ፊላሊኻ ኣብ ቁልፊ መደባት ትኹረት ኣኼባ ዘይብዛሕ

ምዕራፍ ምርኣይ ምስአን 7
ኣተሓሳስባ ብገምጋም
ከባቢያዊ ፀቢብነት ኣብ ስራሕ ስዓት ወፃኢ አበልካ ምቅያር
ኣኼባታት ምብዛሕ
ኣኼባ ምፅላእ
ኣብ ኣኼባ ኣበል ምይይጥ

ክእለት ስልጠና ዘይምርካብ ስልጠና ዝልአኽ ሰብ ብፍሉይ ንዝመፀ ስልጠነታት ናብ

ስራዊት ጥዕና ኬዝ ቲም ኦፒዲ

እዩ ምባል ኬዝ ቲም ክመፅእ ምግባር

ቴክኖለጂ ዘይምትእታው
ኮሚተራት አክስለ ኮምፒታራት ክወሃበና
ዘይምንህላው ምሕታት

እታወታት ፅሬት ዘይብሎም ፅሬቶም ዘይሓለው ፅሬቶም ዝሓለው

መሳርሕታት ሰለ ዝግዘኡ መሰረሒታት ክግዘኡ
ባትሪ ዘይምህላው ሓበሬታ ምሃብ
ፅሬት ዘይምህላው እስኮርቢቶ

ኣረኣእያ ስልጠናታት ናብ ኬዝ ቲም ስልጠና ኬዝ ቲምና ሓድሽ ብገምጋማት ኣተሓሳስባ

ዘይምህላው ፍትሓዊ ኣይኮነን ነገር ብዘይ ምርከቡ ስምዒት ምቅያር
ሰናይ ምምሕዳራዊ

ምባል ምሓዝ
ንልዕሌኻ ሪፖርት ምግባር

ክእለት ብቸክሊስት መሰረት ብቀፃልነት ደገፍን ክትትልን ብቼክሊስት ቼክሊስት ኣወፅእኻ

ዘይምስራሕ መሰረት ብቐፃልነት ብቀፃልነት ምስራሕ
ዘይምስራሕ

ኣረኣእያ ሕግን ደንብን ዘይምኻታል ኣፈልጠ ሕ/ሰብ ምስኣን ንሕ/ሰብ ግንዘበ ምፍጣር
ኩሉ ዓይነት ምርመራ ብሓደ ፍሉይ ነገር ክትረክክምድላይ ጥዕና ኣስተምህሮ ምሃብ
ግዜ ክውደእ ምድላይ 41
ብፍሉይ ሐኪም ክትሕከም ብገምጋም መድረኻትን
ንሶም ዝሓሰብዎ ጥራሕ ምድላይ ምስትኽኻል
ክኾነሎም ምድይ
ስትረተጂ
7.1. ትንታነ ፅጋታትን እመነትን ተገልጋልቲ ሕበረት ሰብ

መለለይ ባህርያት ግልጋሎት ጥዕና ኬዝ ቲም ብሕብረት እንትር ኩነታት ርክብ

ዝተማልአ ኣቐርቦት ግልጋሎት ጥዕና ግልጋሎት ዝለዎ ታካል ኣብ ምታሕግጋዝ ዝተመሰረተ

ምርግጋፅ በጀት ሓይሊሰብ ምትሕግጋዘ በዓሎም ኬዝ ቲ ኣብ ምትሕብባር ዘተመሰረት
ችዋንዊነት ግልጋሎት ጥዕና ሞያ ሰነ ምግባር ዝወነና ኣብ ምክብብይ ዝተመረሰተ
ኬዝ ቲም
ምርግጋፅ ፅራትን ክንክን ንሕሙማት ኣብ ግልፅነት ዝተመሰረተ
ንተገልገልቲ ዝለዓል ኽብሪ ኣብ ሓድነት ዝተመሰረተ
ምርግጋፅ ዝተማልኦ ሓባሬታት ጥዕና
ዝህብ ኬዝ ቲም ኣብ ኣድልዎ ዘይብሉ ርክብ
ምርግጋፅ ጥዕይን ከባቢ ዝተመሰረተ
ውፍይነት ዝስሕ ህዝባዊ
ዋንነት ሕ/ሰብ ምርግጋፅ ኬዝ ቲም
ምቸው ከባቢ መፍጣር ንተገልጋልቲ ነጉስ ኩሉ
ዝአምን ኬዝ ቲም

42
 ስትራቴጂ (Strategy):
ሆስፒታል ናይ ተገልገልቲ ፀጋታት ትንተና/Customer Value Proposition:
ናይ ግልጋሎት መፍለዪ ባሀርታት Product or Service ገፅታ Image ኩነታት ዝምድና Relationship
Attributes
ሆስፒታልና ነቲ ሕብረተሰብ ዝህቦም ግልጋሎታትን ውፅኢታቶምን ሕ/ሰብ አብ ሆስፒታልና ዝህልዎ ምሰቲ ሕ/ሰብ ክህሉ ዝደልዮ ዝምድና በዝስዕብ
ከምዝስዕብ ባህሪታት ይህልዎም
አመለኻኽታ ተዘርዚሩ አሎ
 ተበፃሒነት፤ መረዳኣታ፤ ትሕቲ ቅርፂ፣ ፋይናንሳዊ ዓቕሚ
ወ.ዘ.ተ. Accessibility, information, physical,  ግልፂ Transparent  ምድግጋፍ Complimentary
financial, etc  ተሓባባሪ Supportive  ምትሕብባር Cooperative (participatory)
 እዋናዊን ስሉጥን ሓገዝ Timeliness of services  ተአማኒ Trustworthy  ምክብባር Respectful
 ፅሬት ዘለዎ ግልጋሎትን ናይ ጥዕና መረዳእታን Quality of
 ብቑዕ ባዓል ሞያ Competent  ሓባራዊ አረዳድኣ Harmonious (Mutual
health care services and information,
 ደሕንነቱ ዝተሃለወ ከባቢ Safe and healthy environment Professional skill Understanding
 ናይ ሕብረተሰብን ሰራሕተኛን ዓቐምን ተሳትፎን ምጉልባት  ሕውነታዊ አረኣእያ ምስ ዓማዊል  ግልፅነት ዘለዎ ዝምድና (Transparent
Empowering community and employees
Customer-Friendly Relationship)
 ጥጡሕ ከባቢ ምፍጣር Conducive environment
 ውፍይ Committed  ብቁዕ ምላሽ ምሃብ Responsive

ስትራቴጂያዊ ናይ ትኹረት ኣንፈታትን ውፅኢቶምን (Strategic Themes and Strategic Results)

ዓውደ ትኹረት 1፡ ውሕስናን ጥዕናን ንኹሉ /Healthy lives and well-being for all/
እዚ ዓውደ ትኹረት ካብ ናይ ኢትዮጰያ ናይ 20 ዓመት ትልሚን ካብ ቀፃላይነት ምዕባለ ሽቶታት ሽቶ 3 ዝተወሰደን ውድብ ጥዕና ዓለም እውን
ትርጉም ናይ ጥዕና ንምግላፅ ዝተጠቀሙሉን ምስቲ ንርከበሉ እዋን ክውሰድ ዘለዎን እዩ፡፡ እዚ ዓንድ እዚ ትኹረት ዝገብሮ ዜጋታት ውሕስንኡ
ዝተሓለወ ብጥዕና ናይ ምንባር ተክእሎ ማለት እውን ካብ ሕማማትን ዝፍጠሩ ሓደጋታትን ኣካለ ስንኩልነትን ተሓልዩም ቅድሚ ማእኸላይ ናይ

43
ምንባር ዕድመ ዝኽሰት ሞት ቀኒሱ፣ ዜጋታትና ንዘጋጥሞም ተጓንፎታትን ማሕለኻታትን ሓደጋታትን ከውፅእዎ ዝኽእልዎ ወፃኢ ብዘይ ምንም
ምጭንናቅ ከውፅኡ ዝኽእሉሉን ንዘለዎም ክእለት ዝምጥን እቶት ረኺቦም ሕጉስ ናብራ ዝመርሑሉን ዝነብሩሉን ኩነታት ምፍጣር ዘጠቓልል
ዓውደ ትኹረት እዩ፡፡

ብተመሳሳሊ ኣብ መዳይ ሽፋን ዓለም ለኸ ጥዕና፣ ውድብ ጥዕና ዓለም ከም ዘቐመጦ ኩሉ ዜጋ ኣብ ቀረብኡ ብሉፅ ፅሬቱ ዝተረጋገፀ ግልጋሎት
ጥዕና፤ ምክልኻል ሕማማት፣ ምስጓም ጥዕና፣ ክንክንን ሕክምናን ምሕብሓብን ብዝተመጣጠነን ናይ ዜጋታት መነባብሮ ብዘየጎሳቁል ወፃኢ
ግልጋሎት ዝረክበሉ ብሓፋሽኡ፤ ሃለዋት ኣገደስቲ ግልጋሎት ጥዕና /Essential service availability/፡ ሽፋን ኣገደስቲ ግልጋሎት ጥዕናን
/Essential service coverage/ ምክልኻል ቁጠበቀዊ ቀውሲ /Financial risk protection/ ተሓሳቢ ብምግባር ንምፍፃም ዝወፀ ዓውደ ትኹረት
እዩ፡፡
ናይዚ ዓውደ ትኹረት ቀንዲ ዕላማ ናይ ዜጋታትና ዝተመሓየሸ ጥዕና፣ ማለት እውን ማሕበረሰባዊ፣ ስነልቦናዊን ስነ ኣዕምሮኣዊ፣ መንፈሳዊ፣
ስምዒታዊን ምችውነት መነባብሮን መሰረት ብምግባር ማእኸላይ ነዊሕ ዕድመ ናይ ምንባር ተኽእሎ ዝመሓየሸሉ፣ እዚ ንምርግጋፅ እውን ከም
ጥዕና ብሉፅ ፅሬት ግልጋሎት ጥዕና ንሕብረተሰብና ንህበሉ፤ ንዝፍጠሩ ሓደጋታት ጉድኣት እንተይኣብፅሑ ቅልጡፍ ግብረ መልሲ ንህበሉ ስርዓት
ንዘርገሐሉን ንህቦ ግልጋሎት ጥዕና ናይ ዕድመ፤ ፆታ፣ ቦታ፣ ሃይማኖትን ኣካላዊን ማሕበራዊ ኩነታትን ብዘይ ኣፈላላይ ዋላ ሓደ ዝኾነ ይኹን ኣካል
ንድሕሪት ብዘይ ምግዳፍ ኣገልጊልና ንቲ ዕላማና ነዐውተሉ እዩ፡፡
ስተራተጂካዊ ዉፅኢት፡ ኩሉ ክፋል ሕ/ሰብ ብዘይ ገደብ ግዘን ቦታን፣ ማሕበረ ኢኮኖሚያዊ ኣፈላላይ፣ ሃይማኖትን ዝበለፀን ውፅኢታዊን ፅሬት
ዘለዎን ግልጋሎት ጥዕና ብዘይ ኣፈላላይ ክረክብ ብምግባር መጠን ተመሓላለፍቲን ዘይተመሓላለፍቲን ሕማማት ብምቁፅፃር ካብ ሕማማትን
ዝፍጠሩ ሓደጋታትን ኣካለ ስንኩልነትን ተሓልዩም ቅድሚ ማእኸላይ ናይ ምንባር ዕድመ ዝኽሰት ሞትን ኣካል ስንኩልነትን ቀኒሱ፣ ዜጋታትና
ንዘጋጥሞም ተጓንፎታትን ሓደጋታትን ዘውፅእዎ ወፃኢ ዝሽፍንሉን ንዘለወም ክእለት ዝምጥን እቶት ረኪቦም ሕጉስ ናብራ ዝመርሑሉን ኩነታት
ይፍጠር
ኩሉ ዜጋ ኣብ ቀረብኡ ብሉፅ ፅሬቱ ዝተረጋገፀ ግልጋሎት ጥዕና፤ ምክልኻል ሕማማት፣ ምስጓም ጥዕና፣ ክንክንን ሕክምናን ምሕብሓብን ብዝተመጣጠነን ናይ ዜጋታት
መነባብሮ ብዘያጎሳቁል ወፃኢ ግልጋሎት ይረክብ

44
ዓዉደ ትኹረት 2፡ ምርግጋፅ ዓርሰ እምነት ሕብረተሰብ /Inhance community confidence/
እዚ ዓውደ ትኹረት ዜጋታትና ኣብ ስርዓት ጥዕናና እምነት ከሕድሩ ከምቲ ዝብልዎ ትሕቲ ፈጣሪ ንሕክምናን ሰብ ሙያ ጥዕናን ዝህብዎ ክብሪ
ብኣባሃህላ ጥራሕ ዘይኮነስ ካብ ልቦም ኣሚኖምሉ ቅድሚ ናብ ዝኾነ ይኹን ቦታ ምኻዶም ብቀዳምነት ህይወቶም ንሰብ ሙያ ጥዕና ኣሕሊፎም
ዝህቡሉ እምነት ንክሐውን ብሉፅ ፅሬት ግልጋሎት ጥዕና ብብሉፃትን ሙያዊ ስነምግባር ዝተላበሱ ሰብ ሙያ ጥዕና ኣብ ትክክለኛ እዋኑን
ብዝተመጣጠነ ክፍሊትን ብኽነት ብምቅናስን ንምግልጋል ዓሊሙ ዝወፀ ዓውደ ትኹረት እዩ፡፡
እዚ ዓዉደ ትኹረት ብሉፅ ፅሬት ግልጋሎት ጥዕና ብምርግጋፅ ሕብረተሰብ ኣብ ስራሕቲ ጥዕና እምነት ከሐድርን ዉፅኢተዊ፣ ሰለጤን ትሑት ዋጋን
ዘለዎ፣ ዉሑስ ዝኾነ፣ ሙሉእ፣ ብቐፃልነት ዝዋሃብ፣ ተቀባልነት ዘለዎን ፍትሓዉን ግልጋሎት ጥዕና ምሃብ ማለት እዩ፡፡ ብብርኪ ዉልቀ ሰብ፣ ስድራን
ሕብረተሰብን ዝወሃቡ ናይ ጥዕና ግልጋሎታት ምምዕባልን ድሌት ግልጋሎት ጥዕና ሕብረተሰብ ምፍጣርን ትኹረት ዝገብር እዩ፡፡ ኣብ ትሕቲ እዚ
ዓዉደ ትኹረት ኣዴታትን ህፃናትን ጥዕና፣ ምስጓም ጥዕና፣ ምክልኻልን ምቑፅፃርን ተመሓላለፍትን ዘይተመሓላለፍትን ሕማማት፣ ምሕካምን
ክንክንን፣ ሃንደበታዊ ግልጋሎት፣ ምእላይ ሓደጋታት ጥዕና ሕብረተሰብ (PHEM)፣ ዉልቃዉን ከባቢያዉን ፅሬትን ፆታዊ ጉዳያት ብፍላይ ደቂ
ኣንስትዩ መሰረት ዝገበሩን ግልጋሎታት ዝብሉ ትሕዝቶታት ዘለዎ እዩ፡፡
ስተራተጂካዊ ዉፅኢት፡- ፍትሓዊ ግልጋሎታት ዝህብ ናይ ጥዕና ስርዓትን ሕማማት ዝተኸላኸለ፣ ጥዕንኡ ዘሰጉም፣ ካብ ሓደጋታት ዓርሱ ዝሕልን
ሕብረተሰብን
እዚ ስተራተጂካዊ ዉፅኢት ኣፈፃፅማ ንምክትታል ኣፍልጦ፣ ዝንባለን ተግባርን ሕ/ሰብ፣ ሕማምን ሞትን ኣዴታትን ህፃናትን፣ ዝርጋሐ ጉድለታት
ስርዓት ኣመጋግባ፣ ዝርጋሐ ተመሓላለፍትን ዘይተመሓላለፍትን ሕማማት፣ በዝሕን ሳዕቤንን ሓደጋታት ሕ/ሰብ ምጥቃስ ይካኣል እዩ፡፡ እዚ ዉፅኢት
ንምብፃሕ ህንፀት ሰራዊት ጥዕና ምጥንኻር፣ ናይ ጥዕና ሪፎረም ምጥቃምን ተበፃሕነት ግልጋሎታት ምጥንኻርን ኣገደስቲ እዩም፡፡
በብብርኩን ብቐፃልነት፣ እዋናዊ፣ ምሉኡን ፅሬቱ ዝሓለወን ግልጋሎት ዝረኸበ ሕ/ሰብ
እዚ ስትራተጂካዊ ዉፅኢት ንምብፃሕ ፅሬት ግልጋሎት ምሕላዉ፣ ብስታንዳርድ መሰረት ግልጋሎት ምሃብን ዉፅኢታዊን ሰለጤን ዘለዎን ግልጋሎት
ምሃብን ኣገዳስቲ እዮም፡፡

ዓውደ ትኹረት 3፡ ምክልኻል ሓደጋታት ጥዕና ሕብረተሰብ /Protect people from health emergencies/
ሓደጋታት ጥዕና ሕብረተሰብ ማለት፤ ኣብዝኾነ እዋንን ጊዜን ወድሰብ ንሕማም፣ ሞት፣ ኣካለ ስንኩልነት፣ ቃንዛ፣ ጥምየትን ስደትን ናይ መነባብሮ
ጉስቁልና ዘስዕቡ ኩነታት ማለት እንትኸውን፤ ናይዚ ዓውደ ትኹረት ዋና ዕላማ ሕብረተሰብና ካብ ዝተፈላለዩ ተፈጥሮኣውን ሰብ ሰራሕን ናይ
45
ጥዕና ሓደጋታት፣ ካብ ውሽጢን ካብ ደገን ዝለዓሉ ለበዳታት፣ ናይ ትራፊክ ሓደጋታት፤ ነባራትን ሓደሽቲ ዝፍጠሩ ተላበድቲ ሕማማት፣ ውሽጣዊን
ደጋዊን ጎንፂታትን ኲናትን ካልኦት ድንበር ተሻገርቲ ሓደጋታትን ሃንደበታዊን ሕዱርን ፀገማት ስርዓት ኣመጋግባን ሱር በቆስ ዝኾነ ሳይንሳዊ
ኣሰራርሓታት ተጠቒምና ካብ ወትሮኡ ፍልይ ብዝበለ ትኹረት ሂብና ክንሰርሐሉ ዝወፀ ዓውደ ትኹረት እዩ፡፡

እዚ ማለት እውን ፈተሸ ሕማማትን ቕድመ መጠንቀቕታን ማለት ለበዳ ከይለዓል ዝግበሩ ጥቡቕ ክትትል፣ ምልላይ ሓደጋታት፣ ኣለሻ ተርእዮታት ለበዳ፣
ከጋጥሙ ዝኽእሉ ለበዳታት ትንበያ፣ ብመልክዕ ለበዳ ንዝለዓሉ ሕማማት ብእዋኑ ንምቁፅፃርን ቕድመ ድልውነትን እዋናዊ ምላሽ ስራሕቲ
ምድላው፤ ምጥያሽ ሃንደበታዊ ሕክምና ማእኸል፣ ምዝማን ሓበሬታ መለዋወጢ ሜላታት ናይ ጥዕና ሓደጋታትን ምጥንኻር ምሕዝነትን ሽርክና
መዳርግቲን ይግባአና በሃልቲን ዘጠቓልል እዩ፡፡
ብለባደ ንዝተርኣዩ ሕማማት ንምቑፃፅር እዋናዊ ምላሽ ምሃብን ብፍላይ ብሰንኪ ኣፃዳፊ ሕፅረት ምግቢ፣ ብወቕታዊ ኹነታት ዝድገሱ፣ ሓድሽቲ
ዝፍጠሩ /ዓለም ለኻውን ሃገራውን ክልላውን/ በቢግዚኡ እናዳህሰሰ ኣብ ምጥፋእን ምውጋድን ዝርከቡ ሕማማትን ኣብ ምክልኻልን ምቁፅፃርን
ዝግበር ስራሕትን ብተወሳኺ ካብ ለበዳ ምግጋም መሊስካ እግሪ ምትካልን ንጥዕና ዘየስግእ ለበዳታት ክወርድ ምግባር ኣዕርዩ ዝስርሐሉ ዓውደ
ትኹረት እዩ፡፡
ስተራተጂካዊ ዉፅኢት፡- ሕብረተሰብና ካብ ዝተፈላለዩ ተፈጥሮኣውን ሰብ ሰራሕን ናይ ጥዕና ሓደጋታት፣ ካብ ውሽጢን ደገን ዝለዓሉ ለበዳታት፣
ናይ ትራፊክ ሓደጋታት፣ ነባራትን ሓደሽቲ ዝፍጠሩ ተላበድቲ ሕማማት፣ ውሽጣዊን ደጋዊን ጎንፂታትን ኲናትን ካልኦት ድንበር ተሻገርቲ
ሓደጋታትን ሃንደበታዊን ሕዱርን ፀገማት ስርዓት ኣመጋግባን ሱር በቆስ ዝኾነ ለውጢ ይመፅእ
ዝተጠናኸረ ፈተሸ ሕማማትን ቕድመ መጠንቐቕታን፣ ስራሕቲ ምልላይ ሓደጋታት ይጠናኸር፣ ኣለሻ ተርእዮታት ለበዳን ዘጋጥሙ ለበዳታት ምቁፅፃርን፣
ብመልክዕ ለበዳ ዝለዓሉ ሕማማት ብእዋኑ ኣብ ቁፅፅር ይውዕሉን ቕድመ ድልውነትን እዋናዊ ምላሽ ስራሕቲ ምድላውን ይህሉ፣ ማእኸል ህፁፅ
ሃንደበታዊ ሕክምና ይጣየሽ፣ ሓበሬታ መለዋወጢ ሜላታት ይመሓየሽ ምሕዝነትን ሽርክናን መዳርግቲን ይግባአና በሓልቲን ይጠናኸር

ዓውደ ትኹረት 4፣ ስግግር መራሕቲ ስድራ /Transform households/

ስግግር ማለት ኣብ ስርዓት ግልጋሎታት ጥዕና ሱር በቆስ ለዉጢ ምምፃእ ማለት እንትኾን ንዚ ለውጢ ናይ ስሕበት ማእኸል ድማ ስድራ ብምዃኑ
ኣብ ሕብረተሰብ ዘለው ማሕለኻታትን ፀገማትን ንምፍታሕ ብብርኪ ስድራ ዘለው ፀገማት ኣለሊና እንተፈቲሕና ምዃኑ ስለዝእመን ስግግር ስድራ
ናይ ትኹረት ዓውድ ኾይኑ ንክምረፅ ጌርዎ እዩ፡፡ ብዚ መሰረት ስድራ ተኮር ስራሕቲ ብዝሰራሕና ቁፅሪ ኣብ ስድራና፤ ጣቢያታትና፤ ወረዳና፤ ክልልናን
46
 ካብኡ ሓሊፉ እውን ኣብ ሃገርና ዘለዎ ቀፃላይነት ምዕባለ ንምምዝጋብ ግደኡ ድኽነትን ጥምየትን ንምጥፋእ ዘስግረና ብምዃኑ ተመራፃይ ጌርዎ
እዩ፡፡

ስግግር ስድራ ክረጋገፅ እንተኾይኑ ብቀዳምነት፣ ተሳትፎ ሕብረተሰብ፣ ዋንነት ሕብረተሰብ፣ ቆራፅነትን መገልገላይነትን በብብርኩ ዝርከቡ
ኣመራርሓን ሰብ ሙያ ጥዕናን፣ መስተጋብር ዝተፈላለዩ ሴክተራትን መዳርግቲ ኣካላትን ይግባእና በሃልቲን ብዕቱብ ተኣሳሲሮም ክሰርሑ
እንተኽኢሎምን ብፍላይ ኣብ ኣፍልጦ መጨበጢን ኣተሓሳስባ ምቅያርን ዘለው ንጥፈታት ንምሕያል ዝወፀ ዓውደ ትኹረት እዩ፡፡

ስተራተጂካዊ ዉፅኢት፡- ኣብ ስድራ ተኮር ስራሕቲ ብዝሰራሕና ቁፅሪ ኣብ ስድራና፤ ጣቢያታትና፤ ወረዳና፤ ክልልናን ካብኡ ሓሊፉ እውን ኣብ ሃገርና
ዘለዎ ቀፃላይነት ምዕባለ ይምዝገብን ግዱድ ድኽነትን ጥምየትን ይጠፍእን
ቆራፅነትን መገልገላይነትን በብብርኩ ዝርከቡ ኣመራርሓን ሰብ ሙያ ጥዕናን እንትህሉን መስተጋብር ዝተፈላለዩ ሴክተራትን መዳርግቲ ኣካላትን
ይግባእና በሓልቲን ተኣሳሲሮም ኣብ ኣፍልጦ መጨበጢን ኣተሓሳስባ ምቅያርን ዘለው ንጥፈታት ንምሕያል እንተሰሪሖም ተሳትፎን ዋንነትን
ሕብረተሰብ ብምርግጋፅ ስግግር ስድራ ይመፅእ፣ ሞዴል መራሕቲ ስድራ ይፍጠሩን ብኡ ኣቢሉ ድማ ሞትን ሕማምን ይቕን

6.3. ስትራቴጂክ አመለኻኽታ /Strategic perspectives/

መንፅራት Perspective ቁልፊ ሃሳብ ቁልፊ ሕቶታት
Key concept Key Questions
ማሕበረሰብ “ምጥንኻር” ከመይ ጌርና ሕብረተሰብ ባዕሉ ጥዕንኡ ክሕልው ንገብር?
(Community) “empowerment” How can we enable the community to produce his own health?
ፋይናንሻል (Financial) “ውፅእታዊ” ሃፍትና ውፅኢታዊን ቆጣቢን ብዝኾነ መንገዲ ብኸመይ ጌርና ነንቀሳቕሶን ንጥቀሞን? How do we
“Efficiency” mobilize and utilize more resources effectively and efficiently?
ውሽጣዊ ከይዲ ስራሕ “ፅሬት” ከመይ ጌርና ኢና ውህደትናን መገልገላይነትናን ወሲኽና ፅሬት ዘለዎን ቅልጡፍን ግልጋሎት ነምፅእ?
(Internal process) “Quality” How can we enhance our integration and responsiveness in order to improve quality,
timeliness, and functionality?
ዓቕሚ ምዕባይ “ዓቅሚ” ሆስፒታልና እቲ ከይዲ ንምዕባይ ታይ ዓይነት አቅሚ ክህልዎ ይግባእ?
(Capacity building) “Capacity” To excel in our processes, what capacities must our organization have and improve?

47
 1. ብርኪ 3.ትካለዊ ስትራተጂካዊ ሽቶታት (Strategic Objectives)
መነፅር
ሕብረተሰብ
(Community-Empowerment)
ሃፍቲ (Financial Stewardship)
ውሽጣዊ ከይዲ ኣሰራርሓ (IBP-Quality)
ምምህሃርን ዕብየትን (Learning and
Growth-Capacity)
ስትራተጂካዊ ሽቶታት
ምምሕያሽ ኩነታት ጥዕናን ዋንነትን ሕ/ሰብ
ምጥንኻር ተሳትፎ ናይ ውልቀ ትካላት ጥዕና Enhance private engagement in the sector
ምጥንኻር ስርዓት ምድንፋዕ እቶትን ኣጠቓቕማ ሃፍቲን Enhance health financing
ምምሕያሽ መሰረታዊ ተበፃሕነት ፅሬቱን ፍትሓዊነቱን ዝሓለወ ግልጋሎት ጥዕና ንምስጓም ጥዕና፤ ምክልኻል
ሕማማትን ክንክን ሕሙማትን
ምምሕያሽ ባህላዊ ሕክምና Improve traditional medicine
ምምሕያሽ ምሕደራን ኣጠቓቕማን ቐረብ መድሓኒትን ናውቲ ሕክምናን
ምምሕያሽ ምእላይ ሃንደበታዊ ሓደጋታት ጥዕና ሕ/ሰብ
ምትእትታው ፖሊስታትን ስትራተጅታትን ጥዕና ኣብ ኩሎም ሴክተራትን መዳርግቲ ኣካላትን /Health in all
policies and strategies (Multi- sectoral Collaboration)/
ምምሕያሽ ስራሕቲ ቁፅፅር ጥዕና
ምምሕያሽ ዓቕሚ ኣመራርሓን ሰራሕተኛን ልምዓታዊ ሰራዊት ጥዕና
ምምሕያሽ ፅንዓትን ምርምርን መረዳእታን መሰረት ዝገበረ ኣወሃህባ ዉሳነ Enhance informed decision
making
ምምሕያሽ መሰረተ ልምዓት ትካላት ጥዕና
ምምሕያሽ ኣጠቓቕማ ቴክኖሎጂን ሓደሽቲ ምህዞታትን Enhance digital health and innovation
ምጥንኻር ብሉፅ ኣመራርሓን ምሕደራን /Strengthen governance and leadership/
48
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

ምምሕያሽ እዚ ስትራተጂክ ኩነታት ምምሕያሽ ጥዕና ዜጋታት ንልክዐሉ ስትራተጂካዊ ሽቶ እዩ፡፡ ዝተዋደደን ኩሉ
ኩነታት ጥዕና ዘሳተፈን ከይዲ ኣወሃህባ ግልጋሎትን እታዎታትን ጥዕናን ብምጥቃም ሕማምን ሞትን ብምቕናስ ጥዕና ዜጋታት ተመሓይሹ
ዜጋታትን ጥዕንኡ ዝተሓለወን መፍረያይ ዜጋ ንምግባር ዝተሰርሑ ስራሕቲ ድምር ውፅኢት እንርኤሉን ዝወሃቡ  ጥዕንኡ ክሕሉው ዘኽእል
ምርግጋፅ ግልጋሎት ጥዕና ንኹሉ ክባፃሕን ዝወሃብ ግልጋሎት ብፅሬቱን ሰለጤኑን ብተሳትፎ ማሕበረሰብ ዓቕሚ ዝፈጠረ ማሕበረሰብ
ሕብረተሰብ

ዋንነት እናተረጋገፀ ዋንነት ሕብረተሰብ ብሙለእነት ዝስርሐሉ እዩ፡፡  በበብረኩ ቐፃልነት ዘለዎ
ሕብረተሰብን ኩነታት ሕማምን መጠን ሞትን ማሕበረሰብ ብምልካዕ ዝድለ ጥዕና ኩነታት ንምምፃእ ብቑዓት
ግልጋሎታት ንክወሃቡን ክዋደዱን ንክሕደሱን እዩ፡፡ ጥዕንኡ ዝወነነን ሞዴላት
 ኩነታት ጥዕና ውልቀ፣ ቤተሰብን ማሕበረሰብን መሚኻ ምርዳእ ይህልው
 ኩነታት ጥዕና ዜጋታት ዘቃውሱ ኣቐዲምካ ምንፃር  ሕማምን ሞትን ቐኒሱ
 ኣብ ምምሕያሽ ጥዕና ማሕበራዊ ሰረት ዘለዎም ነፂርካ ምቕማጥ ወዘተ እዮም

49
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

ምምሕያሽ እዚ ስትራቴጂክ ዕላማ ሴክተር ጥዕና ንምጥንካር ግደ ውልቀ ሰብ ሃፍቲን መዳርግቲ ኣካላትን ይግበኣና  ሰብ ውልቀ ሃፍቲ ኣብ ሴክተር
ርክብን በሃልቲን ብምውዳድ ድልዱል ስርዓት ጥዕና ንምፍጣር ዝሕግዝን ተሓሳቢ ዝገበረን ስትራቴጂክ ዕላማ ጥዕና እንቨስት ይገብሩ
ተሳትፎን እዩ፡፡ እዚ ስትራቴጂክ ዕላማ ንምስኻዕ ክውገኑ ዘለወም ቀንዲ ቀንዲ ተግባራት፤-  ሰብ ውልቀ ሃፍቲ ብመንግስቲ
ውልቀ ትካላት  ምትብባዕ ውልቀ ሰብ ሃፍቲ ብፍላይ ንምጥያሽ ኣብ ክልልናን ሃገርናን ዘይርከብ ፍሉይ ሕክምና
ጥዕና ኣብ ዘይሽፈኑ ግልጋሎት ጥዕና
ማእኸላት፣ ፍሉይ ሙያ መሰልጠኒ ኮሌጃትን ሆስፒታላትን
ሴክተር ጥዕና ይጅምሩ
 ምትብባዕ ውልቀ ሰብ ሃፍቲ ብፍላይ ንምጥያሽ ናይ መድሓኒትን ሕክምና ናውቲን ፋብሪካታት
/Enhance  ሰብ ውልቀ ሃፍቲ ኣብ ሴክተር
private  ብመንግስቲ ዝውነኑን ዝወሃቡ ዝነበሩ ግልጋሎታት ናብ ውልቀ ምስግጋር ኣብነት ቅድመ ፍቃድ
ጥዕና ዕዙዝ ተሳትፎ
engagement ኢንስፔክሽን ትካላት፤ ሙያ ምዝገባን ፍቃድን ሰብ ሙያ ጥዕና፤ ስራሕቲ ምክልኻል ረኽሲን ስነ ይህልዎም
in the sector/ ፅሬትን፤ ምግብና፤ ሕፅቦ፤ ሓለዋን ካልኦት ብመንግስታዊ ትካላት ንምጅማር ዘይከኣሉ ግልጋሎታት
ጥዕና
 ዝተፈላለዩ መፅናዕቲታት ውልቀ ትካላት ጥዕና ክሳተፉን ክሰርሑን ምግባር
 ኣብ መንጎ መንግስታዊን ውልቀ ትካላት ጥዕና ክምስረት ዘለዎ ርክብ ብሓባር ብዝዳለው ኣዋጅ
ደንቢን መምርሒን ምድላው
 ምጥንካር ኩለመዳይ ምሕዝነት
 ግልፅነትን ተሓታነትን ዝዓሰሎ ምችው ናይ ስራሕ ባይታ መዓረ ምስ ናይ መንግስታዊ ትካላት
ክፍጠረሎም ምግባር
 ፅሬት ግልጋሎት ጥዕና ንምርግጋፅ ተሞክሮ ልውውጥ ምክያድን ምትሕግጋዝ
 ኣብ ናይ መንግስታዊ ስራሕቲ ብፍላይ ኣብ ምድላው ትልሚ ደገፍን ክትትልን ኣብ ዝካየዱ
ገምጋማትን ተወከልቶምን በብብርኩ ዘለው ሰብ ሙያን ክሳተፉ ምግባር
 ናይ ውልቀ ትካላት ጥዕና እናተወደቡ ናብ ምፍራይ ሕክምና ናውቲ ክዋፈሩ ምሕጋዝ
 ናይ ውልቀ ትካላት ጥዕና ኣብ ስራሕቲ ቁፅፅር ጥዕና ክሳተፉ ምግባር
 ውልቀ ትካላት ጥዕና ናይ ጥዕና ዳታ መረዳእታ ቴክኖሎጂታት ተጠቀምቲ ንክኾኑ ምሕጋዝ
 ሕብረተሰብ፣ ልምዓታውያን መዳርግቲ ኣካላት ብምትሕብባር ፋይናንሰያዊ ዓቕሚ እዚ ትካል ምዕባይ
 እዚ ሽቶ ብገንዘብ፤ ንብረትን ጉልበትን ዝህሉ ሃፍቲ የካትት
 ምድላዉ ንፁር ትልምን ምትእኽኻብ ውሽጣውን ግዳማውን 50 ሃፍቲ ፍትሓዊ ክፍፍል ሃፍቲ
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

 ምዕቡል ስርዓት ዕደጋ  ዉሽጣዊ ሃፍቲ ይድንፍዕ

ምምሕያሽ ስርዓት  እዋኑን ዕሬቱን ዝሓለወን ፃብፃብ ምድላዉን ምቕራቡን  ካብ ገበርቲ ሰናይ ዝርከብ
ምድንፋዕ እቶትን
ኣጠቓቕማ ሃፍቲን  ምውሳኽ እቶት ናቑጣ ዉልቀ ሕክምና እቶት ይዉስኽ
ፋይናንስ  ዉዕሊ ክፍሊት ሳልሳይ ወገን ምስ መድሕን ጥዕና ምትእስሳር  ፍትሓዊ ምደባ ሃፍቲ ይህሉ

 ብኽነት ሃፍቲ ምቅናስ ኣብ ፍትሓዊ ሃፍቲ ኽፍፍል ትኹረት ምግባር  ኣብ ኣጠቓቕማ ሃፍቲ ዘለና
 ስልጡን ውፅኢታውን ሃፍቲ ምምሕዳር ዓቕሚ ብምምሕያሽን
 ኣብ መረዳእታ ዝተደገፈ ምደባ ሃፍቲ ምጉልባት ዝቀነሰ ብኽነት ሃፍቲ
 ናይ ሒሳባት ወፃኢታት ብዝቐለለ መንገዲ ምድላው
 ዝተዋደደ ምሕደራ ስርዓት ሓበሬታ ፋይናንስ
 ምሕደራን ተሓታትነትን ፋይናንሳዊ ፕሮግራም
ምምሕያሽ ንኹሉ ክፋል ሕብረተሰብ (ብፍላይ ደቂ ኣንስትዮ፣ መናእሰይ፣ ህፃናት፣ ጉድኣት ኣካል) ተጠቃማይ  ጥዕና ማሕበረሰብ ይመሓየሽ
መሰረታዊ ግልጋሎታት ጥዕና ንምግባር ዝወሃቡ ግልጋሎት ብስታንዳርድን ዝደለዮ ዓይነትን ኣብ ዝደልዮ እዋንን ቦታን  ኣብ ግልጋሎት ጥዕና እምነት
ተበፃሕነት እንኮላይ ድንገተኛን ግልጋሎት ስርዓት ቅብብልን ወሲኹ ፅሬት ሰለጤንን ፍትሓዊነትን ብዘረጋግፅ ንምሃብ
ይውስኽ
ፅሬቱን ዝሰርሐሉ ስትራተጂካዊ ሽቶ እዩ፡፡
ፍትሓዊነቱን ብቑዕ ዘስርሕ ትልሚ ምድላው፣ ፅሬትን ሰለጤንን ዘመሓይሹ ንጥፈታት ብምንዳፍን ዕለታዊ ምንቅስቓስ  ተጠቃሚነት ግልጋሎት ይዓቢ
ዝሓለወ ማሕበረሰብ ብጥዕና ንምስጓምን ንዘጋጥሙ ፀገም ጥዕና ድማ ኣብ ግዚኡ ንምብፃሕ ዓሊሙ ዝሰርሕ ሽቶ  ሕማም፣ ስንክልናን ሞትን
ግልጋሎት ጥዕና እዩ፡፡ ይቕንስ
ዉሽጣዊ ንምስጓም ብዋናነት ኣብዚ ስትራጂካዊ ሽቶ እዙይ ትኹረት ገይሩ ዝሰርሐሎም ምምሕያሽ ስነ ፅሬት፣ ምምሕያሽ
ከይዲ ጥዕና፤ ስነ መዓዛ፣ ምክልኻልን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ፣ ትቢ፣ ዓሶን ካልኦት ተመሓላለፍትን ዘይተመሓላለፍትን
ኣሰራር ምክልኻል ሕማማት እዮም፡፡
ሓ ሕማማትን ፅሬትን ሰሌጤንን ዘለዎ ተበፃሕነት ግልጋሎት ጥዕና ንምርግጋፅ እዞም ዝስዕቡ ዓበይቲ ስራሕቲ ትኹረት
ክንክን ገይሩ ይሰርሕ፡-
ሕሙማትን  ስራሕቲ ጥሙር ጥዕና ተጠናኺሩ ብዝበለፀ ሞያተኛታት ምሃብ፣
 ዝተነፀሩ ፉቱናትን ብሉፃት ኣወሃህባ ግልጋሎት ጥዕና ምስፍሕፋሕ፣
51
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

 ቐፃልነት ዘለዎ ፅሬትን ሰሌጠንን ምምሕያሽ /ኩሉ ግዜ ዝሐሸ ምምራፅ/፣

 ምጥንኻር መባእታዊ ግልጋሎት ጥዕናን ምምሕያሽ ስርዓት ሆስፒታልን፣
 ምጥንኻር ግልጋሎት ደም ባንኪ፣
 ሕማማት ናይ ምንፃር ብቕዓትን ብቑዕ ግልጋሎት ላቦራቶሪን፣
 ግልጋሎት ድንገተኛን እኹል ናውቲ ሕክምናን እዮም፡፡
ምምሕያሽ  ተበፃሕነት ፅሬት ፈዋስነት ውፅኢታውን ብተመጣጣኒ ዋጋን መሰረታዊ ኣፋውስ ኣብዝሓ ሕ/ሰብ  ፅሬቱ ዘሓለወ ብተመጣጣኒ
ምሕደራን ክረክብ ምግባር ዋጋ ርትዓዊ ኣጠቃቅማ
ኣጠቓቕማን  ብኽነት ብምቅናስ ርትዓዊ ዝኾነ ኣጠቃቅማ ኣፋውስ ምርግጋፅ ኣፋውስን ሕ/ናውትን
ቐረብ
መድሓኒትን  ተመሓላለፍትን ዘይተመሓላለፍትን ሕማማት እውን ኣብ ግምት ዘእተወ እዩ ብዘይምቁርራፅ ምህላው
ናውቲ  ኣብ ነባር ሕማማት ከም ሽኮርያ ካንሰር፣ ስነኣእምሮ ሕማም ልብን፣ ተኣሳሲሮም ዝረኣዩ ሕማማት
ሕክምናን ከምኡውን ኣቅርቦት ደምን ውፅኢት ደምን ካልኦትን ዘገልገሉ ኣፋውስ ዘካተተ
 ሕ/ሰብ ብቀረብኡ ፈውሲ ዝረኽበሉ መኽዝናት ማእኸል ስርዓት ቆፀራን ምሕደራ ስርዓት ሓበሬታ
ኣፋውስ ስሉጥን ብውሑድ ወፃኢ ናይ መረፃን ዕደጋን ኣፋውስ ምምሕያሽን ኣብ ጥዕና ትካላት ዘሎ
ኣጠቓቕማ መድሓኒት ስርዓት ምጥንኻርን
 መከፋፈልቲ ማእኸላት ብምስፍሕፋሕን ዘድልየን ማተሪያል ብምምላእ
 ፍትሓዊ ዝርገሐ ኣፋውስን ናውቲ ሕክምና ንክህሉ ምግባር
 ኣብ ጥዕና ትካላት ምሕደራ ኣወጋገዳ መድሓኒትን ናውቲ ሕክምናን ምክትታል
 ዑደት በጀት ወይ ድማ ፈንድ ኣፋውስን ዓቕሚ ዘለዎም ኪኢላታት ኣብበቢብርኩ ክህሉን ምስ
መዳርግቲ ኣካላት ብምዃን ጥንኩር ዝኾነ ምትሕብባር ዑደት በጀት ኣፋውስ ምክያድ (Revolving
Drug Fund)
 ብትሑት ዋጋ ሰለጤን ብዘለዎ መንገዲ መረፃን ዕደጋን መድሓኒት ምክያድ
 ስርዓት ምሕደራ ማእኸላት መኽዝንን ቆፀራን ምጉዕዓዝን ዝርገሐን ምክያድ
 ከይዲ ልውውጥ ፋርማሰዮቲካልን ግልጋሎትን (APTS) ምክትታል
52
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

 ርትዓዊ ኣጠቃቅማ ኣፋውስ ዳህሳስ ምክያድ

 ምሕደራ ኣወጋግዳ ፋርማስዮቲካል ንክትታል
ምትእትታው ጥዕና ማለት ዝሓመመ ሓኪምካ ምስዳድን ምሕብሓብን ጥራሕ ዘይኮነስ  ኩሎም ሴክተራትን መድረግቲ
ፖሊስታትን ኣካላትን ኣብ ፖሊስታቶምን
ስትራተጅታትን ማሕበራዊ፤ ስነኣዕምሮኣዊ መንፈሳዊ፤ ቁጠባዊ፤ ሓደጋታት ተፈጥሮን ስትራተጅታቶምን ናይ ጥዕና
ጥዕና ኣብ ሰብ ሰራሕን ካልኦትን ዝፍጠሩ ፀገማት ነፃ እንተኾይኑ እዩ ጥዕና ዘለዎ ሰብ ተንከፍ ስራሕቲ የካትቱ
ኩሎም
ሴክተራትን እንብሎ ብምዃኑ እውን፤ እዚ ስትራቴጂክ ዕላማ ብብርኪ ዓለም ዳርጋ  ኩሎም ሴክተራትን መድረግቲ
መዳርግቲ ኩለን ሃገራት ስራሕቲ ጥዕና ብተናፀል ክስራሕ ኣይክእልን ዝብል መርገፂ ኣካላትን ስራሕቲ ጥዕና
ኣካላትን ይውንነዎ
/Health in all
ሒዘን ኣብ ውሽጢ ሃገራት ዘለዋ ዝተፈላለያ መንግስታዊ ሴክተራትን
policies and ዘይመንግስታዊ ኣካላትን ገበርቲ ሰናያትን ኣብ ፖሊሲታቶምን
strategies ስትራቴጂታቶምን ናይ ጥዕና ፖሊሲታትን ስትራቴጂታትን ኣትዮም
(Multi-
sectoral ከውፅኡን ንቲ ዝኣተውዎ እውን ብሓባር ክፈፅሙ መደባት ሓንፂፆም
Collaboration) እናተንቀሳቀሱ ከም ዘለው ዝፍለጥ ኮይኑ ብዚ መሰረት ክልልና እውን ናይ
/
ጥዕና ፖሊሲታትና ምስ ሴክተራትን ካልኦት ዘይመንግስታዊን ገበርቲ
ሰናያትን ብሓባር ተግባራዊ ንምግባር እዚ ስትራቴጂክ ዕላማ ወፂኡ
ዝፍፀሙ ተግባራት ከም ዝስእብ ተዘርዚሮም ኣለው፡፡
 ኣብ ኣገደስቲ ሴክተራት ዓውደ ትኹረታትን ስትራቴጂክ ዕላማታትን ሽቶታትን ቀንድ ቀንድ
ተግባራትን ሴክተር ጥዕና ምፍላጥ፡፡
 ኣብ ጥዕና ዝወፁ ሽቶታት ብፍላይ ናይ ካልኦት ተሳትፎ ዘድልዮም ዕላማታትን ሽቶታትን
ዒላማታትን ብፍላይ፤ ሕርሻ፤ ማይ ሃፍቲ፤ ካባቢ ሓለዋ፤ ማሕበራዊ ጉዳይ፤ ጉዳይ ደቂኣንስትዮ፤
ጉዳይ መንእሰይን ስፖርትን፤ ማሕበራት፤ ትካላት ምርምር፤ ዩኒቨርስቲታት፤ ናይ ውልቀ ትካላት
ጥዕናን መንገድን ኮንስትራክሽንን ዘዝምልከቶም ሽቶታት እናወሰዱ ኣብ ትልሞም ከካትቱ ምግባር፡፡
53
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

 ሴክተራትን ካልኦት ኣካላትን ንዝገብርዎ ተሳትፎ ሕጋዊ ማዕቀፍ ምድላው

 ምስ ሴክተራትን ካልኦት ኣካላትን ብሓባር ንዝፍፀሙ ስራሕቲ ውዕል ሰነድ ስምምዕነትን መተግበሪ
ትልሚ ምድላውን ብመሰረት ዝወፀ መተግበሪ ትልሚ ብሓባር ምፍፃም፡፡
 ንኩሎም ሴክተራትን ይግባእና በሃልቲን ኣፍልጦ መጨበጢ ስልጠና ምሃብ፡፡
 ንኩሎም ሴክተራትን ይግባእና በሃልቲን ኣብ ምድላው ትልሚ፤ ደገፍን ክትትልን ገምጋምን ክሳተፉ
ምግባር፡፡
 ምስ ሴክተራት ብሓደ ዝፍፀሙ ፕሮጀክትታት ኣብነት፤ ዋን ዋሽ፤ ሰቖጣ ድክሌሬሽን፤ ዋን ሄልዝን
ምክልኻል ኣየር ለውጢን ካልኦትን ናይ ሓባር ኮሚቴ ብምጥያሽ ምክትታል፡፡
 ምስ ሴክተራትን መዳግቲ ኣካላትን ሓባራዊ ተሞክሮ ልውውጥ ምክያድ፡፡
 ካብ ንቡር ኣሰራርሓ ውፅእ ዝበለ ሴክተራት ስራሕቶም ብሓባር ዝተልሙሉ ዝከታተሉሉን
ዝገምግሙሉን ኣሰራርሓታት ምጥያሽ፡፡

ምምሕያሽ እዚ ስትራቴጂክ ዕላማ ተበታቲኑ ዝስራሕ ዝነበረ ካብኡ ሓሊፉ እውን ዘይስራሓሉ ዝነበረ ናይ ባህላዊ  ናይ ባህሊ ሕክምና ብምርምር
ባህላዊ ሕክምና ሕክምና ምርምር፤ ንመድሓኒት ዝኾኑ እፀዋታት ተወዲብካ ምምራት፤ ሙያ ምዝገባን ሙያፍቃድን ሰብ ይድገፍ
/Improve ሙያ ናይ ባህሊ ሓካይም ብዘመናዊ መንገዲ ኣረጋጊፅካ ምሃብ፤ ባሕላዊ ሕክምና ምስ ዘመናዊ ሕክምና  ናይ ባህሊ ሓኻይም
traditional ምትእስሳር፤ ባሕላዊ ሕክምና ምስ ትካላት ምርምርን ዩኒቨርስቲታትን ምትእስሳርን ብሓፋሽኡ ባህላዊ
ተወዲቦም ብሓባር ይሰርሑ
medicine/ ሕክምና ካብ ዝነበረሉ ብርኪ ናይ ካልኦት ሃገራት ተሞክሮ ብምውሳድ ናብ ዘመናዊ መንገዲ ንምሽግጋር
ዓሊሙ ዝወፀ ስትራቴጂክ ዕላማ ኾይኑ ዝፍፀሙ ቀንድ ቀንድ ተግባራት ከም ዝስዕብ ተዘርዚሮም ኣለው፡፡  ናይ ባህሊ ሓኻይም ሞይ
 ብባህላዊ ሓኻይም ዝዳለው መድሓኒት ፈዋስነቱን ፅሬቱን ዝተረጋገፀ ንክኸውንን ዝተፈላለዩ ፍቓድ ይህልዎምን ምስ
ረክሲታት ከይፈጥር ሙያዊ ሓገዝ ምግባር፡፡ ዘመናዊ ሕክምና ይተኣሳሰርን
 ብሕጊ መሰረት ዝሰርሑ ምዃኖም ምቁፅፃር
 ሙያ ምምዝጋብን ፍቃድ ምሃብን፡፡
 ምስ ዝተፈላለዩ ሴክተራትን ሓገዝቲን ምርካብ፡፡
 ዓቕሚ መዕበይ ስልጠናታ ክረኽቡ ምግባር፡፡
 ጥንኩር ናይ ሕጊ ማዕቀፍ ምድላው፡፡
54
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

 ማሕበር ናይ ባህሊ ሓካይም ምጥንካር፡፡

 ዕዳጋ ምትእስሳር፡፡
 ኣብ ዝፈጥርዎ መድሓኒት ናይ በዓል ዋንነት ኣዕምሮ ሃፍቲ ኣፍልጦ ንክረክቡ ምምችቻው፡፡
 ባህላዊ ሕክምና ምስ ዘመናዊ ሕክምና ንምትእስሳር ሓገዝ ምግባር፤
 ባህላዊ ሕክምና ምስ ትካላት ምርምርን ዩኒቨርስቲታትን ምትእስሳር
 ናይ ባህሊ ሓኻይም ተወድቦም ባህላዊ መድሓኒቶም ብዘመናዊ መንገዲ ብፋብሪካ ዘምርቱሉ ባይታ
ምፍጣርን ምምችቻውን፡፡
 ምትእትታው ናይ ባህሊ ሓኻይም ኢንዱስትሪ
 ናይ ባህሊ ሓኻይም መድሓኒት ላቦራቶሪ ምጥያሽ
 ናይ ባህሊ ሓኻይም ምርምር ዝገብሩሉ ሓደ ትካል ምጥያሽ
 ብብርኪ ክልል ዝርዝር ሕጋዊ ኣፍልጦ ዝረከቡሉ መድሓኒት ምስ ምሉእ ሓበሬትኡ ክዳለውን
ክፋለጥን ምግባር፡፡
 ምጅማር ክሊኒካል ሙከራታት ባህላዊ ሕክምና /Support clinical trial of traditional medicine/

ምምሕያሽ ኣብዚ ስተራተጂካዊ ሸቶ ዝካተቱ ለበዳ ንከይላዓሉ ዝግበሩ ስራሕቲን እዋናዊ ምላሽ ዘካትት ኮይኑ  ለበዳታት ናብ ዝተሓተ ብርኪ
ምእላይ  ምልላይ ሓደጋታት ሕማም ዝኽሰተሎም ወቅትን ቦታን ለሊኻ ምሓዝ ይቕንሱ
ሃንደበታዊ  ዳህሳስ ምክያድን ቕድመ መጠንቀቕታን ምስራሕን  ዝተልዓሉ ለበዳታት
ሓደጋታት ጥዕና
 ትንበያ ሕማማት ምምሕያሽን ዓቕሚ ምዕባይ ኣብ ቑፅፅር ሕማት ብቁልጡፍ ንቖፃፀሮም
ሕብረተሰብ
(PHEM)  ለበዳታት ብእዋኑ ምቁፅፃር ስራሕቲ ቕድመ ድልውነት
 ካብ ለበዳ ምህዳስን መልስካ እግሪ ምትካል ስራሕቲ ምስራሕ
ብለባደ ንዝተርኣዩ ሕማማት ንምቑፃፅር እዋናዊ ምላሽ ምሃብን ብፍላይ ብሰንኪ ኣፃዳፊ ሕፅረት ምግቢ፣
ብወቕታዊ ኹነታት ዝደግሱ፣ ሓድሽቲ ዝፍጠሩ /ዓለም ለኻውን ሃገራውን ክልላውን/ በቢግዚኡ እናዳህሰሰ
ኣብ ምጥፋእን ምውጋድን ዝርከቡ ሕማማትን ኣብ ምክልኻልን ምቁፅፃርን ዝግበር ስራሕትን ዘጠቓልል
አዩ፡፡ ብተወሳኺ ካብ ለበዳ ምግጋም መሊስካ እግሪ ምትካልን ንጥዕና ዘየስግእ ለበዳታት ክወርድ ምግባር
55
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

ኣዕርዩ ዝስርሐሉ ሽቶ እዩ፡፡ እዙይ ስትራተጂ ሽቶ በቢእዋኑ ካብ ወረዳ፣ ጥዕና ትካላት፣ ሰራሕተኛ ጥሙር
ጥዕናን ማሕበረሰባዊ ውዳበታት ብዝወሃቡ ሓበሬታን ብዝገብሮ ክትትል ደገፍን እዚ ከይዲ ስራሕ ስራሕቲ
ቁፅፅር ዘካይድ ኮይኑ ኣድላይ ኣብ ዝኾነ ግና ዝተፈላለዩ ኣካላት፤ ፊደራል ሚኒስተር ሓለዋ ጥዕና፣ ክልል
ምምሕዳር፣ ካልኦት ዓለም ለኸዊ ደገፋት ክጠልብ ይኽእል አዩ፡፡
ምድንፋዕ  ኣብ ስራሕቲ ቁፅፅር ጥዕና ዘለው፣ ኣዋጅ፣ ደንብታት፣ መምርሒታትን ዝተሓተ ብርኪ መዕቀኒን  ዋንነት ሕብረተሰብ ኣብ
ስራሕቲ ቁፅፅር ሕብረተሰብ ብመራኸብቲ ሓፋሽ ሓበሬታ ክረክብ ምግባር ቁፅፅር ጥዕና ይመሓየሽ
ጥዕና  ኣብ ስራሕቲ ቁፅፅር ጥዕና ተሳትፎ ሕብረተሰብ ምሕያል  ደሕንነት ጥዕና ሕብረተሰብ
 ንሰብ ሙያ ጥዕና ምዝገባን ሙያ ፍቃድን ምሃብ ይረጋገፅ
 ቁፅፅር ብትንባኾን ሓሽሽን ዝመፅእ ወልፍን ዝውውር ሓሽሽን  ደረጃኡ ዝሓለወ ስርዓት ጥዕና
 መንግስታዊ ትካላት ጥዕና ዘለወን ውሽጣዊ ትሕዝቶ በቢ ጊዜኡ ምፍታሽ ይሓልው
 ውልቀ ትካላት ጥዕና ሕጋዊ ሰብነት ክህልወን ምግባር  ኣብ ኣጠቓቕማ መድሓኒት
 ዘይ ሕጋዊ ዝውውርን ኣጠቓቕማ መድሓኒትን ምግብን ምዕጋት ምምሕያሽ ይመፅእ
 ትካላት ምግብን መስተን ፅሬቱን ደሕንነቱን ዝተሓለወ ግልጋሎት ክህባ ምግባር
 ስርዓት ኣወጋግዳ ፅሬቱ ዘይተሓለወን ግልጋሎት ዘመኑ ዝሓለፎን መድሓኒት ምጥንኻር
 ቁፅፅር፣ ደገፍን ክትትልን ንባህላዊ ሕክምና ትካላት
 ውሑስ ኣወጋግዳ ፈሳሲን ንቑፅን ረስሓት ምርግጋፅ
 ምርግጋፅ ሞያዊ ስነ ምግባር ሰብ ሙያ ጥዕና

56
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

ምዕባይ ዓቕሚ በቢብርኩ ዝርከቡ ኣመራርሓ ስራሕቶም ብኣግባቡ ንምምራሕ ክሕግዞ ምእንታን ከይዲ ኣመራርሓ ስራሕ ብዝተፈላዩ ናይ ምፍፃም ዓቕሙ ዝዓበየ ሰራዊት
ኣመራርሓን ካብ ሕድሕድ ዕለታዊ ምንቕስቓስ ጀሚሩ ዝተፈላለዩ ፕሮግራማት ንምምራሕ ዝሕግዝ ውሕሉል ኣመራርሓን ፈጠራታት ጥዕና
ሰራሕተኛን ብምኽዕባት ንኩሎም ኬዝቲማት ናብ ዝተመጣጠነ ዓቕሚ ኣፈፃፀፅማን ንምምፃእ ዝሰርሕ ትራተጂክ ሽቶ እዩ፡፡ ዝተመሓየሸ ግልጋሎት ዝህብ ሰራዊት
ልምዓታዊ ብተመሳሳሊ በቢብርኩ ዝርከቡ ማሓዉር ጥዕና ናይ ኣፈፃፅማ ዓቕሞም ክዓቢ ብምግባር ፅሬት ዘለዎ ግልጋሎት ክህቡ ጥዕና
ሰራዊት ጥዕና ንምግባር እዩ፡፡ ፕሮግራማት ፍልጠትን፣ ህዝባዊ
እዚ ሽቶ ጠመተ ዝገብረሉ፡- ኣራኣእያን ክእለትን ብዘለዎ ሓይሊ ሰብ
 ምምሕያሽ ፍልጠት፣ ክእለትን ምትብባዕን ይምራሕ
እኹሉን ዘተኣማምንን ሰራዊት ዋዒ
 ምጥንኻር ሓፀርትን ነዋሕትን ስራሕቲ ህንፀት ሰራዊት ክህሉ ብምግባር ስሉጥ ግልጋሎት
 ምጥንኻር ትልሚ መሰረት ዝገበረ ጠለብ ሓይሊ ሰብ ምሃብ
 ምድላዉን ምክፍፋልን ሓገዝቲ ማንዋላትን ፅሑፋትን ፃኒሒት ሰራሕተኛ ምዉሳኽን ዕግበት
ሰራሕተኛ ምምሕያሽ
 ምስራፅ ፖሊሲን ስትራተጂን ክትትልን ምዘናን ሃናፃይ ብትልሚ ዝተመርሐ ስልጠና ሰራሕተኛ
ምምሕያሽ  ህንፀት ትካላት ጥዕና ምክያድ፣ መ/ሆስፒታላት፣ ጥዕና ጣቢያታትን መሐብሐቢ ኣረጋውያንን ህፃናትን  ንሰራሕ ምችዋትን ንሕ/ሰብ
መሰረተ  ምምላእ ውሽጣዊ ትሕዝቶ ትካላት ጥዕና፣ ብሕክምና ናውቲ፣ ማይን መብራህቲን ተበፃሕቲ ዝኾና ትካላት ጥዕና
ልምዓት ጥዕና ይፍጠራ፣
 እዋናዊ ፅገና ትካላት ጥዕናን ናውቲ ሕክምናን ምክያድ
 ተጠቃሚነት ሕ/ሰብ ኣብ ትካላት
ጥዕና ይውስኽ

57
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

ምምሕያሽ  ምምሕያሽ ኣጠቃቅማ ኤለክትሮኒክ መሰረት ዝገበረ ኣስተምህሮ ጥዕና  ተጠቃምነት ቴክኖሎጂ
ኣጠቃቅማ  ምምሕያሽ ኤለክትሮኒክ መሰረት ዝገበረ ሕክምና ይውስኽ
ቴክኖሎጂን 
 ምምሕያሽ ዝርግሐ ኢ-መይል ፅሩይን ስሉጥን ምልውዋጥ
ሓደሽቲ
ምህዞታትን  ምምሕያሽ ኤለክትሮኒክ መሰረት ዝገበረ ዳታ ሓበሬታ ይህሉ
 ስራሕቲ ከቃላጥፉ ዝክእሉ ሓደሽትን ተመረፅትን እታዎታት ቴክኖሎጂ ምጥቃምን ምስፍሕፋሕን  ስሉጥ አወሃህባ ሞያዊ ድጋፍ
 ድጂታል ቴክኖሎጂ ጥዕና ኢደ መጋብር ምድላው ይህሉ
 ስርዓት ምሕደራ ኣፋውስን ሕክምና ናውቲን ንብረትን ድጂታላይዝድ ምግባር  ፅሬትን ስለጠንን ግልጋሎት
 ኣብ ስራሕቲ ጥዕና መዓልታዊ ስራሕቲና ናብ ዲጅታል ምስግጋር ብምውሳኽ መረዳእታ ንውሳነ
 ስርዓት ምሕደራ ምምሕዳር ሓይል ሰብ ድጂታላይዝድ ምግባር ምጥቃም
ምምህሃርን ዕቤትን

 ስራሕቲ ቁፅፅር ጥዕና ዲጂታላይዝድ ምግባር

 ስራሕቲ ማሕበረሰብ መሰረት ዝገበረ መድሕን ጥዕና ዲጂታላይዝድ ምግባር
 ስርዓት ናይ ነዊሕን ሓፂር እዋን ስልጠና ኣወሃህባን ውሳነ ንህበሎም ስራሕትና ዲጂታላይዝድ ምግባር
 ኣብ ጥዕና ትካላትና ኩለን መመርመሪ ናውቲታት ብብዓመት ዝዕየሩ ድጂታላይዝድ ምግባር
 መሳርሒታ ነፀርታን ናይ ሕሙማት ታሪኽ መውሰድ ናውቲታን ድጂታላዝድ ምግባር
 ምጥንካር ባዮ ቴክኖሎጂ
 ምጥንካር ስራሕቲ ባዮሜድካ ኢንጂነሪንግ
 ስግግር ቴክኖሎጂታት ጥዕና ምክያድን ዝተወሰኑ ክታበታት ምስራሕ ምጅማርን
 ምጥያሽ ማእኸላዋይ ድጂታል መወከሲ ላቦራቶሪ
 ምምሕያሽ ዓቕሚ ሰብ ሙያ ጥዕና ኣብ ኣጠቓቕማ ቴክኖሎጂ
 ምጥያሽ ቡክራ መረዳእታ /Establish data warehouse/
 ምጥያሽ መስራሕ ሓደሽቲ ፈጠራታት ኣብ መዳይ ጥዕና
 ስራሕቲ ትልሚ፤ ደገፍን ክትትልን ገምጋምን ግብረ መልሲን ናብ ድጂታል ምቅያር

58
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

ምምሕያሽ እዚ ስትራተጂካዊ ሽቶ መረዳእታ ብምፍልፋል፣ ምትርጓምን ምዝርጋሕን ምምሕያኽ ኣወሃህባ ዉሳነ ዝዓለመ መረዳእታ መሰረት ዝገበረ
መፅናዕትን እዩ፡፡ ትሕዝትኡ ድማ ኣወሃህባ ዉሳነ
ምርምርን  ምድላዉ ትልሚ ፅሬት ዘለዎን ዝተመጣጠነን
መረዳእታን  ስርዓት ሓበሬታ ጥዕና
መሰረት ዝገበረ ግልጋሎት ጥዕና
 ክፍተት መሰረት ዝገበረ ሳይነሳዊ ፅንዓትን
ኣወሃህባ ዉሳነ
 ክትትልን ደገፍን
 ናይ ምልዕዓልን ዓቕሚ ምዕባይን ስራሕቲ

59
መንፅር ስተራተጂካዊ መግለፂ ስትራቴጂክ ሽቶታትን ትሕዝቶን ደረትን ትፅቢት ዝግበረሎም ዉፅኢት
ሽቶታት

ምጥንኻር እዚ ስትራቴጂክ ዕላማ ብሕብረተሰብ ተመሪፁን በብብርኩ ኣብ ዝርከብ መሪሕነት ቦታ ኣብ ምምራሕ ዝርከብ መንግስቲ  ብመንግስቲን ፈፀምቲ
ብሉፅ ኣወሃህባ ውሳነን ኩነታት ምምሕዳርን ተጠቃሚነት ሕብረተሰብ ንምርኣይን ንምግምጋምን ዝጠቅም ኣካላትን ዝወርዱ መደባት
ኣመራርሓን ኾይኑ ተቀባልነትን ቀፃላይነትን
ምሕደራን  ሕብረተሰብ ኣብ መንግስቲ ዘለዎ ኣመኔታ ንክወስኽ፣ ተሳትፎ ሕብረተሰብ ንክመሓየሽ፣ ግልፅነት
ይሕልዮም፡፡
Strengthen ተሓታቲነትን ኣብ ኣወሃህባ ውሳነ ንክህሉ፣ ዝወፁ ሕግታት ፖሊሲታትን መምርሒታትን ብግቡእ
 ሰላም ይሰፍን፣ ልምዓት
governance ንክትግበሩን ሕብረተሰብ ንቲ ዝመርሕ ዘሎ መንግስቲ ናተይነት ንከሕድር ምስራሕ ማለት ምዃኑ፡፡
ይሳለጥ፣ ማሕበራዊን
and  ኣብ ስራሕቲ ደገፍን ክትትልን ግልፅነትን መገልገላይነትን ብዘይ ሰከፌታ ምግምጋምን መደባት
ኢኮኖሚያውን ኩነታት
leadership ምውራድን ንክህሉ ምግባርን ምትግባርን፡፡
ሕብረተሰብ ይመሓየሽ
 ዝተመሓየሸ ኣወሃህባ ውሳነ ንክህልው፣ ሓበሬታ ጥራሕ ዘይኮነስ መረዳእታ መሰረት ዝገበረ ውሳነ
 ኣብ ውሽጢ ሕብረተሰብ
ንከወሃብ፣ ኣብ ሓላፊነት ዘለው መገልገልቲ ሓላፊነቶም ሕጊ ብዝፈቅዶ መንገድ ንምትእንጋድ ፅቡቅ
ዝፍፀሙ ንጥፈታት
ናይ ስራሕ ባይታ ንክፈጥሩ ምንቅስቃስ ዝግበረሉ መስርሕ ምዃኑ፡፡
ብሕብረተሰብ ይውነን፡፡
 ዝፍፀሙ ንጥፈታት ብትልሚ ንምምራሕ፣ እንታይ፣ ኣበይ፣ መን፣ ብመን፣ መዓዝን ብከመይን
ከምዝፍፀሙ ብግልፂ ፈሊጡን ተሊሙን ንምምራሕ ዝተቀመጠ እዩ
 ንተገልገልቲ ቅልጡፍ ምላሽ ምሃብ
 ምጥንካርን ምትግባርን ምክንያታዊነትን
 ግልፅን ዘሰርሕን መስርሕ ተሓታትነት ምድላውን ምትግባርን
 ምጥንካርን ምትግባርን መስርሕ ግልፅነት
 ምጥንካር ኣሳታፋይነት ስራሕን ኣወሃባ ውሳነን
 ምትእትታውን ምትግባርን መደባት ቆፂርካ ሂብካ ቆፂርካ ምቕባልን ተከታቲልካ ኣብ መወዳትኡ
ምብፃሕን
 ምጥንካር ትልሚ መሰረት ዝገበረ ኣፈፃማ መደባት

60
61
 ብርኪ 4፡ ስእላዊ መግለፂ ዝተጠቓለለ ትካላዊ ስትራተጂካዊ ሽቶታት (Strategic Map)

ሕብረተሰብ ምምሕያሽ ተሳትፎ ውልቀ ምምሕያሽ ተሳትፎ

ትካላት ጥዕና ኣብ ዘፈር ጥዕና ውልቀ ትካላት ጥዕና ኣብ
ዘፈር ጥዕና
ፋይናንስ
ምጥንኻር ስርዓት ምድንፋዕ እቶትን ኣጠቓቕማ
ሃፍቲን
ምምሕያሽ ምምሕያሽ ምምሕያሽ
መሰረታዊ ተበፃሕነት ምእላይ ስራሕቲ ቑፅፅር
ዉሽጣዊ ከይዲ ጥዕና
ኣሰራርሓ ፅሬቱን ፍትሓዊነቱን ሃንደበታዊ
ዝሓለወ ግልጋሎት ሓደጋታት ጥዕና
ጥዕና ንምስጓም ሕምምሕያሽ
/ሰብ
ፖሊስታትን
ምምሕያሽ ባህላዊ ሕክምና
ጥዕና፤ ምክልኻል ስትራተጅታትን
ምሕደራን ጥዕና
ሕማማትን ክንክን ኣብ ኩሎም ሴክተራትን
ኣጠቓቕማን
ሕሙማትን ( መዳርግቲን
ቐረብ ምምሕያሽ ፈጠራን ኣጠቓቕማ
መድሓኒትን ድጂታል ቴክኖሎጂን ምትእትታው
ምምሕያሽ ዓቕሚ
ናውቲ
ኣመራርሓን ሰራሕተኛን
ሕክምናን
ልምዓታዊ ሰራዊት ጥዕና ምምሕያሽ መሰረተ ልምዓት
ምምሕያሽዓቕሚ ጥዕና
ምምህሃርን ዕቤትን ኣመራርሓ
ልምዓታዊ ሰራዊት
ምምሕያሽ
ጥዕና
መፅናዕቲን
ሰራሕተኛናን
ምርምርን
መረዳእታን መሰረት
ዝገበረ ኣዋሃህባ
ዉሳነን
ምምሕያሽ ብሉፅ ኣመራርሓን
ምሕደራን

62
 ምዕራፍ ክልተ፡ ናይ ትግበራ ምዕራፍ
ብርኪ-5. መለክዕታት ኣፈፃፅማ ስራሕን ዒላማታትን (Performance Measures)
ትልሚ 2013
ተ.ቁ. ስትራተጂክ ዓላማን መለክዕን (Strategic Objectives & Performance አፈፃፅማ 2012 (EFY 2013 Plan)
(Baseline) % or መብርሂ
S.N. Measures) # ክረኽቡ ዝግበኦም ሽቶ (Target)
(Eligible in #) ብቁፅሪ %
ሕብረተሰብ
1 ዋንነት ሕብረተሰብ ምምሕያሽ (Improve community ownership)
1.1. ብፕሮግራም መሰረት በብእዋኑ ዝተገበረ ናይ ቦርድ አኼባ (Proportion of Board meeting 4 12 100
sessions conducted timely)
1.2. በዝሒ ዝተኻደ ህዝባዊ ኮንፈረንስ 0 4 100
1.3. ዕግበት ተገልገልቲ 82.5 95
2 ሕብረተሰብ አብ ሆስፒታል ብአግባቡን ብትክክልን ክጥቀመሉ ምግባር (Improve access
(Utilization) to Hospital services)
2.1. በዝሒ ግልጋሎት ዝረኸቡ ተመላለስቲ ሕሙማት (out patient attendance) 139238 153162 100
2.1 ግልጋሎት 24 ሰዓት/7 መዓልቲ ምጥንኻር/ሃንደበታዊ/ 100% 100% 100
2.2. አብ እዋን ቅድመ ወሊድ ናይ ሕማም መውስቦ ምርመራ (Proportion of ANC clients 888 977 100
screened for Syphilis)
2.3. በዝሒ ወሊድ ግልጋሎት (number of births attended by skilled health personnel) 1662 1827 100

2.4. ፒኤምቲሲቲ (PMTCT)

2.4.1 በዝሒ ተመርሚረን ውፅኢተን ዝፈለጣ ነፍሰጡር አዴታት (Percentage of pregnant women 932 1025 100
who were tested for HIV and who know their result)
2.4.2 በዝሒ ናይ ኤች አይ ቪ መከላከሊ መድሓኒት ዝወሰዳ ነፍሰፁር አዴታት (Number of 0 100% 100
HIV+ pregnant women who received ARV to reduce risk of MTCT)
2.5 በዝሒ ምርመራን ምክርን ረኪቦም ውፅኢቶም ዝፈለጡ (Number of individuals who 7654 8419 100
received testing and counseling services and who received their test results)

63
 ትልሚ 2013
ተ.ቁ. ስትራተጂክ ዓላማን መለክዕን (Strategic Objectives & Performance አፈፃፅማ 2012 (EFY 2013 Plan)
(Baseline) % or መብርሂ
S.N. Measures) # ክረኽቡ ዝግበኦም ሽቶ (Target)
(Eligible in #) ብቁፅሪ %
2.6 ሐዚ ዘለዉ ናይ ኤአርቲ ተጠቀምቲ (Percentage of adult and children with advanced 1580 - 100
HIV infection receiving ARV therapy)
2.7 ድቁሳት ሕሙማት (Inpatient Admissions) 4651 5079 100
2.8 ሃንደበታዊ ግልጋሎት ተጠቀምቲ (Emergency Room Attendances) 11193 12312 100
2.9 በዝሒ ሪፈራል (Rate of Referrals) 0.6% <= 1%
3 ሓድሽ ሪፎርም/ ተሃድሶ 78.4% 95.3% 100
4 ላቦራቶሪ ስሊፕታ መዐቀኒ ውፅኢት 56.7% 85% 100
5 ሃለዋት ወሰንቲ ምርመራ ላቦራቶሪ ምህላው 56% 85% 100
6 ርሁሩህ፣ መኽበራይ ተገልገልቲን ሙያዊ ስነ-ምግባር ዘለዎ/ሲኣርሲ/ 100% 100% 100
7 ኣብ ስራሕ ዘለዉ/ዝሰርሑ ና/ሕክምና 83% 85% 100
ቀረብ ደም ክህለው ናይ ግንዛበ መድረኽ ምድላው 0% 4 100
8 አብ አታሓሕዛን አጠቃቅማን ፋይናንስ አንፈት (FINANCE PERSPECTIVES)

8.1. ፋይናንሳዊ አታሓሕዛን አጠቃቅማን ምምሕያሽ (Improve finance mobilization &

utilization)
8.1.1 መዓልታዊ ወፃኢ ሕሙም ብአንፃር ግልጋሎት (Cost per patient day equivalent) 499 250 100

8.1.2 ብፅሒት ዝተረከበ ውሽጣዊ እቶት/ ካብ ጠቅላላ አታዊ ዘለዎ ብፅሒት (Share of internal 17% 25% 100
revenue generated (Internal revenue as a proportion of total operating revenue)
8.1.3 አጠቓቕማ ውሽጢ አታዊ (Revenue Utilization) 78.2% 100% 100
8.1.4 ካብ ጠቅላላ ልቃሕ ተሓከምቲ ዝተመለሰ መጠን ገንዘብ (Reimbursed amount out of 80% 100
total patient fees waived)
9 ውሽጣዊ ከይዲ አሰራርሓ (INTERNAL BUSINESS PROCESS)
9.1 ፅሬት ተመላለስቲ ሕሙማን ግልጋሎት ምምሕያሽ (Improve quality of outpatient
services)
9.1.1 ናይ ተመላለስቲ ሕሙማት ፃንሒት ጊዜ (Outpatient waiting time (Survey done at 37.3 minute 30 100
hospital level quarterly) minute
64
 ትልሚ 2013
ተ.ቁ. ስትራተጂክ ዓላማን መለክዕን (Strategic Objectives & Performance አፈፃፅማ 2012 (EFY 2013 Plan)
(Baseline) % or መብርሂ
S.N. Measures) # ክረኽቡ ዝግበኦም ሽቶ (Target)
(Eligible in #) ብቁፅሪ %
9.1.2 ሚእታዊ ተመላለስቲ ሕሙማት ብመዓልቲ ዝተርኣዩ (% of outpatients seen on same 0 0 0
day (Survey done at hospital level quarterly)
14.1.3 ናይ ሰራሕተኛታት ዕግበት ብምኢታዊ (Proportion of Staff satisfied) 84% 90% 100
14.1.3 በዝሒ አብ መዓልቲ ብሓደ ሓኪም ዝረአዩ ሕሙማት (Patient day equivalents per 1500 500 100
doctor)
14.1.6 በዝሒ ዝተገበረ ዓርሰ ምህሮ ኣብ ኬዝቲም 264 264 100
14.1.7 በዝሒ ዝተገበረ ናይ ኔትዎርክ ገምጋም 48 48 100
14.1.9 በዝሒ መተባብዒ ዝረኸቡ ሰራሕተኛታት 100 150 100
14.1.10 በዝሒ ዝተገበረ ናይ ንጉሆ ገምጋም ምስታፍ 360 360 100
14.1.11 በዝሒ ዝተገበረ ናይ ዋህዮ ገምጋም 12 12 100
14.1.12 በዝሒ ዝተገበረ ናይ ኬዝቲም ገምጋም 24 24 100
3 ንተገልገልቲ ጥዕና ኣስተምህሮ ምሃብ 264 264 100
4 ወፍሪ ፅሬት ምክያድ 36 48 100

6 ዝተበከለን ዘይተበከልን ጓሓፍ ምፍልይ 360 360 100

18 ንተመላለስቲ ተገልገልቲ ኣብ ዝመፅሉ መዓልቲ ግልጋሎት ሕክምና ክረኽቡ ምግባር 100% 100% 100
30 ኣብ ወርሒ መጠን ብሓደ ሓኪም ዝተገልገሉ ተመላለስቲ ተሓከምቲ 1500 500 100
32 ምምሕያሽ ዕግበት መገልገልቲ 84% 95% 100
32.1 መገልገልቲ መሰሎምን ግቡኦምን ክፈልጡ ግንዛበ ምሃብ 100% 100% 100
32.2 ናይ ኣሰራርሓ ግልፅነት ክህሉ ምግባር 100% 100% 100
32.3 በመገልገልቲ ዝለዓሉ ሕቶታት እዋናዊ መልሲ ምሃብ 100% 100% 100
32.4 መገልገልቲ መምርሒን ኣሰራርሓን ክፈልጡ ምግባር 100% 100% 100
34 ምምሕያሽ ዕግበት ተገልገልቲ 82.5% 90% 100
34.2 ብክብሪን ሓልዮትን ምትእንጋድ 100% 100% 100
34.3 ብተገልገልቲ ዝለዓሉ ሕቶታት/ቅሬታ እዋናዊ መልሲ ምሃብ 100% 100% 100
65
 ትልሚ 2013
ተ.ቁ. ስትራተጂክ ዓላማን መለክዕን (Strategic Objectives & Performance አፈፃፅማ 2012 (EFY 2013 Plan)
(Baseline) % or መብርሂ
S.N. Measures) # ክረኽቡ ዝግበኦም ሽቶ (Target)
(Eligible in #) ብቁፅሪ %
34.5 ኣብ ኣዋህባ ግልጋሎት ግቡእን መሰልን ግንዛበ ምፍጣር 100% 100% 100

66
ብርኪ 6. ቀንዲ ቀንዲ ዒላማታት፤ ስትራተጂካዊ ተበግሶታትን ተግባራትን (Main Targets,
Strategic Initiatives and activities)
ኣብ 2013 በጀት ዓመት በብሕድሕድ ስትራተጂካዊ ሽቶታት፡ ዒላማታት፣ ስትራተጂካዊ ተበግሶታትን
ዝርዝር ተግባራትን በብመነፅር ከም ዝስዕብ ተቀሚጦም ኣለዉ፡፡
ሀ.ብመንፅር ሕብረተሰብ (Community-Empowerment)
ስትራቴጂክ ሽቶ 1. ምምሕያሽ ዋንነት ሕብረተሰብ
ዒላማ
1.ኬዝቲምና ምስ ኩሉ ሰራሕተኛታት ክልተ ሰሙናት ወርሓዊ ኣኬባታት ምኽያድ
ስትራተጂካዊ ተበግሶታት
 ምዕቃን በብክልተ ሰሙን በቢወርሑ
ቀንዲ ተግባራት
 ናይ ኬዝቲም ክልት ሰሙናዊ ኣኼባ ምክያድ
 ኬዝ ፕረዘንተሽን ምቅራብ
 ህዝባዊ ኮንፈረንስ ምስታፍ
 ሆስፒታል ኮንፈረንስ ምስታፍ
ምምሕያሽ ተሳትፎ ሕብረተሰብ
ዒላማ
1. ናይ ህዝቢ ኮንፈረንስ ኣብ ዓመት 4 ጊዜ 100% ምስታፍ
ስትራተጂክ ስጉምትታት
 ምጥንኻር መድረኻት ሕብረተሰብ
ቀንዲ ቀንዲ ተግባራት
 ብብእዋኑ ዘለው ኣፈፃፅማ ስራሕቲ ጥዕና ሕብረተ-ሰብ ክፈልጦ ምግባር
 ኣብ ዝተፈላለዩ ተመሓላለፍትን ዘይተመሓላለፍትን መሰረት ዝገበሩ ጥዕና ኣስተምሮ ምሃብ
 ሕብረተሰብ ጥዕንኡ ክውንን ዘኽእል ፍልጠት የጥርይ
 ሕብረተሰብ ኣብ ጥዕንኡ ምውናን ዝገብሮ ተሳትፎ ይሕይል
 ኬዝቲም ተሞክሮታት ብምርካብ ኣፈፀፅመአ ይዉስኽ

ለ.ብመንፅር ፋይናንስ (Financial Stewardship)

ሐ.ብመንፅር ውሽጣዊ ከይዲ ኣሰራርሓ (IBP-Quality)

67
 5.3. ምምሕያሽ ምክልኻልን ምቁፅፃር ዘይተመሓላለፍቲ ሕማማት (NCD)
ዒላማ
1.ስነ ኣእምሮ ጥዕና ግልጋሎት ዝረኸቡ ካብ 3066 ናብ 3373 ምዕባይ
5. ግልጋሎትን ክትትልን ሕማም ሽኮርያ ካብ 410 ናብ 451 ምዕባይ
ስትራተጂካዊ ተበግሶታት
 ምጥያሽ ምክልኻል፣ ሕክምናን ክንክንን ቀንዲ ዘይተመሓላለፍቲ ሕማማት (Hypertension, Diabtes, Cancer
and Cardiac diseases) ዘኽእል ፕሮግራም
 ምጥንኻር ምዉራድ (Decentralization) ግልጋሎት ስነ ኣእምሮ ናብ መበእታዊ ክንክን ጥዕና
ዝርዝርተግባራት
 ዝተፈላለዩ ናይ ግንዛበ መዕበይ ስራሕቲ ምስራሕ
 ቀንዲ ቀንዲ ተመሓላለፍትን ዘይተማሓላለፍቲ ሕማማት ንምሕካም ዘድልዩ ተግባራት ምክንዋን
 ማኑዋላትን ሓገዝቲ ፅሑፋት ምድላው
 ምጥንኻር ማሕበር ሽኮርያ፣ፀቅጢ ደም፣ሕማም ልቢን ካልኦትን ኣብ ጥዕና ትካላት
ትፅቢት ዝግበረሉ ውፅኢት
 ጥዕና ማሕበረሰብ ይመሓየሽ
 ኣብ ግልጋሎት ሆስፒታልና እምነት ይውስኽ
 ተጠቃሚነት ግልጋሎት ይዓቢ
 ሕማም፣ ስንክልናን ሞትን ይቕንስ
 ሞት አዴታትን ህፃናትን ይቅንስ
ስትራቴጂክ ሽቶ 5. ምምሕያሽ ቀረብ መድሓኒትን ናውቲ ሕክምናንፅርየት ኣዋሃህባ ግልጋሎት

5.2. ምምሕያሽ ፅርየት ኣዋሃህባ ግልጋሎት ሕክምና

ዒላማ
1.መጠን ምልልስ ተመላሊሶም ዝሕከሙ ተገልገልቲ ካብ 000,000,000 (0.0 ግዘ) ናብ 000,000,000 (0.0
ግዘ) ምብፃሕ
2 ፃንሒት ሕሙማት ንሕክምና (Waiting time to treatment) ካብ 37.3 ደቒቓ ናብ 30 ደቒቓ ምብፃሕ
68
3.ዕግበት ተገልገልቲ ሕዚ ካብ ዘለዎ 82.5% ናብ 90% ምብፃሕ
4.ዕግበት መገልገልቲ ካብ 84% ናብ 90% ምብፃሕ
5. ኣብ HSTQ ዝተቐመጡ ስታንዳርድታት ናብ 85 ሚኢታዊ ምብፃሕ
6. ትግበራ ርህሩህ ተገልጋላይ መኽበሪን ሓብሓብን ግልጋሎ ኣብ ትካላት ጥዕና ሐዚ ናብ ልዕሊ 85% ምብፃሕ
7. ዕግበት ተገልገልቲ ብሲኣርሲ ናብ 90% ምብፃሕ
8. ኣብ HSTQ ዝተቐመጡ ናይ ሲኣርሲ ስታንዳርድታት ናብ 80 ሚኢታዊ ምብፃሕ
ስትራተጂካዊ ተበግሶታት
 ሪፎርም ሆስፒታልና ምትግባር
 ምጥንኻር ዉሑስን ጨና ኣልቦን ትካል ምፍጣር
 ምጥንኻር ተበፃሕነት ዉሑስ ንዝኾነ ደም ልገሳ
 ኣፈፃፅማ ሲኣርሲትግበራ ምዕቃን
 ምጥንካር ኣሳታፋይነት ተሓካማይ ኣብ ዝወሃቦ ግልጋሎት
 ምትእትታው ሰብኣውነት ማእኸል ኣብ ስራሕቲ CRC / HCD/
ቀንዲ ተግባራት
 ኣብ ኬዝቲም ገምጋማዊ ስልጠናታት ምክያድ
 ዝተፈላለዩ ክልኒካላዊ ኬዝፐረዘተሽን ምሃብ
 ኮንፈረንስ ሆስፒታላት ምስታፍ
 ብ CRC መሰረት ንሕብረተሰብ ምገልጋል
 ምዕቃን ብርኪ ኣፈፃፅማ CRC

ስትራቴጂክ ሽቶ 6፡- ምምሕያሽን ምእላይን ሃንደበታዊ ሓደጋታት ጥዕና ሕ/ሰብ

ስትራተጂክ ሸቶ 7. ምምሕያሽ ዓቕሚን ምምሕዳርን ኣመራርሓ
ስትራተጂክ ሸቶ 9.ምምሕያሽ መሰረተ ልምዓት ጥዕና ትካላት

መዓቀንታት ስግግር ኣጀንዳ ክብደት

1.ስግግር ሓበሬታ ወያነ (Transformation in Information Revolution)(20% )
20%
ሙሉእነት ሓበሬታ ወያነ ዘረጋገፃ ማእኸል መባእታዊ ክንክን ጥዕና ካብ 95 % ናብ 100 % ምብፃሕ
4
መረዳእታ ሓይሊ ሰብ ብኤሌክትሮኒክ መልክዕ (HRIS) ብሙሉእነት ዘተኣታተዋ ወረዳታት ካብ 0%
ናብ 100 % ምብፃሕ 4

69
ኮሚቴ ክትትል ኣፈፃፅማ ስራሕ ተጠቂመን ሓበሬታ ንውሳነ ዝጥቀማ ወረዳታት (Functional
Performance Monitoring Team) 100 % ምትእትታው 5
መጠን ሕ/ሰብ መሰረት ዝገበረ ሓበሬታ ጥዕና ሙሉእ ብሙሉእ ተግባራዊ ዝገበራ ጣብያታት 95%
ምብፃሕ 4
ኣብ ዉልቀ ትካላት ጥዕና ስርዓት ሓበሬታ ጥዕና 100% ምትእትታው
3
2.ስግግር ፅሬትን ፍትሓዉነትን ኣዋሃህባ ግልጋሎት ጥዕና (Transformation in Quality and Equity
of care)(20%) 20%
ክንክን ቅድመ ወሊድ ራብዓይ ዑደት ካብ 63.9 % ናብ 96 % ምዕባይ
2
ሽፋን ወሊድ ብዝሰልጠነ በዓል ሞያ ካብ 73.3 % ናብ 100 % ምብፃሕ
2
መጠን ዕግበት ተገልገልቲ ኣብ ግልጋሎት ጥዕና ካብ 83% ናብ 98% ምብፃሕ
2
ኣብ ጥዕና ትካል ካብ ዝተዋለዳ በዝሒ ዘጋጠመ ሞት ካብ 84% ናብ 15% ምውራድ
2
ሽፋን ኩሉ ዓይነት ክታበት ዝወሰዱ (Fully Immunized) ህፃናት ካብ 73% ናብ 100 % ምብፃሕ
2
መጠን ዕዉትነት ሕሙማት ቲቢ ካብ 95 % ናብ 96% ምብፃሕ
2
መጠን ተጠቀምቲ መድሓኒት ፀረ ኤችኣይቪ ኤድስ (ART) ካብ 79% ናብ 95% ምዕባይ
2
መጠን ካብ ኤችኣይቪ ነፃ ዝኾኑ ተቓላዕቲ ህፃውንት ካብ 3.1% ናብ 1.5% ምውራድ
2
በዝሒ ብሰንኪ ኤችኣይቪ ኤድስ ዝሞቱ ሕሙማት ካብ 214% ናብ 92% ምውራድ
2
መጠን ሃለዋት ወሰንቲ መድሓኒት ኣብ ጥዕና ትካላት ካብ 67% ናብ 93% ምዕባይ
2
3.ስግግር ሆስፒታል (Woreda Transformation)(30%)
30%
በዝሒ ሞዴል ጣብያታት ካብ 18 % ናብ 95 % ምዕባይ
12
በዝሒ ኣብ መድሕን ጥዕና ዝተሓቆፉ መ/ስድራ ካብ 52 % ናብ 95 % ምዕባይ
10
በዝሒ ዝላዓለ ኣፈፃፅማ ዘለዎን ማመክጥ ካብ 28 % ናብ 95 % ምዕባይ
8
4. ስግግር ቁርፀኛ፤ ተወዳዳራይን ሩህሩህን ልምዓት ሰራዊት ጥዕና (Transformation in Motivated,
competent and compassionate health workforce)(10%) 10%
በዝሒ ሞዴል ጥዕና በዓል ሞያ ዝፈጠራ ጥዕና ትካላት 95% ምብፃሕ
3
ኣብ ግልጋሎት ኣወሃህባ ኣሳታፋይነት ተገልገልቲ ዘተኣታተዋ በዝሒ ጥዕና ትካላት 95% ምብፃሕ
4
መሰልን ጉቡኡን ተገልገልትቲ ንሰብ ሞያ ክፈልጡ ዝገበራ በዝሒ ጥዕና ትካላት 100 % ምብፃሕ
3
5.ስግግር ስርዓት ፋይናንስ ዘፈር ጥዕና/Health financing/(10%)
10%

70
ብመሰረት ስምምዕነት ኣቡጃ በጀት ዘፅደቃ በዝሒ ወረዳታት ካብ 8% ናብ 15% ምብፃሕ
2
ካብ ገበርቲ ሰናይ ዝተረኸበ በጀት ብኣግባቡ ተጠቂመን ብእዋኑ ዘዋራረዳ በዝሒ ወረዳታት ካብ 98% ናብ
100 % ምብፃሕ 3
ናይ ሕድ ሕድ ግልጋሎት ዋጋ ተመን ንተገልገልቲ ኣብ ዝረኣ ቦታ ዝለጠፋን ሕ/ሰብ ክፈልጦ ዝገበራ በዝሒ
ትካላት ጥዕና 100% ምትእትታው 3
ዝተፈላለዩ ሜላታት ብምጥቃም እቶተን ዘደንፍዓ በዝሒ ትካላት ጥዕና 100% ምትእትታው
2
6. ስግግር ዘረጋግፅ ኣመራርሓ /Transformative leadership/ (10%)
10%
ፖሊስታት መምርሕታት ስታንዳርድታትን ፕሮቶኮልን ብዝግባእ ሰኒደን ኣብ ኩለን ትካላት ጥዕና
ዘተኣታተዋ በዝሒ ወረዳ 100% ምትእትታው 1
መስርሕ ስርዓት ተሓታትነት ኣወሃህባ ግልጋሎትን ኣጣቃቅማ ሃፍትን ዘተኣታተዋ ትካላት ጥዕና 100%
ምትእትታው 2
መስርሕ ቅደም ሰዓብ ዘተኣታተዋን ዝጥቀማን በዝሒ ትካላት ጥዕና 100% ምትእትታው
1
ዋና ኣፈፃፅማ መዓቀኒ ዳሽ ቦርድን ምስ ብቅዓት ኣመራርሓ ዝተኣሳሰሩ ስራሕቲ ቀፃልነት ብዘለዎ ክትትል
እንዳገበሩ ንውሳነ ዝጥቀማ በዝሒ ወረዳታት 100% ምትእትታው 2
ውሳነታት ማናጅመንት ኮሚቴ ንስራሕተኛታት በቢ እዋኑ ዕላዊ ዝገበራ በዝሒ ወረዳታትን ትካላት
ጥዕናን 100% ምትእትታው 2
መስርሕ ስርዓት መተባብዒ ስራሕተኛታት ዘተኣታተዋ በዝሒ ትካላት ጥዕና 100% ምትእትታው
2
ድምር
100%

71
 ምዕራፍ ሰለስተ፡ መጠቓለሊ ምዕራፍ
ብርኪ 8፡ ስትራተጂከ ናብ ከይዲ ስራሕቲ ምውራድ (Cascading)

ሰደቓ 1:-ትልሚ ስርዓት ውፅኢት ተኮር ኬዝቲም ትልሚ ÷ስትራቴጂክ ሽቶን ተግባርን መቐረቢ ቅጥዒ 2013 ዓ.ም

መነፅር ስትራተጂካዊ ሽቶ ትካል ስትራተጂካዊ ሽቶታትን ክብደት ክብደት መበገሲ ትልሚ መብርሂ
ምስ ክብደት ዝርዝር ተግባራት 2012 ዓ/ም 2013 ዓ/ም
ሽቶ መለክዒ
ሕ/ሰብ ምዕባይ ዋንነት ሕ/ሰብ (5) ምዕባይ ግንዛበ ሕ/ሰብ (3)  ስሩዕ ኬዝቲም ገምጋም ምኽያድ 3 3 4 ግዜ 12 ግዜ ተመቃሊ
(15%)
ምምሕያሽ ተሳትፎ ሕ/ሰብ (2)  ዘተ ምስ ህዝቢ ብቀጥታ ፈነወ ሬዲዮ በቢ ርብዒ ዓመቱ ንሓደ ስዓት 2 2 0 ግዜ 4 ግዜ ተመቃሊ
ምስታፍ
 ጎስጓስ ደም ልገሳ ሕ/ሰብ ምስታፍ

ምምሕያሽ ዕግበት ዳህሳስ ዕግበት ተገልገልቲ  ሪኢቶ ተገልገልቲ ተቀቢልካ ፀገማት ምፍታሕ 1.25 1.25 4 ግዜ 4 ግዜ ተመቃሊ
ተገልገልቲ (10) ብሙሉእነት ምክያድ (1.25)  ብመሰረት ውፅኢት ዳህሳስ ክፍተትት ምዕራም
ምርግጋፅ ዕግበት ተገልገልቲ (4)  ዳሕሳስ ዕግበት ተገልገልቲ ምክያድ 4 4 82.5% 90% ተመቃሊ
 ሕ/ሰብ ሰነ ምግባሩ ዝተሓለወ ባዓል ሞያ ንኽግልገለ ምግባር
ምምሕያሽ ብቕዓት ምምሕያሽ ብቕዓት ግልጋሎት  ምጥናኻር መሳርሒታት ምርመራን ነፀርታን 5 5 90% 100% ተመቃሊ
ግልጋሎት ሆስፒታል(16) ተመላለስቲ ሕሙማት (5)  እኹልን ፅሬት ዘለዎን ናውቲ ሕክምና ምጥላብ
 ኬዝፐረዘተሽን ምግባር
ምምሕያሽ ፅፈት ዝተፀብፀበ  ማንዋላትን ፎርምታትን ምዝግጃው 2 2 90% 95% ተመቃሊ
ሓበሬታ (2)  ንስብ ሞያ ሓፀርቲ ስልጠናታት ምሃብ
ምምሕያሽ ሙሉእነት ማህደር  ንሰራሕተኛታት ማህደርን ሰነዳት ብኣግባቡ ንኽሕልይ 0.5 0.5 95% 100% ተመቃሊ
መገልገልቲ(0.5)

72
5.5 ኣብ 2012 በጀትዓመትመለኪዒታትንዕላማን(performance measure for EFY
ናይ 2012 ትልሚ
ተ.ቁ.
ስትራተጂክ መለኪዒታትንዕላማታት ናይ 20112 (EFY 2013 Plan)
አፈፃፅማ ሽቶ (Target)
S.N. (Strategic Objectives & Performance (Baseline in %or #)
Measures) ብቁፅሪ (In #) %
KPI 1: % Non-of Functional medical 30% 15% 150%
equipment
KPI 2:CASH Audit score 70% 95% 90%
KPI 3: Outpatient waiting time to 57.2 30 44 302/345
consaltation (88%)

KPI 4: Outpatients not seen on same day 0 0 100%

KPI 22: outpatient clinical care 452 500 421(84.2%)

productivity for physician

KPI 24: staff satisfaction 70% 80% 91.9(100%)

KPI 26: patient satisfaction 89% 90% 87%(99%)

KPI 33: outpatient attendance percapital 96622 32361 31835

(98.3%)

73
7.7 ናይ 2013 በጀትዓመትበጀት(BUDGET for the EFY 2013):

ዓይነት በጀት ናይ 2012 ዝነበረ ን 2013 ዓ.ም ዘድሊ በጀት

ኣጠቃላሊ በጀት

ደመወዝ

ኦፒድ - ኬዝ- ቲም
ሳሙና ፈሳሲ 888
ተ.ቁ ዓይነት ዝተወደደ መደብ በዝሒ ናይ ገምጋም ጊዜ መተሓበባር
1 ኦሞ ገምጋም
ናይ ኬዝ -ቲም ክልተ ዓርቢ ስዓት 11፡30- ብሄድ ነርስ720
ስሙናዊ 12፡00 ቀትር
2 ሰሙናዊ ገምጋም ኔትውርክ ሰሙናዊ ዓርቢ 11፡30 -11፡45 ኔትዎርክ መተሓባበር
ምሽት
3
እስክርቢቶ
ኬዝ ፕርዘንቴሽን ክልተ ዓርቢ ስዓት 11፡30 -
2520
ፎካል ፕርስን ናይ ከዝ ፕርዘንተሽን
ስሙናዊ 12፡00 ምሽት
5 ስፍትክልተ
ንፅፍት -ስራሕ ክልተ ክልተ ሰሙናዊ - ብሄደ -960
ነርስ
ሰሙናዊ ደገፍን ክትትል ሰሙናዊ - ብኔትዎርክን ሓላፍን
ወረቐት ኮምፒተር - ኩሉ ስርሕተኛ
840
6 ናይ ኬዝ ቲም ፅሬት ኩሉ ግዜ ኩሉ ግዜ - ብኩሉ ስርሕተኛ ኬዝ-ቲም
ይፍፀም
7 ናይ ኢድ ሳሙና
ናይ ደገ ካሽ ኣብ ሰሙን ሓሙስ -
1680
ኩሉ ስራሕተኛ ታት ሰራሕ
ሓደ ግዜ ብምውዳድ
Air fresh 1920

ባርኪና 720

ስቴፕሊስ -
መጠቓለሊ
ደፍተር 74 240

መዝገብ
 እዚ ትልሚ ሽቶኡ ንክወቅዕ ዘሎ ኣካል ዝግባኢ ሓላፍነት ክዎፃእ ኣለዎ ፡፡ እዚ ትልሚ እዚ ምስቲ ሃገርና ትኽተሎ ዘላ ትራንስፎርሜሽን ዕብየትን ተጣዓዒሙ
ንክኸይድ ተገይሩ ዝተቐረፀ እንትኸውን ንኣፈፃፅምኡ ድማ ኩሉ ስራሕተኛን ሕ /ሰብ ኣካልኦት ትካላትን ብፅሓቶም ክፃወቱ ናይ ግንዛበ ስራሕቲ ተጠንኺሩ ስካየድ እዩ ፡፡
ትልሚ መደለመቲ
ትልሚ መዳለውቲ
1. ሲ/ር ትንስኡ ገብሩ
2. ኣይተ ፀጋዝአብ ሃብቴ
3. ኣይተ ተ/ብርሃብን ተኽላይ

75
76